συντακτικο αρχαιων

2010-2011

ΛΥΚΕΙΟ

ΤΑΞΗΤΜΗΜΑ B΄1

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

ΒΑΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Α Σ ΤΣΟΥΚΑΝΤΑΣ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΔΟΥΚΑ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΣΠΑΝΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΕΠΙΡΡΗΜΑ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΕΠΙΡΡΗΜΑ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΤῆς ἡμέρας ὀψὲ ἦν

ΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ(α) εἰς ἀμφί περί ὑπέρ πρός + αιτ για ποσό ή χρόνο

Εἰς ἄνδρας διακοσίους καὶ εἴκοσι ἐνέμειναν τῇ ἐξόδῳἬδη ἦν ἀμφὶ πλήθουσαν ἀγοράνἜφυγον περὶ τοὺς ἑκατόν

(β) ἐπί + αιτ για έκτασηἘπὶ μέγα μέρος τοῦ τείχους καθῃρέθη

(γ) κατά + αιτ για μερισμόΚαθrsquo ἑκάστους ἐκαλοῦντο Ἕλληνες

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ(α) Υποθετική

Τέρας ἐστὶν εἴ τις ηὐτήχηκεν διὰ βίου(β) Αιτιολογική

Οὐ θαυμαστὸν εἰ μὴ τούτων ἐνεθυμήθησαν

ΣΧΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΟΥΜΕΝΟΣΧΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΟΥΜΕΝΟἩ πόλις τὸν Περικλέα ἐν ὀργῇ εἶχονΛέσβος ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ἀπέστησαν

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΤο όνομα (ή οτιδήποτε σε θέση ονόματος) που φανερώνει ένα γνώρισμα του υποκειμένου Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο(α) Το εἰμί(β) Ρήματα με συγγενική σημασία με το εἰμί (ὑπάρχω τυγχάνω διατελῶ ἔφυν πέφυκα γίγνομαι καθίσταμαι ἀποβαίνω ἐκβαίνω)(γ) Ορισμένα ρήματα παθητικής διάθεσηςΤα δοξαστικά νομίζομαι κρίνομαι δοκῶ φαίνομαι και τα συνώνυμά τουςΤα κλητικά καλοῦμαι ὀνομάζομαι προσαγορεύομαι και τα συνώνυμά τουςΤα προχειριστικά (όσα δηλώνουν εκλογή) αἱροῦμαι λαγχάνω χειροτονοῦμαι ἀποδείκνυμαι και τα συνώνυμά τους

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΤο όνομα (ή οτιδήποτε σε θέση ονόματος) που φανερώνει ένα γνώρισμα του αντικειμένουΠαρουσιάζεται (α) με τα δοξαστικά τα κλητικά και τα προχειριστικά ρήματα ενεργητικής διάθεσης

Ἔκρινον αὐτὸν φιλομαθέστατον Νομίζω τὸν Σωκράτη σοφόν

Ὁ δῆμος εἵλετο τὸν πατέρα στρατηγόνΚαλοῦσιν αὐτοὺς νομοθέτας

(β) με τα ρήματα που σημαίνουν ἔχω παρέχω λαμβάνω παραλαμβάνω ἐῶ κτῶμαι ἀποδέχομαι γεννῶ ἄγω φέρω καταλείπω πέμπω διασώζω διαφυλάττω διατηρῶ ἐλέγχω(γ) με τα μεταποιητικά-μεταπλαστικά ποιῶ-ποιοῦμαι ἀπεργάζομαι-κατεργάομαι παρασκευάζομαι ἀποτελῶ

2

(δ) με τα ρήματα αὔξω αἴρω τρέφω μηκύνω ἐκδιδάσκω (με αυτά έχουμε προληπτικό κατηγορούμενο του αντικειμένου βλ παρακάτω)

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΤο κατηγορούμενο που ισοδυναμεί με επίρρημα(α) Τόπου μετέωρος πελάγιος ἐφέστιος ὅμορος ὑπαίθριος(β) Χρόνου νέoς γέρων γηραιός ἡλίκος παλαίτατος τριταῖος ὄρθριος σκοταῖος ἑσπέριος(γ) Τρόπου ἑκών ἑκούσιος ἐθελοντής ἐθελούσιος ἄκων ἀκούσιος ὑπόσπονδος ἄσμενος αὐτοκρά-τωρ αὐθαίρετος αὐτόματος αὐτόνομος ἀλλότριος σῶς ἀργός και επίθετα με πρώτο συνθετικό το στερητικό α- ἄκριτος ἄπρακτος ἀπαθής ἄτιμος ἄπαις(δ) Σκοπού βοηθός φύλαξ δικαστής στρατηγός σύμβουλος εἰρηνοποιός(ε) Σειράς πρῶτος δεύτεροςhellip ὕστερος ὕστατος τελευταῖος(στ) Ποσού πολύς μέγας ἀθρόος πυκνός

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ (Μτφ ώστε ναhellip)Λέγεται και κατηγορούμενο του αποτελέσματος γιατί προλαβαίνει και αποδίδει στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο μια ιδιότητα που δεν την έχει αποκτήσει ακόμα αλλά θα την αποκτήσει όταν πραγματοποιηθεί εκείνο που σημαίνει το ρήμα

Καὶ ᾔρετο τὸ ὕψος τοῦ τείχους μέγαΕἷς τις ὑπὸ τοῦ δήμου ἐτράφη μέγας

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΚατηγορούμενο σε πτώση γενική

Τὸ πεδίον ἐστὶ τοῦ πατρός (Κτητική)Ἱπποκράτης ἐστὶ τῶν ἐπιχωρίων (Διαιρετική)Ὁ Εὐφράτης ἐστὶ τεσσάρων πλέθρων (Ιδιότητας)Πρόξενος ἦν τριάκοντα ἐτῶν (Ιδιότητας)Ἐγὼ δὲ ἀγαθοῦ τρόπου εἰμί (Ιδιότητας)Ἡ οἰκία ἐστὶ ταλάντου (Αξίας)Ἡ κρηπίς ἐστι λίθων μεγάλων (Ύλης)

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣΠονηρὸν ὁ συκοφάντηςΚάλλιστόν ἐστι κτῆμα παιδεία βροτοῖςὉ δῆμός ἐστιν ἀσταθμητότατον (πρᾶγμα)Τοῦτrsquo ἔστιν ἡ δικαιοσύνηΤί σοι δοκεῖ εἶναι ἡ ῥητορικήΟὐδrsquo ὅτι ἐστὶν ἡ ἀρετὴ ἔχω εἰπεῖνἨπόρει ὅτι χρήσαιτο τοῖς πράγμασι

ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟἮν Περικλέους γνώμη νενικυῖα (ἐνενικήκει)Μισοῦντες γίγνονται (μισοῦσι) τοὺς κακούςἩ μήτηρ ὑπῆρχε φιλοῦσα (ἐφίλει) τὸν Κῦρον

ΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΟἱ μισθοφόροι ἦσαν εἰς μυρίους (περίπου)Καὶ ἐγένοντο οἱ πάντες ἀμφὶ τοὺς δισχιλίους (περίπου)Οὗτος ἦν ἐν τῷ φανερῷ (κατάσταση)Οὗτος ἐστιν ὥσπερ σοφός (παραβολή)

3

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ONOMATIKOIONOMATIKOI ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ 1 Επιρρήματα

2 Πλάγιες πτώσεις 3 Εμπρόθετοι προσδιορισμοί ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ 4 Απαρέμφατο 1 Παράθεση - Επεξήγηση Πλάγιες πτώσεις 5 Επιρρηματικές μετοχές 2 Επιθετικοί - Κατηγορηματικοί 6 Δευτερεύουσες επιρρημ προτάσεις προσδιορισμοί

ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΠΑΡΑΘΕΣΗΠΑΡΑΘΕΣΗ (Ειδικό Γενικό) (Ἱπποκράτης ὁ στρατηγὸς ἔλεγεhellip)1 ΑπλήΤαῦτα Ὅμηρος ὁ ποιητὴς πεποίηκε2 ΠεριγραφικήἜπραξαν ταῦτα διrsquo Εὐρυμάχου ἀνδρὸς Θηβαίων δυνατωτάτουΠερὶ χρημάτων ὁμιλεῖς ἀβεβαίου πράγματος3 Παράθεση προτάσεωςἘμέθυον ἱκανὴ πρόφασις εἰς τὸ ἁμαρτάνεινΚεῖνται πεσόντες πίστις οὐ σμικρά4 Προεξαγγελτική παράθεση(α) τὸ τελευταῖον τὸ ἀναγκαιότατον τὸ μέγιστον τὸ δεινότατον τὸ ἀλογώτατον τὸ λεγόμενον δυοῖν θἄτερον τὸ τοῦ ποιητοῦ τὸ τοῦ Ὁμήρου τὸ τῆς παροιμίας τὸ κεφάλαιον τὸ πάντων μέγιστον τὸ πάντων δεινότατον τὸ κάλλιστον κλέος(β) Αναφορική πρόταση που εισάγεται με τις αντωνυμίες ὅ ὅπερ οἷον5 Παράθεση σε προσωπ και δεικτ αντων είτε εννοούνται είτε όχι(Ἐγὼ) Θεμιστοκλῆς ἥκω παρά σεΠέμψομεν ὑμᾶς τοὺς ἱππέας ἐπὶ τὸ ὄρος 6 Οι γεωγραφικοί όροι ως παράθεσηἘπὶ τὴν Λευκίμμην τὸ ἀκρωτήριον ἀποβάντες ἐπόρθουν τοὺς ἀγρούςὌλυμπος τὸ ὄρος ὑψηλότατός ἐστι7 Παράθεση με τη γεν πληθ της αντων αὐτός που προστίθεται για έμφαση στις κτητικές αντων και μπορεί να παραλείπεται (γεν παραθετική)Οὐκ ἐτολμήσαμεν ὑπὲρ τῆς ἡμετέρας αὐτῶν σωτηρίας ἀφέσθαι τῆς πόλεωςΤοῖς ὑμετέροις αὐτῶν φίλοις βοηθήσετε8 Παράθεση με την έναρθρη γεν κυρίου ονόματος κατά παράλειψη του εννοούμενου υἱός θυγάτηρ δοῦλος σύζυγοςἘπὶ τοῖσδε Περικλῆς ὁ Ξανθίππου ᾑρέθη λέγεινΠαραγίγνεται Νικόστρατος ὁ Διειτρέφους Ἀθηναίων στρατηγός9 Παράθεση επιθέτου που ισοδυναμεί με γεν ουσιαστικού σε γενἈθηναῖος εἶ πόλεως τῆς μεγίστης (ἐξ Ἀθηνῶν εἶ πόλεωςhellip)10 Επιμεριστική παράθεσηὁ μένhellip ὁ δέ ἄλλοςhellip ἄλλοθεν ἄλλοςhellip ἄλλῃ πολλοὶ μένhellip πολλοὶ δέ οὗτοι μένhellip οὗτοι δέ ἕκαστος11 Σχήμα καθrsquo όλον και μέροςΟἱ στρατηγοὶ (τῶν στρατηγῶν) βραχέα ἕκαστος ἀπελογήσατο

4

Αἱ οἰκίαι (τῶν οἰκιῶν) αἱ μὲν πολλαὶ ἐπεπτώκεσαν ὀλίγαι δὲ περιῆσανΣυρακόσιοι ἐνόμιζον τοὺς ἄλλους Ἕλληνας (τῶν ἄλλων Ἑλλήνων) εὐθὺς τοὺς μὲν ἐλευθεροῦσθαι τοὺς δὲ φόβου ἀπολύεσθαι

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΕΠΕΞΗΓΗΣΗ (Γενικό Ειδικό) (Τούτου ἐγκράτειαν ἄσκει κέρδους)1 ΑπλήὉ βασιλεὺς Δαρεῖος ἀπέθανεὉ παῖς με ὁ Σάτυρος ἀπέδραἘγκράτειαν ἄσκει πάντων τῶν αἰσχρῶν κέρδους ὀργῆς ἡδονῆς λύπης2 ΕπαυξημένηΔύο ἐστὶ τὰ παιδεύοντα τοὺς νέους ἥ τε τῶν ἀδικούντων τιμωρία καὶ ἡ τοῖς ἀγαθοῖς ἀνδράσι διδομένη δωρεά3 Επεξήγηση έναρθρο ή άναρθρο απρμφ επίθ μτχ επίρ ΕΕΠ κύρια ή δευτ πρότΕἷς οἰωνὸς ἄριστος ἀμύνεσθαι περὶ πάτρηςΤοῦτό ἐστι τὸ ἀδικεῖν τὸ πλέον τῶν ἄλλων ζητεῖν ἔχεινΤὸ τῆς πόλεως ἦθος ἴδοι τις ἄν τοιοῦτον ὄν ἀψευδὲς καὶ χρηστόνΟὕτω διεκείμεθα τότε μὲν γελῶντες ἐνίοτε δὲ δακρύοντεςΟὐκ ἐπὶ τούτῳ κάθηται ὁ δικαστής ἐπί τῷ καταχαρίζεσθαι τὰ δίκαια ἀλλrsquo ἐπὶ τῷ κρίνεινΠροσέκρουσα ἀνθρώπῳ πονηρῷ Ἀνδροτίωνα λέγωΤοῦθrsquo ὑμᾶς δεῖ μαθεῖν ὅτι τὸ συνέχον τὴν δημοκρατίαν ὅρκος ἐστί4 Επεξήγηση πλάγια τελική ή άλλη δευτ πρότΔιὰ τοῦτο οὐκ ἐβούλοντο θέσθαι τὰ ὅπλα ὅτι οὐ Τισσφέρνει ἐπίστευονΚήρυκα ἐπὶ τοῦτο ἔπεμψαν ὅπως εἴποι τῷ βασιλεῖ ὅτι πρόθυμοι εἶενΜὴ δὴ τοῦθrsquo ὡς ἀδίκημα ἐμὸν θῇς εἰ κρατῆσαι συνέβη Φιλίππῳ τῇ μάχῃ5 Επιμεριστική επεξήγησηΠᾶν μέρος ἐκ τριῶν ἐστι συγκείμενον λόγου τε καὶ ἁρμονίας καὶ ῥυθμοῦ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔ άρθρο+Επίθετο άρθρο+Ουσιαστικό (Ὁ φιλόδοξος ὁ ἀνὴρ ἐπιτυγχάνει)(Μόνιμη ιδιότητα) άρθρο+Επίθετο Ουσιαστικό (Τὴν Ἑλληνικὴν δύναμιν ἤθροιζεν) Επίθετο Ουσιαστικό (Ἐνταῦθα ἦν πόλις μεγάλη)

ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔ Επίθετο άρθρο+Ουσιαστικό (Ἀγησίλαος φαιδρῷ τῷ προσώπῳ (Παροδική ιδιότητα) ἐκέλευσεν)

ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΓΕΝΙΚΗΓΕΝΙΚΗ Διαιρετική (Οἱ νέοι τῶν ὁπλιτῶν) Περιεχομένου ή ύλης (Τοῖχος πλίνθου) Κτητική (Ἡ οἰκία τοῦ πρυτάνεως) Δημιουργού (Ἆθλος Θησέως) Συγγένειας ή Ιδιοκτησίας (Θουκυδίδης Ὀλόρου) Ιδιότητας (Ὁδὸς πέντε ἡμερῶν) Αξίας (Οἰκία δέκα μνῶν) Αιτίας (Ὑπόδικος κλοπῆς) Υποκειμενική (Ἡ νίκη τῶν Ἑλλήνων) Αντικειμενική (Oἰκοδόμησις τειχῶν)

ΔΟΤΙΚΗΔΟΤΙΚΗ Αντικειμενική (Δῶρα τοῖς θεοῖς)

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Αναφοράς (Κινάδων ἦν νεανίσκος τὸ εἶδος)

5

ΕΕ ΜΠΡΟΘΕΤΟΙ ΜΠΡΟΘΕΤΟΙ ΕΕ ΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΠ ΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ἀντί γεν Τόπος (απέναντι από) Αντικατάσταση (αντί για) Αιτία (για)

ἀπό γεν Τόπος (μακριά από) Χρόνος (από τότε που) Καταγωγή ή προέλευση Ύλη Αιτία (από για) Μέσο Τρόπος Ποιητικό αίτιο

ἐκ ἐξ γεν Τόπος (από) Χρόνος Καταγωγή Ύλη ή όργανο Τρόπος Αιτία Συμφωνία Ποιητικό αίτιο

πρό γεν Τόπος Χρόνος Υπεράσπιση (υπέρ χάρη για) Αντιπροσώπευση Προτίμηση ή εκλογή

