механики и оптики Ю.Д. Корнюшкин ОСНОВЫ СОВРЕМЕННОЙ...
TRANSCRIPT
-
- ,
..
( , , ,
)
- 2005
-
.. ( , , , ) / . : , 2005. 326 .
. - , , , . , , . , -
. - , . , , -
. , - . .. , -
- , ,
2005 ..,
2005
-
( , , , )
.. , .. , .. ,
..
- - ,
00408 05.11.99.
. .. 05.02.2005.
806.
100 .
-
3
.............................................................................................6 ................................................................................7
1. ...............................9
1.1. ................................................................................9 1.2. - ........................................................13 1.3. .........................................................................19 1.4. ......................................21 1.5. ..............................................26 1.6. .................................................................34 1.7. ...................................................40
1.7.1. .....................................41 ) .......................................................................41 ). ..........................................................................44
1.7.2. .....47 1.7.3. ..........................54 1.7.4. .................57 1.7.5 ....................................................................60 1.7.6. ............................................................64
2. .....................................66
2.1. .........................................................................66 2.2. .......................................................67 2.3. ................................................................................71 2.4. ..................75
4.1. . ...............................................................................75 4.2 .......78
2.5. .........................................81 2.6. ..................83 2.7.
........................................................................................89
2.8. - ..........................96 2.9.
................................................................................100 2.10. ............................................................102
3. ..........................114
3.1. .....................114 3.1.1. . .................................................................117
-
4 3.1.2. ........................................................118 3.1.3. .....................................................119 3.1.4. .......................................................120
3.2. .....................................................................................120
3.3. - ..................................125 3.4. ...................131
3.4.1 ........................................131 3.4.2 . ........................137
3.5. .............139 3.6. .....................................................145 3.7.
................................................................................152 3.7.1 ................................................152 3.7.2 . ...............................153 3.7.3 .........................154 3.7.4 ....................................................155
3.8. .........................................................156 3.9. ............161 3.10. ...........................................................164 3.11.
........................................................................167 3.12. ....................................................171 3.13. ................................175
3.13.1 .................................................176 3.13.2 ...................................................178
3.14. .............................................179 3.15.
p-n ..................................................................182 3.16. - ...........................................187 3.17. .........................................................191 3.18. p-n ..................................193 3.19. .................................................................................199 3.20. ......................203
3.20.1 () ..............................204 3.20.2 , ................................................206
3.21. .......................................211 3.21.1 ...............211 3.21.2 ...........................................214 3.21.3 ...................................217 3.21.4 - ............................................................218 3.21.5 ...................................................221
3.22. ...............................................................229 3.22.1 .............................230
-
5 3.22.2 ...............................................236 3.22.3 ...................................................237
3.22.3.1 . ....................................239 3.22.3.2 .......................241
4. .......................242
4.1. ..............................................................242 4.1.1 ............................244 4.1.2 ................................................247
4.2. .............................................................250 4.3. .......................................................................251 4.4. .................................................................................255 4.5. ...............................................................261
4.5.1 ..............................................................265 4.6. ..................................................................265 4.7. ...................................................268 4.8. ...........................................................272 4.9. .....................278 4.10. ........................................................................283
4.10.1 .............................................284 4.10.2 - .................................................................................288 4.10.3 - ..................................................................................296
4.11. .........................................................................299 4.12. . ................................303 4.13. . ......................304 4.14.
.......................................................................................311 4.15. ...........................................................314 4.16. ...................................................319
4.16.1 ...........................................................319 4.16.2 ...........................324
-
6
, ,
. , - , , , - . , , - . ..
. -
- , . .. ,
80- .
, (. .. . 1, 2; . .. . .. - . 3; . . . 4), , , . , , -, . - , ..-.., - .. . ,
. . , ..., ..
-
7
,
, , - , -, .
- . , , , . , , : .
, - 2- , , , - , . 1
2- . . - , -. 2 . , ,
- . - -. - - -. 3 .
2- . - . , , -, . . .
-
8 4 .
, - . - -.
, - . 3- , : - 20 , .
, . - , , , , , . - , . ,
, 2- . , -
, . , , , .
, , . -, , - , - . - , , -.
" ". , - , 1923 2000 . , . ,
-
9 , - , 2- , . - , - , , , - , , .
, , , - , - . , , , - .
-
10
1.
1.1. ,
, , ., -. , , , - , . , , , - . , . : - , , - , - , - .
, . -
. y
v1x
v1v1y
v2x
v2v2y
i1
i2
x
. 1.1.1.
. 1.1.1 , v1x = v2x
-
11
,1.sinsin
;,;sinsin2
1
2
1
2
1
22
112211 nn
nvv
ii
vcn
vcniviv ======
v , c , 1
2
nnn = -
, i1, i2 . , ,
. , , . , , - - . .
1923 . , . , . : " - . ? - ?" 1929 - .
30 , - , , . , , . - . - . , )(r , - )(rn .
, - . .
, . - 1, -
-
12 2. . (. . 1.1.2):
.jEjdydE y
== 1> 2 ,
jEdyd
-
13
21
1
2
1
2
=
vv (1.1.2)
(1.1.2) (11.1.), :
21
1
2
2
1
sinsin
=
ii (1.1.3)
(1.1.3) - .
.sinsin
2
1
1
221 i
innn == (1.1.4)
(1.1.3) (1.1.4) - :
21
1
221
=n (1.1.5)
, , , E
H
.,2,)cos(,)cos( 00 rrkkkxktHHjxktEE =
=== , ,
, (. 1.1.3) .
, - ( ), . , . -, .. , , - . , - . ,
-
14 , -. , , , - - , - - (. 1.1.3).
y
x
m EEE
cc
m
m
jxktEE = )cos(0
y
x
me
v v
me
me
)cos(0 xkt =
v vv
vcc
cc
. 1.1.3. () ()
.,,, 2
=====chpcmcmp
,
,; ==== hphc
hc
p (1.1.6)
, h , p . , (1.1.6) , -, .
, (1.1.6) , . - pe=p=mev, , - ,
.vmhp e==
-
15
.vm
he
=
,102
2== eUvmK e
me = m0, .. . -:
.2;2
21
2
==
e
e
meUvvmeU (1.1.7)
21
2
=
emeUm
h
21
21
10 3,12103,12
UU==
, [U]=.
U = 100 B. = 0,12 . U = 10000 B, = 0,012 .
, , v, . . , , .
1.2. -
, -
, , -. , - , .
1922 . "-" (18811958) - - . 1925 . , ,
-
16 , ( ) .
, , .. , . : , - Ni . - (18961971) . , - -. 1927 . - . 1925 . . , , -, - . , - . -.
. 1.2.1.
? Ni . Ni - -. , , - , - , . - .
Ni
J
. 1.2.1.
-
17 -
, , .2.2.2.
21
Ux1 x2 x3 x4
4,3,2,1,21
== iUx iiI
. 1.2.2.
1 2
d
. 1.2.3.
, Ni - . , , , (. 1.2.3). . 1.2.3 , 1 2
= sin2d .
...,3,2,1,sin2 == mmd , (1.2.1) d , . -, ,
-
18
103,1210
U
= , (1.2.1) :
.4;3;2
;sin2103,12,;103,12sin2
21
1
421
1
321
1
2
10
11
10
=
=
=
===
UU
UU
UU
dccmU
Umd
, , - . , - .
- - . , , .
1.3.
, , ,
. , - - . , , .. , - . , .
, - . , , , - , .
, - .
).cos(),cos( 00 xktHHxktEE ==
-
19 ,
, . k, -, p, :
;222
;2
;222
pp
hh
hk
hh
hh
===
==
====
p . , k p, :
( ) ( ) .1cos,1cos 00
=
= pxtHHpxtEE ,
, . - :
( ) ( )., 00
xptixpti
eHHeEE ==
, - , . , , , - p , - , - . - ,
( ) ( )
.,onst,const
,,
00
00
kzjyixrcHE
eHHeEErptirpti
++=====
-, . , , -, , -
-
20. - , E
H
, -
, , - :
( ),0
pxti
e= (1.3.1)
0 = const. , , -
, . ! , . - . - , .
, - , , . , -, - , .. , -, , , , , - .
, , , .
, (1.3.1) - = mec2 p = mev. , , . , = const, p = const,
.;0,const2
cvc
pdtdxv
dtdxppxt >=====
, , .
-
21 -, . , - , .
, , . - . - , , , - , -. , - , , .
. -,
dpd
dkdv == .
2
2
0mv+ = p = mv, 0 , m
, v ( v
-
22 -.
( ).0
xpti
eEE=
, S E02 , E0 , - S. , , ( - 1), N, S 1. h , , N 1, N h . -,
. 201 == hNEa (1.4.1) S
si. si - i, E0i2 ni, E0i - , -, ni , 1.
. 20 == hnEa iiii (1.4.2) (2) (1):
. 201
Nn
hNhn
hNEa iii =
== (1.4.3)
ni/N , - ni 1 - si, , , S 1 N . , ( ,
0Nni ) -. ni
-
23
.
