Ελένη Βακανά

Η ομορφιά που γεννιόταν και πέθαινε

«Το ταπεινό χορτάρι που φυτρώνει ανάμεσα στις πλάκες των πεζοδρομίων μαςδεν είναι διόλου ταπεινό. Είναι το δάσος που επιστρέφει

Είναι η ζούγκλα που ποτέ δεν παραιτήθηκε από αυτό που της ανήκεικαι που της πήραμε με τόσο δόλο»

Αργύρης Χιόνης

Γενικές Πληροφορίες

Τόπος σε μια γκρίζα μεγαλούποληΧρόνος σύγχρονη εποχή (έκδοση: 2008)Θέμα Η ιστορία ενός σπόρου παπαρούνας που ταξιδεύει σε

μια μεγαλούπολη Πρόσωπα αποσπάσματος

Σπόρος παπαρούνας Αναφέρονται:

άνθρωποι της μεγαλούπολης

Αφηγηματικές Τεχνικές και Υφολογικοί τρόποι

Λογοτεχνικό γένος ΠεζογράφημαΚειμενικό είδος ΔιήγημαΑφήγηση γ’ πρόσωπο ενικού (τριτοπρόσωπη αφήγηση)Τρόποι έκφρασης του λόγου

Αφήγηση Περιγραφή

Γλώσσα ΔημοτικήΧρόνος αφήγησης ευθύγραμμη αφήγηση (= με χρονολογική σειρά) με

αναδρομές στο παρελθόν

Ποιο είδος αφηγήσεων σας θυμίζει το ξεκίνημα της ιστορίας του Χιόνη; Ποια άλλα στοιχεία του κειμένου οδηγούν προς την ίδια κατεύθυνση; Να το συγκρίνετε με τα κλασικά του είδους και να δείξετε τι το κάνει «νεωτερικό».

Το ξεκίνημα της ιστορίας «Μια φορά και ένα καιρό…» θυμίζει παραμύθι. Άλλα στοιχεία του κειμένου που παραπέμπουν σε παραμύθι είναι: η προσωποποίηση του ανέμου (ξεψυχά) και της παπαρούνας (σκέφτεται και θυμάται τι άκουγε στη κοιλιά της μαμάς του), η αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο, η αοριστία του τόπου και χρόνου η προφορικότητα του λόγου

Ελένη Βακανά

Αυτό που κάνει το κείμενο «νεωτερικό» και το διαφοροποιεί από τα κλασικά του είδους παραμύθια είναι ότι αναφέρεται σε σύγχρονα προβλήματα όπως η απομάκρυνση των ανθρώπων από την φύση αλλά και ο τρόπος ζωής τους στις μεγαλουπόλεις.

Ποια φράση επαναλαμβάνεται στερεότυπα στο κείμενο του Χιόνη; Να συζητήσετε τη λειτουργία της.

Η φράση που επαναλαμβάνεται είναι «τσιμέντο κ άσφαλτο και σίδερο, τσιμέντο άσφαλτο και σίδερο». Με αυτή τη φράση ο συγγραφέας θέλει να καταδικάσει τις σύγχρονες συνθήκες ζωής στις μεγαλουπόλεις και την απομάκρυνση των ανθρώπων από την φύση.

Γιατί δεν έγινε τελικά «επανάσταση» στην πόλη;

Ο συγγραφέας λέει πως υπό φυσιολογικές συνθήκες η παρουσία της παπαρούνας στο πεζοδρόμιο θα προκαλούσε «επανάσταση», δηλαδή οι πολίτες θα σταματούσαν τις δουλειές τους και θα μαζεύονταν να θαυμάσουν με συγκίνηση το όμορφο λουλούδι. Ωστόσο, οι άνθρωποι της πόλης δεν πρόσεξαν καν το μικρό αυτό θαύμα και αυτό διότι «οι άνθρωποι της πολιτείας ήτανε κι αυτοί από τσιμέντο κι άσφαλτο και σίδερο και στο μέρος της καρδιάς είχανε μια πλαστική σακούλα» δηλαδή ήταν απομακρυσμένοι / αποξενωμένοι από το φυσικό περιβάλλον και εντελώς αλλοτριωμένοι ώστε να μην μπορούν να εκτιμήσουν αυτό το μικρό θαύμα της φύση. Οι άνθρωποι της πολιτείας, λοιπόν κοιτούσαν, μα δεν βλέπανε, σαν να ήταν τυφλοί.

