PAGE 1 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

ปญหาเด็กดอยโอกาสนอกระบบการศึกษาและเด็กกลุมเสี่ยงในระบบการศึกษา

เปนปญหาที่ถูกละเลย ไมไดรับการปองกันแกไข

อยางจริงจังและเปนระบบมาชานาน จากขอมูล

ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ระบุวาเด็กดอยโอกาสในระบบการ

ศึกษาในปจจุบันมีจำนวนประมาณ 4.7 ลานคน

คิดเปน 33% ของเด็กและเยาวชนทั้งหมดของประเทศ

R การลดความเหลื่อมล้ำทางดานโอกาสใน

การเขาถึงบริการและสวัสดิการตางๆของภาครัฐ

และการติดตามการดูแลเด็กดอยโอกาสอยางตอเนื่อง นับเปนพื้นฐานในการแกปญหาเด็ก

ดอยโอกาส แตปจจุบันการกำหนดยุทธศาสตร

และนโยบายในระดับทองถิ่นของทางภาครัฐ

ย ังไม สามารถตอบโจทยความตองการในบริการพื้นฐานดานตางๆได เนื่องจากการขาด

ขอมูลเกี ่ยวกับจำนวนที่แทจริงของเด็กดอย

โอกาสในพื้นที่ทั้งในและนอกระบบการศึกษา รวมทั ้งขอมูลสำหรับการติดตอและระบบ

สนับสนุนการจัดสรรทรัพยากรของภาครัฐ

อยางมีประสิทธิภาพ

เปดพิมพเขียว “แมฮองสอนโมเดล” ตนแบบ “สวัสดิการเด็กดอยโอกาส”

R สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและคุณภาพเยาวชน หรือ สสค. หนวยงานที่ตั้งขึ้นเพื่อดำเนินภารกิจที่สำคัญในการสรางสังคมแหงการเรียนรูและการพัฒนาคุณภาพของเด็กและเยาวชน โดยเฉพาะกลุมเด็กดอยโอกาสทางสังคม จึงรวมกับมหาวิทยาลัยนเรศวร จัดทำโครงการพัฒนาระบบสงตอฐานขอมูลเด็กและเยาวชนในจังหวัดแมฮองสอน ในรูปแบบการ

ดูแลเด็กพิการโดยใชกระบวนการมีสวนรวมของหนวยงานในพื้นที่และทองถิ่นเปนโครงการนำรอง

R จังหวัดแมฮองสอน เปนจังหวัดที่มีอัตรานักเรียนดอยโอกาสสูงถึง 34,098 คน จากนักเรียนทั้งหมด 47,224 คน และมีเด็กพิการดอยโอกาสที่ยังขาดโอกาสทางการศึกษาอยูถึง 370 คนที่สำรวจพบโดยศูนยการศึกษาพิเศษจังหวัดแมฮองสอน

U ขณะที่หนวยงานในการดูแลเพื่อชวยเหลือเด็กพิการ และขาดโอกาสทางการศึกษา ยังมีขอ

จำกัดในการดูแล อีกทั้งสภาพภูมิประเทศของจังหวัดแมฮองสอน มีพื้นที่สวนใหญเปนเทือกเขา จึงเปนขอจำกัดในการเดินทางเพื่อเขาถึงการดูแลและโอกาสทางการศึกษา

R เด็กดอยโอกาสในจังหวัดแมฮองสอนที่เขาโครงการนำรองครั้งนี้ประกอบดวย 3 กลุมใหญ คือ เด็กยากจน เด็กพิการ และเด็กที่อยูในชนบทหางไกล โดยการทำงานสสค.ไดเขาไปเปนตัวกลางในการประสานงานกับหนวยงานตางๆ เพื่อเชื่อมโยงใหเกิดการทำงานรวมกันระหวางหนวยงานเจาภาพที่

เกี่ยวของ ใหเกิดการสงตอและดูแลเด็กอยางตอเนื่อง โดยการดำเนินการเพื่อสรางโอกาสและลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา ไดดำเนินการใน 2 เรื่องที่สำคัญ ไดแก

1. การพัฒนา“ระบบหลักประกันโอกาสทางการศึกษาของเด็กและเยาวชนดอยโอกาส”

