الأصول من علم الأصول

59
اﻷﺻﻮل ﻣﻦ ﻋﻠﻢ اﻷﺻﻮل ص- 5 - ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟـﻤﺆﻟﻒ اﻟﺤﻤﺪ ﷲ ﻧﺤﻤﺪه، وﻧﺴﺘﻌﯿﻨﻪ، وﻧﺴﺘﻐﻔﺮه، وﻧﺘﻮب إﻟﯿﻪ، وﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ﺷﺮور أﻧﻔﺴﻨﺎ، وﻣﻦ ﺳﯿﺌﺎتﺪه اﷲ أﻋﻤﺎﻟﻨﺎ، ﻣﻦ ﻳﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ وﺣﺪه ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ، ﻓﻼ ﻣﻀﻞ ﻟﻪ وﻣﻦ ﻳﻀﻠﻞ ﻓﻼ ھﺎدي ﻟﻪ، وأﺷﻢ ﺑﺈﺣﺴﺎن إﻟﻰ ﻳﻮم ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ، ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ، وﻋﻠﻰ آﻟﻪ وأﺻﺤﺎﺑﻪ، وﻣﻦ ﺗﺒﻌ ﺪ أن ﻣﺤﻤﺪا وأﺷ اﻟﺪﻳﻦ وﺳﻠﻢ ﺗﺴﻠﯿﻤﺎ. أﻣﺎ ﺑﻌﺪ: ﺞ اﻟﻤﻘﺮرﺬه رﺳﺎﻟﺔ ﻣﺨﺘﺼﺮة ﻓﻲ أﺻﻮل اﻟﻔﻘﻪ ﻛﺘﺒﻨﺎھﺎ ﻋﻠﻰ وﻓﻖ اﻟﻤﻨ ﻟﻠﺴﻨﺔ اﻟﺜﺎﻟﺜﺔ اﻟﺜﺎﻧﻮﻳﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻌﺎھﺪ اﻟﻌﻠﻤﯿﺔ، وﺳﻤﯿﻨﺎھﺎ: " اﻷﺻﻮل ﻣﻦ ﻋﻠﻢ اﻷﺻﻮل" ﻟﻌﺒﺎد اﷲ، إﻧﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﻣﺠﯿﺐ ﷲ ﻧﺎﻓﻌﺎ أن ﻳﺠﻌﻞ ﻋﻤﻠﻨﺎ ﺧﺎﻟﺼﺎ أﺳﺄل اﷲ. ص- 7 - ﻮل اﻟﻔ أﺻ ﺗﻌﺮﻳﻔﻪ: ف ﺑﺎﻋﺘﺒﺎرﻳﻦ أﺻﻮل اﻟﻔﻘﻪ ﻳﻌﺮ: اﻷول: ؛ أي ﻳﻪ ﺑﺎﻋﺘﺒﺎر ﻣﻔﺮد: ﺑﺎﻋﺘﺒﺎر ﻛﻠﻤﺔ أ ﺻﻮل، وﻛﻠﻤﺔ ﻓﻘﻪ. ﻓﺎﻷﺻﻮل: ﺟﻤﻊ أﺻﻞ، وھﻮ ﻣﺎ ﻳﺒﻨﻰ ﻋﻠﯿﻪ ﻏﯿﺮه، وﻣﻦ ذﻟﻚ أﺻﻞ اﻟﺠﺪار وھﻮ أﺳﺎﺳﻪ، وأﺻﻞ اﻟﺸﺠﺮة اﻟﺬيﺎ ﻗﺎل اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻳﺘﻔﺮع ﻣﻨﻪ أﻏﺼﺎﻧ: } ﺎﺑ ﺎ ﺛ أ ﱢﺒﯿ ة ﱢﺒﯿ ﱠﻪ اﻟﻠ ب ﺿ ﯿ أﻲ ا ﺎ ﻓ و ﺎء ﱠﻤ ﻟﺴ{ ] اﺑﺮاھﯿﻢ: 24 . [ واﻟﻔﻘﻪ ﻟﻐﺔ: ﻢ، وﻣﻨﻪ ﻗﻮﻟﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ اﻟﻔ: } ﺎﻧ ة اﺣ و{ ] ﻃـﻪ: 27 [ واﺻﻄﻼﺣﺎ: ﺎ اﻟﺘﻔﺼﯿﻠﯿﺔ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻷﺣﻜﺎم اﻟﺸﺮﻋﯿﺔ اﻟﻌﻤﻠﯿﺔ ﺑﺄدﻟﺘ. ﻓﺎﻟﻤﺮاد ﺑﻘﻮﻟﻨﺎ" : ﻣﻌﺮﻓﺔ" ﺎ، وﻗﺪ ﻳﻜ ﯿﺔ ﻗﺪ ﻳﻜﻮن ﻳﻘﯿﻨﯿ ؛ اﻟﻌﻠﻢ واﻟﻈﻦ؛ ﻷن إدراك اﻷﺣﻜﺎم اﻟﻔﻘﺎ، ﻛﻤﺎ ﻮن ﻇﻨﯿ ﻓﻲ ﻛﺜﯿﺮ ﻣﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻟﻔﻘﻪ. واﻟﻤﺮاد ﺑﻘﻮﻟﻨﺎ" : اﻷﺣﻜﺎم اﻟﺸﺮﻋﯿﺔ" ؛ اﻷﺣﻜﺎم اﻟﻤﺘﻠﻘﺎة ﻣﻦ اﻟﺸﺮع؛ ﻛﺎﻟﻮﺟﻮب واﻟﺘﺤﺮﻳﻢ، ﻓﺨﺮج ﺑﻪ اﻷﺣﻜﺎم

