خراسانی عقیلی کبیر قرابادین افزار نرم شرحخراسانی کبیرعقیلی قرابادین خطی  مرجع  از اقتباس با

طریق از بدن سموم دفع پا

بدنتان سموم ساعت 8 در فقط جذب و شده خارج پا طریق از

میشوند چسب این

  لب دهنده حجم ژل محصول انگیزترین شگفت 2012 آرایشی

تزریق به نیاز بدون

X اسکای بالگ در تبلیغات

ادویه قوای22:32  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

ادویه قوای 

االدویه مخزن  مستقره هیئت از است عبارت * کیفیت بدانکه * و        

موجب آن ادراک تصور که است جسم در االجزاء مجتمعه قسمت اقتضای نیز و نباشد آن از خارج امری ادراک و تصور

یعنی ننماید خود موضوع و حامل اجزای در نسبت یا و معرفت کیفیت اما . * و اعلم والله نباشد پذیر قسمت بدن وارد آنچه بدانکه * پس آنها مراتب و ادویه درجات با الحس ذکی جوان باعتدال قریب یا و المزاج معتدل انسان کیفیت و نماید تاثیر درآن او غریزی حرارت و کردد ادراک اکر حاصله کیفیت آن و آورد بفعل و بروز آنرا بالقوه  کامنه مقدار تکثار و استعمال بتکرار و آنست بدن کیفیت مماثل اصلی مزاج بر زائد و غالب کیفیت احداث و تاثیری شربت

کیفیات از بکیفیتی نسازد متغیر را قوی و ارواح و نکند آن معتدل آنرا ، را افعال از فعلی ننماید مختل و ناقص و اربعه که است بمرتبه اکر آن خروج و ، ل اعتدا از خارج اال و نامند

و ننماید زائد و غالب کیفیتی احداث دربدن آن کم مقدار ناقص اما نماید کمی تغییر آن استعمال تکرار و بسیار مقدار

و کویند اولی درجه آنرا ، را افعال از فعلی نسازد مختل و اما نماید زائد و غالب کیفیتی احداث آن کم مقدار اکر

فساد و ضرر بسرحد آن استعمال کثرت و مقدار زیادتی و ضرر بسرحد آن با اکر و ، نامند ثانیه درجه آنرا نرسد درجه آنرا نباشد مهلک ولیکن رسد اختالل و نقصان و فساد

نماید قوی و ارواح در عظیم و بسیار ضرر اکر و ، کویند ثالثه ، نامند رابعه درجه آنرا باشد مهلک و رساند هالکت بسرحد و بیان نهج بدین آنرا غالبه کیفیت تاثیر و اربعه مراتب نیز و

[ مانند28افضیه] بر است مشتمل بدن چون که اند نموده در محصوره اخالط بر و عروق مانند مجاری بر و معده

فوهات و شعریه عروق در محصوره ثانیه برطوبت و عروق مذکوره اعضای جمیع در که اروااح و اعضا بر و سواقی وارد تفریط و ازافراط خالی بمقداری هرچه . پس اند ساری

از شدن متغیر از بعد که نیست آن از بیرون کردد بدن االثر مفقود کرده افضیه شاغل هوای در تاثیر بدنی کیفیت ثانی و است معتدل اول میماند باقی ازان ی اثر یا و میکردد

از تجاوز و است مجاری مجاور روح در منحصر آن تاثیر اکر و روح در تاثیر اکر و است اولی درجه نمود نمیتواند آن

و اخالط و روح در اکر و دوم درجه مینماید نیز اخالط هر در آن تاثیر اکر و سوم درجه مینماید تاثیر ثانیه رطوبت

که نامند چهارم درجه کردد شامل را اعضا کل و میباشد سه مرتبه سه را درجات از یک هر . بدانکه است تاثیر نهایت در غالبه کیفیت و آخر و وسط و اول عرض در اند داده قرار

محسوس کمتر آن بوسط بالنسبت درجه آن اول در یک هر درجه و زیاده همه از آخر در و آن از وسط در و میکردد

آن و اند کفته سم طول در را کیفیات از مرتبه هر در رابعه باشد تریاقی نوعیه صورت بحسب آنکه مکر سمی را شیء

قابل باشد درجه آن اثنای اول در آن سمیت و اذیت آنچه و ، این و نیست پذیر اصالح آن آخر در آنچه و است اصالح کلی و ندارد اصلی چندان کیفیات درجات و مراتب و تقسیم. تحقیقی نه است استقرائی و اکثری بلکه نیست

  حار شیء که حکما نزد است مقرر : بدانکه فائده        

اگر آنکه جهت اولی درجه از آن حرارت نمیکند تجاوز رطب آنرا رطوبت میسازد فانی مقدار آن بر شود زائد آن حرارت

و دوم درجه در گرم دوای باشد نمی که است این برای پس و سوم درجه در حار که چیز هر و ، یابس مگر اکثر در سوم

سمیات تاثیر و ، درجه آن در است یابس البته باشد چهارم همان به مینامند خاصیت که است خود نوعیه بصورت اکثر و یافت ذکر چنانکه ، محض کیفیت به نه شد مذکور که معنا سرد یا و است خشک و گرم قوی فادزهریه ادویه اکثر

تاثیر که زیرا ، سمی حیوانات سموم همچنین میباشد وخشک

، یبوست با باشند برودت و حرارت که فاعلتین از یک هر * نیز * و ، ضعیف و اندک رطوبت با و میباشد قوی و بسیار اولی یکی اند داده قرار نوع دو اولی قسمت به را مزاج بر بعضی غلبه و اربعه عناصر امتزاج از حاصل طبیعی اصلی از حادث صناعی ثانوی دوم و ، دیکری مغلوبیت و بعضی

این و مصنوعه مرکبات در مرکبه یا مفرده  ادویه تراکیب همچنانکه . یعنی است دو هر صورت و کیفیت شامل ترکیب چنانکه میباشد نیز صناعی ثانوی میباشد اصلی اولی کیفیت

: یکی است نوع بردو نیز صورت بحسب . همچنین یافت ذکر نوع دو بر یک هر نیز و صناعی : فرعی دوم و اصلی اولی

ناقص الترکیب تام غیر و مستحکم قوی الترکیب تام اند که است آن الترکیب تام . اما مستحکم غیر رخو ضعیف صافی صغیر لطیف بسیار آن ممتزج عنصری بسائط اجزای صورت و کیفیت نموده تام انفعال و فعل هم با و باشند

بلکه بدنی غریزی حرارت بحدیکه باشند یافته وحدانی و جدا کثیفه از آنرا لطیفه اجزای نیز ناری خارجی حرارت خاصیتی و کیفیتی و اثری یک هر از تا نمود نتواند متفرق آنکه از اعم واحده خاصیت و کیفیت بلکه کردد ظاهر خاص

مانند کردد ظاهر و صادر آن از معتدله غیر یا و باشد معتدله فلزات سائر مانند نمود تفریق توانند بدشواری یا و ، ذهب

غیـر رخو ضعیف ناقص الترکیب تام غیر اما [ ،29متطرقات] اجزاء تفریق را آن از بعضی ، میباشد بمراتب نیـز مستحکم

را بعضی و ، نمک و کوکرد ، میباشد سهل بسیار هم از ضعیف بسیار یا الترکیب ناقص آنکه دیکر ببیان و ، بدشواری

اکثر و کاسنی مانند ندارد شستن و غسل تاب که استwقول] و افتیمون مانند ندارند بسیار طبخ طاقت [ که30ب اجزای بسیار طبخ و شستن بمجرد که اینها امثال و عدس و نموده مفارقت آنها مفتحه نافذه لطیفه خفیفه قلیله حاره

کثیفه ثقیله مسدده کثیره غلیظه بارده اجرام یافته تحلیل جناب از است شده وارد نهی لهذا و میماند باقی آنها

نیز اطبا از و سلم و آله و علیه الله صلی نبی شارع حضرت آن شدن جدا جهت از آن امثال و کاسنی شستن باب در

کوشت مانند بانها مختصه افعال شدن باطل و هم از اجرامبورقی] و جالی لطیف جوهر که کلم و ترب و عدس و مرغ آب در طبیخ از قابض کثیف ارضی ماده از آنها [ مسهل31 ارضیه ماده میماند باقی و آید می آب در و میکردد جدا

است طبع ملین [ آنها32مwرقه] آشامیدن لهذا و آنها قابضه

استعمال نیز و ، است قابض و مسدد که آنها جرم بخالف منضج و محلل خارج از عدس و ترب و کلم مانند آنها بعض که است سیر و پیاز اقوی آنها از و داخل از بخالف است

خصوصا است متقرح و منضج خارج از دو هر آن استعمال از خارج در پیاز و سیر تاثیر وجه و ، خام سیر و پخته پیاز

چون که باشد آن شاید داخل بخالف غیرهما و انضاج و تقرب بورقیه رطوبت و میمانند مستقر و ساکن جا بیک درخارج

مینمایند ینبغی کما بدن درجلد تاثیر آن حرارت و جالیه حاره عدم بسبب داخل در و میکردند تقرح و انضاج باعث لهذا و

حرکت در دائم آنرا بدن مدبره طبیعت که سکون و استقرار صورت و میدارد انکسار و کسر و انفعال و فعل تغلب و

نمود تاثیر نمیتوانند لهذا نمیدارد برقرار آنرا صورت و اصلیه با ناریه حرارت از خارج در باشند شده پخته که خصوصا ،

بتحلیل چیزی آنها حرارت و جالیه بورقیه رطوبت از و آب معده سطح که آنست اکثر چون آنکه دیکر و ، باشد رفته ومانع حائل آنها و میباشد رطوبات و ببالغم آغشته و مملو و بالغم بان مخلوط و ممزوج آنها نیز و آنها تاثیر از آیند می

حدت کسر نموده تاثیر آنها در بدنیه حرارت و کشته رطوبات المزاج محرور اکر و ، نمود نمیتوانند تاثیر لهذا و میشود آنها

بخورد نباشد رطوبات و فضالت او معده در که یابس ، میکردد تقرح [ و33سwحwج] باعث البته را آنها خام خصوصا

رطبه بارده بلدان در که حاد حار ی غذا و دوا هر همچنین و جهت بدان مینمایند تناول بلغمیه رطبه بارده امزجه صاحبان که رطبه بارده اغذیه و ادویه و ، ایشان بامزجه است موافق

و دمویه حاده حاره امزجه صاحبان حاده حاره بلدان در و مخالف البته میکردند منتفع ازان و مینمایند تناول صفراویه

که است ادویه از ی بسیار و ، ایشانرا مقابل است مضر تحلیل و تسخین آنها تضمید و مینماید بسیار تبرید آنها تناول آنکه جهت ، هم بـا مخلوط خصوصا جو آرد و کشنیز ماننـد شدید مائی ارضی جوهر از است مرکب دو هر آن جرم

و معده در ورود بعد که محلل لطیف جوهر از و التبرید بتحلیل محال لطیف جزو آن ، آن در ی غریز حرارت تصرف در بخالف ، التبرید شدید مائی جوهر میماند باقی و میرود مانند را بارده صلبه اورام برند می بتحلیل لهذا و ، خارج

آن رخاوت و ضعف آنکه یا و نیز را حاره اورام و خنازیر از که آن امثال [ و34شبت] مانند نباشد مرتبه باین ادویه و نمیکردند جدا کثیفه از آنها لطیفه اجزای طبخ و غسل

دو صاحب که میباشند ادویه از بعضی و ، یابند نمی تحلیل ترکیب غیر از اند الکیفیات متضاده اجزای و مختلف جوهر

مانند اند محسوس و ظاهر آنها از بعضی و مستحکم تام آن  ل~ب و حموضت و است کرم آن زرد قشر و تخم که اترج آن باالی رقیق قشر که  بزرقطون مانند اند خفی یا و ، سرد

بیاشامند درست اکر پس سرد آن ل~ب� و است کرم آن تخم و در لهذا و میکرداند و میکند تبرید خود بارد لعابی ل~ب بسبب دمامیل و اورام بر ضماد بطریق آنرا کوبیده چون خارج

ناکوبیده و ، میکردد انفجارآنها و نضج و تحلیل باعث بکذارند اما * و ؛ اعلم والله ، خامی و  انفجاج باعث آن  درست

و  مثرودیطوس و  فاروق تریاق * مانند صناعی مرکبات ادویه اکثر و حبوب و  جوارشات و کبار معاجین سائر

و  جدوار و حجرالتیس مانند غیرها و تریاقیه و فادزهریه غیر ثانی قبیل از اینها امثال و شقاقل و زراوند و  جنطیان

آنها در طبیعت تصرف و بدن در ورود بعد اندکه الترکیب تام و فعلی و اثری یک هر از کشته جدا هم از آنها ی اجزا

مرکب در چنانچه میکردد ظاهر عللحده خاصیتی و کیفیتی یک هر بیان و شد کرده بدان  ایمائی الخاصیه ذو و القوی

و چینی چوب و جدوار و فادزهر در و خود اماکن در باالجمال بتفصیل و آمد خواهد تعالی الله انشاء غیرها و مومیائی. اعلم الله و است مسطور قوم درکتب چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

االدویه مخزن22:31  ساعت1391 شهریور19 یکشنبهاالدویه مخزن

  اول میگردد ظاهر متقدمین کتب از : آنچه بدانکه         

گردیده ادویه تألیف و جمع و تحقیق متوجه کسیکه حکیم لقمان را او مردم بعضی که بود یونانی دیسقوریدوس

حشایش بیان در سته بمقاالت مسمی کتابی او و میدانند نموده جمع را ادویه او و است حکیم فولس پس کرده تألیف

ترکیب و جمع را اکبر تریاق او و اصغر اندورماخس پس ادویه منافع که البغل براس ملقب جالینوس پس نموده سائر و مصلح و بدل متعرض لیکن نموده ذکر را مفرده از نقل و ترجمه متوجه کسیکه اول نکشته آنها احوال

زیاده او و است بابلی نصاری دیدروس شده بیونانی سریانی حنین بن اسحق پس نکرده بیان چیزی دیگر ترجمه از

و افادات زیادتی با کرده نقل بعربی سریانی از نیشاپوری او والد حنین و کشته اسحق بمنقوالت مسمی او ترجمه تألیفات باب دران نجاشعه پس کرده جدا ادویه از را اغذیه آن تألیف متوجه اسالم اهل از کسیکه اول و اند کرده بسیار و االدویه کامل کتاب که است زکریا بن احمد بن محمد شده ابن علی ابو الرئیس شیخ پس نموده تحریر شامل کتاب پس شریف پس دینوری حنیفه ابو پس اشعث ابن پس سینا پس یوحنا بن جرجیس پس منهاج صاحب جزله بن یحیی پس مغنی صاحب تلیمذ ابن پس الدوله امین پس صائغ

پس آن مترجم پس سویدی تذکره صاحب بیرونی ابوریحان اختیارات صاحب عطار الدین زین حاجی پس بیطار ابن شیخ

جهله للطبیب ماالیسع مؤلف بغدادی یوسف شیخ پس بدیعی مؤلف مصری انطاکی داو~د شیخ پس بغددای بجامع مشهور او و قانون شارح گیالنی علی حکیم پس االلباب اولی تذکره

تنکابنی مؤمن محمد میر حکیم پس داده ادویه در بسطی معتمد نواب پس داده بسطی نیز او و المؤمنین تحفه صاحب مولفات از ولیکن سره قدس علویخان سید حکیم الملوک و است ناتمام و منتشر اکثر دیده محرر [ آنچه15اوشان]

و جزله ابن و نشده متوجه شاید بسط و بطول کسی دیکر و اند نموده ذکر هم در را مرکبات و مفردات  دو هر انطاکی

