ΕΝΟΤΗΤΑ: ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Α. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ – ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

Το ποταμάκι με τους γυρίνους

Σωτήρης Δημητρίου

Γενικές Πληροφορίες

Τόπος ναύσταθμοςΧρόνος σύγχρονη εποχήΕίδος κειμένου Διήγημα (πεζό)Αφήγηση γ’ πρόσωπο ενικούΘέμα Η ιστορία ενός τσιγγάνου που δουλεύει σαν ναύτης.

Η αντιμετώπιση των άλλων προς το πρόσωπο του τσιγγάνου. Πρόσωπα αποσπάσματος τσιγγάνος (Τζιμ - παρατσούκλι)

ναύτης (αυτός που διηγείται τα γεγονότα)οπλονόμος («πεθαμένος»)η ακολουθία (παρέα) του οπλονόμου

Ποιος είναι ο συγγραφέας στο κειμένου; Από την οπτική τίνος παρακολουθούμε το περιστατικό;

Ο συγγραφέας είναι ο Σωτήρης Δημητρίου. Ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον ναύτη που αφηγείται τα γεγονότα σε πρώτο πρόσωπο. Επομένως τα γεγονότα με τον τσιγγάνο τα παρακολουθούμε από την οπτική του ναύτη (ετεροδιηγητικός αφηγητής).

Ποια φυλετική διάκριση φέρνει στην επιφάνεια το κείμενο του Δημητρίου; Ποια κοινωνία και ποια εποχή αφορά; Γιατί νομίζετε ότι επιλέγει αυτό το θέμα ο συγγραφέας;

Τις διακρίσεις εις βάρος των τσιγγάνων που διάφεραν τόσο στο χρώμα όσο και στις συνήθειες (νομαδικός (=δεν έχουν μόνιμη κατοικία) και ελεύθερος τρόπος ζωής)

Αφορά την ελληνική κοινωνία στη σύγχρονη εποχή

Για να δείξει ότι καμιά κοινωνία και καμιά εποχή δεν είναι απαλλαγμένη από ρατσιστικές προκαταλήψεις.

Υπάρχουν σήμερα στο δικό σας περιβάλλον ανθρώπινες ομάδες ή πρόσωπα που περιθωριοποιούνται με κάποιον τρόπο;

Μετανάστες Οικιακοί βοηθοί Φτωχοί Παχουλοί Άτομα με αναπηρίες Χρώμα

Ποιο στερεότυπο για τους τσιγγάνους ανατρέπεται στο κείμενο και πώς;

Το στερεότυπο που ανατρέπεται είναι αυτό του βρώμικου και ατημέλητου τσιγγάνου ο οποίος είναι επικίνδυνος για την υγεία και για αυτό άξιος να περιθωριοποιηθεί από τους άλλους. Το στερεότυπο ανατρέπεται από την ίδια την εμφάνιση του Τζιμ ο οποίος είναι πάντοτε προσεγμένος στην εμφάνιση. Πάντα ήταν πλυμένος, σιδερωμένος και άστραφτε.

Ο τσιγγάνος έχει δικό του όνομα; Τι δείχνει αυτό για τη θέση του στη κοινωνία; Πώς αποκτά το «Τζιμ»; Γιατί νομίζετε ότι ταυτίζεται τόσο με τον ήρωα της ταινίας;

Όλοι αγνοούν το πραγματικό όνομα του τσιγγάνου διότι δεν τον θεωρούν άνθρωπο αξιόλογο.

Αποκτά το παρατσούκλι του από τον ήρωα μιας ταινίας που του έκανε εντύπωση και μιλούσε συνέχεια για αυτόν.

Ταυτίζεται λόγω του χρώματος αλλά κυρίως λόγω του ότι έτσι ξεφεύγει από την ταπεινωτική ζωή που ζει και νιώθει δυνατός («τους είχε κατατροπώσει όλους»).

Ποιο παρατσούκλι είχε ο οπλονόμος και πώς αυτό ηθογραφεί το χαρακτήρα του;

Ο οπλονόμος είχε το παρατσούκλι «πεθαμένος» που δείχνει ότι του λείπει κάθε ανθρώπινο συναίσθημα και κυρίως τα αισθήματα συμπόνιας προς τον συνάνθρωπο του. Έχοντας εξουσία την χρησιμοποιεί εις βάρος ενός συνανθρώπου του.

Πώς εξισορροπεί την ιστορία του Δημητρίου το ποιητικό της κλείσιμο;

Με την τρυφερότητα που κυριαρχεί στο κλείσιμο της ιστορίας εξισορροπείται η σκληρότητα που προηγήθηκε. Έτσι το διήγημα ολοκληρώνεται με μια νότα ανθρωπιάς.

Έχοντας υπόψη τον οπλονόμο αναφέρετε ποια χαρακτηριστικά έχει η συμπεριφορά και η δράση των εξουσιαστών εις βάρος των ομάδων που περιθωριοποιούνται και κακοποιούνται;

Η στάση των εξουσιαστών είναι κοινή. Όλοι τους έχουν μια δύναμη και εξουσία την οποία χρησιμοποιούν για να βασανίσουν και να κακοποιήσουν αυτούς που θεωρούν κατώτερους. Κυρίως εξευτελίζουν την αξιοπρέπεια των άλλων με την αλαζονική στάση τους.

Το κείμενο είναι ένα διήγημα. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους διηγήματος;

Έκταση: μικρή

Πρόσωπα: λίγα

Επεισόδια: λίγα (συχνότερα 1)

Ενότητα Υπόθεσης, Χώρου, Χρόνου