,
12
202
==
hNaa
Ead i
, n i 1 si, .. - .
. , . -, -, -. :
( ) ( )., 00
xptixpti
ii eeEE ==
, 0 E0i , 02 E0i2. - , , - E0i2 02. , - E0i = a30 .
: .20
202 == aEad i
, , d = a4ds. , -
, , d = 02 ds.
, , ( ) ( )
.* 20002 === xpt
ipxti
ee
.2dsd=
, - - .
, - , - . -
-
24 . (18821970) 1926 . 1954 . - .
- , .. , dV - , dV -
,2 dVd = (1.1.4) dV = dxdydz, x x+dx, y y+dy, z z+dz.
, ,
.2dVd= (1.1.5)
, ||2 , . ||2 .
V, (1.4.5),
=V
dV0
2 . (1.1.6)
-, , -, , .. - .
, - , . . V, .
=V
dV0
2 .1 (1.1.7)
(1.1.7) , - 0 . . =(x, y, z, t),
-
25 , .
, - , , , .:
:
=
==V
VV
dVpp
dVdV
0
*
0
2
0
*
,
.1,
, p . m -
n (. 2):
.0
* nmdVV
nm ==
m
n
0
mn
. 2.
, V=hs.
-
26
0
x
h
. 1.4.2.
. 1.4.2. ,
-
27 Ni - ; -, , , , - . , , , , , , - .
- , , , - . , , - . .
- . 1925 . . () . -. , -, . , , : , , ? , , , .
.
I . , (. 1.5.1).
, , - , . , .
,sin =a
-
28 a , = 1, 2, 3, . . . , , >a , 1
-
29 x. - , - . - : , -, , -, .. - . II - . , - - , - .
, - , , , . , - .
c . - 00 =m , , , . - :
2m
= . , -
. "" cp / =
cmp = ,
xx cmp = . -
xx cmp = .
. 1.5.1 , ,sin= ccx = cosccx , == coscos
hcmpx .
-
30 ,
xp .
== coscos ahahxpx . (1.5.1)
- . .
, :
,sin =a . (1.5.3) , , y
,cos4
3h
aRypy =
R II . ,,1cos, aRa >>
-
31hypy > . (1.5.4)
, (1.5.3) (1.5.4) : hxpx > , hypy > , (1.5.5)
hzpz > . (1.5.5) -
. - , . - , (1.5.5), . - (1.5.5), -, , ,
,0 ypx .0 xpz -
- . , x y. 0= xp ,
0=y . (1.5.5)
, - , . .
r , - c. r :
,hrp > .hrp > (1.5.6)
.2 pccm == t :
,c
p = .ctr =
,c
p = .tcr =
-
32 (1.5.6)
ht > . (1.5.7) (1.5.7) -
, . (1.5.7) : -
, -, , -. : - , .
xx mvp = ,
mhxx > . (1.5.8)
(1.5.8) . , - , x - -, , -, . ( , , ).
, , - xv = 1/. (1.5.8) , x 0,7. x >> R, R . . , , - , .
, , , .
- , . , . ,
-
33 , , - , - , . - , (- ). , , - , - . - - . , . , -, , , , - . . - .
-. . -: , .
, -, , - . , . . . , - , -. , , , - .. - . - - .
-
341.6.
-
, , - .
(18871961) 1911 . -. 1925 . . , - -, . - , . , - . , - .
, . , . . , , -.
zx xx vv , z , .
zx
-
35 . 1926 ., -, - . . , - , , , , , - .
, .
1. :
2
2
dtxdmF = . (1.6.1)
(1.6.1) - . - x.
2. :
2
2
22
2 1tE
xE
=
. (1.6.2)
(1.6.2)
( )[ ] ( ) .expEexpEE 00
== pxtixti (1.6.3) (1.6.1) (1.6.2),
, , -, , , .
, , , , - . , (1.6.1) . , .
, - . . , ,
-
36 , - (3).
- , - , - , :
2
2
22
2 1tvx =
, (1.6.4)
v , .
, , , -. (1.6.4) , .
(1.6.4) , - - , - .
. - , - :
,pdt
dxv==
, p . -
.)(
0pxti
e=
=
=
2
2
2
2
2
2
2
2
pp
x. (1.6.5)
mpK2
2
=
.22 mKp =
-
37 (1.6.5):
.222
= Km
x (1.6.6) (1.6.6)
. (1.6.6) - , , .
),(xUK = (1.6.7) )(xU .
, , ( ).)(222 xUmmKp ==
(1.6.6):
( )= )(2 22
2xUm
x
( ) 0)(2 222
=+ xUm
x . (1.6.8) 1.6.8)
, 0=U .
(1.6.8) , . (1.6.8) .
: (1.6.7) K U, -. , (1.6.7) , - , .. - , , -. , , .
, , - :
( ) 0)(2 2 =+ rUm , (1.6.9)
-
38 ,
.22
2
2
2
2
zyx +
+=
-.
,)(
0pxti
e=
==
iei
tpxti )(
0
.=t
i (1.6.10) (1.6.9) :
+= )(2
2rU
m
(1.6.10) :
,)(2
2 rUmt
i += (1.6.11)
(1.6.11) . - :
.)(2
2
+=
rUmt
i (1.6.12)
. - , . (1.6.12) - , - :
,2
2 um
H += (1.6.13) )( rUu = .
:
.= Ht
i (1.6.14) (1.6.10) (1.6.14) -
:
-
39
, =H (1.6.15) , H . .
,)(
0 ==
xpxti
x piepi
x
;=
xpxi ,= xx pp .xipx
=
,y
ipy =
zipz
= , ,= ip ,kz
jy
ix
+
+=
p .
( ),21
2
2
ppmm
pK ==
( ) ,22
12
2 ==mm
K .= (1.6.13)
. uKH += , ..
- - (, .), , - , . - . ,
.0
* ==V
nn nHndVH
, , ,
L . , = LL
L (), L .
-
401.7.
, - , , . -, , . , , , , .. - .
, ? - - , .
, . , .. .
- , . , - - , , , , , .
, . , , -, , "" , , , . , , .
- : - )(xUU = l . , . , ,
-
41 U(x), . , , , , .
1.7.1.
- . -, . - . - , -. , , -, . . - , - . )
, (. 1.7.1.1).
F
F0
1
x
0
i
. 1.7.1.1.
-
42
0x -, 1x t. - 01 xxx = . . 1.7.1.1, m - F
F
.
, ,ikxFy
= (1.7.1.1) x , k - , i
.
,imgFT =
m . , , -
. -. yF ,
,idxdUFy
= (1.7.1.2) U .
(1.7.1.1) (1.7.1.2) -,
.kxdxdU = . (1.7.1.3) (1.7.1.3) :
2
2kxU = . (1.7.1.4) , -
- x&&. :
ixmFF Ty&& =+
.mgkxxm +=&& (1.7.1.5)
(1.7.1.5), - x=x0 t=0,
-
43
( )( ),cos1 002020
tgxgx += (1.7.1.6)
mk=20 , 0 - .
(1.7.1.4) , - , , , - -, t0
2sin . , -
() . -, , . , - (. 1.7.1.2).
, - - r -. , , -. - :
,FFam += (1.7.1.7)
,20
2
4 re
rqF =
,20 ru ermF = ;
rrer =
r , - , uF
, a -
, , re
. (1.7.1.7) :
.04
202
0
2=+ rmr
q
-
44
r
0>q F
m0
-
45
)(xU
n4
3
2
1
0
n
3210
4
. 1.7.1.3.
( ) 0)(2 222
=+ xUm
x (1.7.1.10) (1.7.1.10)
,)(~)(
2xnn exPx
n = 0, 1, 2, 3, ...; const= ; )(xPn -.
, )( xn - n ; , (1.7.1.10) , - , , , , -
.21 0
+= nn (1.7.1.11) xz = . )(xPn
, n. . 1.7.1. - ( 4321 ,,, aaaa ).
n 0 1 2 3 4
-
46
)(zPn 1 za1
212
2 za
zza233
3
+433 244 zza
1.7.1.
(1.7.1.11), (), - . n , n - .
. 1.7.1.3 n - n . , : .0= n
(1.7.1.11) , 0=n . , KT 0= . - . . , - , - .
- , (1.7.1.10), - (1.7.1.11) 0=n .
,
hcR=0 , (1.7.1.12) h , c , R - . (1.7.1.12) ,
6,130 = . , (11) - 0=n 160 105,1 = , - ).
, (1.7.1.10) - . , - - . , (, -
-
47), , .
1.7.2.
, )(xU x . , , .1.7.2.1. . )(xU - (. 1.7.2.2). .
u, u,
em em
V
V
1 2 3
2l
2l
2l
2l
1 2 3
x x
. 1.7.2.1 . 1.7.2.2.
. 1.7.2.2 ,
const)( =xU , 0==dxdUF . ,
, 12 23. , , - .