باختیارات موسوم االطباء دستور از بهتر هندیه ادویه در مشهور بهندوشاه ملقب قاسم محمد میر حکیم قاسمی نیست افضل محمد میر حکیم افضلی مجربات و بفرشته متوجه یک هیچ هند اطبای از نیز دیکران و دو هر این ولیکن

هم را خواص و افعال و طبیعت و اند نشده ماهیت بیان میر حکیم که را هندیه ادویه بعضی و اند نموده نه بیان خوب

و است بهتر و تر مبین نوشته تحفه حاشیه بر الحمید عبد و ادویه اخذ طریقه بیان در * ششم . * فصل اعلم الله

الیق و اولی بدانکه پس باالجمال اما انها حصانت و حفظ انجا در کـه مکـان و بلد هر مشهوره و قویه ادویه که آنست همانجا از دیکـر امـاکن و بلـدان از شوند می بهتـر و قویتـر

کمـال و ونما نشو ادراک نهایت و الئـق فصل و زمـان دراطیـان] آنکه مانند نمایند التقاط و اخذ آن رسیدکی و نضج از را سقمونیا و رومی ماه از اول تشرین یازدهم در [ را16

: عالجوا که ابقراط استاد بقول اکر بالجمله و انطاکیه جبل

امراض معالجه و نموده عمل بلده و ارضه بعقاقیر مرض کل نمایند مملکت و بلد بهمان مختصه بادویه را مملکت و بلد هر

و فائده جلب در اند انفع بمناسبت آنکه جهت است بهتر مملکت و بلد ادویه از مملکت و بلده آن اهل برای از صحت

و احجار قبیل از و معدنی انچه بدانکه بالتفصیل و دیکر آن مشهوره و معروفه معدن از که آنست بهتر است اطیان

هر و مملکت و بلد هر در یعنی نمایند اخذ زمستان اوایل و قبرس از قلقدیس مانند آن غیر از نه میشوند بهتر که مکان

و نیشاپور از فیروزه و کاشغر از الجورد و کرمان از زاج و و بحرین دریای از لؤلؤ و پیکو از یاقوت و بدخشان از لعل

و شفاف و صاف و تر رنکین چند هر و اینها مانند و هرموز و متفتت و ریزه و باشند تر بیغش و بزرک و خالص و آبدار

نیز و است بهتر نباشند غیره و خاک از دیکر بچیزی آمیخته و فادزهر مانند یک بهر مختصه رائحه و طعم و رنک که باید

مومیائی و قیر همچنین و باشند خوبی کمال و برقرار اطیان مذکور بدستور است نباتی انچه . اما اینها امثال و نفط و

اماکن از بکیرند که باید است ازهار و اوراق انچه یعنی رسیدن بعد و الئق وقت و زمان و فصل یک بهر ، مختصه متغیر و پژمردکی و درخت از افتادن از پیش و خود بکمال خشک تمام باحتیاط سایه در و آن بوی و رنک و هیأت شدن را آنچه مکر دارند محفوظ غیرها و رطوبات و غبار از و کنند

در که باشد آن خشکی کمال� غرض و نکرداند ضعیف آفتاب باشد  بزو قبیل از انچه و نمایند خشک احتیاط بکمال آفتاب جرم شدن مستحکم و بستن بعد آنرا بکیرند که است واجب

و خامی شدن زائل و اعتدال بحد آنها رطوبت شدن خشک و خشک سایه در بدستور و اوراق آوردن پژمردکی و بزردی رو

و نم رسیدن و غریبه باشیاء اختالط و غبار و کرد از و نمایند * دارند محفوظ بدانها بسیار خشکی و کرمی و رطوبات

مرکبه و مفرده منحرفه کیفیات ذوات نباتیه * ادویه بدانکه میشوند یافت بهتر صلبه اراضی و بالکیفیه منحرفه بلدان در لهذا و میباشند قویتر اراضی و بلدان دران دواها همیشه و

امور اکثر در بستانی از اند اقوی بری و سهلی و جبلی ادویه در آنها کیفیت و نیز بالعکس و حاره بلدان در بارده ادویه و ،

بلدان در معتدله ادویه و میباشد تر قوی و شدید امور اکثر و بلدان ازان آنها اخذ پس یابسه بلدان در رطبه و معتدله و قصبان قبیل از آنچه و ، است آنها غیر از اولی اراضی الئق بکمال رسیدن و نمو از بعد که باید بدستور باشد  قشور

پیچیدکی و کجی و خشکی و پژمردکی از پیش و آن بحال از آنچه و ، دارند محفوظ نموده خشک بدستور و نمایند اخذ

آن برکهای ریختن هنکام و ثمر اخذ از بعد است اصول قبیل خریف فصل آخر بلکه نمایند اخذ آنها تمامی ریختن از قبل و

باشد حشایش از آنچه و نمایند خشک بدستور و است بهتر و تر و رسیدکی و بلوغ کمال هنکام در نمود باید اخذ بتمامی نکاه و کنند خشک بدستور و نمایند اخذ نقصان عدم و تازکی نیز باشد اثمار قبیل از آنچه و ، آید الیق بمصرف تا دارند

و شدن پژمرده از قبل و رسیدن و نضج کمال بعد بدستور و منظور آنکه مکر نمایند اخذ درخت از خودبخود افتادن

انها از را آنچه و ، آن رس نیم یا باشد آن خام مطلوب خشک درست قسم همان نمود باید خشک پوست با درست و کنده پوست نمود باید ورق یا و مقشر را آنچه و نمایند کشید باید بریسمان را آنچه و نمایند خشک و کرده ورق

خشک باحتیاط کمی آفتاب به یا سایه در کشیده بریسمان و  تکرج و  تموست و رطوبت و نم و غبار و کرد از و نمایند که باید بالجمله و دارند محفوظ غیرها و کرم خوردن و فساد

پیش و نداوت و رسیدکی هنکام کمال در را نباتیه ادویه کل نمایند اخذ آوردن نقصان و ضعف و پژمردکی و روبخشکی از هنکام از است بهتر هوا خشکی و کرمی و صفا هنکام در و ،

و خورده باران آنچه و ، آن رطوبت و برودت و کدورت صحرائیه و بریه ادویه و است ضعیف باشد بان العهد قریب در است کمتر آنها ضخامت و حجم و ، بستانیه از اند اقوی انچه کلها شکوفهای و ، بریه از اند اقوی جبلیه و ، اکثر

بهتر باشد نشده پژمرده و شکفته و خوشبوتر و  ت بالیده اخذ شکفتن تمامی از قبل سرخ کل مکر آن مخالف از است

تر ضخیم آنچه برکها از و آن بستانی همچنین و است بهتر آن اصول و  قصبان از و ، است بهتر باشد تر تازه و خوشبوتر و

بزرکتر انچه بزور از و باشد کمتر آن پژمردکی و کجی انچه فواکه از و است بهتر باشد تر سنکین و تر چرب و تر فربه و

و لون و باشد تر سنکین و تر کوشت پر ، تر شاداب انچه باشد قویتر و زیاده و بهتر که ازینها یک هر رائحه و طعم. اینها مخالف از است اقوی

 

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

اعظم اکسیر22:30  ساعت1391 شهریور19 یکشنبهاعظم اکسیر

  عالج بهر قانون شراح و الرئیس شیخ قول به وبدانکه        

دوا کیفیت اختیار قانون یکی نیست قانون سه از کمتر ، بدوا مثل اولی کیفیات جهت از بدن بمقابله او آثار اختبار یعنی

کیفیات جهت از و یبوست یا رطوبت یا برودت یا حرارت جهت از بلکه غیره و ادرار و تحلیل و اسهال مثل ثانی

این بسوی هدایت که ظاهرست و نیز نوعیه صور تابع خواص تخصیص بدون یعنی االطالق علی دوا کیفیت اختیار قانون

گاه هر جه ، میشود مرض نوع بر شدن بواقف بدرجات در او مضاد انچه دوا از که شد واجب شناختند مرض کیفیت این که کردند معلوم چون مثال ، نمایند اختیار باشد کیفیت

معده آن مستوقد و خالص صفراوی حار مزاج سوء از تپ بارد دوای اختیار بسوی شود هدایت این از پس ست

آنکه بهر ، آن ز ا معده منقی ، صفرا قامع  ، الکیفیت ضروری اطبا نزدیک قاعده این و بود بالضد مرض معالجه

آنکه بنابر قیاس اما میکند داللت ان بر تجربه و قیاس و ست و دهد تغیر خود بکیفیت را بدن که است آن وارد ضد فعل تغیر آنرا گردد وارد ان بر چون بود بدن تغیر او شان آنچه حرارت که ، میشود مشاهده آنکه بهر تجربه اما و دهد

بالضد مرض ازاله ایضا و بالعکس و یابد می ببرودت تسکین از مزاج بزوال مگر نبود حار مرض مثال که بود آن بهر

صحت بطرف آن رد و معین بقدر حرارت جانب در اعتدال و بود مرض حرارت بقدر بارد آن چیزیکه  بایراد مگر نباشد دوا کیفیت اختیار در بالجمله ، است تضاد بارد و حار میان بود شدید او عرضی حرارت� اگر مثال کنند مرض مقدار لحاظ اگر و باشد التبرید شدید بدوای او تسکین بسوی محتاج بدوای او تسخین بسوی احتیاج باشد شدید او عرضی برودت اکتفا قوت کم بدوای نباشند قوی دو هر اگر و بود گرم بسیار

بهر این بمعرفت احتیاج و دوا وقت ترتیب قانون نمایند. دوم در و بود مرض در نافع وقتی در گاهی واحد دوای که بود ان

اورام ابتدای در که رادع دوای مثل باشد مضر دیگر وقت او وقت ترتیب و بود ضار آن انحطاط در و ست نافع حار

تدبیر باعتبار و ل سا اوقات باعتبار و مرض اوقات باعتبار� وجود باعتبار و سابق ، بود آن غیر و بعض بر او بعض تقدیم

بمرض مختص یا کنند اختیار دوا استعمال ی برا که وقتی و و ربیع در او استعمال که مسهله ادویه چنانکه ، نه یا بود

بزرگ رعایت بالجمله ، زمستان و تابستان در نه باید خریف مرض وقت باعتبار که آنست دوا استعمال وقت ترتیب در

از وقت کدام در مرض که نمایند دریافت بنحویکه باشد استعمال تنها روادع بود ابتدا در ورم اگر مثال اوست اوقات

واگرمیان آرند بعمل تنها محلالت باشد منتها در اگر و کنند آنچه ض مر هر در و سازند مخلوط را دو هر باشد دو هر این

نیز تدبیر از بلکه دوا استعمال از باشد او وقت مناسب مع سدد مفتح بود درابتدا تپ اگر  ایضا و ، کنند آن رعایت مثل و نمایند ل استعما ابتدا در تپ بهر اندک تسکین

القبضند و التسدید شدید آنها که نکنند استعمال هلیلجات نمایند ل استعما نماید بیشتر لهیبتپ کسر آنچه تزید در بعده

هنگام این در و آرند بعمل مستفرغات انتها در پس ، آنچه انحطاط در آن از بعد ، نیست باک هلیلجات باستعمال

اختیار قانون . سوم کنن استعمال کنند زیاده قوت حفظ مثل ، او وزن بقانون میشود منقسم قانون این و ، دوا کمیت

ل مثقا یک معده تسخین برای قرنفل از تام شربت آنکه یک غاریقون از و دانگ دو اسهال برای سقمونیا از و ست تقدیر بقانون و آن غیر و دانگ چهار حنظل شحم از و درم

درجه یک بقدر مزاج این آنک مثل او برودت و حرارت درجه مثل و ، بود او مناسب واحد درجه در حار دوای است وارد و ست ثانی درجه در مبرد ی بدوا محتاج حرارت این آنکه دوای اگر مثال ، آن غیر و ست ثالث درجه در مبرد این

مقدار یابند آن از تر قوی یا تر ضعیف و نشود یافته مطلوب بالجمله نمایند صناعی حدس مقتضای بحسب کم یا زیاده او

کیفیت تقدیر و او وزن تقدیر یعنی وجه دو هر از کمیت تقدیر حرکت سرعت یعنی صناعی حدس سبیل بر مجموع او درجه سه از میشود صناعت اعمال مزاولت کثرت از که فکریه

گاهی این که مرض مقدار از : یکی میشود دریافت امر تقدیر چنانچه میشود متغیر نیز مرض وقت تغیر بحسب پس میگردد مختلف بحران از بعد و قرب بحسب دوا کمیت

قوی و کند کفایت ضعیف ی دوا المحاله را ضعیف مرض� اعراض قلت و بسکون مرض ضعف و ، بود تر بقوی مفتقر

، میشود شناخته او اعراض کثرت و ت بشد مرض قوت و او

کند داللت آن منافرت و مالیمت و بموافقت اشیائیکه از دوم و ، سن و ، انوثت و ذکورت مثل جنس ؛ ست قسم ده این و

و سحنه، و ، قوت و ، صناعت و ، بلد و ، فصل و ، عادت از شد. سوم مذکور اینها از اکثر و ، سالف تدبیر و ، هوا حال

بدن حال و بود بعضو مختص مرض اگر مریض عضو طبیعت متضمن عضو طبیعت تعرف و باشد درین عضو حال مثل نیز

وضع و ، او خلقت و ، عضو مزاج که ست امر چهار معرفت احتیاج پس عضو مزاج معرفت اما بود او قوت و ، او

مزاج و او طبیعی مزاج چون که آنست بهر او بمعرفت از چقدر آن که گردد دریافت بحدس شد معلوم او مرضی

کنند وارد آن در چیزیکه مقدار پس شده بعید طبیعی مزاج بارد صحیح اول مزاج اگر که اینست مثالش و شود دریافت

پس شده کثیر بعد او مزاج از بدانندکه حار مرض و بـود تبرید ان در باشند حار دو هر اگر و باشد کثیر تبرید به احتیاج بمزاج مخالف مرض که بدانند اینقدر لیکن ، کند کفایت اندک

وقتی موافق مرض از تر قوی تبرید بسوی محتاج صحیح. باشند واحد مرتبه در دو هر چون که باشد

 

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

معاجین یا ها معجون21:23  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

از طبیعی داروهای ترکیبات ساخت های دستورالعمل

خراسانی عقیلی کبیر قرابادین

مخلوط فانید یا عسل با که می شود گفته دارویی به معجون،

می شود. خوانده معاجین آن جمع ،عربی باشد. در شده

به را بزرگی بخش سنتی پزشکی های قرابادین در معجون ها

داده اند. اختصاص خود

کرد. دسته بندی آنها خواص به توجه با نمی شود را معجون ها

دارند، متعددی خواص معجون ها از بعضی که چرا

:� بعضی قرابادین کتاب های بعضی . در  سوطیرا معجون مثال

جامع که داده اند انجام خصوص این در دسته بندی هایی

نمی باشد.

