Ι ε ρ ά Α ρ χ ι ε π ι σ κ ο π ή Κ ύ π ρ ο υΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Μαρτύριοκαι μαρτυρία

ΠΡΑΚΤΙΚΑ Δ΄ Επιμορφωτικού Σεμιναρίου

Χριστιανικών Συνδέσμων ΓυναικώνΙεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

Λευκωσία Ιούλιος 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

(1) Χαιρετισμός της Προέδρου Συντονιστικής Επιτροπής ΧΣΓ Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου κ Ευανθίας Αχιλλέως

(2) Χαιρετισμός του προϊσταμένου του ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελί-στριας (Παλσσα) π Γεωργίου Αντωνίου

(3) Ομιλία Θεοφιλεστάτου Επισκό-που Καρπασίας κ ΧριστοφόρουldquoΜαρτύριο και μαρτυρίαrdquo

(4) Ομιλία κΖωής ΚανάβαldquoΜαρτύριο και μαρτυρία στον σύγχρονο κόσμοrdquo

(5) Εισαγωγή Πορισμάτων

(6) Πορίσματα Α΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΤο Μαρτύριο και η Μαρτυρία της Εκκλησίας μας 20 αιώνες μαρτυρίου και μαρτυρίαςrdquo

(7) Πορίσματα Β΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΚρίση Προσωπικότητας - Ταυτότηταςrdquo

(8) Πορίσματα Γ΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΗ κρίση της νεολαίαςrdquo

(9) Πορίσματα Δ΄ Ομάδας ΕργασίαςldquoΗ κρίση στην οικογένειαrdquo

(10) Πορίσματα Ε΄ Ομάδας ΕργασίαςldquoΚρίση στην Παιδείαrdquo

(11) Πορίσματα Στ΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΗ κρίση στην Οικονομίαrdquo

(12) Πρόγραμμα Συνεδρίου

(13) Ποίηση

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝΙεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

Συμβουλευτική Επιτροπήπ Γεώργιος Αντωνίουπ Παναγιώτης Πίπηςπ Κυριακός ΚυριάκουΟρθοδοξία Καλογήρου

Διοικητικό Συμβούλιο Συντονι-στικής Επιτροπής Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών ΙΑρχιεπι-σκοπής ΚύπρουΠρόεδρος Ευανθία ΑχιλλέωςΓραμματέας Χαρά ΔημοσθένουςΤαμίας Μαρία ΠηλαβάκηΜέλη Ευδοκία Παναγή Μαρία Στρατουρά

Επιμέλεια ΕντύπουΟρθοδοξία ΚαλογήρουΕυανθία Αχιλλέως

σε συνεργασία με το Γραφείο Εκκλησιαστικής Κατηχήσεως κ α ι Δ ι α κ ο ν ί α ς τ η ς Ι ε ρ ά ς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

1

3

5

11

21

23

24

27

30

31

33

35

36

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Προέδρου Συντονιστικής Επιτροπής Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

κ Ευανθίας Αχιλλέως

Θεοφιλέστατε Σεβαστό Ιερατείο κυρία Ζωή Κανάβα κυρία Ορθοδοξία Καλογήρου αγαπητές φίλες των Χριστιανικών Συνδέσμων σας καλωσορίζω στο Δrsquo Επιμορφωτικό Σεμινάριο των Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών και εύχομαι ο κοινός εκκλησιασμός που προηγήθηκε και φόρτισε την ψυχή μας με την αγάπη του Θεού να ευοδώσει τον στόχο του φετινού μας σεμιναρίου

Μαζευτήκαμε σήμερα για να δώσουμε τη Μαρτυρία της επιθυμίας μας να ακούσουμε και να συζητήσουμε για το ουσιώδες κεφάλαιο της Ιστορίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαρτυρίου και της Μαρτυρίας στη ζωή της Εκκλησίας Ένα θέμα που συγκλονίζει τον χοϊκό άνθρωπο διαχρονικά και ειδικά στην εποχή μας που προσπαθούμε να αποφύγουμε ότι έχει σχέση με σωματικό ή ψυχικό πόνο και καταφεύγουμε σε κάθε είδους παυσίπονα ψυχότροπα φάρμακα και εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας

Βλέπουμε την κρίση και την πτώχευση πνευματική και υλική που μας περιβάλλει και μας στερεί το δικαίωμα στη Ζωή και το ΄Ονειρο και μελαγχολούμε Όμως μέσα μας ευτυχώς υπάρχει η ελπίδα της Άκτιστης Ενέργειας του Θεού ως θώρακας και ως ξίφος άμυνας Έχουμε την επιλογή να παλέψουμε να ταπεινωθούμε να παιδευτούμε να πονέσουμε να κουραστούμε να μαρτυρήσουμε την αγάπη μας για τον Χριστό με παρρησία λιτότητα και περισυλλογή Ας μην γινόμαστε

ldquoσώματα σε διάσταση με την ψυχήκαταλύτες της ισορροπίας του σύμπαντος

μονάδες που αγνοούν το σύνολοπαραδομένοι στη συνάφεια του κατεστημένου

σε πορεία δίχως λάβαρα και σημαίεςrdquo

lsquoΕχουμε τη δύναμη να ξεπεράσουμε τα Μαρτύρια της παρούσας ζωής προτάσσοντας το σύνολο των πνευματικών αξιών Επιδιώκοντας την αγάπη για τον πλησίον ως Δικαιοσύνη Σεβασμό και αυθεντική

1

Κοινωνική Αλληλεγγύη μπορούμε να παρακάμψουμε την ατραπό του Μαρτυρίου και να βαδίσουμε στο ξέφωτο της εν Χριστώ Αγάπης της Κτιστής άμεσης πραγματικότητας της αιωνίου Ζωής

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη βαδίζει σταθερά στα αχνάρια του Χριστού εδώ και 2012 σχεδόν χρόνια Στο Παγκόσμιο γίγνεσθαι στην συνεχώς διογκούμενη παγκοσμιοποίηση πολυπολιτισμική και αγχωτικά απαιτητική κοινωνία μας έρχεται ως ζωογόνος πνοή και εμπνέει αγώνες με πνευματικό πάντα υπόβαθρο

Ας κοιτάζουμε τη Συμπαντική Νομοτέλεια και να αφήνουμε τη θεία Χάρη να ανατροφοδοτεί την ψυχή μας με τον Θείο ΄Ερωτα ως εμπιστοσύνη ταπείνωση και υποταγή στο Θέλημα του Θεού και ας αξιωνόμαστε μέσω της σύζευξης αυτής της Αγάπης να παλεύουμε τις δοκιμασίες που παρουσιάζονται στην πορεία της ζωής μας

ldquoκαι μεις τον ζήλο για την Πίστη και το ΄Εθνοςμην αφήσουμε από απάθεια να παραπέσει

Και για τα νειάτα που γυρεύουν τη χαρά σε εξαρτήσεις και ψυχότροπαδώστε Παιδεία και πρότυπα

Δροσίστε τις ψυχές με Νάματα και τα μυαλά φωτίστε με Ελληνικά Αρχαία Γράμματαrdquo

Ας ακούσουμε προσεκτικά τους ομιλητές και ας αφήσουμε τις προσωπικές μας απόψεις και εμπειρίες να ακουστούν και να προστεθούν στα λεχθέντα στις επιμέρους συζητήσεις του θέματος που θα γίνουν σε έξι ομάδες όπως αναγράφονται στο φάκελο που σας δόθηκε

Ευχαριστώ όλους για την παρουσία την προσφορά και τη συμμετοχή σας Πιστεύω ότι εκφράζω την επιθυμία όλων ευχαριστώντας ιδιαιτέρως τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο για την πνευματική καθοδήγηση και στήριξη του την κυρία Ζωή Κανάβα για την πρόθυμη ανταπόκρισή της στην πρόσκλησή μας να καταθέσει τη δική της προσέγγιση στο Θέμα του Σεμιναρίου τον αιδεσιμολογιώτατο πρωτοπρεσβύτερο πατέρα Γεώργιο Αντωνίου και την πάντα πρόθυμη ομάδα γυναικών του Ιερού Ναού Παναγίας Παλλουριωτίσσης με επικεφαλής την κυρία Χριστίνα Χατζηπαναγή που για τέταρτη συνεχή χρονιά φιλοξενούν το σεμινάριό μας

2

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρουπ Γεωργίου Αντωνίου

προϊσταμένου ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελίστριας (Παλλουριώτισσα)

Η προσπάθεια του ανθρώπου ειδικότερα σήμερα Μακαριώτατε είναι πιο έντονη Πιο σαφής Πιο απαιτητική

Θέλει -και πρέπει- να κρατήσει τη φωτιά του αναμμένη μέσα στη βροχή

Ένα πρέπει να θυμάται όμως Πρέπει να φυλαχτεί από εκείνους που σκοτώναν τους κύκνους τη νύχτα Κι αυτό γιατί θέλουν να στολίζονται με τα φτερά τους την επόμενη μέρα

Κι οι κύκνοι με την παρουσία τους δίνουν μια μαρτυρία Και περνούν ένα μαρτύριο Προσπαθούν να μη δείχνουν τις πληγές τους Ίσως τους χρειάζεται κάποτε να τις απλώνουν στον ήλιο Να στεγνώσουν

Θυμούνται πως έχουν κι αυτοί μια ευθύνη μια τόση δα για ότι συμβαίνει γύρω Αφού αγωνίζονται να επιβιώσουν στο χρόνο Κι ακολουθούν Ως ένα σημείο όμως Δεν βγάζουν τον εαυτό τους έξω από τον κόσμο Τον αφήνουν εκεί για να μοιράζεται με τους άλλους την ευθύνη

Κι όλο θυμούνται το άρωμα της πασχαλιάς Κι όλο απλώνουν την ψυχή τους στον ήλιο Δίνουν ένα ldquoπαρώνrdquo Ένα τόσο διαφορετικό ldquoπαρώνrdquo στην κρίση της εποχής

Κι όλο μαρτυρούν Κι όλο αγωνίζονται νrsquo αντέξουν το βάρος Ξέρουν ότι κανένα βάρος δεν είναι ευχάριστο Είναι υποχρεωμένοι όμως να το σηκώνουν Δεν υπάρχει άλλη λύση

Συχνά νιώθουν την ανάγκη να μάθουν να μετράν τις ρυτίδες στο πρόσωπο της ερημιάς Αισθάνονται ότι ξέμειναν μόνοι Χωρίς συντροφιά Κι είναι και τούτο ένα μαρτύριο Μόνοι Μακριά Μα χωρίς χειροπέδες Αισθάνονται πως δεν θέλουν χάδι από χέρι με χρυσόσκονη στα δάκτυλα Πού ξέρουμε Μπορεί να σκότωσαν πεταλούδες

3

Κι όλο αγρυπνούν Κι όλο μάχονται Κι όλο μαρτυρούν προσφέροντας το άλικο αίμα τους ως χοές στο βωμό του καθήκοντος

Το θέμα είναι ξεκάθαρο Αν επιβιώνει η πίστη σήμερα οφείλεται σrsquo αυτούς τους λίγους τους μάρτυρες της ζωής της αλήθειας του αγώνα της θυσίας Θέλουν να ζήσει ο κόσμος Κι όλο προσφέρουν χωρίς να ζητούν ή να πάρουν Και προσφέρονται

Και το δέντρο της ζωής με τον ιδρώτα τους ποτισμένο όλο μεγαλώνει Κι υψώνεται Κι απλώνει τους κλώνους του στον ουρανό Αυτόν δείχνει Αυτόν αναζητεί Σrsquo αυτόν στρέφεται Κι απrsquo αυτόν περιμένει Ναι Θέλει της βροχής τις στάλες για να πάρει μιαν ανάσα Μια τόσο μικρή ανάσα ζωής

Ντύνουμε λοιπόν τη ζωή μας με τούτη τη μαρτυρία

Σας ευχαριστώ

4

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

(1) Χαιρετισμός της Προέδρου Συντονιστικής Επιτροπής ΧΣΓ Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου κ Ευανθίας Αχιλλέως

(2) Χαιρετισμός του προϊσταμένου του ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελί-στριας (Παλσσα) π Γεωργίου Αντωνίου

(3) Ομιλία Θεοφιλεστάτου Επισκό-που Καρπασίας κ ΧριστοφόρουldquoΜαρτύριο και μαρτυρίαrdquo

(4) Ομιλία κΖωής ΚανάβαldquoΜαρτύριο και μαρτυρία στον σύγχρονο κόσμοrdquo

(5) Εισαγωγή Πορισμάτων

(6) Πορίσματα Α΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΤο Μαρτύριο και η Μαρτυρία της Εκκλησίας μας 20 αιώνες μαρτυρίου και μαρτυρίαςrdquo

(7) Πορίσματα Β΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΚρίση Προσωπικότητας - Ταυτότηταςrdquo

(8) Πορίσματα Γ΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΗ κρίση της νεολαίαςrdquo

(9) Πορίσματα Δ΄ Ομάδας ΕργασίαςldquoΗ κρίση στην οικογένειαrdquo

(10) Πορίσματα Ε΄ Ομάδας ΕργασίαςldquoΚρίση στην Παιδείαrdquo

(11) Πορίσματα Στ΄ Ομάδας Εργασίας ldquoΗ κρίση στην Οικονομίαrdquo

(12) Πρόγραμμα Συνεδρίου

(13) Ποίηση

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝΙεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

Συμβουλευτική Επιτροπήπ Γεώργιος Αντωνίουπ Παναγιώτης Πίπηςπ Κυριακός ΚυριάκουΟρθοδοξία Καλογήρου

Διοικητικό Συμβούλιο Συντονι-στικής Επιτροπής Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών ΙΑρχιεπι-σκοπής ΚύπρουΠρόεδρος Ευανθία ΑχιλλέωςΓραμματέας Χαρά ΔημοσθένουςΤαμίας Μαρία ΠηλαβάκηΜέλη Ευδοκία Παναγή Μαρία Στρατουρά

Επιμέλεια ΕντύπουΟρθοδοξία ΚαλογήρουΕυανθία Αχιλλέως

σε συνεργασία με το Γραφείο Εκκλησιαστικής Κατηχήσεως κ α ι Δ ι α κ ο ν ί α ς τ η ς Ι ε ρ ά ς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

1

3

5

11

21

23

24

27

30

31

33

35

36

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Προέδρου Συντονιστικής Επιτροπής Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

κ Ευανθίας Αχιλλέως

Θεοφιλέστατε Σεβαστό Ιερατείο κυρία Ζωή Κανάβα κυρία Ορθοδοξία Καλογήρου αγαπητές φίλες των Χριστιανικών Συνδέσμων σας καλωσορίζω στο Δrsquo Επιμορφωτικό Σεμινάριο των Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών και εύχομαι ο κοινός εκκλησιασμός που προηγήθηκε και φόρτισε την ψυχή μας με την αγάπη του Θεού να ευοδώσει τον στόχο του φετινού μας σεμιναρίου

Μαζευτήκαμε σήμερα για να δώσουμε τη Μαρτυρία της επιθυμίας μας να ακούσουμε και να συζητήσουμε για το ουσιώδες κεφάλαιο της Ιστορίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαρτυρίου και της Μαρτυρίας στη ζωή της Εκκλησίας Ένα θέμα που συγκλονίζει τον χοϊκό άνθρωπο διαχρονικά και ειδικά στην εποχή μας που προσπαθούμε να αποφύγουμε ότι έχει σχέση με σωματικό ή ψυχικό πόνο και καταφεύγουμε σε κάθε είδους παυσίπονα ψυχότροπα φάρμακα και εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας

Βλέπουμε την κρίση και την πτώχευση πνευματική και υλική που μας περιβάλλει και μας στερεί το δικαίωμα στη Ζωή και το ΄Ονειρο και μελαγχολούμε Όμως μέσα μας ευτυχώς υπάρχει η ελπίδα της Άκτιστης Ενέργειας του Θεού ως θώρακας και ως ξίφος άμυνας Έχουμε την επιλογή να παλέψουμε να ταπεινωθούμε να παιδευτούμε να πονέσουμε να κουραστούμε να μαρτυρήσουμε την αγάπη μας για τον Χριστό με παρρησία λιτότητα και περισυλλογή Ας μην γινόμαστε

ldquoσώματα σε διάσταση με την ψυχήκαταλύτες της ισορροπίας του σύμπαντος

μονάδες που αγνοούν το σύνολοπαραδομένοι στη συνάφεια του κατεστημένου

σε πορεία δίχως λάβαρα και σημαίεςrdquo

lsquoΕχουμε τη δύναμη να ξεπεράσουμε τα Μαρτύρια της παρούσας ζωής προτάσσοντας το σύνολο των πνευματικών αξιών Επιδιώκοντας την αγάπη για τον πλησίον ως Δικαιοσύνη Σεβασμό και αυθεντική

1

Κοινωνική Αλληλεγγύη μπορούμε να παρακάμψουμε την ατραπό του Μαρτυρίου και να βαδίσουμε στο ξέφωτο της εν Χριστώ Αγάπης της Κτιστής άμεσης πραγματικότητας της αιωνίου Ζωής

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη βαδίζει σταθερά στα αχνάρια του Χριστού εδώ και 2012 σχεδόν χρόνια Στο Παγκόσμιο γίγνεσθαι στην συνεχώς διογκούμενη παγκοσμιοποίηση πολυπολιτισμική και αγχωτικά απαιτητική κοινωνία μας έρχεται ως ζωογόνος πνοή και εμπνέει αγώνες με πνευματικό πάντα υπόβαθρο

Ας κοιτάζουμε τη Συμπαντική Νομοτέλεια και να αφήνουμε τη θεία Χάρη να ανατροφοδοτεί την ψυχή μας με τον Θείο ΄Ερωτα ως εμπιστοσύνη ταπείνωση και υποταγή στο Θέλημα του Θεού και ας αξιωνόμαστε μέσω της σύζευξης αυτής της Αγάπης να παλεύουμε τις δοκιμασίες που παρουσιάζονται στην πορεία της ζωής μας

ldquoκαι μεις τον ζήλο για την Πίστη και το ΄Εθνοςμην αφήσουμε από απάθεια να παραπέσει

Και για τα νειάτα που γυρεύουν τη χαρά σε εξαρτήσεις και ψυχότροπαδώστε Παιδεία και πρότυπα

Δροσίστε τις ψυχές με Νάματα και τα μυαλά φωτίστε με Ελληνικά Αρχαία Γράμματαrdquo

Ας ακούσουμε προσεκτικά τους ομιλητές και ας αφήσουμε τις προσωπικές μας απόψεις και εμπειρίες να ακουστούν και να προστεθούν στα λεχθέντα στις επιμέρους συζητήσεις του θέματος που θα γίνουν σε έξι ομάδες όπως αναγράφονται στο φάκελο που σας δόθηκε

Ευχαριστώ όλους για την παρουσία την προσφορά και τη συμμετοχή σας Πιστεύω ότι εκφράζω την επιθυμία όλων ευχαριστώντας ιδιαιτέρως τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο για την πνευματική καθοδήγηση και στήριξη του την κυρία Ζωή Κανάβα για την πρόθυμη ανταπόκρισή της στην πρόσκλησή μας να καταθέσει τη δική της προσέγγιση στο Θέμα του Σεμιναρίου τον αιδεσιμολογιώτατο πρωτοπρεσβύτερο πατέρα Γεώργιο Αντωνίου και την πάντα πρόθυμη ομάδα γυναικών του Ιερού Ναού Παναγίας Παλλουριωτίσσης με επικεφαλής την κυρία Χριστίνα Χατζηπαναγή που για τέταρτη συνεχή χρονιά φιλοξενούν το σεμινάριό μας

2

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρουπ Γεωργίου Αντωνίου

προϊσταμένου ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελίστριας (Παλλουριώτισσα)

Η προσπάθεια του ανθρώπου ειδικότερα σήμερα Μακαριώτατε είναι πιο έντονη Πιο σαφής Πιο απαιτητική

Θέλει -και πρέπει- να κρατήσει τη φωτιά του αναμμένη μέσα στη βροχή

Ένα πρέπει να θυμάται όμως Πρέπει να φυλαχτεί από εκείνους που σκοτώναν τους κύκνους τη νύχτα Κι αυτό γιατί θέλουν να στολίζονται με τα φτερά τους την επόμενη μέρα

Κι οι κύκνοι με την παρουσία τους δίνουν μια μαρτυρία Και περνούν ένα μαρτύριο Προσπαθούν να μη δείχνουν τις πληγές τους Ίσως τους χρειάζεται κάποτε να τις απλώνουν στον ήλιο Να στεγνώσουν

Θυμούνται πως έχουν κι αυτοί μια ευθύνη μια τόση δα για ότι συμβαίνει γύρω Αφού αγωνίζονται να επιβιώσουν στο χρόνο Κι ακολουθούν Ως ένα σημείο όμως Δεν βγάζουν τον εαυτό τους έξω από τον κόσμο Τον αφήνουν εκεί για να μοιράζεται με τους άλλους την ευθύνη

Κι όλο θυμούνται το άρωμα της πασχαλιάς Κι όλο απλώνουν την ψυχή τους στον ήλιο Δίνουν ένα ldquoπαρώνrdquo Ένα τόσο διαφορετικό ldquoπαρώνrdquo στην κρίση της εποχής

Κι όλο μαρτυρούν Κι όλο αγωνίζονται νrsquo αντέξουν το βάρος Ξέρουν ότι κανένα βάρος δεν είναι ευχάριστο Είναι υποχρεωμένοι όμως να το σηκώνουν Δεν υπάρχει άλλη λύση

Συχνά νιώθουν την ανάγκη να μάθουν να μετράν τις ρυτίδες στο πρόσωπο της ερημιάς Αισθάνονται ότι ξέμειναν μόνοι Χωρίς συντροφιά Κι είναι και τούτο ένα μαρτύριο Μόνοι Μακριά Μα χωρίς χειροπέδες Αισθάνονται πως δεν θέλουν χάδι από χέρι με χρυσόσκονη στα δάκτυλα Πού ξέρουμε Μπορεί να σκότωσαν πεταλούδες

3

Κι όλο αγρυπνούν Κι όλο μάχονται Κι όλο μαρτυρούν προσφέροντας το άλικο αίμα τους ως χοές στο βωμό του καθήκοντος

Το θέμα είναι ξεκάθαρο Αν επιβιώνει η πίστη σήμερα οφείλεται σrsquo αυτούς τους λίγους τους μάρτυρες της ζωής της αλήθειας του αγώνα της θυσίας Θέλουν να ζήσει ο κόσμος Κι όλο προσφέρουν χωρίς να ζητούν ή να πάρουν Και προσφέρονται

Και το δέντρο της ζωής με τον ιδρώτα τους ποτισμένο όλο μεγαλώνει Κι υψώνεται Κι απλώνει τους κλώνους του στον ουρανό Αυτόν δείχνει Αυτόν αναζητεί Σrsquo αυτόν στρέφεται Κι απrsquo αυτόν περιμένει Ναι Θέλει της βροχής τις στάλες για να πάρει μιαν ανάσα Μια τόσο μικρή ανάσα ζωής

Ντύνουμε λοιπόν τη ζωή μας με τούτη τη μαρτυρία

Σας ευχαριστώ

4

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Προέδρου Συντονιστικής Επιτροπής Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

κ Ευανθίας Αχιλλέως

Θεοφιλέστατε Σεβαστό Ιερατείο κυρία Ζωή Κανάβα κυρία Ορθοδοξία Καλογήρου αγαπητές φίλες των Χριστιανικών Συνδέσμων σας καλωσορίζω στο Δrsquo Επιμορφωτικό Σεμινάριο των Χριστιανικών Συνδέσμων Γυναικών και εύχομαι ο κοινός εκκλησιασμός που προηγήθηκε και φόρτισε την ψυχή μας με την αγάπη του Θεού να ευοδώσει τον στόχο του φετινού μας σεμιναρίου

Μαζευτήκαμε σήμερα για να δώσουμε τη Μαρτυρία της επιθυμίας μας να ακούσουμε και να συζητήσουμε για το ουσιώδες κεφάλαιο της Ιστορίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαρτυρίου και της Μαρτυρίας στη ζωή της Εκκλησίας Ένα θέμα που συγκλονίζει τον χοϊκό άνθρωπο διαχρονικά και ειδικά στην εποχή μας που προσπαθούμε να αποφύγουμε ότι έχει σχέση με σωματικό ή ψυχικό πόνο και καταφεύγουμε σε κάθε είδους παυσίπονα ψυχότροπα φάρμακα και εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας

Βλέπουμε την κρίση και την πτώχευση πνευματική και υλική που μας περιβάλλει και μας στερεί το δικαίωμα στη Ζωή και το ΄Ονειρο και μελαγχολούμε Όμως μέσα μας ευτυχώς υπάρχει η ελπίδα της Άκτιστης Ενέργειας του Θεού ως θώρακας και ως ξίφος άμυνας Έχουμε την επιλογή να παλέψουμε να ταπεινωθούμε να παιδευτούμε να πονέσουμε να κουραστούμε να μαρτυρήσουμε την αγάπη μας για τον Χριστό με παρρησία λιτότητα και περισυλλογή Ας μην γινόμαστε

ldquoσώματα σε διάσταση με την ψυχήκαταλύτες της ισορροπίας του σύμπαντος

μονάδες που αγνοούν το σύνολοπαραδομένοι στη συνάφεια του κατεστημένου

σε πορεία δίχως λάβαρα και σημαίεςrdquo

lsquoΕχουμε τη δύναμη να ξεπεράσουμε τα Μαρτύρια της παρούσας ζωής προτάσσοντας το σύνολο των πνευματικών αξιών Επιδιώκοντας την αγάπη για τον πλησίον ως Δικαιοσύνη Σεβασμό και αυθεντική

1

Κοινωνική Αλληλεγγύη μπορούμε να παρακάμψουμε την ατραπό του Μαρτυρίου και να βαδίσουμε στο ξέφωτο της εν Χριστώ Αγάπης της Κτιστής άμεσης πραγματικότητας της αιωνίου Ζωής

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη βαδίζει σταθερά στα αχνάρια του Χριστού εδώ και 2012 σχεδόν χρόνια Στο Παγκόσμιο γίγνεσθαι στην συνεχώς διογκούμενη παγκοσμιοποίηση πολυπολιτισμική και αγχωτικά απαιτητική κοινωνία μας έρχεται ως ζωογόνος πνοή και εμπνέει αγώνες με πνευματικό πάντα υπόβαθρο

Ας κοιτάζουμε τη Συμπαντική Νομοτέλεια και να αφήνουμε τη θεία Χάρη να ανατροφοδοτεί την ψυχή μας με τον Θείο ΄Ερωτα ως εμπιστοσύνη ταπείνωση και υποταγή στο Θέλημα του Θεού και ας αξιωνόμαστε μέσω της σύζευξης αυτής της Αγάπης να παλεύουμε τις δοκιμασίες που παρουσιάζονται στην πορεία της ζωής μας

ldquoκαι μεις τον ζήλο για την Πίστη και το ΄Εθνοςμην αφήσουμε από απάθεια να παραπέσει

Και για τα νειάτα που γυρεύουν τη χαρά σε εξαρτήσεις και ψυχότροπαδώστε Παιδεία και πρότυπα

Δροσίστε τις ψυχές με Νάματα και τα μυαλά φωτίστε με Ελληνικά Αρχαία Γράμματαrdquo

Ας ακούσουμε προσεκτικά τους ομιλητές και ας αφήσουμε τις προσωπικές μας απόψεις και εμπειρίες να ακουστούν και να προστεθούν στα λεχθέντα στις επιμέρους συζητήσεις του θέματος που θα γίνουν σε έξι ομάδες όπως αναγράφονται στο φάκελο που σας δόθηκε

Ευχαριστώ όλους για την παρουσία την προσφορά και τη συμμετοχή σας Πιστεύω ότι εκφράζω την επιθυμία όλων ευχαριστώντας ιδιαιτέρως τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο για την πνευματική καθοδήγηση και στήριξη του την κυρία Ζωή Κανάβα για την πρόθυμη ανταπόκρισή της στην πρόσκλησή μας να καταθέσει τη δική της προσέγγιση στο Θέμα του Σεμιναρίου τον αιδεσιμολογιώτατο πρωτοπρεσβύτερο πατέρα Γεώργιο Αντωνίου και την πάντα πρόθυμη ομάδα γυναικών του Ιερού Ναού Παναγίας Παλλουριωτίσσης με επικεφαλής την κυρία Χριστίνα Χατζηπαναγή που για τέταρτη συνεχή χρονιά φιλοξενούν το σεμινάριό μας

2

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρουπ Γεωργίου Αντωνίου

προϊσταμένου ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελίστριας (Παλλουριώτισσα)

Η προσπάθεια του ανθρώπου ειδικότερα σήμερα Μακαριώτατε είναι πιο έντονη Πιο σαφής Πιο απαιτητική

Θέλει -και πρέπει- να κρατήσει τη φωτιά του αναμμένη μέσα στη βροχή

Ένα πρέπει να θυμάται όμως Πρέπει να φυλαχτεί από εκείνους που σκοτώναν τους κύκνους τη νύχτα Κι αυτό γιατί θέλουν να στολίζονται με τα φτερά τους την επόμενη μέρα

Κι οι κύκνοι με την παρουσία τους δίνουν μια μαρτυρία Και περνούν ένα μαρτύριο Προσπαθούν να μη δείχνουν τις πληγές τους Ίσως τους χρειάζεται κάποτε να τις απλώνουν στον ήλιο Να στεγνώσουν

Θυμούνται πως έχουν κι αυτοί μια ευθύνη μια τόση δα για ότι συμβαίνει γύρω Αφού αγωνίζονται να επιβιώσουν στο χρόνο Κι ακολουθούν Ως ένα σημείο όμως Δεν βγάζουν τον εαυτό τους έξω από τον κόσμο Τον αφήνουν εκεί για να μοιράζεται με τους άλλους την ευθύνη

Κι όλο θυμούνται το άρωμα της πασχαλιάς Κι όλο απλώνουν την ψυχή τους στον ήλιο Δίνουν ένα ldquoπαρώνrdquo Ένα τόσο διαφορετικό ldquoπαρώνrdquo στην κρίση της εποχής

Κι όλο μαρτυρούν Κι όλο αγωνίζονται νrsquo αντέξουν το βάρος Ξέρουν ότι κανένα βάρος δεν είναι ευχάριστο Είναι υποχρεωμένοι όμως να το σηκώνουν Δεν υπάρχει άλλη λύση

Συχνά νιώθουν την ανάγκη να μάθουν να μετράν τις ρυτίδες στο πρόσωπο της ερημιάς Αισθάνονται ότι ξέμειναν μόνοι Χωρίς συντροφιά Κι είναι και τούτο ένα μαρτύριο Μόνοι Μακριά Μα χωρίς χειροπέδες Αισθάνονται πως δεν θέλουν χάδι από χέρι με χρυσόσκονη στα δάκτυλα Πού ξέρουμε Μπορεί να σκότωσαν πεταλούδες

