ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Μένω στο τόπο μου: ερευνώ, μαθαίνω, δημιουργώ…

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Ν.ΚΙΛΚΙΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Επιλέξαμε αυτό το θέμα «δημιουργώ στον τόπο μου» για να μάθουμε περισσότερα πράγματα για τον τόπο που μένουμε και επίσης για να ενημερωθούμε σχετικά με τις εργασιακές ευκαιρίες του νομού.!

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

• Η δική μας ομάδα επέλεξε να ερευνήσει και να παρουσιάσει τα πλεονεκτήματα του νομού μας.

• Ανατρέχοντας στις ιστοσελίδες του Επιμελητηρίου, της Κιλκίς 2020, της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς, κ.ά., και

αξιοποιώντας τις πληροφορίες από την επίσκεψη μας στο Επιμελητήριο, προσπαθήσαμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα:

Ποια τα χαρακτηριστικά του νομού μας; Ποιες οι δυνάμεις, αδυναμίες, ευκαιρίες, απειλές;• Aκόμη επιδιώξαμε να περιπλανηθούμε στην πλούσια σε

ιστορία και φυσικές ομορφιές περιοχή.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Εξέλιξη του Πληθυσμού

1940 1951 1961 1981 1991 2001

101820 89475 102812 81562 81710 89056

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣταδιακή μείωση του πρωτογενούς τομέα και ενδυνάμωση του τομέα της Βιομηχανίας που περιλαμβάνει και την Ενέργεια. Οι Κατασκευές μειώνονται επίσης ενώ ο τομέας των Υπηρεσιών δυναμώνει όπως σε όλη την χώρα.

Πρωτογενής Τομέας • Οι κυρίαρχες καλλιέργειες στο νομό Κιλκίς είναι αυτές της αροτρο-

καλλιέργειας (σιτηρά, κτηνοτροφικά φυτά και βιομηχανικά φυτά).• Τα κηπευτικά, οι δένδρο-καλλιέργειες και τα αμπέλια, κατέχουν

μόνο το 3,2% της γεωργικής γης. • Τα θερμοκήπια είναι ελάχιστα ενώ η βιομηχανική ντομάτα

καλλιεργείται σε μικρή έκταση. Από οπωροφόρα δένδρα υπάρχουν λίγες ροδακινιές και κερασιές . Επίσης μικρή έκταση καλύπτουν δένδρα για ξηρούς καρπούς - κυρίως αμυγδαλιές και φουντουκιές.

Δευτερογενή Τομέας• Η μεταποιητική δραστηριότητα συγκεντρώνεται στην περιοχή του

Σταυροχωρίου, πάνω στον οδικό άξονα προς Θεσσαλονίκη (Ν. Σάντα) και στην περιοχή του Πολυκάστρου και της Αξιούπολης.

• Οι κυριότεροι κλάδοι που δραστηριοποιούνται στο νομό Κιλκίς είναι της κλωστοϋφαντουργίας, ηλεκτρολογικών, μηχανολογικών και δομικών κατασκευών, προφίλ αλουμινίου, πλαστικών, τροφίμων, ποτών και επιπλοποιίας.

Τριτογενής Τομέας • Τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα του Νομού είναι η πόλη του Κιλκίς, η

Γουμένισσα, το Πολύκαστρο και η Αξιούπολη. Η γειτνίαση με το Νομό Θεσσαλονίκης και η ευκολία πρόσβασης των καταναλωτών στην μεγάλη αγορά της λειτουργεί κυρίως ως μειονέκτημα αναφορικά με την εμπορική δραστηριότητα.

• Η τουριστική κίνηση στο νομό, όπως αυτή εμφανίζεται μέχρι σήμερα, δεν είναι ανάλογη των προσδοκιών. Γενικά, ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών δε διανυκτερεύει στην περιοχή αλλά καταλήγει στα γειτονικά μεγάλα αστικά κέντρα.

• Σήμερα στο νομό λειτουργεί μικρός σχετικά αριθμός ξενοδοχείων ενώ με δράσεις επιδοτούμενων προγραμμάτων έχουν αναπτυχθεί θύλακες αγροτουρισμού σε σημαντικά σημεία του Νομού.

βασικά σημεία της σημερινής κατάστασης

ΔΥΝΑΜΕΙΣ• Μεταποιητική κουλτούρα και δυνατότητες, Ολοκληρωμένη

Βιομηχανική Ζώνη & δυνατότητα ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών περιοχών.