مشهور معجون های فهرست

ابوماهر معجون.1

الصغری اثاناسیا معجون

المعموله اثاناسیا معجون

اذاراقی معجون

ارسطو معجون

هبل ابن از معجون

اصطمحیقون معجون

سلیم اصفر معجون

اسطوخودوس اطریفل معجون

افتیمونی اطریفل معجون

زمانی اطریفل معجون

صغیر اطریفل معجون

کبیر اطریفل معجون

کشنیزی اطریفل معجون

ماهان اطریفل معجون

مسهل اطریفل معجون

ملین مقل اطریفل معجون

مقل اطریفل معجون

(کندری ـ )اسود اعظم معجون

افسنتین معجون

البنداریقون معجون

الخبث معجون

الصرع معجون

العرجاء الضبغه معجون

االصغر القفطارغان معجون

االکبر القفطارغان معجون

الکمونی معجون

اللولو معجون

المشک معجون

امروسیا معجون

انقردیا معجون

برتراشه معجون

برشعشاء معجون

برشعشاء معجون

بزور معجون

المعده تریاق معجون

الساعه برأ تریاق معجون

تمری معجون

ثوم معجون

جالینوس معجون

جاللی معجون

جنطیانا معجون

چینی چوب معجون

االجساد حافظ معجون

القطن حب معجون

حلتیت معجون

خیارشنبر معجون

دبیدالورد معجون

دحمرثا معجون

الخطاطیف دواء معجون

السنه دواء معجون

الکبریت دواء معجون

صغیر الکرکم دواء معجون

کبیر الکرکم دواء معجون

االکبر الل�ک دواء معجون

الصغیر الل�ک دواء معجون

بارد المشک دواء معجون

تلخ المشک دواء معجون

شیرین المشک دواء معجون

المومنین راح معجون

ربع معجون

دیگر ربع معجون

ربع معجون

رشته معجون

...و بواسیر ریاح معجون

زبیب معجون

زرعونی معجون

زوفا معجون

سرور معجون

مسهل سفرجلی معجون

سفرجلی معجون

سقراط معجون

سنجرنیا معجون

سورنجان معجون

سوطیرا معجون

سیسالیوس معجون

شلیثا معجون

شهریاران معجون

صرع معجون

عقرب معجون

ملین غیر عود معجون

ملین عود معجون

فالسفه معجون

خاصه فلونیای معجون

رومی فلونیای معجون

فارسی فلونیای معجون

مجرب فلونیای معجون

محمودی فلونیای معجون

فیقرا معجون

قابض معجون

الملک قباد معجون

قفی معجون

کاسکبینج معجون

کاکنج معجون

االکبر کلکالن معجون

االصغر کلکالنج معجون

الریحی للقولنج معجون

البول ماسل معجون

مبه�ی معجون

مبه�ی معجون

مبه�ی معجون

مبه�ی معجون

(اکبر)سوطیرا مخلص معجون

مسهل معجون

مسهل معجون

...که مسهلی معجون

مصطکی معجون

مقل معجون

ملوکی معجون

منقول معجون

نجاح معجون

نجاح معجون

لولوی داروی نوش معجون

هندی داروی نوش معجون

یدالله معجون چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

مرکب داروهای21:06  ساعت1391 شهریور 19یکشنبه

کبیر قرابادین از طبیعی داروهای ترکیبات ساخت های دستورالعمل خراسانی عقیلی

مزاج :مرکب داروهای شیاف • قرص • رب� • شراب • اطریفل • معجون • مرکب

ضد • (ایارج)  مسهل معجون • سرمه• چشمی داروهای • (مفرح)  بخش شادی • حب • (تریاق) سم

مط • غرغره • مرهم • مربا • (لعوق) انگشت پیچ • (سنون)دندان آب • (پختنی) بوخ

شیاف • روغن • مسکن • قی آور • (ماءاالصول)ریشه ها• منضج •  مهبلی شیاف • مقعدی

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

ضمادات17:35  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

سر ورم نافع ماسویه ابن از د ضماد

ساهر یوسف از سر ورم ضماد 

سر به ضربه نافع ضماد االس دهن 

سر موی وتقویت کننده وسیاه رویش ضماد

موی وتقویت سوختگی و زخم التحام ضماد  

داءالثعلب علت به موی ریختن مانع ضماد 

سر به مزمن ضربه برای ضماد

شراب از حادث رعشه برای نافع ضماد 

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

جوارشات15:04  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

سنتی( )طب گوارشی داروی

است. معرب گوارنده معنی به و فارسی کلمه ای گوارشی،

استفاده مورد سنتی طب کتاب های در جوارشی بصورت آن

است.

عبارت و است، فارس حکمای اختراعات از دارو نوع این

و نفخ برنده تحلیل و معده مقوی که ترکیب هایی از است

باشد. غذا کننده اصالح

تهیه طرز

پهن ظرفی در آن امثال و شکر با ادویه کردن مخلوط از بعد

شود. خشک تا می گذارند و کرده تکه تکه و کرده

بندی تقسیم

تحت در را  مسهل معجون های از بعضی متاخرین از بعضی

نباشد. قانون موافق ظاهر و کرده اند ذکر نیز گوارشی ها نام

واژه نامه

کتاب ها

ترجمه طب در قانون حسین. ، سینا ابن . ٔ

چهارم. تهران: . چاپ شرفکندی عبدالرحمن دکتر

.۱۳۷۰ سروش، انتشارات

.چاپ دوم.تحفه حکیم مومن مومن حسینی، محمد .

.۳۷۶. ۱۳۷۳تهران: انتشارات مصطفوی،

بخش  از که جوارشات مرکب داروهای فهرست از تعداددی 

است گردیده استخراج   کبیر قرابادین افزار نرم مرکبات

معده ورطوبت اسهال نافع االس حب جوارش 

اسهال و معده امراض در االس حب جوارش

ازبرودت حادث اسهال خوزی االس حب جوارش

مزاج حرارت اسهال نافع صغیر خوزی جوارش  

معتدل طبیعت دارای االس حب جوارش

هاضمه سوء نافع خوزی االس حب

وکبد معده ضعف نافع االس حب جوارش

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

دستورابزنات14:45  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

های بیماری انواع برای قدیم طب در ابزنات یا آبزناب 

میشود استفاده غیره و مفاصل و پوستی

افزار نرم مرکبات بخش  از داروئی ترکیبات فهرست ذیل در

. گردید استخراج  کبیر قرابادین

دستورابزنات

رطب ابزن

حشایش ابزن

دو حشایش ابزن

حاره حشایش ابزن

مالیخولیا ابزن

مفاصل ابزن

مرطب ابزن

قلمی ابزن

یبسی ابزن

رعشه نافع ابزن

وکزاز تمدد ابزن

خدر نافع ابزن 

امتالئی تمدد کزازو نافع ابزن 

بلغمی امتالئی تشنج نافع ابزن

بلغمی فالج نافع ابزن 

امتالئی تشنج ابزن

واسترخا فالج نافع ابزن

بند وشاش قولنج نافع ابزن 

ومثانه کلیه برای نافع ابزن

الدم بول نافع قابض ابزن

انزال سرعت نافع ابزن 

ادرارحیض نافع ابزن

حامله زنان نافع ابزن چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

مفردات مرکب   مزاج13:40  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

در که زنجبیل از، مرکبی داروی مزاج آوردن بدست برای

در که کندر و است خشک و گرم دویم

در که بنفشه و است خشک و گرم سیم

می کنیم: عمل گونه بدیم است، تر و سرد دویم

محاسبات در زنجبیل شربت قدر یک خشکی و گرمی درجه

درجه ۲+ شربت قدر ۱) می شود محسوب سه مرکب

شربت قدر دو آن اندازه ( چون۳= آن خشکی و گرمی

می شود. ۶ آن مجموع پس است

چهار هم کندر شربت قدر یک خشکی و گرمی درجه

خشکی و گرمی درجه ۳+ شربت قدر ۱) می گردد محسوب

میشود. چهار همان است، ۱ آن شربت قدر ( چون۴= آن

محسوب ۱ هم بنفشه شربت قدر یک خشکی و گرمی درجه

(۱= آن خشکی و گرمی درجه ۰+ شربت قدر ۱) می گردد

همان و ندارد ضریبی پس است یک بنفشه شربت قدر چون

این خشکی و گرمی درجه نتیجه شد. در خواهد محاسبه یک

است. ۱۱ = 1 + 4 + 6 مذکور اعداد به توجه با مرکب

این تری درجه قیاس. پس بهمین هم تری و سردی درجات

اکثر( از )اقل یازده از را شش عدد می شود. چون ۶ مرکب

بدست برای پایان ماند. در خواهد باقی پنج کنیم، کسر

بر را حاصل عدد فوق مرکب خشکی و گرمی درجه آوردن

بر تقسیم را پنج می کنیم. یعنی تقسیم مرکب شربت ها تعداد

صدم پنج و بیست و یک آن قسمت حاصل و می کنیم چهار

[۱]است. مذکور مرکب خشکی و گرمی درجه که است

واژه نامه

.۲۹۹ ، مومن حکیم تحفه   حسینی، مومن ↑

وابسته جستارهای

قرابادین

معجون

ایارج

منابع

کتاب ها

ترجمه طب در قانون حسین. ، سینا ابن . ٔ

چهارم. تهران: . چاپ شرفکندی عبدالرحمن دکتر

.۱۳۷۰ سروش، انتشارات

دوم. . چاپ مومن حکیم تحفه محمد. حسینی، مومن

.۳۷۶. ۱۳۷۳ مصطفوی، تهران: انتشارات

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

داروئی مفردات12:56  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

، گیاهی  دسته سه شامل تکی داروهای یا داروئی مفردات

در میتوان را مفردات این که میباشند  معدنی ، حیوانی

تجویز بیمار به منفرد شکل به بداند صالح طبیب که مواردی

همچنین و گردد

و فیزیکی تغیرات و ساخت مصرف به ذیل موارد در

. برسد شیمیائی

طعم اصالح

درمان خصوص در را پزشک نیاز تکی، و ساده داروی شاید

طبیعت که است طوری دارو مزه می کند. اما برآورده بیمار

می نماید. اجتناب آن قبول از معده و برنمی تابد، را آن

باشد، اصلی داروی کار کمک هم که دیگری داروهای ترکیب

 است. ضروری و الزم گردد، آن مزه اصالح باعث هم و

هدف اندام تا دارو بدرقه

اندام به دارو رسیدن سنتی، پزشکی داروسازی بحث در

دارو و نگردد محقق امر این اگر است. چون بایسته هدف

و غذا با شدن مخلوط و هضم اثر در اندام به رسیدن از قبل

نخواهد را نیاز مورد تاثیر دیگر بدهد، دست از را خود ... اثر

که داروهایی مرکب، داروهای لزوم جهت این داشت. از

حایز بسیار نماید، بدرقه هدف اندام تا را اصلی داروی

 است. اهمیت

تاثیر در عمل سرعت

در را پزشک انتظار که هستند ساده ای و تکی داروهای

تاخیر هدف اندام به رسیدن در ولی می کنند برآورد درمان

حرارت برای که  کافور قرص مثال: دارند. برای

تاخیر هدف اندام به رسیدن در می شود، تجویز قلب مزاج

انجام را کافور قرص به بخشیدن سرعت کار زعفران دارد.

از زعفران رسید، قلب به کافور قرص که همین و می دهد،

 می شود. جدا او

تاثیر کفایت برای دارو سیر سرعت کاهش

و موثر بیماری، درمان و تاثیربخشی در که هستند داروهایی

� و می منند عمل تیز و تند بسیار ولی هستند، کافی از فورا

برای می گیرند. باید فاصله و کرده عبور هدف اندام محل

شود. کاسته آنها سرعت از داروها، این مطلوب تاثیردهی

سرعت و هستند چنین این انسدادها بازکننده داروهای اکثر

در را ترب تخم می توان مورد این دارند. برای زیادی

باعث ترب آورد. تخم مثال کبدی انسداد بازکننده داروهای

دارو تاخیر، این در و شده مبد در انسدادی ضد داروی تاخیر

 داد. خواهد انجام کبد در را کارش چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

؟ چیست مزاج11:52  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

به لغت در اید. مزاج شنیده بارها را واژه این گمان بی می ذهن به را گوناگونی مفاهیم و است آمیختن معنای

ویژگی و خوی گوارش، دستگاه کارکرد آورد. وضعیت و خاصیت بنیه، نهاد، و سرشت طبیعت، رفتاری، های

بدان طب در آنچه اند. اما معانی این جمله از روش هرگاه تعریف، به است. بنا متفاوت شود می اشاره آنها متضاد قوای که صورتی به بیامیزند یکدیگر با ارکان

از که یکسانی کیفیت کنند، انفعال و فعل یکدیگر با نام مزاج میآید، دست به واکنش و کنش این نتیجه

که شد اشاره اول بخش در که این حقیقت دارد. در همواره و شوند نمی یافت طبیعت در تنهایی به ارکان

موجود گوناگون مواد صورت به و یکدیگر با ترکیب در ویژهای اهمیت مزاج بحث در دارند، وجود طبیعت در

ارکان آمیختن و ترکیب ترتیب کند. بدین می پیدا با طبایع این برهمکنش باعث متضاد، طبایع با چهارگانه

واکنش، و کنش و آمیزش این از و شود می یکدیگر جدیدی های ویژگی که شود می ایجاد تازهای جسم مشابه است. مزاج، مزاج ها ویژگی این از یکی دارد؛

شدت از که تفاوت این با است، اولیه عنصر در طبیعت را میانه حالتی و است شده کاسته )حدت( آن تیزی و

گیاه مانند جسمی در دیگر بیان است. به گرفته خود به موجود زیادی عنصری آتش گرم، طبیعت »زنجبیل« با

زیرا رسد، نمی آتش عنصر حد به گرمی این اما است، و آب هوا، جمله از دیگر عناصر زنجبیل ایجاد برای آتش عنصر گرم کیفیت و اند داشته مشارکت نیز خاک

تیزی و حدت و اند شکسته آن با واکنش و کنش در را »در گوییم می که این از اند. منظور کرده کم را آن

است آید« این پدید یکسانی کیفیت آمده بدست جسم هم با که عناصری در موجود تضاد و تفاوت وجود با که

در جدید ماده اند، کرده ایجاد را جسمی و اند آمیخته این و است یکسانی کیفیت دارای خود اجزاء همه

و نیست اولیه طبایع از یک هیچ با برابر یکسان، کیفیتاست. متفاوت آنها همه با

الحکمه« »خالصه ارزشمند کتاب در خراسانی عقیلی آمیختن مثال با ذهن به نزدیکی برای را مطلب این

دهد. می توضیح سکنجبین تولید و شکر و سرکه شکر و سرکه به شبیه کیفیتی اینکه وجود با سکنجبین

� هرگز کیفیت این اما دارد، برابر شکر یا و سرکه با عینا این دارد. علت را خود خاص و یکسان مزاجی و نیست

اولیه ماده دو میان که انفعالی و فعل که است آن امر حرارت( رخ همراهی )و یکدیگر با آمیزش دنبال به

البته و جدید خواص با جدید جسم تولید باعث میدهد،شود. می اولیه ماده دو از متأثر

 مزاج: اقسام شد، اشاره گوناگون ارکان ترکیب از آنچه اساس بر

عناصر در هم ضد کیفیات انفعال و فعل حاصل مزاج، خشکی سردی، گرمی، که کیفیات است. این چهارگانه

یکدیگر با گوناگون نسبت های به اگر هستند، تری و� شوند، ترکیب حاصله مزاج از مختلف حالت نه منطقاآید: دست به است ممکن و سرد خشک، و تر،گرم و گرم تر، خشک، سرد، گرم،

معتدل. تر، و سرد خشک، تنها زیرا می نامند، مفرد را اول مزاج چهار میان این از

همین به و دارد غلبه جسم بر که است کیفیت یک دو زیرا می نامند، مرکب را دوم مزاج چهار ترتیبمی کند. پیدا غلبه جسم یک در مختلف کیفیت

بروز زمانی گرم مزاج دریافت، می توان دقت کمی با )کیفیات تری و خشکی متضاد کیفیت دو که می کند

و گرمی میان در و کنند خنثی را منفعله( یکدیگر و باشد سردی از بیش فاعله( گرمی )کیفیات سردی

می ماند باقی که کیفیتی ترتیب بدین کند؛ غلبه آن بر که می کند بروز زمانی هم سرد است. مزاج گرمی

