ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

Στάσεις καταναλωτών για τα βιολογικά προϊόντα

[1]

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

1ο ΓΕΛ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΕΡΕΥΝΑ-ΘΕΜΑ

ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ

ΤΖΙΜΠΙΛΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗ

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΙΔΗΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14


[2]

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τα παιδιά επέλεξαν να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο θέμα ερευνητικά προκειμένου

να προσεγγίσουν το πολύ σημαντικό ζήτημα της διατροφής μας από μια πιο ουσιαστική

οπτική γωνία, πέρα από θεωρίες και γενικές επισημάνσεις, μέσα από την αξιοποίηση της

έρευνας πεδίου, την οποία τη θεώρησαν πρόκληση. Ανταποκρίθηκαν άμεσα, με

αποτελεσματικότητα, και φάνηκε δηλαδή ότι η εμπειρία της πρώτης φάσης του προγράμματος

έγινε οδηγός και πολύτιμη «προϋπηρεσία» για την υπό έρευνα θεματική. Οι οδηγίες που

δόθηκαν ενδεικτικά ήταν να αναζητήσουν υλικό από το διαδίκτυο και από τα σχολικά βιβλία

της Χημείας, της βιολογίας, το μάθημα των Νέων Τεχνολογιών αλλά και από την σχολική

βιβλιοθήκη. Οπωσδήποτε, απαραίτητη προϋπόθεση αποτέλεσε η διευκρίνιση των πηγών που

θα χρησιμοποιούσαν.

Το διαφορετικό και ιδιαίτερο που έρχεται να προσθέσει αυτή η προσπάθεια στην

εμπειρία των μαθητών και μαθητριών είναι ότι, εκτός από την βιβλιογραφική αναζήτηση που

πραγματοποίησαν για την αρχική επεξεργασία του θέματος, ασχολήθηκαν ενεργά με την

έρευνα πεδίου και συγκεκριμένα την έρευνα μέσω ερωτηματολογίων, σε πραγματικές

συνθήκες. Αυτό αφορούσε εμπλοκή με όλα τα στάδια της έρευνας, από την ζύμωση των

ερευνητικών υποθέσεων, την σύνταξη ερωτηματολογίου, την πιλοτική του εφαρμογή

(ευχαριστούμε κάποιους γονείς) και βελτίωση, την εφαρμογή του στην ομάδα στόχο που ήταν

ενήλικες, άνδρες και γυναίκες της ευρύτερης περιοχής της Σταυρούπολης, την συλλογή και

επεξεργασία των δεδομένων και βέβαια, την εξαγωγή συμπερασμάτων.

Τέλος πρέπει να τονίσουμε την σπουδαιότητα της ερευνητικής εμπειρίας γα τα παιδιά

ως επιπλέον στόχο του περιβαλλοντικού μας προγράμματος, τα οποία ενθουσιάστηκαν και

ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και ζήλο. Επέδειξαν επαγγελματισμό και

ακολούθησαν όσο το δυνατό τα κριτήρια αντικειμενικότητας κατά την εφαρμογή των

ερωτηματολογίων. Με βάση τις οδηγίες που τους δόθηκαν, χωρίστηκαν σε ερευνητικές

ομάδες και πήραν τα δεδομένα τους αφού πρώτα ενημέρωναν τα υποκείμενα της έρευνας για

το θέμα και την ερευνητική υπόθεση, διασφάλιζαν την ανωνυμία τους και προχωρούσαν μόνο

μετά την απαραίτητη συναίνεσή τους. Συνδύασαν τέλος τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντά τους

για να καταγράψουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους αξιοποιώντας την τεχνολογία, λ.χ.

εργασία σε power point, επεξεργασία των δεδομένων μέσω του Google Drive κ.λ.π.

Τέλος, στα πλαίσια μιας τέτοιας απαιτητικής καινοτόμου δράσης οφείλουμε εμείς οι

συντονιστές του προγράμματος να ευχαριστήσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες για την

ανταπόκριση και την συμμετοχή τους.