0 < . -
1, 2, 3. 1 3: 0,0
-
480 U . ,
. :
,t
iH = (1.7.2.1)
).(2
2
22
xUxm
He
+=
, - (1.7.2.1) - , , x , t :
).()(),( txtx = (1.7.2.2) (1.7.2.2)
(1.7.2.1), , - :
).()()()( txixHt = & :
1)()(
)()( C
tti
xxH =
= & . (1.7.2.3)
(1.7.2.3) , - . , (1.7.2.3) 1C .
, : ).()( 1 xCxH =
, ),()( xxH = (1.7.2.4)
. , 1 = . 1 (1.7.2.3), )( x
,)()( dti
ttd
=
.)(
0ti
et = (1.7.2.5)
(1.7.2.1) (1.7.2.2)
-
49
.)(),(
0ti
extx = (1.7.2.6)
0 )( x , , ),( tx . , ),( txUU = , .. - , - , - .
- (1.7.2.4), :
),()()(2 2
22xxU
dxxd
me=+
( ) ,0)(2)( 222
=+ xUmdx
xd e (1.7.2.7)
(1.7.2.7) . - .
:
,02 221 >=
ema ( ).2 222 Uma e = (1.7.2.8) (1.7.2.7)
. 1
.0)()( 1211 = xax
,)( 11 02011xaxa eex += .
2lx
1 , ,0)(1 = =xx ;002 =
xiaex 1011 )( = . (1.7.2.9) 2
.0)()( 2222 =+ xax
.)( 22 04032
xiaxia eex += (1.7.2.10) 3
.0)()( 3213 = xax
-
50
,)( 11 06053xaxa eex += .
2lx
3 , ,0)(3 = =xx ;005 =
.)( 1063
xaex = (1.7.2.11) (1.7.2.6) (1.7.2.9)
(1.7.2.11) -:
( ),),( 1
011
xaiti
etx +=
( ) ( ),),( 22
04
032
xatixati
eetx + +=
( ),),( 1
063
xaiti
etx =
, 1- 3- - , . , -, . , - . 2 - , , .
01, 03, 04, 06 - -:
2/32
32
2/21
21
)(')(')()(
;)(')('
)()(
lxlx xxxx
xxxx
==
==
== . (1.7.2.12)
- -, 2 . , - , :
2
,2
tg 221laaa =
-
51 2
.2
ctg 222laaa =
. - 1, 2, 3:
.2
,)(
;22
,cos
2cos
)(
;2
,)(
)2
(03
22
02
)2
(01
1
1
=
=
=
+
xlex
lxlxalax
lxex
lxa
lxa
(1.7.2.13)
0 - :
+ =++2
20
)2
(22
222
222 )
2(2 11
)2
(cos
)(cosl
lxa
l
l
llxa
dxedxlaxadxe
: 1
22
1
2
2
1
1
20
2122
+
++=
laa
aa
lal. (1.7.2.14)
(1.7.2.13) : 2, , .
, .
(1.7.2.8) , 2
.2
22
2a
mU
e
+= (1.7.2.15) ,
a2 U,
.2 221
22 U
maa e=+ (1.7.2.16)
-
52 (1.7.2.16) a1 a2 (1.7.2.8) -
.2
cos2 22222
= laUma e (1.7.2.17)
. 2 a2 n. a2 (1.7.2.15) .
- , (1.7.2.16) (1.7.2.17), : l = 2 , U = -10 . . 1.7.2, - n .
n 1 2 3 4 5 6 7 8 9
a2109 1,48 1,67 4,44 5,03 7,38 8,40 10,3 13,2 15,9
- , 9,92 9,89 9,25 9,04 7,92 7,33 5,95 3,37 0,35 1.7.2. (1.7.2.16) (1.7.2.17)
. 1.7.2.3 a2 U. , . - l , , - . , , . (), , , - , . , . , , , .
-
53
9
65
8
7
43
0-10 10
n
,u
Ax,
. 1.7.2.3.
, l, n,
- , . - 9.
-1.0 1.0
n=2
n=3
n=1
x A,
2 ( )x
. 1.7.2.4.
-
54 . 1.7.2.4
. . 1.7.2.4 , n , , n n. - , n , -, , , . - , . "" .
1.7.3.
> 0. (. 1.7.3.1).
, , .
,
.t
iH = (1.7.3.1)
U
l0
xem
v
III III
. 1.7.2.5.
-
55 -
: ( ) ( ) ( ),, txtx = (1.7.3.2)
.)(
0ti
et =
0)()(2)( 2 =+ xUmx e . (1.7.3.3) > 0, (3) -
. 1.7.2. , - .
1 3
02,0 221 >==
emaU .
2
0)(2,0 222 >=< UmaU e .
(3) : 1
;ee),(
,ee)(
x)t(i
02x)t(i
011
xi02
xi011
11
11
aa
aa
tx
x
+
+=
+=
2
;),(
,)(
)(04
)(032
04032
22
22
xatixati
xiaxia
eetx
eex
+
+=
+=
3
;),(
,)(
)(06
)(053
06053
11
11
xatixati
xiaxia
eetx
eex
+
+=+=
, - . 3 - , 06 = 0.
:
-
56
.,2
01
05
2
01
02
=
= DR (1.7.3.4)
01 ,02 ,05 - , - , :
( ) ( )
( ) lialialialialialia
lx
x
eiaeeiaeee
xxxx
iaiaxxxx
222
222
05104032
050203
32
32
0403202011
04030201
021
21
;
)(')(')()(
;)(')('
)()(
==+
==
=+=+
==
=
= (1.7.3.6)
R D 01 ,02 ,05. (1.7.3.5):
( ).4
,sin2
,2
sin)(cos4
0105
221
22
210102
0121
222
21
2
1
1
==
+=
laaaiaa
e
aalaaailae
lia
lia
=
= 05050202 , (1.7.3.6) , 02 , 05 - .
(1.7.3.6) (1.7.3.4). -:
,
sin14
sin1
22
22
1
2
2
1
2
22
22
1
2
laaa
aa
laaa
R
+
= (1.7.3.7)
laaa
aa
aa
D
22
22
1
2
2
1
2
2
1
2
sin14
4
+
= . (1.7.3.8)
-
57 (1.7.3.7) , -
, . , - , "" , - .
. U= -10 , = 5 , l=2. , (1.7.3.7) (1.7.3.8), - :
R = 0,22, D = 0,78. (1.7.3.7) , sin a2l = 0 -
R = 0. , a2l = - :
...,3,2,1
,8 2
22
=+=
lmhU
e (1.7.3.9)
(1.7.3.9) - . , , , sin a2l = 0, R = 0, , .. .
1.7.4.
- . , > U0 > 0 (. 1). . - . 1 U = 0, 2 U=const.
U
em
v
x
I II
0 . 1.7.4.1.
-
58 -
. 1
.0)()( 1211 =+ xax (1.7.4.1)
2 ,0)()( 2
222 =+ xax (1.7.4.2)
.)(2,2 2222
21 U
mama ee == (1.7.4.1) (1.7.4.2) -
,)( 11 02011
xiaxia eex += (1.7.4.3) .)( 11 04032
xiaxia eex += (1.7.4.4) -
: 1
.),(),(),(,),(
111
)(02
)(011
11
txtxtxeetx
xatixati
+=+= + (1.7.4.5)
2
.),(),(),(,),(
222
)(04
)(032
22
txtxtxeetx
xatixati
+=+= + (1.7.4.6)
1( x ,t), 2( x ,t), 1( x ,t), 2( x ,t) - .
, 2 ,
.0,0),( 042 == tx 2 :
.),()(
0322 xat
i
etx = (1.7.4.7)
01, 02, 03 (1.7.4.5) (1.7.4.7)?
.)()()()(
021
21
=
==
xxxxx
:
-
59
==+
032021011
030201
aaa. (1.7.4.8)
(1.7.4.8) ,
.2, 0121
10301
21
2102 +=+
=aa
aaaaa (1.7.4.9)
p=a1,2 .
., 2211 apap == -
, 1:
2011
20112 == ap ,
2021
20212 == ap
2 2031
20312 == ap .
, -
2
02
02
2
1
=
=
R , (1.7.5.10)
2 2
01
03
1
2
1
2
=
=aaD
. (1.7.5.11)
(1.7.5.10) (1.7.5.11) (1.7.5.9) ,
( )21221
2
12
12 4,aaaaD
aaaaR +=
+= , (1.7.5.12)
, (11) (12), R + D = 1.
. = 10 , U = 5. (1.7.5.12) : R = 0, 0294, D = 0, 9706. = 10 , U = 9 , R = 0,270, D = 0,730, .. , U0 .
-
60 . -
- . 1.7.2 1.7.3.
: " - ?" , 1- 3- - , - 1 3 :
., 2211 apap == -
. 1 3 , - , -.
1.7.5.
-
U l. < U (. 1.7.5.1) , - . 1 3 U = 0, 2 U > > 0.
R - D - .
- .
1: 0)(1
21
''1 =+ xa . (1.7.5.1)
,),(
,)(
)(02
)(011
02011
11
11
xatixati
xiaxia
eetx
eex
+
+=+=
.02 2
21 >= ema
-
61
U
I II
0
e m
v
em
v
III
0
. 1.7.5.1.