برسند تعادل حالت به قبل حالت مانند منفعله، کیفیات می کند. حالتی غلبه گرمی بر که باشد سردی بار این و

می توان نیز تری و خشکی کیفیت دو برای را مشابه داد. توضیح

که می کنند بروز زمانی مرکب مزاج های طرفی از� را یکدیگر منفعله و فاعله کیفیت دو از هیچ یک کامال بروز تعادل عدم قدری کیفیت دو هر از و نکنند خنثی

یکی با همراه فاعله کیفیات از یکی حالت این کند. درشد خواهد آشکار جسم مزاج در منفعله کیفیات از

کیفیات                 فاعله کیفیات                 مزاجمنفعله

= خشکی              < سردی گرمی                 گرمتری = خشکی              < گرمی سردی                سردتری

تری<               سردی= گرمی                    ترخشکی

< خشکی              سردی= گرمی              خشکتری تری<              < سردی گرمی             وتر گرم

خشکی < خشکی             < سردی گرمی      خشک و گرمتری تری<            < گرمی سردی            تر و سرد

خشکی < خشکی             < گرمی سردی     خشک و سردتری

»معتدل« روشن یعنی نهم مزاج وضعیت توضیح این با یعنی متضاد کیفیات همه اعتدال، حالت در می شود؛

سوی از تری و خشکی و سو یک از سردی و گرمی اثری حاصل جسم در و می کنند خنثی را یکدیگر دیگر،

شود. نمی دیده هیچ یک ازحقیقی غیر و حقیقی معتدل

سردی، گرمی، یعنی چهارگانه کیفیات معتدل، در موجودند. این میزان یک به جسم در تری و خشکی حقیقی آمده به وجود معتدل باشد، مطلق اگر میزان

تحقق جسم یک در که کیفیاتی اگر دیگر بیان است. به برتری و غلبه کوچکترین دیگری بر هیچ یک یافته اند، می نامند. حکیمان حقیقی معتدل را آن باشند، نداشته

تحقق خارج عالم در معتدل، نوع این که باورند این بر که یافت عالم در را جسمی نمی توان یعنی نمی یابد،� آن در چهارگانه کیفیات باشند. برابر یکدیگر با دقیقا

کمی غلبه یکدیگر بر موجود کیفیات اگر مقابل در غیرحقیقی معتدل نباشد، محسوس که باشند داشته

یکدیگر بر کیفیات غیرحقیقی معتدل داشت. در خواهیم تری خشکی، و را سردی گرمی، و دارند غلبه ای اندک

کمی همواره یعنی نمی کنند، خنثی مطلق صورت به را طرف از تری یا خشکی و طرف یک از سردی یا گرمی کم حدی به اختالف این اما موجودند، جسم در دیگر نیست. آنچه محسوس و درک قابل ما برای که است

نوع همین می شود، بحث معتدل عنوان به طب علم در آن بر نیز طبی فرضی معتدل نام طبیبان و است

می نهند.است. نسبی اعتدال مفهوم جهان در موجود مواد تمام به مزاج مفهوم که زمانیی مطرح اساسی پرسش این می شود، داده تسر�

معیاری و مالک چه از معتدل تعیین برای که می شود

در باید پرسش این به پاسخ برای کرد؟ استفاده باید مورد در کنکاش که شود اشاره پایه ای نکته این به آغاز

آنها مورد در اعتدال که موجودات از گروهی به معتدل، امر این بر دارد. حکیمان بستگی می شود بررسی

بی نهایت گونه گونی سبب به که می کنند پافشاری بهره وری معنای به مزاج، در اعتدال مفهوم موجودات،

کیفیات از خود، وجودی ظرفیت مقتضای به موجود هر کنیم بحث معتدل مورد در بخواهیم آنکه برای و است

را موجودات بین در نظر مورد محدوده آغاز، در باید� مشخص گیاهان محدوده در معتدل تعیین کنیم. مثال

نژادهای موش، بدن اندام های هفتگانه، اقلیم های آبزی، هم با دیگر »گروه«های بسیاری و مارها مختلف عنوان به را انسان حکما سویی است. از متفاوت حقیقی اعتدال به موجود نزدیک ترین مخلوقات اشرف

میانه حد عنوان به انسان که باورند این بر و می داننددارد. قرار مزاجی اعتدال قله در موجودات بین

مزاج تعیین است مهم آن به اشاره که دیگری نکته اثری نوع به وابسته دارو یک مزاج داروهاست. برآورد

می گذارد. حیوان یا انسان مزاج بر دارو آن که است »گرم« خوانده گیاهی طبیعت اگر که این یعنی

� این می شود، در گیاه آن که معناست این به دقیقا مزاج بر گرمی اثر مطالعه مورد انسانی جمعیت

ظاهر را گرم مزاج نشانه های و عالئم و می گذارد اثر مارها در است ممکن که حالیست در می کند. این

بی اثر سنجاب ها در یا باشد داشته مزاج بر سردی »گرم« به مزاج اطالق معتدل(. بنابراین )مزاج باشد

آن که نیست آن معنی به انسان در فوق الذکر داروی بیان شیوه این بلکه دارد، گرم مزاج خود گوهر در دارو بدن بر دارو یک اثر نوع توصیف برای ابزاری تنها

 است. انسان نیازمند مزاجی اعتدال مفهوم به نگاه شیوه بدین سان

هر مورد در نظر مورد محدوده آغاز در که است آن در آن از پس و شود روشن موجودات از دسته و گروه اعتدال به شیء یک دوری و نزدیکی »معتدل« و مورد

اعتدال نسبی و اعتباری مفهوم آید. این میان به سخنی است.

طبی فرضی معتدل اقسام اصلی وجه چهار از طب در اعتدال اساس این بر

و شخصی صنفی، نوعی، می شود: اعتدال بررسی دو از خود نوبه به نیز وجوه این از یک هر عضوی. به

� که می شود نگاه اعتباری رویکرد وجه هشت مجموعا

می گردد: شامل را معتدل تقسیم بندی نوع مزاج اعتدال خارجی: مقایسه نوعی - معتدل1

که معنی این است. به موجودات دیگر انواع با انساناست. دیگر موجودات از معتدل تر انسان مزاج

از فردی مزاج اعتدال داخلی: مقایسه نوعی - معتدل2 است. به نوع همین از دیگر فرد با انسان نوع افراد

دیگر از افرادی یا فرد چه انسان نوع در که معنی این را پیامبران معتدل ترند. حکیمان، انسان نوع افراد

می دانند. انسان نوع افراد معتدل ترین صنفی مزاج اعتدال خارجی: مقایسه صنفی - معتدل3 آن از خارج اصناف با نوع یک در موجود صنف های از

جغرافیایی اقلیم و نژاد معنی به اینجا در است. صنف� و استوایی مناطق ساکنان میان از که این است. مثال

نزدیکترند. اعتدال به کدام قطب ساکنان افراد مزاج اعتدال داخلی: مقایسه صنفی - معتدل4

 یکدیگر. با صنف یک در موجود شخصی در مزاج خارجی: اعتدال شخصی - معتدل5

تندرست باشد، مزاج آن در فرد آن اگر که است معین آن در اگر که دارد خاصی مزاج فردی بود. هر خواهد مختص مزاج این که است، کامل صحت در باشد مزاج

نیست. یکسان دیگری فرد هیچ با و اوست به در شخص یک مزاج داخلی: مقایسه شخصی - معتدل6

از وقت و حال یک در اگر که اوست مختلف احواالت معتدل ترین او برای باشد، مختلف اوقات و حاالتاست.

با عضو یک مزاج خارجی: مقایسه عضوی - معتدل7است. معتدل تر دیگری از کدام که است دیگر اعضاء

در عضو یک مزاج داخلی: مقایسه عضوی - معتدل8 از وقت و حال یک در اگر که اوست مختلف احواالت

معتدل ترین او برای باشد، مختلف اوقات و حاالتاست.

 : سنین مزاج و حرارتی کیفیات دارای خود، زندگی طول در انسان

تغییر حیات از مرحله هر در که است خاصی رطوبتیمیکند حیات مایه که را غریزی رطوبت و حرارت این جنین

 میبرد ارث به خود مادر و پدر از را هستند به رطوبت و حرارت این حسب بر انسان حیات دوران: میشود تقسیم اصلی مرحله چهار

سالگی،غلبه سی تا تولد بدو : از رشد . مرحله1حرارت و رطوبت

و گرمی ،غلبه سالگی40 تا30 : بین جوانی . مرحله2خشکی

سالگی،غلبه60 تا40 : بین میانسالی . مرحله3خشکی و سردی

غلبه با متغیر باال، به سالگی60 : از پیری . مرحله4 تری و سردی جوانی سنین در دارد، تر و سرد مزاج که کسی

میشود،زیرا نزدیک تعادل به و دارد خوبی احساساست خشک و گرم جوانی سنین مزاج

سنین در دارند خشک و سرد ذاتی مزاج که افرادی سن در ولی میشوند سردی عالئم تشدید دچار کهولت

 دارند بهتری حال رشد

فصول: مزاجبه است،مایل تر و گرم فصل این بهار: مزاج فصل

اعتدالاست خشک و گرم فصل این : مزاج تابستان فصلاست خشک و سرد فصل این : مزاج پائیز فصل

 است تر و سرد فصل این : مزاج زمستان فصل زمستان ،در مسن افراد و تر و سرد مزاج با افرادشوند می مفاصل درد و ورم دچار تابستان فصل در یا و موضع کردن گرم با افراد این

دارند بهتری احساس و یابد می بهبود عالئمشان

اعضاء: مزاج تشکیل عناصر ترکیب نظر از نیز بدن مختلف اعضاءهستند خود خاص های مزاج دارای دهندهاست بدن عضو ترین خشک و ترین گرم ، قلباست بدن عضو ترین مرطوب و گرم ، کبد

باشد می تر و سرد مغز،باشد می خشک و ،سرد استخوان

باشد می تر و سرد چربی است بدن عضو ترین معتدل پوست،

است تر خشک و تر گرم زنان به نسبت مردان مزاج است تری و سردی به متمایل زنان مزاج ومختلفی های مزاج نیز جغرافیائی مختلف مناطق

کوهستانی مناطق و خشک و گرم بیابانی دارند.مناطق هستند. خشک و سرد

آنهاست عملکرد اقتضای به بدن اعضاء مزاج تفاوت 

 : منابع

ترجمه پورسینا، عبدالله بن حسین طب، در . قانون1

.1386 مرسل، نشر کاشان، مسعودی، علیرضا

جرجانی، اسماعیل سید خوارزمشاهی، . ذخیره2

اسالمی جمهوری پزشکی علوم فرهنگستان انتشارات

اول. جلد ،1380 تهران، ایران،

خراسانی، عقیلی حسین محمد الحکمه، . خالصه3

و طبیعی طب احیاء مؤسسه ناظم، اسماعیل تصحیح

و اسالمی طب پزشکی، تاریخ مطالعات مؤسسه

اول. جلد ،1386 اسماعیلیان، انتشارات قم، مکمل،

محسن ،دکتر ایران سنتی طب کلیات بر . مروری4

چوپانی،دکتر زاده،دکتر رضائی ناصری،دکتر

1388شهر، انوشیروانی،نشر 

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

شناسی مزاج دانش   تاریخچه10:58  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

ب ط تاریخ و  علوم تاریخ استادان و خاورشناسان

قدیم طب علمی قضایای اصول درباره نیز آمریکا و اروپا در

کتاب های و کرده تحقیق قدما، معتقدات و نظرات تفسیر و

که مشکالتی به نظر ولی نگاشته اند ؛ رشته این در متعددی

وجود مطالب این فهم و اصلی منابع به دسترسی راه در

� دارد، روز علم با مزاج شناسی دانش تطبیق به موفق بعضا

ناتمام خود نوشته های در را آن تفسیر و شرح و نشده

  گذاشته اند.

بزرگ دانشمندان از نفر ۱۷۹ میالدی نوزدهم قرن اواخر در

محقق و )دانشمند افتخاری ریاست به فرانسه کشور

صد دایره المعارف یک تنظیم و تهیه به اقدام فرانسوی(،

نمودند. تحقیقات پزشکی دانش مختلف رشته های در جلدی

تحریر به منجر یونان، و ایران قدیم طب در دشامبر وسیع

دایره المعارف آن در   »مزاج« عنوان تحت مفصلیٔ مقاله

بلغمی، دموی، مزاج های فقط دشامبر مقاله این گردید. در

مورد بوده آسان و سهل آن فهم که را سوداوی و صفراوی

و تر و سرد و گرم مزاجهای خصوص در و داده قرار بحث

ننوشته چیزی بوده، مشکل آنها تفسیر و فهم که خشک

آن بر قدیم طب اساس که را موضوعی واقع، است. در

 است. گذاشته مسکوت می باشد، استوار

در حاضر، قرن در علوم تاریخ استادان بزرگترین از یکی ، 

می نویسد: کتاب

قدیم علمی مباحث در داوری نظر از علوم تاریخ

� دارد، بسیار اهمیت که کسانی وسیله به اگر خصوصا

قدیم علمی موازین با هم و جدید علمی اصول با هم

توفیق عدم شود. علت نوشته دارند، کامل آشنایی

طب، و علوم تاریخ استادان و خاورشناسان بعضی

این در اساسی منابع به آنها کافی دسترسی عدم

در چه و ایران، در چه کنونی دنیای است. در خصوص

است، دست در اطالعاتی که آنجا تا امریکا و اروپا

اصول با هم حال عین در که ندارد، وجود فردی هیچ

آشنائی جدید طب موازین با هم و قدیم طب علمی

. باشد داشته کامل

حد تا  نژاد کمالی محمد رسد می نظر به اوصاف این همه با

مدرن طب به نسبی خصوصیت)اشراف این از توجهی قابل

باشد. قدیم( برخوردار طب و متون و چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

سنتی طب و مزاج10:28  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

سنتی( )طب مزاج

که همانطور که ، سنتی طب در است کیفیتی مزاج،

مخلوط از است، آمده  خوارزمشاهی ذخیره در

۹ دارای و می شود پیدا بدن در  چهارگانه عناصر شدن

و مهم مباحث از مزاج، شناخت دانش است. قسم

اذهان در دانش )این است  قدیم پزشکی در بنیادین

از است(. پیش »سردی« معروف »گرمی« و به عامه

جهان، در مدرن پزشکی علم پیشرفت به توجه با این

و خاص توجه مورد قدیم پزشکی اصول و روش

در درسی مباحث از  سینایی ابن و بقراطی طب

پزشکی جایگزینی با بود. فعال پزشکی دانشگاهای

گشته متروک حدی تا ایراندر ویژه به روش، این مدرن

� آسیایی، کشورهای از بعضی در اما است؛ مخصوصا

تدریس نیز فعال (،بنارس)هندوستان (،الهور)پاکستاندر

با اخیر، سال پنجاه دارد.. در جریان طبی روش این

از بسیاری دانشمندان، و پزشکان از تعدادی مطالعات

مزاج شناسی دانش بخصوص قدیم، طب مباحث

با تا برآمدند صدد در گروهی و گرفته دوباره رونقی

نقش استقراء،ٔ شیوه به و عقلی براهین به استناد

تأثیر نیز و پزشکی، مطالعات در مزاج دانش بنیادین

درمان، مسیر در را بیمار مزاج تعدیل و شناسایی

نمایند.. اثبات

تعریف

است. استوار مزاج شناخت بر  سنتی طب اساسی پایه

چهارگانه عناصر اجزاء متقابل واکنش از مزاج ها

 می آیند. بوجود متضاد،

چهارگانه عناصر

(، اربعه عناصر) چهارگانه عناصر

هستند. آتش و خاک ،باد ،آب شامل

می شود: حاصل نتیجه دو عنصر چهار این واکنش از

معتدل. مزاج.1

نامعتدل. مزاج.2

حاصل مزاج خشکی و تری سردی، گرمی، همچنین

است. عناصرٔ اولیه قوای

(.آتش) گرم مزاج.1

(.خاک) سرد مزاج.2

(.آب) تر مزاج.3

(.باد) خشک مزاج.4

مزاج انواع

قسم اند: نه مزاج ها

ندارد. وجود و است ممتنع که مطلق، اعتدال.1

بسیط: مزاج چهار.2

گرم. مزاج.3

سرد. مزاج.4

خشک. مزاج.5

تر. مزاج.6

مرکب: مزاج چهار

خشک. و گرم مزاج.1

تر. و گرم مزاج.2

خشک. و سرد مزاج.3

تر. و سرد مزاج.4

مزاج باشد، برابر ترکیب در متضاد عناصر مقادیر اگر

دست بهٔ نتیجه اگر ولی رسید؛ خواهد اعتدال به حاصل

وسط حد در متضاد عناصر مقادیر ترکیب از آمده

مزاج های از یک است. هر نامعتدل حاصل مزاج نباشد،

است. چهارگانه عناصر از عنصری کیفی نماد بسیطها مزاج انواع

داریم: مزاج نوع شانزده نیاکان و سنتی طب در بر قوه یک فزونی ) با است چهارصورت به ساده نوعدیگر( ی قوه سه

