هرمز نمکی سازندHormoz Salt Fm.

Course Instructor :

Dr. Mohammad Ghavidel Syooki

Introduce by:

Mohammad Javad Derakhshan

نامهرمز جزیره از سازند این نام

تنگه ) فارس خلیج داخل دراست( شده گرفته . هرمز

تاریخچه

سال کرد 1642در اشاره هرمز نمکی سازند به که بود کسانی اولین از .B.Tavernier

سال مشاهده W.T.Blanford، 1875در شناسی زمین های سازند بر یادداشتی دراین جزایر از ای پاره و خلیج راس تا کراچی از پارس و بلوچستان سواحل طول در شدهبه را هرمز نام نمکی های گنبد ماگمایی و تبخیری های سنگ مجموعه به توجه با ، خلیج

ساخت در که همراه آذرین و رسوبی های سنگ ، نمک سنگ درهم مجموعه تمامینمود . اطالق داشتند نقش هرمز جزیره

و G.E.Pilgrim، 1908در ایران جنوب در نمکی های گنبد تمامی به را هرمز سری نامداد . گسترش فارس خلیج جزایر

نمونه برش

زاگرس از ای منطقه هیچ در آن کامل ردیف و بوده نمونه برش فاقد سازند ایندرنگ - چاه در آن باالیی های بخش بجز جاهی هیچ در و ندارد نشده 1رخنمون حفاری

. است

شناسی سنگ

روبروی در حمیران نمکی گنبد از گرفت قرار بررسی مورد هرمز سازند از که برشی اولیناست زیر شرح به پایین به باال از آن شناسی سنگ و آمد دست به قشم ی : جزیره

با 80 تناوب در میکادار سبز سنگ ماسه آنها زیر در که رنگ ای قهوه های مارن و شیل مترضخامت به مارن و سبز . 180آهک رنگ به نمکی های مارن ، زیرین قسمت در باشد می متر

ضخامت به ژیپس با همراه ارغوانی دارند 75و قرار نمکها آنها زیر در نهایت در و متر .

چنین باال به پایین از البوزا نمکی ستون همراه های بلوک در را هرمز سازند ردیفG.M.Leesتوصیف

کند : می

ژیپس های الیه و رنگ سبز رس از هایی الیه با تناوب در ارغوانی تا صورتی های سنگ ماسههای . آهک سپس شوند می تر ضخیم قاعده سمت به و رسد می متر ده به آنها ضخامت که

شوند می دیده رسی های سنگ آن البالی در که ای ماسه و دولومیتی رنگ . تیره

شناسی سنگ

) الر ) ناحیه طاق سیاه بنو چاه نمکی ستون همراه های بلوک در را بارز ردیف یکP.E.Kent گزارش

است زیر صورت به پایین به باال از که است : نموده

ضخامت به تیره ای قهوه تا زرد های متر 120دولومیت

ضخامت به بودار رنگ سیاه های متر 15-5دولومیت

ضخامت به سفید رنگ به الیه نازک های متر 15-10ژیبس

ضخامت به رنگ خاکستری و سرخ تا ارغوانی رسی های متر 60سنگ

J.stockline در واقع پیر بازون مانند نقاطی در را هرمز سازند شناسی چینه موقعیتهر . است دانسته روشن حدی تا بلند زاگرس نقاط از ای پاره همچنین و فارس شمال

نامبرده ولی ندارد وجود سازند این های نمک از اثری اشاره مورد های ردیف در چندسنگ . ردیف است کرده قلمداد ها نمک این وجود معرف را زا نمک های چشمه وجود

است : زیر شرح به باال به پایین از ها نمک از بعد شناسی

شناسی سنگ

و رنگارنگ دار میکا های شیست و ها برش از تداخلی با دولومیتی آهک و دولومیتارغوانی بخصوص

ای الیه بین های دولومیت همراه به دار میکا ، رنگ ارغوانی های شیل

صورتی تا ارغوانی آرکوزیک های سنگ ماسه

رنگ سفید های کوارتزیت یا و سفید تا صورتی کوارتزیتیک های سنگ ماسه

سیاه به متمایل آبی یا سیاه های آهک و رنگ تیره سیلیسی های دولومیت

شیل با تناوب در آهک و دولومیت

نمکی بخش ضخامت

از بیش را ها آن زده 1000ضخامت مترتخمین .P.E.Kent

حداقل را ها آن کرده 1500ضخامت بیان متر .H.Huber

از را ها آن است 4000تا 2000ضخامت کرده بینی پیش .P.Verrall

بین را ها آن کرده 1500تا 900ضخامت بیان متر . R.A.Player

که رسد می نظر به اما است متفاوت مختلف نواحی در هرمز نمک ضخامت حال هر درباشد هرمزگان و بندرعباس ناحیه در حداکثر . انباشتگی