2: 0)(2
22
''2 =+ xa . (1.7.5.2)
,)( 3322 040304032
xaxaxiaxia eeeex +=+=
.0)(2,,0)(2 2233202
22 >==
-
62
.)( 1053xiaex = (1.7.5.4)
01, 02, 05 - :
=
==
=
==
xxxxx
xxxxx
)()()()(
;0)()(
)()(
32
32
21
21
, 1.7.3, - . , 1.7.3 a2 - , a2 . , - R D, 1.7.3:
,
sin14
sin1
22
22
1
2
2
1
2
22
22
1
2
laaa
aa
laaa
R
+
= (1.7.5.5)
laaa
aa
aa
D
22
22
1
2
2
1
2
2
1
2
sin14
4
+
= . (1.7.5.6)
a2 = ia3 ,
.2
)(sh)sin()sin(33
332
lala eelaliala===
(1.7.5.5) (1.7.5.6):
,
)(sh14
)(sh1
32
22
1
32
1
3
32
22
1
3
laaa
aa
laaa
R
+
= (1.7.5.7)
-
63
laaa
aa
aa
D
22
22
1
22
1
2
2
1
2
sh14
4
+
= . (1.7.5.8)
-
= lUmDD e )(22exp 00 D0 . R=1-D.
(1.7.5.7) (1.7.5.8) , , , sh(a3l) . , - , U, l ; , , . , . .
- . U = 5 - : 3 4, 8 . (1.7.5.7) (1.7.5.8) . 1.7.3.
R D
l, A l, A ,
0,1 0,2 0,3 0,4 0,1 0,2 0,3 0,4 3 0,395 0,810 0,952 0,989 0,605 0,190 0,048 0,011
4,8 0,259 0,596 0,783 0,879 0,741 0,404 0,217 0,121
1.7.3.
. 1.7.3, , . -: - ,
-
64 - . - , - . , - , , , - .
, - -. - , 60- . . -, , , : , , - (), - .
1.7.6.
( , -) - , - . - .
. , . -, - . - . , -, .
-
65 ,
, - . .
- . , , 2106. - , - , - .
, - 1 . (. 1.7.6.1).
+-
. 1.7.6.1.
. . 70-90- . - - . - , -. - -, . -. - -. - , .
-
66
2.
2.1.
, , - . - . - - . - -. , , - . - , , - . -. , , - . - - . - - , , , , , -.
. - , ( ). . - , - . - - . - . . , - .
-
67 -
, . - . - -, , .
2.2.
, ,
- . , , . -, L
.
, , - , -. , - s - : , , s = 0, , , s = 1/2, - , , s = 1, - .
, - -:
.prL = (2.2.1) r p -
-,
.hpr > (2.2.2) , ,
, - . , , :
-
68
,)()()( kpypzjpxpzipzpyprL zyzxyz ++== (2.2.3)
;,,;z
ipy
ipx
ipkzjyixrr zyx =
==++==
. , , zzyyzxxyz LpypzLpxpzLpzpy === (2.2.4) (2.2.3) (2.2.4), -
. - :
==
=
xyzzy
yxzzx
zxyyx
LiLLLL
LiLLLL
LiLLLL
. (2.2.5)
, L
- .
. , , , ===++= zzyyxxzyx LLLLLLkLjLiLL
(5) :
)()( == zxyyx LiLLLL . (2.2.6) .)()()( === xyxyyxyx LLLLLLLL
: .)()()( === yxyxxyxy LLLLLLLL
(2.2.6): .0,0)( === zyxxyz LLLLLLi
, .0== yx LL
, - , , . , L
-
, L
, . , . - .
-
69 -
. -, , (. 2.2.1).
x
z
yxL
zL
yL
L
. 2.2.1.
:
.
),sinctgcos(
),cosctg(sin
=
+
=+
=
iL
iL
iL
z
y
x
(2.2.1) , - L
r. -
zyx LLL ,, - - -.
L
, , . - - .
,
-
70
.sin
1sinsin
12
2
222
+
=
L
( ),1, 2222 +== LLL (2.2.7)
, = 0, 1, 2, . , , L
-
, , LL
2L
- .
X, Y, Z 0Z. zL
:
., == zzz LiLL (2.2.8)
- :
( )
+ == mL
iLiz
z ee22
00
( ) .22 =+ zzLmL
(Lz)/
( ) .22 =+ zzLmL (2.2.9)
mLz = ,
m , m = 0,1,2, ,, - .
, 0Z - . - 0Z . , 0Z - .
,
-
71
,2
2= I (2.2.10) I , .
.IL= (2.2.11)
(2.2.11) (2.2.10) L (2.2.7)
).1(2
2+=
I (2.2.12)
(2.2.12) , - , . - .
2.3.
. . - . .
, () . , . - , .
. .
. - - - .
, , -
.04 0
2
-
72 -
:
( ) ,0),,(2),,( 2 =+ rUmr e (2.3.2) ; - ( ).
:
.sin
1sinsin
112
22
2
+
+
=
rr
rr
, -, r, :
( ),1 ,2 += rr (2.3.3)
.sin
1sinsin
1, 22
,2
+
=
= rrrr
(2.3.2) -:
( ) ( ) .0),,(2),,(1 2,2 =++ rUmrr er (2.3.4) (2.3.4) -
, (r,,) , r, :
.),()(),,( = rr (2.3.5) ,
, . (r,,) (2.3.5) (2.3.4):
.0),()()(2
),()()(),( 22, =++ rUrm
rr er -
(2.3.5):
.0),(
),()(2
)()( ,2
2 =++
Urmr
r er
r, , -, ,
-
73
.),(
),()(
2)()( ,2
2 ==+
Urmrr er
(2.3.6) (2.3.6) ,
, -. , (2.3.6) - .
.0),(),(, =+ (2.3.7)
(2.3.3), .sin ,
2 +=
(2.3.7) sin2 : .0),(sin),(sin 2,
2 =+ ),()(),( = ( ) .0)()(sin)()( 2 =++ ,
:
,)(
)(sin
)()( 22 m=
=+
m = const. ,)(sin)( 22 m=+ (2.3.8)
.0)()( 2 =+ m (2.3.9) (2.3.9)
()=0eim, (2.2.8) 2.2. m , , m = 0, 1, 2, 3, .
, (2.3.8) , .,3,2,1,0),1( =+=
. .
(2.3.6) ,
0)()(2)( 22 =
+ rUrmr er
.0)()1()(2)(2)( 222
2
2=
+++ r
rUmr
drrd
rdrrd e
(2.3.10)
-
74 (2.3.10) , -
:
( ) ....,3,2,1,0,18 2024
=++= heme (2.3.11)
n=++1, n , n = 1,2,3,,. ,
= 0, 1, 2, 3, , n - 1; m = 0, 1, 2, 3, , .
,18 20
2
4
nheme =
(2.3.12)
, . (r) (). -
() (2.3.10). , m () :
),cos(sin)!(2
)!)(12()(
21
++= mm Pm
m
(2.3.13)
)cos( mP . (r) :
,22)())!(()!1(4)( 122
3
0
21
34
+= ++
nLe
na
nnnr n
n
(2.3.14)
== ++ nLar
ema n
e
2,, 12 10
2
2
0 .
n = const
=
=+1
0
2 .)12(n
n
(2.3.15) , , n n2 -
. , n2 . , n2. - .
-
75 2.4.
2.3 ,
n n2 . - , -, .. . , . , - m. , , - , , . - m , : , , .. n2 . - .
2.4.1.
, ,
, - , , 1 , - . , 0Z - B (.2.4.1.1). - . .
. 2.4.1.1 q2 - r, v . , - , . 0Z . - L
mp
.
-
76 J, - () I.
z
I
B
mp
q1
q2 = e < 0r
v
L
. 2.4.1.1. ,
.22 rTqSJpm == (2.4.1.1)
,22T
rmIL e== (2.4.1.2)
T .
,2
2 gmq
Lp
e
m == (2.4.1.3) g .
. 2.4.1.1 , - ,
.Lgpm = (2.4.1.4)
,
,cos== LBgBpm (2.4.1.5)
,cos mLL z ==
m .
.,...,3,2,1,0,
==
mmBg (2.4.1.7)
-
77 ,
2l+1 (. 2.4.1.2).
}}
3
2
0n
4
2
. 2.4.1.2.
, -
, - . - . , , ,
,BpM m =
- 0Z
.Bg =
- - : , . r = 0,5310-10 , = 1,5210-16 . , q2 = 1,610-19 , me = 9,110-31 , g = 1,761011 /. = 10 pm = 1,7510-13 ; = 1,7510-12 ; = 1,761012 -1 ; =0,004 .
-
78 ,
- . . . . . , , , , n = 2 , = 3,67109 .
- . 23000, .. . - .
2.4.2.
, - . - . - , : , - q2* () q1 (. 2.4.2.1). , , .
, - , . -. .
