สารบญ

สารบญ

ภาคใต

ภาคกลาง

ภาคอสานภาคเหนอ

ผจดท า

บรรณานกรม

ภาคเหนอ

ประเพณยเปง ประเพณอมพระด าน า

ประเพณปอยสางลอง ประเพณตานขนขาว

เปนประเพณลอยกระทงแบบลานนา โดยค าวา ย แปลวา สอง สวน เปง แปลวา เพญ หรอ คนพระจนทรเตมดวง ซงหมายถงประเพณในวนเพญเดอนสองของชาวลานนา ซงตรงกบเดอนสบสองของไทยงานประเพณจะมสามวนคอ

วนขนสบสามค า หรอ วนดา เปนวนซอของเตรยมไปท าบญทวด

วนขนสบสค า จะไปท าบญกนทวด พรอมท ากระทงใหญไวทวดและน าของกนมาใสกระทงเพอท าทานใหแกคนยากจน

วนขนสบหาค า จะน ากระทงใหญทวดและกระทงเลกสวนตวไปลอยในล าน า

ประเพณยเปง

ในชวงวนยเปงจะมการประดบตกแตงวด บานเรอน ท าประตปา ดวยตนกลวย ตนออย ทางมะพราว ดอกไม ตง ชอประทป และชกโคมยเปงแบบตาง ๆ ขนเปนพทธบชา และมการจดถวยประทป (การจดผางปะตบ) เพอบชาพระรตนตรย และมการจดโคมลอยปลอยขนสทองฟาเพอบชาพระเกตแกวจฬามณบนสรวงสวรรคชนดาวดงส

เปนประเพณทชาวเพชรบรณรวมกนจดขน โดยมต านานเลาวาเมอประมาณ 400 ปทผานมามชาวบานกลมหนงมอาชพหาปลาขาย และไดไปหาปลาทแมน าปาสกเปนประจ าทกวน อยมาวนหนงกไดเกดเรองทไมมใครใหค าตอบไดวา เกดอะไรขนเพราะวนนน ไมมใครจบปลาไดสกตว จากนนกเกดเหตการณประหลาดขนตรงบรเวณ วงมะขามแฟบ (ไมระก า) ซงปกตบรเวณนน าจะไหลเชยวมาก จ ๆ น ากหยดไหล และมพลายน าผดขนมา แลวพระพทธรปกผลดขนมาดวย ชาวบานจงไดอญเชญพระพทธรปองคดงกลาว ขนจากน าและน าไปประดษฐานไวทวดไตรภม เปนพระพทธรปคบานคเมองของจงหวดเพชรบรณ

ประเพณอมพระด าน า

จนกระทงถงวนสารทไทยหรอ วนแรม 15 ค าเดอนสบ พระพทธรปองคดงกลาว (พระพทธมหาธรรมราชา) กไดหายไปจากวด ชาวบานจงชวยกนตามหาและเจอพระพทธรป อยบรเวณวงมะขามแฟบ จากนนเปนตนมา พอถงวนแรม 15 ค าเดอน 10 ชาวจงหวดเพชรบรณ กจะจดงานซงเรยกวา “อมพระด าน า” ตงแตวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2522 เปนตนมา

มอกชอหนงวา งานบวชลกแกว เปนงานทจดเพอท าการบรรพชาเปนสามเณรในพระพทธศาสนา โดยจะพบเหนการจดปอยสางลองกนมากทจงหวดแมฮองสอน โดยเฉพาะในเขตอ าเภอเมอง อ าเภอขนยวม และอ าเภอปาย คนสวนใหญทเขารวมประเพณนกสบเชอสายมาจากไทใหญ ซงกไดรวมกนสบทอดงานประเพณนมาเปนเวลาชานาน ดงปรากฏวาหลกฐานวาประเพณนมมาตงแตมการสรางแปลนเมองแมฮองสอน ซงก ไดมการจดงานอยางยงใหญทกๆป เนองจากเปนประเพณทส าคญทางศาสนา และเปนเอกลกษณของจงหวด

ประเพณปอยสางลอง

เปนประเพณหนงของคนในภาคเหนอทสบทอดกนมาเปนเวลานาน การตานขนขาวคอการท าบญอทศสวนกศลใหแกญาตพนองทเสยชวตไปแลว หรออาจจะเปนการท าบญใหตนเองเพอเปนการสะสมบญในชาตหนากได การตานขนขาวเปนการถวายภตตาหาร หรอถวายสงของเครองใชอน ๆ รวมดวยกได สวนใหญนยมท ากนในวนพระหรอวนส าคญทางศาสนา เชน วนมาฆบชา วนวสาขบชา วนอาฬาหบชา วนเขาพรรษา วนสงกรานต วนคลายวนเกด

ประเพณตานขนขาว

ซงในวนดงกลาวชาวบานจะน าภตตาหาร ไปถวายพระทวดเพออทศสวนกศลไปใหพอ แม ญาตพ ทลวงลบไปแลว หรอเจากรรมนายเวร ชาวบานเชอวาการตานขนขาวเปนการอทศสวนกศลไปใหผตาย จะชวยใหวญญาณของผตายมอาหารกน และมสงของเครองใชไมอดอยาก หรอเปนการท าบญลวงหนาใหกบตนเองในชาตหนา เพอใหมกน มใช มความเปนอยสขสบายในชาตหนา