ἐν δοτ Τόπος (σε μεταξύ) Τόπος (μεταφορικά) Χρόνος (μέσα σε) Όργανο ή τρόπος Μέσο Κατάσταση Συμφωνία

σύν δοτ Συνοδεία (μαζί με) Συνδρομή ή βοήθεια Συμφωνία Τρόπος Μέσο

εἰς αιτ Τόπος ή κατεύθυνση Χρόνος (μέχρι) Αναφορά Σκοπός Αριθμητικό όριο Τρόπος

διά γεν Τόπος (μέσα από) Χρόνος Όργανο ή μέσο Τρόποςαιτ Τόπος (μέσα από) Χρόνος (κατά τη διάρκεια) Αιτία

κατά γεν Τόπος (από κάτω κάτω σε) Εναντίον Αναφοράαιτ Τόπος Χρόνος Τρόπος Διανομή Συμφωνία Αναφορά Αιτία

ὑπέρ γεν Τόπος (πάνω από) Υπεράσπιση Χάρη Αντιπροσώπευση Σκοπός Αιτία Αναφορά αιτ Τόπος (πάνω από πέρα) Υπέρβαση μέτρου ή ορίου Υπέρβαση χρονικού ορίου

ἀνά γεν Τόποςδοτ Τόπος (πάνω σε)αιτ Τόπος (πάνω σε) Χρόνος Διανομή Τρόπος

ἀμφί γεν Αναφοράδοτ Τόπος (γύρω)αιτ Τόπος (γύρω από) Χρόνος (περίπου κατά) Περίπου

ἐπί γεν Τόπος Χρόνος Επιστασία Ενώπιο Αναφορά Διανομήδοτ Τόπος (πάνω σε) Χρόνος (ευθύς μετά από) Επιστασία Προσθήκη (εκτός από) Εξάρτηση

Αιτία Σκοπός Όρος ή συμφωνίααιτ Τόπος (πάνω σε) ή έκταση Χρόνος (κατά τη διάρκεια) Διεύθυνση απλή ή εχθρική Σκοπός

μετά γεν Τόπος (μεταξύ) Συνεργασία (μαζί με) Τρόποςδοτ Τόπος (μεταξύ)αιτ Τόπος (μεταξύ) Χρόνος (ύστερα από μετά) Τάξη και ακολουθία

παρά γεν Τόπος (από κοντά από) Προέλευσηδοτ Τόπος (κοντά σε) Κατά την κρίσηαιτ Τόπος (κοντά σε προς) Χρόνος Σύγκριση Διαφορά ή εναντιότητα Εξαίρεση Αιτία

περί γεν Τόπος (γύρω) Αναφοράδοτ Τόπος (γύρω) Αναφοράαιτ Τόπος (γύρω) Χρόνος (περίπου) Αναφορά Ποσό κατά προσέγγιση

πρός γεν Τόπος (προς το μέρος απέναντι προς) Αναφορά Συμφωνία Ωφέλειαδοτ Τόπος (κοντά σε) Χρόνος (περίπου)αιτ Τόπος (προς το μέρος προς) Χρόνος (περίπου) Ενέργεια φιλική ή εχθρική Αναφορά

Σύγκριση Συμφωνία Σκοπόςὑπό γεν Τόπος (κάτω από) Αιτία Συνοδεία Τρόπος

δοτ Τόπος (κάτω από) Υποταγή Επίβλεψηαιτ Τόπος (κάτω από κοντά) Χρόνος (κατά) Υποταγή

ἄνευχωρίς

γεν Χωρισμός Προσθήκη

ἄχριμέχρι

γεν Τοπικό ή χρονικό τέρμα

ἕνεκα γεν Αιτία

πλήν Εξαίρεση

ὡς αιτ Κατεύθυνση κίνηση σε τόπο

νή μά αιτ Όρκος

6

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Ὁρῶ τὸν ἄνδρα (Ουσιαστικό)Πολλοὺς ἀπέκτειναν (Επίθετο)Ταῦτα ἐποίουν μέχρι σκότος ἐγένετο (Αντωνυμία)Οἱ Ἕλληνες οὐκ ἐγίγκωσκον τὸ ποιούμενον (Μετοχή) Κῦρος ἔτρεψεν εἰς φυγὴν τοὺς ἑξακισχιλίους (Αριθμητικό)Οὐκ ἐδύνατο ἐλθεῖν (Απαρέμφατο)Οὗτοι ἔλεγον ὅτι πρὸς ἑσπέραν ἥξοι τὸ στράτευμα (Δευτερ Ονομ πρόταση)Ἤρξαντο τοῦ διαβαίνειν (Άκλιτη λέξη + Άρθρο = Ουσιαστικό)Ἔλεγε τὰ παρὰ Βοιωτῶν (Εμπρόθετο + Άρθρο = Ουσιαστικό)

ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑΑντικείμενο σε γενικήΑντικείμενο σε γενικήΡήματα που δηλώνουν(α) Μνήμη ή λήθη (μέμνημαι ἐπιλανθάνομαι μνημονεύω ἀμνημονῶ)(β) Φροντίδα επιμέλεια φειδώ και τα αντίθετά τους (φροντίζω ἐπιμελοῦμαι κήδομαι προνοῶ ἀμελῶ ὀλιγορῶ φείδομαι ἀφειδῶ)(γ) Απόλαυση ή επιθυμία (ἀπολαύω ἐπιθυμῶ ὀρέγομαι ἐρῶ πεινῶ διψῶ)(δ) Συμμετοχή πλησμονή (μετέχω κοινωνῶ μεταλαμβάνω κληρονομῶ γέμω βρίθω εὐπορῶ πίμπλαμαι πλουτῶ)(ε) Στέρηση απαλλαγή χωρισμό ή απομάκρυνση (στεροῦμαι σπανίζω δέομαι ἀπαλλάττομαι χωρίζομαι ἀπέχω)(στ) Απόπειρα επιτυχία ή αποτυχία (πειρῶμαι ἐπιτυγχάνω ἀξιοῦμαι ἀποτυγχάνω ἁμαρτάνω σφάλλομαο ψεύδομαι)(ζ) Αρχή ή εξουσία (ἄρχω κρατῶ δεσπόζω ἡγοῦμαι βασιλεύω ἡγεμονεύω στρατηγῶ τυραννῶ προΐσταμαι κυριεύω σατραπεύω)(η) Σύγκριση διαφορά ή υπεροχή (διαφέρω πλεονεκτῶ μειονεκτῶ ὑπερτερῶ περιγίγνομαι προέχω ὑστερῶ ἡττῶμαι)(θ) Αίσθηση ή αντίληψη (αἰσθάνομαι ἀκούω ἀκροῶμαι ὀσφραίνομαι γεύομαι ἅπτομαι ψαύω ἀντιλαμβάνομαι δράττομαι)(ι) Έναρξη ή λήξη (ἄρχω ἄρχομαι λήγω λήγομαι παύομαι)(ια) Σύνθετα με ἀπὀ ἐκ κατά πρό ὑπέρ διά

Αντικείμενο σε δοτικήΑντικείμενο σε δοτικήΡήματα που δηλώνουν(α) Φιλική ή εχθρική διάθεση ή ενέργεια (εὐνοῶ ἀρέσκω βοηθῶ λυσιτελῶ ἐπικουρῷ ἀμύνω ὑπηρετῶ σπένδομαι τιμωρῶ χαρίζομαι ἁμιλλῶμαι φθονῶ ἐπιβουλεύω μάχομαι πολεμῶ ἐπιβουλεύω λυμαίνομαι ἀπειλῶ στασιάζω ἐρίζω διαφέρομαι ἄχθομαι χαλεπαίνω ὀνειδίζω καταρῶμαι μέμφομαι)(β) Ευπείθεια ή υποταγή (πείθομαι ὑπακούω πιστεύω ἀπειθῶ ἀπιστῶ δουλεύω ἔχω)(β) Ακολουθία διαδοχή προσέγγιση επικοινωνία μείξη (ἀκολουθῶ ἕπομαι ὁμιλῶ χρῶμαι πλησιάζω πελάζω ἀπαντῶ ἐντυγχάνω μείγνυμαι κεράννυμαι)(δ) Πρέπει ή ταιριάζει αρκεί (πρέπει προσήκει ἁρμόζω ἁρμόττω ἀρκεῖ)(ε) Ταυτότητα ομοιότητα ισότητα συμφωνία (ὁμοιάζω ὁμοιοῦμαι ἔοικα ἰσοῦμαι συμφωνῶ συνάδω συναρμόττω)(στ) Σύνθετα με σύν ἐν περί παρά πρός ὑπό ὁμοῦ

Αντικείμενο σε αιτιατικήΑντικείμενο σε αιτιατική

7

ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑΜε αιτιατική + γενικήΜε αιτιατική + γενική (άμεσο η αιτιατική έμμεσο η γενική)(α) πληρῶ κενῶ ἑστιῶ και τα συνώνυμά τους(β) ἀκούω μανθάνω πυνθάνομαι(γ) λαμβάνω ἄγω ἕλκω(δ) ἀπαλλάσσω ἀπολύω παύω κωλύω ἀποστερῶ ἐλευθερῶ και τα συνώνυμά τους(ε) ἀνταλλάσσω ἀγοράζω πωλῶ πιπράσκω ὠνοῦμαι ἀποδίδομαι ἀξιῶ τιμῶ ἐκτιμῶ κτῶμαι(στ) Όσα σημαίνουν ψυχικό πάθος (θαυμάζω ἄγαμαι ζηλῶ ἐπαινῶ εὐδαιμονίζω μακαρίζω ὀργίζομαι μισῶ οἰκτίρω) με γεν της αιτίας(ζ) Τα δικαστικά (αἰτιῶμαι διώκω γράφομαι δικάζω κρίνω τιμωροῦμαι) με γεν αιτίας εγκλήματος ή ποινής(η) Σύνθετα με ἀπό ἐκ πρό και δικαστικά με κατά

Με αιτιατική + δοτικήΜε αιτιατική + δοτική (Άμεσο η αιτιατική έμμεσο η δοτική)Ρήματα που δηλώνουν(α) Παροχή (δίδωμι παρέχω φέρω προσάγω πέμπω κομίζω)(β) Λόγο (λέγω δηλῶ κοινῶ σημαίνω παραινῶ ἀποκρίνομαι ὑπισχνοῦμαι εὔχομαι)(γ) Δείξη ή εντολή (δείκνυμι ἐπιστέλλω παραγγέλλω προστάσσω)(δ) Προσαρμογή ή αντιπαράθεση (προσαρμόζω ἀντιτάσσω)(ε) Εξίσωση ομοίωση μείξη συνδιαλλαγή (ὁμοιῶ ἰσῶ ἐξισῶ μείγνυμι κεράννυμι κοινωνῶ συναλλάσσω διαλλάσσω)(στ) Σύνθετα με ἐν σύν πρός πρό ἀνά ἐπί

Με γενική + δοτικήΜε γενική + δοτική (άμεσο η γενική έμμεσο η δοτική)Ρήματα που δηλώνουν (α) Συμμετοχή μετάδοση ή διεκδίκηση αμφισβήτηση (μετέχω κοινωνῶ μεταδίδωμι μεταλαμβάνω ἀντιποιοῦμαι ἀμφισβητῶ)(β) Παραχώρηση (παραχωρῶ συγγιγνώσκω ὑπανίσταμαι και τα φθονῶ μέμφομαι)(γ) Τα δικαστικά (τιμῶ ορίζω ως δικαστής ποινή τιμῶμαι ορίζω ως κατήγορος ποινή)

Με δύο αιτιατικέςΜε δύο αιτιατικές (άμεσο η αιτ που φανερώνει πρόσωπο έμμεσο η αιτ που φανερώνει πράγμα)

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΕΞΩΤΕΡΙΚΟ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΤο αντικείμενο των ρημάτων που συντάσσονται με αιτιατική μπορεί να είναι1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Υπάρχει εξαρχής πριν ενεργήσει το υποκείμενο του ρήματος πχ Ὁ ἥλιος θερμαίνει τὴν γῆν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΑποτελέσματος Το αντικείμενο δεν υπάρχει εξ αρχής αλλά προέρχεται από την ενέργεια του ρήματος πχ Γράφω ἐπιστολήν

Σύστοιχο Το αντικείμενο προέρχεται ετυμολογικά από τη ρίζα του ρήματος ή άλλου συγγενούς ρήματος με αυτό

πχ Τοῦτον τὸν ἀγῶνα ἀγωνίζομαι Το σύστοιχο αντικείμενο συχνότατα παραλείπεται

Βάδιζε τὴν ταχίστην ὁδόν Βάδιζε τὴν ταχίστην Ὠφελεῖ βραχεῖαν ὠφέλειαν Ὠφελεῖ βραχέα (Μεταβολή σε πληθ ουδ) Πάσχουσι μέγα πάθος Μέγα πάσχουσι

Σημ (α) Η σύστοιχη αιτ που εξαρτάται από δικαστικά ρήματα (φεύγω γράφομαι δικάζω ὀφλισκάνω) συχνά συνοδεύεται από γεν αιτίας και κάποτε παραλείπεται

Γραφὴν ὕβρεως καὶ δίκην κατηγορίας ἰδίαν φεύγει

8

Οἱ Πέρσαι δικάζουσιν ἀχαριστίας (ενν δίκην)

(β) Όταν το σύστοιχο αντικείμενο εξαρτάται από άλλα ρήματα είναι δυνατόν πάλι να παραλείπεται οπότε η γεν μένει αμετάβλητη ή συνήθως μεταβάλλεται σε αιτ που αποτελεί πια το σύστοιχο αντικείμενο

Οἱ λόγοι τοῦ Δημοσθένους λυχνίας (ενν ὀσμήν) ὄζουσινΙδιόρρυθμες φράσεις από τη μετατροπή της γεν σε αιτ

Ἀγωνίζομαι στάδιον δρόμον πάλην παγκράτιονΝικῶ μάχην ναυμαχίαν δρόμον Ὀλύμπια Παναθήναια Ἴσθμια

Ὀμνύω συμμαχίανΣπένδομαι ἀναίρεσιν νεκρῶνΘύω εὐαγγέλια ἐπινίκια γενέλιαΠρεσβεύω εἰρήνηνὈφλισκάνω αἰσχύνην γέλωτα δειλίαν μωρίαν ζημίαν χρήματα

ΧΡΗΣΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΠΤΩΣΕΩΝΧΡΗΣΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΠΤΩΣΕΩΝ

ΓΕΝΙΚΗΓΕΝΙΚΗΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΔιαιρετική Οἱ νέοι τῶν ὁπλιτῶν (α) Από λέξεις που φανερώνουν αριθμό ή ποσό

Ἑξήκοντα τῶν νεῶν μετέωροι ὤρμουνΠολλοὶ τῶν ἀνθρώπων διὰ τὰς ἀκρασίας (ακολασίες) οὐκ ἐμμένουσι τοῖς λογισμοῖς

(β) Από το ουδέτερο αντων ή επιθἘν παντὶ ἀθυμίας ἦσανΟἱ Λακεδαιμόνιοι ἡσύχαζον τὸ πλέον τοῦ χρόνουΟἱ Ἀθηναῖοι ἐπὶ μέγα μέρος δυνάμεως ἐχώρησανΕἰς τοῦτο θράσους καὶ ἀναισχυντίας ἀφῖκται

(γ) Από επίθ υπερθ βαθμούΤὸ νικᾶν ἑαυτὸν πασῶν νικῶν πρώτη τε καὶ ἀρίστη

(δ) Από ονόματα μικρών πόλεων και τόπωνὉ στρατὸς ἀφίκετο εἰς Οἰνόην τῆς Ἀττικῆς

Περιεχομένου ή ύλης Τοῖχος πλίνθου

Κτητική Ἡ οἰκία τοῦ πρυτάνεως(α) Από ουσιαστικοποιημένα επίθ συγγενής οἰκεῖος ἑταῖρος φίλος ἐχθρός πολέμιος ἀλλότριος ξένος ἑρός κακόνους εὔνους δύσνους ὁμόδουλος πρόξενος (Όταν λειτουργούν ως επίθ συντάσσονται με δοτ) (β) Από ουδ δεικτ ή αναφ αντωνΤαῦτα εἶχον Ἀθηναῖοι ΠελοποννησίωνὍσα τῆς πόλεως Φίλιππος προέλαβε βεβαίως ἕξει(γ) Από τις φράσεις ἴδιόν ἐστι ἔργον ἐστί (Αν οι λέξεις ἴδιον ή ἔργον παραλείπονται έχουμε γεν κατηγ κτητ)