, - q2 = e - - . , -
.*2 qpe =
-
79
1F
rq1q2q*2
*2F
E
. 2.4.2.1.
n > 1 pe=const>0. ,
.Epe
= .
- L - . 0Z :
.mLz = ,
. , -,
,))1(2( EnmnA += (2.4.2.1) A , A = 1, 610-9 /; n, , m
, , .
. . 2.1
, (2.4.2.1) - n, , m = 107 /.
-
80
n m , 1 0 0 0 0 0 0 -2AE -0,016
2 1 0 2AE 0,016 1 1 4AE 0,032
2.1.
2
1
2
11
0
0
10
0
0
E1 E2n
m
0
. 2.4.2.2.
. 2.1, . .
- = 106 /. . 2.4.2.2 - - 1, - 2 . , , , .
- , , , .
-
81 2.5.
-
:
.18 220
2
4
nheme =
(2.5.1)
(2.5.1) , - . - n = 1. , . n > 1 . - , - m n = const . - , n n2 .
, , , . - n -. , .
. - "", - . "-" - , , - , -
.= h (2.5.2) h , . - "" - .
-
-
82 , .
, .
. 2.5.1 .
1
2
3
4
5
6
0
n
. 2.5.1.
: ;12 = (2.5.3)
(2.5.3) (2.5.1) (2.5.2)
.118 22
21
20
2
4
=
=
chnnh
eme (2.5.4)
=1~ ,
(2.5.4) :
.118
~22
21
20
3
4
= nnch
eme (2.5.5)
-
83
20
3
4
8 = chemR e . (2.5.6)
R . - (2.5.4) :
.11~ 22
21
=
nnR (2.5.7)
(2.5.7) , n1 = const n2n1+1 .
: n1 = 1, n2 2 , n1 = 2, n2 3 , n1 = 3, n2 4 , n1 = 4, n2 5 , n1 = 5, n2 6 .
- 1885 . - . - . n2 = 2. 4/3 R - . . -, . , - , , -. .
2.6.
-
, . - Z-1 , - . Ze > 0 (Z-1)e < 0 - q*=e>0. , q* - . - ,
-
84 . , , -, : . , , - (.2.6.1).
0)1( Ze
v
0 0, U01 , U02 - .
- n, , m, . , - . - m, m , .. - m n .
-
85 -
, - - . . 2.2.
0 1 2 3 4 5
s p d f g h
2.2.
, - . - :
,)(
18 220
2
4
nnheme
= (2.6.1) n ,
,221
21
2
2
1
2
lemcln e
+= (2.6.2)
c1 - ; n > n > 0. (2) , n = n(), -
n . , , m - . , m.
,
.ch
T = (1)
,)()(
18 2220
3
4
nnR
nnchemT e == (2.6.3)
R . -
. n - , - : T = n . , , 3s n=3, =0 .
-
86
( ) ( ) ( ) .)(,)(,)( 222 dnnRnd
pnnRnp
snnRns ===
- .
, - , , :
,)( 21 TTchch == (2.6.4)
=1~ .
,~ 2211 lnln = (2.6.5)
.))(( 2lnn
RT = (2.6.6) " " ,
, , . - - , -
)(trqp = , (2.6.7) q , , )(tr - - (. 2.6.2). . 2.6.2 )(tr = - , , q* , q* = e > 0.
0q . 2.6.2.
, . , - qpe = .
-
87 , , -
, -. . - . . - - , . - , -, - , . - , , - i, , , k. : i k .
- . , ,
,v* = dpp iekkie (2.6.8) i , k* i k .
0eikp , , 0eikp , - . , - 0eikp , , , . -: = 1, m= 0,1.
n, . n2 - n1 - .
:
,~,~,~
,~
2
2
2
1
fnndsnnpdnnp
pnns
====
-
88 n1 = n, n + 1, n + 2, . . . ; n2 = n1 + 1. - .
n
s4
s5
s3
s2
p4
p5
p3
p2
d4
d5
d3
f4
f5
253,
6
670,8
413,
2
610,
4
1278
,2
1869
,7
812,7
427,3
. 2.6.4.
. 2.6.3 Li
, - . .
, - . , -, . , -. .
-, , -. , Na, 3p3s, : 1 = 589,0 2 = 589,6 .
, - , . , - , . ,
-
89 .. - ().
, -, . , s- (=0) , p-, d-, f- ( = 1, 2, 3) . n, , m . , . - .
2.7.
. -. . -, , . -- - . , - , - . . , - , , , .
- . , . , - - , .
, . , - (Z - 1)e, - (Z - 2)e. , , ,
-
90 . n, , m. n - . - , : L = S, P, D, F, G, H. , = s, p, d, f, h. n , m . , , . 2.7.1, N , , - L .
1;0,0 === lNml
123;1,0,1 +==== lNml l125;2,1,0,2 +==== lNml l
S
P
D . 2.7.1. L
, - . , - - . 1925 - , sL
.
, - (. 2.7.2).
= ILs . (2.7.1)
- . , - ,
-
91 . "Nature" (""), . . , - .
sL
. 2.7.2.
, , , .
, - . - .
. . , , , - , , .
. .
spin . , - , .
, . - , , , , (. 2.7.3).
-
92
R
. 2.7.3.
, 22 ssss LL =
(2.7.2) 2sL -
, s 2L
: ( ) .122 += ssLs (2.7.3)
- . , . , , -, , , - .
.122 +== sNs (2.7.4) (2.7.4) s = 1/2.
ms=s = 1/2, - .
, gs=2g. , *).
*) . . , . : , .
-
93
,2RTeps
sm = (2.7.5) Ts , R .
.22
2
s
es T
RmL = (2.7.6) , -
.s
sms L
pg =
pms Ls (2.7.5) (2.7.6)
,2 ee
s gmeg == (2.7.7)
. ,
- . , - .
: ,sl
iis
iilj LLLLL
+=+= (2.7.8) ( ), +=
iisilj LLL
(2.7.9) (2.7.8) , (2.7.9) .
2s+1TJ , - , =
isS , S
. , - 0Z
=+=====
==
sljmmmmL
smmL
lmmL
sljjzj
sszs
llzl
;,)(
;21,)(
;,...,3,2,1,0,)(
22
22
22
(2.7.10)
-
94
.,...),(,...),1(, jljjjm j =
., ==i
isi
il LSLL
-
,SLJ +=
,)1(,)1(,)1( 222222 +=+=+= SSSLLLJJJ
J . J, L, S , zJ
, zL
, zS
OZ (. (2.7.10)).
.||.....,1, SLSLSLJ ++= (2.7.11)
, zJ
, zL
, zS
OZ:
.,, zjzzszzlz LJLSLL ===
, J, L, S. zL
, zS -
, - : .zzz SLJ
+= L = , S = s, J = j,
J = L S . L = const, , (2.7.11), -
12 += SN j . (2.7.12)
, . , S = s = 1/2. L = 0, , - , -, .
-
95 , , - , szL
szL
. J = L + S = 1/2.
2S+1TJ = 2S1/2.
L = 1, S = 1/2. OZ - zL
zS
,
J: .,)(,)(,)( 222222 SLJJJLLSS zzz ====
zS
zL z
J
23
211 =+=J
zS
zL
zJ
21
211 ==J
2S+1J = 2P1/2 , 2P3/2
NJ = 2 1/2 + 1 = 2. L = 2, S = 1/2, L = 4S. -
zL
zS
:
zS
zL z
J
25
212 =+=J
zS
zL
zJ
23
212 ==J
2S+1TJ = 2D3/2 , 2D5/2. -
.
L 0 1 2 J 1/2, 3/2 3/2, 5/2
2S1/2 2P1/2, 2P3/2 2D3/2, 2D5/2 , -
.
-
96 1. -
, S=0. L, (2.7.11), 1.
2. -, S=1.
zzz SLJ += . , -
zL
S, L, J, S = 0,1 :
L=0
L=1
L=2
zS
;0,0 == JJ Z
zL
1=JJ Z
13,0
312 SSJTS =+
zS
;0;1,1;0 ==== JLSJ ZzS
zL ;211; =+=JJ Z
0=ZS ;101 =+=
=J
JL ZZ
23,1
3,0312 PPPJT
S =+
zS
zS zL
;220 =+=
=J
LJ ZZ
zS
zL
;112; ==JJ Z
zS
zL
312; =+=JJ Z
33,2
3,1312 DDDJT
S =+ .
L 0 1 2 J 0, 1 0, 1, 2 1, 2, 3
3S0, 3S1 3P0, 3P1, 3P2 3D1, 3D2, 3D3 2.8. -
, . , - , , - - :
,lsm Bp= (2.8.1)
-
97
msp ,
B
, .. , :
.30
30
22 lllm
lsssm Lrg
rp
BLgp
=
== -
(1):
.2 3
0lsls LLr
gg
= (2.8.2)
.2 2222 sslljjjj LLLLLLLL ++===
, .)1(,)1(,)1( 222222 +=+=+= ssLllLjjL slj
( ) ,21 222
sljls LLLLL =
( ) .)1()1()1(2
2
+++= sslljjLL ls
LLs (2.8.22) , g s = 2g:
( ))1()1()1(2 3
202 +++
= sslljjr
gl (2.8.3)
Na. Na - , 1s2 2s2 2p6 3s1 ( ). 3s , - 3s , 3s - . 3s , - 3s 3p. - 3p , - . -
-
98 (2.8.3) - r - r.