ภาคกลาง

ประเพณตกบาตรดอกไม

ประเพณก าฟา ประเพณกวนขาวทพย

ประเพณท าขวญขาว ประเพณตกบาตรเทโว

ประเพณตกบาตรดอกไมมต านานมาตงแตสมยพทธกาล โดยมเรองเลาวา นายสมนมาลาการ เปนชาวเมองราชคฤห เขามหนาทน าดอกมะลไปถวายพระเจาพมพสารวนละ 8 ทะนาน ทกวน และจะไดทรพยวนละ 8 กหาปณะ ตอมาเชาวนหนง ขณะทเขาก าลงถอดอกไมจะเขาประตเมอง เปนเวลาทพระพทธเจาเสดจออกบณฑบาตพรอมดวยภกษสงฆ เขาเหนพระพทธเจาแลวเกดความเลอมใส จงถวายดอกไมดวยดอกไมทจะน าไปถวายพระราชาโดยมความคดวา แมจะตองตายดวยโทษประหารกยอม

ประเพณตกบาตรดอกไม

ชาวเมองทราบดงนนจงพาการโหรองสรรเสรญเปนอนมาก มเพยงภรรยาของเขาทไมพอใจ ภรรยาจงน าความนนไปกราบทลพระเจาพมพสาร แตพระเจาพมพสารเปนพระโสดาบน นอกจากจะไมโกรธแลว ยงน าความนกราบทลพระพทธเจาอกท พระพทธเจาไดกลาวสรรเสรญนายสมนมาลาการ ท าใหนายสมนมาลาการไดรบของพระราชทานจากพระเจาพมพสารถง 8 ชนด คอชาง มา ทาส ทาส เครองประดบ นาร อยางละแปด ทรพยอก 8 พนกหาปณะ และบานสวยอก 8 ต าบล ครนกลบถงวด พระอานนทไดกราบทลผลบญทนายสมนมาลาการจะพงไดรบ พระพทธองคตรสวา นายสมนมาลาการไดสละชวตบชาพระองคในครงน จกไมไดไปเกดในนรกตลอดแสนกลป

ประเพณก าฟา เปนประเพณส าคญตงแตสมยโบราณ ซงเกยวกบวถชวตของชาวไทยพวน ทอาศยกระจายไปอยในหลายภมภาค เชน ต.ไผหลว อ.ดอนพด จ.สระบร ลพบร สงหบร สพรรณบร ฉะเชงเทรา นครนายก ปราจนบร อดรธานหนองคาย แพร สโขทย อตรดตถ และพจตร เปนตนแมการรวมตวในแตละถนไมมากนก แตทกแหงตางกสามารถรกษาวถชวต และขนบธรรมเนยมดงเดมไวไดอยางด

-ก า หมายถง การสกการบชา (ภาษาพวน)

-ก าฟา หมายถง การสกการบชาฟา

ประเพณก าฟา

วนขน 3 ค าเดอน 3 เปนวนก าฟา กอนวนก าฟา 1 วน คอวนขน 2 ค าเดอน 3 จะถอเปนวนสกดบแตละบานจะท าขาวป น หรอ ขนมจน พรอมทงน ายา และน าพรกไวเลยงดกน มการท าขาวหลามเผา มการท าขาวจ ขาวจจะน าไปเซนไหวผฟาและแบงกนกนในหมญาตพนอง พอถงวนก าฟาทกคนในบานจะไปท าบญทวด มการใสบาตรดวยขาวหลาม ขาวจ ตกตอนบายจะมการละเลนไปจน ถงกลางคน การละเลนทนยมไดแก ชวงชย มอญซอนผา นางดง ฯลฯ

เปนพระราชพธกระท าในเดอน ๑๐ ซงมมาตงแตสมยสโขทยและกรงศรอยธยา เปนราชธาน เปนพธกรรมของศาสนาพราหมณ ทสอดแทรกในพธกรรมทางพทธศาสนา เพอถวายแดพระภกษสงฆ บชาพระรตนตรย และอทศสวนกศลใหแกผตาย ในปจจบนนสวนใหญจะจดในเดอน ๑๒ บางแหงจะจดในเดอน ๑ ซงเปนชวงทขาวกลาในทองนามรวงขาว และเครองกวนขาวทพยประกอบดวยถว นม น าตาล น าผง น าออย งา เนย น ากะท และนมทคนจากรวงขาว

ประเพณกวนขาวทพย

การท าขวญขาวนน เปนการสรางขวญและก าลงใจใหกบชาวนาใหรวา การท านาปลกขาวของตนนน จะไมสญเปลา เพราะพระแมโพสพเปนผดแล และเมอมการเกยวขาวกจะมาชวยกนเกยวขาว เปนการสรางความสมครสมานสามคค และทสดคอการรวมสนกสนานเมอทกคนเหนอยยาก และประสบความส าเรจดวยด

ประเพณท าขวญขาว

งานตกบาตรเทโว เปนงานประเพณทชาวอทยธานยดถอปฏบตกนมา ตงงแตครง บรรพบรษ จนกลายเปนเอกลกษณทชาวอทยธานทกคนภมใจกนมาก เพราะเปนการจดงานตกบาตรเทโว ทมความสอดคลองกบพทธต านานมากทสด กลาวคอ ในสมยพทธกาล เมอสมเดจพระสมมาสมพทธเจาบรมศาสดาไดเสดจขนไปแสดงธรรมโปรดพทธมารดายงสวรรคชนดาวดงสเปนเวลา ๓ เดอนเตม จนกระทงพระพทธมารดาไดบรรล ซงพระอรยมรรค อรยผล เปนพระอรหนตภม