Upload: ishak-bes

Post on 11-Nov-2015

30 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

كتاب في علم أصول الفقه

TRANSCRIPT

  • -5-

    .

    : :

    " "

    .

    -7-

    :

    :

    . : :

    : }:

    [ .42:]{ [ 72:]{ }: : . :

    " : " .

    " : "

  • .

    " : " -8- .

    " : " .

    : : .

    : " : " .

    " : "

    . " : "

    .

    :

    : -9- .

    .

  • -01-

    .: : . :

    . " : "

    . " : " .

    . " ": . " : " . " : " " : "

    .

    : . :

    . : -11- . : -1

    . :

    . " : "

    . " : "

    .

    . :

    .: -2

    . :

    . " : "

    . " : "

  • .

    .

    .: -3

    . : . " : "

    . " : " -21-

    .

    . :

    .: -4

    . : . " : " . " : "

    . :

    . : -5. :

    . " : "

    . " : " " : "

    . .

    . :

    : -31- . :

  • . : . : -1

    . : . :

    . : .

    . : . :

    .

    . : . :

    . : . :

    . : -2-41- . :

    . : . :

    "1."

    : :

    . :

    .

  • . -56 " 5512" 1. -2 " 4051"

    -51-

    :

    : .

    : " " " : " . :

    " " " : " . : :

    " : " .

    . :

    . -1. -2

    . -3-61- . -4. -5. -6

    :

    . : : -1

  • .

    . : -2

    -71-

    :

    . : . : :

    .

    . : :

    . : . : -

    : . :

    . : . :

    . : - "." "" ""

    . : : -

    : -1-81- .

    : -2

    . : . -3

  • .: . -4:

    . : . : -1

    " : " . :

    " : "

    : . -

    : - :

    .

    : -91- .

    }: . : -2 [ 63 : ]{

    . : .

    : [822 : ]{ }: :

    .

    : ]{ }: : . : " : "[21

    . :

  • . . : : -1

    . " : "

    . " : " -02- . :

    . : . " : "

    . . :

    . " : " :

    . . :

    . " : " . :

    :

    . . : : -2

    . " : " -12- . " : "

    .

  • : .

    . " " " " " "

    .

    " " : : .

    : : .

    . :

    : [ 11: ]{ }: .

    : [ 28: ]{ }: : -22- . " "

    . .

    :

    : :

    ".1"

    .0151 37 1

  • -32-

    :

    . : : . " : "

    . " : " . " : " :

    : [54 : ]{ }: -1. : -2

    [4 : ]{ }: -3[4 : ]{ }: -4

    -42- ".1"

    : . :

    }: [36 : ]{

    : 1 ": :

  • ....." ." ": : ". ": :

    ." ": : ": :

    .." ": :

    ."

    ": : ."

    -52- .

    [ 84: 841: ]{ }: .

    " .1"

    . :

    [ 282: ]{ }: -1" .2"

    -51 " 2372 1372" 1".71191/ 623/ 4" .