, 1s, 2s, 2p - (1s, 2s) = 1,991017 /, (2p) = 1,521017 /, (2p) = 0,821017 /, (3s) = 7,231015 / (1s, 2s)/(3s) = 27,5, (2p)/(3s) = 21,0, (2p)/(3s) = 11,3. , , , - . , - 2p-.
2p- - (, ). , - , 2p - = 1, m = 0, 1, ,m(, ) :
.sin)8(
3,cos)4(
3,sin)8(
3 22
21,1
22
20,1
22
21,1 ===
===
ii ee sin8
3,cos4
3,sin8
31,10,11,1 ,
. 2.8.1. ,
. p-, - 4- 21,1 2- 21,0.
21,1 20,1 2 1,1
. 2.8.1. = 1
m
-
99
,64
3212sin
41
163sin
)8(34)(
22
002
22
21,1 =
+=
=
dS
.16
3212sin
41
43cos
)4(34)(
22
002
22
20,1 =
+=
=
dS 6- 2p
.1;16
9)(2)(4 202
0,12
1,1 ===+= SSSS Na r = (S/
S0)1/2 = 0,239 r. , r = 0,1537 . r = 0,239 0,1537=0,0367 . - (2.8.3).
= 1,08410-21 = 6,7810-3 , - 589,0 = 0,53 .
. Na , 32P1/2 -32S1/2 32P3/2 -32S1/2. 589,59 589,0 . , 0,59 , .. - 10%, .
( ) - , , .
, 10-3 . - r Z. , . , , - -, .
(2.8.3) , - .
, -
-
100 , :
j = 0, 1; m = 0, 1 . (2.8.4) . 2.8.2,
N, . 2.8.2, - , . 2.8.2, , - . - .
23
23 P
21
23 P
23
23 S
25
24 D
23
24 D
23
23 P
21
23 P
. 2.8.2.
() ()
2.9.
. , (s=1/2, 3/2, 5/2 . .) - .
, .. . - , , , - .
: - . , , - .
-
101 ,
- . , - .
- , - , . .
4- . - . , - 4- , . .
:
n = 1, 2, 3, ... , ; = 0, 1, 2, ... , n-1; m = m = 0, 1, 2, ... , ; ms = 1/2. -
-:
n = 1; = 0 ; m = 0; ms = 1/2. 1s,
2- . -, ( ) . , s-, -. - 1s2:
n = 2 ; = 0 ; m = 0 ; ms = 1/2 ; 2s2; = 1 ; m = 0, 1 ; ms = 1/2 ; 2p6 . 2s2 2p6 L-, 8 -
. n = 3 ; = 0 ; m = 0 ; ms = 1/2 ; 3s2 ; = 1 ; m = 0, 1 ; ms = 1/2 ; 3p6 ; = 2 ; m = 0, 1 ; 2 ; ms = 1/2; 3d10; 3s2 3p6 3d10 -, 18
. n = 4 ; = 0 ; m = 0 ; ms = 1/2 ; 4s2 ; = 1 ; m = 0, 1 ; ms = 1/2 ; 4p6 ; = 2 ; m = 0, 1 ; 2 ; ms = 1/2; 4d10; = 3 ; m = 0, 1, 2, 3 ; ms = 1/2 4f14 .
-
102 4s2 4p6 4d10 4f14 N-, 32
. , -
. , - -. - n 4:
n = 4; 4s2 3d10 4p6 18 ; n = 5; 5s2 4d10 5p6 18 ; n = 6; 6s2 4f14 5d10 6p6 32 ; n = 7; 7s2 5f14 6d10 7p6 32 . -
n 4 , -, , - Z.
2.10.
, , -
. , . - . - 0,1 100 . - . - . , , , : . - , ,
, ++= (2.10.1) , - , . :
~ 1 , ~ (0,01 - 0,10) , ~ (0,01 - 0,10) .
-
103
(): . , - - . , NaCl Na+ Cl-. - - -.
. 2.10.1 NaCl. , Na Cl 0,186 0,064 . Na Cl 0,098 0,133 .
+Na ClF
F
. 2.10.1.
NaCl Na+ Cl-
. Na Cl :
Na 1s2 2s2 2p6 3s1; Cl 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5. 1s2 2s2 2p6 Na
Ne. -, . ( 10/11) . - 3s . Cl - Ar . NaCl Cl , 3. . , - , - . , - .
-
104 NaCl . NaCl - , .
- . - , () . - - .
- . . , , . , - , - .
1 212r
Ar1
Br2
Br1
Ar2
R
BA
. 2.10.2. 2 2 ,
(.2.10.2). ,
. , =H (2.10.2)
, .
-
105
;4444
;42
;42
0
2
120
2
20
2
10
220
2
2
2
210
2
1
2
1
21
Re
re
re
reUU
re
mH
re
mH
UHHH
AB
BeAe
++====
++=
1, 2 ; r1, r2 - ; U , , 1 2, .
-, . :
) , ;22 2121 sssss LLLLL
==+= ) ,
.021 =+= sss LLL
. - . , . 2.10.3.
A B
1 2 2
A B
1
. 2.10. 2
. . -
, U= 0. , - - . . 2.10.3 -
-
106
)1()2(;)2()1( 2222222
1 BABA ==
).1()2(;)2()1( 21 BABA == (2.10.3) ,
1sL
2sL
, -
. - (2.10.3) , - 1sL
2sL
.
, , - .
(2.10.3) : ,)(,)( 2121 =+= aass cc (2.10.4)
s, a - , - ( )21 SS LL , - ( )21 SS LL .
, - -
+==+==
,
,
2*
1**
2*
1**
dVHdVHdVH
dVHdVHdVH
aaaaaaa
sssssss (2.10.5)
sC aC (4) - :
,1* = dVss ,1* = dVaa (2.10.6) s a (2.10.4) (2.10.6) -
: ( )( )( )( )
==++
.1
1
21*2
*1
2
21*2
*1
2
dVC
dVC
a
s (2.10.7)
, (2.10.7) :
-
107
( )( ) ,12 12 += ss JC ( )( ) ,12 12 = sa JC (2.10.8)
= 0)2()1()1()2( ** dVJ BBAAs , (2.10.9) sJ . . -
, - 0U .
UHHH ++= 21 -
: , 11 ssH = , 22 ssH =
021 == , .. -. , - ,
+== ,2 *0* dVUdVH sssss (2.10.10) , ( ) ( ) ( ) =+=+=+ 0*2121*21* 2 dVdVdVHH ssssss .
, :
+= ,2 *0 dVU aaa (2.10.11) :
= ,* dVU sss = ,* dVU aaa (2.10.12) as , , - .
ss += 02 , aa += 02 (2.10.13)
(2.10.12) - :
,1 s
ss J
UJK++= ,
1 ss
a JUJK
= (2.10.14)
= .)2()1()2()1( ** dVUK BABA (2.10.15)
-
108
K , . (2.10.15) - , 1 2 - , .. . - , , - , (. 2.10.4).
A B
1
2
. 2.10.4.
2
, ( )21 SS LL . ( )21 SS LL , - 1 2 , , - . . 2.10.5 , - : , 0
-
109
R0 R0
s D
a
. 2.10.5. 2
,j LLL
+= ( ) , 122 += jjLj (2.10.16) j , ,...3,2,1=j
(. 2.10.6). - D . - , - .
U(R) 0RRr = 0RR = , :
...61
21)()( 33
32
2
2
0 ++++= rdRUdr
dRUdr
drdURURU (2.10.17)
0=r . 0RR = )(RU , 0
0
=
=RRdr
dU .
(2.10.17) ,
.21)()( 22
2
0 rdRUdRURU += (2.10.18)
-
110
,2
,2 2121
2122 M
MMMMr MMM =+== ==
M , (2.10.18)
,22
1 22
2 =dR
Ud
, - .
(18) ,
.2
)( 22
rRU == , -
,21
+= h (2.10.19) , ,...3,2,1,0= .
, (2.10.17) 33
3
61 r
dRUd -
.
),1(2
2+= jj
I (2.10.20)
I , ,...3,2,1=j . -
, - j. D + , .
-.
++= . (2.10.21)
, , , - 0R . ( )0Rr
-
111
0Rp .
- -:
( )20
2
22 Rmmp
ee
= .
R 100 1006,1= , 4,3' = .
- (2.10.19) 0=u :
2= . (2.10.22)
0RR = , -, ,
.22
222 rkr
== (2.10.23) ,
.=k
(22): .