ประเพณตกบาตรเทโว

แลวจงเสดจจากสวรรคชนดาวดงสลงมาสโลกมนษย ซงพระอนทรไดใหพระวศณกรรมเนรมตบนไดแกวทอดใหพระพทธองคเสดจโดยมบนไดทองเบองซายและบนไดเงนเบองขวาส าหรบ หม เทพยดา พระอนทรและพระพรหม ทอดลงมาสมนษยภมทมสงกสนคร วนทสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเสดจลงมาสโลกมนษยนน เรยกวา "วนเทโวโรหณะ" ซงจะมพระอรหนตพรอมดวยสาธชนมารอรบเสดจพระสมมาสมพทธเจา เพอการใสบาตรอยางมากมายขนทบรเวณน

ภาคอสาน

ประเพณแหผตาโขน ประเพณแหนางแมว

ประเพณบญบงไฟ ประเพณแหเทยนพรรษา

ประเพณไหลเรอไฟ ประเพณวงควาย

ทอดผาปากลางน า ท าบญกลางทง

ทอดผาปาโจร

ผตาโขน เปนเทศกาลทจดขนในอ าเภอดานซาย จงหวดเลย ซงตงอยทางภาคอสาน ของประเทศไทย เปนเทศกาลทเกดขนในเดอน 7 ซงมกจดมากกวาสามวนในบางชวงระหวางเดอนมนาคม และกรกฎาคม โดยจดขนในวนทไดรบเลอกใหจดขนในแตละปโดยคนทรงประจ าเมอง ซงงานบญประเพณพนบานนมชอเรยกวา บญหลวง โดยแบงออกเปนเทศกาล ผตาโขน, ประเพณบญบงไฟ และงานบญหลวง (หรอ บญผะเหวด)

ผตาโขน นน เดมมชอเรยกวา ผตามคน เปนเทศกาลทไดรบอทธพลมาจากมหาเวสสนดรชาดก ชาดกในทางพระพทธศาสนา ทวาถงพระเวสสนดร และพระนางมทร จะเดนทางออกจากปากลบสเมองหลวง บรรดาสตวปารวมถงภตผทอาศยอยในปานน ไดออกมาสงเสดจดวยอาลย

ซงวนแรกจะเปนเทศกาลผตาโขน ซงเรยกวนนวา วนรวม (วนโฮม) โดยจะมพธเบก พระอปคตต ในบรเวณระหวางล าน าหมนกบล าน าศอก สวนวนทสองของเทศกาลดงกลาวจะมพธจดบงไฟบชา พรอมดวยเครองแตงกายทหลากหลาย รวมถงการแขงขนเตนร าตลอดจนขบวนพาเหรด สวนในวนทสามและวนสดทายจะมการใหชาวบานฟงเทศน ทงน ผตาโขนยงไดรบการน ามาใชเปนสญลกษณ และฉายาประจ าทม สโมสรฟตบอลเลย ซต เชนกน

ประเพณแหผตาโขน

และประเพณยงคงมความเชอกนวา ส าหรบคนทเลนหรอมการแตงตวเปนผตาโขนใหญ ตองถอดเครองแตงกายผตาโขนใหญออกใหหมดและน าไปทงในแมน าหมน หามน าเขาบาน เปนการทงความทกขยากและสงเลวรายไป และรอจนถงปหนาจงคอยท าเลนกนใหม

ประเพณแหนางแมวเปนพธกรรมขอฝนของเกษตรกรไทยจดขนทงในภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงหนอ เมอใกลฤดเพาะปลกแลวแตฝนยงไมมาหรอมาลาชากวาปรกต สงผลใหขาวในนา พชในสวนขาดน าหลอเลยง ใหผลผลตไมไดเตมท ชาวนา ชาวไรกจะจดพธแหนางแมวขอฝนทท าสบตอกนมาดวยความเชอทวา หากท าพธแหนางแมวแลว อกไมชาฝนกจะตกลงมา

สมยโบราณนน เชอกนวาทฝนฟาไมตกตองตามฤดกาล เกดความแหงแลงไปทวนน มอยหลายสาเหต เชน ดนฟาอากาศแปรปรวน ผคนยอหยอนศลธรรม ผปกครองไมอยในทศพศราชธรรม และทใชแมวแหเพอขอฝนนน กมาจากความเชอกนวา แมวเปนสตวทกลวฝน กลวน า หากฝนตกเมอใดแมวจะรอง คนโบราณถอเคลดวา ถาแมวรองแสดงวาฝนก าลงจะตก

บางกเชอวา แมวนนเปนตวแทนของความแหงแลง หากเมอใดแมวถกสาดน าจนเปยกปอนกเทากบเปนการขบไลความแหงแลงออกไปจากเมอง เมอบานเมองเกดความแหงแลงผดธรรมชาต จงใชกลอบายใหแมวรองออกมา ดวยการน าแมวมาใสกระบงหรอตะกราแลวแหไปรอบๆ หากขบวนแหผานหนาบานใครกใหสาดน าใสแมว เพอใหแมวรองออกมา บางกเชอวา แมวเปนสตวทมอ านาจลกลบสามารถเรยกฝนได

ประเพณแหนางแมว

ดวยเหตนเมอฟาฝนไมตกตองตามฤดกาล เกษตรกรกจะนดหมายเตรยมจดพธแหนางแมวขน โดยคดเลอกแมวลกษณะดสายพนธสสวาด เพศเมย ๑ – ๓ ตว ใสกระบงหรอตะกราออกแหไปรอบๆ หมบาน ฝนกจะตกลงมาภายใน ๓ วน ๗ วน สาเหตทตองเลอกแมวสสวาดกเพราะคนโบราณมองวาขนสเทาคลายกบสเมฆฝน บางแหงอาจจะใชแมวด าแทน