Δημιουργού Ἆθλος Θησέως

Συγγένειας ή καταγωγής Θουκυδίδης Ὀλόρου

9

Ιδιότητας Ὁδός πέντε ἡμερῶν (Συνοδεύεται συνήθως από αριθμητικό και φανερώνει μέγεθος ηλικία χρόνο αξία)

Αξίας Οἰκία δέκα μνῶν(α) Με επίθετα ἄξιος ἀνάξιος ἀντάξιος τίμιος ὤνιος ὠνητός ἀξιόχρεωςhellip (β) Με τα παραγόμενα από αυτά επιρρήματα

Αιτίας Μεγάλων αδικημάτων ὀργή(α) Με τα επίθ αἴτιος ἀναίτιος ὑπαίτιος ἔνοχος ὑπεύθυνος ὑπόδικος ὑπόλογος εὐδαίμων μακάριος(β) Με τα ουσ ὀργή μισθός χάρις δόξα(γ) Με τους δικανικούς όρους ἔγκλημα δίκη γραφή εἰσαγγελία ἔνδειξις

Υποκειμενική Μετά τὴν εἰσβολὴν τῶν Πελοποννησίων εἰσβολή εἰσβάλλω ποιοι εἰσβάλλουν οἱ Πελοποννήσιοι (Υ)

Αντικειμενική Οἰκοδόμησις τειχῶν οἰκοδόμησις οἰκοδομῶ τι οἰκοδομῶ τείχη (Α)

Σημ Η Γενική Αντικειμενική μπορεί να εξαρτάται και από επίθετα(α) μνήμης-λήθης μνήμων ἀμνήμων ἐπιλήσμων(β) επιμέλειας-αμέλειας ἐπιμελής ἀμελής πρόθυμος ὀλίγωρος(γ) φειδούς-αφειδίας φειδωλός ἀφειδής(δ) συμμετοχής-πλησμονής μέτοχος ἀμέτοχος κοινωνός μεστός πλήρης ἔμπλεως(ε) στέρησης χωρισμού απομάκρυνσης απαλλαγής ἐνδεής κενός ἔρημος ἀγνός καθαρός ἐλεύθερος γυμνός ὀρφανός ἀθῶος ψιλός και επιθ με στερητ α- ἄγονος ἀνήκοος ἄμοιρος ἄκληρος ἀπαθής ἄπαις ἀπαίδευτος(στ) εμπειρίας-απειρίας ἔμπειρος ἄπειρος ἐπιστήμων τρίβων ἀήθης(ζ) επιτυχίας-αποτυχίας ἐπιτυχής ἀποτυχής(η) εξουσίας-υποταγής κύριος ἐγκρατής ἀκρατής ἀκράτωρ ὑπήκοος κατήκοος(θ) διαφοράς-σύγκρισης διάφορος ἕτερος ἄλλος ἀλλοῖος ἀλλότριος(ι) σε ndashικός πρακτικός ποιητικός ἐξεταστικός παρασκευαστικός παραγωγικός

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ(Κατηγορούμενο σε Γενική)Κτητική Τὸ πεδίον ἐστὶ τοῦ πατρός Διαιρετική Ἱπποκράτης ἐστὶ τῶν ἐπιχωρίωνΙδιότητας Ὁ Εὐφράτης ἐστὶ τεσσάρων πλέθρωνΑξίας Ἡ οἰκία ἐστὶ ταλάντουΎλης Ἡ κρηπὶς ἐστὶ λίθων

ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΓΕΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ(β΄ όρος σύγκρισης) Ἡ ἀρετὴ σεμνοτέρα τῆς κακίας ἐφαίνετο

ΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ(Επιρρηματικός Προσδιορισμός σε Γενική που δηλώνει)(1) ΧρόνοΔηλώνει χρονικό διάστημα και είναι η γεν ονομάτων που δηλώνουν φυσική διαίρεση του χρόνου ἡμέρας νυκτός ὄρθρου μεσημβρίας ἑσπέρας δείλης ἔαρος θέρους χειμῶνος ἐνιαυτοῦ(2) ΤόποΓεν αντωνυμιών αὐτοῦ οὗ οὗπερ

10

(3) Αιτία(α) Μετά από ρήμ ψυχ πάθους

Τῶν αὐτῶν ἀδικημάτων ὀργίζεται(β) Μετά από δικαστικά ρήμ δηλώνει το έγκλημα για το οποίο καταγγέλλεται ή δικάζεται κάποιος (γεν του εγκκλήματος) ή την ποινή που επιδιώκεται ή επιβάλλεται (γεν της ποινής)

Σωκράτης ἀσεβείας ἔφυγε ὑπὸ ΜελήτουΟἱ τριάκοντα τοὺς συκοφάντας συλλαμβάνοντες ὑπῆγον θανάτου

(4) ΠοσόΜε τα ρήμ ἀξιῶ τιμῶ-τιμῶμαι ἐκτιμῶ ἀγοράζω ὠνοῦμαι ἀνταλλάσσω πωλῶ πιπράσκω ἀποδίδομαι(5) ΣκοπόΓεν έναρθρου απρμφ

ΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΡΗΜΑΓΕΝΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΡΗΜΑ1 Μονόπτωτο ρήμα Οἱ Ἀθηναῖοι ἐπεμελοῦντο τῆς πόλεως2 Δίπτωτο ρήμα Ἐγέμισε τὴν ναῦν ξύλων (αιτ άμεσο γεν έμμεσο)

Μετεσχήκαμεν δὲ ἱερῶν ὑμῖν (γεν άμεσο δοτ έμμεσο)

ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑ Ή ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΓΕΝΙΚΗ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑ Ή ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΓεν από επίρρημα(1) Διαιρετική

(α) Από τοπικά ποῦ ὅποι ἧ ἔνθα ἐνταῦθα πανταχοῦ πόθεν πολλαχοῦ(β) Από χρονικά πηνίκα πρωί ὀψέ πότε τηνικαῦτα(γ) Από ποσοτικά ἅπαξ δίς τρίς πολλάκις ἄδην ἅλις μάλιστα

(2) Της αναφοράςΑπό τροπικά (ὡς πῶς ὅπως ξένως εὖ καλῶς κακῶς) που συνοδεύουν τα ρήμ ἔχω ἥκω κεῖμαι καθίσταμαι(3) Με προθετικό επίρρημα (ἐντός ἐκτός εἴσω κρύφα λάθρα ἐναντίον ἐγγύς πόρρω μακράν πλησίον μεταξύ ἔμπροσθεν ὄπισθεν ἑκατέρωθεν πέραν ἀμφοτέρωθεν)

(α) Αφετηρίας ή χωρισμού όταν δηλώνει τόπο(β) Αναφοράς όταν δεν δηλώνει τόπο

(4) ΑντικειμενικήΑπό επιρ που παράγονται από επίθ που συντάσσονται με γεν αντικειμενική

Γενική από επιφώνημα (της αιτίας) Φεῦ τῆς Ἑλλάδος

ΔΟΤΙΚΗΔΟΤΙΚΗΔΟΤΙΚΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗΔΟΤΙΚΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ(Ετερόπτωτος Ονοματικός Προσδιορισμός σε Δοτική)Από ουσιαστικό Δωρεά τῇ πατρίδιΑπό επίθετο Ὠφέλιμος τῷ δήμῳ(α) Από επίθ που δηλώνουν ωφέλεια ή βλάβη φίλος ἐχθρός ἐνάντιος διάφορος εὔνους δύσνους οἰκεῖος συγγενής ἀρεστός συνήθης εὐμενής δυσμενής ἀλλότριος κακόνους ἐπιτήδειος πιστός πρᾷος ἀνιαρός ἐλεεινός (β) Από επίθ που δηλώνουν ευπείθεια ή υποταγή ή το αντίθετο εὐπειθής ὑπήκοος ἀπειθής(γ) Από επίθ που δηλώνουν αυτό που πρέπει ή αρμόζει και τα αντίθετα ἀρμόδιος ἀναρμόδιος ἀνάρμοστος πρεπώδης ἀπρεπής(δ) Από επίθ που δηλώνουν ακολουθία ή διαδοχή ἀκόλουθος διάδοχος ἑπόμενος (σύμφωνος)(ε) Από επίθ που δηλώνουν προσέγγιση επικοινωνία ή μείξη και τα αντίθετα πλησίος γείτων ὅμορος ἄμικτος(στ) Από επίθ που δηλώνουν ταυτότητα ή ομοιότητα και τα αντίθετα ὁ αὐτός ἀνόμοιος προσφερής

11

(όμοιος) παραπλήσιος(ζ) Από επίθ που δηλώνουν ισότητα ή συμφωνία και τα αντίθετα ἴσος ἄνισος ἰσόπαλος σύμφωνος συνῳδός ὁμόγλωσσος(η) Από επίθ σύνθετα με τις προθ ἐν και σύν ἔμφυτος σύμφυτος ἔνοχος συγγενής σύμμαχος σύμψηφος ἐντριβής σύντροφος συμμελής

ΔΟΤΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΔΟΤΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ(Επιρρηματικός Προσδιορισμός σε Δοτική που δηλώνει)(1) Τόπο (στάση)

(α) Τοπωνύμια Μαραθῶνι Σαλαμῖνι Πλαταιαῖς(β) Υπολείμματα παλιάς δοτ τοπικής Ἰσθμοῖ Δελφοῖ γῇ αἰθέρι(γ) Ονόματα και αντωνυμίες που λαμβάνονται ως επιρρήματα κύκλῳ τῇδε ταύτῃ ἐκείνῃ ἄλλῃ ᾗ πάντῃ

(2) ΧρόνοΟνόματα που φανερώνουν χρόνο και εορτές ἡμέρᾳ νυκτί ἔτει τῇ ὑστεραίᾳ Παναθηναίοις Διονυσίοις Θεσμοφορίοις Ἐλευσινίοις(3) Αιτία (κυρίως με ρήμ ψυχ πάθους)(4) Όργανο-μέσο(5) ΤρόποΠροσοχή σε ονόματα και αντωνυμίες (δοτικοφανή επιρρήματα) σιγῇ βίᾳ σπουδῇ πεζῇ δρόμῳ ἰδίᾳ κοινῇ δημοσίᾳ φύσει λόγῳ ἔργῳ ὀνόματι κραυγῇ ἀκοῇ παντί σθένει πάσῃ τέχνῃ πανστρατιᾷ τῇδε ταύτῃ ᾗ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἄλλῃ(6) ΣυνοδείαΜε ρήμ κινήσεως σε περιπτώσεις στρατιωτικών όρων στόλῳ στρατῷ πεζῷ ναυσίν ἵππῳ ὁπλίταις ἀνδράσι παρασκευῇ δυνάμει πρεσβείᾳ μυριάσι(7) Ποσό (μέτρο ή διαφορά)Με επίθ και επιρ συγκρ βαθμού ή ρήμ με συγκρ σημασία πολλῷ ὀλίγῳ μικρῷ τοσούτῳ τόσῳ ὅσῳ (8) ΑναφοράΜε επίθ και ρήμ υπεροχής σύγκρισης διαφοράς

ΔΟΤΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΡΗΜΑΤΟΣΔΟΤΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΡΗΜΑΤΟΣΜονόπτωτο ρήμα Ὁ νεανίας εἵπετο τῷ λοχαγῷΔίπτωτο ρήμα Διηγούμην τὰ τῆς μάχης αὐτοῖς (αιτ άμεσο δοτ έμμεσο)

Μετεσχήκαμεν δὲ τῶν ἱερῶν ὑμῖν (γεν άμεσο δοτ έμμεσο)

ΔΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΔΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ(1) Κτητική Με τα εἰμί γίγνομαι ὑπάρχω που δεν λειτουργούν συνδετικά και σημαίνουν έχω ενώ η δοτ λειτουργεί ως ΥΣημ Κάποτε από τα υπαρκτικά αυτά ρήμ εξαρτάται και επιρ Κ(2) ΧαριστικήᾹντιχαριστική(3) Ηθική-ΣυμπάθειαςΣημ Συχνά κοντά σε Κ ἀσμένῳ ἡδομένῳ βουλομένῳ ἀχθομένῳ προσδεχομένῳ που με το ἐστί ή το γίγνεται συναποτελούν περίφραση ισοδύναμη με το ρήμα από το οποίο προέρχεται η μτχ Η δοτ ηθική μετασχηματίζεται σε Υ(4) Κρίνοντος προσώπου ή αναφοράςΣημ 1 Κάποτε συνοδεύεται από το ὡςΣημ 2 Από προσωπικά ή απρόσωπα δοκεῖ φαίνεται δῆλον ἄδηλον φανερόν ἀφανές (ἐστί)

12

(5) Του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου(α) Με παθητικά ρήματα συντελικού χρόνου(β) Με ρηματικά επίθετα σε ndashτός και ndashτέος(γ) Με απρόσωπα ρήματα μέλει μεταμέλει ὡμολογήθη παρεσκεύασται διέγνωστο προδέδοκται

ΔΟΤΙΚΗ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑΔΟΤΙΚΗ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑΑπό επιρρήματα ὁμοίως συμφώνως ἑπομένως ἀκολούθως εὐμενῶς οἰκειότατα ἐξ ἴσου παραπλησίως ἐναντίως ὑπεναντίως ὀργίλως ὁμοῦ ἅμα ἑξῆς ἐφεξῆς (συνώνυμα ή παράγωγα επιθέτων που συντάσσονται με δοτ)

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗΑΙΤΙΑΤΙΚΗΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ(Ετερόπτωτος Ονοματικός Προσδιορισμός σε Αιτιατική)Από ουσιαστικό Κινάδων ἦν νεανίσκος τὸ εἶδοςΑπό επίθετο Οὗτος ἦν γνώμην ἱκανόςΣυνήθως τὸν ἀριθμόν τὸ εὖρος τὸ ὕψος τὸ πλῆθος τὸ ὄνομα τὸ βάθος τὸ μῆκος τὸ γένος

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ(Επιρρηματικός Προσδιορισμός σε Αιτιατική που δηλώνει)(1) Χρόνο(α) Χρονική διάρκεια ή διαδοχή(β) ἀρχήν τὸ πρότερον τὸ πρῶτον τὸ λοιπόν τὸ ἀρχαῖον τὸ τελευταῖον ταὸ παλαιόν(γ) Αιτ ονομάτων που σημαίνουν διαίρεση του χρόνου (ἡμέραν μῆνα ἔτος) που συνοδεύεται από τακτικό αριθμητικό και από την αντων οὗτος

Τὴν μητέρα τελευτήσασαν πέπαυμαι τρέφων τρίτον ἔτος τουτίἙβδόμην ἡμέραν ἡ θυγάτηρ αὐτῷ ἐτετελευτήκει

(2) Τόπο(3) Αιτία-Σκοπό αιτ ουδ ερωτ ή αναφ ή δεικτ αντων τί ὅ τι ταῦτα(4) Τρόποτίνα τρόπον τόνδε τὸν τρόπον πάντα τρόπον τὸν αὐτὸν τρόποντὴν ταχίστην προῖκα (χωρίς μισθό) δωρεάν δίκην κύκλον τὴν εὐθεῖαν(5) Αναφορά τὸ ἐπrsquo ἐμέ τὸ ἐπrsquo ἐμοί γνώμην ἐμήν τὸ σὸν μέρος

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΡΗΜΑΤΟΣΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΡΗΜΑΤΟΣΜονόπτωτο ρήμα Κλέαρχος ὠφελεῖ τοὺς ἝλληναςΔίπτωτο ρήμα Διογείτων ἔκρυπτε τὴν θυγατέραν τὸν θάνατον τοῦ ἀνδρός (2 αιτιατικές) Ἐγέμισε τὴν ναῦν ξύλων (αιτ άμεσο γεν έμμεσο)

Εἴρηκα μῦθον ὑμῖν (αιτ άμεσο δοτ έμμεσο)

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΩΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΚαλοῦσιν αὐτοὺς νομοθέτας

13

ΣΥΓΚΡΙΣΗΣΥΓΚΡΙΣΗ

Τρόποι εκφοράς του β΄ όρου σύγκρισης(α) Γενική συγκριτική(β) Με το ἤ και ομοιότροπα προς τον αrsquo όρο(γ) ἀντί ή πρό + γεν παρά + αιτ πρός + αιτ(δ) ἤ κατά + αιτ ἤ ὥστε (ὡς) + απρμφ ἤ + απρμφ(ε) ἤ + κύρια ή δευτ πρότ(στ) ἤ + ονομαστική (κατά παράλειψη του εἰμί)Σημ(α) Ως συγκριτικά θεωρούνται και οι λέξεις ἕτερος ἄλλος ἀλλοῖος ἀλλότριος διάφορος ἐνάντιος διαφερόντως ὕστερος ὑστεραῖος πρότερος προτεραῖος καθώς και τα αναλογικά αριθμητικά επίθ σε ndashπλάσιος (Η γεν από ἕτερος ἄλλος ἀλλοῖος διάφορος χαρακτηρίζεται και γεν αντικ)(β) Κάποτε από συγκριτική λέξη εξαρτάται και γεν διαιρ

ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ - ΕΚΦΡΑΣΕΙΣΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ - ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ(α) Κατεξοχήν απρόσωπαΧρή δεῖ ἔξεστι μέλει εἵμαρται πέπρωται(β) Όσα προέρχονται από προσωπικά ενεργητικάπρέπει προσήκει ἁρμόττει δοκεῖ ἔστι ἔνεστι πάρεστι ἐγχωρεῖ συμβαίνει συμπίπτει συμφέρει λυσιτελεῖ διαφέρει ἀρκεῖ φιλεῖ ἔοικε μέτεστί μοι(γ) Όσα προέρχονται από προσωπικά παθητικάΛέγεται ὁμολογεῖται ἀγγέλεται θρυλεῖται νομίζεται κέκριται διέγνωστο ἐνδέχεται ἐγγίγνεται παρεσκεύασται παρίσταταί μοι κηρύττεται προστέτακται ἐπέρχεταί μοι φαίνεται

ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ(α) Αφηρημένο ουσ με το ρ ἐστίΚαιρός ἐστι νόμος ἐστί χρησμός ἐστι λόγος ἐστί φόβος ἐστί κίνδυνός ἐστι ἀνάγκη ἐστί ὥρα ἐστί ἀκμή ἐστι ἐλπίς ἐστι θέμις ἐστί τιμή ἐστι σχολή ἐστι αἰσχύνη ἐστί εὐτύχημά ἐστι ἔργον ἐστί ἆθλόν ἐστι ἕρμαιόν ἐστι ὄνειδός ἐστι ὄφελός ἐστι προὔργου ἐστί ἀσέβημά ἐστι(β) Ουδ επιθ με το ρ ἐστίἄξιόν ἐστι ῥᾴδιόν ἐστι δυνατόν ἐστι οἶόν τrsquo ἐστί δῆλόν ἐστι φανερόν ἐστι λοιπόν ἐστι δίκαιόν ἐστι χαλεπόν ἐστι καλόν ἐστι αἰσχρόν ἐστι σαφές ἐστι ἡδύ ἐστι ἀναγκαῖον ἐστί ἀμήχανόν ἐστι ἀλυσιτελές ἐστι πλημμελές ἐστι ἀγαθόν ἐστι δεινόν ἐστι θαυμαστόν ἐστι ἄπορόν ἐστι(γ) Ουδ ρημ επιθ με το ρ ἐστίβιωτόν ἐστι προσβατόν ἐστί διδακτέον ἐστί βουλευτέον ἐστί ποιητέον ἐστί(δ) Ουδ μτχ με το ρ ἐστίπρέπον ἐστί προσῆκον ἐστί εἰκός ἐστι δέον ἐστί χρεών ἐστί καθεστηκός ἐστί(ε) Τροπ επίρ με το ρ ἔχειἀναγκαίως ἔχει καλῶς ἔχει κακῶς ἔχει ὀρθῶς ἔχει ἀπόρως ἔχει ῥαδίως ἔχει δεινῶς ἔχει προσηκόντως ἔχει ἀρκούντως ἔχει εὖ ἔχει

14

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΛΙΚΟΕΙΔΙΚΟ ΤΕΛΙΚΟ (Μτφ ότι hellip) (Μτφ να hellip)

πχ(α) Πάντας ὑμᾶς οἴομαι γιγνώσκειν πχ(β) Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν

1 Το Απρμφ μέσα στο λόγο εξαρτάται από κάποιο ρήμα ή κάποιο ρηματικό τύπο (ένα άλλο Απρμφ ή μια Μτχ)

bull Αν το Απρμφ εξαρτάται από προσωπικό ρήμα ή ρηματικό τύπο τότε είναι Α bull Αν εξαρτάται από απρόσωπο ρήμα ή ρηματικό τύπο ή από απρόσωπη έκφραση τότε είναι Υ

Ρήματα με Α ειδ απρμφ(α) Λεκτικά (λέγω φημί ὁμολογῶ ἀρνοῦμαι ἐγγυῶμαι)(β) Δοξαστικά (νομίζω ἡγοῦμαι οἴομαι ὑπολαμβάνω δοκῶ ὑποπτεύω κρίνω)(γ) ἐπαγγέλλομαι ὑπισχνοῦμαι ὄμνυμι ἐλπίζω προσδοκῶ ἀπειλῶ προσδέχομαι και τα συνώ-νυμά τουςΡήματα με Α τελ απρμφ(α) Βουλητικά-εφετικά (βούλομαι ἐθέλω ἐφίεμαι ἐπιθυμῶ ζητῶ ἀξιῶ)(β) Κελευστικά-προτρεπτικά (κελεύω προτρέπω συμβουλεύω παραινῶ ἐπιστέλλω ἀναγκάζω)(γ) Απαγορευτικά-κωλυτικά (ἀπαγορεύω κωλύω ἀποτρέπω εἴργω)(δ) Δυνητικά και αποπειρατικά (δύναμαι ἔχω οἷος εἰμί οἶδα ἐπίσταμαι πέφυκα πειρῶμαι ἐπιχειρῶ ἀγωνίζομαι)(ε) Εθιστικά διστακτικά παραχωρητικά (ἐθίζω εἴωθα φιλῶ φοβοῦμαι ὀκνῶ αἰδοῦμαι αἰσχύ-νομαι ἐπιτρέπω ἀφίημι ἐῶ) (στ) Τα ρ που δηλώνουν σκέψη και απόφαση (δοκῶ γιγνώσκω βουλεύομαι ψηφίζομαι ἐννοῶ μελετῶ)

2 Το Αμπρφ ως ρηματικός τύπος έχει Υποκείμενοbull Αν το Υ του Απρμφ είναι το ίδιο με το Υ του ρήματος ή του ρηματικού τύπου από τον οποίο

εξαρτάται τότε έχουμε ταυτοπροσωπίαbull Αν το Υ του Απρμφ είναι διαφορετικό από το Υ του ρήματος ή του ρηματικού τύπου από τον

οποίο εξαρτάται τότε έχουμε ετεροπροσωπία (το Υ του Απρμφ σε πτώση αιτ)

Απρμφ ως ΚατηγορούμενοΑπρμφ ως Κατηγορούμενο Τὸ λακωνίζειν ἐστὶ φιλοσοφεῖνΑπρμφ ως ΕπεξήγησηΑπρμφ ως Επεξήγηση Τοῦτό ἐστι δίκαιν ἀποδιδόναι ἑκάστῳ τὸ προσῆκονΑπρμφ της αναφοράςΑπρμφ της αναφοράς Κῦρος ἦν κάλλιστος ἰδεῖν

Μτφ Ο Κύρος ήταν ωραιότατος στο να τον δει κανείς (όσον αφορά στην όψη του ή ως προς την όψη)Από επίθ που σημαίνουν ικανότητα αρμοδιότητα δυνατότητα αναγκαιότητα προθυμία

Απρμφ του σκοπού ή του αποτελέσματοςΑπρμφ του σκοπού ή του αποτελέσματος (με ρ σκόπιμης ενέργειας κίνησης παροχής εκλογής επιτυχίας) Κατέλιπον αὐτὸν φυλάττειν τὸ στρατόπεδον

Μτφ Τον άφησαν για να φυλάει το στρατόπεδοΑπόλυτο απρμφΑπόλυτο απρμφ Σε στερεότυπες παρενθετικές φράσεις που δηλώνουν αναφορά ή σκοπό και σχηματίζονται με βάση τα απρμφ δοκεῖν εἰπεῖν δεῖν εἶναιΕπιφωνηματικό απρμφΕπιφωνηματικό απρμφ (αντί ευχετικής ευκτικής στην ποίηση)Απρμφ αντί προστακτικήςΑπρμφ αντί προστακτικής

15

ΜΕΤΟΧΗ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ (ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ) ΜΕΤΟΧΗΕΠΙΘΕΤΙΚΗ (ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ) ΜΕΤΟΧΗ(Κατά κανόνα έναρθρη)

Μετάφραση ο οποίος η οποία το οποίο αυτός που αυτή που αυτό που πουπχ Αἱ πόλεις αἱ δημορατούμεναι διοικοῦνται τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις Οι πόλεις οι οποίες δημοκρατούνται διοικούνται με τους νόμους που έχουν τεθεί

Συντακτικές λειτουργίες Οι επιθ μτχ έχουν ονοματικές συντακτικές λειτουργίες (Ονομ προσδ Υποκ Αντικ Κατηγ κλπ)πχ Ὁ Θεμιστοκλῆς ὁ ἐλευθερώσας τὴν Ἑλλάδα ἐξηλάθη ἐξ Ἀθηνῶν (Παράθεση) Οἱ παρόντες ἐβούλοντο ἀπελθεῖν αὐτόν (Υποκείμενο) Νόμους γεγραμμένους Λυκοῦργος οὐκ ἔθηκεν (Επιθετικός προσδ) Οἱ στρατιῶται εἶχον τὰς ἀσπίδας ἐκκεκαλυμμένας (Κατηγορηματικός προσδ) Ἦν τὸ δεῖπνον πεποιημένον ἐν Θήβαις (Κατηγορούμενο) Φοβοῦμαι μή τι τῶν κεκωλυμένων (από τα απαγορευμένα) πράξωσιν (Γεν διαιρετική) Μιλτιάδης μετά τῶν νενικηκότων ἐπορεύετο (ΕΕΠ με την πρόθεση μετά)

ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ Μετάφραση να ότι πουπχ α) Ἥδομαι ἀκούων φρονίμους λόγους (Χαίρομαι να ακούω συνετά λόγια) β) Ἤκουον τὴν χώραν δῃουμένην (Άκουγαν ότι καταστρεφόταν η χώρα) γ) Αἰσχύνομαι δίκην εἰσάγων (Ντρέπομαι που κάνω καταγγελία)

Συντακτικά η κατηγ μτχ αναφέρεται ως Κατηγορούμενο ή κατηγ προσδ στο Υποκ (πχ α) ή στο Αντικ (πχ β) του ρήματος

Ρήματα που συνδέουν κατ μτχ με το Υ(α) εἰμί γίγνομαι ὑπάρχω (περίφραση)

(β) τυχάνω λανθάνω διάγω διαγίγνομαι διατελῶ δατρίβω διαμένω διαλείπω φαίνομαι φανερός εἰμι δῆλος εἰμί οἴχομαι φθάνω ἥκω βαίνω θαμίζωΜε τα Ρ αυτά στη μετάφραση

κατηγ μτχ Ρ Ρ επίρρημα

Οἱ παῖδες διάγουσι μανθάνοντες δικαιοσύνην Τα παιδιά συνεχώς μαθαίνουν τη δικαιοσύνηΤισσαφέρνης ἔτυχεν ὢν ἐν ΣάρδεσινΟ Τισσαφέρνης τυχαία βρισκόταν στις Σάρδεις

(γ) Έναρξης-λήξης (ἄρχω ἄρχομαι παύω παύομαι λήγω ἐκλείπω διαλείπω ἐπιλείπω ἀπαλλάττομαι)

(δ) Ανοχής καρτερίας καμάτου (ἀνέχομαι καρτερῶ ὑπομένω κάμνω ἀπαγορεύω)

(ε) Ψυχικού πάθους (χαίρω ἥδομαι βαρέως-χαλεπῶς φέρω ἀγανακτῶ ἄχθομαι αἰσχύνομαι ὀργίζομαι μεταμέλλομαι) Με τα ρ αυτά συγχέεται με αιτιολ μτχ η οποία όμως χωρίζεται με κόμμα

(στ) Ευεργεσίας αδικοπραγίας νίκης ήττας (εὖ-καλῶς-κακῶς ποιῶ ἀδικῶ χαρίζομαι νικῶ ἡττῶμαι)

(ζ) Πλησμονής επάρκειας απόλαυσης κορεσμού (ἐμπίμπλαμαι κορέννυμαι μεστός εἰμι ἀρκῶ) 16

Ρήματα που συνδέουν κατ μτχ με το Α(α) Αίσθησης γνώσης μάθησης μνήμης (αἰσθάνομαι ἀκούω ὁρῶ λαμβάνω πυνθάνομαι εὑρίσκω γιγνώσκω οἶδα ἐπίσταμαι μανθάνω ἀγνοῶ ἐντυγχάνω αἱρῶ ἁλίσκομαι μέμνημαι ἐπιλανθάνομαι ἐνθυμοῦμαι)

(β) Δείξης δήλωσης αγγελίας ελέγχου (δείκνυμι δηλῶ ἀποφαίνω ἀγγέλλω ἐλέγχω παρέχω)ΣημΤο ρ σύνοιδα με δοτ και κτγ μτχ

bull όταν η δοτ είναι αυτοπαθούς αντων η μτχ συμφωνεί είτε με το Υ είτε με το Αbull όταν η δοτ είναι προσώπου η μτχ συμφωνεί με το Αbull όταν το Α είναι σε αιτ πράγματος η μτχ συμφωνεί με το Α

Τα ρ ἀκούω και αἰσθάνομαι(α) Με γεν και κτγ μτχ για άμεση αντίληψη(β) Με αιτ και κτγ μτχ για έμμεση αντίληψη(γ) Με αιτ και ειδ απρμφ για αβέβαιο γεγονός ή φήμη

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΑΠΟΛΥΤΗΑΠΟΛΥΤΗΌταν το Υποκ της μτχ δεν έχει άλλη συντακτική λειτουργία μέσα στην πρόταση Γεν απόλυτη Ὑποφαίνοντος τοῦ ἔαρος Ἀγησίλαος κλινοπετὴς ἦνΑιτ απόλυτη (μτχ απροσ ρημ ή εκφράσεων) Πολλάκις πλεονεκῆσαι ὑμῖν ἐξὸν οὐκ ἠθελήσατε

ΣΥΝΗΜΜΕΝΗΣΥΝΗΜΜΕΝΗΧΡΟΝΙΚΗΧΡΟΝΙΚΗ- Ισοδυναμεί και μεταφράζεται με χρονική πρόταση(α) Ἀφικόμενος εἰς Δελφοὺς ἔθυσε τῷ θεῷ Ὅτε ἀφίκετο εἰς Δελφοὺς ἔθυσε τῷ θεῷ [Μτφ] Όταν έφτασε στους Δελφούς θυσίασε στο θεό(β) Ἀκούσαντες ταῦτα ἀπήλαυνον Ἐπεὶ ἤκουσαν ταῦτα ἀπήλαυνον [Μτφ] Όταν άκουσαν αυτά έφευγαν έφιπποι (γ) Σπαρτιᾶται στρατευόμενοι ἔθυον τοῖς θεοῖς

Ὁπότε Σπαρτιᾶται στρατεύοιντο ἔθυον τοῖς θεοῖς [Μτφ] Κάθε φορά που οι Σπαρτιάτες έκαναν εκστρατεία θυσίαζαν στους θεούς (ε) Ἠναγκάζοντο φεύγοντες ἅμα μάχεσθαι Ἠναγκάζοντο ἐν ᾧ ἔφευγον ἅμα μάχεσθαι [Μτφ] Αναγκάζονταν καθώς (ενώ) έφευγαν ταυτόχρονα να μάχονται

- Εκφράζει χρονική βαθμίδα (σύγχρονο στο παρελθόν ή το παρόν προτερόχρονο στο παρελθόν) σε σχέση με με το ρήμα της πρότασης(α) Πορευόμενοι ἑώρων τὸν στίβον τῶν Ἀχαιῶν Σύγχρονο στο παρελθόν (συνήθως μτχ ΕΝΣ) [Μτφ] Ενώ βάδιζαν έβλεπαν τα χνάρια των Αχαιών(β) Ταῦτα δὲ ποιήσαντες ἐς τὰς Ἀθήνας ἔπεμπον ἄγγελον Προτερόχρονο δηλ η ενέργεια που

δηλώνει η μτχ πριν την ενέργεια του ρήματος (συνήθως μτχ ΑΟΡ) [Μτφ] Αφού έκαναν αυτά έστελναν αγγελιοφόρο στην Αθήνα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΗ- Ισοδυναμεί και μεταφράζεται με αιτιολογική πρόταση εκφράζει αιτία(α) Βουλόμενοι αὐτὸν ἀποκτεῖναι πέμπουσι τὴν Σαλαμινίαν ναῦν Ἐπειδὴ ἐβούλοντο αὐτὸν ἀποκτεῖναι πέμπουσι τὴν Σαλαμινίαν ναῦν

