حوارات ولقاءات في الفكر الديني المعاصر
DESCRIPTION
تأليف: حيدر حب الله73_i_1383123373جزء واحدعدد الصفحات: ٥٠٤نشر مركز البحوث المعاصرة، بيروت، لبنانالطبعة الأولى، ٢٠١٤م يشتمل هذا الكتاب على سلسلة من الحوارات الدينية والفكريّة والثقافية التي تحاول أن تتطرّق لما تعتبره بعضَ الموضوعات المهمّة في قضايا الفكر الديني المعاصر. إنّها حوارات اُجريت مع صحف ومجلات ومواقع الكترونية متعدّدة في العالم العربي وخارجه.وتتنوّع هذه الحوارات واللقاءات في اهتماماتها بين ما يعنى بقضايا المؤسّسة الدينية، وما يتصل بقضايا المناهج في الاجتهاد والمعرفة الدينية المعاصرة، وكذلك ما يرتبط بالممارسات النقديّة الصائبة أو الخاطئة للفكر الديني في مرحلته الحاضرة، إلى جانب الإضاءة على منجرات علماء النهضة الإسلاميّة في العصر الحديث والراهن.لكنّ الهمّ الرئيس الذي يجمع هذه الحوارات أو أغلبها هو همّ تجديد الفكر الديني، ومحاولة إخراجه من المأزق الذي يعيشُه، أو يراد له أن يعيشَه، في العصر الحاضر، وذلك من خلال ممارسة نقديّة موضوعيّة من ناحية أولى، وتسليط الضوء ـ من ناحية ثانية ـ على العناصر التي يحتويها، ويمكنها أن تمدّه بأسباب الاستمرار والنجاح في عالمٍ تغيّرت الكثير من قواعد العمل فيه، وتبدّلت الكثير من أوضاعه وأنماطه ومناهج تفكيره.ويبقى النسق السائد في هذه الحوارات هو اعتماد منهج الإضاءة والإثارة؛ حيث لا يمكن من خلال مثل هذه الحوارات عادةً الدخول في التفاصيل العلميّة المطوّلة.TRANSCRIPT
-
.
.
-
8
.8008 .
) 8008
( 674 933:
8007
.
.
.
-
:
( 1)
: .8008
-
18
.
:
.
.
.
-
19
.
.
.
.
-
16
.
-
11
.
-
14
.
..
-
17
)(
.
.
-
18
.
-
13
.
.
.
-
80
.
) (
.
-
( : . 1)
. 8008
.
-
86
.
..
..
.
..
.
-
81
..!
. .
.
-
84
..
.
.
.
-
87
..
:
.
.
.
-
88
)(
:
.
-
83
.
:
.
-
90
.
.
.
-
91
. ..
-
98
.
:
.
-
99
: :
.
:
.
.
)
. (
-
96
! !!
..
:
!
.
-
91
.
:
.
-
94
!!
.
.
.
.
-
97
.
..
.
!!
-
98
.
.
..
.
-
:
( 1)
.8008)(
-
68
.
.
.
-
69
.
..
-
66
.
.
..
..
-
61
.
.
:
..
( ) 1344 )
(
.
-
64
:
( 4( ) 640 )
.
-
67
:
.
-
68
..
:
.
.
-
63
.
.
-
10
:
)
(
.
.
-
11
!
.
-
( : 1)
9 91 : 963
.8003
-
14
.
.
:
-
17
.
.
-
18
.
.
.
-
13
.
.
.
-
40
.
!
!
.
.
:
.
-
41
.
..
!!
!
..
!
.
-
48
.
.
.
-
49
.
.
.
-
46
:
.
)(
!!
-
.
:
: ( 1)
.8003 90 83 660 693 :
-
48
.
-
43
!
.
.
:
-
70
.
:
(.19):
-
71
:
.
.
-
78
!
.
.
!
-
79
191
.
.
-
76
.
.
.
-
. :
.
.
( ) / ( 1)
17 : 1690 80:
( 8003. )1988
: .
-
78
.
:
.
.
1347
.
) (.
.
-
73
.
.
. 1380
.
.
:
.
-
80
.
.
:
.
.
-
81
.
( ) )
(.
.
.
.
.
.
.
-
88
.
:
: .
.
.
.
.
-
89
:
.
.
.
)
(
-
86
.
.
:
.
.
.
)
-
81
(
.
.
.
.
.
. :
.
.
-
84
.
.
:
.
.
.
-
87
. :
.
.
.
:
!
:
. .
-
88
.