ประเพณบญบงไฟ เปนประเพณหนงของภาคอสานของไทยรวมไปถงลาว โดยมต านานมาจากนทานพนบานของภาคอสานเรองพระยาคนคาก เรองผาแดงนางไอ ซงในนทางพนบานดงกลาวไดกลาวถง การทชาวบานไดจดงานบญบงไฟขนเพอเปนการบชา พระยาแถน หรอเทพวสสกาลเทพบตร ซง ชาวบานมความเชอวา พระยาแถนมหนาทคอยดแลใหฝนตกถกตองตามฤดกาล และมความชนชอบไฟเปนอยางมาก หากหมบานใดไมจดท าการจดงานบญบงไฟบชา ฝนกจะไมตกถกตองตามฤดกาล อาจกอใหเกดภยพบตกบหมบานได

ประเพณบญบงไฟ

วนเขาพรรษา ตามประเพณทางศาสนาแตเดม ประชาชนน าเทยนทหลอและแกะสลกสวยงามถวายพระสงฆ เพอจดบชาระหวางเขาพรรษา ตอมาจดใหมการประกวดตนเทยนพรรษาโดยแบงเปน ๓ ประเภทไดแก ประเภทมดรวมตดลาย ประเภทตดพมพ และประเภทแกะสลก ป พ.ศ. ๒๕๒๐ การทองเทยวแหงประเทศไทยจดเปนงานประจ าปและงานระดบชาต โดยเพมกจกรรมและระยะเวลาการจดงาน เชน มการสมโภชเทยนพรรษาพระราชทาน จดงานพาแลง แสดงศลปวฒนธรรมพนเมอง และการประกวดธดาเทยน

ประเพณแหเทยนพรรษา

• เพอบชารอยพระพทธบาททประทบไวรมฝงแมน านมมทานท ในแควนทกษณาบทประเทศอนเดยเพอบชาทาวผกาพรหมเพอขอขมาลาโทษแมน าทเราท าใหสกปรกเพอเอาไฟเผาความทกขใหหมดไปแลวลอยไปกบแมน า

ประเพณไหลเรอไฟ

ประเพณวงควาย เปนงานประเพณประจ าจงหวดชลบร เปนหนงในประเพณอนเปนเอกลกษณของจงหวดชลบรทมการจดมากวา 100 ปแลว ประเพณวงควาย เปนประเพณทจดขนเปนประจ าทกป ในวนขน 14 ค า เดอน11 หรอกอนออกพรรษา 1 วน เพอเปนการท าขวญควายและใหควายไดพกผอนหลงจากการท านามายาวนาน นอกจากนประเพณวงควายยงเปนการแสดงความกตญญรคณตอควายทเปนสตวมบญคณตอชาวนาและคนไทยอกทงยงเพอใหชาวบานไดมโอกาสพกผอนมาพบปะสงสรรคกนในงานวงควาย

กจะน าผลผลตของตนบรรทกเกวยนมาขายใหชาวบานรานตลาดไปพรอมๆ กน ตางคนกจงควายเขาเทยวตลาดจนกลายมาเปนการแขงขนวงควายกนขน และจากการทชาวไรชาวนาตางกพากนตกแตงประดบประดาควายของตนอยางสวยงามนเอง ท าใหเกดการประกวดประชนความสวยงามของควายกนขน พรอมๆ ไปกบการแขงขนวงควาย

ประเพณวงควาย

• ปากน าประแส เปนเมองทตดชายทะเลแหงหนงของจงหวดระยอง ทมประเพณการทอดผาปาทแปลกกวาทอน ๆ คอ ประเพณทอดผาปากลางน า สบเนองจากชาวบานสวนใหญมอาชพประมง ตองใชชวตอยในเรอตลอด เรอจงเปรยบเสมอนบานหลงทสองของพวกเขา ชาวประมงเวลาอยากท าบญบาน (เรอ) ใหเปนสรมงคล จงไดมการจดท าบญทอดผาปาขนในเรอ ซงเปนประเพณทมมานานกวา 100 ป จากการสอบถามบคคลเกาของชมชนปากน าประแส เมอป พ.ศ.2534 คอ คณแมมณ หวานเสนาะ เกดป พ.ศ.2437 และคณแมพวง บญชวยรอด เกดป พ.ศ.2444 เดมชาวประแสทปลกบานเรอนอยชายหาด ชายคลองแมน าประแส ตงอยหาง ๆ กน ไมหนาแนนนก มอาชพหาปลาโดยวธตกเบด ยกยอ ทอดแห ดกรอก ฯลฯ ใชพาหนะเรอแจวบาง เรอพายบาง สวนใหญจะนบถอศาสนาพทธมาแตบรรพบรษ เมอมเงนมทองกคดจะท าบญ ซงชาวประแสจะมประเพณอยอยางหนง เวลาบานใดท าบญบาน งานแตงงาน ตองมการทอดผาปาดวย ผทปลกบานเรอนอยรมแมน าล าคลองถาจะท าบญทอดผาปาสวนมากตอง อาศยเรอตดไมมาท าพมผาปา ใชไมไผปกไวดานหวเรอ-ทายเรอ แลวนมนตพระไปสวดมนตทบาน เวลาขากลบนมนตชกผาปาในเรอ แตบางแหงชกผาปากอนสวดมนตกม แตบางแหงถงบานชกผาปากอนกม แตการจดท าบญทกครงคราว เขาใจวา ดวยเหตนเองจงเปนทเกดของ "ประเพณทอดผาปากลางน า" ของชาวประแส

