_Анри Бергсон, Смех

88
Анри Бергсон Смех OCR сентябрь 2009 http://lib.rus.ec «Смех»: Искусство; Москва; 1992 ISBN 5-210-02205-6 Аннотация Книга «Смех» (1900) — единственный собственно эстетический труд крупнейшего французского философа А. Бергсона. Обращаясь к обширной области смешного в жизни и комического в искусстве, он вместе с тем дает глубокий анализ главнейших философских проблем: сущность человека, взаимосвязь индивидуального и социального, единичного и типического; природа художественного творчества и специфика эстетического восприятия. Ключ к разгадке проблемы комического он видел в разработанном им учении об эстетическом. Для специалистов-философов, эстетиков, искусствоведов, а также читателей, интересующихся вопросами теории искусства и истории эстетики. Анри Бергсон СМЕХ От редактора Известнейший философ современности Анри Бергсон (1859–1941) вряд ли нуждается в специальном представлении: автор «Творческой эволюции» (1907), руководствующийся в своих исследованиях идеями о длительности, интуиции, жизненном порыве; член Французской Академии (1914); лауреат Нобелевской премии по литературе (1927). Значительную роль в осмыслении Бергсоном сугубо философских проблем сыграла эстетика, которую французский мыслитель расценивал как высшую форму познания. И это потому, что Бергсон считал умопостигаемые основы бытия эстетическими по самой своей сути. «Смех» — единственное собственно эстетическое исследование Бергсона; в то же время все его труды буквально пронизаны эстетикой. Основные понятия философии Бергсона насыщены эстетическим содержанием, а теория эстетического демонстрирует применимость философско-методологических принципов автора к истолкованию искусства. Раскрывая на страницах работы «Смех» понимание комического, Бергсон дает глубокий анализ главнейших философских проблем: сущность человека, взаимосвязь индивидуального и социального, единичного и типического; природа

Upload: alexsport

Post on 17-Nov-2015

240 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

OCR 2009 http://lib.rus.ec

: ; ; 1992

ISBN 5-210-02205-6

(1900) . . , : , , ; . .

-, , , , .

(18591941) : (1907), , , ; (1914); (1927). , . , .

; . , - . , : , , ; , . , , -, , , (. 7). , , .

, ( ), - . , , , , , , , , . .

. ( . . ) 1900 ; ( . ) , 1914 . . , 1989 , Presses Universitaires de France, , , , 23- (1924).

. .

23- , 1989 , , . . 23- , , . , , . .

( ), .

, , . . (comique) (risible); ; , , , , .

morale . : , , , , , , , , (. .38 .,53,74,82).

grace ; , grace , (matiere), (beaute), , , , (. . 26, 38).

. .

(, , , ), Revue de Paris. , , , , . , , . , . , , .

, . , .

, , , . , , , , . ; , , , ; , , , . , .

Hecker . Physiologie und Psychologie des Lachens und des Komischen. 1873.

Dumont . Thorie scientifique de la sensibilit. 1875, p. 202 et suiv. Cf. du mme auteur: Les causes du rire. 1862.

Courdaveaux . Etudes sur le comique. 1875.

Philbert . Le rire. 1883.

Bain A. Les motions et la volont. Trad. fr. 1885, p. 249 et suiv.

Kraepelin . Zur Psychologie des Komischen (Philos. Studien, vol. II, 1885).

Spencer . Essais. Trad. fr. 1891, vol. I, p. 295 et suiv. Physiologie du rire.

Penjon . Le rjre et la liberte (Revue philosophique, 1893, t. II).

Mlinand . Pourquoi rit-on? (Revue des Deux-Mondes, fevrier 1896).

Ribot La psychologie des sentiments. 1896, p. 342 et suiv.

Lacombe. Du comique et du spirituel (Revue de metaphysique et de morale, 1897).

Stanley Hall and A. Allin. The psychology of laughing, ickling and the comic (American journal of Psychology, vol. IX, 1897).

Meredith. An essay on Comedy. 1897.

Lipps. Komik und Humor. 1898. Cf., du mme auteur: Psychologie der Komik (Philosophische Monatshefte, vol. XXIV, XXV).