:
.
:
:
-
83
.
.
.
.
.
-
30
.
.
:
.
-
31
.
.
.
.
.
.
-
38
.
.
.
-
39
.
.
.
.
-
) (.
1331 .
( 1)
.8003 18
-
38
.
.
1337
) ( .
.
-
33
8008
.
8006 8009 :
) (
16
.
) ( 8004
.
:
) 1
(
8004
-
100
.
() 8
.8004
) ( 9
. 8001
) ( 6
8009
.
( ) 1
8007
.
-
101
.
.
) (
.
-
108
) (
)
) (.
. (
.
.
:
.
-
109
.
.
-
106
.
.
:
-
101
.
-
104
.
.
..
) (
!!
.
-
107
:
.
!!
:
.
-
108
.
.
-
103
!
.
.. 800
.
-
110
)
(
.
.
.
.
-
111
.
.
.
.
-
118
.
.
.
-
) (
. 1331 )(
. ( : 1)
.8003 30
-
114
.
)(
.
. )(
) ( ) (.
)
(
. 16 .
.
)
(
)
(
.
-
117
.
) ( ) (
(.)
8006
) (
.
-
118
.
.
. .
.
.
-
113
.
.
.
.
) (
) (
.
-
180
.
.
.
.
:
(.. )
.
.
-
.8003( : 1)
-
186
.
.
.
.
.
-
181
.
:
:
.
-
184
.
.
-
187
.
:
.
.
-
188
.
:
-
183
.
.
.
.
..
-
190
.
.
-
191
.
-
198
.
.
-
199
.
.
.
..
-
196
.
-
191
.
!
:
.
-
194
!
.
-
197
.
:
!
:
!
.
-
198
.
-
193
:
.
.
-
160
.
.
.
.
-
( : . 1)
411 416 :
.8010 1 84 81
-
166
.
-
161
..
.
.
-
164
.
-
167
:
.
.
-
168
:
.
-
163
.
..
.
:
-
110
..
!!
!
-
111
:
.
.
-
118
.
.
-
119
.
-
116
..
! !
: .
:
-
111
.
-
114
.
.
-
117
.
:
.
-
118
.
-
113
.
.
-
140
.
-
141
.
.
.
-
148
-
149
.
.
-
146
.
.
-
141
.
:
.
-
144
.
.
-
147
.
.
-
:
.
446( 1)
.8010 9 84 :
-
178
.
.
:
-
179
.
.
.
-
176
.
.
.
-
171
.
) (
.
.
-
.
.
( : . 1)
.8010 7 4
-
180
.
.
-
181
:
:
.
:
-
188
.
:
..
.
-
189
.
.
.
-
186
.
:
.
-
181
.
..
.
.
-
184
.
.
-
187
.
.
.
-
188
.
:
.
-
183
.
!
.
:
-
130
.
.
7
.
-
131
.
.
-
138
.
:
.
-
139
.
.
.
:
-
136
.
.
-
131
:
:
.
-
134
.
.
:
-
137
(.79 78: )
.
-
138
.
)(
.
-
133
.
.
-
800
.
!
.
)
(
-
801
.
-
808
.
..
-
809
:
.
-
.8011 68 ( :1)
-
808
.
.
.
.
-
803
.
..
..
-
810
.
.
-
811
:
.
-
818
..
.
....
)(
..
-
819
..
.
.
-
816
...
..
-
811
.
.
.
-
814
:
:
.
.
.
-
817
..
.
..
-
818
.
.
-
813
..
..
..
-
880
..
.
.
-
( : 1)
.
-
886
.
.
-
881
.
()
-
884
.
.
-
887
( 730 )
) (
.
:
-
888
.
:
.
) (
.
-
883
.
:
.
.
)(
-
890
.
.
-
118( : . 1)
.8018
-
896
)(
) (
.
-
891
)(
:
..
-
894
.
.
-
897
.
.
-
898
.
.
.
.
-
893
.
..
.
-
860
.
.
-
: ( 1)
.8018 4 13
-
866
.
( )
.
-
861
.
.
-
864
.
-
867
.
( )
( )
(. ) ( )
.
-
868
.
-
863
.
:
-
810
.
.
-
811
.
.
-
818
.
)
(
-
819
)
(.
.
-
816
.
.
-
811
.
.
-
814
.
.
.
-
( : . 1)
.8018
-
840
.
.
:
:
-
841
!
.
-
848
.
..
:
.
:
-
849
.
.
.
.
.
-
846
.
.
-
841
.
.