  เนื่องจากพบวาระบบฐานขอมูลของเด็กที่อยูในโรงพยาบาลจังหวัดและอำเภอ โดยเฉพาะฐานขอมูลเด็กพิการ ไมถูกสงตออยางเปนระบบไปยังสถานศึกษา ศูนยการศึกษาพิเศษ พัฒนาสังคมจังหวัด และองคกรปกครองสวนทองถิ่น ทำใหหนวยใหบริการดังกลาวไมสามารถจดทะเบียนสิทธิและใหบริการเด็กไดทันทวงท ี สงผลใหเด็กและเยาวชนกลุมนี้ขาดโอกาสในการฟนฟูสมรรถภาพความพิการและพัฒนาศักยภาพทางการเรียนรู สงผลใหเด็กกลุมนี ้ตองตกเปนภาระของครอบครัวและสังคมไปตลอดชีวิต สสค. จึงรวมกับมหาวิทยาลัยนเรศวร ดำเนินการโครงการวิจัยเพื่อพัฒนาระบบหลักประกันโอกาสทางการศึกษาของเด็กและเยาวชนผูพิการดอยโอกาสในพื้นที่จังหวัดแมฮองสอน โดยออกแบบระบบเชื่อมโยงขอมูลระหวางโรงพยาบาลจังหวัดและอำเภอ ไปยังองคกรปกครองสวนทองถิ่น ศูนยการศึกษาพิเศษ สถานศึกษา และหนวยงานที่เกี่ยวของในพื้นที ่ เพื่อสนับสนุนใหมี ระบบการดูแลเด็กแบบประกบตัว (Case Management System) อยางตอเนื่องและสนับสนุนการสงตอเด็กและเยาวชนดอยโอกาสเหลานี้ใหไดรับบริการทั้งดานสาธารณสุข การศึกษาและสังคมสงเคราะหอยางตอเนื่อง เพื่อให้ ไมมีเด็กคนใด “หลุด” ออกจากระบบการศึกษาอีกตอไป

U เสนทางหลักสูระบบหลักประกันโอกาสทางการศึกษาที่เด็กและเยาวชนดอยโอกาสในพื้นที่จังหวัดแมฮองสอนจะเริ่มตนเขาสูระบบไดมี 4 เสนทางไดแก สถานพยาบาล ศูนยการศึกษาพิเศษ องคกรปกครองสวนทองถิ่น พัฒนาสังคมจังหวัด

PAGE 2 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

R

R โดยพอแมผูปกครอง เจาหนาที่ อสม. พัฒนาสังคมจังหวัด และ ครูศูนยการศึกษาพิเศษเปนผูพาเด็กและเยาวชนดอยโอกาสมาจดทะเบียนและกรอกขอมูลพื้นฐาน และประเมินพัฒนาการเบื้องตนที่ตนทางทั้ง 4 แหง กอนเริ่มเขารับการดูแลแบบประกบตัวตอไปภายใตการติดตามและประเมินพัฒนาการอยางตอเนื่อง เชน เด็กทุกคนที่ไดรับการวินิจฉัยตั้งแตเกิดวามีความพิการทางดานรางกายหรือการเรียนรูที่จำเปนตองไดรับการพัฒนา ระบบจะทำการบันทึกและสงตอขอมูลแผนการดูแลใหแกเจาหนาที่ที่เกี่ยวของกับการดูแลเด็กทันที เพื่อใหบริการทางสาธารณสุขและการเรียนรูถึงตัวเด็กทันทีตามเวลาที่แพทย หรือ ผูเชี่ยวชาญที่เปน Case Manager ของเด็กไดวางไว ระบบฐานขอมูลที่จัดทำขึ้นจะประกอบดวย 5 สวนสำคัญ คือ

(1) ระบบสนับสนุนการการลงทะเบียนเด็กดอยโอกาสจาก 4 ชองทางเขาสูกระบวนการดูแล การคัดกรองเบื้องตนและการวางแผนสวัสดิการ

(2) ระบบสงตอขอมูลบุคคลและแผนการดูแลเด็กเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของหนวยงานในระดับทองถิ่นที่ทำหนาที่ในการดูแลเด็กดอยโอกาส เชน เจาหนาที่ศูนยการศึกษาพิเศษ เจาหนาที่สาธารณสุข เจาหนาที่กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย ครู และเจาหนาที่องคกรปกครองสวนทองถิ่น ผูรับผิดชอบการดูแลเด็กในสถานศึกษาหรือศูนยเด็กเล็ก เปนตน

(3) ระบบการติดตามและประเมินผลการดูแลเด็กดอยโอกาส แบงออกเปน 2 สวน ไดแก การติดตามสนับสนุนชุดสิทธิประโยชนและการสงตอการดูแลเด็กดอยโอกาสของ Case Manager ในหนวยงานในระดับทองถิ่นที่เกี่ยวของ และการติดตามประเมินผลพัฒนาของเด็กดอยโอกาสอยางตอเนื่อง