Σε ποιο σημείο του διηγήματος του Χιόνη, κατά τη γνώμη σας, «κορυφώνεται» η διχρωμία (η αντίθεση αποκτά τη μέγιστη σημασία); Η διχρωμία στο διήγημα κορυφώνεται στο εξής σημείο από το κείμενο: «φανταστείτε αλήθεια, ένα τέτοιο λουλούδι, τόσο κόκκινο, τόσο γεμάτο αίμα, τόσο γεμάτο φως, πάνω στις πλάκες του πεζοδρομίου της γκρίζας πολιτείας, που ‘ναι φτιαγμένη από τσιμέντο, άσφαλτο και σίδερο». Με αυτή την αντίθεση χρωμάτων ο συγγραφέας θέλει να τονίσει την ομορφιά της φύσης και την ασχήμια των μεγαλουπόλεων.

Ελένη Βακανά

Στηριχτείτε στη σχετική περιγραφή του κειμένου για να φτιάξετε μια εικόνα που να αποδίδει την ένταση της αντίθεσης.

Να αναζητήσετε το επιμύθιο που κρύβεται μέσα στις γραμμές του διηγήματος του Χιόνη.

«Η ομορφιά στη μέση της ασχήμιας… μια που κανένας δεν την αποζητούσε». Οι άνθρωποι αδιαφορούσαν για την παρουσία της παπαρούνας στην γκρίζα πολιτεία, γιατί κοιτούσαν μα δεν βλέπανε. Ήταν απομακρυσμένοι από την φύση και είχαν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Έτσι δεν είχαν την ανάγκη να απολαμβάνουν την ομορφιά των λουλουδιών.

Να παρουσιάσετε τη στάση/συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στο φυσικό περιβάλλον έτσι όπως διακρίνεται στο κείμενο.

Οι άνθρωποι ζουν σε ένα σύγχρονο κόσμο αποξενωμένοι/απομακρυσμένοι από τη φύση. Η καρδιά τους είναι από τσιμέντο, άσφαλτο και σίδερο όπως είναι και η μεγαλούπολη στην οποία ζουν.

Να καταγράψετε τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο Χιόνης για να περιγράψει τις παπαρούνες, τους ανθρώπους και το περιβάλλον της πόλης

Περιγραφή παπαρούναςΕπίθετα: κάτωχρηΠροσωποποίηση: ξυπνά το σποράκιΠαρομοίωση: σαν ποδαράκια, σαν κεφαλάκι

Ελένη Βακανά

Περιγραφή ανθρώπων:Αντίθεση: κοιτούσαν αλλά δεν έβλεπανΜεταφορά: στο μέρος της καρδιάς είχαν πλαστική σακούλα

Περιγραφή πόλης:Μεταφορά: γκρίζα πολιτείαΕπανάληψη: τσιμέντο, άσφαλτο και σίδεροΕπίθετα: γκρίζα κτίρια

Πώς στο αφήγημα του Χιόνη ανατρέπεται η καθιερωμένη αντίληψη για την υπεροχή του ανθρώπου έναντι της φύσης; Το μήνυμα είναι αισιόδοξο ή απαισιόδοξο;

Ο θάνατος της παπαρούνας είναι φυσικός και φέρνει νέα ζωή (αναγέννηση). Στο κείμενο αυτό υπερέχει η σοφία της φύσης έναντι των ανθρώπων. Το μήνυμα είναι αισιόδοξο διότι ο φυσικός θάνατος της παπαρούνας φέρνει νέα ζωή.

Σύγκριση Κειμένων

Κοινά στοιχείαΗ θέληση για ζωή και η πάλη για επιβίωση κάτω από αντίξοες συνθήκεςΣυναισθήματα Κένγκα – Παπαρούνας: τρόμος, αγωνία ύστερα από τις συνεχείς προσπάθειες επιβίωσηςΕλπίδα για επιβίωση όταν ανακαλέσουν στη μνήμη τους την ιστορία που άκουσαν. Η ελπίδα όμως διαψεύδεται για την Κένγκα, καθώς ο ήλιος δεν έλιωσε το πετρέλαιο από τα φτερά της.

Ποιος νομίζετε ότι ήταν ο σκοπός των συγγραφέων όταν έγραψαν τα δύο κείμενα;Να προβληματίσουν τον αναγνώστη για το πρόβλημα της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος. Ακόμη να μας ευαισθητοποιήσουν για το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής και να μας οδηγήσουν σε τρόπους προστασίας του περιβάλλοντος.

Ελένη Βακανά