3

Κι όλο αγρυπνούν Κι όλο μάχονται Κι όλο μαρτυρούν προσφέροντας το άλικο αίμα τους ως χοές στο βωμό του καθήκοντος

Το θέμα είναι ξεκάθαρο Αν επιβιώνει η πίστη σήμερα οφείλεται σrsquo αυτούς τους λίγους τους μάρτυρες της ζωής της αλήθειας του αγώνα της θυσίας Θέλουν να ζήσει ο κόσμος Κι όλο προσφέρουν χωρίς να ζητούν ή να πάρουν Και προσφέρονται

Και το δέντρο της ζωής με τον ιδρώτα τους ποτισμένο όλο μεγαλώνει Κι υψώνεται Κι απλώνει τους κλώνους του στον ουρανό Αυτόν δείχνει Αυτόν αναζητεί Σrsquo αυτόν στρέφεται Κι απrsquo αυτόν περιμένει Ναι Θέλει της βροχής τις στάλες για να πάρει μιαν ανάσα Μια τόσο μικρή ανάσα ζωής

Ντύνουμε λοιπόν τη ζωή μας με τούτη τη μαρτυρία

Σας ευχαριστώ

4

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

Κοινωνική Αλληλεγγύη μπορούμε να παρακάμψουμε την ατραπό του Μαρτυρίου και να βαδίσουμε στο ξέφωτο της εν Χριστώ Αγάπης της Κτιστής άμεσης πραγματικότητας της αιωνίου Ζωής

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη βαδίζει σταθερά στα αχνάρια του Χριστού εδώ και 2012 σχεδόν χρόνια Στο Παγκόσμιο γίγνεσθαι στην συνεχώς διογκούμενη παγκοσμιοποίηση πολυπολιτισμική και αγχωτικά απαιτητική κοινωνία μας έρχεται ως ζωογόνος πνοή και εμπνέει αγώνες με πνευματικό πάντα υπόβαθρο

Ας κοιτάζουμε τη Συμπαντική Νομοτέλεια και να αφήνουμε τη θεία Χάρη να ανατροφοδοτεί την ψυχή μας με τον Θείο ΄Ερωτα ως εμπιστοσύνη ταπείνωση και υποταγή στο Θέλημα του Θεού και ας αξιωνόμαστε μέσω της σύζευξης αυτής της Αγάπης να παλεύουμε τις δοκιμασίες που παρουσιάζονται στην πορεία της ζωής μας

ldquoκαι μεις τον ζήλο για την Πίστη και το ΄Εθνοςμην αφήσουμε από απάθεια να παραπέσει

Και για τα νειάτα που γυρεύουν τη χαρά σε εξαρτήσεις και ψυχότροπαδώστε Παιδεία και πρότυπα

Δροσίστε τις ψυχές με Νάματα και τα μυαλά φωτίστε με Ελληνικά Αρχαία Γράμματαrdquo

Ας ακούσουμε προσεκτικά τους ομιλητές και ας αφήσουμε τις προσωπικές μας απόψεις και εμπειρίες να ακουστούν και να προστεθούν στα λεχθέντα στις επιμέρους συζητήσεις του θέματος που θα γίνουν σε έξι ομάδες όπως αναγράφονται στο φάκελο που σας δόθηκε

Ευχαριστώ όλους για την παρουσία την προσφορά και τη συμμετοχή σας Πιστεύω ότι εκφράζω την επιθυμία όλων ευχαριστώντας ιδιαιτέρως τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο για την πνευματική καθοδήγηση και στήριξη του την κυρία Ζωή Κανάβα για την πρόθυμη ανταπόκρισή της στην πρόσκλησή μας να καταθέσει τη δική της προσέγγιση στο Θέμα του Σεμιναρίου τον αιδεσιμολογιώτατο πρωτοπρεσβύτερο πατέρα Γεώργιο Αντωνίου και την πάντα πρόθυμη ομάδα γυναικών του Ιερού Ναού Παναγίας Παλλουριωτίσσης με επικεφαλής την κυρία Χριστίνα Χατζηπαναγή που για τέταρτη συνεχή χρονιά φιλοξενούν το σεμινάριό μας

2

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρουπ Γεωργίου Αντωνίου

προϊσταμένου ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελίστριας (Παλλουριώτισσα)

Η προσπάθεια του ανθρώπου ειδικότερα σήμερα Μακαριώτατε είναι πιο έντονη Πιο σαφής Πιο απαιτητική

Θέλει -και πρέπει- να κρατήσει τη φωτιά του αναμμένη μέσα στη βροχή

Ένα πρέπει να θυμάται όμως Πρέπει να φυλαχτεί από εκείνους που σκοτώναν τους κύκνους τη νύχτα Κι αυτό γιατί θέλουν να στολίζονται με τα φτερά τους την επόμενη μέρα

Κι οι κύκνοι με την παρουσία τους δίνουν μια μαρτυρία Και περνούν ένα μαρτύριο Προσπαθούν να μη δείχνουν τις πληγές τους Ίσως τους χρειάζεται κάποτε να τις απλώνουν στον ήλιο Να στεγνώσουν

Θυμούνται πως έχουν κι αυτοί μια ευθύνη μια τόση δα για ότι συμβαίνει γύρω Αφού αγωνίζονται να επιβιώσουν στο χρόνο Κι ακολουθούν Ως ένα σημείο όμως Δεν βγάζουν τον εαυτό τους έξω από τον κόσμο Τον αφήνουν εκεί για να μοιράζεται με τους άλλους την ευθύνη

Κι όλο θυμούνται το άρωμα της πασχαλιάς Κι όλο απλώνουν την ψυχή τους στον ήλιο Δίνουν ένα ldquoπαρώνrdquo Ένα τόσο διαφορετικό ldquoπαρώνrdquo στην κρίση της εποχής

Κι όλο μαρτυρούν Κι όλο αγωνίζονται νrsquo αντέξουν το βάρος Ξέρουν ότι κανένα βάρος δεν είναι ευχάριστο Είναι υποχρεωμένοι όμως να το σηκώνουν Δεν υπάρχει άλλη λύση

Συχνά νιώθουν την ανάγκη να μάθουν να μετράν τις ρυτίδες στο πρόσωπο της ερημιάς Αισθάνονται ότι ξέμειναν μόνοι Χωρίς συντροφιά Κι είναι και τούτο ένα μαρτύριο Μόνοι Μακριά Μα χωρίς χειροπέδες Αισθάνονται πως δεν θέλουν χάδι από χέρι με χρυσόσκονη στα δάκτυλα Πού ξέρουμε Μπορεί να σκότωσαν πεταλούδες

3

Κι όλο αγρυπνούν Κι όλο μάχονται Κι όλο μαρτυρούν προσφέροντας το άλικο αίμα τους ως χοές στο βωμό του καθήκοντος

Το θέμα είναι ξεκάθαρο Αν επιβιώνει η πίστη σήμερα οφείλεται σrsquo αυτούς τους λίγους τους μάρτυρες της ζωής της αλήθειας του αγώνα της θυσίας Θέλουν να ζήσει ο κόσμος Κι όλο προσφέρουν χωρίς να ζητούν ή να πάρουν Και προσφέρονται

Και το δέντρο της ζωής με τον ιδρώτα τους ποτισμένο όλο μεγαλώνει Κι υψώνεται Κι απλώνει τους κλώνους του στον ουρανό Αυτόν δείχνει Αυτόν αναζητεί Σrsquo αυτόν στρέφεται Κι απrsquo αυτόν περιμένει Ναι Θέλει της βροχής τις στάλες για να πάρει μιαν ανάσα Μια τόσο μικρή ανάσα ζωής

Ντύνουμε λοιπόν τη ζωή μας με τούτη τη μαρτυρία

Σας ευχαριστώ

4

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρουπ Γεωργίου Αντωνίου

προϊσταμένου ΙΝαού Παναγίας Ευαγγελίστριας (Παλλουριώτισσα)

Η προσπάθεια του ανθρώπου ειδικότερα σήμερα Μακαριώτατε είναι πιο έντονη Πιο σαφής Πιο απαιτητική

Θέλει -και πρέπει- να κρατήσει τη φωτιά του αναμμένη μέσα στη βροχή

Ένα πρέπει να θυμάται όμως Πρέπει να φυλαχτεί από εκείνους που σκοτώναν τους κύκνους τη νύχτα Κι αυτό γιατί θέλουν να στολίζονται με τα φτερά τους την επόμενη μέρα

Κι οι κύκνοι με την παρουσία τους δίνουν μια μαρτυρία Και περνούν ένα μαρτύριο Προσπαθούν να μη δείχνουν τις πληγές τους Ίσως τους χρειάζεται κάποτε να τις απλώνουν στον ήλιο Να στεγνώσουν

Θυμούνται πως έχουν κι αυτοί μια ευθύνη μια τόση δα για ότι συμβαίνει γύρω Αφού αγωνίζονται να επιβιώσουν στο χρόνο Κι ακολουθούν Ως ένα σημείο όμως Δεν βγάζουν τον εαυτό τους έξω από τον κόσμο Τον αφήνουν εκεί για να μοιράζεται με τους άλλους την ευθύνη

Κι όλο θυμούνται το άρωμα της πασχαλιάς Κι όλο απλώνουν την ψυχή τους στον ήλιο Δίνουν ένα ldquoπαρώνrdquo Ένα τόσο διαφορετικό ldquoπαρώνrdquo στην κρίση της εποχής

Κι όλο μαρτυρούν Κι όλο αγωνίζονται νrsquo αντέξουν το βάρος Ξέρουν ότι κανένα βάρος δεν είναι ευχάριστο Είναι υποχρεωμένοι όμως να το σηκώνουν Δεν υπάρχει άλλη λύση

Συχνά νιώθουν την ανάγκη να μάθουν να μετράν τις ρυτίδες στο πρόσωπο της ερημιάς Αισθάνονται ότι ξέμειναν μόνοι Χωρίς συντροφιά Κι είναι και τούτο ένα μαρτύριο Μόνοι Μακριά Μα χωρίς χειροπέδες Αισθάνονται πως δεν θέλουν χάδι από χέρι με χρυσόσκονη στα δάκτυλα Πού ξέρουμε Μπορεί να σκότωσαν πεταλούδες

3

Κι όλο αγρυπνούν Κι όλο μάχονται Κι όλο μαρτυρούν προσφέροντας το άλικο αίμα τους ως χοές στο βωμό του καθήκοντος

Το θέμα είναι ξεκάθαρο Αν επιβιώνει η πίστη σήμερα οφείλεται σrsquo αυτούς τους λίγους τους μάρτυρες της ζωής της αλήθειας του αγώνα της θυσίας Θέλουν να ζήσει ο κόσμος Κι όλο προσφέρουν χωρίς να ζητούν ή να πάρουν Και προσφέρονται

Και το δέντρο της ζωής με τον ιδρώτα τους ποτισμένο όλο μεγαλώνει Κι υψώνεται Κι απλώνει τους κλώνους του στον ουρανό Αυτόν δείχνει Αυτόν αναζητεί Σrsquo αυτόν στρέφεται Κι απrsquo αυτόν περιμένει Ναι Θέλει της βροχής τις στάλες για να πάρει μιαν ανάσα Μια τόσο μικρή ανάσα ζωής

Ντύνουμε λοιπόν τη ζωή μας με τούτη τη μαρτυρία

Σας ευχαριστώ

4

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

Κι όλο αγρυπνούν Κι όλο μάχονται Κι όλο μαρτυρούν προσφέροντας το άλικο αίμα τους ως χοές στο βωμό του καθήκοντος

Το θέμα είναι ξεκάθαρο Αν επιβιώνει η πίστη σήμερα οφείλεται σrsquo αυτούς τους λίγους τους μάρτυρες της ζωής της αλήθειας του αγώνα της θυσίας Θέλουν να ζήσει ο κόσμος Κι όλο προσφέρουν χωρίς να ζητούν ή να πάρουν Και προσφέρονται

Και το δέντρο της ζωής με τον ιδρώτα τους ποτισμένο όλο μεγαλώνει Κι υψώνεται Κι απλώνει τους κλώνους του στον ουρανό Αυτόν δείχνει Αυτόν αναζητεί Σrsquo αυτόν στρέφεται Κι απrsquo αυτόν περιμένει Ναι Θέλει της βροχής τις στάλες για να πάρει μιαν ανάσα Μια τόσο μικρή ανάσα ζωής

Ντύνουμε λοιπόν τη ζωή μας με τούτη τη μαρτυρία

Σας ευχαριστώ

4

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

Τό μαρτύριο καί ἡ μαρτυρία εἶναι συνυφασμένα μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας Δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει Ἐκκλησία ἄνευ μαρτυρίου καί ὅλως ἰδιαιτέρως μαρτυρίας Ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του λίγο πρίν ἀναληφθεῖ στούς οὐρανούς ldquohellipλήψεσθε δύναμιν ἐξ ὕψους ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρεςrdquo1 Ἠ Ἐκκλησία ἀπό τότε στηρίζεται πάνω στήν ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά ἐκφράσω μερικές σκέψεις πάνω στό θέμα τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μαρτυρίας

Κατ᾽ ἀρχάς πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι οἱ μάρτυρες δέν ἔγιναν Ἅγιοι ἐπειδή μαρτύρησαν ἀλλά ἐπειδή ἦταν Ἅγιοι (εἶχαν καθαρίσει τόν ἑαυτό τους ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί ἦταν μέτοιχοι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ) ὁδηγήθηκαν ἑκουσίως στό μαρτύριο Ἀκόμα πρέπει νά ποῦμε ὅτι Ἅγιος δέν εἶναι ἐκεῖνος πού κάνει θαύματα ἤ δέχεται βασανιστήρια ἀλλά αὐτός πού μετέχει τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ

Αὐτός πού ἔχει καθαρίσει τόν ἑαυτό του ἀπό τά πάθη καί τήν ἁμαρτία καί εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό ldquoΔιώκετε τήν εἰρήνην μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν οὗ χωρίς οὐδείς ὄψετε τόν Κύριονrdquo (Ἀπ Παῦλος)

Ὅποιος λαμβάνει τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅλοι ἐμεῖς τήν ἔχουμε λάβει διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ὁπωσδήποτε γίνεται μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Συνεπῶς ὅλοι οἱ ἅγιοι (Χριστιανοί) εἶναι Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ

Γιά τήν καλύτερη κατανόηση αὐτῆς τῆς ἀλήθειας πρέπει νά δοῦμε τήν ἑρμηνεία τῶν ὅρων μαρτυρία καί μαρτύριο

Μαρτυρία εἶναι ἡ ὁμολογία τῆς ἀλήθειας Καί ἡ Ἀλήθεια γιά μᾶς τούς ὀρθοδόξους δέν εἶναι μία ἀφηρημένη φιλοσοφική ἔννοια ἤ ἰδεολογία ἀλλά εἶναι Πρόσωπο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός Μέ τή ζωή του ὁ ἅγιος δίνει τή μαρτυρία ndash ὁμολογία1 ὅτι ὑπάρχει Θεός2 ὅτι ἡ ἀνάπλαση - ἀναγέννηση μας ἔγινε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Επισκόπου Καρπασίαςκ Χριστοφόρου

5

1 Πράξ 18

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

3 ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος4 ὅτι ὑπάρχει ζωή πέραν τοῦ τάφου5 ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί ἡ σωτηρία μας ἐπιτυγχάνεται μόνο μέ τήν ἕνωση μας μέ Αὐτόν