    . " 7063" 2. -28 " 3426" ""

  • ".6821" "" "512/ 5"

    . -2-62- [ 2: ]{ }: :

    [1: ]{ }: 1" ":

    . } [04 : ]{ } : -3

    . [ 92 : ]{ .

    : :

    "2"

    . -32 " 38" 1

    . -75 " 6031" . -04 " 0591" : 2

    . -62 " 6411"

    . -72- :

    .

    . : . :

  • : .

    -82- : :

    : ]{ }: [.051

    . " : " . " : " . " : " : "... : "

    . : ".1"

    : = 1

    : -92- .

    { }: . [ 7 : ]

    ": . : 1"

    :

  • . -1. -2

    .{ }: : =

    ." ": : ".: " :

    }: : [.01: ]{

    . -8 " 81" "8171" 1

    . : -03- . : :

    . :

    . :

    . : .

    : 1" ": : -1

    :

    . -81 " 351" 1

  • . -81 " 762" .

    . -13- : ": : -2

    .1" :

    . " " " : "

    . " : "

    .

    !.

    }:

    . " 2251" " 97122/ 742" " 27122/ 442/ 5" 1

    . " 2031" "" ".331/ 11" ""

    [. 45 : ]{ -23- : ]{ }:

    ": [83 }: 1"

  • { }[ 34:]{ }[ 24:]{ }[ 64:]{ }[ 54:]{ }[ 44:]

    [74:]{:

    ": : . 2"

    . :

    . -45 " 121" 1. -61 " 5402 3402" 2

    / 325/ 1" " " . " 48/6" "." " " ": 3931

    ".851/ 172/ 1" " "

    - -33- -

    . :

    . .1" ":

    :

    .

  • .

    -73 " 795" 1

    . . -55 " 486"

    -43- :

    .: [ 31:]{ }: :

    " : " [ 3: ]{ }:

    . . : " : " :

    : }: : -1

    [ 94:]{ }[ 51 : ]{ }: -2

    [511 : ]{

    [ 03 :]{ }: -3-53- [. 62: ]{ }[ 56 : ]{ }[. 33:]{ }: -4{ }[. 96 : ]{ }

  • [.921 : ]{ }[. 62:] }: -5

    }[. 63 : ]{ }[ 26: ]{ }[ 45:]{

    [17 : ]{[47: ]{ }: -6 :]{ }: -7

    [.95 : ]{ }[. 82

    }[ 17:]{ }: [37:]{ }[ 27:]{

    [ 51 : ]{ }: -63- [ 61:]{ }

    : " "

    . :

    .

    .

    : .

    1" ":

  • -63 " 6491" 1

    . : -51 " 5111"

    .

    ": . : " ": -73- "

    " 1" .

    .-53 " 5491" : 1

    . -71 " 2211"

    -83- . : . :

    ." : " . :

    . : : - - .

    . : . : . :

  • : . : :

    { }: : }[ 2:]

    [ 3:]{ -93- . " : "

    : :

    . -1 : . :

    . :

    . : : ":

    ": : " . . 1"

    . -77 " 9431" 1

    -28 " 2531" .

    : -2-04- .

  • : .

    . :

    [ 24:]{ }: : :

    . . : : :

    . : .

    : ]{ }: [5

    }: [.33 : ]{. : :

    : ]{ }: : -14- [52

    : ]{ }: : [79

    [39 : ]{ }: : : . : :

    [52 : ]{ }: : .

    [ 33 : ]{ }: :

  • .

    .

    . :]{ }: :

    [.822 }:

    : ]{ -24- [.94

    }: : ": [ 11 : ]{

    1" }: :

    [4 : ]{ .

    }: : [2 : ]{

    .

    ": : }: " . 2" ..."

    . -84 " 3824" 1

    . " 4161"

  • . -1 " 9931" 2: -8 " 02"

    .

    -34- [ 92:]{

    1" ": : .2" ":

    . 3" ": :

    .

    . -55 " 3841" 1. -65 " 4841" 2

    . " 979" . -3 " 0961" 3

    . -7 " 0552" " 81722/ 313/ 5"

    -44- : . : [3 ]{ }: :

    . " : " . " : "

    :

  • . : [29 : ]{ }: :

    . " : " :

    .