ทอดผาปากลางน า

ประเพณ ทอดผาปากลางน าไดสบทอดกนมาระยะยาวนานแตไดมการหยดการจดไประยะหนง เมอป พ.ศ.2484 เนองจากเกดสงครามอนโดจน แลวน ามาเรมจดใหมในป พ.ศ.2487 ในชวงแรก ๆ จะท าพมผาปาไวบนเรอแลวนมนตพระภกษไปชกพมผาปาบนเรอ ตอมาคณะกรรมการฯ เหนวาเปนการสรางความล าบากใหกบพระภกษ จงไดมการเปลยนแปลงการท าพธชกผาปา โดยใหชาวประมงมาจดพมผาปาไวตามบานแลวพระภกษจบสลากหมายเลขพม ผาปา และในปจจบนไดมการววฒนาการมาเรอย ๆ มการเปลยนแปลงโดยมการท าแพผาปาไวกลางแมน าประแส พรอมนมนตพระท าพธทอดผาปาบนแพ สวนพมผาปาตามบานเรอนประชาชนกคงไวเหมอนเดม พระภกษจะจบสลากหมายเลขพม แลวเดนชกพมผาปาตามหมายเลขทจบได และมการจดงานมหรสพประมาณ 3-4 วน จดขนทกป วนทอดผาปากลางน า จะตรงกบวนเพญ เดอนสบสอง สวนวนอน ๆ แลวแตคณะกรรมการจดงานจะก าหนดกนในแตละป

• ประเพณท าบญกลางทงมสองอยางคอ ท าบญขอฝน และท าบญขาวใหมหรอท าบญขาวหลาม จดขนชวงเดอนสาม หลงเกบเกยวขาวในนาแลว การท าบญขาวใหมนนท าเพอรบขวญขาวใหมทเกบเกยวเสรจ ถอเปนงานมงคลประจ าหมบานและเปนการสรางขวญ ก าลงใจใหแกชาวนา เมอถงวนงานชาวบานจะนมนตพระมาสวดมนตทปะร าพธกลางทงนา เรยกวาสวดมนตเยน พอรงเชาจะรวมกนท าบญตกบาตร แลวกลบบานไปเผาขาวหลามเตรยมไว วนรงขนชาวบานจะน าอาหารและขาวหลามมาท าบญ เชอวาเปนการท าบญสะเดาะเคราะห โดยน าขาวปลาอาหาร ขนม และย าใสในกาบหมาก โดยสมมตวาเปนเรอ หลงจากพระฉนภตตาหาร และสวดมนตแลว กน ากากหมากออกไปทงไวขางทางเพอใหผไมมญาตไดกนกนตกกลางคนจะมมหรสพตางๆ เชน ลเก ภาพยนตร วงดนตร

ท าบญกลางทง

• เปนการแสดงออกถงความศรทธาในพทธศาสนา ความพรอมเพรยงในหมเครอญาต ความเปนน าหนงใจเดยวกนในการท าบญถวายเครองใชจ าเปนส าหรบพระสงฆ

• ผ ทจดทอดผาปาโจรจะตองเตรยมผาสขาว ซงมความยาวหลายหลา สยอมกรก (สทไดจากแกนขนน) เขม ดาย พรอมทงบรวารผาปาขนอยกบความศรทธาของผทอดผาปาโจร วาจะมากหรอนอยเพยงใด ในการจดตองท ากนภายในครอบครวและญาตพนองทเคารพนบถอกนเทานนเวลาท าการทอดผาปาจะท ากนเวลาใกลรงคอกอนเวลาทพระจะออกบณฑบาต โดยการน าสงของเครองใชทจดเตรยมไวทงหมดไปไวททางสามแพรง หรอบรเวณเสนทางทพระสงฆจะออกบณฑบาต และปกธปไวเปนระยะ ๆ ตงแตกองผาปาไปยงบรเวณทพระออกบณฑบาตจะมองเหนไดชดเจน หากเปนทโลงเตยนกไมตองจดธปบอกกได เมอพระรปใดออกบณฑบาตตอนเชามดเหนทานจะเดนไปยงทวางกองผาปาทาน กจะท าพธชกผาปาพรอมสวดมนตใหพรแกเจาของกองผาปากเปนอนเสรจพธ

ทอดผาปาโจร

ภาคใต

ประเพณแหผาขนธาต

ประเพณงานเสดจพระแขงเรอประเพณแหนางดาน

ประเพณกวนขาวอาซรอประเพณสารทเดอนสบ

ประเพณการแหนกประเพณชงเปรต

ประเพณชกพระ

ประเพณผาขนธาต หมายถง การน าผาผนยาวขนไปหมองคพระบรมธาตเจดยในวนส าคญทางศาสนา ชาวนครไดรวมมอรวมใจกนบรจาคเงนตามก าลงศรทธาน าเงนทไดไปซอผามาเยบตอกนเปนแถวยาวนบพนหลา แลวจดเปนขบวนแหผาขนหมพระบรมธาตเจดย ผาทขนไปหมองคพระบรมธาตเจดยเรยกวา “ผาพระบฎ” (หรอ พระบต) นยมใชสขาว สเหลอง สแดง ส าหรบผาสขาวนยมเขยนภาพเนอหาเกยวกบพทธประวตตงแตประสต เสดจออกบรรพชา ตรสร ปฐมเทศนา และปรนพพาน ประเพณแหผาขนธาตเปนเอกลกษณประจ าเมองนครศรธรรมราช แกนแทอยทการบชาพระพทธเจาอยางใกลชด โดยใชองคพระบรมธาตเจดยเปนตวแทน