Τζιμπιλή Στέλλα, Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης


[3]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Πώς καταλήγει ο καταναλωτή/τρια να αγοράσει το άλφα και όχι το βήτα

προϊόν;

Ποιοι παράγοντες συντελούν στο να επιλέξει ή όχι οργανικές (βιολογικές)

τροφές;

Είναι οικονομικοί οι λόγοι; Αφορούν την κουλτούρα του/της; Την κοινωνική

του/της κατάσταση; Μήπως είναι θέμα ηλικίας, μόρφωσης, προσωπικότητας;

Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που μας απασχόλησαν κατά την προσέγγιση του

θέματος του περιβαλλοντικού μας προγράμματος και αποφασίσαμε να το ερευνήσουμε με τον

τρόπο μας. Στόχος της έρευνας ήταν να εντοπίσουμε τους λόγους για τους οποίους επιλέγει

ένας/ μια ενήλικας να αγοράσει βιολογικά προϊόντα και αν γνωρίζει τι ισχύει σχετικά με τη

χρήση φυτοφαρμάκων και τα συμβατικά προϊόντα.

Τα βιολογικά προϊόντα οφείλουν την ονομασία τους στη βιολογική μέθοδο με την

οποία παράγονται, σε καλλιέργειες φιλικές προς το περιβάλλον, χωρίς τη χρήση χημικών

λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, χωρίς τη χρήση χημικών ορμονών και χημικών βελτιωτικών

(Καραδήμα Π., Καραδήμας Θ., Οι απόψεις των Ελλήνων Καταναλωτών για τα Βιολογικά

Προϊόντα, e-Περιοδικό Επιστήμης και Τεχνολογίας). Με βάση τα παραπάνω ανιχνεύσαμε τις

στάσεις και τις απόψεις καταναλωτών σε σχέση με την αγορά ή όχι τέτοιων προϊόντων και

αναζητήσαμε τις αιτίες.

Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:


[4]

Σύμφωνα με τα δεδομένα των πρώτων δύο ερωτήσεων φαίνεται οι

καταναλωτές/τριες να θεωρούν ότι γνωρίζουν στην πλειοψηφία τους τι είναι τα βιολογικά

προϊόντα αν και θα περιμέναμε μεγαλύτερα ποσοστά λόγω ενημέρωσης των πολιτών και της

προβολής του θέματος τα τελευταία χρόνια από τα Μ.Μ.Ε. Αναφορικά με την δεύτερη

ερώτηση, φαίνεται να είναι σχετικά μοιρασμένες οι απαντήσεις, δηλαδή μάλλον υπάρχει μια

σύγχυση για τα θετικά της χρήσης των φυτοφαρμάκων.

Στην συνέχεια, η επόμενη ερώτηση μάλλον διευκρινίζει τα θετικά και η ερώτηση 4 και 5 τα

αρνητικά:


[5]

Σύμφωνα με τις ερωτήσεις 6 & 7 φαίνεται το δείγμα να έχει αγοράσει λίγο έως πολύ

ανάλογα προϊόντα αλλά οι λόγοι που επικαλούνται δεν δικαιολογούν τα μικρά ποσοστά

επιλογής των παραπάνω προϊόντων. Θα περιμέναμε δηλαδή οι λόγοι αυτοί να τους οδηγούν

πιο συχνά ή και μόνιμα στο να επιλέγουν βιολογικά.

Η ερώτηση 8 φαίνεται να εξηγεί το παραπάνω παράδοξο των αποτελεσμάτων.

Φαίνεται δηλαδή ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος εμποδίζεται στην επιλογή τέτοιων

προϊόντων από την τιμή που τη θεωρούν υψηλή.


[6]

Σύμφωνα με την ερώτηση 9, στην τετράβαθμη κλίμακα από ναι, πάντα έως όχι,

ποτέ, φαίνεται να υπερισχύει ο σκεπτικισμός και η αμφιβολία, ότι δηλαδή η χρήση των

φυτοφαρμάκων δεν είναι η σωστή. Θα μπορούσαμε ίσως να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι

θεωρούν πως γίνεται κατάχρησή τους. Σχετικά με την ερώτηση 10, οι απαντήσεις είναι

μοιρασμένες, κάτι που καταδεικνύει την σύγχυση που ήδη εντοπίσαμε αναφορικά με τα

βιολογικά.