    . -54- ] { }: :

    [ 29 : ]{ }: [3

    . : ]{ }: :

    [6 : ]{ }: [83

    .

    -64- : . : . :

    : ]{ }: : . [. 822

    [34 : ]{ }: :

  • . [34 : ]{ }: :

    . : . : . :

    :

    -74- .

    [ 34 : ]{ }: .

    : .

    .

    . ": : [.34 : ]{ } : "

    }: : [.79 : ]{

    .1" ": -84- :

  • ..." ": " .2"

    : ...

    .3" ":

    " 119" . -2 " 5875" 1

    . : -5 . : -81 " 1526" 2

    -11 " 793" .

    . -62 " 719" 3. -01 " 445"

    -94- : . : : . :

    1" ".

    . " : " . " : " . " : "

    :

  • " 481" "253/4" 1

    . . -52 " 063"

    . -05- : . : . :

    . " : " .

    . : : { }: : -1

    . { }: : -2. [ 5:]

    -15- :

    . : . :

    . : " : "

    . " : "

  • . . " : "

    . :

    -25-

    . :

    [601 : ]{ }: -1[ 781 : ]{ }[ 66 : ]{ }: -2

    . 1" ": -3

    . : :

    -1

    [ 56 : ]{ }:

    -63 " 779" 1

    . -5 :

  • .

    }: -35- [.66 : . ] {

    : -2

    .

    : :

    . -1. -2

    ": : .1"

    : :

    -3 " 6041" 1

    . ".78351/ 504/ 3"

    " .1" -45- " : " { }: :

    . .

  • -3

    . :

    : . : : ]{ }: : }: [56

    [ 66:]{ .

    :

    . -6 " 2541" 1

    1""-55- :

    :

    .

    . . : :

    : . : . : : :

  • : ]{ }: [.051 941 441441

    ": :

    . -03 " 9286" 1

    . -4 " 1961"

    .1" -65- : :

    . -1. -2. -3 -4

    ": 66/5" "" " 7073/373/6" " 21531/732/3" 1

    . : -63 " 779" " : "

    .

    -75- : .:

  • . : .

    : :

    . : .. :

    . :

    . -85- :

    . " 1": " . 2" :

    . :

    .

    : : [. 34 : ]{ }

    :

    . -51 " 352" 1

    . " 15"

  • . -8 " 8" . -6 " 092"

    . -32 " 13" " 03 92" 2 -05 " 034" " 924"

    .

    : ]{ }: " 1" -95- [521

    .

    . " .2" : " : " : { } :

    : " ": 1:".3" ":

    . " 4" :

    . -01 " 8121" 1. -7 " 735" 2

    . -6 " 8641/ 677/ 2" "" -1 " 5737" 3

    . .{ } -54 " 318"

    . = -96 " 454" 4

  • -06- :

    : : " 1" .

    .

    : . :

    . : -1. : . :

    -4 " 81" " 289" =

    .. -69 " 7025" 1

    . -22 " 0441"

    : : -16- " .1"

    " .2" : : -2

    .

    . : . : -3

    . :

  • : :

    : -1

    . -441 " 5571" 1. -76 " 8231" -11 " 839" -03 " 8721" 2

    .

    .1" ": : -26- . : -2

    . : . : :

    . : . :

    . : .

    : .

    . -83 " 011" 1

    -2 " 4" .

  • -1 " " -302/ 1" "" .

    ".402

    . : -36- . :

    : . : -1. : -2. : -3

    . : "." : -4

    .

    .

    -46- :

    . : . :

    . " : " . " : " . " : " " : "

  • : .

    " : " .

    :

    : ]{ }: -1-56- : [341

    . [95 : ]{ }: -2

    . 1." ": -3 : -4

    .

    : . :

    : -1

    .: -7 " 7612" 1

    . " 3524" . -8 " 0593"

    : : .

    ".76/31" " "

  • ".28" " "

    -66- .

    . : -2 : "1" "

    .".

    .

    : :

    . -1. -2

    :

    . " 823/2" " : "1

    -76-

    : : : :

  • .

    -86- :

    . : . :

    .: . : . : :

    . :

    [71 : ]{ }: -1.

    }[ 401 : ]{ }: -2 [ 9:]{

    .

    : -96- ": -1

    .1" ": . : " ": ! ! : -2

    ": : " ": : " ": : " .2" ": : "

    .