2
2
=k
(2.10.24)
,21)( 22
2
0
rdR
UdRURR
=
==
, (23),
.32 40
2
2
2
2
2
2
2
00RmRmdR
ddR
UdKeRReRR
=
=
=
==
K (2.10.24):
==e
e
m
mR31
23
20
2
. 2,0==
-
112 )1( =J
,2)1(2 20
2
=+=e
mjj
R (2.10.25)
: 002,0== -
. 0 (10) , . - .
,120 nhcR
== (2.10.26) R , nn ,...,3,2,1= . (2.10.21), (2.10.22), (2.10.25) -
.)1(23211 ee
mjjm
+
+= (2.10.27) . 2.10.6 -
. . 2.10.6 , - . D + , - , . , - . - . :
n ; 1;1 == j . (2.10.28) (2.10.28) , -
(27), (. (26)), . , .
- , , .. .
-
113 . , , - (2.10.19). :
.1,)21(1
21
11
-
114
3.
3.1. -
, , . , - , -, , , .
(-), . , , -. -: - , - - . - -. -, . . , - , - .
, . , . . - .
- : , , - . - , , - .
-
115
, ; - , , , - , - , - - , , , -. , , - Si (. 3.1.1.).
p3p3p3p3
p3p3p3p3
p3
p3
p3
p3s3
s3
Si Si
. 3.1.1.
F
+XF
+Xq
. 3.1.2.
, - , .. , , - . - -, . , , -
-
116
, - , (. 3.1.2).
- --, . . - - (. 3.1.3).
F
+ +F
. 3.1.3.
, - 1 . - , - . 3.1.1 - .
1,0
. -
NaCl
0,8
. - - .
Si
0,4 - CuAg ,
0,01 22 , NH
3.1.1. -
. - , . ,
-
117
, .. . , - 1 , , , - .
3.1.1.
. - , , , . - , - . - NaCl Na Cl , +Na Cl . - , . .
, , - . . , Cl NaCl +Na .
. -. , , .. . , -. - , - , . - . , .
-
118
NaCl , +Na , , Cl . - , .
3.1.2.
. , . , . - .
, - 4- : C, Si, Ge .
2s, 3s, 4s 2p, 3p, 4p.
3122226 221221 psspssC
316222262214 3322133221 pspsspspssSi
3121026262232 44...43433221 pspdspspssGe
, Ge 4s -, 4p, - 4s, , 3d , - 14s 34 p . - 14s 34 p - . - , , -. , - .
Si Ge, III V . ,
-
119
In49 1255 ps , Sb51 3255 ps . , - In Sb , . . - 8, , 4- , Si Ge.
-. , , , , .. . - , -, . - , - .
3.1.3.
, . - . - - , , .. -. 32910 .
- , . - , -. , , . , - . , , . , , , . - , , - , - . , -
-
120
. . , , , .
3.1.4.
, - . - , ddr ,>> . - . -- 1873 .
: , , . , - :
6rAU = . (3.1.1)
, . - - , , , . , - , .
, , , .
- .
3.2.
, -
. -
-
121
. , , . , , .. , (, -, ) . - , - , . - -. . - . : 1) ; 2) -
, - (), - (). , -
, 3.1.
. - - - . , , . . - . - . , - . , , , - .
- - . - ,
-
122
. , - 10281029 -3, 10201022 -3, 10121014 -3..
bn = , (3.2.1) e , n , b , , , : >>>> .
, 1 = ,
Ev
b = , (3.2.2) , v -, E .
, - . , . , , , - , . , . - , - . , . - , , - . - - . - .
, . , . , . - ,
-
123
-, - -.
.
1. - , - -, - x, y, z px, py, pz. -, , , . , , , . - . , , - , . , , 0 xpx , , 0= xp 0=x , .. , . , , 1, 2, 3, . . . , . - . , . , - .
2. - . , - , , , , . xpx . (. 3.2.1). :
hxpx = . . -
, ,
-
124
, hxpx > . hxpx
-
125
- n, l, m, ms, - . , , , .
4. - , - .
, 3hd , , -. , - , . , - , -, .
, - . - .
5. - , - , , , , , -. - , . -, , - , .
3.3. -
- ,
- . , , - .
-
126
- ,
. . . 3, 2, 1, 0, 1)/2,(2 =+= kks , , , -
. ks = , - - -. , , .
, , . . + d = dfdn n , - = dfdz z .
, ,
,= ddnfn
= ddzfz .
, - , :
.dzdnf = (3.3.1)
const=V - (. 3.3.1).
1 2 3 4
i
1
yp
xp . 3.3.1.
-
nVN = , zVZ = ,
n z (3.3.1) :
-
127
dZdNf = . (3.3.2)
(3.3.2) N , , Z . ZN < .
, -
dpdVhd == 3min ,
zyx dpdpdpdp = , dxdydzdV = . -
dpdV
Vppp zyx= . , , - , -. fp-d=2. 4 -, - 1. "" - , . , (-) : .
iZ i ; , , i -
iZ - . V 1V 2V , -
(. 3.3.2).
, N , , - . -, - , . -
-
128
STUF = . (3.3.3) U , T , S ,
0ln SWkS += , (3.3.4) W - , k ,
0S 0=T K.
1q
2q
1V 2V
constTVVV =+= ,21
. 3.3.2. dN -
n ,
dSTdNNUdSTdNdN
NUdF nnq
+=+
= , (3.3.5)
=+
nNU , -
, = qn , .
. V , . 1V
2V . - -
TV
q N
F
,
= . (3.3.6)
( const=V ) :
-
129
21 = . : -
1V 2V 2V 1V . , , - .
TV
q
TV
q N
FNF
,2
2
,1
1
21
=
= . (3.3.7)
qF (5) (6), :
NST = , (3.3.8)
i - , S - , (3.3.4).
, -. , , - N -. ,
!!)(!
NNZZW = . (3.3.9)
W : )!ln())!ln(()!ln(ln NNZZW = .
1!,1)!(,1! >>>>>> NNZZ , -:
NNNNZNZNZZZZ ln)!ln(;)ln()())!ln((;ln)!ln( === ,
NNNZNZZZW ln)ln()(lnln = . (3.3.10) (3.3.10):
.)(ln)())(ln(
)()(lnln
NNNNNNZNZ
NZNZNZZ
ZZZZW
+=
-
130
-, 0=z , :
= 1lnln
NZ
NW . (3.3.11)
(3.3.3),
kSSW 0ln = .
NWk
NS
=
ln .
NS
(3.3.11) (3.3.2)
(3.3.8):
( )1ln1ln 1 = = fkTNZkT . (3.3.12) (3.3.12) -:
.1
1
+= kT
ef (3.3.13)
, (3.3.13) i - , .
(3.3.13) , KT 0= - (. 3.3.3):
== .0
,10
KTf
. 3.3.3. -
f
5,0
0
0
00
1
-
131
"", - < > . - "" kT. - - , .
kT >> , .0 kTkT efef
== , kT >> , ..
, "" - -. , . -, , , , . . , , .
3.4.
-
, . - : , , -, , . - - , . - . 3.4.1.
, , >0 , . - 0,01 , (57)% -. . , .
-
132
, , - . . , - , , - . - . 3.4.1.
F
F
. 3.4.1. :
; - ( - )
, ,
F
, . F
,
(. 3.4.1) , - -. -, .. .
, . , - , , - . , (. 3.4.2). , , , , . -, , -, .
, . ,
-
133
, - . 100 1013 .
. 3.4.2.
- . , . . 3.4.3 , - max= 2. , , max=2 , , - .
4d
. 3.4.3. () ()
min .
3.4.3. , 4 - . min = 4d, d - . , . , -
-
134
, - .
, , .. .
,= h (3.4.4.1) .
, .. -, -. , , - .
: - , , . , - , . : - , - , .
. .
, -,
.1
1
= Tk ef
, - , (. 3.4.4).
- , , .
-
135
. 3.4.4 - .
e v
me
. 3.4.4.
, -
, : kT = h. (3.4.1.2)
(3.4.1.2) - . - :
.)( maxmax T= (3.4.1.3)
, min max . , , - (3.4.1.2), :
,1maxmax
==
hk
hTk (3.4.1.4)
.
.maxk
h= (3.4.1.5) .
, - : ,/ minminmaxmin Tv == Tmin .
.4
min
max d
vv == (4.3.1.6) max (3.4.1.6) (3.4.1.5) :
-
136
.4 dk
vh = (3.4.1.7) ,
3 . (3.4.1.7) - , - 3-
.3 ,,max zyxh = (3.4.1.8)
.4
v3,, dk
h zyx = (3.4.1.9)
Cu NaCl, 3550 / 4400 /, 3,60 5,63. (3.4.1.9) - Cu =354 K, NaCl =281 . .
Au Cu Ge NaCl
, K 170 315 290 280 ,
, , Au - , Cu . - = max. - > , - . < max, . > , < . , , - -. . -, -, .
-
137
3.4.2. ,
, - , :
.)()(
00
rpti
erktie
== (3.4.2.1)
, - p . (1) , = ,kp = - , k
, ./2,2 == k -
- . , .. . - . , , . , , , , , -, . , :
.11==
+=N
ii
N
ii (3.4.2.2)
- , - , .. - - . , , , - . - . - . - , , - . - ,k
= s=1/2. ,
-
138
. , - , - . . - () , : -, .