PAGE 3 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

(4) ระบบการบริหารจัดการขอมูลสวัสดิการและคาใชจายตอหัวในการดูแล โดยจัดทำการพัฒนาระบบการจัดการขอมูลสวัสดิการและขอมูลคาใชจายรายกิจกรรมเกิดขึ้น เพื่อให Case Manager และหนวยงานที่เกี่ยวของสามารถสนับสนุนชุดสวัสดิการที่จำเปนตางๆแกเด็กไดอยางตอเนื่อง

(5) ระบบคลังขอมูลเพื่อสนับสนุนการวิจัยพัฒนาคุณภาพการดูแลเด็กดอยโอกาส และเปนฐานขอมูลเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจในการจัดทำนโยบายและแผนงบประมาณเพื่อขยายผลการทำงานของระบบหลักประกันโอกาสทางการศึกษาสูพื้นที่อื่นๆ ของประเทศตอไปในอนาคต ภายใตโครงสรางการทำงานของหนวยงานติดตามการดูแลเด็กรายกรณีไว 3 ระดับไดแก ผูจัดการดูแลเด็กรายกรณี (case manager) ผูจัดการดูแลเด็กระดับจังหวัด (provincial case manager) และ หัวหนาคณะผูจัดการดูแลเด็กระดับประเทศ (national chief case manager)

R

PAGE 4 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

2. การเปดศูนยการเรียนรูเพื่อเด็กพิการและขาดโอกาสตนแบบ U ดวยระยะทางที่หางไกล ทำใหเด็กพิการใน จ.แมฮองสอน ไมสามารถเขารับบริการที่ศูนยการศึกษาพิเศษไดเทาที่ควร เชนเดียวกับการทำงานของครูประจำศูนยการศึกษาพิเศษในการเยี่ยมบานเด็กพิการ ยังมีขอจำกัดดานการเดินทาง ทำใหไมสามารถฝกพอแมใหกลายเปน “ครู” เพื่อฝกพัฒนาการของเด็กอยางตอเนื่อง จึงเกิดการจัดตั้ง ศูนยการเรียนรูเพื่อเด็กพิการและขาดโอกาสตนแบบ เพื่อรองรับเด็กพิการขาดโอกาสในพื้นที่ทางตอนใตของ จ.แมฮองสอน คือ อ.แมสะเรียง

อ.แมลานอย และ อ.สบเมย เริ่มใหบริการแกเด็กและผูปกครองนำบุตรหลานมาเขารับการฝกทักษะตั้งแตวันที่ 1 มิถุนายน 2555 ที่ผานมา โดยมีการประสานการทำงานระหวางศูนยการศึกษาพิเศษ นายอำเภอแมสะเรียง และองคกรปกครองสวนทองถิ ่นเพื ่อระดมงบประมาณสนับสนุน ใหเกิดการตั้งศูนยดังกลาวขึ้น

R รูปแบบการทำงานของศูนยฯ ประกอบดวยการฝกพอแมใหเปนคร ู เพื่อดูแลพัฒนาการเด็กอยางตอเนื่อง และมีการสงตอเด็กใหสามารถเขาศึกษาในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในโรงเรียนไทยรัฐวิทยา 33 (บานทุงพราว) อ.แมสะเรียง

R “แมสะเรียงโมเดล” ระบบการดูแลเด็กที่ขาดโอกาสทางตอนใตของจังหวัดแมฮองสอน จึงเปนโมเดลที่ ทานนฤมล ปาลวัฒน ผูวาราชการจังหวัดแมฮองสอน ใหความสนใจ และตองการใหเกิดการขยายผลไปยังพื้นที่อื่นๆ จึงเปนที่มาของการเปดศูนยการเรียนรูเพื่อเด็กพิการและขาดโอกาสตนแบบ อ.ปาย ในโรงเรียนอนุบาลปาย (เวียงใต) เพื่อใหเกิดการดูแลเด็กดอยโอกาสทางตอนเหนือของ จ.แมฮองสอน คือ อ.ปาย และ ปางมะผา โดย

การสนับสนุนของนายอำเภอปาย ที่ไดระดมทุนในกลุมวปอ.รุน 54 ใหการสนับสนุนงบประมาณกอสรางศูนยฯ พรอมกับมีการสงตอเด็กเมื่อเขาสูวัยเรียนไปยังโรงเรียนอนุบาลปาย เพื่อใหเด็กไดรับการศึกษาขั้นพื้นฐาน