( 360 )
-
844
.
.
-
847
.
.
) (
.
-
848
.
.
-
843
.
.
.
-
870
.
.
-
871
..
.
.
.
) (
-
878
.
.
.
-
879
.
.
.
.
-
876
.
.
.
-
871
.
.
-
874
.
.
.
.
-
877
..
.
.
-
878
.
.
.
.
.
-
873
..
.
..
)
(
.
-
880
.
:
. :
.
-
881
.
.
.
.
-
888
( )
:
.
-
889
.
.
-
886
.
.
-
881
.
.
-
884
.
.
.
-
887
.
. .
-
888
.
.
.
-
883
:
( )
.
.
-
830
.
.
-
831
.
.
-
838
.
.
.
.
-
839
.
.
-
836
.
.
.
-
831
.
.
.
-
834
.
.
.
-
837
:
.
.
-
838
.
-
833
.
.
.
.
-
900
.
.
.
.
-
901
.
.
-
908
.
)
(
)
(
.
.
-
909
.
.
.
-
906
.
.
-
901
.
.
:
)(
.
-
904
.
.
.
.
-
907
.
.
-
908
.
.
-
:
( )( 1)
.8018 17
-
918
.
-
919
.
.
.
.
-
916
.
-
911
.
) (
. .
.
.
-
914
:
.
-
917
.
:
.
.
)( :
-
918
!
.
-
913
..
.
:
..
.
-
980
.
.
.
-
981
)(
)(
)(
)( .
-
988
.
.
.
-
989
!
!
-
986
:
.
.
.
-
981
..
!
.
.
-
984
.
:
.
-
987
.
.
.
-
988
.
.
.
:
-
983
.
.
:
-
990
:
.
.
.
-
991
.
.
.
.
-
998
.
) (
.
-
999
.
.
-
996
:
.
.
.
.
: .
-
991
)(
.
.
-
994
.
-
.
.
( : 1)
.80/11/8018 9317:
http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212 -
960
.
87
.
-
961
.
.
-
968
.
.
.
-
969
.
:
.
.
-
966
.
.
,
.
-
961
.
.
.
-
964
.
.
-
967
) (
.
.
.
.
.
.
-
968
.
.
-
963
.
.
.
-
910
.
.
.
-
911
) (
) (
!
..
.
-
918
.
.
-
919
.
.
.
:
-
916
.
.
-
911
.
.
.
.
.
.
-
914
.
:
.
.
.
-
917
.
.
-
918
.
!!
.
.
-
913
! .
.
-
.
( : 1)
11 83 :9384 :
.8018
http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=333212 -
946
) (
.
.
-
941
.
..
.
-
944
.
..
.
-
947
.
) (
.
-
948
.
:
.
-
943
.
.
-
970
:
.
:
( 1010( )498)
.
.
-
971
) (
) (
.
.
.
-
978
) (
.
.
-
979
:
.
.
.
-
976
.
.
.
.
.
-
971
.
:
)(
.
-
974
.
.
.
-
977
.
.
) (
-
978
.
!
.
.
-
973
.
.
.
-
.
: . ( 1)
. 8019 8 11 : 18878:
.
-
986
.
.
.
-
981
.
.
:
.
:
-
984
..
-
987
.
.
) (.
:
1
.
8
) (.
9
-
988
) (.
6
) (.
..
1
.
-
983
.
4
)
(
..
.
.
-
930
.
.
.
.
-
931
.
.
.
( 640 )
( 781 )
.
( 1010 )
-
938
)
(
.
.
.
-
939
.
.
.
-
936
. .
.
.
.
-
931
)(
.
-
934
.
.
-
937
.
.
-
938
.
.
)(
.
-
933
.
..
.
-
600
.
.
.
.
-
601
.
-
608
.
:
.
.
-
609
.
.
.
.
-
606
.
.
-
601
.
.
-
604
.
.
-
607
.
.
.
: ) ( ) (
-
608
.
.
.
-
603
.
.
( 138 )
.
.
-
610
.
.
.
-
611
.
.
.
-
.
)( ( : 1)
.8019
-
614
.
.
.
.
:
-
617
.
.
.
.
.
-
618
.
-
613
.
.
.
-
680
.
.
.
:
.
-
681
.
.
.
.
-
688
.
.
.
-
689
.
.
.
-
686
.. .
! !
.
-
681
()
.
.
.
-
684
.
.
.
.
-
687
.
.
.
-
688
.
.
.
.
-
683
.
-
690
.
.
.
-
691
.