• Ποιοτική παραγωγή αγροτικών προϊόντων, βιολογικά προϊόντα, τοπικά, παραδοσιακά, π.χ. φέτα, κρασί.

• Συνεχώς βελτιούμενες Υποδομές Αγροτουρισμού, Φυσικό κάλλος, Πολιτιστικός πλούτος.

• Εγγύτητα του Νομού σε μεγάλες υπερτοπικές μεταφορικές υποδομές.

• Σχετικά εύκολη πρόσβαση σε ανθρώπινο επιστημονικό προσωπικό λόγω εγγύτητας με το αστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

• Χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις.• Απουσία σύνδεσης με την Έρευνα και την Ανάπτυξη

Καινοτομίας.• Περιορισμένη διείσδυση της τεχνολογίας και των

τεχνολογικών εξελίξεων ιδιαίτερα στην παραγωγική διαδικασία.

• Εξάρτηση της αγροτικής παραγωγής από τις άμεσες ενισχύσεις και επιδοτήσεις της Ε.Ε.

• Απουσία σύγχρονης σιδηροδρομικής σύνδεσης με το αστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ-ΚΙΝΔΥΝΟΙΕυκαιρίες

• Αξιοποίηση των σημαντικών πόρων του ΕΣΠΑ.• Αύξηση ζήτησης για επώνυμα και ποιοτικά προϊόντα

(βιολογικά).• Αύξηση ζήτησης εναλλακτικών μορφών τουρισμού.• Στροφή προς οργανωμένες περιοχές υποδοχής βιομηχανικής

δραστηριότητας.• Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκές συνεργασίες – Αυξημένη Ελληνική

διείσδυση στη Βαλκανική.Κίνδυνοι

• Η συνεχόμενη οικονομική κρίση .• Η πιθανή καταστροφή του φυσικού κάλλους της περιοχής

από τις αυξημένες ανθρωπογενείς δραστηριότητες σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

Ξενάγηση στο νομό

ΚΙΛΚΙΣ

• Η πόλη του Κιλκίς είναι μια πόλη πλούσια σε ιστορία, κτισμένη στους πρόποδες του Αϊ Γιώργη.

ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ

• Στον λόφο του Αγίου Γεωργίου σώζεται η μεταβυζαντινή ομώνυμη εκκλησία, χτισμένη γύρω στο 1830

ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ• Στην ίδια περιοχή βρίσκεται

το αρχαιοπρεπές Ανοιχτό Θέατρο που φιλοξενεί τους θερινούς μήνες θεατρικές και μουσικές παραστάσεις,

• ενώ κατά τον μήνα Οκτώβριο καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο κυκλοφορούν στους δρόμους και συμμετέχουν σε δρώμενα στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου.

ΣΠΗΛΑΙΟ

• Το σπήλαιο που βρίσκεται επίσης στο λόφο του Αγίου Γεωργίου είναι από τα πιο αξιόλογα της Ελλάδας. Σύμφωνα με έρευνα Τσέχων γιατρών το Σπήλαιο παρουσιάζει θεραπευτικές ιδιότητες για το βρογχικό άσθμα, πνευμονοπάθειες και δερματικές ασθένειες.

• Διαθέτει σπανιότατο διάκοσμο από κοραλλιογενές υλικό και πλήθος σταλακτιτών, σταλαγμιτών και συνθέσεων που του προσδίδουν ξεχωριστή ομορφιά.

• Το Σπήλαιο του Κιλκίς παρουσιάζει μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. Βρέθηκαν πάνω από 300 δείγματα απολιθωμένων οστών ζώων σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης.

• Το παλαιό περιβάλλον ήταν λειβαδικό με θάμνους και το παλαιό κλίμα μάλλον θερμό.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΙΛΚΙΣ

• Κατεβαίνοντας από το λόφο του Αγίου Γεωργίου συναντά κανείς το Αρχαιολογικό Μουσείο το οποίο στεγάζει τον μοναδικό στην Βόρεια Ελλάδα Κούρο της Αρχαίας Ευρωπού του 6ου π.Χ. αι., τα τέσσερα μνημειακά αγάλματα από το Παλατιανό, καθώς και μια σειρά από κεραμικά της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, γλυπτά και επιτύμβιες στήλες ελληνιστικών και ρωμαϊκών κυρίως χρόνων.

ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

• Το Πολεμικό Μουσείο, που βρίσκεται στον πευκόφυτο λόφο του Ηρώου θυμίζει την ιστορική πορεία της περιοχής μέσα από τα πολεμικά γεγονότα των αρχών του αιώνα μας.