17

[Μτφ] Επειδή ήθελαν να τον σκοτώσουν στέλνουν το πλοίο Σαλαμινία

(β) Τὸν Περικλέα ἐν αἰτίᾳ εἶχον ὡς πείσαντα σφᾶς πολεμεῖν Τὸν Περικλέα ἐν αἰτίᾳ εἶχον ὅτι ἔπεισε σφᾶς πολεμεῖν [Μτφ] Κατηγορούσαν τον Περικλή γιατί κατά τη γνώμη τους τούς έπεισε να πολεμήσουν

Σημ (α) Όταν η αιτιολ μτχ Συνοδεύεται από το ὡς εκφράζει υποκειμενική αιτιολογία (β) Όταν η αιτιολ μτχ συνοδεύεται από το ὥσπερ εκφράζει ψευδή ή υποθετική αιτιολογία(γ) Όταν η αιτιολογία είναι πραγματική-αντικειμενική προτάσσονται μόρια ἅτε (δή) οἷον (δή) οἷα

(δή)

ΤΕΛΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ - Ισοδυναμεί και μεταφράζεται με τελική πρόταση εκφράζει σκοπό πάντα σε ΜΕΛ

Οὗτος ἥκει ἀμφισβητήσων Οὗτος ἥκει ἵνα ἀμφισβητήσῃ [Μτφ] Αυτός έχει έρθει για να αμφισβητήσει

Σημ(α) Συνάπτεται με ρ κίνησης ή δράσηςσκόπιμης ενέργειας(β) Όταν εκφράζει σκοπό υποκειμενικό ή απραγματοποίητο συνοδεύεται από το ὡς(γ) Σπάνια βρίσκεται και σε ΕΝΣ

ΤΡΟΠΙΚΗΤΡΟΠΙΚΗ- Απαντά συνήθως σε ΕΝΣ και μεταφράζεται συνήθως με νεοελληνική μετοχή σε -οντας

Εἰσὶ δέ τινες τῶν Χαλδαίων οἳ ληζόμενοι ζῶσιν[Μτφ]Υπάρχουν μερικοί από τους Χαλδαίους που ζουν ληστεύοντας

ΥΠΟΘΕΤΙΚΗΥΠΟΘΕΤΙΚΗ- Ισοδυναμεί και μεταφράζεται με υποθετική πρόταση εκφράζει υπόθεση1 Οὐκ ἔστιν ἡμῖν μὴ νικῶσι σωτηρία Εἰ μὴ νικῶμεν οὐκ ἔστιν σωτηρία (Πραγματικό) [Μτφ] Αν δεν νικήσουμε δεν υπάρχει σωτηρία για μας2 Οὐκ ἄν ποτε ἀδικεῖν ἐπιχειρῶν τὰ δύο μέρη τῆς οὐσίας ἀπέδωκεν Εἰ ἐπεχείρει ἀδικεῖν οὐκ ἄν ποτε ἀπέδωκεν τὰ δύο μέρη τῆς οὐσίας (Μη πραγματικό) [Μτφ] Αν επιχειρούσε να αδικήσει δεν θα επέστρεφε ποτέ τα δύο μέρη της περιουσίας3 Αἰσχύνοιντο ἄν μὴ ἀποδιδόντες χάριτας E ἰ μὴ ἀποδιδοῖεν χάριτας αἰσχύνοιντο ἄν (Απλή σκέψη του λέγοντος) [Μτφ] Αν δεν ανταπέδιδαν την ευγνωμοσύνη θα ντρέπονταν4 Δίκαια δράσας συμμάχους ἕξεις θεούς Ἐὰν δράσῃς δίκαια συμμάχους ἕξεις θεούς (Προσδοκώμενο) [Μτφ] Αν δράσεις δίκαια θα έχεις για συμμάχους τους θεούς5 Οἱ κολακεύοντες καὶ οἱ έξαπατῶντες πιστευθέντες τοὺς πιστεύσαντας ἀδκοῦσιν Ἐὰν πιστευθῶσιν οἱ κολακεύοντες καὶ οἱ ἐξαπατῶντες ἀδικοῦσιν τοὺς πιστεύσαντας (Αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον) [Μτφ] Αν γίνουν πιστευτοί οι κόλακες και οι απατεώνες αδικούν αυτούς που τους πίστεψαν

Σημ(α) Έχει άρνηση μή(β) Μπορεί να συνοδεύεται από το δυνητικό ἄν(γ) Προσδιορίζει ρ ΜΕΛ όταν δηλώνεται το προσδοκώμενο

18

(δ) Προσδιορίζεται από επαναληπτικό επίρ (ἀεί πολλάκις ποτέ) όταν δηλώνεται η αόρ επαν στο παρόν-μέλλον

ENANTIENANTIΩΩMATIKHMATIKH (ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΗ ή ΕΝΔΟΤΙΚΗ) (ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΗ ή ΕΝΔΟΤΙΚΗ)- Ισοδυναμεί και μεταφράζεται με εναντιωματική (ή παραχωρητική) πρόταση εκφράζει εναντίωση σε σχέση μrsquo αυτό που εκφράζει το ρήμα Πολλοὶ ὄντες εὐγενεῖς εἰσὶ κακοί Πολλοὶ εἰ καὶ εἰσίν εὐγενεῖς εἰσὶ κακοί [Μτφ] Πολλοί αν και είναι ευγενείς είναι κακοί

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

Για να αναλύσουμε τις μετοχές σε αντίστοιχες προτάσεις ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα

Χαρακτηρίζουμε συντακτικά τη μετοχή

Επιλέγουμε τον κατάλληλο σύνδεσμο εισαγωγής της δευτερεύουσας πρότασης ανάλογα με το είδος και τη σημασία της μετοχής (για τους συνδέσμους εισαγωγής βλέπε παρακάτω)

Το υποκείμενο της μετοχής γίνεται υποκείμενο της δευτερεύουσας πρότασης (πάντα σε ονομαστική για τα προσωπικά ρήματα) Αν η μετοχή είναι συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται τότε το υποκείμενο μπορεί να παραλείπεται

Μετατρέπουμε τον ρηματικό τύπο της μετοχής σε ρήμα του ίδιου χρόνου σε έγκλιση ανάλογη με τους κανόνες εκφοράς της αντίστοιχης δευτερεύουσας πρότασης και σε πρόσωπο αντίστοιχο με το υποκείμενό του το οποίο έχει καθοριστεί στο 3ο βήμα

Η δευτερεύουσα πρόταση που προκύπτει από την ανάλυση της μετοχής κανονικά περιλαμβάνει όλους τους συντακτικούς όρους της μετοχικής φράσης Υ Ρ Α ή Κ και οτιδήποτε προσδιορίζει αυτά (πχ ονοματικοί ή επιρρηματικοί προσδιορισμοί)

(1) ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΗ κατηγορηματική μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση εφόσον εξαρτάται από ρήμα που συντάσσεται με ειδική πρόταση (συνήθως όταν μεταφράζεται με το ὅτι)

Οἶδα οὐδένα μισοῦντα Οἶδα ὅτι οὐδεὶς μισεῖ

Ἤκουε αὐτὸν ἐν Κιλικίᾳ ὄντα Ἤκουε ὅτι αὐτὸς ἐν Κιλικίᾳ εἴη (ευκτική του πλαγίου λόγου επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο)

Ὅστις ἀκούσῃ ἐμοῦ λέγοντοςhellip Δηλώνει αυτηκοΐα (ἀκούω + γενική) και μεταφράζεται με το να Κανονικά δεν αναλύεται

19

(2) ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ - ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΗ άναρθρη επιθετική μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση που εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ὅς ἥ ὅ

Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις δυναμένοις ἀναλίσκειν οἵ δύνανται ἀναλίσκειν

Η έναρθρη επιθετική μετοχή αναλύεται σε δεικτική αντωνυμία (ἐκεῖνος οὗτος) στο γένος αριθμό και πτώση της μετοχής και την αναφορική αντωνυμία ὅς ἥ ὅ σε ονομαστική ως υποκείμενο της αναφορικής πρότασης

Φρόνιμοι εἰσὶν οἱ εἰδότες ἐκεῖνοι οἵ ἴσασι

Ορισμένες επιθετικές μετοχές ενέχουν και επιρρηματική σημασία Αυτές αναλύονται σε ανάλογες με τη σημασία τους επιρρηματικές αναφορικές προτάσεις Οι επιθετικές μετοχές με αόριστο περιεχόμενο ή άρνηση μὴ έχουν υποθετική σημασία άρα αναλύονται σε αναφορικές υποθετικές προτάσεις

Ὁ μὴ δαρεὶς παῖς οὐ παιδεύεται Ὁ παῖς ἐκεῖνος ὅς ἃν μὴ δαρῇ οὐ παιδεύεται

(3) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΑναλύεται σε αιτιολογική πρόταση με ἐπεί ἐπειδή διότι ὅτι + οριστική ή ευκτική του πλαγίου λόγου ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης

Οἱ Ἀθηναῖοι σφόδρα ἠνιῶντο τῶν πόλεων ἀποστασῶν ἐπεὶ αἱ πόλεις ἀποσταῖεν

Η αιτιολογική μετοχή υποκειμενικής αιτιολογίας (που συνοδεύεται από ὡς ὥσπερ) αναλύεται με ὡς + οριστική ή ευκτική του πλαγίου λόγου ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης

Ἔστησαν τρόπαιον ὡς νενικηκότες ὡς νενικηκότες εἶεν

(4) ΤΕΛΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΑναλύεται σε τελική πρόταση με ἵνα + υποτακτική αορίστου ή ευκτική του πλαγίου λόγου ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης

Πορεύονται κατοψόμενοι τοὺς πολεμίους ἵνα κατίδωσι τοὺς πολεμίους

Ἐπορεύοντο κατοψόμενοι τοὺς πολεμίους ἵνα κατόψοιντο τοὺς πολεμίους

20

(5) ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΌταν δηλώνει το προτερόχρονο αναλύεται σε χρονική πρόταση που εισάγεται με ἐπεί ἐπειδή ἐξ οὗ ἐξ ὅτου ἀφ οὗ ἀφ ὅτου + οριστική

Γενομένης τῆς μάχης Κῦρος ἔλεγε τοῖς στρατιώταις Ἐπεὶ ἡ μάχη ἐγένετο

Όταν δηλώνει το σύγχρονο αναλύεται σε χρονική πρόταση που εισάγεται με ὅτε ἐν ᾧ ἡνίκα + οριστική

Ὁπλιζομένων αὐτῶν ἧκον οἱ σκοποὶ Ἐν ᾧ ὡπλίζοντο

Σημείωση Οι μετοχές ΕΝΣ και ΠΡΚ που εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο ισοδυναμούν αντίστοιχα με ΠΡΤ και ΥΠΡ

Όταν δηλώνει το υστερόχρονο αναλύεται σε χρονική πρόταση που εισάγεται με μέχρι ἄχρι μέχρις οὗ ἄχρις οὗ ἕως + οριστική

Ταῦτα ἐποίουν γενομένου σκότους μέχρι σκότος ἐγένετο

(6) ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΗ ανάλυση της υποθετικής μετοχής σχετίζεται άμεσα με το είδος του υποθετικού λόγου που σχηματίζεται

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Ὄντων βωμῶν εἰσὶ καὶ θεοὶ Εἰ εἰσὶ βωμοί

ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Οὐκ ἄν ἦλθον δεῦρο ὑμῶν μὴ κελευσάντων εἰ ὑμεῖς μὴ ἐκελεύσατε

ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΛΕΓΟΝΤΟΣ

Ταῦτα ποιοῦντες τοὺς θεούς βοηθοὺς ἔχοιτ` ἄν Εἰ ταῦτα ποιοῖτε

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ

Ταῦτα ποιοῦντες τοὺς θεοὺς βοηθοὺς ἕξετε Ἐὰν ποιῆτε ταῦτα

ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Ἐλθόντος τοῦ θανάτου οὐδεὶς βούλεται ἀποθανεῖν Ἐὰν ἔλθῃ ὁ θάνατος

21


Ἀντιλέγων τις ὑπὸ τῶν τυράννων ἀπέθνῃσκε Εἰ ἀντιλέγοι τις

(7) ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗΑναλύεται σε εναντιωματική πρόταση με εἰ καὶ + οριστική Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την εναντιωματική μετοχή (καὶ καίτοι καίπερ καὶ ταῦτα κλπ) δεν περιλαμβάνονται στη δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση

Καίτοι Λακεδαιμονίων ἄποικοι ὄντες οὐ ξυνεστρατεύσατε Εἰ καὶ Λακεδαμονίων ἄποικοι ἦτε

Ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη ἐν τῇ Ἑλλάδι ἐφάνη

Εἰ καὶ ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων ἦν

ΠΑΡΑΤΑΞΗΠΑΡΑΤΑΞΗΠαρατακτικοί σύνδεσμοιΣυμπλεκτικοί καί τε οὔτε μήτε οὐδέ μηδέΔιαζευκτικοί ἤ εἴτε-ἤ εἴτε-εἴτε ἐάντε-ἐάντε ἄν τε-ἄν τε ἤντε-ἤντεΑντιθετικοί μέν δέ μέντοι ἀλλὰ μήν καίτοι καίπερ καὶ μήνΑιτιολογικοί γάρΣυμπερασματικοί ἄρα δή οὖν τοίνυν οὔκουν (όχι λοιπόν) οὐκοῦν (λοιπόν) τοιγάρτοι (γιrsquo αυτό λοιπόν) τοιγαροῦν (για τούτο λοιπόν)

22

ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΑΣΥΝΔΕΤΟΑΣΥΝΔΕΤΟ ΠΑΡΑΤΑΞΗΠΑΡΑΤΑΞΗ ΥΠΟΤΑΞΗΥΠΟΤΑΞΗ

Οἱ φιλοὶ ἠκόντιζον ἔβαλον ἐτόξευον

Με κόμμα Κ+Κ ή Δ+όμοια Δ

Κ+Δ ή Δ+ανόμοια Δ

ΥΠΟΤΑΞΗΥΠΟΤΑΞΗ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους ὅτι ὡς (ο ὡς εκφράζει το πιθανό το υποκειμενικό ενώ ο ὅτι το πραγματικό το βέβαιο)

Εξαρτώνται από ρήματαΛεκτικά (λέγω ἀγγέλλω ἀπαγγέλλω ἀποκρίνομαι διδάσκω διηγοῦμαι δηλῶ κά)Γνωστικά (γιγνώσκω οἶδα μανθάνω ἐπίσταμαι ἐνθυμοῦμαι κά)Αισθητικά (αἰσθάνομαι ὁρῶ ἀκούω κά)Δεικτικά (δείκνυμι ἀποδείκνυμι ἐπιδείκνυμι κά)Απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις (λέγεται ἀγγέλλεται δῆλον ἐστί κά)

Χρησιμεύουν ωςΑντικείμενο σε λεκτικά δεικτικά-δηλωτικά αισθητικά γνωστικά ρ πχ Οὗτοι ἔλεγον ὅτι Κῦρος τέθνηκεν [Μτφ] Αυτοί έλεγαν ότι ο Κύρος έχει σκοτωθείΥποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις ανάλογης σημασίας πχ (1) Οὐ γὰρ ἠγγέλθη αὐτοῖς ὅτι τεθνηκότες εἶεν [Μτφ] Γιατί δεν αναγγέλθηκε σrsquo αυτούς ότι είχαν σκοτωθεί (οι άνδρες) πχ (2) Δῆλον γάρ ἐστιν ὅτι νῦν οὐ περὶ δόξης πολεμοῦσι [Μτφ] Γιατί είναι φανερό ότι τώρα δεν πολεμούν για τη δόξα (οι Ολύνθιοι)Επεξήγηση σε δεικτικές αντωνυμίες ουδετέρου γένους που λειτουργούν ως αντικείμενα ή υποκείμενα σε λεκτικά γνωστικά ή αισθητικά ρήματα πχ Ἐγὼ δὲ οὐκ ἀγνοῶ τοῦθrsquo ὅτι ἐν ὀργῇ ποιεῖσθε τοὺς ὑστάτους εἰπόντας [Μτφ]Εγώ όμως δεν αγνοώ τούτοότι οργίζεσθε με αυτούς που μίλησαν τελευταίοι

Εκφέρονται μεΟριστική Σωκράτης λέγει ὅτι οὐκ ἀδικεῖΔυνητική οριστική Σωκράτης λέγει ὅτι οὐκ ἄν ἠδίκειΔυνητική ευκτική Σωκράτης λέγει ὅτι οὐκ ἄν ἀδικοίηΕυκτική πλαγίου λόγου Σωκράτης ἔλεγεν ὅτι οὐκ ἀδικοίη