Heymans. Zur Psychologie der Komik (Zeitschr. f. Psych, u. Phys. der Sinnesorgane, vol. XX, 1899).

Ueberhorst. Das Komische. 1899.

Dugas. Psychologie du rire. 1902.

Sully (James). An essay on laughter, 1902 (Trad. fr. de L. et A. Terrier. Essai sur le rire. 1904).

Martin (L. J.) Psychology of Aesthetics: The comic (American Journal of Psychology, 1905, vol. XVI, p.35118).

Freud (Sigm.). Der Witz und seine Beziehung zum Unbewussten. 1905; 2e edition 1912.

Cazamian. Pourquoi nous ne pouvons dfinir l'humour (Revue germanique, 1906, p.601634).

Gaultier. Le rire et caricature. 1906.

Kline. The psychology of humor (American Journal of Psychology, vol. XVIII, 1907, p.421441).

Baldensperger. Les definitions de l'humour (Etudes d'histoire litteraire, 1907, vol. I).

Bawden. The Comic as illustrating the summation-irradiation theory of pleasure-pain (Psychological Review 1910, vol. XVII, p.336346).

Schauer. Ueber das Wesen der Komik (Arch. f. die gesamte Psychologie, vol. XVIII, 1910, p.411427).

Kallen. The aesthetic principle in comedy (American Journal of Psychology, vol. XXII, 1911, p.137157).

Hollingworth. Judgments of the Comic (Psychological Review, vol. XVIII, 1911, p.132156).

Delage. Sur la nature du comique (Revue du moi, 1919 vol. XX, p.337354).

Bergson. A propos de la nature du comique. Rponse l'article prcdent (Revue du mois, 1919, vol XX p 514517).

Eastman. The sense of humor. 1921.

. . .

? ? , , qui pro quo, ? , , , ? , , , , , , .

, , , , - . , , , . . . , . , , , , , , . , , , . , , - , , , , , , , - , , ? , , , .

, . , , , , .

I

, . . , , , ; . , , . , , , , , . ? . , , - , , , , , .

, , , , , . -, , , . . , . , , , , ; , . , , , , , , - ; , , , . , , , , , , , , , , : , , , , , . , : . , , , . ? , , ? , . .

, , .

, . , . . : , , ; , , , , , . . , . . , , , , , , . , , . , , . , , , , , : . . , , , . , , . , , , . , , , . , - , , , ..; , , , . , , , , , , ? . , , ; , . . . .

, . , -, , , , . , ? ? . .

II

, , ; . , , , , . , . , , , , . , . . - , , , - . , .

, . - . , , , , - , . . . - . , , . . , . , , . , , , , , .

, . , , : , , . ? , , . , . , , , , , , , . , , , , , , , , , , , . : , . , ( ) -? , , , . . , . . , , , . .

, , . , : , , . . , , . , , - . , , - . , . , , . . ; , . , ; , - , , . . ! , , . , , , , , , , , , . , , , , . , , , , , , , , , .

. , , ? , , . , , , , , . . , , , , , , , . , . ; , . , , . , , , , , . . , : , .. , , , , , ; . , , , ; , , , . , , , . . , - , , , , . , , , . , - , . , , , . . Gyges' : , . , , ; -, , , , . , , , , . , , , , - . , . , , , , .

. , , , , , , , , , , , . , .

, , , . , . ? , , . ? . , , , , , . ( , ), , . . , . , , , . , , , : , . , , , , , , . , . -, , , , , . , . - . , , , , , . , , , ( ) . , , , , , , . , , , , , , , , , . , .

, , . , , , . . , , , . , , , , , , , , , , , , , .

III

. ? ? ? . , - , . , , , ; , . , . , , , , . , , .

, , : . . , : , , , , . , : , .

, , , ? , , , , . . , . , , , , . . , , , , .

, . , . , , - , . , . , , , - . . , , , , , , . - , : . , , . , . - . , - , , . , , , - . . , , . , , - , , . , - , , - .