Χωρύγι

• Απέναντι από το χωριό του Χωρυγίου βρίσκεται επιβλητικό μεγαλιθικό μνημείο προϊστορικών χρόνων στην κορυφή ενός χαρακτηριστικού λόφου, γνωστού σαν Κάστρο Χωρυγίου.

ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ

• Σημαντικά τμήματα του Βυζαντινού κάστρου διατηρούνται στο σημερινό Γυναικόκαστρο. Η περιοχή ονομάστηκε Γυναικόκαστρο γιατί το κάστρο ήταν τόσο καλά οχυρωμένο ώστε θα μπορούσαν να το υπερασπιστούν ακόμα και γυναίκες.

• Σε απόσταση 6 χλμ. νότια της πόλης, στην ανατολική όχθη του Γαλλικού βρίσκεται το χωριό Κολχίδα.

• Πέντε χλμ βόρεια της πόλης του Κιλκίς βρίσκεται ο όμορφος και γραφικός οικισμός του Μεταλλικού. Το χωριό είναι γνωστό για το ιαματικό μεταλλικό ξινό νερό που διαθέτει και εκτός από μια στάση δροσιάς που προσφέρει στους ταξιδιώτες, διαθέτει δυνατότητες για φυσιολατρικές δραστηριότητες όπως πεζοπορία και ποδηλασία.

ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΙΛΚΙΣ

• Βρίσκεται στον οικισμό Μεταλλικού του Δήμου Κιλκίς.

• Φιλοξενεί περί τα 160 έργα Τέχνης, Βορειοελλαδιτών, κυρίως, καλλιτεχνών, της μεταπολεμικής περιόδου.

ΡΑΝΤΣΟ ΚΙΛΚΙΣ

• Το Ράντσο Κιλκίς αποτελεί έναν ευχάριστο και δημιουργικό προορισμό για μικρούς και μεγάλους και για όλες τις εποχές.

• Βρίσκεται στο 5ο χλμ. Κιλκίς - Θεσσαλονίκης.

• Η είσοδος είναι ελεύθερη.

ΚΡΟΥΣΣΙΑ

• Τα Κρούσσια είναι μια χαμηλή οροσειρά με υψηλότερη κορυφή το Μαυροβούνι στα 1.200 περίπου μέτρα. Η συστάδα αυτών των βουνών φυλάσσει τις πηγές του ποταμού «που δώρα φέρει», του Γαλλικού.

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΚΡΟΥΣΣΙΩΝ

Στο Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων θα συναντήσει κανείς ενδημικά φυτά των Βαλκανίων που ανθίζουν όλες τις εποχές του χρόνου.

ΠΑΛΑΤΙΑΝΟ

Στον ορεινό όγκο των Κρουσσίων βρίσκεται επίσης ο Οικισμός Παλατιανό με τα σημαντικά ευρήματα και τον ομώνυμο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.

ΔΟΪΡΑΝΗ

• Η λίμνη Δοϊράνη βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ.

• Στην περιοχή δεσπόζει το μνημείο που υπάρχει σε ανάμνηση της μάχης της Δοϊράνης καθώς και πολλά άλλα αξιοθέατα.

• Σε νεόδμητο κτίσμα δίπλα στη λίμνη στεγάζεται το Μουσείο Λίμνης Δοϊράνης.

• Τα πεντακάθαρα νερά της, προσφέρονται για ψάρεμα όλο το χρόνο.

ΧΙΛΙΑ ΔΕΝΤΡΑ

Στην τοποθεσία Χίλια Δέντρα στο δάσος των Μουριών, 4 χιλιόμετρα βόρεια του οικισμού Δοϊράνη έχει διαμορφωθεί ένας πανέμορφος χώρος αναψυχής, στο κέντρο μιας συστάδας από γέρικες βελανιδιές έως και 400 χρόνων. Το δάσος, έχει χαρακτηρισθεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης. Στην περιοχή υπάρχουν αξιόλογοι χώροι διαμονής, εστίασης και αναψυχής.

ΜΠΕΛΛΕΣ

• Το Μπέλλες( 2.031μ.) αποτελεί το φυσικό όριο με FYROM και με Βουλγαρία. Η ανυπαρξία ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου στο Μπέλλες διαφύλαξε την ομορφιά και τη βαθύτατη σιωπή του. Όσοι επισκέπτες σταθούν τυχεροί, θ'ανακαλύψουν κρυμμένο σε μια οργιώδη βλάστηση τον καταρράκτη του Μπέλλες.

ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΗ

• Η Πικρολίμνη βρίσκεται στα νότια του νομού. Είναι μια μικρή αβαθής λίμνη με έκταση 4.500 τετρ. μέτρα, που ξηραίνεται συνήθως το καλοκαίρι. Η σύνθεση του πηλού του πυθμένα της λίμνης, είναι υπεύθυνη για τις ιαματικές και καλλυντικές της ιδιότητες, γνωστές σε πανελλήνια κλίμακα.

• Σήμερα ο χώρος διαθέτει οργανωμένο Πηλοθεραπευτήριο καθώς και σύγχρονους χώρους διαμονής και εστίασης.

ΑΞΙΟΥΠΟΛΗ

• Η Αξιούπολη βρίσκεται σε εύφορη παραποτάμια περιοχή της κοιλάδας του Αξιού, σε απόσταση 22 χλμ. δυτικά του Κιλκίς.

ΑΞΙΟΣ

• Ο Αξιός θεωρείται σε όλο το μήκος του ως βιότοπος ειδικού ενδιαφέροντος με ιδιαίτερη σημασία λόγω και του δέλτα του στο Θερμαϊκό που προστατεύεται με τη διεθνή σύμβαση Ramsar.

• Ο ποταμός έχει πάρει το όνομά του από τον μυθικό Αξιό, γενάρχη των Παιόνων βασιλιάδων και προσφέρει με μεγαλοπρέπεια τα πλούτη του στο πέρασμά του μέσα στους αιώνες.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

• Στην Αξιούπολη βρίσκεται και ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου ο οποίος χτίστηκε ανάμεσα στα 1680-1700.

Ιερός Ναός Άξιον Εστί

• Λίγο πιο κάτω βρίσκεται ο νεότευκτος Ιερός Ναός Άξιον Εστί.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

• Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 8 Ιουνίου 1997 συμβάλλοντας σημαντικά στην πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη του Δήμου Αξιούπολης και του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου γενικότερα.

• Το μουσείο σήμερα περιλαμβάνει 6 ενότητες και διαθέτει πλήθος εκθεμάτων τοποθετημένα σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους.

ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΠΑΪΡΙ

• 2χλμ. βόρεια της Αξιούπολης, δημιουργήσαμε ένα επισκέψιμο αγρόκτημα, περιτριγυρισμένο από την μεσογειακή βλάστηση, με θέα τον Αξιό ποταμό. Μια σειρά αγροτικών εργασιών που γίνονταν εδώ και αιώνες στην ελληνική ύπαιθρο, ξαναγεννιούνται και έχετε τη δυνατότητα να τις παρακολουθήσετε.

ΚΟΤΖΑ-ΝΤΕΡΕ

Το Μέγα Ρέμα (Κοτζά - Ντερέ) είναι μια ειδυλλιακή τοποθεσία που βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από την Αξιούπολη. Είναι ένας τόπος ιδανικός για ψάρεμα και διασκέδαση μιας και διαθέτει ταβέρνες, εστιατόρια και δυνατότητες διαμονής.

ΛΙΜΝΗ ΜΕΤΑΛΛΙΟΥ

Στα 15 χιλιόμετρα από την Αξιούπολη βρίσκεται μια πανέμορφη τοποθεσία με τεχνητή λίμνη, ιδανική για ψάρεμα πέστροφας, ξεκούραση και φυσιολατρικές δραστηριότητες.

ΣΚΡΑ

• Το Σκρά απλώνεται στις Β.Α. πλαγιές του Πάικου σε ύψος 520 μ.

• Στο Σκρά λειτουργεί Μουσείο από τον Μάιο του 2002 σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Η έκθεση του Μουσείου, παρουσιάζει κειμήλια, φωτογραφίες και ιστορικά έγγραφα από το Μακεδονικό Μέτωπο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου καθώς και από την καθοριστική για τους Έλληνες νικηφόρα μάχη του Σκρά.

ΣΜΑΡΑΓΔΕΝΙΑ ΛΙΜΝΗ

Η Σμαραγδένια Λίμνη οφείλει το όνομά της στο υπέροχο σμαραγδί χρώμα που προσδίδουν στα νερά της οι ασβεστοποιημένοι και απολιθωμένοι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στον πυθμένα της.