.
.
.
-
698
.
.
-
699
.
.
-
696
:
.
.
.
.
:
-
691
.
.
.
.
-
8016 6 16( : 1)
)( 7186:
. :
-
660
) (
) (
.
: .
-
661
.
.
.
-
668
.
.
:
.
.
.
.
.
.
.
)
-
669
(.
.
.
.
-
666
.
:
)
( .
:
-
661
: ) (
) ( ) ( )
(
: )( ) (
)( )(
.
.
.
-
664
.
) ( ) (
.
) : (
.
.
-
667
)
(
.
-
668
..
.
.
.
.
.
-
663
.
.
..
.
-
610
.
-
:
: )
) ( ( 1)
.8016
-
616
(
:
..
.
.
)
(
-
611
:
.
! .
.
.
-
614
.
.
-
617
) (
.
.
)
(
) (
:
-
618
..
..
..
-
613
.
.
.
) (
.
..
-
640
.
.
.
)
..(.
-
641
.
.
-
648
..
!!
.
:
-
649
.
.
)(
) ( ) (
.
:
-
646
.
.
:
)=(
)=(
.
-
641
.
)(
)(
)(
.
)(
)(
)(
-
644
)(
.
.
.
:
( 30):
.
-
647
)(
.
..
-
648
..
:
.
.
.
-
643
.
)
( .
-
670
.
) (.
.
.
.
-
671
.
:
( 8):
.
-
678
)
(
.
-
679
.
.
.
:
-
676
..
..
:
) ( :
-
671
:
:
.
:
: :
.
-
674
:
..
..
.
-
677
.
.
:
-
678
..
.
-
673
.
:
.
.
)
(
.
-
680
:
..
-
681
.
.
)
( .
-
688
)
(
DNA
)
(
-
689
.
.
) (
-
686
..
.
.
:
-
681
.
) (
.
-
684
.
.
.
-
687
.
: ..
..
-
688
.
.
..
-
683
.
.
-
.................................................
:
11 .........................................................
19 ................
11 .............
17 ..................................... !
18 ........
80 ........................
89 ..............................
81 ...... !
87 .....................
-
638
90 ................... :
98 ....
91 ........................ ( )
94 ........................
61 .........
69 .............
61 .......
68 ..........................
63 ...................... !..
10 ......................
11 ....................
17 .....
13 ...................................
40 ............................ !
-
639
48 .............
47 ...................
70 ...............
79 ......................
77 .................................
80 ................
89 .............................
84 ........................
88 ......................................
83 ...................
30 .............................
100 ...........................................
-
636
109 ..................
106 ...........................
108 ...................
110 .......
117 .................................................
118 ..................................
113 .....................................
113 ....................... .... :
189 ....................................
181 ................
188 ..............
191 .. ..
196 .. !
198 .................
-
631
193 ..
169 ... :
164 ......
168 ...................
111!
119 .........................
114 .................. !
117 .......................
113 ..........................
148 ..................................... !
149 .....................
146 .........................
144 ..................
171 ....................
-
634
178 ...............................
179 ........................................... !
176 .....................
173 ........................................
180 .................................
186 .......................................
184 .......................
188 ...........
130 ................................
138 ............................
136 ..................................
133 .............................
801 ......................
807 .......................
-
637
810 ..........................!
819 ..................
811 ............................
818 ......
889 ..............................
886 !
881 .........
884 .............................
888 .....................
883 ......................
899 ..................................
896 .........................
897 ...........................
898 ........................................
-
638
869 .........
868 .
819 ...
813 !
846 ......... !
870 .....
876 ......
871 .... !
886 .................................. !
888 ...............
838 .......................................
831 ...............
838 ...............................
:
909 ..........................................................
-
633
904 ..................
911 ............!
919 ..............
911 ..................
980 ................
988
981 ................
983 .
999 .....................
960 ......
961 ...................................
968 ............
910 ......................
919 ........................
-
100
949 ........ ( )
948 ......
978 .......
974 .......
989 ................ ( )
981
939 ........
936 .........................
934 ....................
933 .............................
601 ....................
606 .........
601 .........
608 .............
610 .....
-
101
611 ..........................
617 .......
680 ..............................
688 ...............
681 ...........
699 ......
661 ............... !
668 ..........................
669 .....................................
666 ...................................
661 ...................................
664 ...........................
664 ...........................................
667 .........................
-
108
619 ....
648 ..
648 . !
671 ......................................
678 .............
687 .......................................
.......................................... 631
-
www.hobbollah.net