Μαρτύριο εἶναι τό τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς ἕνα συγκεκριμένο γεγονός πού ἐπισφραγίζει καί ἐπισημοποιεῖ τή ζωή τῆς μαρτυρίας Ἐδῶ παρενθετικά θά ἤθελα νά πῶ ὅτι ὁ Θεός εἶναι πού ἀνακηρύσσει τούς Ἁγίους καί ἐμεῖς διακηρύσσουμε τήν ἀνακήρυξη

Ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ σχέση μεταξύ μαρτυρίας (ἡ ὁποία προηγεῖται) καί μαρτυρίου (τό ὁποῖο ἕπεται) γίνεται φανερό ὅτι ἡ μαρτυρία ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπό τό μαρτύριο τό ὁποῖο εἶναι φυσική συνέπεια τῆς πρώτης

Αὐτή ἡ διασαφίνηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά δύο βασικούς λόγους1 Ὑπάρχουν Ἅγιοι πού ἔζησαν κατά Χριστόν οἱ ὁποίοι ἔλαβαν τή Χάρη μάρτυρος ἔδωσαν τή μαρτυρία περί Χριστοῦ μπροστά σέ ἀθέους σαρκολάτρες πῆγαν ἐνάντια στό ρεῦμα τῆς ἐποχῆς τους ἦταν φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τοῦ κόσμου χωρίς ὅμως νά δεχθοῦν τό μαρτύριο Αὐτοί στήν πραγματικότητα εἶναι μάρτυρες ἀφοῦ ἔδωσαν τή μαρτυρία Ἑπομένως ἐφάρμοσαν στή ζωή τους τό laquoἔσεσθέ μοι μάρτυρεςraquo

2 Ὑπάρχουν ἄλλοι πού πέθαναν μαρτυρικά χωρίς ὅμως νά ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια περί Χριστοῦ καί αἰωνίου ζωῆς Τέτοιοι εἶναι οἱ αἱρετικοί (αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή τόσο ἀπό τή διδασκαλία ὅσο καί ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας) Αὐτοί λοιπόν δέν εἶναι μάρτυρες τοῦ Θεοῦ ἀλλά ψευδομάρτυρες ἀφοῦ δέν εἶχαν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή

Στή συνέχεια τῆς ὁμιλίας μου θά ἤθελα νά σταθῶ κάπως περισσότερο στή μαρτυρία καί νά ἐξηγήσουμε πῶς αὐτή μπορεῖ νά βιωθεῖ στή ζωή ἑνός Χριστιανοῦ

Θά μπορούσαμε νά ἀλλάξουμε τή λέξη μαρτυρία μέ τή λέξη εὐσέβεια γιά νά κατανοήσουμε καλύτερα αὐτά τά ὁποῖα θά ἀναφέρουμε πιό κάτω

Ἕνας ἀπό τούς χαρακτηρισμούς πού προσδίδουν στούς Χριστιανούς εἶναι τό laquoεὐσεβεῖςraquo Τί ἐννοοῦμε συνήθως ἐμεῖς μέ τόν ὅρο laquoεὐσεβήςraquo Αὐτόν πού ἔχει νά παρουσιάσει στή ζωή μία πληθώρα ἀπό καλά ἐξωτερικά - τυπικά ἔργα (νηστείες ἀγρυπνίες προσκυνήματα ἐξωτερικά σχήματα ἐξορμήσεις ἐνδεχομένως κλπ

Εὐσέβεια δέν εἶναι τά καλά ἔργα ἀλλά ἡ ἐσωτερική πνευματική ζωή Τά καλά ἔργα τότε εἶναι εὐσεβή ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς Αὐτό τό ὁποῖο βιώνουμε αὐτό μποροῦμε καί νά προσφέρουμε στούς ἄλλους

6

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

Οἱ ἄν-θ ρ ω π ο ι

ἰ δ ι α ι τ έ ρ ω ς σήμερα δέν ἀναπαύονται μέ τίς τυπολατρεῖες ἀναζητοῦν νόημα στή ζωή τους καί αὐθεντικά γνήσιες ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες

Συνεπῶς πρέπει καί ἐμεῖς νά κατανοήσουμε πρῶτα τί σημαίνει εὐσέβεια νά τήν βιώσουμε καί νά δώσουμε τήν καλή μαρτυρία ndash εὐσέβεια στόν ταλαιπωρημένο ἀπότή σύγχυση ἄγχος φόβο ἀνασφά-λεια καί ἀπελπισία κόσμο

Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας συνδέουν τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι laquoὑγεία μέν ψυχῆς εὐσέβεια νόσος δέ ἐσχάτη καί ἀρρωστία τόν Θεόν μή εἰδέναιraquo2

Θά ἤθελα στή συνέχεια νά παραθέσω δύο χαρακτηριστικά χωρία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τά ὁποῖα δείχνουν μέ σαφήνεια τί εἶναι ἡ εὐσέβεια

1 ldquoΠάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονταιrdquo32 ldquoΜέγα ἐστι τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον˙ Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκίrdquo4

Ἐδῶ βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συνδέει τήν εὐσέβεια μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἐν Χριστῷ ζωή Συνεπῶς εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος πού βιώνει μέσα στή ζωή του τήν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἐκεῖνος πού παρουσιάζεται πρός τά ἔξω ὡς τυπολάτρης ldquoΘεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε Ὁ μονογενής Ὑιός ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός ἐκεῖνος ἐξηγήσατοrdquo5 hellip ldquoὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν Αὐτοῦrdquo6

Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός ἀναφέρει ἐπrsquo αὐτοῦ ὅτι ἡ εὐσέβεια ἐνώ ldquoμία ἐστιν ὀνομασία πολλάς ἔχει τάς ἐργασίαςrdquo Τέτοιες κινήσεις εὐσεβείας εἶναι μᾶλλονα) Ἡ ἀληθινή εὐσέβεια προσκύνησις Τριάδος Ἡ γνώση των δογμάτων τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως καί ἡ καθημερινή βίωσή τουςβ) Τό ἅγιον Βάπτισμα μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Χριστό καί καλούμαστε νά Τόν κρατήσουμεγ) Ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν ldquoτό ποιεῖν τό θέλημα τοῦ Θεοῦrdquo Ὁ ἴδιος

2 PG 54 5833 Βacute Τιμ 3124 Α´ Τιμ 3165 Ιω 1186 Ιω 114

7

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

ὁ Θεάνθρωπος Χριστός τονίζει τή σημασία πού ἔχει ἡ τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν λέγοντας πώς ldquoὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ Πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόνrdquo7

Τελικῶς ἐφαρμόζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀναγεννώμαστε καί καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές

Γενικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή ἀποτελεῖ στήν πράξη τήν εὐσέβεια καί τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη μέ κορύφωση τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό Ἡ Ἁγία Γραφή συνεχῶς μᾶς προτρέπει ἀφrsquo ἑνός νά ldquoἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότουςrdquo καί ἀφrsquo ἑτέρου νά ldquoἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτόςrdquo8

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέγει χαρακτηριστικά ldquoἩ εὐσέβεια κατά Θεόν εἶναι ἡ διά γνώσεως καί θεωρίας ὑψηλοτέρα ἐξαπλωμένη καί πλατυνομένη τῶν θείων πραγμάτων κατάληψιςrdquo

Πῶς θά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Ὑιοῦ τοῦ ΘεοῦὉ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τή φράση τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Ἐφεσίους ὅτι ὁ Θεός μας ἔδωσε

τούς ἀποστόλους τούς προφήτας ποιμένες καί διδασκάλους γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίγνωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ9 παρατηρεῖ μέ σαφήνεια ldquoἘπίγνωσιν δέ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὁ Παῦλος ἐδῶ ὄχι τήν γινωμένην γνῶσιν τοῦ Θεοῦ διά τῆς θεωρίας τῶν κτισμάτων καί τῶν θείων Γραφῶν Ταύτην γάρ καί οἱ ἀκάθαρτοι δύνανται νά ἔχουν Ἀλλά λέγει τήν διά θείας ἐλλάμψεως καί φωτισμοῦ ἐνυποστάτου ἐν καρδίᾳ ὑπερφυσικήν γνῶσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία μόνοις δίδοται τοῖς τελείοις καί τελείως κεκαθαρ-μένοις ἀπό τά σωματικά πάθη καί ψυχικά εἰς τήν ὁποίαν καί εὔχεται νά φθάσουν ὅλοι οἱ Χριστιανοίrdquo10

Αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι μόνον οἱ ἅγιοι αὐτοί πού ἔχουν τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ τους καί ὅλη τήν ὕπαρξή τους εἶναι εὐσεβεῖς - θεοσεβεῖς

7 Ἰω 14218 Ρωμ 13129 Ἐφ 41310 Ἁγίου Νικοδήμου Ἑρμηνεία εἰς τάς ιδacute ἐπιστολάς τοῦ Ἀπ Παύλου τόμος βacute σελ434

8

Ὁ Χριστός πειραζόμενος ὑπό τοῦ διαβόλου Ἱερά Μονή Ἁγίου Διονυσίου Ἅγιον Ὄρος

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

laquoΓίνεσθε μοι μάρτυρεςraquo Ἡ ζ ω ή τ ο υ ς μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια τήν πραγμάτωση τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο καί ὅτι ἡ σωτηρία εἶ-ναι ἐφικτή

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει πρός τόν Τιμόθεον ldquoΓύμναζε σεαυτόν πρός εὐσέβειανrdquo11 Σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ldquoΤουτέστι πρός πίστιν καθαράν καί βίον ὀρθόν Τοῦτο γάρ ἐστίν εὐσέβειαrdquo12

Οἱ ἅγιοι πίστευαν καί ζοῦσαν ὀρθόδοξα γιrsquo αὐτό καί ἦταν εὐσεβεῖς Αἵρεση εἶναι ἡ ἐκτροπή καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή Δέν μαρτυρεῖ ἡ ζωή του τήν ἁγιότητα ἁπλῶς τήν διαφημίζει

Δόγμα και ΠράξηΟἱ παλαιότεροι δέν γνώριζαν γράμματα ἀλλά εἶχαν ὡς πρότυπά τους τούς ἁγίους καί τούς ἐμπιστεύονταν

Σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς πώς ldquoἀληθινή εὐσέβεια τό μή πρός τοῦς θεοφόρους (Πατέρας) ἀμφισβητεῖνrdquo13 γιατί οἱ διδα-

σκαλίες καί ἡ ζωή τους ldquoὅρος ἐστι θεοσέβειας

ἀληθοῦςrdquo

Συνεπῶς ἡ εὐσέβεια - μ α ρ τ υ ρ ί α δέν εἶναι ἡ ἐ ξ ω τ ε ρ ι κ ή παρουσία καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ Χριστιανοῦ

ἀλλά ἡ παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἡ ὁποία τόν λαμπρύνει τόν δοξάζει καί τόν προδίδει στούς ἀνθρώπους Αὐτός κρύβεται καί ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν ἐσωτερικό του πλοῦτο

Ἔτσι ὁ εὐσεβής ἐπειδή εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἔχει μετάνοια προσεύχεται μετέχει συνειδητά στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ταπεινός ἐλεύθερα ὑποτάσσεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Μέ δύο λόγια εἶναι χαριτωμένος ἁπλός φυσιολογικός ἄνθρωπος καί ὅλως εἰπεῖν ὁλοκληρωμένος - πρόσωπο Μέ τήν ὅλη παρουσία του μαρτυρεῖ εἴτε μέ ἔργα εἴτε μέ τή σιωπή του τή δόξα τοῦ ΘεοῦΜαρτυρεῖ ἀκόμα ὅτι αὐτό εἶναι μία πραγματικότητα ἡ ὁποῖα μάλιστα βιώνεται καί στήν ἐποχή μας

Ἔτσι λοιπόν ἡ εὐσέβεια εἶναι καί λέγεται μυστήριον διότι ἑνώνει

9

11 Α΄ Τιμ 4712 PG 62 56013 Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον 5 ἐν Π Χρήστου Γρηγορίου Παλαμᾶ Συγγράμματα Θεσσαλονίκη 1966 τόμ 2 σελ 486

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

10

τόν πιστό μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί πλέον δέν ἐνεργεῖ αὐτός ὡς ἄνθρωπος ἀλλά ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνοικοῦσα ἐν αὐτῷ

Ἡ μαρτυρία εἶναι απαραίτητη γιά τούς νέους Ἡ κληρονομιά ἡ προῖκα πού μποροῦμε πραγματικά νά ἀφήσουμε στούς νέους μας εἶναι

14 PG 47385

ἡ εὐσέβεια - μαρτυρία ὅπως τήν περιγράψαμε πιό πάνω Αὐτό συμβουλεύει κι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γράφοντας πώς ldquoπάντα οὖν πράττωμεν ὥστε αὐτοῖς (στούς νέους) ἀφιέναι τόν τῆς εὐσεβείας πλοῦτον τόν μένοντα καί συναποδημοῦντα καί οὐκ ἐνταῦθα μόνον ἀλλά καί ἐκεῖ μέγιστα ὀνῆσαι δυνάμενονrdquo14

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

11

Με ότι κάνουν οι άνθρωποι ένα πράγμα επιδιώκουν τη χαρά Ίσως διότι πιστεύουν πως αν αποκτήσουν ότι δεν έχουν αυτό είναι αρκετό για να τους τη δώσει Ίσως πάλι από κάποια υποσυνείδητη νοσταλγία της προπτωτικής τους κατάστασης

Μα η χαρά είναι μέγεθος πνευμα-τικό∙ και το πιθανότερο είναι πως οι άνθρωποι τη συγχέουν με την απόλαυση που δεν έχει διάρκεια και ικανοποιεί προπάντων τις ανάγκες των αισθήσεων και όχι τις βαθύτερες της ψυχής

Η χαρά είναι καρπός του Aγίου Πνεύματος που το δέχεται ο άνθρωπος με το Bάπτισμα και το Χρίσμα και μάλιστα με τη συγκατάθεσή του Αυτό το νόημα έχει άλλωστε και η απαγγελία του συμβόλου της πίστεως κατά την τέλεση αυτών των μυστηρίων

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους υπήρχε μια περίοδος προετοιμασίας και κατήχησης όσων επρόκειτο να βαπτισθούν Καιο κυριότερος λόγος ήταν ο σεβασμός της ελευθερίας τους Στανικά χριστιανός κανείς δε γίνεται

Στις μέρες μας που ισχύει ο νηπιοβαπτισμός την ευθύνη της κατήχησης την αναλαμβάνει ο ανά-δοχος Κι ο ανάδοχος για λογαρια-σμό του βαπτιζόμενου απαγγέλλει το σύμβολο της πίστεως

Αυτό ωστόσο δε δεσμεύει το βαπτισμένο να ομολογεί ολοζωής πίστη στην Αγία Τριάδα Μπορεί και να την αρνηθεί Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός του αφού το έπλασε laquoκατrsquo εικόνα τουraquo και η ελευθερία Του η ελευθερία του Θεού σύμφωνα με τη χριστιανική μας πίστη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό Του Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει σχετικά ldquoΟι δωρεές του Αγίου Πνεύματος σπείρονται φυτρώνουν και αναπτύσσονται πάντοτε μέσα σrsquo ένα κλίμα διαφυλάξεως της ανθρωπίνης ελευθερίας και πνευματικής ακεραιότητοςrdquo1