خشک( و ) سرد سودا ـ1خشک( و ) گرم صفرا ـ2تر( و )سرد بلغم ـ3تر( و ) گرم دم ـ4

زیر ی گانه دوازده های صورت به هم مرکب نوعدیگر( ی قوه دو بر قوه دو فزونی است) با

دموی. سودایی ـ بلغمی سودایی ـ صفرایی سودایی ـ1 صفرایی ـ بلغمی صفرایی ـ سودایی صفرایی ـ2

دموی.دموی. بلغمی ـ سودایی بلغمی ـ صفرایی بلغمی ـ3بلغمی. دموی ـ صفرایی دموی ـ سودایی دموی ـ4   

چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته نظر0 | یادداشت

            

داروسازی09:37  ساعت1391 شهریور19 یکشنبه

درطب اصلی مباحث از یکی داروسازی یا قرابادین،

احساس بیشتر زمانی داروسازی است. لزوم سنتی

یا نماید، معالجه را بیماری نتواند تکی داروی که می شود،

ممکن صورت این باشد. در داشته بیماری چند شخصی

اگر نماید. البته معالجه را بیمار نتواند ساده داروی یک است

بیمار نیاز مورد موارد تمامی به که شود پیدا تکی داروی یک

با است بهتر نماید، کفایت را بیمارها و بیمار و دهد پاسخ

داروهای بردن بکار از و گردد معالجه تکی داروی همان

شود. پرهیز مرکب

منظوم قرابادین

زمینه در سنتی داروسازی در که متونی مهمترین از

سنتی دارویی اشکال فراوری و ساخت داروها، ترکیب

از است عبارت است. قرابادین قرابادین دارد کاربرد

دارویی. های فراورده و داروها از نسخه یا لیست یک

ترکیب و دارویی اشکال تهیه نحوه ها قرابادین در

به آنها مصرف و نگهداری نحوه و مفرده داروهای

یک از قسمتی یا ها گردد. قرابادین می بیان تفضیل

در موجود قرابادین مانند هستند پزشکی بزرگ کتاب

ذخیره کتاب در موجود قرابادین یا سینا ابن قانون

جمله از اند جداگانه کتابی خود یا خوارزمشاهی

صالحی، قرابادین اعظم، قرابادین کبیر، قرابادین

قرابادین معصومی. کتاب قرابادین و شفایی قرابادین

قرابادین های کتاب ترین جالب از طب فی منظوم

و گیاهی ترکیبی داروهای ساخت زمینه در که است

خالصه سادگی، نهایت در کتاب این  دارد. وجود طبیعی

به اضافی، مطالب ذکر و گویی گزافه عدم و بودن

نظم شیرین و شیوا سبک به ای هنرمندانه طرز

که است رسایی و کوتاه ابیات شامل و شده نگاشته

داروها، شکل اجزا، خاصی مهارت با آن نگارنده

مربوط اطالعات دیگر و مصرف مقادیر داروها، ساخت

است. آورده در تحریر رشته به شعر قالب در را آنها به

سروده دارویی شکل اساس بر باب21 در کتاب این

دوم باب اشربه، و ربوب بیان در اول است. باب شده

بیان در سوم باب ها، معجون و اطریفل بیان در

در چهارم باب است، مؤثر روح تلطیف در که مفرحات

ششم باب حب، و ایارج در پنجم باب ها، تریاق مباحث

حقن، و شیافات بیان در هفتم باب مطبوخات، بیان در

گوارشات بیان در نهم باب اقراص، بیان در هشتم باب

بیان در یازدهم باب ادهان، در دهم باب سفوف، و

باب آورها(، )قی مقی بیان در دوازدهم باب لعوقات،

باب بخور، و عطوسات و سعوطات بیان در سیزدهم

در پانزدهم باب ذرورات، و ها مرهم بیان در چهاردهم

اطلیه، بیان در شانزدهم باب چشمی، داروهای بیان

هجدهم باب مربیات، بیان در هفدهم باب ضماد، و کماد

نطوالت، انواع بیان در نوزدهم باب ها، غرغره بیان در

بیان در یکم و بیست باب و مو داروهای در بیستم باب

به که کتاب این آن. سراینده ترکیبات و سنون انواع

به را کتاب باشد، داشته "شرف" نام رسد می نظر

/ قمری هجری ۸۵۳ تا ۷۹۵) بیگ الغ تیموری پادشاه

میالدی( ۱۴۴۹ تا ۱۳۹۳/ خورشیدی هجری ۸۲۸ تا ۷۷۲

در رنگی نسخه یک تنها کتاب این است. از کرده تقدیم

دارد. وجود ترکیه کشور در صفحه228 چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

نجوم بخش کبیر قرابادین افزار نرم11:52  ساعت1391 شهریور7 شنبه سه

نجوم بخش کبیر قرابادین افزار نرم

که مفردات بر نجوم تاثیرات نسخ شامل نجوم بخش

شده آورده مطلب ادامه در آن فهرست

. شود مراجعه افزار نرم به هریک شرح برای و

حاصل تماس09123382295 تلفن با بیشتر اطالعات برای

شود

نجوم متعلقات شرح

وستارگان طب یک جدول

وستارگان طب دو جدول

زحل ستاره به منسوب ادیه

زحل به منسوب نباتات ادویه

یک جدول مشتری به منسوب ادویه

دو جدول مشتری به منسوب ادویه

یک جدول مریخ به منسوب ادویه

دو جدول مریخ به منسوب ادویه

شمس به منسوب ادویه

شمس به مربوط منسوبات

وعطارد زهره به منسوب ادویه

زهره نیر منسوبات

عطارد منسوبات

قمر منسوبات چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

چیست؟ نجوم19:56  ساعت1391 مرداد16 دوشنبه

چیست؟ نجوم

 

واژه است. اما ستارگان معنی به نجم جمع نجوم کلمه

astronomyدو از انگلیسی زبان به نجوم کلمه معنی یعنی

معنای به نوموس و ستاره معنای به آسترون یونانی، واژه ی

مطالعه ی واقع در نجوم است. علم شده گرفته قانون

است. آسمانی اجرام سرنوشت و تکامل ساختار، حرکات،

قوانین از بسیاری کشف به خود تحول مسیر در نجوم علم

که گفت باید است. ولی امده نایل آسمانی اجرام بر حاکم

نیست. پذیر پایان هرگز باره این در پژوهش و تحقیق کار

از تازه ای اسرار به زمان هر در تکنولوژی، پیشرفت با زیرا

 می یابیم. دست آفرینش جهان

Astronomy : Astron + Nomos 

جهان درباره ی آدمی چراهای و سواالت به پاسخ نجوم علم

عبارت نجوم علم دیگر دیدگاه است. از آن ماهیت و افرینش

اجسام و اجرام مادی و طبیعی تکامل مطالعه ی از است

با نجوم ترتیب این معین. به مکان و زمان هر در آسمانی،

 می کند. پیدا نزدیکی بسیار پیوند فلسفی و نظری مباحث

 نجوم علم تقسیمات

 Astronomy نجوم و هیئت ـ1

 می کند. بحث آسمانی اجرام حرکت درباره ی کلی طور به

 Astrophysics اخترفیزیک ـ2

تحوالت و شیمیایی ترکیب فیزیکی، خواص ساختار، درباره ی

ظاهری حرکات مطالعه ی به و می کند بحث ستارگان درونی

می پردازد. این نیز آن ها مواضع تعیین و ستارگان حقیقی و

 است: قسمت دو شامل خود بخش

 Applid astrophysice کاربردی الف( اخترفیزیک

و می پردازد نجومی وسایل و ابزار طراحی به عمدتا

 است. نظر مورد اخترشناسی روش های کاربردی مطالعه ی

 Theoretical astrophysice نظری ب( اخترفیزیک

داده توضیح را نجومی پدیده های فیزیک، قوانین کمک به که

 می نماید. تبیین و

 Cosmology شناسی کیهان ـ3

و جهان مادی و طبیعی تکامل عمومی قوانین رشته این

هستی جهان دیگر، عبارت می کند. به بررسی را آن ساختار

آن مطالعه ی به و می گیرد نظر در کلی طور به را

شناسی، کیهان مطالعه ی مورد مهم موضوع می پردازد. دو

اساسی مساله ی و نواختران کهکشان ها، وضع بررسی

 است. جهان انبساط

 Cosmogony زایی کیهان ـ4

می کند. بحث کیهان منشا و پیدایش چگونگی درباره ی

قلمرو در عالم، تکوین و تحول پیدایش، به مربوط مسایل

است. زایی کیهان مطالعات چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

تغذیه بخش کبیر قرابادین افزار نرم19:47  ساعت1391 مرداد16 دوشنبه

هریک خطی نسخ شرح آمده ذیل در تغذیه لیست فهرست

فهرست از

اطالعات جهت است موجود جستجو امکان با افزار نرم

بیشتر

. فرمائید حاصل تماس09123382295 تلفن با

ذوالخاصیة مقدمه 

 

دربدن موادغذائی حاالت

مطلق ودوای غذا

دوائی غذای

واغذیه ادویه افعال

ذوالخاصیة وحسی امورظاهری

ذوالخاصیة مسهل دوای

وتاثیرهریک ذوالخاصیة مقوی ترکیب

ترکیبات وشرح انواع

مزاج تعریف

مزاج اقسام

بدن واعتدال مزاج کیفیت

صنعتی ترکیبات طبیعت

واغذیه ادویه تجربی شناخت روش

واغذیه ادویه تجربی هشدارهای

قیاس به واغذیه ادویه شناخت روش

ح�ریف طعم

مر طعم

مالح طعم

حامض طعم

عفص طعم

دس�م طعم

قابض طعم

حلو طعم

تفر طعم

ورایحه استشمام

یارنگ لون

رنگ انواع

قیاس استدالل

ادویه ترکیب الزمه

دوا به نسبت غذا مزیت

مرض تشخیص بعداز ادویه ترکیب

ادویه ترکیب ضوابط

دارو وترکیب مزاج تشخیص

ادویه ترکیبات طبیعت درجه شناخت

شربت ترکیبات استخراج روش

منفرد ادویه از بعضی عمر

مرکب ادویه عمر ومدت ادراک زمان شرح

ادویه خواص در اطباء نظر اختالف علت

جات ادویه وبرداشت نگهداری

صحیح وآشامیدن خوردن شرح

ادویه احراق دربیان

بورق احراق

جبسین احراق

حیه احراق

خطاطیف احراق

زاج احراق

زرنیخ احراق

پشت سنگ احراق

عقیق احراق

صدف احراق

نقره احراق

قطران احراق

پشم احراق

وثقیله وتحمیص تشویه

ادویه یاتدبیر اصالح

ذراریح اصالح

شبرم اصالح 

آور نشاط ادویه اصالح

دبق اصالح

وغسل خیساندن

مفرده ادویه وخواص عملکرد شناخت

اطباء  اصطالحات بعضی شرح 

وکبد معده موافق و قلب مقوی ابراهیمیه غذای

نارس( امچور)انبه

رسیده انبه شیره یا اموتهه  

آنها تهیه های جزر)زردک( وروش غذاهای انواع شرح 

جوزابه غذای

  چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

امراض بخش کبیر قرابادین افزار نرم19:43  ساعت1391 مرداد16 دوشنبه

امکان با خطی نسخ شرح آمده قدیم در امراض فهرست

لیست از جستجو

09123382295 تماس تلفن است موجود افزار نرم در

 

آدر   

اخذه 

اکله  

ابرقلسا 

ابرده 

ابرش  

ابطریطاوس 

ابریه 

اوبنه 

ابورسما 

ابوبلقسیا 

ابیلیمیا 

اتشک  

االتساع 

احتباس 

احتواء  

االختالج 

وقلب معده اختالج 

االختالط 

االختالف  

الدکاه اختالف 

واختناق االخناق 

اخیلوس  

اللسان ادالع  

اوربیان 

ارثیاق 

ارقان 

ارتفاع  

الشرج واسترخاء استرخاء  

استسقا 

اسرالبول 

اسقاط  

الفار اسنان 

 

اسهال

اصنن  

اطروغیا 

اعتقال  

اعوجاج 

اعیا 

غم   

واقطیوس افطیوس 

التصاق   

السن 

االمتالء 

الصبیان ام  

امغیارینوس  

اموریدوس 

انبوسیما 

انتشار 

النفس انتصاب 

انتفاخ  

انطباق   

انفجارالدم  

انقالع 

الجفن انقالب     

المعده انقالب 

انقیماریوس  

انکساراالذن 

اوذیما 

اوراطیس 

االذن اورام  

اوفیلوس 

ایالوس 

البادشنام 

البثور    

البحران   

تجریک البرده 

البرسام 

البرش 

البرص 

البطم 

البواسیر 

البواتین 

البهر 

بوالدم 

الفراش فی البول 

بولیموس 

البهتوبه 

البهت  

البیاض  

البیضه 

التاکل 

التثاوب  

التحجر 

التخمه 

التخیالت   

التربل 

الترهل  

الترجر  

تزعزع  

تزیداالسان مزض 

التشنج  

تشنج 

المفاصل تعقد   

تقشرالقلب  

تقطیرالبول  

االظفار تعقف  

النفس تقلب 

التمدد 

الطمتی  

التلمل  

التفس  

الصعدا تنفس  

الثفظ 

تمرط 

تناثرالشعر 

قوته 

التوثه  

االجقان تهج  

التهوع 

تینی  

الثالیل 

القلب جذب

حجوظالعین   

حجام 

الجدری 

الجاورسیه 

الجذام    

الجراحه 

الجرب 

الکلبه جرب 

االجفان جساه 

والطحال والکبد جساةالمعده 

الجشا  

االنف جفاف

الجمره 

جمود  

الصدر جمود 

الدم جمود  

الجنون 

جوع 

الجهر  

الحدبه   

العین حرقه  

الحصبه 

الحصفه   

الحفر  

المری حکاک 

االنف حکة 

الرحم حکة 

الحمره 

الحمق 

الحمی 

النفس خبث    

الخبط 

الخجل 

خراج 

خراط 

خرب 

خشم 

خفقان  

خفقةالکبد

خلع 

خمار 

خلفه 

خمول 

خنازیر 

خناق  

خیاالت  

خیالن

داءاالسد 

داءاثعلب  

داءالفیل 

دارالکلب   

دبیلةالکبد 

داخن   

دبیله  

دشبد 

الشیخوخه دق 

دلع 

دمل 

دوار    

دداد 

دیدان 

االصل ذات 

الجنب ذات  

الرئه ذات 

الصدر ذات 

العرض ذات 

ذبحه     

ذرب  

اندذوبان  

مااالسنان ذهاب 

ذیابیطس مزض

ربع 

ربو 

رتق 

رجا 

رض 

رعاف  

رعده  

رعشه 

رعونت 

رمص 

االفرسه ریاح 

البواسیر ریح 

المثانه ریح 

الکلیه ریح 

الرحم ریح 

الصبیان ریح 

زحیر 

زرقت 

الشو ریح 

االمعا زلق 

سباب 

سحج 

الخیشوم السدةفی 

السرسام 

سدد  

الرحم سرطان 

سعفه  

سقیروس 

سکر   

سل 

سالق 

البول سلس   

سلع 

سوالقنیه 

سوالهضم 

سوبیحی  

مزاج سوی 

سونوخس  

شبق 

شتره 

شخوص  

سهر 

شدخ 

شرق    

الکبد شرقه 

شرناق 

شطرالغب 

شعرالمنقلب  

شری 

شفاف 

شقیقه 

شوص 

شوصه 

شیرنج 

الکلبی شهوه

شیرازیه  

شیلم 

صباری 

صالبه  

صداع 

الحدقه صداع 

صدید 

صرع 

صریراالنسان 

الصفر  

صلع 

صنان  

صون 

وردینج 

ورم 

واوضح 

وشکین  

وهن 

هاشمه 

االدین هرب 

هزال 

هالس  

هواع  

هیضه 

ینع 

یرقان 

نتوءالسره  

فالج   

لقوه

دبیله

 

  چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

جهان و ایران طب تاریچچه19:39  ساعت1391 مرداد16 دوشنبه

 

 

کبیر قرابادین

نویسنده شرح

قدیم در معالجه روش

وژاپن چین در طب

هندوستان در طب

قدیم ایران در طب

وبابل وآشور کلده در طب

اسرائیل در طب

مصر کشور در طب

یونان کشور در طب

اروپا  در طب

عربی ممالک در طب

طب در واثرات اسالم ظهور

کریم قرآن  در طب

شبعه احادیث  در طب

اسالمی قرون در اطباء

حاضر کتاب مولف

قرابادین لغت

قرابادین کتب

کتاب چاپ

کتاب شرح

الجوامع مجمع

 

های نوشته دست از تعدادی جهان و ایران طب تاریچچه

جهان طب گذشته به جع را قدیمی چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت

            

قرابادین کبیر قرابادین خطی کتاب شرح19:30  ساعت1391 مرداد16 دوشنبه

 قرابادین کبیر قرابادین خطی کتاب شرح

است. مختصر رساله معنای بهgrafidion سریانی ریشه از 

میپردازد. به یکدیگر با مفرد داروهای ترکیب به دانش این

نوشته آنها ترکیبات و داروها شناخت درباره که کتابهایی

در مسلمان »قرابادین« میگویند. پزشکان نیز میشود

آثار ویژه به و یونانی طب از داروسازی و داروگیاهشناسی

از یکی داروسازی یا گرفتند. قرابادین، تأثیر بسیار جالینوس

داروسازی است. لزوم سنتی پزشکی در اصلی مباحث

بیماری نتواند تکی داروی که می شود، احساس بیشتر زمانی

این باشد. در داشته بیماری چند شخصی یا نماید، معالجه را

بیمار نتواند مفرده ویا ساده داروی یک است ممکن صورت

به که شود پیدا تکی داروی یک اگر نماید. البته معالجه را

را بیمارها و بیمار و دهد پاسخ بیمار نیاز مورد موارد تمامی

گردد معالجه مفرده داروی همان با است بهتر نماید، کفایت

سنتی شود. طب پرهیز مرکب داروهای بردن بکار از و

(Traditional medicine) سنتی طب یا سنتی پزشکی

بررسی و توصیف به که است، متنوع و پرقدمت زمینه ای

در که می پردازد، پزشکی دانش های و سیستم ها از آن دسته

جوامع در مدرن، طب دوران از قبل و پیشین سده های طی

بخش دو به سنتی است. طب آمده بوجود بشری گوناگون

.1شامل: نظری طب که است شده تقسیم عملی و نظری

و باشد می وعالیم . دالیل3 و وعلل . اسباب2 طبیعیه امور

.3 و درمانی . دارو2 . تدابیر1بخش: سه به عملی طب

و اصول سنتی طب های گردد. پایه می تقسیم یدی اعمال

بدن که هستند مبادیی طبیعیه امور سنتی، طب های پایه

قوام و هستی و است مبتنی آن بر کاینات سایر و انسان

که شوند می تقسیم قسمت هفت به هاست. و آن از بدن

افعال و شامل: ارکان, امزجه, اخالط, اعضا, ارواح, قوا

تعریف گونه بدین هست ارکان که آن نخست هستند. بخش

بدن اولی اجزای که هستند بسیطی اجسام که گردد می

که این یعنی آن بودن بسیط از ومراد است آن غیر و آدمی

طبع و صورت نظر از مختلفی اجسام به را آن توانیم نمی

)آتش(, هوا, ماء نار شامل و است چهار کنیم.ارکان تقسیم

عنصر یک ها این از کدام باشد. هر )زمین( می )آب(, ارض

که هست دارا کیفیت دو و خود مخصوص مکان و باشد می

خاطر به آن کیفیات و آن طبع اساس بر مخصوص مکان

همه از تر باال و سبکترین است. آتش آن ذاتی خصوصیات

دو دارای و گویند می مطلق خفیف آن به که گیرد می قرار

قرار آتش زیر در که باشد. هوا می خشک و گرم خصوصیت

دو دارای و گویند می مضاف خفیف آن به که میگیرد

ثقیل آن به که هوا زیر در باشد. آب می تر و گرم خصوصیت

باشد. می تر و سرد خصوصیت دو دارای و گویند می مضاف

مطلق ثقیل دلیل این به و گیرد می قرار درمرکز که زمین و

میباشد. دارا را خشکی و سردی خصوصیت دو و باشد می

نیاز تکی، و ساده داروی شاید طعم اصالح داروها تدبیر

مزه می کند. اما برآورده بیمار درمان خصوص در را پزشک

از معده و برنمی تابد، را آن طبیعت که است طوری دارو

هم که دیگری داروهای می نماید. ترکیب اجتناب آن قبول

آن مزه اصالح باعث هم و باشد، اصلی داروی کار کمک

در هدف اندام تا دارو است. بدرقه ضروری و الزم گردد،

هدف اندام به دارو رسیدن سنتی، پزشکی داروسازی بحث

از قبل دارو و نگردد محقق امر این اگر است. چون بایسته

... اثر و غذا با شدن مخلوط و هضم اثر در اندام به رسیدن

داشت. نخواهد را نیاز مورد تاثیر دیگر بدهد، دست از را خود

داروی که داروهایی مرکب، داروهای لزوم جهت این از

اهمیت حایز بسیار نماید، بدرقه هدف اندام تا را اصلی

هستند ساده ای و تکی داروهای تاثیر در عمل است. سرعت

رسیدن در ولی می کنند برآورد درمان در را پزشک انتظار که

برای که کافور مثال: قرص دارند. برای تاخیر هدف اندام به

هدف اندام به رسیدن در می شود، تجویز قلب مزاج حرارت

را کافور قرص به بخشیدن سرعت کار دارد. زعفران تاخیر

رسید، قلب به کافور قرص که همین و می دهد، انجام

برای دارو سیر سرعت می شود. کاهش جدا او از زعفران

درمان و تاثیربخشی در که هستند داروهایی تاثیر کفایت

عمل تیز و تند بسیار ولی هستند، کافی و موثر بیماری،

� و می منند فاصله و کرده عبور هدف اندام محل از فورا

سرعت از داروها، این مطلوب تاثیردهی برای می گیرند. باید

چنین این انسدادها بازکننده داروهای شود. اکثر کاسته آنها

تخم می توان مورد این دارند. برای زیادی سرعت و هستند

آورد. تخم مثال کبدی انسداد بازکننده داروهای در را ترب

این در و شده مبد در انسدادی ضد داروی تاخیر باعث ترب

. . . با داد. و خواهد انجام کبد در را کارش دارو تاخیر،

و شده خارج اول حالت از دارو مزاج دوم، داروی افزودن

اصلی: نوشتار مرکب می کند. مزاج بروز مرکب مزاج بحث

از که دارویی مرکب مزاج آوردن بدست برای مرکب مزاج

سیم در که کندر و است خشک و گرم دویم در که زنجبیل

است، تر و سرد دویم در که بنفشه و است خشک و گرم

سردی و گرمی درجات می کنیم: مجموع عمل صورت بدین

جداگانه را اجزاء از یم مصرف( هر میزان )واحد شربت ها و

می شود. حاصل کلی مجموع آنها جمع با بعد آورده بدست

کسر تکی آمده بدست عدد بزرگترین از را کلی مجموع این

مزاج حاصل می نماییم، تقسیم شربت ها قدر بر و کرده

خراسانی عقیلی علوی حسین محمد سید بود خواهد مرکب

در قمری هجری12 قرن بزرگ طبیب شیرازی: عقیلی

در طب عرصة بزرگان از همه که نموده زندگی خانواده ای

�د نوادگان از بوده اند. او خود روزگار حسین الدین مظفر سی

بزرگان از و خراسان اطبای جمله از که است خراسانی

شد. ساکن آنجا در و رفت شیراز به که است عقیلی خاندان

خود آثار در او ولی نیست معلوم به درستی عقیلی تولد محل

بوده هند و ایران در او حضور بیانگر که می کند بیان سخنانی

کسانی جمله از خراسانی عقیلی محمدحسین است. حکیم

این در آموزی دانش گرو در سر که آنان برای که است

حوزه، این در البته نیست ناشناخته شخصی نهاده اند، قلمرو

این در مهمی جایگاه که برشمرد توان می را بسیاری افراد

این در که داشت آن بر را ما علت چند ولی دارند، زمینه

عقیلی علوی محم�دحسین سید حکیم آثار و زندگی به نوشتار

ای خانواده در نمو و رشد باشیم داشته ای اشاره خراسانی

آیند، می شمار به نامدار طبیبانی ها آن از بسیاری که

او عالمانه و مفص�ل های موشکافی و او آثار و کتب جامعیت

شبه در طب گذاری پایه در خاندانش و او تأثیر و آثار این در

از بسیاری از را وی که است عللی جمله از هندوستان قاره

گفتار بخشد می خاصی ویژگی گذشته، حکیمان و طبیبان

مردم طبع مورد که باشد باره؛ این در است تأملی نیز زیر

عقیلی حسین محمد سید آثار و زندگی شود نظر صاحب

شمرده موسوی علوی سادات جزء عقیلی خاندان خراسانی

این بزرگان از یکی خراسانی، مظفرالدین سید شوند می

که موسوی، محمدتقی میرزا چنین هم و است خاندان

خانواده این افراد جمله از ماست، موردنظر عقیلی پدربزرگ

نام همراه علوی پسوند این بر عالوه شود می شمرده

حکیم خورد می چشم به خاندان این افراد از بسیاری

می یاد خود سیادت از صراحت با نیز عقیلی محم�دحسین

خاندان، این میان در فرد اثرگذارترین و مشهورترین کند

دو در را او زندگانی که است عقیلی محمدحسین حکیم

زندگی ـ1کنیم: می بررسی علمی و شخصی زندگی بخش

سیدمحم�د به او از گاه که عقیلی محمدحسین شخصی

بن محمدحسین بهادر، خان محمدحسین میر خان، حسین

محمدهادی بن محمدحسین و علوی، عقیلی محمدهادی

فرزند است، شده تعبیر نیز شیراز، خراسانی علوی عقیلی

ابتدای در اوست، پدر دایی که خان علوی است محمدهادی

مبرور مغفور ماجد والد خال نگارد می چنین قرابادین کتاب

حکیم بن خان علوی سید بحکیم المخاطب محمدهاشم

ماند. ناتمام و زد قرابادین تألیف به دست العلوی محمدهادی

علوی خواهر نوه را وی قانونچه ترجمه کتاب در نیز میر دکتر

ندارد منافاتی عقیلی کالم با سخن این البته داند می خان

اشاره این به قلندر محمدهادی میر زندگی مبحث در زیرا

مادربزرگ ـ خان علوی خواهر یعنی ـ وی دختر که شده

با نیز الذریعه کتاب در تهرانی آقابزرگ است. مرحوم عقیلی

محمدهاشم که کند می اشاره این به تنها مختصر ای اشاره

درستی به وی تولد محل است بوده عقیلی خویشاوندان از

می ایران از ای محله درباره گزارش به گاه او نیست معلوم

� پردازد، گوید می چنین شیراز رکنی آب توصیف در مثال

است جمع محموده اوصاف اکثر شیراز آباد رکن چشمه

می شیراز شهر ثلث به تا و است کم بسیار رکنی آب ولیکن

منطقه در او حضور از حاکی این گرددکه می تمام و رسد

از یکی در خود حضور از گاه و است بوده ایران از ای

� گوید، می سخن هندوستان نواحی قرابادین کتاب در مثال

لÆهتی چینی چوب مبحث در کبیر wإلی که بدان نگارد می س

است هجری پنج و هشتاد و صد یک و هزار یک سنه که اآلن

لÆهت قرب وجود با wو فاصله بیشتر منزل پانزده چهارده که س

و شرق به مایل شمال جانب در و نیست آباد مرشد از دور

حدود مبحث در یا استو واقع بنگاله مملکت حد سر در

آنچه بنگاله در اوراق جامع و نویسد می قرابادین األمراض

مسافرت نشانگر ها گزارش این که است آن کرده مشاهده

این البته اوست حیات طول در مختلف نقاط به مؤلف های

دراین آنچه و نیست او شخصی زندگی درباره اطالعات همه

در عقیلی که است نکاتی همان رسیده، ما دست به باره

به این و است کرده اشاره ها بدان خود کتب کنار و گوشه

� که است مناسبتی سبب آید می پیش طبی مبحثی در احیانا

نداشته را خود شخصی زندگی گزارش قصد عقیلی خود اال� و

یا همسر او، ازدواج از اطالعاتی سبب همین به است،

نیست. به دسترس در ها آن تعداد و فرزندان همسرانش،

اگر یا و است نداشته ذکور فرزند عقیلی رسد می نظر

حرفه که را، پدر حرفه یا و اند رفته دنیا از کودکی در داشته،

گویا رو این از اند نگرفته پیش آنهاست، خانوادگی مهارت و

حکیم رسد می پایان به او مرگ با عقیلی خاندان طومار

خاندان این کتب به که نیز اعظم، اکسیر مؤلف جهان، ناظم

� اش، ارزنده کتاب جای جای در و داده می اهمیت از صراحتا

یا و نوشته یا و کتاب از نماید، می نقل را مطالبی ها آن

این که کند، نمی یاد عقیلی فرزندان از ای نسخه حتی

است ممکن البته کند می تأیید را ما پیشین سخنان صحت

و باشند کرده مهاجرت ایران به او مرگ از پس وی خاندان

ولی باشند، کرده سپری دیار این در را خود زندگی ادامه

هرچند است، نرسیده ما دست به گونه این گزارشی هرگز

و مخطوط نسخ فهرست در کاوی و کند با است ممکن

بزرگ خاندان این از سرنخی هند، و ایران کشور دو ناآشنای

زندگانی بررسی علمی زندگانی ـ2 آورد دست به فرهیخته و

بر احاطه نیازمند عقیلی علوی محمدحسین حکیم علمی

از او تأثیرپذیری او، اساتید از دقیق اطالع او، کتب

اوست آثار ماندگاری و آیندگان بر او تأثیرگذاری گذشتگان،

در او نیست دشواری چندان کار او اساتید از یافتن اطالع

طب عرصه بزرگان از همه که نموده می زندگی ای خانواده

خرمن از چینی خوشه رو این از اند، بوده خود روزگار در

به گاه که ها، آن ارزنده تجربیات از استفاده و ها آن پرفیض

به است، مانده یادگار به او برای ای نسخه یا و اثر صورت

تجربیات از عقیلی است بوده پذیر ممکن او برای سهولت

های استفاده خود اقوام دیگر و پدر و خان علوی خود، استاد

چه و قرابادین در چه خود، کتب جای جای در و برده فراوانی

میان این در است کرده نقل را تجربیات این معالجات، در

شخصیت بارزترین از یکی عنوان به معتمدالملوک، نقش