Συμπεράσματα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται ότι το δείγμα θεωρεί πως

γνωρίζει τι είναι τα βιολογικά προϊόντα αλλά μάλλον προκύπτει ότι τα έχει μόνο ακουστά,

αφού δεν φαίνεται να έχει μια σαφή εικόνα για αυτά. Αυτό καταδεικνύεται και από το χαμηλό

ποσοστό καταναλωτών/τριών που τα επιλέγει για να τα αγοράσει. Σύμφωνα με την ανάλυση

των απαντήσεων συμπεραίνουμε ότι οι λόγοι για το χαμηλό ποσοστό επιλογής τους είναι

οικονομικοί. Θα προτείναμε, πέρα από τις πιο ανταγωνιστικές τιμές να υπάρχει ευρύτερη

ενημέρωση σχετικά με το θέμα σε επίπεδο σχολείου αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία από

φορείς ή Μ.Μ.Ε. ώστε να μπορούν να επιλέγουν οι καταναλωτές/ τριες πιο ενημερωμένα.

Αυτό καταδεικνύεται και από την σύγχυση που εντοπίστηκε στις απαντήσεις για την

δυνατότητα διάκρισης των οργανικών-βιολογικών από τα συμβατικά προϊόντα.

Τέλος, φαίνεται ότι η στάση δυσπιστίας για την ορθή χρήση των φυτοφαρμάκων από

τους γεωργούς-παραγωγούς είναι έντονη και καταδεικνύει την ανάγκη ελέγχων από την

πολιτεία και τους ανάλογους φορείς αλλά και την ανάγκη ενημέρωσής των παραγωγών για τις

συνέπειες στον πληθυσμό και στο περιβάλλον μας. Αυτό ίσως να είχε πιο αξιόλογα

αποτελέσματα με παροχή κινήτρων (οικονομικών ή άλλων) και όχι μόνο ποινών στους

παραβάτες.


[7]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Ερωτηματολόγιο

Παρακαλούμε να μας απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα, στο πλαίσιο του

προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που διενεργούμε στο σχολείο μας, το

1ο ΓΕΛ Σταυρούπολης, με θέμα:

ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ

Οι απαντήσεις θα είναι ανώνυμες.

Ευχαριστούμε εκ των προτέρων,

οι μαθητές και οι μαθήτριες του Β3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Φύλο: α) Άνδρας β) Γυναίκα

Ηλικία: α) 20 – 30 β) 30 – 40 γ) 40 – 50 δ) 50 και άνω

1) Γνωρίζεται τι είναι τα βιολογικά προϊόντα;

α) Ναι β) Όχι

2) Γνωρίζεται τα θετικά της χρήσης των φυτοφαρμάκων;

α) Ναι β) Όχι γ) Μερικά

3) Αν ναι, ποια είναι αυτά;

α) Μαζική παραγωγή β) Καταπολέμηση μικροοργανισμών

γ) Καλύτερη εμφάνιση των προϊόντων για περισσότερο χρόνο δ) Όλα τα

παραπάνω

ε) Άλλο: ....................

4) Γνωρίζεται τα αρνητικά της χρήσης των φυτοφαρμάκων;

α) Ναι β) Όχι γ) Μερικά


[8]

5) Αν ναι, ποια είναι αυτά;

α) Στη γεύση των προϊόντων β) Κίνδυνοι ανθρώπινης υγείας γ) Επιπτώσεις

στο οικοσύστημα γ) Όλα τα παραπάνω δ) Άλλο: ....................

6) Έχετε αγοράσει ποτέ βιολογικά προϊόντα;

α) Ναι, πολύ συχνά β)Αρκετά συχνά γ) Πολύ σπάνια γ) Όχι, ποτέ

7) Αν ναι, γιατί προτιμάτε την αγορά βιολογικών προϊόντων;

α) Πιο υγιεινά προϊόντα β) Πιο γευστικά γ) Πιο ασφαλή για την

υγεία μας

δ) Όλα τα παραπάνω ε) Άλλο: ....................

8) Τι σας εμποδίζει στην αγορά βιολογικών προϊόντων;

α) Η τιμή τους β) Είναι δυσεύρετα γ) Δεν κρατάνε για πολύ καιρό

δ) Όλα τα παραπάνω ε) Άλλο: ....................

9) Πιστεύετε ότι η χρήση των φυτοφαρμάκων γίνεται με σωστό τρόπο;


10) Γνωρίζεται με ποιον τρόπο να διακρίνεται τα βιολογικά προϊόντα από τα

συμβατικά προϊόντα;


ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

Documents