. , , . - , , - , . , , , . , , . . , , . , , , . , ; , , , , , ; , . , , , , . , . , , . , . , , , , , , , : , . , . , , , , , , , . , , , .

, , , : , , , , , . , ; , , , . . , , . - , , , - , . , , , , , . , , , . , .

IV

. , , , . , , .

, , .

. . , -, , , , , . : . , -, , , , . , , , , . , , , , . , , , . , , . - , .

. , , , , . , .

, , . , . , , . : , , . , . , . ! , , ! , . , , , , , . ? . , - , . .

, , , - . . , , , , . , . , , , , , . - , . , , .

, , , , - , , . , ( , , ). , , , - , . . a priori, , .

, , , : , , , . : , , , . , . , , , , - . , : , , , , , . .

, , , , , , , , , , . . , , , : , , , . . , , , , , . , , .

, , . , , . , - - , , qui pro quo , , , , , , . , .

V

, . , . , , ; . , , , . , , . ; , , , , ; . , : , .

. , , , , , . ? , . , .

I. , , , - , , . , , . , , , . , , . , . . , , . . , ; , , , ( ), .

, . , , , , , . , , . , , . .. , , . .

. , , . , .

, ? ? ? , -, , , , , , . , , , . ! , . , , . , , , . , , , ; , . ; , .

, , . , : , ; . , , . , , , , , , . , , . , : , , , . . , , , , , .

, . . , : , , , .

. , , , , , , .. , - . . . ? , , , , . , . , ( , , ), , , , , , . Novel Notes . . , , , , , , , , .. - , , , . , , , , . , . , , : , !.

. , , . , , , . , , - , . , . , . , , . , , ; , . , - , , , , , . . , , . , .

, . , , , - , . . , . . . , , - , . . . , , , , - . , , , , : , , .

, . , .

, , , . , , : , - , . . : , , ; , , , , . ; . , -, , . , , , , : . , , ; - , . , , , , .

: , , , , . , , , , : , , , . , . , .

II. , , . ? , . , , . , . - , , . , , , , , ; , , . , . , , , , , , . , , , , , . , . , , , , , , - , . , , . , : , .

, ? , : Il tait vertueux et tout rond? , . . , . - . , ; , , , , .. , , , . , , , . , . , : , . - , . , , . , , . , . , , . , , , , . ( ): , : ! ! ! !. , . , , . , , .

, . : , , , . , - ? , , , , , , . , , , , , , . , , , , . . , - , . , , -- : , . , , . , : , ! . , : --, , --! . --, --.

, , , , . - , , , , , , , . , . , , , . , , : , . , , , , . - , . , .

, ? , . ? , , . , .

- , , , . . , , . , .

, , , : , , , . , : . . , , , . , , . .

III. : , . , , , . , , . , . . , , , ; : , .

, , . , . , , . , , , , , . , . , , , , - crescendo. . - , . , - . . , , , , . , : , . , , . , . , . . , , , , . , . . , , , , , , . , : , .

. , . , , , , . . , , . ; , , , . , , , , , , . . , , -, , . , , , , , , . , , , , . , :

Plus, il doit maints particuliers

La somme de dix mil une livre une obole,

Pour l'avoir sans relache un an sur sa parole

Habill, voitur, chauff, chauss, gant,

Aliment, ras, dsaltr, port.

( , , , ): ? , , , , , , , , , .

, , , . , . . , , , - : , , , , , , . : , , , . , .

: , . , , , . : - , , 1847 .

. , , . . , , . , . , , . , . , , ; .

, , , , , , , .

. , , , , ; ; , , , , . ? , , , , , ? , , ? , , . , , . , , , . , . . , . .

I

, , , . . , . , , . , , , . , , , , , , . , , . , , , . , , ! , , , , ? , , , , - , , ? , : , , . , . , , , , , , . , . , , , , , . . , , , . , .

I. . , . . . . , ; , , , , . , , , , . , , , , , , .

. . , , , , . . . , , , , .

, , , ; , , , . , , , . . , .

. , , , . , , , : , , . ( ) , , , .

. . , , , , - , , , . : ! .

, , . . .

, , ? . , - , , , . , . , , , . , , , , , . , , ; , , . , , , : , , , , , , .