گری جلوه او پدر و او، اساتید جمله از و خانواده این های

مدون کتاب صورت به تجربیات این از بسیاری دارد بیشتری

ها نوشته این کنیم ادعا قاطعیت با بتوانیم امروز ما تا نبوده

های نوشته صورت به بیشتر بلکه است شده گرفته آنجا از

رسیده عقیلی دست به که بوده هایی نسخه یا و پراکنده

در معالجات ارزشمند کتاب در عقیلی نمونه عنوان است. به

معتمدالملوک، نواب و نویسد می صدر های بیماری مبحث

در کامله مد�ه که را مردی من دیدم اند نوشته سره، قدس

از و براز طریق به او امعای از یافت اخراج و بود او صدر

روزیو اندک در گردید هالک و بسیاری مد�ه قی، طریق به وی

عباراتی و کند می یاد خود پدر از بسیار قرابادین کتاب در یا

از بخشی ماجد والد اند فرموده قلمی نویسد می گونه این

پادشاهان برای که است شخصی های نسخه ها، نوشته این

به توجه با ها نسخه این است شده ساخته ها آن اطرافیان و

عنوان به تواند نمی لوازمات، از بسیاری به عنایت عدم

بخشی، ام�ا گیرد قرار مورداستفاده عمومی های نسخه

سیر و است باارزش بسیار که دارد پزشکی گزارش حالت

این دهد می نشان را بیماری با پزشک برخورد و درمان

تنها نه و پزشکی، کتب در حکایاتی صورت به گاه بخش،

کتاب در که زیر حکایت خورد می چشم به عقیلی، کتب

نواب و هاست گزارش این از ای نمونه است آمده معالجات

قدس ـ ماجد والد خال خان علوی سید معتمدالملوک،

شکایت و آمد من نزد جوانی مرد که اند فرموده ـ سرهما

و رسیده هم به او راست پهلوی در که شدیدی وجع از نمود

ممتلی او نبض و او گردن چنبره و شانه جانب به تا کشیده

بود نکرده فصد که مدید مد�ت و فصد به معتاد و بود عظیم

خون رطل ثلث دو مقدار و باسلیق فصد به را او نمودم امر

توانست که حدی به یافت تسکین قدری او وجع گرفتم، او از

داشت صحبت شب ربع تا روز آخر از خود یاران با و نشست

در ای مقدمه عنوان به بتوان شاید که مطلب، این از گذشته

مقدمه در عقیلی نقل بنابر دانست، وی اساتید از یادکرد

های قرابادین بزرگترین از شاید که قرابادین، ارزشمند کتاب

برای را طریقی و سلسله وی باشد، دسترس در و موجود

بزرگ پیامبر سلسله این صدر در نماید می ذکر خود اساتید

قرار ـ السالم علیه و آله و نبینا علی ـ سلیمان حضرت الهی

بودن الهی بر مبنی مقدمه، در را ما ادعای سخن، این دارد

السالم، علیه سلیمان حضرت از بعد کند می تأیید علم این

بقراط، از بعد دارند قرار بقراط او از پس و اسقلینوس

ان اطبای قرار طبرستان و خوز اطبای ها آن از پس و حر�

مکتبی دارای ناحیه، دو این که دهد می نشان این دارد

نام میان، این در البته اند بوده طب در علمی و اثرگذار

که باشد آن دلیل شاید این و نیست مطرح خاصی شخص

نبوده خاصی شخص به بسته مکتب، دو این تأثیر و شهرت

فرهیختگان علمی، های دانشگاه این ریزی پایه در بلکه است

به تاریخ درگذر متأسفانه که اند، داشته نقش بسیاری

با سلسله، این از بعدی مرتبه در اند شده سپرده فراموشی

سید فرزند هرچند میرزامسیح خوریم برمی مسیح میرزا

ولی باشد، می است، خراسان اطبای از خود که مظفرالدین

آموخته دانش میرزامسیح که دهد می نشان سلسله این ذکر

را اش علمی های اندوخته وی، بلکه نیست، پدر مکتب

میرزامسیح، از پس است طبرستان و خوز اطبای مرهون

میر از پس سلسله این در دارد قرار قلندر محمدهادی میر

محمدهاشم میر موسوی، محمدتقی سید علوی، محمدهادی

حکیم سلسله، این در دارند قرار عقیلی محمدهادی و

از ماست، موردنظر که خراسانی، عقیلی محمدحسین

خان علوی یعنی پدرش، دایی از و محمدهادی یعنی پدرش،

ارادت به عقیلی که اساتیدی از است نموده فیض کسب

محمدعلی میر نام با است شخصی نموده تصریح آنان

که است ای گونه به شخص این درباره عقیلی سخن حسینی

� است بوده برتر او اساتید دیگر از محمدعلی میر گویا در مثال

جوانی عنفوان از کند می عنوان األدویه مخزن کتاب ابتدای

چند در ولی است آموخته را علم این ماجد والد خدمت به

می معرفی الحسینی محمدعلی میر را خود استاد بعد سطر

اظهار استاد این به خود کتب تمام ابتدای در عقیلی کند

به داند می او امر امتثال را خود تألیفات و نماید می ارادت

خال نویسد می چنین قرابادین کتاب ابتدای در نمونه عنوان

حکیم به المخاطب محمدهاشم مبرور، مغفور ماجد والد

به دست علوی محمدهادی حکیم ابن خان علوی سید

محمدعلی میر و ماند ناتمام و زد قرابادینی تألیفات

تمام را او کار خواست من از من مرشد و پیر الحسینی

نیست دسترس در دقیقی اطالع عقیلی دیگر اساتید کنماز

و کند می یاد خویش کتب در فراوانی اطبای از وی هرچند

مع یا مستقیم طور به وی که است آن نشانگر امر این

است نموده فیض کسب فراوانی اساتید خرمن از الواسطه

نیز دیگر علوم از دارد طب در که مهارتی بر عالوه عقیلی

نیز دیگر علوم از ای استفاده گاه کتبش در و نبوده بهره بی

� است کرده می اصولی و منطقی اصطالحات از گاه مثال

الی شی کل یرجع جمله از قواعدی بیان کند؛ می استفاده

استفاده اصطالحاتند این جمله از تساقطا تعارضا اذا و اصله

نیز ـ السالم علیهم ـ معصومین احادیث و قرآن آیات از

خاندان سخنان و الهی کالم به او اعتقاد و اطالع از حاکی

� است پیامبر بیان در الحکمه خالصه کتاب مقدمه در مثال

را آن شرف و فضیلت که بدان نگارد می طب علم فضیلت

علم و االبدان علم علمان العلم و است وارد که بس این

طب به انسان نیازمندی بیان در همان، ادامه در و االدیان

استشهاد روایات و آیات این به الهی معرفت و شناخت برای

الی االنسان ینظر افال ، تبصرون افال انفسکم فی و کند می

بنفسه اعرفکم و ربه عرف فقد نفسه عرف من ، نفسه

نیز و شعر تفسیر، عرفان، در مطالعاتی بربهعقیلی اعرفکم

به اگر است داشته اشاراتی علوم بدین گاهی گاه و داشته

نگاشته معالجات کتاب در عشق عنوان تحت او که ای مقاله

جنبه بر عالوه بیندازید، آورد، خواهیم پی در را آن ما و است

را او مداری والیت و لطیف ذوق از نشانی فوق های

کننده بیان که او، کتب درباره عقیلی آثار نمایید می مشاهده

بکشد دراز به سخن شاید اند، عقیلی علمی جایگاه و ارزش

میزان و ها آن وجود ها، آن موضوعات کتب، اسامی و تعداد

می پی راستا این در که است مباحثی ها، آن تأثیرگذاری

مفصل از شاید عقیلی، از مانده جای بر های کتاب گیریم

یا و کتب به زیر در باشد مانده جای بر طبی کتب ترین

در ها آن از نامی الاقل یا و مانده جای بر که او، رساالت

شفایی دستور ـ1 نمود خواهیم اشاره شده، برده تاریخ

را کتاب این الذریعه، گرانقدر موسوعه در تهرانی آقابزرگ

و کرده بسنده مقدار همین به ولی است داده نسبت وی به

صغیر قرابادین ـ2 است ننگاشته این بر افزون چیزی

ما سخن نماید می تصریح کتاب این تألیف به خود عقیلی،

الحکمه خالصه کتاب در که است نقلی مد�عا این درباره

شراب وصف نگارد می چنین کتاب این در عقیلی دارد وجود

در کبیر قرابادین در ـ علیه الله صلوات ـ جناب آن از حالل

حرف در مفردات صغیر قرابادین در و زبیب، در الزاء حرف

در امروزه کتاب این شدهمتأسفانه مذکور اشربه در الشین

خطی های فهرست در نیز آن از گزارشی و نیست دسترس

رسد می نظر به البته است نیامده دست به ها کتابخانه

و باشد امر این سبب کبیر، قرابادین ارزشمند کتاب جامعیت

قرابادین کتاب به اندیشمندان اقبال از کتاب، این تألیف

آقابزرگ مرحوم الطب خالصه ـ3 است کاسته می صغیر

در کتاب، این که است نموده نقل الذریعه کتاب در تهرانی

آن باشد می موجود استانبول همایون سرای داخل کتابخانه

خالصه کتاب همان کتاب این که داده را آن احتمال مرحوم

اساس بر آقابزرگ مرحوم گزارش البته باشد الحکمه

های دریافت نه است، کتابخانه آن یافته تنظیم فهرست

� مشاهداتی خالصه ارزشمند کتاب از غیر به عقیلی ظاهرا

رغم علی و است داشته الطب خالصه نام با کتابی الحکمه،

از اثری است، آمده مختلف کتب در کتاب این اسم که آن

از ای خالصه الطب، خالصه که رود می آن احتمال نیست آن

به توجه با بعدها که باشد الحکمه خالصه ارزشمند کتاب

دست به کتاب این الحکمه، خالصه اهمیت و تفصیل

این الکلیات شرح فی النکات زبده ـ4 شد سپرده فراموشی

کتابخانه فهرست در است، چغمینی قانونچه شرح که کتاب،

می نظر به البته خورد می چشم به اسالمی شورای مجلس

علوی محمدهادی بن حسین یا محمدحسین باید مؤلف رسد

این رسد می نظر به کتابت تاریخ به توجه با هرچند باشد

کتاب عقیلی زیرا نباشد، ما موردنظر عقیلی تألیف کتاب

کتاب تألیف سال که ق، هـ1195 سال از بعد را معالجات

71 یعنی است کرده تألیف است، الحکمه خالصه ارزنده

الکلیات شرح فی النکات زبده کتاب کتابت تاریخ از بعد سال

محمدهادی یعنی عقیلی پدر تألیف کتاب این رود می احتمال

گردد ضبط گونه این باید مؤلف نام این بنابر باشد،

باب در ای رساله ـ5 شیرازی علوی محمدهادی ابوالحسین

کتاب در عقیلی نقل بنابر کتاب این گزارش اطفال طحال

مؤلف نگارد می چنین کتاب این در وی است الحکمه خالصه

در چنین هم و نوشته مرض این در حده علی ای رساله

دسترس در کتاب این امروزه البته ایشان طحال معالجه

به الحکمه خالصه کتاب در عقیلی حجامت رساله ـ6 نیست

می اشاره اوست، خود تألیفات از که باب این در ای رساله

ـ7 است نرسیده ما دست به رساله این متأسفانه کند

رساله این نام حمیقا و جدری و حصبه باب در ای رساله

خالصه کتاب و کبیر قرابادین کتاب در عقیلی تصریح بنابر

رساله این گزارش مدنی عرق رساله ـ9 است آمده الحکمه

باب در ای رساله ـ10 خورد می چشم به قرابادین کتاب در

می چشم به الحکمه خالصه کتاب در رساله این نام جنین

در عقیلی اطفال الریه ذات معالجه درباره کتابی ـ12 خورد

ـ13 است نموده اشاره کتاب بدین الحکمه خالصه کتاب

الجوامع مجمع مفصل موسوعه از بخشی کتاب این معالجات

بنده گوید می بعد اما گوید می باره دراین عقیلی که است

المرحوم ابن محمدحسین الغنی ربه رحمت به محتاج خاطی

فن تألیف از چون که العقیلی العلوی محمدهادی المبرور

مخزن به مسم�ی مفردات و الحکمه خالصه به مسم�ی کلیات

مجمع کتاب از الترکیب ذخائر به مسم�ی مرکبات و األدویه

شروع حال گردید، فارغ ـ لطفه و تعالی الله بعون ـ الجوامع

در قدم تا سر از مختصه امراض معالجات تألیف به نمود

عقیلی که این و سخن این به توجه با مقاله دوازده ضمن

خالصه کتاب تألیف به ق هـ1195 سال که نگاشته خود

از بعد معالجات کتاب تألیف گفت باید است، پرداخته الحکمه

باره این در خود مؤلف، هرچند است؛ هجری1195 سال

مشتمل مؤلف، تصریح بنابر کتاب این است نکرده تصریحی

چند بر مشتمل کتاب این از مقاله هر است مقاله دوازده بر

می تقسیم باب چندین به خود نیز کتاب فصول است فصل

کتاب چهار تألیف از قبل )عربی( عقیلی معالجات ـ14 شود

و الحکمه خالصه قرابادین، األدویه، مخزن یعنی خود، مشهور

زبان به معالجات باب در کتابی تألیف به دست معالجات،

درستی به نیز ما که عللی، به بنا کار این که بوده زده عربی

تألیف سال عقیلی است مانده ناتمام نداریم، اطالع آن از

از متأسفانه است کرده ذکر ق هـ1183 سال را کتاب این

15 است نرسیده ما دست به گزارشی امروزه نیز کتاب این

کتابی اولین کتاب، این کبیر قرابادین یا التراکیب ذخائر ـ

نگاشته الجامع، جوامع بزرگ مجموعه از عقیلی که است

ساختار الحکمه، خالصه کتاب مقدمه در عقیلی است

بدین را کتاب آن و کند می ترسیم چنین این را قرابادین

� که را کتاب آن و نسق و اصل که مفرده ادویه بعض اوال

ها آن نام به مرکبات آن و مرکبات بعض در اند عمود

و شربت مقدار و منافع و خواص و طبیعت بیان با مشهوراند

موسومه تراکیب هریک ذیل در و نماید، ذکر إصالح و مضار�

� و را بدان موسوم هریک که مرکباتی نیز جابجا ضمن در ثانیا

برای ـ معین ـ خاص دوایی اسم به نه ـ اند خاص اسمی به

از نیفتد دیگر کتابی به احتیاج و باشد جامع و تام� که آن

سهولت برای تهجی حروف ترتیب به همگی و قرابادینات

و فصول و ابواب و کتب ضمن در و ام داده قرار تلقی و اخذ

نوشتار دنباله عقیلی قرابادین حقیقت، باشددر می خاتمه

مستقلی کتاب قرابادین، این بلکه نیست خان علوی مرحوم

خان علوی نوشتار از کتاب این در عقیلی هرچند است؛

بزرگترین کبیر، قرابادین است کرده فراوان های استفاده

این باشد می حاضر حال تا موجود شده نوشته قرابادین

که است برخوردار فردی به منحصر های ویژگی از کتاب