Βεβαίως η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος δε θα πάψει να υπάρχει σrsquo αυτόν που τη δέχτηκε έστω και αρώτητα Απλά θα είναι ανενεργός Και θα στερηθεί όλων των καρπών Του που σύμφωνα

ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ

Ζωής Κανάβασυγγραφέως

1 π Βασίλειος Θερμός Το ξεχασμένο μυστήριο σημ 68 σ52

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

12

με τον απόστολο Παύλο είναι η αγάπη η χαρά η ειρήνη η μακροθυμία η χρηστότητα η αγαθοσύνη η πίστη η πραότητα2 ldquoκαι από τους οποίους καρπούς και με τους οποίους γνωρίζεται και εκφράζεται η χριστιανική ζωήrdquo3

Αυτό σημαίνει πως ο χριστιανός ο σφραγισμένος με το Άγιο Πνεύμα δεν ανήκει στον εαυτό του αλλά ως δούλος στρατιώτης και αθλητής του Χριστού γίνεται ζωντανό και λογικό θυσιαστήριο αγιάζεται σε μάρτυρα και προφήτη που καλείται να δίνει αδιάκοπα τη μαρτυρία του Ιησού Χριστού πραγματοποιώντας έτσι την ιεραποστολή της χριστιανικής αγάπης4

Σε κάθε ιερή ακολου-θ ί α η ε κ λ ο γ ή τ ο υε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ αναγνώσματος αποτελεί ήδη ένα σχόλιο Κατά το μυστήριο του Χρίσματος διαβάζουμε τους τελευταίους στίχους του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ldquoπορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνηrdquo5 Mε αυτό το ανάγνωσμα η εντολή του Κυρίου απευθύνεται σε κάθε βαπτισμένο και μυρωμένο να κηρύξει και στους άλλους εκείνο που δέχτηκε ο ίδιος με το βάπτισμα Για να μπορεί μάλιστα

να εκπληρώνει αυτή την εντολή το μυστήριο του προσφέρει τη χάρη να είναι με τον τρόπο του βέβαια ο καθένας πλάι στους ldquoεντεταλμένουςrdquo αποστόλους ldquoαπο-στολικός ανήρrdquo Αυτό σημαίνει πως καλείται να δίνει την κάθε στιγμή με όλο του το είναι το σφραγισμένο με τα χαρίσματα του Πνεύματος μια αδιάκοπη μαρτυρία ζωής6

Στο ευαγγέλιο θα συναντήσουμε πολλούς ldquoεντεταλμένουςrdquo να δίνουν παρόμοιες μαρτυρίες ζωής Χαρα- κτηριστικό παράδειγμα ο τυφλός της σημερινής ευαγγελικής περικο-

πής αλλά και η Σαμαρείτιδα της περασμένης Κυριακής

Σχολιάζοντας την περί-πτωση του τυφλού ως ldquoεντεταλμένουrdquo ο πατήρ Αντώνιος Πινακούλας στο βιβλίο του ldquoΤο

πηγάδι και η πηγήrdquo ερμηνεύει ως εξής το

λόγο που ο τυφλός δεν αναφέρεται με το όνομά του ldquoΔεν έχει λοιπόν όνομα γράφει ο π Αντώνιος για να μπορούμε εμείς εγώ κι εσείς ο καθένας να βάλει το δικό του όνομα εκεί και να δει σε αυτή την ιστορία τον ίδιο τον εαυτό του Πώς δηλαδή έρχεται σε επίγνωση του Θεού τι χαρίζει ο Θεός στον άνθρωπο τι σημαίνει να είναι κανείς απεσταλμένος του Θεού

2 Γαλ 5 22-233 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ1234 Παύλος Ευδοκίμωφ Η Ορθοδοξία σ3745 Μτθ 28 19-206 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών σ279

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

13

μέσα στον κόσμο και τι σημαίνει να είναι εικόνα του Θεούrdquo7

Στους τρεις πρώτους αιώνες από τη γέννηση του Χριστού που σημειώθηκαν κι οι μεγαλύτεροι διωγμοί έντεκα εκατομμύρια χριστιανοί (τόσοι είναι οι καταγραμμένοι Μάρτυρες) έδειξαν την αγάπη τους στο Χριστό με την ίδια τους τη ζωή Και δε μιλούμε για τους νεομάρτυρες Η Εκκλησία μας αναγνώρισε την προσφορά τους και τους αγκάλιασε με πολλή τιμή Μα τιμή Αγίου σημαίνει μίμηση Αγίου κάτι που συχνά εμείς οι νεότεροι φαίνεται πως το ξεχνούμε

Βέβαια στις μέρες μας δεν έχουμε το μαρτύριο του αίματος κανείς δε μας το ζητά πια αυτό εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις και αυτές σε περιόδους ανώμαλες

Στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ διάβασα

για ένα μάρτυρα του καιρού μας τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού δεν αφορούσε βέβαια την πίστη του Μαρτύρησε από αγάπη στον συνάνθρωπο Στο διπλανό του Μα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι κάποια ανθρώπινη διάθεση και συμπάθεια κάποιο ανθρώπινο αίσθημα και κατόρθωμα αλλά αποκάλυψη και δωρεά θαύμα και μυστήριο του τριαδικού Θεού η θεία προέκταση και επέκταση στο ανθρώπινο8 Για τούτο καλούμαστε ldquoπάντα μεν ἄνθρωπον ἐκ ψυχῆς ἀγαπήσωμεν ἐπί μηδενί δε ανθρώπων τήν ἐλπίδα θήσωμενrdquo9 Καλούμαστε νrsquo αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο μrsquo όλη μας την καρδιά μα τις ελπίδες μας μόνο στον Θεό να τις ακουμπούμε

Το μαρτύριο του π Μαξιμιλιανού που προανέφερα θυμίζει πάρα πολύ το συναξάρι του αγίου Φιλήμονα που κι εκείνος πριν τόσους αιώνες έδωσε τη ζωή του για χάρη του φίλου του καθώς στο πρόσωπό του έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό Μιμήθηκε τον Χριστό που έδωσε και για κείνον τη ζωή του

Το απόσπασμα που θrsquo ακουστεί είναι γραμμένο από τον άνθρωπο που χρωστά τη ζωή του στη θυσία του π Μαξιμιλιανού

Aποτομή κάρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

7 π Αντώνιος Πινακούλας Το πηγάδι και η πηγή εκδ Ἐν πλῷ σ1588 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα εκδ ΑΚΡΙΤΑΣ σ2419 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής PG 90 953

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

14

ldquoΟνομάζομαι Φρανσουά Γκαζοβνί-τσεκ αυτοπαρουσιάζεται ο συγγραφέας του κειμένου Με τον π Μαξιμιλιανό Κολμπ ήμασταν συγκρατούμενοι στην πτέρυγα 14 τουναζιστικού στρατοπέδου συγκε-ντρώσεως του Άουσβιτς Στα τέλη Ιουλίου 1941 ένας κρατούμενος δραπέτευσε από την πτέρυγα 14 και παρά τις έρευνες δε βρέθηκε πουθενά Την επομένη ημέρα οι Ναζί διάλεξαν στην τύχη δέκα από εμάς για να τους θανατώσουν ως αντίποινα (Κάτι θυμούμαστε κι εμείς στην Ελλάδα από αυτά τααντίποινα την περίοδο της Γερμανι-κής κατοχής) Ήμουν κι εγώ μεταξύ των δέκα συνεχίζει ο συγγραφέας Έτρεμα κι έκλαιγα σκεφτόμενος ότι θrsquo αφήσω μόνη τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου Τότε είδα έναν κρατούμενο να βγαίνει από τη σειρά του και να κατευθύνεται προς το διοικητή του στρατοπέδου Του ζήτησε να πεθάνει στη θέση μου Τον αναγνώρισα Ήταν ο π Μαξιμιλιανός Ο διοικητής δέχτηκε κι έτσι εγώ κατευθύνθηκα προς τις σειρές των κρατουμένων ενώ εκείνος ελάμβανε τη θέση μου ανάμεσα στους δέκα μελλοθα-νάτους Το ίδιο βράδυ τους έκλεισαν στα υπόγεια κελιά της 11ης πτέρυγας Αργότερα έμαθα ότι πέθανε τελευταίος στις 14 Αυγούστου και ότι το σώμα του κάηκε την επομένη στο κρεματόριο Έδωσε τη ζωή του για να σώσει τη δική μου Αυτή ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης τουrdquo10 (Θυμίζω

ότι και τους δέκα οι Ναζί τους υπέβαλαν στο μαρτύριο της πείνας κι έτσι τελείωσε η ζωή τους)

Μα σrsquo όλους τους καιρούς εκτός από το μαρτύριο του αίματος για την αγάπη του Χριστού είχαμε και έχουμε το μαρτύριο της συνειδήσεως την επιλογή μιας πορείας δύσκολης που αναλαμβάνει ο πιστός με απόλυτη επίγνωση του κινδύνου να συνθλιβεί ανά πάσα στιγμή από τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας και νrsquo ακυρωθεί ο σκοπός για τον οποίο ξεκίνησε τούτη την πορεία

Διότι εκείνο που έχει προπάντων σημασία γιrsquo αυτόν δεν είναι το

Το μαρτύριο της Αγίας Αναστασίας Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

10 ΣΥΝΑΞΗ τ 26 σ68

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

15

τι κατανοεί ή το τι κατορθώνει αλλά το τι πεινά και διψά ή το τι επιθυμεί και αγαπά11

Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Πέτρος ο Δαμασκηνός για τούτη τη μαρτυρία και μας έχουν παραδώσει οι Πατέρες της Εκκλησίας όχι μόνο με τα κείμενά τους αλλά και με τη βιωτή τους12

Το πιο χαρακτηριστικό μαρτύριο της συνειδήσεως ασφαλώς είναιη Άσκηση η πάλη δηλαδή κατά τωνπαθών όπως ήδη το υπαινιχθή-καμε εισάγοντας κατά κάποιο τρόπο στο παρόν τα έσχατα τα οποία και το νοηματοδοτούν13

Διότι για την ασφαλή πορεία του ανθρώπου στη ζωή υπεύθυνη κυρίως είναι η βούλησή του κι αυτήεπειδή συχνά αδρανεί θεραπεύε-ται μόνο με την άσκηση και την ελευθερία της14 Σε αυτό άλλωστε αποβλέπουν και τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος Δεν μεταπλάθουν την ουσία της ψυχής αλλά την προαίρεση και το κριτήριοτων οφθαλμών της διάνοιας ώστε με την καθαρότητά τους να μπορεί η ψυχή σύμφωνα με την παρατήρηση του ιερού Χρυσοστόμου ldquoὁρᾶν καί τῆς κακίας τό δυσειδές καί ἄμορφον καί τῆς ἀρετῆς τήν πολλήν εὐμορφίαν καί τήν φαιδρότηταrdquo

Μερικοί πιστεύουν πως η άσκηση αλλοτριώνει τον πιστό και τον οδηγεί στην απομόνωση Συμβαίνει το αντίθετο Γιατί το έργο της δεν είναι μόνο να συμφιλιώνει και να ενώνει το χριστιανό με τον Τριαδικό Θεό Αλλά και να καταλλάσσει και να ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος του Αγίου Μ ά ξ ι μ ο υ τ ο υ Ο μ ο λ ο γ η τ ή ldquo Ὁ ἀγαπῶν τόν Θεόν ἀγγελικόν βίονἐπί τῆς γῆς ζῇ νηστεύων καί ἀγρυπνῶν ψάλλων καί προσευχό-μενος καί περί παντός ἀνθρώπου

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βαπτίζει πιστούς Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

11 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ8312 ldquoΔια τούτο και οι Πατέρες αντί Μαρτυρίου αισθητού κατά συνείδησιν εμαρτύρησαν έχοντες αντί θανάτου σωματικού τον κατά προαίρεσιν ίνα νικήσει ο νους τα σαρκικά θελήματα και βασιλεύη εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημώνrdquo Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός εκδ Αστήρ τ Γ΄ σ168 13 Θανάσης Παπαθανασίου Υπακοή Το Μαρτύριο της Ελευθερίας ΣΥΝΑΞΗ τ26 σ3914 Πρωτοπρ Γ Φλωρόφσκι ΣΥΝΑΞΗ τ2615 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής Φιλοκαλία τ Β΄ σ7

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

16

ἀεί καλά λογιζόμενοςrdquo15 Διότι όπως διαβάζουμε στο γεροντικό η όποια προσφορά του ανθρώπου θα έχει αξία αν και με όλη του τη βιοτή μπορεί να γίνει τύπος των άλλων και όχι νομοθέτης ή κριτής

Επιπλέον με την άσκηση καλείται ο άνθρωπος να υπερβεί την αδυναμία του ατομισμού και τα όρια της μοναξιάς την ατομική επιθυμία και αυθαιρεσία και να φτάσει στο επίπεδο να μην ικανοποιείται μόνο με λόγια και θεωρίες αλλά η ίδια του η ζωή νrsquo αποτελεί μαρτύριο και μαρτυρία της ευαγγελικής αγάπης Η απουσία αυτής της αγάπης ακυρώνεικαι το σκοπό για τον οποίο επιλέ-γεται ο ασκητικός τρόπος ζωής Διότι η όποια αξία δε βρίσκεται τόσο στην ωραιότητα αυτού που αγαπάμε Ωραίο είναι να αγαπάμε ldquoΣε αυτό συνίσταται η ουσία της ζωής ως κοινωνία αγάπηςrdquo16

Η άσκηση υπαγορεύεται βεβαίως και από τη συμμετοχή του πιστού κυρίως με το Βάπτισμα και το Χρίσμα στο τριπλό αξίωμα του Κυρίου του ιερέα του προφήτη του βασιλιά Χάρη σε αυτή τη συμμετοχή η ζωή του χριστιανού παίρνει νόημα και δεν είναι μια απλή επιβίωση αλλά γίνεται αποστολή και πορεία που τον οδηγεί από το είναι στο ευ είναι

Ο Παύλος Ευδοκίμωφ στο βιβλίο του ldquoΗ πάλη με τον Θεόrdquo κάνει μια εξαιρετική προσέγγιση στη συμμετοχή του πιστού σε τούτο το τριπλό αξίωμα του Κυρίου ldquoΤο βασιλικό αξίωμα παρατηρεί είναι αξίωμα ασκητικής φύσεως είναι η κυριαρχία του πνευματικού πάνω στο υλικό πάνω στα ένστικτα και τις κοσμικές δονήσεις της σαρκός η απελευθέρωσις από κάθε αιτιοκρατικό περιορισμό που προέρχεται από τον κόσμοrdquo17

ldquoΕίναι η πάλη του ανθρώπουrdquo όπως γράφει κι ο Χρήστος Γιανναράς ldquoμε την ίδια του τη φύση με την ανταρσία της για να νεκρωθεί αυτή η ανταρσία και να αποκατασταθεί η ελευθερία του προσώπου για να ζήση η φύση τον κατά φύσιν προορισμό της να γίνει μέτοχος στη ζωή του Θεούrdquo18

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε πως το βασιλικό αξίωμα είναι το ldquoπώςrdquo της ύπαρξής μας αφού με τη βασιλική μας ιδιότητα μπορούμε να κυριαρχούμε πάνω της να είναι ο άνθρωπος δεσπότης και κύριός τηςΕνώ το ldquoτιrdquo το περιεχόμενό της έχει να κάνει με το ιερατικό αξίωμα

ldquoΟ άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αυτό που έχειrdquo παρατηρεί ο πατήρΜιχαήλ Καρδαμάκης αναφερόμε-νος στο ιερατικό αξίωμα να τοπο-

