«ΕΝ ΤΩ ΤΩΝ ΑΜΩΜΩΝ ΟΡΕΙ»

ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Απαντηση σε αρθρο του Ι. Δ. Τ. ‘ο Παπαδιαμαντης και η Πεντελη’ που δημοσιευθηκε στην εφημεριδα ‘Το Θαλωσι’, ετος 2, αρ.φυλλου 7, σελ.3. Εκθετει ο συντακτης «βρηκα ομως και κατι που θα βαλει σε σκεψεις και προβληματισμο, ελπιζω, καποιους φιλομοναχους της ευρυτερης περιοχης μας. Εχει ακουστει και διαδοθει ευρεως οτι σε καποια εποχη η Πεντελη ονομαστηκε και «Ορος των αμωμων», κι αυτο για να της δοθει η αιγλη ενος χωρου ασκησεως και οσιοτητας. Ο Παπαδιαμαντης αυστηρος με την αληθεια, το διαψευδει. Στο διηγημα του «Ο Κοσμολαιτης» - τον ιδιο τον ειπαν, ισως χλευαστικα, «Κοσμοκαλογερο» - γραφει (τομ.3ος σελ.573): ‘..δευτεραν αποπειραν να καλογηρεψει εκαμε το 188... Απεφασισε να υπαγει ... Ο κυρ- Μικελης του ειπε:- δεν εισαι συ για κεινα τα μερη ... Πηγες και στο Ορος και τι καταλαβες; εσυ εισαι για την Μονην Κλειστων, για το ορος των αμωμων (δηλ. τον Παρνηθα), για κανενα μερος εδω σιμα ... Να σαι ο μισος στο μοναστηρι κι ο μισος στην Αθηνα...’ η αληθεια επισης ειναι οτι δε βρηκα χρονο να το διασταυρωσω και απο αλλη πηγη, αν οντως το ορος των Αμωμων ειναι η Παρνηθα...».

Συμφωνα με το Πατριαρχικο Σιγιλλιο του ετους 1611 που απευθυνεται στη τοτε «θεια πατριαρχικη και σταυροπηγιακη μονη της υπεραγιας μου θεοτοκου του γενεσιου»(1) αναφερεται οτι: το μοναστηρι που ειναι αφιερωμενο στο Γενεσιο της Θεοτοκου βρισκεται «εν τω των αμωμων ορει»(1). Πρωτος ο Δημ. Καμπουρογλου ταυτιζει «των αμωμων ορει» με το Πεντελικο ορος και την μονη με «περι της ποτε μονης ξυλοκεριζας»(2) (εννοει το ερειπωμενο μοναστηρι που βρισκεται στη περιοχη ξυλοκεριζα της Νεας Μακρης, νυν μοναστηρι του Οσιου Εφραιμ οπως αποκαλειται λαικως). Εκτοτε ολοι οι γραφοντες (οπως ο Διον. Αλβανακης, ο Γεωργ. Λαδας και αλλοι νεωτεροι) επαναλαμβαναν αβασανιστως τουτο. Ο διαπρεπης επιστημονας Αναστασιος Ορλανδος μιλωντας για τα ασκητηρια του Πεντελικου ορους λεει «εν ταις σκηταις ταυταις εμοναζον ασκηται εγγραμματοι και εναρετοι, αποφευγοντας τα εγκοσμια και αφιερωμενοι εις του θειου την λατρειαν. Το πληθος των ησυχαστηριων του πεντελικου υπηγορευσε πιθανωτατα και τον χαρακτηρισμον αυτου ως ‘ορους των αμωμων’ ον ευρισκομεν εις παλαια εκκλησιαστικα εγγραφα»(3). Δυστυχως ο Αναστασιος Ορλανδος ειχε λανθασμενα ταυτισει τοτε το αναφερομενο μοναστηρι με την εκκλησια της

Αγιας Παρασκευης που βρισκεται στη περιοχη Ταω Πεντελης χωρις να προσεξει οτι η εν λογω εκκλησια δεν ειχε κτισματα γυρω της που να μαρτυρουν εγκαταστασεις μοναστηριου.

Το Σιγιλλιο αναφερει οτι το μοναστηρι του Γενεσιου της Θεοτοκου ειχε ιδρυθει απο τον μοναχο, «κυρ δαυιδ ο αναδρομευς»(1) (το κοσμικο του ονομα ηταν Δημητριος ο Αναδραμαρης) γαιοκτημονα της περιοχης, πανω στα κτηματα του «ως απο προγονων αυτου υπηρχεν ιδιον κτημα»(1). Επισης αναφερει οτι την εποχη του σιγιλλιου (το 1611) η μονη ονομαστηκε απο Αλβανιτες (ισως λογω εγκαταληψεως και ερειμωσεως της) Αγια Παρασκευη «επειτα δε παρα των κατα τροπον χυδαιων και αλβανιτων ανδρων επιβεβαιωθεν επι τω ονοματι της αγιας οσιομαρτυρος παρασκευης»(1).

Αργοτερα ομως η μοναχη Μακαρια στις 3 Ιανουαριου του 1950 βρηκε σε ενα λακο μεσα στα ερειπωμενα κελλια της μονης το λειψανο ενος μοναχου, του Οσιου Εφραιμ οπως ο ιδιος της αποκαλειψε στον υπνο της «...ακουσα την φωνη του να μου λεγη: σε ευχαριστω πολυ. Ονομαζομαι Εφραιμ.»(4). Ο ιδιος ο Αγιος αργοτερα στην αγρυπνια παραμονη του Ευαγγελισμου της Θεοτοκου του 1965 αποκαλειψε στην μοναχη Μακαρια δια φωνης οτι τον καιρο που ο ιδιος μοναζε στο μοναστηρι (εκοιμηθη στη μονη το 1426) «η μονη αυτη γιορταζε την πιο μεγαλη της γιορτη (δηλαδη τον Ευαγγελισμο της Θεοτοκου) ...ο Αγιος Εφραιμ αυτη την εορτη την πανηγυριζε με μεγαλη λαμπροτητα ...»(5).