مشخص ما برای را کتاب این اهمیت خصوصیات، این توجه

اشخاص با نماید مراجعه قرابادین کتاب به هرکس سازد می

ها آن از کتاب این در عقیلی که شود می رو روبه زیادی

روی از گاه ها، قول نقل این کند می نقل فراوانی مطالب

به گاه و است رسیده عقیلی دست به که بوده ها آن نوشتار

که است آن گر نشان مطلب این است نکرده اشاره آن منبع

استفاده فراوان افراد تجربیات از کتاب این تألیف در عقیلی

بزرگی کتابخانه قرابادین، نگارش در چنین هم و است نموده

سرنوشت از است داشته اختیار در سابق حکمای تألیفات از

اهمیت نداریم دقیقی اطالع امروز کتب این از بسیاری

عدم به توجه با کتاب، این که است این در قرابادین

حکمای نظریات به را ما تواند می آن، منابع به دسترسی

فراوانی اطبای به توجه با چنین هم و باشد رهنمون گذشته

تواند می کتاب این آمده، میان به ها آن نام کتاب این در که

دانش استفاده مورد طب تاریخ در جامع ای تذکره عنوان به

دیگر خصوصیات از گیرد قرار حکمت و طب پژوهان

اسامی کتاب، این در عقیلی که است این کبیر قرابادین

کتب در که نماید می ذکر داروها از بعضی برای ناآشنایی

این جمله از خوریم برمی ها واژه گونه این به کمتر پیشین

اطریه، ارگچه، کرد اشاره اسامی این به توان می کلمات

کتاب این در عقیلی دیاقوذا غفطارقان، رامهرنات، آثاناسیا،

یا و ناآشنا لغات استعمال و آفرینی واژه به دیگرش کتب و

� است پرداخته محلی اسامی از ها بیماری مورد در مثال

مانند شود، نمی یافت دیگر کتب در که کرده استفاده خاصی

عقیلی النهی اولی تذکره و األدویه مخزن ـ16 کزک یا ریحک

است زده کتاب این تألیف به دست قرابادین، تألیف از پس

و گوید می چنین باره این در األدویه مخزن مقدمه در وی

باز ـ توفیقه حسن و بحمدالله کبیر( ـ )قرابادین آن اتمام بعد

و جمع متوجه ـ العالی مدظله ـ سامی جناب آن األمر حسب

� گردید مفرده ادویه در کتابی تألیف حروف ترتیب به أیضا

کتب از ملتقط فصول، و ابواب ضمن در یاء تا الف از تهجی

تشکیل مقدمه یک از ابتدا در األدویه متداولهمخزن معتبره

از استفاده درباره کلیاتی ذکر به که مقدمه این است شده

بر مشتمل دارد، اشاره ها آن کلی خصوصیات و ادویه

ترین مفصل عقیلی مقدمه، از پس است فصل چهارده

الفبا حروف تعداد به یعنی باب،28 در را کتاب بخش

تعداد مقتضای به باب هر است درآورده نگارش به )عربی(،

شده تقسیم فصل چندین به آنها دوم حروف نیز و ادویه

ذکر به است، باب28 که کتاب، این خاتمه در عقیلی است

است، شده نقل پراکنده صورت به کتاب در که ادویه اسامی

ادویه، این دوم حرف مقتضای به نیز خاتمه ابواب پردازد می

األدویه مخزن کتاب امروزه است شده تقسیم فصل چند به

در که است هایی کتاب مشهورترین و ترین مفصل از یکی

ـ17 دارد قرار رشته این دانشجویان دسترس در باره این

به دست األدویه، مخزن اتمام از پس عقیلی الحکمه خالصه

سو�مین کتاب این زد پزشکی علم کلیات درباره کتابی تألیف

مقدمه است الجوامع مجمع ارزشمند موسوعه از کتاب

علم تعریف بیان در باشد، می فصل چهار متضمن که کتاب،

عنوان به سخنانی بیان و آن شرف و موضوع هدف، طب،

اول مقاله است بیمار و طبیب آداب در نصیحت و وصیت

مؤلف مقاله این در و است رکن چهار بر مشتمل کتاب این

مقاله این اول رکن پردازد می تئوری و نظری امور بیان به

بر مشتمل دوم رکن فصل، هفت و مفتاح یک بر مشتمل

در پنجم رکن و فصل چهار متضمن سوم رکن فصل، یازده

امور بیان به آن در که دوم مقاله است باب پنج برگیرنده

در اول فن در است فن دو بر مشتمل شده، پرداخته عملی

شده بیان صحت حفظ درباره اموری فصل، شانزده ضمن

عنوان به هایی دستورالعمل و معالجات دوم، فن در و است

بخش است فصل سه شامل فن این است؛ شده ذکر کلی

در گردیده ذکر کتاب این در خاتمه عنوان به که آخر

شود می تعبیر تدبیر به ها آن از که است عناوینی برگیرنده

بخش این بعد به بوعلی زمان از کلیات کتب تمامی در البته

و تفصیل به نویسندگان از یک هیچ اما خورد، می چشم به

� است، ننوشته تدابیر در عقیلی دقت تدبیر فصل در مخصوصا

زنان درباره مفصلی توضیحات چنان آن مرضعه و حبلی

کتابی عنوان به تواند می خود که کرده بیان شیرده و حامله

و مسافران تدابیر فصل است چنین هم شود چاپ جداگانه

� که مشایخ تدبیر فضل و اطفال تدبیر فصل کدام هر حقا

� است، خود موضوع در کامل کتابی بیماری از آنچه مثال

بحث ترین مفصل است آمده الحکمه خالصه در اطفال

هیچ و رسیده ما دست به حال به تا که است اطفال بیماری

بحث اطفال بیماری در مبسوط حد این تا کتب از کدام

ترین مفصل کتاب این قسمت، این از غیر به البته اند نکرده

مطالب حجم نظر از و باشد می طب کلیات زمینه در کتاب

قانون شرح سعدیه تحفه کتاب فقط طب کلیات باب در

می برابری آن با که است شیرازی الدین قطب تألیف بوعلی

حجم این به کتابی حال به تا فارسی کتب بین در وگرنه کند

و علمی های شاخصه است نشده نگاشته کلیات باب در

و علم خانواده در که بوده شخصی عقیلی عقیلی اخالقی

فیض کسب طب اساتید بهترین نزد و یافته پرورش طبابت

میر چون شخصی تجربیات از آن بر عالوه است نموده

هندی طب فنون از و جسته بهره الملوک معتمد محمدهاشم

� هایش کتاب کنار گوشه در و است داشته آگاهی نیز مکررا

100 از بیش ذکر این بر عالوه کند می اشاره ها آن به

تا گرفته یونان حکمای از ها آن از قول نقل و نامی طبیب

اطبای تا اسقلینوس ها آن ترین قدیمی از فارس و عرب

کتاب40 از بیش ذکر و ارزانی اکبر حکیم مانند خود معاصر

و طب علم در مؤلف تتبع و کوشش از حاکی مشهور، طبی

مطالب گذشته اطباء از تنها مؤلف دارد کتاب تألیف اهمیت

اشکال ها آن به موارد، بعضی در بلکه نکرده، قول نقل را

نظرات رد مانند است؛ کرده رد را ها آن نظریه و گرفته

تتبع خصوصیت� دو از عقیلی کتب حقنه باب در انطاکی داود

توضیحی هیچ نیازمند سخن این است برخوردار تحقیق و

از بیندازد اجمالی نظری او های کتاب به که هر بلکه نیست،

دست به که او کتب میان در شود؛ می آگاه خصیصه دو این

خصوصیت نشاندهنده بیشتر کبیر قرابادین است، رسیده ما

تحقیق خصوصیت بیانگر بیشتر الحکمه خالصه کتاب و تتبع

تقلید به تنها که است کرده تصریح نیز خود عقیلی اوست

مفصل ای مجموعه آوری جمع او هدف و نپرداخته گذشتگان

او بلکه است، ارزشمند عملی نیز امر این البته که نبوده،

تحقیق و تجربه به آن حقیقت که کند می نقل را سخنانی

او خصوصیات، این به توجه با باشد رسیده اثبات به آن برای

� دهد می قرار نقد بوته در را گذشته حکیمان سخنان گاه مثال

کالم نقل از پس قرشی سخنان نقد در قاروره مبحث در

می نقد را آن و کرده رد را قرشی برداشت الرئیس شیخ

که او بر نموده شارح که اعتراضی و نگاشته چنین و کند

و را أسنان و اشخاص جمیع نیست محمود بول سواد گفته

که آن بحرانی مگر نیست نسوان و مشایخ به مخصوص

را الله رحمه او مراد است واقع را, غیر همه است محمود

حقنه مبحث در کرمانی نفیس مال گفته بر یا و نیافته خوب

را ادب جانب بزرگان، سخنان نقد عین در او کند می اشکال

تعبیر شایسته القابی با ها آن از گاه و کند می رعایت نیز

هم و داشته آگاهی نیز خود زمانه علوم از عقیلی کند می

است؛ نبوده خبر بی دیگر ممالک در آن روند و طب از چنین

� از که مسیحی اطبای به الحکمه خالصه کتاب مبحث در مثال

استفاده ادویه از مستخرج روغن و جوهر و امالح و عرقیات

ملل این کبیر قرابادین کتاب در او کند می اشاره کردند، می

ادویه عنوان تحت و است کرده یاد نصاری طایفه به را

آنان عجیب احوال به راجع ها آن استعمال طرق و جدیده

ملت این که گوید می جایی در و کند می ایراد سخنانی

ها آن از بعضی که اند کرده کشف ای تازه ادویه نصاری

چوب و مغربی عشبه سگاردا( و )کاسکار النبی شجره مانند

و ختایی چای و ریوند عصاره و چالپا و زردچوبه و چینی

گنه و دریایی نارگیل و ساگودانه و ختایی بادیان و دارچینی

قابل دیگر امر و دارد بسیار شهرت پزشکی دنیای در گنه

فرنگ اطبای معالجه طرق از بعضی وی که است این توجه

خون انتقال طریقه، آن جمله از است آورده بحث زیر نیز را

شده درج دم، باب ذکر در فارسی االدویه مخزن در که است

ای مقاله جدید ادویه این خواص و افعال درباره او است

آن چلبی افندی مولوی الله لطف که نوشته سودمند و جامع

انبوه میانه در او از است برگردانده عربی به ترکی از را

به ابتکاری گاه و جدید نظریات اش مانده جای بر های کتاب

� خورد می چشم لب حرکت به الحکمه خالصه کتاب در مثال

طب از کسی اگر که حالی در است، کرده اشاره جنین های

این که داند می باشد داشته آگاهی آن کشفیات و جدید

وی چنین هم شود می شمرده جدید طب کشفیات از مطلب

در گوید، می اطفال در کلیه، سنگ از سخن کتاب، همین در

این با است آفرین شگفتی سخن این نیز امروزه که حالی

مراجعه است؛ متواضع بسیار عقیلی محمدحسین حکیم حال

در سازد، می نیاز بی دیگر سخن از را ما او کتب مقدمه به

نشانگر که کند می یاد تعابیری با خود از گاه نیز کتاب متن

� اوست؛ در مردانگی و تواضع روح خالصه از مباحثی در مثال

احقر مدان، هیچ راقم کند می تعبیر چنین خود از الحکمه

به متخلق و شرع به متعبد شخصی عقیلی این بر العبادعالوه

نوشتار و کالم در نیز مداری والیت است اسالمی اخالق

اطهار ائمه والیت او است گر جلوه ظاهر صورتی به عقیلی

در را ایشان والء و تبعیت و ـ اجمعین علیهم الله سالم ـ

آن بر عقیلی آنچه داند می ضروری طب دانش فراگیری

به آموزی دانش ابتدای در تواند می نیز امروزه دارد اصرار

را طب که گیرد قرار توجه مورد اساسی اصلی عنوان

دهند. قرار طب میزان را شرع ندهند، قرار شرع میزان

لبکی، قرابادین األدویه، مخزن الحکمه، خالصه منابع: مقاله

اساتید از الذریعه معالجات، قانونچه، ترجمه کبیر، قرابادین

میر و علوی خان عقیلی، هادی محمد پدرش می توان عقیلی

در که مهارتی بر عالوه برد. وی نام را حسینی محمدعلی

از آن چه و نبوده بی بهره نیز دیگر علوم از داشت، طب

از علومی با او آشنایی نشانة می آید به دست نوشته هایش

. . . و شعر تفسیر، عرفان، حدیث، اصول، منطق، جمله

مفصل ترین از شاید عقیلی، از برجامانده می باشد. کتاب های

الجوامع مجمع او اثر باشد. مهمترین برجامانده طبی کتب

خالصة و االدویه مخزن کبیر، قرابادین شامل خود که است

طب کامل دوره یک شامل می باشد. خالصه الحکمه الحکمة

و دارویی مفردات حاوی مخزن االدویه عملی، و نظری

آن ها. از تهیه نحوه و ترکیبی داروهای شامل کبیر قرابادین

باب در رساله ای عقیلی، معالجات می توان او دیگر آثار

جدری و حصبه باب در رساله حجامت، رسالة اطفال، طحال

خالصة جنین، باب در رساله ای مدنی، عرق رسالة حمیقا، و

از غیر که برد نام را الکلیات شرح فی النکات ۀٔزبد و الطب

کتب سایر النکات ۀٔزبد و الطب خالصة الجوامع، مجمع

الکلیات شرح فی النکات ۀٔزبد نیستند.و دسترس در امروزه

باشد. عقیلی پدر تألیف که می رسد نظر به بیشتر نیز چاپ |  انصاری الله رحمت سید توسط شده نوشته

نظر0 | یادداشت            

   1      2    >>

کبیر قرابادین افزار نرم کننده تهیهانصاری الله رحمت سید مهندس

www.ansari110.com: سایتrahmatansari@yahoo.com: ایمیل

info@ansari110.com09123382295: همراهاصلی منوی

نخست صفحه

موبایل نسخه

وبالگ مطالب عناوین

من با تماس  روزانه

طبیعت با سالمت ندای سایت سالمت و بهداشت و اجتمائی و فرهنگی

اسالم در ازدواج ازدواج آداب

شناسی طبایع و مزاج میکند کمک او درمان به انسان شناسی مزاج

اسالم در زمانشناسی اسالمی طب تقویم و در زمانشناسی

گیاهان معانی ریشه شرح کهن طب در گیاهان معانی ریشه شرح

روزانه لینکهای آرشیو آرشیو

1391شهریور

جپچسدیش

    123

45678910

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

         ها یادداشت آخرین عنوان

ادویه قوای

االدویه مخزن

اعظم اکسیر

معاجین یا ها معجون

مرکب داروهای

ضمادات

جوارشات

دستورابزنات

مفردات مرکب   مزاج

داروئی مفردات

؟ چیست مزاج

شناسی مزاج دانش   تاریخچه

سنتی طب و مزاج

داروسازی

نجوم بخش کبیر قرابادین افزار نرم

یادداشتها عناوین کامل لیست  6242: بازدیدکنندگان تعداد

Powered by blogsky.com