16 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Μαθητεία στην Ομορφιά εκδ Αποστολική Διακονία σ20917 Παύλος Ευδοκίμωφ Η πάλη με τον Θεό εκδ Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Κειμένων σ283-28418 Χρήστος Γιανναράς Η μεταφυσική του σώματος εκδ Δωδώνη 1971 σ109 εξ

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

17

θετεί δηλαδή τον εαυτό του στα υπάρ- χοντά του αλλά να έχει αυτό που είναι με άλλα λόγια να ελαττώνει κάθε ιδιοκτησία στην ύπαρξή του19

Ας θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του ΠρόδρομουldquoΑν εγώ απαρνούμαι όλο αυτό που κατέχω παρατηρεί κι ο Ωριγένης αν σηκώνω το σταυρό μου και ακο-λουθώ το Χριστόαν αγαπώ τους αδελφούς μου ώστε να δώσω την ψυχή μου γrsquo αυτούς αν μάχομαι ως το θάνατο για τη δικαιοσύνη και την αλήθειαhellipπροσέφερα μια θυσία στο βωμό του Θεού και γίνομαι ιερέας της ίδιας της θυσίας μουrdquo20

Την προσφορά του εαυτού τους ζητάκι ο απόστολος Παύλος από τους Ρω-μαίους αδελφούς laquoθυσίαν ζώσαν αγίαν ευπρόσδεχτη στο Θεόraquo21 Αφού προη-γουμένως βέβαια πρόσφερε ο Ίδιος παρόμοια θυσία το δικό του εαυτό

Ως προς το προφητικό αξίωμα ο Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει πως laquoμέτοχος του προφητικού αξιώματος του Κυρίου έχει γίνει εκείνος ο χριστιανός που όλο του το είναι όλη του η ύπαρξη έχει μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή θεολογία θεοφανική τόπος αστραφτερός της παρουσίας του Θεούraquo22 Με άλλα λόγια με ότι είναι ήδη παρόν μέσα του αναγγέλλει Εκείνον που έρχεται

Με πιο ποιητικό λόγο και καθημερινό ταυτόχρονα για τούτο και πιο ζωντανό την ίδια κατάσταση περιέγραψε ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Καρπασίας σε μια ομιλία του στην Αθήνα Δεν είχα την τύχη να την παρακολουθήσω ζωντανή απλά την ανακάλυψα πρόσφατα στο internet και βεβαίως την άκουσα πολύ προσεκτικά Διότι ο θεοφιλέστατος που σήμερα τον γνώρισα έχει το χάρισμα να συναρπάζει Και τα χαρίσματα ευτυχώς δεν είναι ιδιόκτητα Ανήκουν στην κοινότητα και όχι στην εγωκεντρική περιοχή Μας δίνονται όχι από τη φύση η φύση δημιουργεί ετερότητες που το ΆγιοΠνεύμα τις μετατρέπει σε χαρίσμα-τα ldquoΜε αυτό τον τρόπο εγκαινιάζειτην κοινωνία διότι βάση τηςαποτελεί η ποικιλία των χαρισμά-

Η αγία Άννα προσεύχεται ldquoτόπος αστραφτερός της παρουσίας του ΘεούrdquoΤοιχογραφία ΙΜΑγΔιονυσίου Άγιον Όρος

19 π Μιχαήλ Καρδαμάκης Ορθόδοξη Πνευματικότητα σ15620 PG 12 521-52221 Ρωμ 12122 όπ σ284

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

18

τωνrdquo23 κι αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τις κοινωνίες νrsquo ανθίζουν

Χωρίς να ξεφεύγω απrsquo το θέμα μου θέλω να σας θυμίσω κάτι που πριν μερικές δεκαετίες είχε αρκετά συζητηθεί με αφορμή κυρίως την κυκλοφορία κάποιων βιβλίων του Σολζενίτσιν πριν του επιτραπεί η έξοδός του από τη χώρα του Τότε λοιπόν που η τέλεση των ιερών ακολουθιών στους ναούς δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση στη Σοβιετική Ένωση οι Ρώσοι επίσκοποι παρώτρυναν τους πιστούς ldquoνα γίνουν οι ίδιοι ναός να προεκτείνουν τη λειτουργία μέσα στην ύπαρξή τους να κάνουν τη ζωή τους μια λειτουργία παρουσιάζοντας στους χωρίς πίστη ανθρώπους ένα πρόσωπο λειτουργικό ένα χαμόγελο λειτουργικόhelliprdquo24

Μα και σε κάθε περίσταση ισχύει αυτό που πολύ επιγραμματικά έχει πει η γερόντισσα Γαβριηλία ldquoΔεν είναι αυτό που λέμε αλλά αυτό που ζούμε Δεν είναι αυτό που κάνουμε αλλά αυτό που είμαστε Διότι όταν δεν περισπάται ο νους στα κοσμικά και είναι γεμάτος από Θεό τότε και η καλημέρα που θα πούμε είναι σαν να δίνει ευλογίαrdquo25

Καθώς αναφέρομαι σε καταστάσεις που δεν περιγράφουν προσωπικά μουβιώματα φοβούμαι μήπως προκα-

λέσω την ένσταση πως όσα ακού-στηκαν ως τώρα είναι έξω τόπου και χρόνου Ωστόσο δεν γίνεται να αγνοήσουμε την εντολή που μας δόθηκε με τη βάπτισή μας και μας υπενθυμίζει πως η χριστιανική ζωή είναι τέχνη ιερατική προφητική βασιλική μια τέχνη που δε σχετίζεται με την υπεροχή την εξουσία το δεσποτισμό και τον ανταγωνισμό βεβαίως αλλά γνωρίζεται ως υπηρεσία

διακονία και σταυρός αγάπης ως θυσία

για τον κόσμο

Η μνήμη μου αν και όχι ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς

δ υ ν α τ ή σ υ γ κ ρ ά τ η σ ε

ένα κείμενο ασκητικό που αν δεν

απατώμαι το είδα στο θεολογικό ιστολόγιο Μιλούσε για τη βία Μια βία όμως που βγάζει στο ξέφωτο Βία στην προσευχή στην εγκράτεια στην πνευματική νηστεία των αισθήσεων και των λογισμών Βία στο κομποσκοίνι στην αγρυπνία και στην αγόγγυστη υπομονή μπρος στα δεινά της ζωής Βία στην υπακοή και την τήρηση των εντολών βία για πνευματική ζωή για καθημερινή μετάνοια νήψη και προσοχή Βία Βία Βία κατά Χριστόν Και τούτος ο σταυρός της βίας γιατί

23 π Βασίλ Θερμός Το ξεχασμένο Μυστήριο εκδ Γρηγόρη σ 6224 Όπ σ28525 Γερόντισσα Γαβριηλία Η ασκητική της αγάπης σ354-255

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

19

για σταυρό πρόκειται όσο και αν ακούγεται υπερβολικό εντέλει γίνεται ανάσταση ο όποιος πόνος τον συνοδεύει λύτρωση το σκοτάδι γίνεται φως Ιδού ο αγιασμός καταλήγει ο συντάκτης αυτού του κειμένου

Στις μέρες μας βέβαια περίσσεψε η άλλη βία Κι αν όπως λέγεται τηρούσαμε πιστά την παλιά εντολή ldquoὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντοςrdquo όλοι οι άνθρω-ποι θα ήμασταν σήμερα αόμματοι και ξεδοντιασμένοι Διότι το κακό δε θεραπεύεται με κακό όσο κι αν στο σύγχρονο κόσμο θεωρείται η μόνη πετυχημένη συνταγή

Το δυσάρεστο είναι ότι δεν τηρούμε ούτε τη νέα εντολή την εντολή της αγάπης Και βάλαμε όπως έχει πει ο μοναχός Μωυσής διπλές κλειδωνιές όχι μόνο στις πόρτες μας αλλά και στις καρδιές μας Κυνηγώντας μάλιστα την προσωπική μας άνεση χάσαμε την ψυχική μας ανάσα26

Η φωνή ωστόσο του Νικόλαου Καβάσιλα δεν έπαψε να διασχίζει τους αιώνες ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η πιο αρχοντική χαράrdquo27

Τελειώνω καταθέτοντας μια προ-σωπική εμπειρία τέτοιας χαράςΣτο πανηγύρι που γίνεται την ημέρα του Αγίου Θωμά έξω από τον ομώνυμο ναό στους Αμπελόκηπους

σταμάτησα μrsquo ένα βαφτιστήρι μου μπροστά σrsquo ένα πάγκο να πάρει μια μπάλα που του την είχα υποσχεθεί Στον ίδιο πάγκο στάθηκε κι ένα αγοράκι ίσαμε 8 χρονώ παρακαλώντας τη μάνα του να του αγοράσει έναν κουμπαρά γουρουνάκι Η μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo του έλεγε αυτό τίποτε δεν ήθελε νrsquo ακούσει ldquoΚι αφού

δεν έχουμε χρήματα τι θα βάλεις μέσαrdquo επέμενε η μάνα Ένας ηλικιωμένος κύριος που στάθηκε στον ίδιο πάγκο για νrsquo αγοράσει ένα αριθμητήρι ίσως για κάποιο εγγόνι του παρακάλεσε τη μάνα που το παιδί της έκλαιγε και χτυπιόταν για να του πάρει τον κουμπαρά να του επιτρέψει να του τον αγοράσει εκείνος Με τα πολλά την έπεισε αγόρασαν τον κουμπαρά και μάλιστα έριξε μέσα κι ένα δίευρο να τον εγκαινιάσουν όπως είπε Ύστερα μrsquo ένα μαρκαδόρο έγραψε στην κοιλιά του γουρουνιού το όνομά του Γιάννης Άστραψε το πρόσωπο του παιδιού ldquoΚι εμένα Γιάννη με

ldquoη μάνα του το τραβούσε να φύγουν ldquoδεν έχω χρήματαrdquo

του έλεγεldquoldquo

Τοιχογραφία Λεπτομ Βρεφοκτονίας ΙΜΑγίου Διονυσίου Άγιον Όρος

26 Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης Η εύλαλη σιωπή εκδ Ἐν πλῷ σ7027 Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εκδ Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος σ417

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

20

λένεrdquo είπε Τέλος μάνα και γιοςευχαρίστησαν τον ευγενικό κύριοκι απομακρύνθηκαν από τον πάγκο Έδειχναν όλοι τους χαρούμενοι εκτός ίσως από τη μάνα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει εδώ Την άλλημέρα το απόγευμα βλέπωτον ίδιο κουμπαρά στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo (Ξέρετε το καρότσι που υπάρχει σrsquo όλα τα σούπερ μάρκετ πλάι στην έξοδο και οι πελάτες ρίχνουν το κάτι τι τους για τα συσσίτια της Εκκλησίας) Ρώτησα την κοπέλα που ήταν στο ταμείο αν μπορούσα να ρίξω κάποιο νόμισμα μέσα Δεν είχε λόγο φαντάζομαι ούτε νrsquo αρνηθεί ούτε να μην αρνηθεί Και το πιθανότερο ήταν πως δε θα είχε καν προσέξει την ύπαρξή του αδιανόητη έτσι κι αλλιώς αφού στο καρότσι η συμφωνία με τις εταιρείες των σούπερ μάρκετ είναι μόνο τρόφιμα μακράς διαρκείας οι πελάτες να ρίχνουν αγορασμένα φυσικά από το κατάστημα που φιλοξενεί το καρότσι και είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια του περιεχομένου του Η συγκίνησή μου ήταν αφάνταστη όταν στην κοιλιά του κουμπαρά είδα γραμμένο το όνομα Γιάννης Κι ο κρότος που έκανε το νόμισμά μου πέφτοντας άφησε ένα μεταλλικό ήχο σημάδι πως υπήρχε κι άλλο νόμισμα μέσα

Μα η ιστορία δεν τελειώνει μήτε εδώΜια γριούλα που περνούσε εκείνη

την ώρα δίπλα στο καρότσι του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα σταμάτησε έβγαλε ένα πορτοφολάκι απrsquo την τσέπη της

ζακέτας της και άδειασε στη φούχτα της το περιεχόμενό του Δυο τρία κ έ ρ μ α τ α ήσαν όλα κι όλα του ενός και των δυο λεπτών κι ένα

πεντάλεπτο ldquoΝα τα ρίξω στον κουμπαράrdquo με ρώτησε καθώς ακόμη τον βαστούσα Σήκωσα τους ώμους ldquoΑν αυτό σας δίνει χαράrdquo ψέλλισα έτσι για να πω κάτι Δε μίλησε Μα κιόλας θαρρώ δε χρειαζόταν Τα θολά της μάτια πήραν άλλο φως Ίσως να πέρασε από μπροστά τους η εικόνα του παιδιού που στα χεράκια του θα κατέληγε ο κουμπαράς και θα τον έσφιγγε με λαχτάρα πάνω στο στήθος του σαν δώρο πεσμένο από τον ουρανό χωρίς και να υποπτεύεται πόση αγάπη έκρυβε στην κοιλιά του - αν φυσικά τα πράγματα εξελίσσονταν όπως ο αποστολέας του τα είχε σχεδιάσει αγνοώντας υποθέτω τους νόμους και τους κανόνες που εγγυούνταν τη άψογη λειτουργία του ldquoόλοι μαζί μπορούμεrdquo Μα είτε έφτανε στον προορισμό του τούτο το δώρο της αγάπης είτε όχι το ίδιο το γεγονός μαρτυρούσε μια ldquoθυσία ζώσαrdquo

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

21

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Ορισμός των εννοιών Μαρτύριο και ΜαρτυρίαΜαρτύριο είναι η δοκιμασία διά αίματος (μάρτυρες) ή διά συνειδήσεως (ασκητές και ο οποιοσδήποτε) ο κόπος η δυσκολία προκειμένου να ζήσουν και στην παρούσα ζωή αλλά και στην αιώνια ως γνήσια τέκνα του Θεού Μοναδικό κίνητρο είναι η αγάπη Του

Επειδή το μαρτύριο κατέληγε σε θάνατο Μαρτύριο είναι και ο τόπος όπου διατηρούνταν τα λείψανα του μάρτυρος το τεκμήριο του θανάτου η μαρτυρία ndash απόδειξη του μαρτυρίου

Μαρτυρέω -ώ = είμαι μάρτυρας δίδω μαρτυρία επιβεβαιώνω κάτιΜαρτυρία είναι η ομολογία η κατάθεση με λόγο ή με πράξη της βεβαίωσης ότι κατέχει την Αλήθεια και Αλήθεια είναι ο Χριστός Για τον πιστό το Μαρτύριο επιβεβαιώνει την πίστη όχι με λόγια αλλά με πράξη Είναι εξάλλου υπόθεση ισόβια πράξη επώδυνη που ο πιστός αναλαμβάνει προκειμένου να ζήσει το κλίμα της Εκκλησίας κλίμα ταπείνωσης πραότητας υπομονής και αγάπης αλλά και όλων των αρετών Αρχέτυπο αυτού του μαρτυρίου είναι ο ίδιος ο Χριστός laquoΤον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεraquo μαρτυρούμε καθημερινά Διαχρονικά πρότυπα ακόμα μαρτυρίου και μαρτυρίας είναι οι Προφήτες ο Άγιος Πρόδρομος η Παναγία Μητέρα του Θεού οι άγιοι Μάρτυρες οι ασκητές Μάρτυρες σίγουρα υπάρχουν και στην εποχή μας