PAGE 5 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

R R การพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนหลักประกันโอกาสทางการศึกษา “แมฮองสอนโมเดล” ที่ สสค. และ มหาวิทยาลัยนเรศวร ดำเนินการในชวงระยะเวลาเกือบ 2 ปที่ผานมา ถือเปนตนแบบในการสรางหลักประกันมิใหเด็กคนใดหลุดออกจากการดูแลอีกตอไป ทั้งในจังหวัดแมฮองสอนและจังหวัดอื่นๆในอนาคต อีกทั้งยังเปนการพบตัวเด็ก และการดูแลอยางตอเนื่อง ซึ่งเปนการดำเนินงานที่เปลี่ยนไปจากรูปแบบเดิมแบบ “ตามม ีตามเกิด" เปน “ตามอยางเปนระบบ และตอเนื่อง" เวลาทุกวันจะถูกใชเพื่อพัฒนาศักยภาพของเด็กทุกคนอยางเต็มที่ ซึ่งจะเปนเปนกาวแรกของการสรางระบบสวัสดิการสำหรับเด็กดอยโอกาสแบบครบวงจร

“แมฮองสอนโมเดล” กับการพัฒนาที่ยั่งยืน

R พลังการมีสวนรวมของหนวยงานตางๆ ในจังหวัดแมฮองสอน ที่รวมกันถักทอใหเกิด “แมฮองสอนโมเดล” ในการแกไขปญหาเด็กดอยโอกาส ถือความสำเร็จที่เกิดจากการทำงานรวมกันอยางแบบบูรณาการของคนในพื้นที่จนเกิดแรงสนับสนุนจากผูนำทองถิ่น ผูนำจังหวัด และองคกรระดับประเทศอยางวิทยาลัยปองกันราชอาณาจักร หรือ วปอ. และ สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและคุณภาพเยาวชน หรือ สสค.

R ดร.ไกรยส ภัทรวาท ผูเชี่ยวชาญนโยบายดานเศรษฐศาสตรการศึกษา สสค. เลาถึงที่มาของ “โครงการพัฒนาระบบสงตอฐานขอมูลเด็กและเยาวชนในจังหวัดแมฮองสอน” วาสาเหตุที่เลือกจังหวัดแมฮองสอนเปนจังหวัดนำรองในการดำเนินโครงการเพราะเปนจังหวัดที่ไมใหญมาก และประชาชนในจังหวัดก็มีความมั่นคงทางดานสังคม เมื่อพูดถึงเรื่องเด็กคนในจังหวัดจะใหความสำคัญระดับตนๆ อีกทั้งจังหวัดแมฮองสอนเองก็มีความทาทายหลายอยางทั้งเรื่องของเด็กที่อยูในพื้นที่หางไกลและเรื่องความยากจน

R หลังจากนั้นจึงเลือกพื้นที่นำรองที่จะเขาไปดำเนินโครงการที่อำเภอแมสะเรียง ดวยการลงไปพบปะพูดคุยกับหนวยงานในพื้นที่และผูปกครองของเด็ก โดยมีผูใหญในพื้นที่คอยใหคำแนะนำ ซึ่งการประสานงานกับผูใหบริการในทองถิ่นจะม ี 2 สวนหลัก คือ หนวยงานของรัฐที่ตองเขาไปหา อธิบายใหเขาใจวาเรื่องนี้เปนเรื่องสำคัญ และ สสค. ก็ไมไดเขาไปแยงงานหรือสรางภาระใหเขา แตเขาไปชวยใหหนวยงานตางๆทำงานบูรณาการกันมากขึ้น

R อีกสวน คือ องคการปกครองสวนทองถิ่น (อปท.) ที่ไมไดเปนสวนราชการ แตเปนเจาของพื้นที่คอยดูแลประชาชนในพื้นที ่ก็ตองไปจับเขาคุยกับนายกองคการบริหารสวนตำบล (อบต.) นายกเทศมนตร ี ใหเขาใจวาเรื่องนี้เปนเรื่องสำคัญ เพราะถาคนในชุมชนมีคุณภาพ รายไดจาการจัดเก็บภาษีของ อปท. ก็จะมากขึ้นในอนาคต ที่สำคัญคือการลงทุนในเรื่องคนจะไดรับเสียงสนีบสนุนเพิ่มขึ้น และเมื่อสามารถทำความเขาใจกับ อปท. ไดก็เขาไปคุยกับนายอำเภอ และนายอำเภอก็จะนำเรื่องไปหารือกับผูวาราชการจังหวัดตอไป

