Industrija i životna sredina

Životna sredina

VAZDUH

VODA

ZEMLJIŠTE

U čitavoj svojoj istoriji čovek je uticao i menjao svoju okolinu. Sa procesom industrijalizacije, započetim prvom industrijskom

revolucijom krajem XVIII veka, ekološki problemi počinju da se zaoštravaju i ubrzano rastu.

Između industrije i ekološkog sistema postoji tesna uzročno-posledična veza, koja se narušava delovanjem čoveka:

degradacijom (korišćenjem prirodnih resursa, fizičkim promenama pejzaža, uništavanjem vegetacije) i sve većim zagađivanjem životne

sredine. Industrijalizacija je dovela do intenzivnog razvoja urbanizacije

(povećanje broja i veličine gradova, i stanovnika koji u njima žive), motorizacije (masovno korišćenje motornih vozila u prevozu ljudi i

roba) i dr. Istovremeno, dovela je i do tzv. "industrijalizma", kao načina i stila rada i života ljudi.

Industrija

...neželjene promene fizičkih, hemijskih i bioloških svojstava životne sredine (voda, vazduh, zemljište)

koje mogu nepovoljno delovati na ekosisteme i živa bića u njemu.

ZAGAĐENJE

• Intoksikacija – otrovna zagađenja,• Kontaminacija – preopterećenje prirode nerastvorljivim ili

radioaktivnim elementima,• Pejorizacija – narušavanje estetike pejsaža,• Destrukcija – fizičko razaranje prirodne sredine,• Zagađenje može biti i u obliku neželjene emisije energije, npr.

prekomerna toplota, buka ili zračenje.

Oblici zagađenja životne sredine

VRSTE ZAGAĐENJA

• AEROZAGAĐENJE• ZAGAĐENJE VODA• ZAGAĐENJE ZEMLJIŠTA

Zagađenje vazduha

• Zagađen vazduh je onaj koji je poprimio gas, paru, dim, prašinu i druge materije iz različitih izvora u

količinama koje mogu štetiti zdravlju stanovnika, životnoj

sredini i materijalnim dobrima.

Zagađivanje vode

Najveći zagađivači vode na Zemlji su:- nafta i petrohemijska industrija, - hemijska industrija, - vađenje i obrada mineralnih sirovina,- metalurgija i mašinska industrija,- energetika.

Voda se zagađuje na više načina:- mehanički,- hemijski,- bakteriološki,- toplotno.

Za dobijanje 1 t neke mineralne sirovine, na pr. metala iz rude potrebno je oko 70% vode u tehnološkom postupku.

Količina otpadnih voda je izuzetno velika, kao i njeni negativni efekti na okolinu.

BORSKA REKA

Transport nafte tankerima, u slučaju havarije, ugrožava okeansku vodu.

Meksički zaliv: iscurelo 750.000 kubnih metara nafte

• Toksični crveni mulj, koji se pre četiri godine izlio iz jedne fabrike aluminijuma na zapadu Mađarske, po razmerama

odgovara naftnoj mrlji koja se izlila u Meksičkom zalivu, što je smatra najvećom ekološkom katastrofom u američkoj istoriji.

• U zagađenju u Mađarskoj, usled havarije na rezervoaru u fabrici za preradu aluminijuma "MAL", nastradalo je sedam ljudi, dok

je najmanje 150 zadobilo opekotine.

Zagađivanje zemljišta• Pod zagađivanjem zemljišta podrazumevaju se promene fizičkih,

hemijskih I bioloških svojstava zemljišta, koje dovode do smanjenja njegove plodnosti i sposobnosti za normalno odvijanje procesa

razlaganja, a samim tim i kruženja materije u prirodi.Znamo da je zemljište za čoveka jedan od osnovnih uslova života,

odnosno jedan od najvažnijih prirodnih resursa. • Čovek na zemljištu proizvodi hranu I bez zemljišta ne može opstati.

Zemljiste se, kao i voda, zagađuje na razne načine: - fizički, hemijski, biološki I radioaktivno.