Σε μια εποχή σαν τη δική μας που καυχιέται για τα διαστημικά της αθλήματα τα οικονομικά και τεχνολογικά της επιτεύγματα όταν ο άνθρωπος πίστεψε στην παντοδυναμία του πλούτου στην αυτάρκεια και στην αυτοδυναμία του η λέξη Μαρτύριο είναι απούσα από το λεξιλόγιό του και εξόριστη από τη σκέψη του

Όμως Εκκλησία και πιστοί χωρίς μαρτύριο δε νοείται Την αγιότητα που έθεσε ως στόχο ο Χριστός την κατέκτησαν όσοι μαρτύρησαν και θυσιάστηκαν διά βίου Τούτος είναι ο δρόμος της άσκησης

Σήμερα λίγες φορές θα ζητηθεί να χυθεί αίμα Όμως ζητούνται μάρτυρες της ειρήνης μάρτυρες του γραφείου της ιερωσύνης της καθημερινότητας (στο σχολείο στο ιατρείο στο εργοστάσιο στο κατάστημα) και ότι

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

22

άλλο Ζητείται η μαρτυρία μας στο λεωφορείο στο δρόμο στο ταξί στο γραφείο και όπου αλλού χρειαστεί

ldquoΟὕτως ἐστίν ὁ μαθητής (ο Ιωάννης) ὁ μαρτυρῶν περί τούτων καί γράψας ταῦτα καί οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστίν ἡ μαρτυρία αὐτοῦrdquo1

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος είδε έζησε και μέσα από τα κείμενα του Ευαγγελίου και της επιστολής που μας άφησε μαρτυρεί βεβαιώνει την προσωπική του εμπειρία Εμείς

Ιω 2124

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

23

ΟΜΑΔΑ Α΄

Το ΜαρΤύριο και η ΜαρΤύρια Της Εκκληςιας Μας20 αιώνΕς ΜαρΤύριού και ΜαρΤύριας

Συντονίστρια Χαρά Δημοσθένους

Το μαρτύριο είναι βασικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας Δε νοείται Εκκλησία χωρίς μαρτύριο Ο Σταυρός είναι η δόξα της Ο ίδιος ο Κύριος επαναλαμβάνει αυτή την αλήθεια Προειδοποιεί και καλεί όλους μας σε άρση Σταυρού Μακαρίζει τους δεδιωγμένους τους πενθούντες τους αδυνάτους Οι αναφορές σε Μάρτυρες είναι συχνές

1 Το Μαρτύριο του Κυρίουbull Η Ενανθρώπιση του Θεού δεν ήταν μαρτύριο Η φυγή στην Αίγυπτοbull Η συναναστροφή Του με όλους εμάς τους αμαρτωλούς η αχαριστία του κόσμου που Αυτός ευεργέτησεbull Το Πάθος που ήταν μάλιστα εκούσιοbull Ο εξευτελισμός - ο θάνατος - η ταφή

2 Το μαρτύριο στη ζωή της Εκκλησίαςbull Η σφαγή των νηπίων μετά τη διαταγή του βασιλιά Ηρώδηbull Οι διωγμοί (σφαγή των νηπίων διωγμοί από τον 1ο αιώνα κεξ)bull Απόστολοι Μεγαλομάρτυρες Νεομάρτυρες Προφήτες Άγιος Πρόδρομος (μαρτύριο αίματος)bull Αναχωρητές Ερημίτες Μοναχοί Όσιοι (Μαρτύριο πνευματικής άσκησης)

3 Άνθρωποι κάθε εποχής ζουν κάτω από το βάρος ποικίλων προβλημάτων (υγείας οικονομικών σχέσεων απώλειας προσώπων) Μεταποιείται ο πόνος σε αγιότητα (υπομονή καρτερία ταπείνωση αγάπη)

4 Μπορεί ο καθένας να γίνει μάρτυρας Ποιες οι προϋποθέσειςΜαρτύριο είναι μια εθελοντική αποδοχή της δυσκολίας που μπορεί να είναι και θάνατος Σε πολλές περιπτώσεις στην Εκκλησία ο θάνατος γίνεται δεκτός με χαρά για την αγάπη του ΧριστούΟι 20 αιώνες του Χριστιανισμού ανέδειξαν εκατομμύρια τέτοιους Μάρτυρες

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

24

ΟΜΑΔΑ Β΄

κριςη ΠροςώΠικοΤηΤας - ΤαύΤοΤηΤας

Συντονίστρια Ελεονώρα Παπαλεοντίου - Λουκά

Θέματα υπό συζήτηση1 Ποια ταυτότητα θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει και πώς βιώνεται έμπρακτα 2 Ποιες ιδιότητες και χαρακτηριστικά πλαισιώνουν τον Χριστιανό και τον Έλληνα 2α Τι σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος Τι υπαγορεύει για τη ζωή μου αυτή μου η ιδιότητα- Αγάπη ταπείνωση πίστη συγγνώμη πραότητα προσήλωση στις αξίες ήθη και έθιμα κτλ 2β Τι σημαίνει laquoείμαι Έλληναςraquo Τι υπαγορεύει η ιδιότητά μου αυτή- Ο ελληνικός τρόπος ζωής έχει βασικά χαρακτηριστικά την ελευθερία του ανθρώπου και του τόπου τη δημοκρατία το φιλότιμο την ανδρεία κά

Οι δύο πιο πάνω ιδιότητες συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε ελληνοχριστιανικά ιδεώδη Σύνδεση πρώτων χριστιανικών χρόνων με τον Ελληνισμό Ο Μέγας Βασίλειος κάνει σύσταση για τον Όμηρο και τα αρχαία Ελληνικά

3 Κρίση προσωπικότητας ndash ταυτότητας περνούμε συχνά κι εμείς οι μεγαλύτεροι όχι μόνο οι νέοιbull Πλουραλισμός βασικό γνώρισμα της σύγχρονης κοινωνίαςbull Η Παγκοσμιοποίηση ο μιμητισμός η τάση ομοιομορφίας η μόδα παρασύρουν διαταράσσουν τα παραδοσιακά σχήματα και εγκυμονούν κινδύνους για την ταυτότητα και την προσωπικότητα του Χριστιανούbull Επίσης δυστυχώς αντιγράφουμε συχνά τον άλλο Συμπεριφερόμαστε ντυνόμαστε ή σκεφτόμαστε χωρίς να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα bull Αρνούμαστε να είμαστε ο εαυτός μας δεν ξεχωρίζουμε από τους άλλουςbull Αντιγράφουμε τη συνάδελφο τη γειτόνισσα τη συγγένισσα κτλ πολλές φορές χωρίς αυτό να μας εκφράζει πραγματικά

4 Πώς διαφαίνεται το χαρακτηριστικό της αγάπης της πραότητας κτλ των Χριστιανών μέσα από προσωπικά βιώματαbull Αγάπη Βασικό χαρακτηριστικό ώστε ο Χριστιανός να είναι ικανός

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

25

να προσφέρει είναι η αγάπη η υπέρβαση του εγώ του Η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος Όχι επιλεκτική αγάπη και εγωκεντρική (πχ μόνο οικογένεια) μα συνεισφορά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ανιδιοτελής αγάπηbull Ταπείνωσηbull Ελευθερία μέσα από χριστιανικά διδάγματα και από τους αγώνες του ελληνισμούbull Δημοκρατία αυτοθυσία σεβασμός σε μια κοινή απόφαση Ο σεβασμός σε αλληλένδετη σχέση με την αγάπη

5 Πώς οι δοκιμασίες στη ζωή υποστηρίζουν το γεγονός ότι θα κληθούμε να δώσουμε μια μαρτυρία (πχ συγχώρεση)bull Ζηλοφθονία στον εργασιακό χώρο - αντιμετώπιση με αγάπη και χριστιανική προσέγγισηbull Υποτίμηση των χριστιανικών αξιών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (πχ συνάδελφοι σε περίοδο νηστειών) - αντιμετώπιση με καρτερία και υπομονήbull Το χριστιανικό παράδειγμα η χριστιανική ηθική και η τριβή με πρόσωπα τα οποία συναναστρεφόμαστε αποδίδει καρπούςbull Εμπιστοσύνη στον Θεό ldquoΑν δεν μιλήσουμε εμείς μιλά ο Θεόςrdquo

6 Η ταυτότητα δημιουργεί μαρτύριοbull Οι χριστιανικές αρχές μπορούν να γίνουν αφορμή για εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε συνανθρώπουςbull Είναι καλύτερα να υποστηρίζουμε φανερά τις χριστιανικές αρχές ή να διαφαίνεται από το παράδειγμα τρόπου ζωής του κάθε ανθρώπου Τα κίνητρα για τη συμπεριφορά και οι αντιδράσεις μας είναι που έχουν σημασίαbull Παραβολή του καλού σπορέα - Όταν το έδαφος είναι εύφορο τότε θα πρέπει να γίνεται ανοιχτή ομολογία και μετάδοση των χριστιανικών αρχώνbull Χρειάζεται όμως και διάκριση (ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Χριστιανών) για το πότε θα μιλήσουμε τι θα πούμε και με ποιο τρόπο θα το πούμεbull Το παράδειγμα και ειδικότερα ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Χριστιανών λειτουργεί ως καταλύτης και αντικατοπτρίζει τις χριστιανικές αρχές ώστε να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους στη χριστιανική πορεία ζωήςbull Ο εγωισμός αποδυναμώνει τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να διέπουν τον Χριστιανό

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

26

7 Σε ένα χώρο χρόνο που δεν είναι τόσο ευνοϊκός για τις χριστιανικές αρχές οι πράξεις και το παράδειγμα του Χριστιανού προδίδουν τη σταυρική ζωή Είναι ο Σταυρός ένα σύμβολο ή είναι βίωμαbull Ο καθρέφτης της ψυχής φανερώνει την αλήθεια και την αγάπη (τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αυθεντικότητα των γονιών)bull Αληθινοί θαρραλέοι και σε ετοιμότητα για να υποστηρίξουμε και να μαρτυρήσουμε για τις χριστιανικές αξίεςbull Ο συμβιβασμός των αξιών στους σύγχρονους καιρούς επηρεάζει την ταυτότητα Απαιτείται ομολογία αλλά και διάκριση Κριτήριο δεν είναι τι θα πει ο κόσμος ή τα συγκεκριμένα στερεότυπαbull Βλέπουμε το βάθος της προσωπικότητας του άλλου και στοχεύουμε στο να αναδείξουμε τον καλό εαυτό του κάθε προσώπουbull laquoΝα μην μας τρομάζει τόσο το ύφος όσο το ήθοςraquobull Μαρτυρία και αγώνας καθώς και εμπιστοσύνη στον Θεό (πχ για τους άνεργους νέους)

8 Οι ορθόδοξοι και οι ελληνικοί μας στόχοι για να υλοποιηθούν χρειάζονται μαρτύριο σταθερότητα όρια και ταπείνωση

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

27

ΟΜΑΔΑ Γ΄

η κριςη Της νΕολαιας

Συντονίστρια Δήμητρα Χρίστου

Διαβάζεται το απόσπασμα laquoΔεν υπάρχουν πια πατεράδεςhellip Είμαστε όλοι ορφανάraquo (Κ Τσιρόπουλου Διάλογος του Χριστιανισμού με την εποχή σ28)

1 Ο νέος αυτός αισθάνεται ότι δεν έχει πατέρα δεν είχε λέει έναν σύντροφο κάποιον να τον συντροφεύει μεγαλώνοντας Τι τον έκανε να αισθάνεται έτσιbull Δεν έκανε ποτέ μια κουβέντα σοβαρή και ωφέλιμη με τον πατέρα τουbull Ποτέ δεν του εξήγησε τον κόσμο την κοινωνία τα πάθη των ανθρώπωνhellipbull Δεν επικοινωνούσε με τον πατέρα τουbull Δεν μπορούσε να καταφύγει σrsquo αυτόν δεν υπήρχε κανείς να τον ακούσει να τον στηρίξειbull Αναγκάστηκε να τα κάνει όλα μόνος του

2 Τι δηλαδή αναγκάστηκε να κάνει μόνος τουbull Να γνωρίσει τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τουςbull Να λύσει απορίες για τους ανθρώπους τον Θεό και τη σχέση του μαζί τουςbull Να υιοθετήσει κάποιες αρχές

3 Δεν του άρεσε που τα έκανε όλα αυτά μόνος του διότι το να τα κάνεις όλα αυτά μόνος σου λέει είναι ατέλειωτα μακρύ και δεν προχωρεί χωρίς καθημερινές καταστροφές Τι εννοείbull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση κάνει πάρα πολλά λάθη καθημερινά γεγονός που είναι πάρα πολύ κουραστικό bull Όταν κανείς δεν έχει καμιά καθοδήγηση αισθάνεται πολύ μόνος αφού δεν έχει κάποιον στον οποίο να μπορεί να καταφύγειbull Νοιώθει ανασφαλήςbull Νοιώθει φοβισμένος αβέβαιος για τα πάνταbull Νοιώθει να ζει χωρίς προσανατολισμό (προς τα πού πορεύομαι Ποιο το νόημα)bull Καταφεύγει σε άλλους προσκολλάται σε ομάδες που μπορεί να είναι επικίνδυνες (ναρκωτικά ποτό αδιάκοπα ξενύχτια) bull Φανατίζεται με κάτι (ποδόσφαιρο παραθρησκείες ακραίες ιδεολογίες) bull Επιδεικνύει αντικοινωνικές και αντιδραστικές συμπεριφορές (πχ

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

28

χουλιγκανισμός ή παραίτηση από οτιδήποτε χρειάζεται προσπάθεια) για να δώσει νόημα στη ζωή του ή για να εκφράσει το θυμό του απέναντι σε μια κοινωνία της οποίας οι ενήλικες δεν φαίνονται να νοιάζονται αληθινά γιrsquo αυτόνbull Έχει τάσεις αυτοκαταστροφής Δεν αγαπά τον εαυτό του αφού δεν αγαπήθηκεbull Είναι σκληρός απέναντι στους άλλους Όταν κάποιος δεν πήρε αγάπη δεν έχει να δώσει αγάπη

4 Ποια λάθη κάνουν οι γονείς τα οποία κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ορφανά μόνα φοβισμένα ανασφαλή και χωρίς προσανατολισμόbull Δίνουν έμφαση στα υλικά αγαθά (ldquoνα μην τους λείψει τίποτεrdquo να μην πουν τα παιδιά τους ldquoο άλλος έχει κάτι γιατί όχι κι εγώrdquo)bull Ασχολούνται υπερβολικά με τους βαθμούς των παιδιών τους (αμέτρητα ιδιαίτερα μαθήματα καθόλου ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά συχνά οι μόνες συζητήσεις με τα παιδιά τους είναι για τους βαθμούς και τα μαθήματα) bull Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν δικές τους φιλοδοξίες bull Στις συζητήσεις με τα παιδιά μιλούν κυρίως αυτοί και κάνουν κήρυγμα Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα Δεν ακούνε Βιάζονται να πουν την άποψή τους την οποία θεωρούν και τη μόνη σωστή Δεν δίνουν στο παιδί τους την ευκαιρία να επιλέξει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του Έχουν το ρόλο εισαγγελέα που μόνο κρίνει και αποφασίζειbull Είναι ασυνεπείς (Δίνουν συμβουλές που δεν εφαρμόζουν πχ λένε ψέματα παραβαίνουν τους νόμους υποκρίνονται και είναι διπλοπρόσωποι κατηγορούν τους άλλους δεν απολογούνται δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος ή εξαγγέλλουν κανονισμούς που δεν απαιτούν να εφαρμόζονται ή εξαγγέλλουν συνέπειες της μη τήρησης των κανονισμών τις οποίες κανείς δεν υφίσταται) bull Δεν είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά τους Δεν έχουν χρόνο Είναι συνηθισμένη η δικαιολογία ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα του χρόνου αλλά η ποιότητα Αλλά όταν είσαι διαθέσιμος για πολύ λίγο πότε θα προλάβει το παιδί να αισθανθεί οικεία να εκφράσει προβληματισμούς να θελήσει να επικοινωνήσει