R “เราเขาไปทำงานในพื้นที่เงินไมถึง 5 แสนบาท แตทุกทองถิ่นเมื่อไดรับเสียงสนับสนุนจากคนในพื้นที ่ ก็ไปผลักดันนายก อบต. นายก อบจ. ผูวาฯ ก็เห็นดวย มีการออกกฎหมายทองถิ่น โอนเงินมาสนับสนุนการแกไขปญหา โดยกระทรวงศึกษาก็ไมตองจัดสรรงบประมาณเพิ่ม อยางที่อำเภอปาย นอกจาก 8 ทองถิ่นจะสนับสนุนงบประมาณใหรวมกันประมาณ 5 แสนบาทตอปแลว อบจ. ก็ยังเติมใหอีก 1 แสนบาทตอป เพราะเห็นวาเรื่องนี้สำคัญ ซึ่งการสนับสนุนตรงนี้ขึ้นอยูกับจำนวนเด็ก และก็เปนความสมัครใจของ อปท. เอง”

R สวนเด็กดอยโอกาส หรือผูปกครองของเด็กดอยโอกาส ซึ่งเปนผูรับบริการ ดวยการเขาไปพบกับพอแมของเด็กและประชุมรวมกัน พรอมกับอธิบายใหเขาใจวาเด็กดอยโอกาสแตละคนมีสิทธิอะไรที่จะไดรับจากรัฐบาล และตองทำอยางไรที่จะไดรับสิทธิตรงนั้น รวมทั้งจะตองอธิบายใหผูปกครอง

PAGE 6 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

ของเด็กมารวมมือกันแกไขปญหา เพื่อเปลี่ยนแปลงใหเด็กมีชีวิตความเปนผูที่ดีขึ้น เมื่อผูปกครองเห็นดวยก็จะไปคุยกับนายก อบต. ใหเขามารวมกันแกไขปญหา ตรงนี้จึงเปนแรงขับเคลื่อนจากผูรับบริการ

R ดร.ไกรยส บอกวา การดำเนินการทั้งหมดจะตองเอาเด็กเปนตัวตั้ง เพื่อใหเด็กมีการศึกษาอยางมีคุณภาพ และมีขอมูลเปนหลักประกันโอกาศทางการศึกษา และเชื่อวาหลังจากมีแมฮองสอนโมเดลออกมาแลว จะทำใหเกิดการขยายผลไปยังจังหวัดอื่นๆ เพิ่มขึ้น โดยหวังวาเมื่อถึงจุดหนึ่งจะนำไปสูการเคลื่อนไหวเชิงนโยบายในระดับประเทศ เปนรัฐสวัสดิการที่ดูแลเด็กไดครบวงจร

R สิ่งตอไปที่ตองทำคือ การหาเอเยนตที่ไมใชหนวยงานของรัฐเขามาดูแลเพื่อใหเกิดความตอเนื่องและยั่งยืน โดยที ่ จ.แมฮองสอน จะมีสมาคมพัฒนาการศึกษาแมฮองสอน ซึ่งเปนองคกรกึ่งมูลนิธิ คลายสภาการศึกษาจังหวัด ที่มีขาราชการที่เกษียณอายุราชการแลวแตยังหวงใยระบบการศึกษาเปนสมาชิก และมีผูวาราชการจังหวัดเปนประธาน เขามาจัดสมัชชาจังหวัดเพื่อจัดทำธรรมนูญการศึกษาจังหวัด เพื่อใหระบบเกิดความยั่งยืน

/////////////

PAGE 7 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

✦ สรุปสิทธิประโยชน สวัสดิการขั้นพื้นฐานสำหรับเด็กพิการ

เด็กพิการทุกคนไมวาจะพิการประเภทใดและอยูในพื้นที่ใดในประเทศไทย องคกรปกครองสวนทองถิ่นและองคกรผูดูแลเด็กพิการดอยโอกาสสามารถติดตอขอรับสิทธิประโยชนดานตางๆตามที่กฎหมายกำหนดไวจากหนวยงานตางๆ ดังขอมูลที่ปรากฏในตาราง

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

ดานคุณภาพชีวิต พระราชบัญญัติสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550

สาธารณะตลอดจนสวัสดิการและความชวยเหลืออื่นจากรัฐ ดังตอไปนี้• การบริการฟนฟู

สมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทยและคาใชจายในการรักษาพยาบาลคาอุปกรณ เครื่องชวยความพิการ และสื่อสงเสริมพัฒนาการ เพื่อปรับสภาพทางรางกาย จิตใจ อารมณ สังคม พฤติกรรม สติปญญา การเรียนรู