23

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕιδικέςΕνδοιαστικέςΠλάγιες ερωτηματικέςΑναφορικές ονοματικές

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣΑιτιολογικέςΤελικέςΥποθετικέςΕναντιωματικές ή Παραχωρητικές ή ΕνδοτικέςΧρονικέςΣυμπερασματικές ή ΑποτελεσματικέςΑναφορικές επιρρηματικές

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ

Αντιστοιχούν με Ειδικό απαρέμφατο (με λεκτικά γνωστικά και αισθητικά ρήματα)

πχ Λέγει ὅτι λύει τὰς σπονδάς Λέγει λύειν τὰς σπονδάςΚατηγορηματική μετοχή (με γνωστικά και αισθητικά ρήματα) πχ Οἶδα ὅτι ὁ φίλος ἀδικεῖ Οἶδα τὸν φίλον ἀδικοῦντα

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ή ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ή ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται με το ενδοιαστικό μόριο μή ή μή οὐ

Εξαρτώνται από ρήματα ή φράσεις που δηλώνουν φόβο υποψία επιφύλαξη (φοβοῦμαι δέδοικα ὑποπτεύω φυλάττω ὁρῶ ἀθυμῶ φόβος ἐστί τρόμος ἔχει με κά)

Χρησιμεύουν ωςΑντικείμενο

πχ Ἐφοβήθησαν μὴ καὶ ἐπὶ σφᾶς ὁ στρατὸς χωρήσῃ [Μτφ] Φοβήθηκαν μήπως και εναντίον τους βαδίσει ο στρατόςΥποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις πχ Κίνδυνός ἐστι μὴ μεταβάλλωνται καὶ γένωνται μετὰ τῶν πολεμίων [Μτφ] Υπάρχει κίνδυνος μήπως αλλάξουν γνώμη και συμμαχήσουν με τους εχθρούςΕπεξήγηση πχ Τόδε ἄδηλον παντί μὴ πολλὰ σώματα κατατρίψασα ἡ ψυχὴ τὸ τελευταῖον αὐτὴ ἀπολλύηται [Μτφ] Αυτό είναι άγνωστο στον καθένα μήπως δηλαδή η ψυχή αφού εξαντλήσει πολλά σώματα στο

τέλος κι αυτή η ίδια χάνεται

Εκφέρονται μεΥποτακτική

πχ Δέδιμεν μὴ οὐ βέβαιοι ἦτε[Μτφ] Φοβούμαστε μήπως δεν είστε σταθεροί

Ευκτική πλαγίου λόγου πχ Ἔδεισαν οἱ Ἕλληνες μὴ προσαγάγοιεν πρὸς τὸ κέρας καὶ αὐτοὺς κατακόψειαν [Μτφ] Φοβήθηκαν οι Έλληνες μήπως (οι εχθροί) πλησιάσουν στο άκρο της παράταξης και τους

κατασφάξουνΟριστική (σπάνια για να δηλωθεί το πραγματικό)

πχ Νῦν δὲ φοβούμεθα μὴ ἀμφοτέρων ἅμα ἡμαρτήκαμεν [Μτφ] Τώρα λοιπόν φοβόμαστε μήπως έχουμε αποτύχει και στα δύο

Δυνητική ευκτική (για να δηλωθεί υποκειμενική κρίση) πχ Οὔτε προσδοκία οὐδεμία ἦν μὴ ἄν ποτε οἱ πολέμιοι ἐπιπλεύσειαν [Μτφ] Ούτε καμιά υποψία υπήρχε μήπως θα μπορούσαν να επιτεθούν οι εχθροί κάποια στιγμή

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠώς εισάγονταιΟλικής άγνοιας μονομερείς εἰ εἰ οὐ εἰ μηΟλικής άγνοιας διμερείς εἰ-ἤ εἴτε-εἴτε πότερον-ἤ πότερα-ἤΜερικής άγνοιας

Ερωτηματικές αντωνυμίες τις πότερος πόσος ποῖος πηλίκος ποδαπόςΕρωτηματικά επιρρήματα ποῦ ποῖ (προς ποιο μέρος) πόθεν πότε πηνίκα (ποια ώρα) πῶς πῇ (πού) πόσονΑναφορικές αντωνυμίες ὅς ὅστις ὅσπερ ὁπότερος (ποιος από τους δύο) ὅσος ὁπόσος οἷος (ποιας λογής) ὁποῖος (ποιας λογής) ἡλίκος (πόσο μεγάλος) ὁπηλίκος (πόσο μεγάλος) ὁποδαπός (από ποιον τόπο)Αναφορικά επιρρήματα Τοπικά οὗ (εκεί όπου) ὅπου οἷ ὅποι (προς εκεί όπου) ὅθεν ὁπόθεν ᾗ (όπου) ὅπῃ (όπου) ἔνθα Χρονικά ὅτε ὁπότε ἡνίκα ὁπηνίκα Τροπικά ὡς ὥσπερ ὅπως Ποσοτικά ὅπου ὁπόσον

24

Χρησιμεύουν ωςΑντικείμενο σε

Ερωτηματικά ρήματα ἐρωτῶ πυνθάνομαι κάΓνωστικά ρήματα οἶδα γιγνώσκω κάΡήματα που δηλώνουν απορία ἀπορῶ θαυμάζω κάΡήματα ή φράσεις που δηλώνουν σκέψη φροντίδα αφήγηση προσοχή προπαρασκευή προφύλαξη πράξη σκοπῶ σκοποῦμαι φροντίζω ἐπιμελοῦμαι φυλάττομαι λέγω δείκνυμι πράττω πειρῶμαι κά

Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις ίδιων σημασιών πχ Ὅθεν καὶ ἀπορεῖται πότερόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν μαθητὸν ἤ ἐθιστόν [Μτφ] Υπάρχει λοιπόν η απορία ποιο από τα δύο είναι το αγαθό ευκολομάθητο ή ευκολοσυνήθιστοΕπεξήγηση σε ουδ δεικτ αντων πχ Τοῦτrsquo αὐτὸ ἀπόκριναι εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἤ οὐκ ἀληθῆ [Μτφ] Σrsquo αυτό ακριβώς απάντησε αν δηλαδή λέμε την αλήθεια ή όχι

Εκφέρονται με Οριστική Υποτακτική απορηματική Δυνητική οριστική Δυνητική ευκτική Ευκτική πλαγίου λόγου

Προσοχή(1) Τα ρ που σημαίνουν φροντίδα σκέψη προσοχή προπαρασκευή (φροντίζω ἐπιμελοῦμαι ὁρῶ σκοπῶ προνοῶ ζητῶ τηρῶ πράττω) παίρνουν Α πλ ερ που εισάγεται με το ὅπως εκφέρεται (α) με οριστ ΜΕΛ (β) ευκτ πλ λόγου ΜΕΛ (γ) απορηματική υποτ ΑΟΡ (δ) υποτ με το αοριστολογικό ἄν (ε) δυν ευκτ και συχνά συγχέεται με τελ πρότ (Αντί του ὅπως μπορεί να έχουμε πῶς ὡς ὅπῃ ὅτῳ τρόπῳ τίνα τρόπον ἐξ οὗ τρόπου διrsquo ὧν ἐξ ὧν)(2) Μετά από πρότ στην οποία λανθάνει η έννοια της απόπειρας ακολουθεί πλ ερώτ με ἐάν ἄν ἤν και υποτ απορηματική (ύστερα από αρκτ χρόνο) ή με εἰ και ευκτ πλ λόγου (ύστερα από ιστορικό χρόνο) Το ίδιο συμβαίνει και ύστερα από ρημ τύπο που δηλώνει κίνηση ή έχει τη σημασία των ἐρωτῶ ἐξετάζω ἀναζητῶ ἐνεργῶ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται μεΑναφορικές αντωνυμίεςὅς ὅστις ὅσπερ ὁπότερος ὅσος οἷος ὁποῖος ἡλίκος ὁπηλίκος ὁποδαπός

Εκφέρονται με Οριστ Δυν οριστ Δυν ευκτ Υποτ Υποτ με ἄν Ευχετική ευκτ Προστ Ευκτ πλ λόγου

25

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣΠροσδιοριστικέςΠαραθετικέςΕλεύθερες (με ονοματικούς ρόλους)

ΑιτιολογικέςΤελικέςΣυμπερασματικές ή ΑποτελεσματικέςΥποθετικέςΠαραβολικές ή Συγκριτικές ή Παρομοιαστικές

Χρησιμεύουν ωςΥποκείμενο πχ Οὐκ αἰσχύνεσθε τοὺς θεοὺς οἵτινες προὔδοτε ἡμᾶς (=οἱ προδόται ἡμῶν)

[Μτφ] Δεν ντρέπεστε τους θεούς εσείς οι οποίοι μας προδώσατεΑντικείμενο πχ Καὶ φράζουσιν ἃ λέγει

[Μτφ] Και ανακοινώνουν αυτά που λέειΠαράθεση πχἮν τις Φιλλίδας ὃς ἐγραμμάτευε τοῖς πολεμάρχοις

[Μτφ] Ήταν κάποιος Φιλλίδας ο οποίος ήταν γραμματέας των πολεμάρχωνΕπεξήγηση πχὮ Κλέαρχε ἀπόφηναι γνώμην ὅτι σοι δοκεῖ (επεξήγηση στο γνώμην)

[Μτφ] Κλέαρχε πες τη γνώμη σου ότι δηλαδή σου φαίνεται καλόΕπιθετικός προσδιορισμός πχ Εἰ διαφθερεῖτε τὸν δῆμον ὃς οὐ μετέσχε τῆς ἀποστάσεωςhellip [Μτφ] Αν καταστρέψετε τον λαό ο οποίος δεν έλαβε μέρος στην αποστασίαhellipΕτερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός σε γενική πχ Τισσαφέρνης δὲ σατράπης κατεπέμφθη ὧν τε αὐτὸς ἦρχε καὶ ὦν Κῦρος (γενική αντικειμενική από το σατράπης)[Μτφ] Ο Τισσαφέρνης λοιπόν στάλθηκε σατράπης και αυτών των περιοχών τις οποίες αυτός κυβερνούσε και αυτών τις οποίες κυβερνούσε ο ΚύροςΚατηγορούμενο πχ Οὗτός ἐστιν ὃς ἀπέκτεινε τοὺς στρατηγούς

[Μτφ] Αυτός είναι που σκότωσε τους στρατηγούς

Σημ(α) Στις αναφ ονομ προτ εντάσσονται και επιρρηματικές που προσδιορίζουν επιρρηματικές εκφράσεις τόπου ή τρόπου και εισάγονται με αναφ επιρ (οὗ ᾗ ὅθεν ἔνθεν ὅπου ὅποι ὁπόθεν) (β) Η αντων ὅς μετά από τελεία ή άνω τελεία ενδέχεται να μην εισάγει δευτ αναφ πρότ αλλά να λειτουργεί δεικτικά

EEΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ (= Αιτιολογικές προτάσεις ή Αιτιολογικές μετοχές)Εισάγονται με αναφ αντων (ὅς ὅστις οἷος)Εκφέρονται κυρίως με οριστ

πχ Θαυμαστὸν ποιεῖς ὅς ἡμῖν οὐδὲν δίδως[Μτφ] Παράξενο πράγμα κάνεις εσύ που (=γιατί εσύ) τίποτα δεν μας δίνεις(Αιτιολ πρότ ὅτι ἡμῖν οὐδὲν δίδως) (Αιτιολ μτχ οὐδὲν ἡμῖν διδούς)

ΤΕΛΙΚΕΣΤΕΛΙΚΕΣ (= Τελικές προτάσεις ή Τελικές μετοχές ή Απαρέμφατα σκοπού)Εισάγονται με αναφ αντων (ὅς ὅστις) Εκφέρονται κυρίως με οριστ ΜΕΛ ή ευκτ πλ λόγου ΜΕΛπχ Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις ἔπεμψαν οἳ Ἀλκιβιάδου κατηγορήσουσι[Μτφ] Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρέσβεις οι οποίοι θα κατηγορήσουν (=για να κατηγορήσουν) τον Αλκιβιάδη (Τελ πρότ ἵνα Ἀλκιβιάδου κατηγορήσωσι ή κατηγορήσειαν)(Τελ μτχ Ἀλκιβιάδου κατηγορήσοντας)(Απρμφ σκοπού κατηγορῆσαι Ἀλκιβιάδου)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ (= Συμπερασματικές προτάσεις)Εισάγονται με αναφ αντων (ὅς ὅστις οἷος ὅσος)Εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεωςΑκολουθούν ύστερα από δεικτ αντων επιρ ή αρνητικά λεκτικά σύνολα (οὗτος τοιοῦτος τοσοῦτος τηλικοῦτος οὕτω οὐδείς ἐστι τίς ἐστι ἔστι τις)

26

πχ Τὶς οὕτως εὐήθης ἐστὶν ὑμῶν ὅστις ἀγνοεῖ τὸν ἐκεῖθεν πόλεμον δεῦρο ἥξοντα[Μτφ] Ποιος από σας είναι τόσο ανόητος που (=ώστε) αγνοεί ότι ο πόλεμος από εκεί θα φτάσει εδώ(Συμπερ πρότ ὥστε ἀγνοεῖhellip)

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ (= Υποθετικές προτάσεις ή Υποθετικές μετοχές)Εισάγονται με αναφ αντων και αναφ επιρ

ὅς εἴ τις ὅπου εἴ πουὅστις εἴ τις ὅπου ἄν ἄν πουὃς ἄν ἄν τις ὅποι ἄν ἄν ποιὅστις ἄν ἄν τις ὅπῃ ἄν ἄν πῃ

(α) Τῶν Ἑλλήνων εἰς τὰς τάξεις ἔθεον οἳ μὴ ἔτυχον ἐν ταῖς τάξεσιν ὄντες[Μτφ] Από τους Έλληνες έτρεχαν στην παράταξη όσοι τύχαινε να μην είναι παρατεταγμένοι Αντίστοιχος υποθετικός λόγος Εἴ τινες μὴ ἔτυχον ἐν τάξεσιν ὄντες ἔθεον εἰς τὰς τάξεις (Πραγματικό)

(β) Ὑπὸ τούτων ἂν ὑβίζοντο οἱ παῖδες ὑμῶν ὅσοι ἐνθάδε ἦσαν [Μτφ] Από αυτούς θα διαφθείρονταν τα παιδιά σας όσα ήταν εκείΑντίστοιχος υποθετικός λόγοςΕἴ τινες παῖδες ἐνθάδε ἦσαν ὑβρίζοντο ἄν (Μη πραγματικό) (γ) Ἐγὼ ὀκνοίην ἂν εἰς τὰ πλοῖα ἐμβαίνειν ἃ ἡμῖν Κῦρος δοίη [Μτφ] Εγώ θα δίσταζα να μπω στα πλοία που ο Κύρος μας έδωσεΑντίστοιχος υποθετικός λόγοςΕἴ τινα πλοῖα ἡμῖν Κῦρος δοίη ὀκνοίην ἂν ἐμβαίνειν (Απλή σκέψη) (δ) Ὅτι ἂν συμβῇ τλήσομαι [Μτφ] Ότι κι αν συμβή θα το υπομείνωΑντίστοιχος υποθετικός λόγοςἌν τι συμβῇ τλήσομαι (Προσδοκώμενο) (ε) Οὓς δrsquo ἂν γνῶσι τούτων τι ἀδικοῦντας τιμωροῦνται [Μτφ] Όσους απrsquo αυτούς καταλάβουν ότι κάνουν κάποια αδικία τους τιμωρούνΑντίστοιχος υποθετικός λόγοςἌν τινας γνῶσι τι ἀδικοῦντας τιμωροῦνται (Αόρ επανάληψη παρόν-μέλλον)

(στ) Καὶ ὅσα Κῦρος ὑπrsquo ἄλλων ἐρωτῶτο ταχὺ ἀπεκρίνετο[Μτφ] Και σε όσα ο Κύρος ρωτιόταν από άλλους γρήγορα απαντούσεΑντίστοιχος υποθετικός λόγοςΕἰ Κῦρος ἐρωτῶτο ὑπrsquo ἄλλων ταχὺ ἀπεκρίνετο (Αόρ επανάληψη παρελθόν)

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ή ΠΑΡΟΜΟΙΑΣΤΙΚΕΣΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ή ΠΑΡΟΜΟΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΤρόπουΕισάγονται με ὥς ὥσπερ ὅπως ᾗ ᾗπερ καθάπερ οἷον οἷαΖεύγη οὕτω ὡσαύτως - ὡς ὥσπερ ὅπως καθάπερ οἷον οἷα