, , , : ? . , , . , , , , . , , , - , , : ? , , , . ! . , .

, . . , , , , , , . , , , , , , . , , , : ! , , , . . , , : , , , , , , , , , , , . , , , . , , . ! -, . ! , , , . , , , . , , .

, , , ; . , , , , . , ; , , , , , , modus vivendi, . , ; ; , , , ; , , , .

, , , , - . - , .

II. . , , , ; , , . , , , , . : ; : .. , , , , , . , , , , . , . , , . , , : , , . , . , .

. , .; , ; , , , , , , , : , . , ? , , ,

d' humbles marionnettes

Dont le fil est aux mains de la Ncessit.

, , , , , , . , .

III. . , , . , , , . , , . , , , , , , . , , , , , . , ; , , , , , . : , , , , . , , , , , , , , , , . - ; , . , ( ), , ; , , , , , .. . - - : . . , ! : , , ( , ), , - - , . , , , , , , .. , , . , ? , : - (, ) , . , , , , , , . , . .

, , . , , , , , : , , , , , . , , ; , , , - . , . : . , . - , , , , , . , , , . , , , , , , . , . , . , , . , , , , , , . , . . . , .

, , , . , , . . , -, . , . : , . , , ; , , , , . , , , . , . . , , , , , . , , ; , , , , , .

? - , , , , , ? ? , , . , , , . , , , -. . , , , . , , , , , . , , , . . , .

, . , , . . , , , . , , , . , , , . , , , .

. , , : , . , , , , ; , . , , ( ), . : , , , , , . , , , .

, , , . . , . , , .

I. . , , - , , , , , , , . , . , , , ; . , , . , , , : , . , . , , , , .

. , - , , , , , .

, . , : 1. , , ; 2. , ; 3. . , , , : 1. , ; 2. ; 3. , , .

. , . , , , . , . : , .

, , , -, . , , , , . . . , , , ; , . . , , , , , . , , . , , , , .

II. . , , . : , , , . . . , . , , . , , , , , , , .

, - . , , . . , ; , . , , . , , : . . , , , , .

, . , . , , . , , , - . , . , . . , , . , , , , , , . : , , .

III. . . , , . , , : , .

, qui pro quo. Qui pro quo , : , , , , . , ; : , , . , ; - , qui pro quo . , - . , , , , . , , qui pro quo , , , , .

, qui pro quo , , . , , ; , , , . , ; ; , . , . , . , ; - , . , .

, qui pro quo . ( , ) ; . , ; , qui pro quo , . . , , , , : , . , , , ; , , . - . .

. , , ; - , , - , . , -, , , : , . , , , , , , , , , , . .

. , , , , : , . , , , , , , , , , . , , , , , , , , , . , , . . . , , , . , , , . , , ; . , , . , , , . . . , , , , .

II

, , , , , , , . , , , . , , , , , , . . , , . . . .

, , , . . , . , , , , - .

- , , , . . , , , , . , . .

, , , , . , , , . , , , .

, , . , , . , , , . , . . , . , . , ; , , . , . - . , .

, , , . , - . , . , . , , , .

sub specie theatri, , . , , . , , , , . ? ? , , ; , , , . , , , , - - , - . , , . - , , , , , , . . ; , .

, , , , . . , , , ; .

. , - . . , , . - . - , , , , , , , : !. . , , , , , . , , , , , , . , , , , , , ? , , , . , . , ? , . , , . , . , , ( ), . , , , , . , . , , , ?

, . , , , , , , - , - . , , , . . , . . .

I. , , , , . . , , , . ? , , . , , . , , , , , , , , . , , - , . : , , .

sabre est le plus beau jour de ma vie, . , , - . , , . , , , . , . . .

. . . , , .

, . , , . , : , .

. , . , , : . , : : . , , . , .

, , . .

II. , , , . . , , , . ; , - , . , : , , , . : , .

; , . , , , , . , : , ; . , , , , , : . , , : .

Il court aprs l'esprit ( ) . Il ne l'attrapera pas ( ), ; , attraper (, ) , courire (), , . , ? , , . : , .