• การศึกษาตามกฎหมายวาดวยการศึกษาแหงชาติหรือแผนการศึกษาแหงชาติตามความเหมาะสมในสถานศึกษาเฉพาะหรือในสถานศึกษาทั่วไป หรือการศึกษาทางเลือก หรือการศึกษานอกระบบ

• การฟนฟูสมรรถภาพดานอาชีพการใหบริการที่มีมาตรฐานการคุมครองแรงงานมาตรการเพื่อการมีงานทำตลอดจนไดรับการสงเสริมการประกอบอาชีพอิสระ

• สำนักงานพัฒนาสังคมจังหวัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย

• บานพักเด็กและครอบครัว,ศูนยพัฒนาสังคม , สถานสงเคราะห

PAGE 8 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

• บริการลามภาษามือตามระเบียบที่คณะกรรมการกำหนด

• สิทธิที่จะนำสัตวนำทาง เครื่องมือหรืออุปกรณนำทาง หรือเครื่องชวยความพิการใด ๆโดยไดรับการยกเวน คาบริการ คาธรรมเนียม และคาเชาเพิ่มเติมสำหรับสัตว เครื่องมือ

• การจัดสวัสดิการเบี้ยความพิการ 500 บาท

• การจัดหาทนายความ หรือการบริการทางดานกฎหมาย

PAGE 9 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

✦ สรุปสิทธิประโยชนสวัสดิการพื้นฐานดานสาธารณสุขของเด็กพิการที่ไดรับในปจจุบันตามกฎหมาย

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

ดานสาธารณสุข ประกาศกระทรวงสาธารณสุขเรื่อง การบริการฟนฟูสมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทยและคาใชจายในการักษาพยาบาลคาอุปกรณ เครื่องชวยความพิการ และสื่อสงเสริมพัฒนาการสำหรับคนพิการ พ.ศ. 2552

ใหคนพิการไดรับการฟนฟูสมรรถภาพ ในเรื่องตาง ๆ ดังนี้

(1) การตรวจวินิจฉัย การตรวจทางหองปฏิบัติการและการตรวจพิเศษดวยวิธีอื่น ๆ ตามชุดสิทธิประโยชน(2) การแนะแนว การใหคำปรึกษา และการจัดบริการเปนรายกรณี(3) การใหยา ผลิตภัณฑ เวชภัณฑและหัตถการพิเศษอื่น ๆ เพื่อการบำบัดฟนฟู เชน การฉีดยาลดเกร็ง การรักษาดวยไฟฟา Hemoencephalography (HEG) (4) การศัลยกรรม(5) การบริการพยาบาลเฉพาะทาง เชน พยาบาลจิตเวช เปนตน(6) กายภาพบำบัด(7) กิจกรรมบำบัด(8) การแกไขการพูด (อรรถบำบัด)(9) พฤติกรรมบำบัด(10) จิตบำบัด(11) ดนตรีบำบัด(12) พลบำบัด(13) ศิลปะบำบัด

• สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดกระทรวงสาธารณสุข

PAGE 10 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

(14) การฟนฟูสมรรถภาพทางการไดยิน(15) การพัฒนาทักษะในการสื่อความหมาย(16) การบริการสงเสริมพัฒนาการ หรือบริการชวยเหลือระยะแรกเริ่ม(17) การบริการการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก เชน นวดไทย ฝงเข็ม (18) การพัฒนาทักษะทางสังคม สังคมสงเคราะห และสังคมบำบัด เชน กลุมสันทนาการเปนตน(19) การประเมินและเตรียมความพรอมกอนการฟนฟูสมรรถภาพดานอาชีพหรือการประกอบอาชีพ(20) การฟนฟูสมรรถภาพทางการเห็น การสรางความคุนเคยกับสภาพแวดลอมและการเคลื่อนไหว(21) การบริการขอมูลขาวสารดานสุขภาพผานสื่อในรูปแบบที่เหมาะสมกับความพิการซึ่งคนพิการเขาถึงและใชประโยชนได