ประเพณแหผาขนธาต

• ตามต านานประเพณแหผาขนธาตมวา ในสมยทพระเจาสามพนอง คอ พระเจาศรธรรมโศกราช พระเจาจนทรภาณ และพระเจาพงษาสระ ก าลงด าเนนการสมโภชพระบรมธาตอยนน คลนไดซดผาแถบยาวชนหนง ซงมลายเขยนเรองราวพทธประวต (เรยกวา พระบฎ หรอ พระบต) ขนทชายหาดปากพนง จงน าผาผนนนไปถวายพระเจาศรธรรมโศกราช พระองคจงรบสงใหซกจนสะอาด แตลายเขยนพทธประวตกไมลบเลอนยงคงสมบรณดทกประการ จงรบสงใหประกาศหาเจาของ ไดความวาชาวพทธกลมหนง จะเดนทางไปลงกา เพอน าพระบฎไปถวายเปนพทธบชาพระทนตธาต คอ พระเขยวแกว แตเรอถกมรสมซดแตกทชายฝงเมองนครมรอดชวต 10 คน สวนพระบฏถกคลนซดขนฝงปากพนง พระเจาศรธรรมโศกราชทรงพจารณาเหนวาควรจะน าขนไปหมพระบรมธาตเจดยเนองในโอกาสสมโภชพระบรมธาต เจาของพระบฎทรอดชวตกยนดดวย จงโปรดใหชาวเมองนครจดเครองประโคมแหแหนผาหมโอบฐานพระบรมธาตเจดย จงเปนประเพณประจ าเมองนครสบมาจนทกวนน

ในสมยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ไดมการแหผาขนธาตในวนขน 15 ค า เดอน 6 คอ วนวสาขบชา เรยกวา “แหพระบฎขนธาต” มการเวยนเทยนรอบองคพระบรมธาต ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดโปรดใหมการแหผาขนธาต ในวนขน 15 ค า เดอน 3 คอ วนมาฆบชา เพอใหพทธศาสนกชนทอยหางไกลหรอไมมโอกาสกระท าพทธบชาในวนวสาขบชาไดมโอกาสแหผาขนธาตในวนมาฆบชาตามศรทธาดวย ประเพณแหผาขนธาตของเมองนครจงมปละ 2 ครง คอ ในวนเพญเดอน 3 (วนมาฆบชา) และในวนเพญเดอน 6 (วนวสาขบชา) สบมาจนทกวนน

เดมการแหผาขนธาตกระท ากนโดยพรอมเพรยงเปนขบวนทเอกเกรกเพยงขบวนเดยว ตอมา ประชาชนมาจากหลายทศหลายทาง แตละคนตางเตรยมผามาเองท าใหการแหผาขนธาตไมพรอมเพรยงเปนขบวนเดยวกน เพราะใครจะแหผาขนธาตในเวลาใดกไดตามสะดวกตลอดทงวน เมอขบวนแหมาถงวดพระบรมธาตวรมหาวหาร กแหทกษณาวตรรอบองคพระบรมธาตเจดย 3 รอบ แลวน าผาเขาสวหารมา ซงมบนไดขนสลานภายในก าแพงแกวลอมฐานพระบรมธาตเจดย เพอน าผาขนหมโอบฐานพระบรมธาตเจดยซงบรรจพระบรมสารรกธาต ถอวาเปนการบชาพระพทธเจาอยางใกลชด

• ประเพณชกพระ บางทองถนเรยกวา "ประเพณลากพระ " เปนประเพณพนเมองของชาวภาคใต ไดมการสบทอดกนมาตงแตสมย

• ศรวชย โดยสนนษฐานวาไดเกดมขนครงแรกในประเทศอนเดย มพทธต านานเลาขานสบทอดกนมาวา เมอพระพทธเจาทรงผนวชได 7

• พรรษา และ พรรษาท 7 นนไดเสดจไปจ าพรรษา ณ สวรรคชนดาวดงส ครนออกพรรษาแลว ยามเชาของแรม 1 ค า เดอน 11 ไดเสดจกลบ

• มายงโลกมนษย ในการนพทธบรษททง 4 ประกอบดวย ภกษ ภกษณ อบาสก และ อบาสกา ซงรอคอยพระพทธองคมาเปนเวลานานถง 3

• เดอน ครนทราบวา พระพทธเจาเสดจกลบ จงไดรบเสดจและไดน าภตตาหารคาวหวานไปถวายดวย ผไปทหลงนงไกล ไมสามารถเขาไป

ประเพณชกพระ

• ถวายภตตาหารดวยตวเองได จงใชใบไมหออาหารและสงผานชมชนตอๆกนไป เพอขอความอนเคราะหตอผนงใกลๆ ถวายแทน บญ

• ประเพณลากพระ จงมขนมตมหรอทเรยกตามภาษาถนวา "ตม" เปนขนมประจ าประเพณท าดวยขาวเหนยว หอดวยใบไมออนๆ เชน ใบจาก