, , , , , , . , , . Faux Bonshommes. , . , . , . : , ? , -, ? , , , , . , , : , , , , . Effronts? , . , .

, , . , , . , , , , , . , .

, , , , , , , , , - . . , , , . , , , , , , , , - , . , , , . .

, , . . , , , , , - , , , , , , . , - . , : ?. : ?. , .

. , , . . ; , , , , , , . . , ; , , . , , . , ; , , , , . , .

, , , . , . , , .

, . , - , . , , , . , , , . , , , , , , . , , . , . , , . , . : , - .

, , , , . , , .

, : . . .

, . , , , , , , . , - : , , . , , , - , .

, , , , . , , , , . , . , . , , , , , .

, . , , , , .

, , , . , , ; , . , , . , , . . - ; , , , , . , - .

, , , . , - , - , respectability . : . , , . : . , , , , , , . : .

: , , . , .

, , , , , , . . , , : . , , . . , , . , , . , , ; , . , , . , -, , , . , , . , , , ; , , , .

, , . , ; ! , , : 3- : 3- . , , , , - . Faux Bonshommes Famille Benoston, .

, ; . , , , . , , , . , ; , , , , , , , , , , . , , , , , , , , , , , .., , . , , , , ; , , , . , . . , , . , , , , .

I

, , , , , , , . , . , , , ; , , , . , , : . , , , , . , , , , - , , , - , . . , , . . , . , .

, , , , , , , , , , , , , . . . , . , . , , . , . , , . , : , , , , , . , , , , , . . , , , , . , , , , , - . . , , .

. , . , , , ; , , , . , , , , , , . , , . , , , . , . , , , . , , , , : , , , , .

, , . ? .

, . , , . , , ; , , , , , , , . , , , , , : . , , , , , . . , , , , , . , , , , . , , , , , , , .

, . . . . , . . , . , , . , , .

, , . , , , , , , , , . , , .

. , , ; . - , ; , , , . , , , ; , , . , , , . , , , , .

? . , , , , , , . , . , , , . , , , . , , , , , , . - : , . , , , , . , , , . , , , , , , . , , , : , ? , . , , , . , , , . . , . , : , , .. , , , . , , , , - . . , , , , : , , , , . , , .

, , , , . - , - , . , ; , , , . , , . , , , , , , , , : , . , , , , . , , . , , ; . ; , . ( ), , ; , , , . , ; , , , , . , , , . ; , . : , . , , , , , . , , , . . , , , , - , , . , , , . , , : , . . , , , , , .

: , , , , , . , : , , , . , , . , , .

. : , . , , : , . . , . , , , ; , . . , , , , , , , . , : , ? - : , , , ; , , , , .. , , , ? , , . , , , . , , . , ? , , , .

, , , , , . . . , , .

, , , , , , , . , , , , , . , , , . ; , - , - , . . . . , , . , , .

, , , , . . , . , , , , , ; , , , , . , , , , , ; , - , , . . , , , , .

? , , , , , , , , . . , , . , , . , , . ? : , , . ? ? , , . . , ; . , , , , , . , , , , ; , , . - . , , , , , . , . , . , . , , . , ; , , . ; , ? , . , (, , ), , , , , .

, , , ; , . , , . ( ) . , , ; , , . , , , , . , , , , ? , , , . . , , , . , , . , , ; , , , , , , , . , . , , , . , , , . , , , . , , , . , , . . , , . . , , , . - ; . , , , , , , . . , . , , . . , , , , , , . , , : , , , , , , . . , , , , , , , , , , , . , , ; , , . -, , . , , , , , , , , . . , , . , , , , , . , , , , , .

. , . ? ? . . , . , , , , , . , , , . . , , , . , : , . , , , . , , - , . . , , , , , , . . , , , , , , . , . , , . , ; , , ; , , , , . , : , . . , , , , , , , , . , , , , - , .

, : , , .

, . , , , , . , , , . , , , , , . , . . , , , , , . ?

, : . , , , . , . , , , . , , . . . , , . ? , , ? , , , , . . , , , , , , ; , , , , . , . . , , , , , , . , , , , , . , , , .