PAGE 11 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

(22) การฝกอบรมและพัฒนาทักษะแกคนพิการ ผูดูแลคนพิการ และผูชวยคนพิการ(23) การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดยครอบครัวและชุมชน การเยี่ยมบาน กิจกรรมการใหบริการเชิงรุก(23) การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดยครอบครัวและชุมชน การเยี่ยมบาน กิจกรรมการใหบริการเชิงรุก(24) การฝกทักษะการเรียนรูขั้นพื้นฐาน เชน การฝกทักษะชีวิต การฝกทักษะการดำรงชีวิตอิสระสำหรับคนพิการ การฝกทักษะการใชอุปกรณเครื่องชวยความพิการ เปนตน(25) การบริการทันตกรรม เชน การเคลือบหลุมรองฟน เปนตน(26) การใหบริการเกี่ยวกับกายอุปกรณเทียม กายอุปกรณเสริม เครื่องชวยความพิการ หรือสื่อสงเสริมพัฒนาการ

-ไดรับการบำบัดรักษาตามมาตรฐานทางการแพทย -ไดรับการคุมครองในระบบประกันสุขภาพและประกันสังคม

PAGE 12 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

✦ สรุปสิทธิประโยชนสวัสดิการพื้นฐานดานการศึกษาของเด็กพิการที่ไดรับในปจจุบันตามกฎหมาย

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

ดานการศึกษา พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ พ.ศ.2551

สิทธ ิและหนาท ี ่ทางการศึกษามาตรา 5 คนพิการมีสิทธิทางการศึกษาดังนี้

(1) ไดรับการศึกษาโดยไมเสียคาใชจายตั้งแตแรกเกิดหรือพบความพิการจนตลอดชีวิตพรอมทั้งไดรับเทคโนโลยี สิ่งอำนวยความสะดวก สื่อ บริการและความชวยเหลืออื่นใดทางการศึกษา(2) เลือกบริการทางการศึกษา สถานศึกษา ระบบและรูปแบบการศึกษา โดยคำนึงถึงความสามารถ ความสนใจ ความถนัดและความตองการจำเปนพิเศษของบุคคลนั้น(3) ไดรับการศึกษาที่มีมาตรฐานและประกันคุณภาพการศึกษา รวมทั้งการจัดหลักสูตรกระบวนการเรียนรู การทดสอบทางการศึกษา ที่เหมาะสมสอดคลองกับความตองการจำเปนพิเศษของคนพิการแตละประเภทและบุคคล

• ศูนยการศึกษาพิเศษประจำจังหวัด

• สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน

• กระทรวงศึกษาธิการ

PAGE 13 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

✦ สรุปสิทธิประโยชนสวัสดิการพื้นฐานดานสิทธิและสวัสดิการคนพิการที่ไดรับในปจจุบันตามกฎหมาย

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

ดานสิทธิและสวัสดิการคนพิการ

ดานสิทธิและสวัสดิการคนพิการ (ดานภาษี)

พระราชบัญญัติสงเสริมการจัดสวัสดิการสังคม พ.ศ. 2546

อนุสัญญาวาดวยสิทธิคนพิการ

ประกาศอธิบดีกรมสรรพากรเกี่ยวกับภาษีเงินได (ฉบับที่197)เรื่อง กำหนดหลักเกณฑ วิธีการ และเงื่อนไข การยกเวนภาษีเงินไดสำหรับเงินไดที่ผูมีเงินไดเปนคนพิการที่มีบัตรประจำตัวคนพิการตามกฎหมายวาดวยการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ

จัดตั้งกองทุนขึ้นกองทุนหนึ่งในสำนักงานปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย เรียกวา “กองทุนสงเสริมการจัดการสวัสดิการสังคม” เพื่อเปนทุนใชจายในการสงเสริมการจัดสวัสดิการสังคม

• คนพิการ มีสิทธิไดรับการดูแลฟนฟูสมรรถภาพ และพัฒนาตั้งแตแรกเกิดและแรกเริ่มที่พบความพิการ

• คนพิการ มีสิทธิและโอกาสไดรับการเตรียมความพรอมดานอาชีพ การฝกอาชีพ การประกอบอาชีพทุกประเภท

• คนพิการมีสิทธิไดรับการปกปองคุมครองจากการถูกคุกคามทางเพศทำรายรางกายและจิตใจกักขังเอารัดเอาเปรียบ

• คนพิการ มีสิทธิไดรับสิ่งอำนวยความสะดวก บริการและความชวยเหลือจากรัฐ

• สำนักงานพัฒนาสังคมจังหวัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย

• บานพักเด็กและครอบครัว,ศูนยพัฒนาสังคม , สถานสงเคราะห

PAGE 14 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

• คนพิการ มีสิทธิและโอกาสไดรับการศึกษาอยางมีคุณภาพในทุกระดับ ทุกรูปแบบของการจัดการศึกษาตามความตองการของคนพิการอยางเทาเทียบกับบุคคลทั่วไป ทั้งการศึกษาในระบบ นอกระบบและการศึกษาตอเนื่องตลอดชีวิต โดยไมมีการจำกัด กีดกัน เลือกปฏิบัติ

