Тэргүүлэх багш Б. Балжидмаа

Зорилго

Улаан буудайн бүтэц, хөгжлийн үе

шатууд, тариалдаг аймгууд, ургахад

нөлөөлөх хүчин зүйлүүд, үүсэл хөгжил

хэрэглээг хичээл хоорондын холбогоор

интеграциалан судлах

Зорилт

• Үр тарианы ургамал нэрлэх

• Улаан буудайн бүтэц, үүсэл тархалтыг

тайлбарлах

• Атрын 1-3 аяныг харьцуулан дүгнэх

• Хичээлтэй холбоотой үг хэллэгийг

орсоор унших, бичих

Үр тариан төрөл

• Үр тарианы ургамалд “ Улаан

буудай, Гурвалжин буудай,

Арвай, Овьёос, Хөх тариа ”

орно.

Улаан буудайн бүтэц

• Сахлаг үндэстэй

• Ишийг нь сүрэл гэнэ

• Цэцгийг түрүүхэй гэнэ

• Түрүүхэйнүүд нийлж нийлмэл түрүү үүсгэнэ

• Нийлмэл түрүүнд үр байна

• Үрийг нь үр тариа гэнэ

Улаан буудайн хөгжлийн үе шат

Буудайн хөгжлийн үе шат

•Соёолох “Хөрснөөс чийг авсны дараа соёолох”

• Цухуйх “Нэг навчтай”

• Бутлах “Олон навчтай ишгүй намхан”

• Ишлэх “Хөндий иш үүсэх”

• Цэцэглэх “Түрүүхэй – Нийлмэл түрүү үүснэ.”

Шинэ Мэдээлэл

• Үр тарианы ургамал дотроос арвайн

хамгийн түргэн болцтой, хүйтэнд

тэсвэртэй учраас манай аль ч нутагт

тариалж болно.

Хөрс

• Ус, агаар, амьд организмуудын харилцан

үйлчлэлээр үүссэн үржил шим бүхий газрын

гадаргын өнгөн хэсэг.

Ялзмаг

• Хар бараан өнгөтэй хөрсний органик

бодис.Өгөршлийн сэвсгэр хурдас дээр

унасан навч, мөчир, үндэс, хатсан өвс зэрэг

ургамлын үлдэгдлүүд задарч нүүрсхүчлийн

хий , ус бусад тэжээллэг бодисууд үүсэн

хөрсний ялзмагийн давхраа бүрэлддэг.

Монгол орны хөрсний ялзмагшилт

Газар тариалангийн 3 гол бүс:

1. Орхон Сэлэнгийн савд Сэлэнгэ , Булган, Дархан –Уул, Төв

аймгийн хойд хэсэг орно.Хар хүрэн хөрс голлоно.Манай орны

газар тариалангийн гол бүс нутаг.

2. Монголын Дорнод хэсэг буюу Дорнод ,Хэнтий

аймаг,Сүхбаатар аймгийн хойд хэсгийн нутаг багтана.

Монголын газар тариалангийн нөөц нутаг юм.

3. Алтайн бүсэд Увс,Баян-Өлгий , Ховд аймгийн нутаг багтдаг.

Энэ бүсэд газар тариаланг усжуулах замаар хийвэл

тохиромжтой.

Монгол орны газар тариалангийн бүс нутгийг тэмдэглэнэ үү!

Атрын 1 –р аян • 1959-1965 онуудад • “Атар газар” эзэмших

• аяныг зохион байгуулсан.

• •

Тариалангийн үйлдвэрлэлийг

Нэмэгдүүлэх замаар эх орныхоо

Гурилын хэрэгцээг дотооддоо

Бүрэн хангах зорилт дэвшүүлэв.

Атрын 1 –р аян

Атрын 2 дахь аян

МАХН –ын төв хорооны 11-р бүгд хурлаар “1976 онд

Атар газар эзэмшиж “ газар тариалангийн бүтээгдэхүүнийг нэмэгдүүлэх зорилгоор 230 мянган га

Атар газар эзэмшихээр төлөвлөсөн

Атрын 2 дахь аян

“Атрын 3-р аян”үндэсний хөтөлбөр

Атрын 3-р аяныг хэрэгжүүлж эхэлсэн 2007 оноос улаан буудайг улс худалдан авч байх шийдвэр гарсан ."Та тариал, бусдыг нь бид зохицуулна" гэдэг барууны сонгодог хөшүүрэг тариаланчдын урмыг тун ч их сэргээсэн. Энэ жилийн хувьд Монгол улсыг хөгжүүлэх санд худалдан авч байгаа нэг тонн улаан буудайн үнийг 330 мянган төгрөгөөр тогтоожээ.Харин үндэсний хөтөлбөр баталж

хэрэгжсэн 2008 онд 200 мянган тонн улаан буудай хураан авч,130 гаруй мянган тонн төмс, 80 шахам мянган тонн хүнсний ногоо хураасан нь хэрэгцээт үр тариа, хүнсний ногооны 50 хувийг, төмснийхөө хэрэгцээг бараг 100 хувь бүрдүүлэх боломж бүрдэв.

Атрын 3-р аян”үндэсний хөтөлбөр

Зерновые культуры

ячмень

овёс

рожь

пшеница

Что делают из них?

1. ........ пекут из ржи.

2. ........ – из пшеницы.

3. ....... делают из овса.

4. ........ – из ячменя.

г. Чёрный хлеб в. Белый хлеб

б.Геркулеса.Перловую крупу

Что делают из них?

1. Чёрный хлеб пекут из ржи.

2. Белый хлеб – из пшеницы.

3. Геркулес делают из овса.

4. Перловую крупу – из ячменя.Г.В.

Б. а.

Правильное питание

Правильное питание это - есть ........

Дүгнэлт • Улаан буудай ямар бүтэцтэй вэ?

• Улаан буудайн хөгжлийн үе шат?

• Улаан буудай монгол орны хаагуур тариалдаг

вэ? Яагаад?

• Атрын 1,2,3 аяны ач холбогдол, ялгаа?

• Улаан буудай болон зарим үр тариаг орос хэлээр

юу гэж нэрлэдэг вэ? Үр тариан ач холбогдол?

Гэрийн даалгавар• Улаан буудайн бүтэц : түрүүхэй, нийлмэл

түрүүг зурж ялга

• Атарын 1,2,3 аяны түүхэн үечлэлийг

хэрэглэгдхүүн болгож он тооллын

өртөөчилсөн график босго

• Орос хэлний шинэ үг, хэллэг цээжлэх