. . , , . . . , , . .

. , , , .. ; , , , , . -: , : : .

- , , , . , . , . , . , - , , , , . . , , , . . , , , , , , . , , , , , . . - , , , , ? , - . .

, , , . . .

, , - . : , , , , , .

, , , . , , , . . . , . , , , . , , , ; , . , , , ? , . , , , , , , ..? , , , , ! , . ( ), , . , , , . , , , ; , , , , , , . , , , , . . . . . , , , , , , , , .

, . . - , , , , . : , . , , . , , . , , . . , , . , , . , . , , , . , , , , , , , , , . , , , , .

, , , . , , , -, , , ; . , , , , . , , . , , , , , , . , , , , , , , , . , , , . , . , ; . , .

II

, , , , , , . , , , , , , ; , ; , ; , ; , ; , ; , , , , , , . , . -, , , , , . , , , , , .

. , , . , , . , , ; . , , , . , , , , , , , , . , , , , , , , , . . . , , ; , . , , .

, . , , . , , , , . , , , . , , , , , , , . . , . , , , , , : , . , , , . , , , , , , . , . , . , , : , , , ; , .. , , , , , , , .

III

, , , , -. , , , . , , , , , . . , , , , .

, , , . , . , , , . , , . , . . , . , , , . , , , . , , .

. , . . . . , - , . , , . , . : , , , - , . , , ; , , , , ; - . . , , . , . , , , . , , :

, .

, , :

, ,

,

, , .

- , , , . , , , , , , , . . , , , - . , , , , , . , , , , - : , .. , , , .

, , , , , , , . , . . .

IV

, . , , , .

. .

- . , , , , , , , , , , , , ..

, , ; , , , , , , , , , , , . ? : . , , . . , , , . , , . . , , .

, , , , . , ; , , , , , , , , . , . , , , . , , , , , . , , , . , . , .

. , -. , . , , , , , - . , , , . , , , . . ?

. , . , , , , . , ; , . , , , ; , , , . , , , ; . , , . ?

, , , . , , . : , , . , , , , , , , , . , , . , , , .

? , , . . , , . . , , . , , , , . , ; , , , . . , : .

, , , , . , , . , ; , . , , , , , : , , , , , . .

, , , . , : , , , . , , .

, , . , , , . , . , , , , . , , . , , , , , : - , , . , , , . , , - , , , .

, , , . , , . : . , : , , , .

crescendo , , . , , , , . . , , , , , , , . , : , . , ; , , , , , - . , , . , , , , , . .

, . , , , . , , , , . . , , , . . , , ; , - . , ; , . . ? , , , . , , , . , , , : ? ; . ! , , ? - . . , , . , , . , , . . -, ? , , . , . , , .. .. , , . , . , , , . , .

V

, , . . , : , , . , . , , . , , .

, . . , , , , , , , : -. , , , , . , , . , . .

, , , , . . , , . . . , , , . . , . .

. , , , . , , , , . . , , , . - , , . , . , . . . .

. , , . . , , .

, , . , , , . , . , .

, , , , , , , .

. , , . , . , , , .

, . , , , . , . , . , , , , . , , . , .

. , . , . , . , . . , , , , , . , , - , , .

, , . . , , , , , , , , , .

, . , , . , . . , , , , , , . , . , , . . , . , . . , , , , , .

23-

,

, Revue du Mois - . , , , . , - , , , . , .

, . ; : , , . , , , , , , , ; , . , , . , - , , : . , , , .

, , . , , , .

. , , .. . , . , , ; . , , . , , , , . , , , , , , , ..; , ; ; , , , , - , , . , , , , , , . , . , . , - , , ( ): , , . .

, , , , , . , , , , , . , , , , . , , , , ; , , . , , , -, ( ) , , , , . , .

23- (1924.).

Revue de Paris, 1899, ler et 15 fvrier.

: (.); : , .

: (. .).

, , , , , , , , , , , , .

(. .).

, .

.

(. .).

. (. .)

. (. .)

Revue du Mois, 1919, 19 aot, t. XX, p. 337 et suiv.

.