PAGE 15 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

✦ สรุปสิทธิประโยชนสวัสดิการพื้นฐานดานการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัยของคนพิการที่ไดรับในปจจุบันตามกฎหมาย

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

ดานการปรับสภาพแวดลอมที่อยูอาศัย

ประกาศคณะอนุกรรมการสงเสริมการจัดสวัสดิการใหแกคนพิการและผูดูแลคนพิการ

• หองน้ำและหองอาบน้ำ เชน ติดตั้งราวจับอุปกรณพยุงตัว วัสดุปูพื้นและปรับระดับพื้นเรียบ ไมลื่น ปรับเปลี่ยนสุขภัณฑและอุปกรณที่ถูกสุขอนามัย

• บันได ติดตั้งราวจับพยุงตัวที่แข็งแรง ราวกันตก จมูกกันลื่น ขยายชั้นลูกนอน และปรับลดระยะชั้นลูกตั้งไมใหชันและตั้งเกินไป และปรับชานพัก

• ทางเดินภายในบาน หองนอน เตียงนอน พื้นที่พักผอน หองครัว หองอาหารภายในอาคารโดยติดตั้งราวจับอุปกรณพยุงตัวที่แข็งแรงในพื้นที่ที่ใชงานบอย วัสดุปูพื้นและปรับระดับพื้นเรียบ ไมลื่น

• หลังคา ชานบาน สวน ทางเดินรอบบาน ภายนอกอาคาร เชน การปรับปรุงทางเดินทางลาด ราวจับเดิน และที่จอดรถ

• สำนักงานพัฒนาสังคมจังหวัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย

• บานพักเด็กและครอบครัว,ศูนยพัฒนาสังคม , สถานสงเคราะห

• องคกรปกครองสวนทองถิ่น (องคการบริหารสวนจังหวัด เทศบาล และองคการบริหารสวนตำบล)

PAGE 16 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)

✦ สรุปสิทธิประโยชนสวัสดิการพื้นฐานดานการจางงานคนพิการที่ไดรับในปจจุบันตามกฎหมาย

ประเด็น กฎหมายที่เกี่ยวของ สิทธิประโยชน หนวยงานติดตอ

ดานการจางงานคนพิการ

กฎกระทรวงกำหนดจำนวนคนพิการที่นายจางหรือเจาของสถานประกอบการและหนวยงานของรัฐจะตองรับเขาทำงาน และจำนวนเงินที่นายจางหรือเจาของสถานประกอบการจะตองนำสงเขากองทุนสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการพ.ศ. 2554

ระเบียบคณะกรรมการสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ วาดวยการชวยเหลือทางกฎหมายและจัดหาทนายความวาตางแกตางคดีแกคนพิการ

ใหนายจางหรือเจาของสถานประกอบการซึ่งมีลูกจางตั้งแตหนึ่งรอยคนขึ้นไปรับคนพิการที่สามารถทำงานไดไมวาจะอยูในตำแหนงใดในอัตราสวนลูกจางที่มิใชคนพิการทุกหนึ่งรอยคนตอคนพิการหนึ่งคน เศษของหนึ่งรอยคนถาเกินหาสิบคนตองรับคนพิการเพิ่มอีกหนึ่งคน เพื่อประโยชนในการเขาถึงและใชประโยชนจากสิทธิตามกฎหมาย ใหคนพิการได ร ับการชวยเหลือทางกฎหมายและการจ ัดหาทนายความวาตางแกตางคดีในเรื่องตาง ๆ ดังตอไปนี้

(1) การใหคำปรึกษาหารือทางกฎหมาย(2) การใหความรูทางกฎหมาย(3) การจัดทำนิติกรรมสัญญา(4) การไกลเกลี่ยหรือการประนีประนอมยอมความ(5) การจัดหาทนายความ(6) การใหความชวยเหลืออื่น ๆ ในทางคดี

• สำนักงานพัฒนาสังคมจังหวัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย

• บานพักเด็กและครอบครัว,ศูนยพัฒนาสังคม , สถานสงเคราะห

PAGE 17 OF 17! สำนักงานสงเสริมสังคมแหงการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.)