  • " 3" : :

    .

    . -24 " 3591" 1

    . -72 " 8411" . -62 " 5035" 2

    . " 0051" . " 511/01" 3

    ... " 702602/4" ".68/1" " "

    . : -07-

    . :

    : : -1

    ". : " . : :

    .1" ": -2

    .

  • . -41 " 1011" 1. " 5802"

    . -51 " 0881" " -3421" . " 581/2" ". 052/1"

    . -6

    : : -17- :

    . -3

    . : : :

    . -4

    ..

    : : ": " " 1"

    . -5

    . -51 " 2825" 1

    -27- .

  • : : .

    : .

    . : -1 :

    1" ":

    . " 2" :

    .

    . -12 " 651" 1. -31 " 8517" 2

    . -7 " 7171"

    : -37- .

    . : -2 :

    . :

    " "-: :

  • .

    : -47- : " "-

    . ! : ". ":

    ": .1"

    .

    . -61 " 6001" 1

    -57- :

    . : . :

    : : :

  • . -1 : ]{ }: :

    [65 : ]{ }: [25.

    .

    . -2 : ]{ }: :

    [481

    }: -67- [581 : ]{

    .1""

    . -3 2" ": :

    3" ": .

    . -62 " 7054" 1

    : . { } : -52 " 5411" .{ }/ 6" "444" "" "184" "28" "181" 2

    . -92 " -312" "43372/604".384" "561" "" "58" "281" 3

  • . -4-77- . :

    . -1

    " 1" " 2" .

    . -2 }: :

    }: [05 : ]{

    -91 " 8121" 1

    .. -38 " 3561" 2

    . -85 " 9031" . " 8031"

    . [25 : ]{-87- . -3

    " 1" : " 2"

    " .3" :

  • . -4. :

    -5 : " 1141" 1. " 0141"

    . ": " " 251/3" . -03 " 4115" 2

    . -5 " 0141" . -41/ " -2721" 3".14272/293/6"

    . . : -32 " 148"

    ": 1" ": : -97- . 2"

    . : :

    . -1: ]{ }: :

    [4 : ]{ } : [ 432 .

    " 3"

    .

    ".1 34" 1

  • ".2 34 " 2.{ } -93 " 8135" 3

    . -8 " 5841"

    . -2-08- 1" ": :

    .2" ":

    . -3

    .

    . -06 " 444" 1

    . -5 " 417" -13 " 685" 2. -15 " 728"

    -18- . .

    -28-

  • " "

    . .

    : .

    . .

    . .

    . " " .

    . . :

    . :

    -38- . :

    . : :

    : . -1. -2

  • . -3

    . :

    -1-48- .

    -2.

    -3.

    : :

    : .. :

    . : : :

    . :

    -58- :

    . : . :

  • . : :

    : . -1. -2! -3 -4

    . -5

    .

    . -6-68- .

    : :

    ":

    .1" .

    . -12 " 2537" 1

    . -6 " 6171"

    -78- :

  • . : . :

    " : "

    . :

    : }: :

    [34 : ]{ .

    :

    .

    }: -88- [34 : ]{

    : [.61 : ]{ }

    : . :

    . : -1

    . :

    " .1" :

  • ".526/4" " "1

    -98- .

    : -2.

    : [34 : ]{ }:

    . :

    : .

    : :

    . . : " . 1" : .

    ".7/1" " " 1

  • -09- .

    -19- .: -1.: -2. : -3. : -4. : -5. : -6. : -7.: -8. : -9. : -01. : -11. : -21

    -29-

    . -1. -2 -3

    . -4

  • -. - -. - - -

    . -5

    . --49- -. -

    . -6 -. -. : -

    . -7 -

    .

    . -8 - -

  • --59- . -9 -

    . -01 -. -! -

    . -11

    -21

    ! -31

    -41 -

    -69- -51 -

    ! . -61

    . ! -

  • -71. -. -

    -81 !

    .

    ! -91

    ! -79-

    . -02. -

    -12 - -! -

    ! -22

    -32

    -

    . -42

  • -

    -

    -52-89-

    - -

    . -62 - - - - - -

    . -72 - -

    . -82. -. -

    -99-

  • . -92

    -03 -

    -13

    . -

    -23 . - -

    -33

    -43