Απο τα ανωτερω αποδεικνυεται αναμφιβολα οτι το Πεντελικο ορος λογω του πληθους των ασκητηριων που ειχε ονομαστηκε ‘ορος των αμωμων’. Το μονο σωζομενο εγγραφο μέχρι σήμερα που το μαρτυρει αυτο ειναι το ηδη αναφερθεν πατριαρχικο σιγιλλιο του 1611. Δυστυχως τα περισσοτερα εγγραφα της βιβλιοθηκης της μονης της πεντελης καταστραφηκαν οταν ο Ομερ Βρυωνης στις 20 ιουλιου 1821 μπηκε στην αθηνα και ελυσε την πολιορκια της ακροπολεως. Τοτε οι στρατιωτες του ανακαλυψαν την κρυψωνα του μετοχιου της Αγιας Δυναμεως οπου, οι μοναχοι της Μονης Πεντελης ειχαν κρυψει ιερα κειμηλια και εγγραφα της μονης τους, και με λυσσα τα κατεστρεψαν. Οσο για την νυν μονη του Οσιου Εφραιμ Νεας Μακρης πρεπει να υπηρχε ηδη κατα τον 15ο αιωνα, (αφου ο Οσιος Εφραιμ μαρτυρησε στη μονη το 1426), και ηταν αφιερωμενη στον Ευαγγελισμο της Θεοτοκου. Αργοτερα λογω της λεηλασιας της απο τους Τουρκους (την χρονια που μαρτυρησε ο Οσιος) η μονη θα πρεπει να εγκαταληφθηκε και να ερημωθηκε και ισως να αγοραστηκε απο την οικογενεια του γαιοκτημονα Δημητριου του Αναδραμαρη. Ο ιδιος κατα το χρονικο διαστημα 1570-1590 ειναι αυτος που ανασυγκροτει την μονη με καινουργιο ονομα αφιερωνοντας την στο Γενεσιο της Θεοτοκου. (στην ουσια προκειται για ανασυγκροτηση, ανασυσταση της μονης με νεο ονομα

γιατι ειχαν χαθει η ξεχαστει τα χναρια της πρωτης μονης. Εξαλλου ο ιδιος ο αναδραμαρης συνηθιζε να ιδρυει μονες σε χωρους οπου υπηρχαν χναρια ασκητηριων η ερειπωμενων εκκλησιων η μονων με σκοτεινο παρελθον. Θεωρειται οτι κατα το ιδιο χρονικο διαστημα γινεται κτιτωρ της μονης Ταω Πεντελης και του Αγιου Νικολαου Καλησιων. Τοσο ομως η πρωτη οσο και η δευτερα μονη ιδρυονται σε τοποθεσιες που προυπηρχαν ερειπωμενες εκκλησιες και ισως μονες). Ηδη ομως η μονη κατα το χρονικο διαστημα της εκδοσεως του παριαρχικου σιγιλλιου του 1611 ειχε εγκαταληφθει και ερειμωθει για δευτερη φορα με αποτελεσμα να αλλαξει ονομα για τριτη φορα και να τιμαται «επι τω ονοματι της αγιας οσιομαρτυρος παρασκευης»(1). Η ερειμωση της συνεχιστηκε μεχρι τα μεσα του 20ου αιωνα οποτε ανασυγκροτηθηκε απο την μοναχη, και αργοτερα καθηγουμενη της μονης, Μακαρια η οποια βρηκε και το αγιο λειψανο του οσιου εφραιμ.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο ΣΥΓΓΡΑΨΑΣ ΤΟΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ ΩΣ ΠΗΓΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΙΓΙΛΛΙΟ, ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΕ Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΔΑΣ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) ΛΑΔΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΑΤΤΙΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΤΩΝ ΑΜΩΜΩΝ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ), ΑΘΗΝΑΙ 1963, Σ. 78-79.(2) ΛΑΔΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΑΤΤΙΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΤΩΝ ΑΜΩΜΩΝ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ), ΑΘΗΝΑΙ 1963, Σ. 178.(3) ΟΡΛΑΝΔΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΔΙΑΔΟΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΛΙΤΥΩΝ ΥΜΗΤΤΟΥ-ΠΕΝΤΕΛΙΚΟΥ-ΠΑΡΝΗΘΟΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΛΩ, ΤΕΥΧΟΣ Γ’, ΑΘΗΝΑΙ 1933, Σ. 193.(4) ΟΠΤΑΣΙΑΙ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΝΕΟΦΑΝΟΥΣ (1384-1426), ΙΕΡΑ ΜΟΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΝΕΑ ΜΑΚΡΗ ΑΤΤΙΚΗΣ, Σ. 21. (5) ΟΠΤΑΣΙΑΙ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΝΕΟΦΑΝΟΥΣ (1384-1426), ΙΕΡΑ ΜΟΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΝΕΑ ΜΑΚΡΗ ΑΤΤΙΚΗΣ, Σ. 22-23.

http://nicolopoulos.tripod.com/Nicolopoulos/welcome.htmchrisnicolopoulos@hotmail.com