- , --:
,1
10
+= Tk ef (3.4.2.3)
, . .
- , , , , = 0 . - -, - . - , , , . - , - .
.
"-" , . - , - , . - . , , , . )( p=
-
139
, , - .
- . " " , , . . , - -, - . - -. , < , .
3.5.
- , - , . - , - . , , , - , , . -, , .. - , . - , .
, , . - (m* = const). , - . , - . .
-
140
6- -. , -. , - . , - . .
p pdp + (. 3.5.1).
V .
xP0
yP
yPd Pd
xPd
P
. 3.5.1.
-
.33
3 hVdp
hVdpdpdp
dN zyx==
- dp3 = dpxdpydpz (. 3.5.2)
.3h
dpVNd =
- , p pdp + ,
-
141
,22 3 hdpff
Vddn ==
f- , -.
pxpy
pz
pd
ypd
xpd
zpd
. 3.5.2.
. - - . - . - dp (. 3.5.3).
ppd
yp
xp0
. 3.5.3.
-
142
dppdVp
24= ,
.4 32
hdppdN
= -
.82 32
fhdppdNfdn
== (3.5.1) -
- + d. .
*2
2
mpUK ==
,)(*22 Ump = (3.5.2)
U , m* .
, -
K = > 0. , (3.5.2),
,*22 = mp
.*)(2 21
23
21
2 = dmdpp (3.5.3) (3.5.1) :
.exp1
*)2(43
21
23
+=
kTh
dmdn (3.5.4)
, (3.5.4) , . , .
-
143
0 -
.
0exp1
*)2(4 21
23
3 +=
kT
dmh
n (3.5.5)
= ,
1>>Tk
1exp >>
Tk,
max = . , m* = const, (3.5.5) , - , -:
.8
13
*)2(822
23
3
23
+= Tkhmn (3.5.6)
1
-
144
12
-
145
ddn
0
T = 0 K
T > 0 K
ddn
0
y
x
x
T > 0 K
. 3.5.4.
3.6.
1911 .
- - . - , - = 4,2 - . 1913 . - , - . , . , - , - . , -, . 1957 . , () - .
-: , , .
.
-
146
1. - .
2. - ( ). . 3.6.1 -, B
-
>. , B
. , - , -, -, - (. 3.6.1.).
, < -, mm HB += ,)1(0
, .0)1(,1 0 =+== mm , - .
T > T
B
1>mB
1=m
TT
. 3.6.1. 3. -
K - j, . , ; - . . , , - , . -
-
147
, . - . , , . - - , . , . -, (. .). - . . , . . , . . s = 0. , . . , , , . .
. . = 0 . -, . (. 3.5), . , (. 3.5) - .
0 , . , - , , . - , . 01 = - p/2 02 = + p/2, , ,
,
-
148
,222
2
2p
mpp
mp
mpkT + (3.6.1)
= + p , , , , - , , , - . - = , . . . - E
. . .
p , - .. ,111 ppp
+= ppp = 122 . , . . -
-
149
p2 . - ,
.,22mpvvmp ==
I j:
,2 vnej = (3.5.4) n , v . .
- cE
,
E
, , . . v, , , , . E
cE
, (10100 ) .
. . , . - -, , -. - , - . -, , . ., , E
,
, -. , . - j 1012 /2 - 100 .
- , . , . ., ; - , , , . . . ., , .. .
- . . ., -
-
150
, . . . . . , , , . - , - -. - . , . , (-) . -, . .
, .
, 1- 2- . 1- - . , . . , - , . 2- - .. . . 19571959 .
2- , . - , . , 2- - - . . . , -, . - .
, 2- -, - . , - , - . - .
2- - 20 , - 1- 0,1 . - -
-
151
, .
-, - . - 2- . , 1999 . Ba-Ca-Cu-O 126 . , - , - = 90 . -, 70 , -, - , .
. 3.1 3.2 - .
T , B , 0 , ,
Al 1,18 0,01 1500 35
Nb 9,3 0,20 38 39
Pb 7,2 0,08 70 50
3.1. : 0 . .;
T , K
Nb3 Ge 6,9 ( 23,2)
V3 Ga 14,616,8
V3 Si 17,1
Ta3 Bp 17,0
3.2. -
-
152
3.7.
.
, -. , . - , , . , , -, .
. , , . . .
, - .
, - ,
,),(),( RrRrH = (3.7.1)
.e += (3.7.2)
(3.7.1) H , ),( Rr , -
, Rr, ,
e , . (3.7.1) .
-. 7.1.
, - . - . , -
-
153
, -. -. : . :
.)()(),( 222 RrRr = (3.7.3)
- :
.)()(),( eRrRr == (3.7.4)
, :
. e HHH += (3.7.5) (3.7.2)(3.7.5) (3.7.1) -
:
( ) ( ).;;0
;
;
eeee
e
e
ee
e
e
eeeeee
HHHH
HHHH
====
+=+
+=+
(3.7.1) : , . . .
7.2.
. 1.
. 2. , , -
, . -, - .
3. , .
-
154
( )
,)()(),( rURURrV c += (3.7.7)
)(RU
- ; )(rUc
, , .. .
, , :
( ) .0),(2 2 =+ RrVme (3.7.8) -
, .. . . , : - .
7.3.
),( RrV
- :
,)(),( 10 RVVRrV += (3.7.9)
V0=const, )(1 RV
, ;)( 01 VRV
-
155
.),( 0VRrV
. 3.7.1 - . = 0 Vo , < 0 . > 0 -. - .
7.4.
, )()( RUrUc
-
156
dk
ddk
d xx 222222
2- .., d - .
0
xk
0d2
d22
d2
d22
y
. 3.7.2.
. 3.7.2 , -
. - -.
3.8.
- ,
( - ), - - , . - - .
- Li. Li 3 1s2 2s1 . 0,35 , - , . 1s , 2s . - -
-
157
, - (0,35 ). 2s . - 2s. 2s 2N : N , 2 . 2s N, N/2. 1s, 2N, (. 3.8.1).
1s - . - . 1s 1s, .. , q* = 3e - 1e = 2e, e , 3e . q* -. 1s - :
.4
)2(Li
0
2
reZU
= (3.8.1) 1s
. , 1s , . 2s 2s. 2s - . - , - 2s . , .
. - , - , , -
-
158
, - , - .
+ +
0
U
dx >
2P
2S
1S
x
x+
0
U
x
+ + + + + +
d
x
2S
1S
. 3.8.1.
, Mg, - 1s2 2s2 2p6 3s2. - Mg 3s , 3p . 3s 3p . 3p - , (. 3.8.2).
0
d 2d x
0ydx =
}}}
3p
3s
2s
3s
3p
2s
. 3.8.2.
-
159
. , Mg , .
, , . - - . < 1, - - (. 3.8.3). , , - Si Ge. , Si : 1s2, 2s2, 2p6, 3s2, 3p2. 3s 3p.
0
d 2d x
3s
3p
0
y
-
{3p
3s {
. 3.8.3.
-
- , - . - , - , . -. , - . = 0
-
160
, - . . 3.8.3 Si: , - 3s 3p -, x = d .
. 3.8.3 , 3s 3p . - , - . - , - .
> 1, -, - -. , . - . .
, , 0 . -, , = 0 - (. 3.8.4).
0
y
-
dx =
}}}
6p
6s
5d
. 3.8.4.
-
161
Bi, - : 5d10 6s2 6p3. = 0 6s -, 6p . > 0 - 6s 6p . 6p 6s ( = 0 ), . - , - - . , - . , , - , - . . , , - . - .
, - , .
3.9.
, .. . , - , , - , . - , - . , , - . , , .
-
162
- . , -, .
, .kp= (3.9.1)
, ,
.dtkd
dtpdF
== (3.9.2)
,22
2**
2k
mmp
ee
== (3.9.3) m*e . -
.* kmv
e
= (3.9.4) -
.
,2
*
2
*
*
kmdk
d
dkdm
mk
e
e
e
=
>> (3.9.5)
- E
,
.*dtdvmEeF e== (3.9.6)
(3.8.4) (3.8.5) :
,1dkdv = (3.9.7)
.11* dkdv
me = (3.9.8)
. 3.9.1 , - v, m*e , . . 3.9.1 , m*e -, -
-
163
, - - .
kx
kx
kx
0
vd2
d2
*em
y0
0* em
. 3.9.1.
(3.9.2) k (3.9.4),
,*dtdvmF e= (3.9.9)
.11 22
2* dkd
me
= , -
, - 2- . - .
-
164
-, -
F dtdv , -
. , , . -, - . - , - , - . , , . , - . - -. , )(k
-.
3.10. ,
. - , , - . , , - . , . - , .
, , - , , , , -
-
165
. , . - , - , - . . .
kx
kx
v
*m
0* m
kx0d2
d2
y
. 3.10.1.
, , - . .