• ใบลาน ใบตาล ใบมะพราว หรอ ใบกะพอ เปนตน

• ประเพณชกพระของชาวภาคใตมอย 2 ลกษณะ คอ ลากพระทางบก กบ ลากพระทางน า

• ชงเปรต เปนประเพณของภาคใตทท ากนในวนสารทเดอนสบ เปนประเพณทด ารงอยบนความเชอของการนบถอผบรรพบรษผลวงลบไปแลวหากยงมบาปอยจะกลายเปนเปรตในนรกปหนงจะถกปลอยใหมาเมองมนษย 15 วน โดยมาในวนแรม 1 ค า เดอน 10 ซงถอวาเปนวน "รบเปรต" หรอวนสารทเลก ลกหลานตองเตรยมขนมมาเลยงดใหอมหมพมนและฝากกลบเมองเปรตในวนแรม 15 ค า เดอน 10 นนคอวนสงเปรตกลบคนเมองเรยกกนวาวนสารทใหญ

• ผ เฒาผแกหลายคนไดยนยนวาการชงเปรตไมเปนความอปมงคลแกผ ชงเปรตแตอยางใด ในทางตรงกนขามกลบถอวาเปนการไดบญเพราะเชอกนวาลกหลานของเปรตใดชงได เปรตตนนนยอมไดรบสวนบญนน

• พธกรรมการตงเปรตและชงเปรตจะกระท ากนในวนยกหมรบไปวดหลกๆกจะเปนขนมพอง ขนมลา ขนมเบซ า (ดซ า) นอกจากนกอาจจะมเปนผลไมหรออาหารแหงอนๆทบรรพบรษทเปนเปรตชอบไปวางรวมกนไวบน "รานเปรต" หลงจากทพระสงฆไดท าพธกรรมและก าลงฉนเพล ชาวบานกจะออกมาตกบาตรขาวสวยและเรมชงเปรตกนซงขนตอนนกจะมทงความชลมนและความสนกสนานผสมกนเปนทเฮฮาของบรรดาผ ทมาชงเปรต

ประเพณชงเปรต

• ประเพณการแหนก เปนประเพณการทางพนเมองของจงหวดชายแดนภาคใต โดยเฉพาะทนราธวาส ซงไดมการกระท าสบเนองกนมาเปนเวลานาน เปนประเพณนยมทไมเกยวของกบทางศาสนา ไมเปนประเพณตามนกขตฤกษ แตจดขนเปนครงคราวตามโอกาส เพอความสนกรนเรง เปนการแสดงออกเกยวกบการใชความคดรเรมสรางสรรค ในศลปะและอาจจดขนในการแสดงความคารวะ แสดงความจงรกภกด แกผ ใหญทควรเคารพนบถอ หรอในโอกาสตอนรบแขกเมอง บางทอาจจดขนเพอความรนเรงในพธการเขาสนต หรอทเรยกวา "มาโซยาว" หรอจดขนเพอประกวดเปนครงคราว นกทนยมท าขนเพอการแหมเพยง ๔ ตว คอ๑. นกกาเฆาะซรอหรอ นกกากะสระ นกชนดนตามสนนษฐานคอ "นกการเวก" เปนนกสวรรคทสวยงามและบนสงเทยมเมฆการประดษฐมกจะตบแตงใหมหงอนสงแตกออกเปน ๔ แฉก นกชนดนชาวพนเมองเรยกวา "นกทนพล" เพราะบนหวมลกษณะคลายบายศรพล และมการท าใหแปลกจากนกธรรมดา เพราะเปนนกสวรรค๒. นกกรดา หรอ นกครฑ มลกษณะคลายกบครฑ เชอกนวานกชนดนมอาถรรพ ผท ามกเกดอาเพศ มกเจบไขไดปวย ในปจจบนจงไมนยมจดท านกชนดน ในขบวรแห

ประเพณการแหนก

๓. นกบอเฆาะมาศ หรอนกยงทอง มลกษณะคลายกบนกกาเฆาะวรอ มหงอน สวยงามเปนพเศษ ชาวไทยมสลมยกยองนกยงทองมาก และไมยอมบรโภคเนอ เพราะเปนนกทรกขน การประดษฐตกแตงรปนกพญายงทองนน จงมการตกแตงทประณตถถวนใชเวลามาก๔. นกบหรงซงอ หรอนกสงห มรปรางคลายราชสห ตามคตนกนมหวเปนนก แตตวเปนราชสห ปากมเขยวงานาเกรงขาม

ชวงเวลาในการจดประเพณการแหนกในการแหนกนนไดมการจดขน ในโอกาสตาง ๆ เพอความสนกสนานรนเรง หรอในโอกาสการตอนรบแขกเมองของชาวนราธวาส และยงจดในพธการเขาสหยดพธกรรมในการแหนกประเพณการแหนกนน สนนษฐานวา จะมพธกรรมบางอยาง เชน การตงพธสวดมนตตามวธการทางไสยศาสตร เพอขบไลหรอขจดปดเปาทกขโศกโรคภย ใหหมดสนไปใหมความสข ความเจรญกาวหนาสาระของประเพณการแหนกประเพณการแหนกนนนอกจากทใหความสนกสนานแลว ยงใหคต ความเชอ ความรก ความสามคค และความเชอในการยดเหนยวจตใจของผ รวมพธในการปดเปาสงชวรายตาง ๆ และเปนการอนรกษใหประเพณแหนกยงคงอยสบเนองตอไป