5 Τι είδους γονείς χρειάζονται τα παιδιά μας να είμαστε για να μην νιώθουν ορφανά μόνα και χωρίς προσανατολισμόbull Διαθέσιμους να ακούσουν να συζητήσουν και να αφιερώσουν χρόνο με τα παιδιά αν αυτά το χρειάζονταιbull Δεν δίνουν έτοιμες λύσεις αλλά εμπιστεύονται καλλιεργούν την

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

29

κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα των παιδιώνbull Θέτουν όρια και κανόνες τους οποίους σέβονται πρώτα οι ίδιοι (πχ πάντα χτυπούμε την πόρτα για να μπούμε στο υπνοδωμάτιο κάποιου ή τρώμε μόνο ένα γλυκό την ημέρα ή λέμε πάντα την αλήθεια)bull Έχουν οι ίδιοι προσανατολισμό Όχι στη θεωρία αλλά στην πράξη Αν είμαστε Χριστιανοί δηλαδή άνθρωποι του Χριστού αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά μας (όχι να το ακούν στα κηρύγματά μας) Χρειάζονται να ζουν τη μαρτυρία μας ότι είμαστε του Χριστού ή τουλάχιστον ότι προσπαθούμε να είμαστε

6 Τι πρέπει να βλέπουν δηλαδή Είναι δυνατό να ζουν με γονείς που δεν θυμώνουν ποτέ ή που δεν κάνουν λάθηbull Αυτό είναι αδύνατο Χρειάζονται όμως να βλέπουν τους γονείς τους να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα (πχ ldquoΑν μrsquo αγαπάς θα με παίρνεις κάθε μέρα τηλέφωνοrdquo ή ldquoΕγώ κάνω τόσα για σένα και κοίτα εσύ τι έκανεςrdquo)bull Να είναι ταπεινοί να μην περηφανεύονται να παραδέχονται τα λάθη τους και να απολογούνταιbull Να είναι ειλικρινείς και τίμιοιbull Να είναι επιεικείς με τους άλλους να μην κρίνουν ασταμάτητα bull Να σέβονται την ελευθερία των άλλωνbull Να είναι χαρούμενοι και όχι μίζεροι

Διαβάζεται η ιστορία ldquoΜια ώρα μπαμπάςrdquo από το βιβλίο ldquoΙστορίες για να ονειρεύεσαιhellip Παιχνίδια για να μεγαλώνειςhelliprdquo της Δάφνης Φιλίππου και της Πόλας Καραντάνα

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

30

ΟΜΑΔΑ Δ΄

η κριςη ςΤην οικογΕνΕια

Συντονίστρια Ορθοδοξία Καλογήρου

Κρίση στην οικογένεια είναι οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους των γονιών με τα παιδιά των παιδιών μεταξύ τους και με τους γονείςΟικογένεια είναι ο χώρος μέσα στον οποίο το ζευγάρι αθλείται και τα παιδιά μεγαλώνουν κάτω από τη φροντίδα των γονιών που λειτουργούν ως συνεργοί του ΘεούΜαρτύριο-μαρτυρία είναι αυτή η κοινή άθληση ώστε να αγαπηθούν να ταπεινωθούν να υποχωρήσουν να διακονήσουν να συγχωρέσουν ο ένας τον άλλο να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλο

Συζήτηση 1 Πιστεύετε ότι η οικογένεια περνά κρίση σήμερα ή απλώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνικά δεδομένα Συγκριτικά με προηγούμενες εποχές η οικογένεια ήταν πολυμελής είχε κοινό ταμείο η μητέρα δεν εργαζόταν εκτός σπιτιού είχε την προστασία των υπερήλικων και ανήλικων μελών των βρεφών κά2 Είναι ανησυχητική η αύξηση των διαζυγίων Αίτια εγωισμοί άρνηση για υποχώρηση κά3 Τα παιδιά είναι εύκολο να παρεκκλίνουν γιατί επηρεάζονται από τα ΜΜΕ τους φίλους δεν τοποθετούνται όρια έχουν στη διάθεσή τους χρήματα ο χρόνος επικοινωνίας των γονιών με τα παιδιά είναι περιορισμένος4 Οι γονείς είναι απαραίτητο να μπουν σrsquo αυτόν τον αγώνα ώστε να αγαπήσει ο ένας τον άλλο Αν δεν το αποφασίσουν η χαρά της οικογενειακής ζωής θα γίνει κόλαση με ποικίλους κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά Άραγε τυχαία ψάλλει η Εκκλησία στο τέλος της ακολουθίας του γάμου ldquoΆγιοι Μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντεςhelliprdquo Μαρτύριο - μαρτυρία είναι οι αρχές οι θέσεις η ανατροφή των παιδιών)

Είναι ανάγκη δική μας ως μέλη της Εκκλησίας να δώσουμε μαρτυρία πίστεως όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά Να μας δουν τα παιδιά μας να νηστεύουμε να αγαπιόμαστε να βάζουμε στη ζωή μας όριο να συγχωρούμε

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

31

ΟΜΑΔΑ Ε΄

κριςη ςΤην ΠαιδΕια

Συντονίστρια Μαρία Στρατουρά

Παιδεία είναι η διαμόρφωση της νέας γενιάς από την παλαιότερη με τη μετάδοση πνευματικών συναισθηματικών και ψυχικών κατακτήσεων Δηλαδή ότι η γενιά των μεγαλυτέρων παρέλαβε από τους προηγούμενους ως θεωρία αλλά και ως εμπειρία να το μεταφέρει στους επόμενους (αξίες αρχές ήθος πολιτισμό) Φορείς παιδείας είναι η Οικογένεια η Πολιτεία η Εκκλησία (Κατήχηση και Λατρεία) το Σχολείο και σήμερα τα ΜΜΕ Εκπαίδευση είναι η μετάδοση τεχνικών γνώσεων που θα ετοιμάσουν τον νέον άνθρωπο να γίνει ο αυριανός επιτυχημένος επαγγελματίας που θα μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα

Το ίδιο το ρήμα παιδεύω-ομαι υπονοεί βασανίζομαι Η παιδεία προϋποθέτει βάσανο κόπο και για τον παιδαγωγό και για τον παιδευόμενο Μαζί παιδεύονται εργάζονται σκληρά όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων αλλά και στη βίωση της αρετής

Συζήτηση bull Ποια είναι η προτεραιότητα των φορέων της Παιδείας σήμερα Προσφέρουν Παιδεία ή Εκπαίδευση Μάλλον Εκπαίδευση η Παιδεία παραμελείται

bull Στη σύγχρονή μας οικογένεια ποιοι είναι οι στόχοι- Να εξασφαλίσουμε ανέσεις τροφή ενδυμασία αυτοκίνητο μεγάλο χώρο κατοικίας σπουδές

Απουσιάζει η αγωγή η βοήθεια στον νέο άνθρωπο να πάρει μεν γνώσεις αλλά να αποκτήσει και αυτογνωσία να μάθει ποιος είναι ο ίδιος ποιος ο άλλος ποιος είναι ο Θεός τι είναι ο κόσμος και η σχέση του μαζί τους Λείπει από τη δική μας ζωή το ήθος η τιμιότητα η αξιοπρέπεια η αξιοκρατία η ευθύνη ο σεβασμός Επειδή τα παιδιά μάς μιμούνται σε ότι βλέπουν να κάνουμε μένουν άδεια Παρακολουθώντας την αντίθεση ανάμεσα σε ότι λέμε και ότι είμαστε απογοητεύονται μας περιφρονούν μας απορρίπτουν και μένουν απαίδευτα πνευματικά φτωχά

Το δικό μας μαρτύριο και η μαρτυρία μας ιδιαίτερα στις οικογένειες είναι η συνέπειά μας ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις μας το πρότυπο

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

32

που θα δώσουμε να ακολουθήσουν Η παιδεία είναι θέμα πνευματικό προσφέρεται με κόπο και αγώνα - Μαρτύριο

Είναι ανάγκη δική μας να δίδουμε μαρτυρία Μοιραία θα μας δουν θα μας αξιολογήσουν και θα πράξουν ανάλογα Τούτο είναι και το μαρτύριό μας

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

33

ΟΜΑΔΑ ΣΤ΄

η κριςη ςΤην οικονοΜια

Συντονίστρια Σαββούλα Φιλιππίδου

Η κρίση πρώτιστα είναι πνευματική Η κρίση στην Οικονομία είναι μέσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα Αν δυσκολευτούμε κι εμείς αντιλαμβανόμαστε πως δυσκολεύεται κι ο άλλος Μας δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους που υποφέρουν

Ένα παράδειγμα αλληλοβοήθειας Οι μετανάστες που μένουν στις κοινότητές μας αλληλοβοηθούνται και στηρίζει ο ένας τον άλλο

Όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή και διάκριση στο πώς θα βοηθήσουμε Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει ταπείνωση στις όποιες ενέργειές μας Η εικόνα της Εκκλησίας ανυψώνεται στα μάτια του κόσμου τώρα που για μια ακόμη φορά πρώτη προσέτρεξε να βοηθήσει φιλανθρώπως Αναλογιζόμενοι και παραδείγματα από την ιστορία επί Τουρκοκρατίας οι Επίσκοποι έκαναν φιλανθρωπία ndash οργάνωναν συσσσίτιο - για να μπορέσουν οι ραγιάδες να αντισταθούν στη σκλαβιά των Τούρκων και να επιζητούν την Ελευθερία τους

Η οικονομία αφορά μάλλον το πώς να ζούμε καλύτερα το πώς να ζούμε με χαρά με αρχοντική χαρά που την παίρνουμε πραγματικά με το να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους ldquoΗ ευτυχία των άλλων είναι η αρχοντική χαράrdquo Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας

Τα ΜΜΕ με τις διαφημίσεις απευθύνονται όχι πια στο λογικό του ανθρώπου (αγοράζω κάτι επειδή το χρειάζομαι) αλλά στα πάθη του ldquoΜε ένα στυλό θα γίνω κάποιοςrdquo παρουσιάζουν κάποιες διαφημίσεις απευθυνόμενες στον εγωισμό και την κενοδοξία του ανθρώπου

Σήμερα έχουμε ξεφύγει από τις ελληνοχριστιανικές αξίες Δεν δοξάζουμε πρώτα τον Θεό Αντιστρέψαμε τον ldquoύμνο των αγγέλωνrdquo μια καθημερινότητα που πρέπει να προσδιορίζει τη ζωή μας

Σήμερα η γυναίκα έχει γίνει μέρος του οικονομικού συστήματος Οφείλει και έχει χρέος να θέτει τη μαρτυρία της πρώτα στην οικογένειά της γιατί

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

34

δυστυχώς η οικονομική κρίση οδηγεί και σε διάλυση της οικογένειας

Οι Χριστιανικοί Σύνδεσμοι πρώτιστα πρέπει να προσφέρουν στους πάσχοντες αδελφούς μας τον Χριστό αξιοποιώντας τα χαρίσματα που έχει ο καθένας Δυστυχώς η οικονομική κρίση έδειξε την πνευματική μας φτώχεια της κοινωνίας αλλά και του καθενός ξεχωριστά Ο καθένας πρέπει να δει τι μπορεί να κάνει ldquoΕργάσου στα κρυφά και ο Θεός θα σε φανερώσειrdquo Καλλιέργησε δηλαδή πρώτα τον εαυτό σου πνευματικά στα κρυφά και θα σε φανερώσει ο Θεός στα μάτια των ανθρώπων

Η οικονομική πνευματική ηθική κρίση οφείλεται στην απουσία της εμπειρίας των παλαιοτέρων Έχουμε κόψει κάθε δεσμό με τις ρίζες μας με τις παρακαταθήκες που μας έχουν κληρονομήσει οι πρόγονοί μας

Ένας αμερικανός οικονομολόγοςφιλόσοφος είπε ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει στον 21ο αιώνα είναι η Ορθοδοξία εξαιτίας των αρχών της

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

700-1000 πμ Ὄρθρος ndash Θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα Τή Θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κΧριστοφόρος

1030-1100 πμ Πρόγευμα

1100-1110 πμ Χαιρετισμοί

- Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π Γεώργιος Ἀντωνίου προϊστάμενος ἹΝΠαναγίας Εὐαγγελίστριας Παλλουριώτισσας - κ Εὐανθία Ἀχιλλέως Πρόεδρος τῆς Συντονιστικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν ΧΣΓ

1110 πμ-12 μ Σύντομες Εἰσηγήσεις

(1) Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Καρπασίας κ Χριστοφόροςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρίαrdquo

(2) κ Ζωή Κανάβα Συγγραφέαςμέ θέμα

ldquoΜαρτύριο καί Μαρτυρία στόν σύγχρονο κόσμοrdquo

1200 μ-100 μμ Ὁμαδική Ἐργασία

100 μμ-130 μμ Κλείσιμο ἐργασιῶν τοῦ Σεμιναρίου ἀπό τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ Χριστοφόρο

130 μμ Γεῦμα

Τό Δ Ἐπιμορφωτικό Σεμινάριο τῶν ΧΣΓ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου πραγματοποιήθηκε τήν Κυριακή 20 Μαΐου 2012 στόν ἹΝαό Παναγίας Εὐαγγελίστριας στήν Παλλουριώτισσα

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

36

Πώς κύριΕ

νά δώσουμε τῆς δικῆς Σου ἀγάπης τήν μαρτυρία

νά παρηγορήσουμε τόν λαβωμένο ἀπό τήν ἁμαρτία

νά ἐπιθέσουμε στοῦ πονεμένου τήν πληγή τό φάρμακο

νά συμπονέσουμε τόν πλησίον σάν ἄλλο μας ἑαυτό

Πῶς νά κηρύσσομεν Χριστόν ἐσταυρωμένον

Πῶς Κύριε

-Ὅταν τρωθεῖ ἡ καρδία ἀπό θείον ἔρωτα Τότε μόνον Κύριε

π ΠΠ

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως

37

ΜαρΤύριο και ΜαρΤύρια

Γονατίζουμε μπρος στο Μέγα Μαρτύριο της Σταύρωσηςτην περίτρανη μαρτυρία της Αγάπης ΤουΕνστερνιστήκαμε την άκρα ταπείνωσή Τουυμνώντας τη Γέννηση και προσκυνώντας το Θείο Πάθος ΤουΗ Γέννησή Του η Θανατική καταδίκη του ελλείμματος της Αγάπηςη Ανάστασή Του η νικηφόρα έφεση της καταδίκης μας σε θάνατο

Ας αξιοποιήσουμε το δοθέν υπέρτατο αγαθό της πνευματικής ελευθερίαςως εξουσία επί γης ως μέθεξη ΑγάπηςΑς μαρτυρήσουμε τα γεγονότα διαχρονικά με Πίστη και ΠαρρησίαΑς καλλιεργήσουμε τα κρίνα της ψυχήςποτίζοντάς τα ιδρώτα και δάκρυαώστε άξια να προσφερθούν στον αειθαλή Επιτάφιό Τουως μαρτυρία της δικής μας αγάπης Ευανθία Αχιλλέως