Zagadjivači zemljista su: površinski kopovi, kamenolomi, deponije, industrija.

• Industrija zagađuje zemljište: neposredno – zauzimanjem terena, i posredno –zagađivanjem tla preko otpadnih voda i vazduha (kisele

kiše).

Jalovište nekadašnjeg rudnika kod Krupnja

kamenolom

površinski kop

deponija pepela

Zagađivanje zemljišta – deponije industrijskog otpada

Direktno zagađivanje zemljišta – deponije industrijskog otpada (pepelišta TE)

Deponija pepela TE Kostolac = 250 ha

Deponije pepela i šljake u Srbiji zauzimaju 1.800 ha

plodnog zemljišta

U Srbiji se godišnje produkuje i deponuje 6-7 miliona tona

pepela

Eksploatacija uglja i ruda iz površinskih kopova

U Svetu se godišnje uništi oko 40 miliona tona plodnog zemljišnog materijala – “ZEMLJA SE KRUNI”.

Površinski kopovi uglja i ruda su prisutni u svim regionima sveta.Površinski kopovi uglja u Srbiji zauzimaju ukupno 11.000 ha.

Posledice industrijskog zagađenja• Negativne ekološke posledice industrijskog razvoja predstavljaju najveće i

najteže probleme savremenog društva. • Ubrzan industrijski rast i razvoj izazvali su stvaranje velike količine raznovrsnog

otpada i potencijalno opasnih i radioaktivnih materija koje se ispuštaju u prirodne ekosisteme.

• Posledice toga su neželjeni efekti na zdravstveno stanje ljudi, oštećenja na biljkama, životinjama, materijalima i izmenama klimatskih uslova, kao i smanjenje prirodnih resursa potrebnih za dugoročno održivi ekonomski i ukupni društveni razvoj.

• One mogu biti:A) globalne

1. klimatske promene2. uništavanje ozonskog omotača3. smanjenje biološke raznovrsnosti

B) regionalne i lokalne1. kisele kiše2. hemikalije3. promet opasnog otpada4. smanjenje obradivih površina i degradacija tla

Svojim funkcionisanjem, masovnom proizvodnjom i širenjem, industrija neprestano iscrpljuje neobnovljive prirodne resurse i zagadjuje životnu sredinu.

Medjutim, nemaju sve industrijske grane isti uticaj na životnu sredinu.

On zavisi od tehničko-tehnoloških karakteristika primenjene tehnike i tehnologije, kao i od vrste i porekla dobijenih ili preradjenih sirovina u tehnološkim procesima proizvodnje.

U Evropi, najveće zagadjenje medju industrijskim granama ima hemijska industrija, industrija papira, celuloze, cementa, čelika i obojenih metala. Njihov uticaj na živi svet još uvek nije u potpunosti sagledan, ni proučen. U prilog tome govori podatak, da se u Evropi godišnje registruje 200-300 novih hemijskih proizvoda, dok ih je trenutno u upotrebi preko 100 hiljada.

Posebno štetni, i za zdravlje opasni, su oni hemijski proizvodi koji sadrže azot, fosfor, teške metale, azbest, zatim deterdženti i pesticidi.

U zemljama EU do sada je prijavljeno preko 300 genetičkih modifikovanih organizama koji predstavljaju nove vrste virusa, bakterija, gljiva, biljaka, insekata.

Tehnološki parkovi• Industrija koja ne zagađuje životnu sredinu, već je

okrenuta ka štednji resursa i energije, i stvaranju bezotpadne proizvodnje je industrija visoke tehnologije.

• Hi-Tech industrija se gradi u blizini naučnih centara kako bi se što lakše mogla ostvariti veza nauka-tehnologija-proizvodnja.

• Tako se u okolini univerzitetskih gradova stvaraju tehnopolisi – tehnološki parkovi.

• Najpoznatiji su: Silikonska dolina u Kaliforniji, Cukuba u Japanu, Sofija Antipolis u Francuskoj.

Silikonska dolina - tehnopolis

Održivi razvoj