در تغییر ، کامل رخنمون یک نبودن همانا ، نمکها ضخامت تخمین در اساسی مشکلدر ها داده بودن نارسا و ساختمانی تحوالت سبب به رویی طبقات وضعیت و ضخامت

است مغناطیسی سنگ پی .نقشه

سنندارد . وجود نظر اتفاق هرمز نمکی سازند سن ی درباره

P.E.Kent , G.M.Lees , H.de bocckh et al داشته هرمز بودن کامبرین به اعتقادولی دشتی W.B.R.Kingاند نمکی گنبد از شده آوری جمع های تریلوبیت ی مطالعه با

. است کرده پیشنهاد باال تبخیری غیر ردیف برای را میانی کامبرین J.V.Harrisonسنکرد . پیشنهاد را میانی کامبرین سن نیز

را میانی کامبرین سن الوینیده خانواده از تریلوبیت فسیل یافتن با نژاد زاهدی و مطیعی. کردند پیشنهاد آن برای

سن

از متشکل از D.L.Stepanov , J.Stocklinگروهی نقل , M.A.ZharkovبهR.A.Player , P.E.Kent دولومیت با ارزی هم استناد به را هرمز سازند های نمک

تریلوبیت وجود علیرغم ، اند . Redlichiaسلطانیه داده نسبت پیشین کامبرین اینفرا بهدارد . تعلق پیشین کامبرین به سلطانیه سازند عمده بخش گشته معلوم اکنون ولی

سن

سنگ . در سیوکی قویدل م دیگر طرف ازچاه در هرمز نمکهای رویی بخش های

اعماق 1درنگ – متر 2110-2107درقابل که نمود مشخص هایی آکریتارک

، شوروی کامبرین باالیی بخش با مقایسهباشد . می اسپانیا و هندوستان

که رسد می نظر به شواهد این به توجه بازیرین کامبرین از هرمز نمکی سازند سن

. باشد میانی کابرین تا

جغرافیایی گسترش

M.A.Zharkov – پاکستان ایران کامبرین نمکی حوضه عناصر از را هرمز سازندعمان . ، عربستان ، ایران نمکی های گنبد کلیه نمکی ی حوضه این است کرده قلمداد

تبخیری . رسوبات ی کلیه گیرد می بر در را پاکستان پنجاب حوضه نمکدار های ردیف وی جزیره شبه شرقی شمال ، فارس خلیج جنوب ، ایران جنوب نواحی در حوضه این

) از ) – بیش رخنمون با شیرگشت کرمان مرکزی ایران شرق و عمان ، 200عربستاناز . کرمان شمال مرکزی ایران شرقی حوضه شوند می مشخص نمکی ستون یا گنبد

و سازد می جدا مرکزی ایران از را لوت بلوک که گردد می محدود نایبند گسل به شرقدر کال عربستان شرقی شمال و فارس خلیج جنوب ، ایران جنوب های گنبد جنوب ناحیه

شوند : می متمرکز ناحیه چهار

1 – ) کازرون. ) شیراز ی فارس. – 2ناحیه ناحیه فارس. – 3شرق خلیج -4جنوب عمان. ظفار

هرمز نمکی سازند سن در نگری باز

نظر در پسین پرکامبرین یا کامبرین اینفرا را هرمز سازند سن ها نوشته از بسیاری دردر که است کربناتی های سنگ در تریبولیت موجودیت استناد به تنها این و اند گرفته

. تشخیص است توجه جالب آنچه ولی گیرد می قرار نمکی رسوبات از باالتر موقعیتیسیبری شرق در زیرین کامبرین تا میانی کامبرین ردیفهای در تریلوبیت همین وجود

گیرد . می قرار نمکی عظیم رسوبات آن زیر در که است

M.A.Zharkov – گسترش دارای پاکستان ایران نمکی حوضه که است معتقدقابل نیز نمکی رسوبات حجم نظر از و بوده سیبری شرق حوضه مشابه جغرافیایی

باشند . می مقایسه

Z.R.Beydoun می و داده قرار بررسی مورد را هرمز سازند سن مورد در آرا تفرقبا نمک دو یا باید اینصورت غیر در هستند کامبرین به متعلق محتمال هرمز های نمک گوید

باشد . داشته وجود پرکامبرین و کامبرین سن دو

هرمز نمکی سازند سن در نگری باز

شماره چاه در پالینولوژ�ی شواهد اساس بر سیوکی های 1قویدل نمک باالیی حد درنگداند . می میال سازند معادل و باالیی کامبرین به متعلق را هرمز

به متعلق هرمز ردیف از آمده بدست شواهد ترین جدید که دارد می اظهار حمدیسازند قدمت به ردیف همین در شده یافت ای سنگواره آثار ترین قدیمی و اردویسین

. رسد می زاگون

پایان