• ประเพณสารทเดอนสบ เปนงานบญประเพณของคนภาคใตของประเทศไทย โดยเฉพาะชาวนครศรธรรมราช ทไดรบอทธพลดานความเชอซงมาจากทางศาสนาพราหมณ โดยมการผสมผสานกบความเชอทางพระพทธศาสนาเขามาในภายหลง โดยมจดมงหมายส าคญเพอเปนการอทศสวนกศลใหแกดวงวญญาณของบรรพชนและญาตทลวงลบ ซงไดรบการปลอยตวมาจากนรกทตนตองจองจ าอยเนองจากผลกรรมทตนไดเคยท าไวตอนทยงมชวตอย โดยจะเรมปลอยตวจากนรกในทกวนแรม 1 ค าเดอน 10 เพอมายงโลกมนษยโดยมจดประสงคในการมาขอสวนบญจากลกหลานญาตพนอง ทไดเตรยมการอทศไวใหเปนการแสดงความกตญญกตเวทตอผลวงลบ หลงจากนนกจะกลบไปยงนรก ในวนแรม 15 ค า เดอน 10

• ชวงระยะเวลาในการประกอบพธกรรมของประเพณสารทเดอนสบจะมขนในวนแรม 1 ค าถงแรม 15 ค าเดอนสบของทกปแตส าหรบวนทชาวใตมกจะ นยมท าบญกนมากคอวนแรม 13-15 ค า ประเพณวนสารทเดอนสบโดยในสวนใหญแลวจะตรงกบเดอนกนยายน

ประเพณสารทเดอนสบ

• การกวนขาวอาซรอ (ขนมอาซรอ) เปนประเพณทองถนของชาวไทยมสลมในจงหวดชายแดนภาคใต ค าวา อาซรอ เปนภาษาอาหรบ แปลวา การผสม การรวมกน คอการน าสงของทรบประทานไดหลายสงหลายอยางมากวนรวมกน มทงชนดคาวและหวาน การกวนขาวอาซรอจะใชคนในหมบานมาชวยกนคนละไมคนละมอ เพอความสามคคและสรางความพรอมเพรยงเปนน าหนงใจเดยวกน อนมผลตอการอยรวมกนของสงคมอยางมความสข กอนจะแจกจายใหรบประทานกน เจาภาพจะเชญบคคลทนบถอของชมชนขนมากลาวขอพร (ดอา) กอน จงจะแจกใหคนทวไปรบประทานกน

ประเพณกวนขาวอาซรอ

• พธแหนางดาน ค าวานางดาน หรอนางกระดาน หมายถงแผนไมกระดานขนาดกวางหนงศอกสงสศอก ทวาดหรอแกะสลกรปเทพบรวารในคตพราหมณ จ านวน 3 องค แผนแรก คอ พระอาทตย พระจนทร แผนทสองคอแมพระธรณ แผนทสามคอพระแมคงคา เพอใชในขบวนแหเพอรอรบเสดจพระอศวรทเสดจมาเยยมมนษยโลก ณ เสาชงชา

• เชอกนวาการเสดจมาเยยมมนษยโลกเพอประสาทพรใหเกดความสงบสข ใหเกดน าทาอดมสมบรณ และชวยคมครองมนษยโลกใหปลอดภย ซงตามความเชอการเสดจลงมาของพระอศวรจะตองเสดจลงมาในเดอนอาย ซงเปนปใหมของชาวพราหมณฮนด เพอใหประเพณแหนางดานเปนทรจกและคงไวซงประเพณเกาแกของเมองนครศรธรรมราชและก าเนดขนเปนแหงแรกในเมองไทย

• ปจจบน ประเพณแหนางดาน จดขนในวนท 14 เมษายน ของทกป โดยมขบวนแหนางดานจากสนามหนาเมองมายงหอพระอศวร การแสดงแสง ส เสยง ต านานนางดานและเทพเจาทเกยวของ การจ าลองพธแหนางดาน และการโลชงชา ซงเปนการโลชงชานอกเขตเมองหลวงแหงเดยวของไทยในปจจบน โดยเทศบาลนครนครศรธรรมราชเปนผ รบผดชอบ และถอเปนกจกรรมส าคญในปฏทนการทองเทยวเทศกาลสงกรานตของการทองเทยวแหงประเทศไทยอกดวย

ประเพณแหนางดาน

งานเสดจพระแขงเรอเปนงานประเพณทส าคญของอ าเภอกระบร จงหวดระนอง ซงจดขนในชวงออกพรรษของทกป ประมาณเดอนตลาคมถงเดอนพฤศจกายน คอตงแตวนแรม ๑ ค า เดอน ๑๑ ถงวนแรม ๓ ค า เดอน ๑๑ ของทกป ณ บรเวณแมน ากระบร ในชวงคอคอดกระเปนประเพณทชาวอ าเภอกระบรจะรวมกนตกแตงเรออยางสวยงาม เพอไปพายกนในแมน ากระบร มการประกวดเรอประเภทตาง ๆ งานเสดจพระแขงเรอจดขนมาตงแต พ.ศ. ๒๔๕๐ โดยสบทอดประเพณมาจากทางใต

ประเพณงานเสดจพระแขงเรอ

บรรณานกรม

www.prapayneethai.comwww.ประเพณไทยๆ.com/category

https://www.facebook.com/WansamkhankhongThai

http://th.wikipedia.org/wiki/รายชอประเพณไทย

ผจดท า

1.นายสนต ไผทอง ชน ม.6/5 เลขท 242.นายยศพทธ อนถอด ชน ม.6/5 เลขท 45