ΚΟΥΠΑ

• Στα βόρεια η Κούπα, είναι ένας εξαιρετικά όμορφος ορεινός οικισμός , χτισμένος σε υψόμετρο περίπου 600μ, μέσα σε δάση από βελανιδιές, οξιές και δρύες, με πολλές πηγές και ξινό ιαματικό νερό στο κέντρο του ορεινού όγκου του Πάικου.

ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ

• Το Πολύκαστρο είναι σήμερα έδρα Δήμου σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από το Κιλκίς. Είναι χτισμένο ανάμεσα στον Αξιό ποταμό και την εθνική οδό Θεσσαλονίκης Ευζώνων. Διαθέτει αξιόλογη εμπορική αγορά, ξενοδοχεία, κέντρα διασκέδασης.

• Η Συντάγκα είναι ένα εντυπωσιακό έθιμο που θα συναντήσει κανείς στο Πολύκαστρο, όπου στο τέλος του θέρους ανάβουν μεγάλη φωτιά κάτω από τους ήχους τοπικών μουσικών οργάνων. Επίσης το Κουρμπάνι, ένα άλλο πανάρχαιο έθιμο γίνεται τακτικά εδώ, αλλά και το "Καρναβάλι του Άσπρου".

ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΤΗΣ Ν.ΚΑΒΑΛΑΣ

Όσοι από εσάς λατρεύετε τις πτήσεις, θα βρείτε διέξοδο με το Ελληνικό Αεροναυτικό Κέντρο. Επίσης, εάν σας αρέσει το αλεξίπτωτο πλαγιάς μπορείτε να λάβετε τις απαραίτητες γνώσεις και να έχετε ένα άλλο είδος πτητικών απολαύσεων.

ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ

Η Γουμένισσα είναι κτισμένη στους Ανατολικούς πρόποδες του πανέμορφου Πάικου σε υψόμετρο 250 μ. διατηρώντας την παραδοσιακή της φυσιογνωμία. Αποτελεί κέντρο αμπελουργίας και φημίζεται εδώ και αιώνες για τα κρασιά της.

ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ

• Πέρα από τον Μοναστηριακό τουρισμό, τις γεύσεις των “δρόμων του Κρασιού”, την πολιτιστική και αρχιτεκτονική της ομορφιά, αξίζει να επισκεφθεί κανείς και το Λαογραφικό Μουσείο Αλευρά. Αξιοπρόσεκτα είναι τα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής. Γιορτές και πανηγύρια τελούνται με ξεχωριστή λαμπρότητα τηρώντας έθιμα και παραδόσεις, ενώ άλλες ποικίλες εκδηλώσεις με παραδοσιακό χαρακτήρα ή λαϊκά γλέντια συγκεντρώνουν τον κόσμο της περιοχής. Σε όλα αυτά βέβαια πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχουν τα περίφημα «Χάλκινα της Γουμένισσας».

ΠΑΪΚΟ• Το Πάικο, ένα από τα

ωραιότερα, γραφικότερα και μεγαλειώδη βουνά της Ελλάδας γοητεύει τον κάθε επισκέπτη με τα υπέροχα δάση του, τις ρεματιές, τα γάργαρα νερά του και τα πανέμορφα χωριά του.

• Η Γρίβα, η Κάρπη, η Καστανερή, τα Λιβάδια και άλλα αξιόλογα χωριά έχουν να προσφέρουν τόσα πολλά στους επισκέπτες, συνδυάζοντας το πανέμορφο τοπίο με τους οργανωμένους χώρους δασικής αναψυχής.

ΕΥΡΩΠΟΣ - ΤΟΥΜΠΑ • Η Ευρωπός είναι από τις

σημαντικότερες από αρχαιολογική άποψη, τοποθεσίες της περιοχής, με ευρήματα από την προϊστορική εποχή. Είναι κυρίως γνωστή γιατί εδώ βρέθηκε το περίφημο αρχαϊκό άγαλμα του Κούρου (650πΧ) σε φυσικό μέγεθος (ύψος 1,80μ.), κυκλαδίτικης τεχνοτροπίας και είναι το μοναδικό που ανακαλύφθηκε στο βορειοελλαδικό χώρο. Διαθέτει επίσης κολυμβητήριο, σύγχρονο αθλητικό κέντρο και χώρους αναψυχής.

• Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το γραφικό χωριό Τούμπα το οποίο είναι γνωστό για το μικρό ύψωμα κοντά στο χωριό όπου βρέθηκαν αντικείμενα μέσης και ύστερης εποχής του χαλκού, εποχής του σιδήρου και μετά, καθώς επίσης και άλλα ευρήματα.