ὧδε - ὡςταύτῃ - ᾗ ᾗπερ

πχ Ὅπως γιγνώσκετε οὕτω καὶ ποιεῖτε[Μτφ] Όπως γνωρίζετε έτσι και πράττετε

27

ΠοιότηταςΕισάγονται με οἷος ὁποῖος ἡλίκοςΖεύγη τοιοῦτος - οἷος ὁποῖος

τηλικοῦτος - ἡλίκοςτοιόσδε ndash οἷος

πχ Ὁποῖα ἄττα ἂν τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν ἀνθρώπων ᾖ τοιοῦτον ἀνάγκη καὶ τὸ φρόνημα ἔχειν[Μτφ] Όποιες τυχόν είναι οι ασχολίες των ανθρώπων τέτοιο πρέπει να έχουν και τον τρόπο σκέψης

τους

ΠοσότηταςΕισάγονται με ὅσος ὁπόσος ὅσῳ ὅσον ὡςΖεύγη τόσος - ὅσος ὁπόσος

τοσοῦτος - ὅσοςτοσόσδε - ὅσοςτηλικοῦτος - ἡλίκος ὅσοςτόσον - ὅσον ὅσῳοὕτω - ὡςτόσῳ - ὅσῳτοσούτῳ - ὅσῳ ὅσον

πχ Ὄσῳ δὲ ἡ τῆς πόλεως δύναμις ἐλάττω γέγονε τοσούτῳ ἡ τούτων ηὔξηται [Μτφ] Όσο η δύναμη της πόλης έχει ελαττωθεί τόσο έχει αυξηθεί η δική τους

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται μεΑιτιολογικούς συνδέσμους ὅτι διότι ὡςΧρονικούς συνδέσμους ἐπεί ἐπειδή ὅτε ὁπότεΥποθετικό σύνδεσμο εἰ

Χρησιμεύουν ωςΕπιρρηματικοί προσδιορισμοί του αναγκαστικού αιτίουΥποκείμενο απρ ρημ και εκφράσεων ψυχ πάθουςΕπεξήγηση σε ουδ δεικτ αντων ή σε λεκτικό σύνολο

Εκφέρονται με Οριστική Δυνητική οριστική Δυνητική ευκτική Ευκτ πλ λόγου

Αντιστοιχούν μεΑιτιολογική μετοχήπχ Πείσονται ἐπεὶ φοβοῦνται = Πείσονται φοβούμενοιΕΕΠ αιτίαςπχ Πείσονται ἐπεὶ φοβοῦνται = Πείσονται διὰ τὸν φόβον (ή διὰ τὸ φοβεῖσθαι )

ΣημΟι σύνδεσμοι ὡς και ἐπεί όταν βρίσκονται στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου και δεν υπάρχει άλλον κύρια πρότ είναι παρατακτικοί και εισάγουν κύρια αιτιολ πρότ (ισοδυναμούν με το γάρ και αιτιολογούν τα προηγούμενα)

28

ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους ἵνα ὅπως ὡς

Χρησιμεύουν ως Επιρρηματικοί προσδιορισμοί του σκοπού στο ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνταιΕπεξήγηση συνήθως εμπρόθετων λεκτικών συνόλων (διὰ τοῦτο τούτου ἕνεκα δυοῖν χάριν)

Εκφέρονται με Υποτακτική Ευκτική πλαγίου λόγου Οριστική ιστορικού χρόνου

Αντιστοιχούν μεΤελική μετοχήπχ Ἥκετε ἵνα δουλώσητε ἡμᾶς = Ἥκετε δουλώσοντες ἡμᾶςΑπαρέμφατο σκοπούπχ Ἥκετε ἵνα δουλώσητε ἡμᾶς = Ἥκετε δουλῶσαι ἡμᾶςΕΕΠ σκοπούπχ Ἥκετε ἵνα δουλώσητε ἡμᾶς = Ἥκετε ἐπὶ δουλείᾳ τῇ ἡμετέρᾳ

ΣημΚάποτε μια τελ πρότ λειτουργεί παρενθετικά με εννοούμενη εξάρτηση (λέγω τοῦτο λέγω ταῦτα)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται με Τους συμπερασματικούς συνδέσμους ὥστε ὡςΤις προθετικές συνεκφορές ἐφrsquo ᾧ ἐφrsquo ᾧτε

Χρησιμεύουν ως Επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος (Σε δεικτικά επιρ ή αντων ποιού ποσού τρόπου)Επιρρηματικός προσδιορισμός σκοπού ή όρου-συμφωνίας (Από σπονδὰς ποιοῦμαι συμβαίνω-συγχωρῶ πρός τινα αἱροῦμαι τινάhellip)Επεξήγηση σε εμπρόθ δεικτ αντων με το ἐπίΒ΄ όρος σύγκρισης

Εκφέρονται με Οριστική Δυν οριστική Δυν ευκτική Ευκτική πλαγίου λόγου Απαρέμφατο απλό ή δυνητικό

Σημ(α) Όταν ο ὥστε βρίσκεται μετά από τελεία ή άνω τελεία εισάγει κύρια πρότ

(β) Ύστερα από συγκριτικά επίθ ή επιρ ακολουθεί αποτελ πρότ με ἢ ὥστε και απρμφ ἢ ὡς και απρμφ ως βrsquo όρος σύγκρισης Στην περίπτωση αυτή δηλώνεται ότι ο αrsquo όρος έχει την ιδιότητα που του αποδίδεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με αποτέλεσμα να μην τίθεται θέμα σύγκρισης (ασύμμετρη σύγκριση) Ἤισθοντο αὐτὸν ἐλάττω ἔχοντα δύναμιν ἢ ὥστε τοὺς φίλους ὠφελεῖν

(γ) Κάποτε ο σύνδ ὥστε με απρμφ θεωρείται περιττός όταν έχουμε εξάρτησηbull από απρ (τότε η πρότ είναι Υ ενώ στη θέση της περιμέναμε απρμφ)bull από ρ βούλησης πειθούς απόφασης επιθυμίας (τότε η πρότ λειτουργεί ως Α ενώ

περιμέναμε τελ απρμφ)bull από επίθ (τότε η πρότ κατέχει τη θέση απρμφ της αναφοράς)

29

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους εἰ ἐάν ἄν ἤνΧρησιμεύουν ως υποθέσεις για τις οποίες υπάρχει και μια απόδοση (ΚΠ) Αντιστοιχούν με υποθετικές μετοχέςΟὐκ ἂν ἦλθον δεῦρο εἰ μὴ ὑμεῖς ἐκελεύσατε (ὑμῶν μὴ κελευσάντων)

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

1ο είδος1ο είδος Το πραγματικόΤο πραγματικό

Υπόθεση Απόδοσηεἰ + οριστ οποιουδήποτε χρόνου Οποιαδήποτε έγκλιση

2ο είδος2ο είδος Το αντίθετο του πραγματικούΤο αντίθετο του πραγματικού

Υπόθεση Απόδοσηεἰ + οριστ ιστορ χρόνου Δυνητ οριστ (οριστ ιστορ χρ + aacuteiacute)

Σημ Αν στην απόδοση υπάρχει απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση τότε παραλείπεται το δυνητικό ἄν

3ο είδος3ο είδος Το προσδοκώμενοΤο προσδοκώμενο

Υπόθεση Απόδοση[ἐάν ἄν ἤν + Υποτ (α) Οριστ ΜΕΛ (β) Προστ (γ) Δυν ευκτ (δ) Υποτ (ε) Ευχ ευκτ

(στ) Τελ ενδοιαστ ειδ συμπερ πλάγια ή αναφ δευτ προτ (ζ) Απρμφ του σκοπού (η) Τελ μτχ ή κατηγ μτχ σε ΜΕΛ (θ) Ειδ απρμφ ΜΕΛ

(ι) Τελ απρμφ (ια) Απρ ρήμα (ιβ) Ρημ επιθ (ιγ) ΕΝΣ ΑΟΡ ή ΠΡΚ

4ο είδος4ο είδος Αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλονΑόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον

Υπόθεση Απόδοση[ἐάν ἄν ἤν + Υποτ Οριστ ΕΝΣ ή γνωμικός ΑΟΡ

5ο είδος5ο είδος Απλή σκέψη του λέγοντοςΑπλή σκέψη του λέγοντος

Υπόθεση Απόδοσηεἰ + ευκτ (1) Δυν ευκτ (2) Οριστ αρκτ χρ (3) Προστ (4) Δυν απρμφ

6ο είδος6ο είδος Αόριστη επανάληψη στο παρελθόνΑόριστη επανάληψη στο παρελθόν

Υπόθεση Απόδοσηεἰ + ευκτ (1) Οριστ ΠΡΤ ή ΥΠΡ (2) Δυν οριστ ΑΟΡ

Σημ(α) Σύνθετος υποθ λόγος είναι εκείνος που έχει 2 ή περισσότερες υποθέσεις ή αποδόσεις(β) Αλλεπάλληλος υποθ λόγος είναι εκείνος που έχει

bull 1η υπόθ ως απόδ της 2ης


bull 2η υπόθ ως προσδ της 1ης

bull 2 υποθέσεις με κοινή απόδοση(γ) Υποθ πρότ μπορεί να λειτουργεί ονοματικά ως Υ Α επεξ ή βrsquo όρος σύγκρ

30

(δ) Λανθάνων υποθ λόγος bull χρονικο-υποθετική πρότbull αναφορικο-υποθετική πρότbull ερωτηματική πρότbull εναντιωματική πρότbull υποθετική μτχbull εναντιωματική μτχbull χρονικο-υποθετική μτχbull αναφορικο-υποθετική μτχbull προθετικό σύνολο (ἄνευ ἐκ μετά + γεν)bull επιρρηματική έκφραση (ἄλλως οὕτως δικαίως ἐκείνως ταύτῃ ἀμαχεί)

(ε) Φράσεις από ελλειπτικούς υποθ λόγους(i) εἰ δὲ μή (αλλιώς σε αντίθετη περίπτωση) εἰ μή (εκτός παρά μόνο)

εἰ μὴ ἄρα (εκτός αν ίσως)ἐὰν μόνον (αρκεί μόνο να)

(ii) εἴ τις καὶ ἄλλος ή εἴπερ τις ἄλλος (περισσότερο από κάθε άλλον)εἴπερ ποτέ ή εἴπερ ποτὲ καὶ ἄλλοτε ή εἴπερ καὶ ἄλλοτε (περισσότερο από κάθε άλλη φορά)ὥσπερ εἰ ὥσπερ ἂν εἰ ὥσπερ ἄν ὡς εἰ ὡς ἄν (σαν)

(στ) Πλάγιος υποθ λόγος είναι εκείνος στον οποίο η απόδοση είναιbull ειδ ή πλ ερωτ πρότbull ειδ απρμφ (απλό ή δυνητικό) αλλά και τελ απρμφ του πλ λόγουbull κτγ μτχ του πλ λόγου

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ή ΕΝΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ή ΕΝΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι εναντιωματικέςΕισάγονται με εἰ καί ἐὰν-ἄν-ἤν καίΛειτουργούν ως επιρ προσδ της αντίθεσης

Οι παραχωρητικές - ενδοτικέςΕισάγονται με καὶ εἰ καὶ ἄν κἄνΟὐδrsquo εἰ μηδrsquo εἰ οὐδrsquo ἐάν (ἄν ἤν) μηδrsquo ἐάν (ἄν ἤν) όταν η κύρια πρόταση είναι αρνητικήΛειτουργούν ως επιρ προσδ της αντίθεσης

Αντιστοιχούν με εναντιωματική μετοχήΕἰ καὶ ἔχομεν χρήματα οὐκ εὐυχοῦμεν = Καίπερ ἔχοντες χρήματα οὐκ εὐτυχοῦμεν

ΣημΜερικές φορές ο σύνδ καί βρίσκεται πριν από τους υποθ εἰ ἄν ἤν ἐάν χωρίς να εισάγεται εναντ πρότ

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται μεΧρονικούς συνδέσμους ὡς ὅτε ὁπότε ἐπεί ἐπειδή ἕως ἔστε ἄχρι μέχρι ἡνίκα πρίν (και με το ἄν ὡς ἄν ὅταν ὁπόταν ἐπάν ἐπειδάν)Χρονικά επιρρήματα ὁσάκις ὁποσάκις τέως ἅμαΕμπρόθετα σε θέση χρονικών συνδέσμων ἐξ οὗ ἐξ ὅτου ἀφrsquo οὗ ἀφrsquo ὅτου ἐν ᾧ μέχρι οὗ ἄχρι οὗ ἕως οὗ

31

Με τις φράσεις ἐπεί πρῶτον ἐπειδή πρῶτον ἐπεὶ τάχιστα ἐπειδὴ τάχιστα ὡς τάχιστα οὐ πρότερονhellip πρίν οὐ πρόσθενhellip πρίν πρότερονhellip ἤ πρόσθενhellip ἤ ὕστερονhellip ἤ εὐθύς ἐπειδή

Χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου στο ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνται

Δηλώνουν (αντίστοιχα με τους υποθετικούς λόγους)Το πραγματικό

πχ Ὅτε ἡ ναυμαχία ἐγένετο ἔτυχεν ἐν Ἀβύδῳ ὤν (Δευτ χρονική σε οριστ - Κύρια σε οριστ)[Μτφ] Όταν έγινε η ναυμαχία έτυχε να βρίσκεται στην Άβυδο

Το προσδοκώμενοπχ Ἐπειδὰν ὁ πόλεμος παρέλθῃ ἀποδώσομεν ὑμῖν ταῦτα (Δευτ χρονική σε υποτ - Κύρια σε οριστ ΜΕΛ ή ισοδύναμες εκφράσεις)[Μτφ] Όταν ο πόλεμος περάσει θα σας επιστρέψουμε αυτά

Την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλονπχ Ὅταν βορρᾶς πνέῃ καλοὶ πλοῖ εἰσιν (Δευτ χρονική σε υποτ - Κύρια σε οριστ ΕΝΣ)[Μτφ] Όταν φυσάει βοριάς είναι ωραία τα ταξίδια

Την αόριστη επανάληψη στο παρελθόνπχ(1) Ὁσάκις Ἀθήναζε ἀφικοίμην ἐπανηρώτων τὸν Σωκράτη(Δευτ χρονική σε ευκτ - Κύρια σε ΠΡΤ)[Μτφ] Κάθε φορά που ερχόμουν στην Αθήνα ρωτούσα πάλι τον Σωκράτηπχ(2) Ὁπότε προσβλέψειέ τινας τῶν ἐν τάξεσιν εἶπεν ἄν (Δευτ χρονική σε ευκτ - Κύρια σε δυν οριστ ΑΟΡ)[Μτφ] Κάθε φορά που έστρεφε το βλέμμα του προς μερικούς που βρίσκονταν στην παράταξη

έλεγεΤην απλή σκέψη του λέγοντος Ὁπότε τὸν μισθὸν ἔχοιμεν ἀπίοιμεν ἄν (Δευτ χρονική σε ευκτ - Κύρια σε δυν ευκτ) [Μτφ] Όταν έχουμε τον μισθό μπορούμε να φύγουμεΠοιες χρονικές βαθμίδες εκφράζουνΤο προτερόχρονο πχ Ἐπειδὴ τοῦτο τὸ ψήφισμα ἐψηφίσθη ἔρχονται ἐπὶ τὸν Ἀγόρατον εἰς τὸν Πειραιᾶ

[Μτφ] Αφού εγκρίθηκε το ψήφισμα έρχονται στον Πειραιά να συλλάβουν τον ΑγόρατοΤο υστερόχρονο

πχ Μαχούμεθα ἕως ἂν οἱ σύμμαχοι ἀφίκωνται[Μτφ] Θα πολεμούμε έως ότου φτάσουν οι σύμμαχοι

Το σύγχρονο (ταυτόχρονο) πχ Ἐν ᾧ ὡπλίζοντο ἧκον οἱ σκοποί [Μτφ] Καθώς οπλίζονταν έφτασαν οι σκοποί

ΣημΟι προτ που εισάγονται με το πρίν μπορεί να εκφέρονται με απρμφ

32

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΓΚΛΙΣΕΩΝΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΓΚΛΙΣΕΩΝ

(Α) Οι εγκλίσεις στον ανεξάρτητο λόγο(Α) Οι εγκλίσεις στον ανεξάρτητο λόγο

ΟΡΙΣΤΙΚΗ1) Απλή οριστική(α) Εκφράζει το πραγματικό

bull Ὁ νόμος ἑαυτὸν ἴσον πᾶσιν παρέχει

(β) Εκφράζει μετριασμό του πραγματικού Με τις λέξεις ὀλίγου μικροῦ παρrsquo ὀλίγον παρὰ μικρόν και τις περιοριστικές εκφράσεις της αναφοράςτὸ ἐπrsquo ἐμοί τὸ ἐπὶ σοί τὸ ἐπὶ τούτῳ τὸ ἐφrsquo ἡμᾶς τὸ ἐπὶ σφᾶς τὸ ἐπrsquo ἐκείνοις ὡς ἐμοί ὡς ἐμοὶ δόξῃ τὸ αὐτοῦ δυνατόν τὸ κατὰ σαυτόν μέρος ὡς ἐμοὶ δοκεῖ ὡς ἐγὼ νομίζω-οἶμαι ὡς ἔοικεν

bull Ὀλίγου πληγὰς ἔλαβον

(γ) Εκφράζει άρση του πραγματικού (ΠΡΤ απρ ρημ και εκφρ που δηλώνουν το δυνατόν ή το πρέπον)bull Ἔδει ἡμᾶς τὰ προσήκοντα τότε ποιεῖν

2) Δυνητική οριστική (Οριστ παρελθ χρόνου με δυνητ ἄν)(α) Εκφράζει το δυνατόν στο παρελθόν ή το αντίθετο του πραγματικού

bull Εἰ ἦσαν ἄνδρες ἀγαθοί οὐκ ἄν ποτε ταῦτα ἔπασχον

(β) Η οριστ ΠΡΤ ή ΑΟΡ με δυν ἄν μπορεί να εκφράζει κάτι που συνέβαινε με επαναλήψεις στο παρελθόν

bull Εἴ τις Σωκράτει περί τινος ἀντιλέγοι ἐπὶ τὴν ὑπόθεσιν ἐπανῆγεν ἂν πάντα τὸν λόγον

3) Ευχετική οριστικήΟριστ ΠΡΤ ή ΑΟΡ με μόρια εἰ γάρ εἴθεΕκφράζει ευχή ανεκπλήρωτη (ο ΠΡΤ για το παρόν και ο ΑΟΡ για το παρελθόν)

bull Εἴθε σοι τότε συνεγενόμην ὅτε δεινότατος ἦσθα

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ1) Βουλητική (α) Προτρεπτική (σε αrsquo πληθ) που λειτουργεί ως προστ

bull Ἴωμεν καὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἀνδρός

(β) Αποτρεπτική-απαγορευτική (βrsquo ή γrsquo προσ ΑΟΡ με άρνηση μή)bull Μὴ τοίνυν ὦ βουλή ἀπολέσητέ με ἀδίκως

2) Απορηματική (σε αrsquo πληθ σε ερωτημηματικές προτάσεις)bull Τὶ πράττωμεν ὦ Ἀθηναῖοι ἵνα ἀμυνώμεθα τοὺς πολεμίους

ΕΥΚΤΙΚΗ1) Ευχετική

2) Δυνητική Εκφράζει (α) Το δυνατόν στο παρόν και το μέλλον

bull Τοὺς αἰσχρῶς πλουτοῦντας οὔποτrsquo ἂν εὐδαιμονίσαιμι

33

(β) Κάτι πιθανόbull Ταῦτα ποιούντων ἠμῶν εὐθὺς ἂν Ἀριαῖος ἀποσταίη

(γ) Γνώμη με μετριοπάθειαbull Οὐκοῦν ἡ ῥητορικὴ δημηγορία ἂν εἴη

(δ) Ευγενική προσταγήbull Σὺ μὲν κομίζοις ἂν σεαυτὸν οἷ θέλεις

(ε) Ευχήbull Πῶς ἂν ὀλοίμην

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗΕκφράζει(α) Προσταγή

bull Ἴθι ὦ παῖ πλήρωσον τὸ ποτήριον οἴνου(β) Απαγόρευση-αποτροπή

bull Γύναι μή μου ἅπτου(γ) Προτροπή παραίνεση παράκληση

bull Ἄκουσον μέν πάταξον δέ(δ) Ευχή κατάρα

bull Χαῖρε ὦ Καῖσαρ(ε) Συγκατάθεση παραχώρηση

bull Οὕτως ἐχέτω ὡς σὺ λέγεις

(Β) Οι εγκλίσεις στον εξαρτημένο λόγο(Β) Οι εγκλίσεις στον εξαρτημένο λόγο

ΟΡΙΣΤΙΚΗΕκφράζει ότι και στον ανεξάρτητο και παρουσιάζεται με τις ίδιες μορφές (σπάνια είναι η ευχετική μόνο σε αναφορικές προσδιοριστικές επιθυμίας)

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΤου προσδοκωμένουΣε τελικές ενδοιαστικές πλάγιες ερωτηματικές απορηματικές υποθετικές και παραχωρητικές Επίσης στις χρονικο-υποθετικές και αναφορικο-υποθετικές με τη συνοδεία του αοριστολογικού ἄν

ΕΥΚΤΙΚΗ1) Δυνητική (ότι και στον ανεξάρτητο λόγο)2) Πλαγίου λόγου3) Επαναληπτική (συνήθως σε ΑΟΡ εκφράζει αόρ επαν στο παρελθόν και βρίσκεται σε υποθ χρονικο-υποθ και αναφορικο-υποθ προτ)4) Απλή όταν η πρότ δηλώνει απλή σκέψη ή υποκειμενική γνώμη5) Απλή όταν υπάρχει έλξη από προηγούμενη ευκτ

34

ΕΥΘΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣΕΥΘΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ

α) Τρέπουμε Τις κύριες προτάσεις κρίσης ανάλογα με τον ρηματικό τύπο της εξάρτησης σε ειδική πρόταση

(μετά από λεκτικά γνωστικά και αισθητικά ρήματα) ή ειδικό απαρέμφατο (μετά από λεκτικά και δοξαστικά ρήματα αλλά και ρήματα που δηλώνουν υπόσχεση όρκο ελπίδαhellip και σπανιότερα μετά από γνωστικά και αισθητικά) ή κατηγορηματική μετοχή (μετά από ρήματα που δηλώνουν γνώση αίσθηση μάθηση μνήμη δείξη δήλωση αγγελία έλεγχο)

Τις κύριες προτάσεις επιθυμίας πάντοτε σε τελικό απαρέμφατο Τις ευθείες ερωτήσεις σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις (αποβάλλεται το ερωτηματικό)(Οι δευτερεύουσες προτάσεις του ευθέος λόγου παραμένουν δευτερεύουσες και στον πλάγιο)

β) Προσθέτουμε συμπληρώνουμε Το ρήμα εξάρτησης Την εισαγωγική λέξη (σύνδεσμο μόριο) όπου χρειάζεται

γ) Αντικαθιστούμε συνήθως (ή διατηρούμε) Τις ερωτηματικές λέξεις (αντωνυμίες ή επιρρήματα) με αντίστοιχες αναφορικές

τίς ὅστις ὅςπότερος ὁπότεροςπόσος ὁπόσοςποῖος ὁποῖοςποῦ ὅπουπῶς ὅπως ὡς

Τον σύνδεσμο μόριο ἐάν ἤν με το εἰ + ευκτική ύστερα από παρελθοντικό χρόνο Τους χρονικοϋποθετικούς συνδέσμους ὅταν ὁπόταν ἐπάν ἐπειδάν με τους συνδέσμους ὅτε

ὁπότε ἐπεί ἐπειδή + ευκτική ύστερα από παρελθοντικό χρόνο

δ) Διατηρούμε ή μεταβάλλουμε τις εγκλίσεις Διατηρούμε την οριστική και υποτακτική ύστερα από αρκτικό χρόνο Τις μεταβάλλουμε σε ευκτική του πλαγίου λόγου ύστερα από παρελθοντικό χρόνο Τις δυνητικές εγκλίσεις ή τις αφήνουμε αμετάβλητες ή τις τρέπουμε σε δυνητικό απαρέμφατο και

δυνητική κατηγορηματική μετοχή ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης

ε) Αφήνουμε αμετάβλητα Τον χρόνο και την άρνηση (συνήθως) του ευθέος λόγου

στ) Διατηρούμε ή προσαρμόζουμε Τα πρόσωπα και τις αντωνυμίες ανάλογα με τις νοηματικές ανάγκες του λόγου

35

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥα) Τρέπουμε

Την ειδική πρόταση το ειδικό απαρέμφατο και την κατηγορηματική μετοχή σε κύρια πρόταση κρίσης

Το τελικό απαρέμφατο σε κύρια πρόταση επιθυμίας Την πλάγια ερωτηματική πρόταση σε ευθεία ερώτηση (βάζουμε ερωτηματικό)(Οι δευτερεύουσες προτάσεις -εκτός από τις πλάγιες ερωτηματικές και τις ειδικές- παραμένουν)

β) Αφαιρούμε παραλείπουμε Τον ρηματικό τύπο εξάρτησης το υποκείμενο και τους προσδιορισμούς του Την εισαγωγική λέξη (σύνδεσμο μόριο) ειδ σύνδ ὅτι ὡς ερωτ μόριο εἰ ἐάν

γ) Αντικαθιστούμε Τις αναφορικές λέξεις (αντωνυμίες ή επιρρήματα) με αντίστοιχες ερωτηματικές (βλ παραπάνω)(Διατηρούμε τις ερωτηματικές λέξεις) Τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ + ευκτική με το ἐάν ἄν ἤν + υποτακτική για το προσδοκώμενο και

την αόριστη επανάληψη στο παρόν-μέλλον Στα άλλα είδη υποθετικών λόγων διατηρείται η μορφή εισαγωγής και εκφοράς της υπόθεσης

Τους απλούς χρονικούς συνδέσμους και τις αναφορικές λέξεις με αντίστοιχες χρονικο-υποθετικές και αναφορικο-υποθετικές συνεκφορές (με αοριστολογική υποτακτική)

ὅτε ὁπότανὅπότε ὁπότανἐπεί ἐπάνἐπειδή ἐπειδάνἕως ἕως ἄνπρίν πρὶν ἄνὅς ὃς ἄνὅστις ὅστις ἄνὅπου ὅπου ἄνὅπως ὅπως ἄν

δ) Διατηρούμε Την απλή οριστική Την απορηματική υποτακτική (κύρια πρόταση) Την υποτακτική του προσδοκωμένου ή την αοριστολογική (δευτ πρόταση) Τις δυνητικές εγκλίσεις (δυνητ οριστ δυνητ ευκτ)

ε) Μετατρέπουμε μεταβάλλουμε Την ευκτ πλαγίου λόγου σε οριστική (πρόταση κρίσης) ή σε υποτακτική του προσδοκωμένου ή

απορηματική (πρόταση επιθυμίας) Το ειδικό απαρέμφατο σε οριστική ίδιου χρόνου συνήθως Την κατηγορηματική μετοχή σε οριστική ίδιου χρόνου συνήθως Το δυνητικό ειδικό απαρέμφατο και τη δυνητική κατηγορηματική μετοχή είτε σε δυνητική οριστική

είτε σε δυνητική ευκτική (συνήθως) ανάλογα με τις ανάγκες του λόγου Το τελικό απαρέμφατο σε

i Προστακτική (κυρίως από κελευστικό ή απαγορευτικό ρήμα εξάρτησης)ii Υποτακτική βουλητική (από προτρεπτικό κυρίως ή συμβουλευτικό ρήμα εξάρτησης)iii Ευχετική ευκτική (από ρήμα εξάρτησης που δηλώνει ευχή ή κατάρα)

Τον συνεχή πλάγιο λόγο σε ανεξάρτητο

στ) Αφήνουμε αμετάβλητα Τον χρόνο και την άρνηση (συνήθως)

ζ) Διατηρούμε ή προσαρμόζουμε Τα πρόσωπα και τις αντωνυμίες ανάλογα με τις νοηματικές ανάγκες του λόγου

36

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Υποκείμενο amp Κατηγορούμενο σελ 2-3

Ονοματικοί προσδιορισμοί σελ 4-5

Εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί σελ 6

Αντικείμενο σελ 7-9

Πλάγιες πτώσεις σελ 9-13

Σύγκριση σελ 14

Απρόσωπη σύνταξη σελ 14

Απαρέμφατο σελ 15

Μετοχή σελ 16-19

Ανάλυση μετοχών σελ 19-21

Δευτερεύουσες προτάσεις σελ 22-32

Εγκλίσεις σελ 33-34

Ευθύς και πλάγιος λόγος σελ 35-36

37

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

(1) ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΣΠΑΝΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΕΠΙΡΡΗΜΑ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΕΠΙΡΡΗΜΑ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΤῆς ἡμέρας ὀψὲ ἦν

ΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ(α) εἰς ἀμφί περί ὑπέρ πρός + αιτ για ποσό ή χρόνο

Εἰς ἄνδρας διακοσίους καὶ εἴκοσι ἐνέμειναν τῇ ἐξόδῳἬδη ἦν ἀμφὶ πλήθουσαν ἀγοράνἜφυγον περὶ τοὺς ἑκατόν

(β) ἐπί + αιτ για έκτασηἘπὶ μέγα μέρος τοῦ τείχους καθῃρέθη

(γ) κατά + αιτ για μερισμόΚαθrsquo ἑκάστους ἐκαλοῦντο Ἕλληνες

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ(α) Υποθετική

Τέρας ἐστὶν εἴ τις ηὐτήχηκεν διὰ βίου(β) Αιτιολογική

Οὐ θαυμαστὸν εἰ μὴ τούτων ἐνεθυμήθησαν

ΣΧΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΟΥΜΕΝΟΣΧΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΟΥΜΕΝΟἩ πόλις τὸν Περικλέα ἐν ὀργῇ εἶχονΛέσβος ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων ἀπέστησαν

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΤο όνομα (ή οτιδήποτε σε θέση ονόματος) που φανερώνει ένα γνώρισμα του υποκειμένου Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο(α) Το εἰμί(β) Ρήματα με συγγενική σημασία με το εἰμί (ὑπάρχω τυγχάνω διατελῶ ἔφυν πέφυκα γίγνομαι καθίσταμαι ἀποβαίνω ἐκβαίνω)(γ) Ορισμένα ρήματα παθητικής διάθεσηςΤα δοξαστικά νομίζομαι κρίνομαι δοκῶ φαίνομαι και τα συνώνυμά τουςΤα κλητικά καλοῦμαι ὀνομάζομαι προσαγορεύομαι και τα συνώνυμά τουςΤα προχειριστικά (όσα δηλώνουν εκλογή) αἱροῦμαι λαγχάνω χειροτονοῦμαι ἀποδείκνυμαι και τα συνώνυμά τους

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΤο όνομα (ή οτιδήποτε σε θέση ονόματος) που φανερώνει ένα γνώρισμα του αντικειμένουΠαρουσιάζεται (α) με τα δοξαστικά τα κλητικά και τα προχειριστικά ρήματα ενεργητικής διάθεσης

Ἔκρινον αὐτὸν φιλομαθέστατον Νομίζω τὸν Σωκράτη σοφόν

Ὁ δῆμος εἵλετο τὸν πατέρα στρατηγόνΚαλοῦσιν αὐτοὺς νομοθέτας

(β) με τα ρήματα που σημαίνουν ἔχω παρέχω λαμβάνω παραλαμβάνω ἐῶ κτῶμαι ἀποδέχομαι γεννῶ ἄγω φέρω καταλείπω πέμπω διασώζω διαφυλάττω διατηρῶ ἐλέγχω(γ) με τα μεταποιητικά-μεταπλαστικά ποιῶ-ποιοῦμαι ἀπεργάζομαι-κατεργάομαι παρασκευάζομαι ἀποτελῶ

2










3






4









5






















ἄνευχωρίς


ἄχριμέχρι






6






7












8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37












3






4









5






















ἄνευχωρίς


ἄχριμέχρι






6






7












8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37








4









5






















ἄνευχωρίς


ἄχριμέχρι






6






7












8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37











5






















ἄνευχωρίς


ἄχριμέχρι






6






7












8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37
























ἄνευχωρίς


ἄχριμέχρι






6






7












8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37








7












8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37














8
















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37


















9










10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37












10














11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37
















11








12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37










12










13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37












13






14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37








14














15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37
















15

ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37



ΜΕΤΟΧΗ

























17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37













17




(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37






(δή)








18















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37

















19














20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37
















20



















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37





















21








22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37










22












23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37









23





















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37



















24










25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37












25















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37















26











27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37













27




τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37






τους










28















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37

















29
























30













31













32





















33















34















35

















36















37


























30













31













32





















33















34















35

















36















37















31













32





















33















34















35

















36















37















32





















33















34















35

















36















37























33















34















35

















36















37

















34















35

















36















37

















35

















36















37



















36















37

















37



συντακτικο αρχαιων

Documents