ÁÍÔ ÉÐÁÔÅÑ ÉÊÇ

Ç ÓÔÁÓÇ ÔÏÕ ÆÇËÙÔÉÊÏÕ

ÐÁËÁÉÏÇÌÅÑÏËÏÃÉÔÉÓÌÏÕ

ÌÏÍÁ×ÏÕ ÂÁÓÉËÅÉÏÕÃÑÇÃÏÑÉÁÔÏÕ

ÁÃÉÏÍ ÏÑÏÓ2000

Óôü ðåñéïäéêü «´Áãéïé ÊïëëõâÜäåò»1 Täçìïóéåýèç Cñèñï ôïˆ

ð. ÍéêïëÜïõ Äçìáñ@, äéÜ ôïˆ ‚ðïßïõ êáôçãïñårôáé _ ‘ÉåñÜ

ÌïíÞ ‘Ïóßïõ Ãñçãïñßïõ ãéÜ ôÞí óôÜóç ôçò Víáíôé ôïˆ Ïsêïõìå-

íéóìïˆ êáß ôïˆ Æçëùôéóìïˆ.

’ÁöïñìÞ ãéÜ ôÞí óýíôáîç ôïˆ Cñèñïõ á‰ôïˆ Väùóå _ ðñü

Vôïõò Aðï÷þñçóÞ ìïõ Aðü ôïýò ÆçëùôÝò ðáôÝñåò ôïˆ ‘Áãßïõ ²Ï-

ñïõò êáß _ TãêáôáâßùóÞ ìïõ óôÞí Tí ëü㤠tåñÜ ÌïíÞ. Ásôßá

ô\ò ðñÜîåþò ìïõ á‰ô\ò eôáí _ Tíôåë™ò TóöáëìÝíç Têêëçóéï-

ëïãéêÞ ãñáììÞ ðïý V÷ïõí õtïèåôÞóåé ït ÆçëùôÝò êáß ëïéðïß

Ã.Ï.×. Ðáëáéïçìåñïëïãßôåò. Ìåôáîý ô™í ðïëë™í Tðé÷åéñçìÜôùí

ìïõ ãéÜ ôÞí AíùôÝñù Aðüöáóç eôáí êáß _ óôÜóç ôïˆ Bãßïõ

Óùöñïíßïõ Víáíôé ô™í átñåôéê™í Ìïíïèåëçô™í.

‘Ï ð. Íéêüëáïò Aó÷ïëårôáé óôü Cñèñï ôïõ êõñßùò ìÝ ôÞí

óôÜóç á‰ôÞ ôïˆ Bãßïõ Óùöñïíßïõ. Êáôçãïñïˆíôáé Tðßóçò ït Tðß-

óêïðïé ô\ò ’Åêêëçóßáò, …ôé êçñýôôïõí ôÞí áwñåóç ôïˆ Ïsêïõìå-

íéóìïˆ äéÜ ô\ò Aëëáã\ò ôïˆ _ìåñïëïãßïõ, ô™í äéáëüãùí, óõì-

ðñïóåõ÷™í êáß Cëëùí êáéíïôïìé™í. Óõã÷ñüíùò êáôçãïñårôáé êáß

_ tåñÜ ÌïíÞ ìáò, TðåéäÞ äÝí äéáêüðôïõìå ôÞí TêêëçóéáóôéêÞ

Tðéêïéíùíßá ìÝ ôïýò Tðéóêüðïõò ìáò, ðáñÜ ôÞí (ä\èåí) ñçôÞ Tðé-

ôáãÞ ô™í Bãßùí ÐáôÝñùí êáß ôÞí Šðï÷ñÝùóç ôïˆ éå` êáíüíïò

ô\ò ÁÂ` óõíüäïõ (861)2.

5

1. Öýëëï 27, ’Éïýëéïò - ÄåêÝìâñéïò 1999.2. P.G. 137, 1068 A-C.

²Åæçóá Aðü êïíôÜ ôïýò êáôÜ ôÜ Cëëá Aãáðçôïýò êáß TíáñÝôïõò

ÆçëùôÝò ðáôÝñåò êáß Tîåôßìçóá ôÞí å‰ëÜâåéÜ ôïõò, ôÞí AãÜðç

ôïõò ãéÜ ôüí ìïíá÷éóìü êáß ôÞí AãùíéóôéêüôçôÜ ôïõò. Äéåðß-

óôùóá …ìùò …ôé óõíôçñïˆí Xíá Aíôéêáíïíéêü ó÷ßóìá êáß ðáñ-

åñìçíåýïõí ôÞí äéäáóêáëßá ô™í Bãßùí ÐáôÝñùí êáß ôÞí Têêëç-

óéáóôéêÞ ‘Éóôïñßá. Ðñüò ôü ðáñüí, ìÝ ôÞí å‰ëïãßá ôïˆ óåâáóôïˆ

ãÝñïíôüò ìïõ ðáôñüò Ãåùñãßïõ, Aðáíô™ Tí óõíôïìßI óôßò êáôçãï-

ñßåò ôïˆ Cñèñïõ, ãéÜ íÜ Aðïäåßîù …ôé _ óôÜóç ìáò åyíáé Aðïëýôùò

óýìöùíç ìÝ ôÞí ’Ïñèüäïîç ’Åêêëçóéïëïãßá. Âáóéêü êñéôÞñéï ãéÜ

ôÞí AðÜíôçóç á‰ôÞ èÜ AðïôåëÝóç _ ðáôåñéêÞ äéäáóêáëßá Víáíôé

ô™í átñåôéê™í êáß ô™í Aíôéêáíïíéê™ò Tíåñãïýíôùí Tðéóêüðùí.

Á. Ç ÐÁÔÅÑÉÊÇ ÄÉÄÁÓÊÁËÉÁ

1. ÃéÜ ôïýò êáôáäéêáóìÝíïõò átñåôéêïýò.

‘Ç óôÜóç ô™í Bãßùí ÐáôÝñùí Víáíôé ô™í átñåôéê™í eôáí ðÜí-

ôïôå _ uäéá. ‘Ï Eãéïò ÔáñÜóéïò Êùíóôáíôéíïõðüëåùò ëÝãåé …ôé

«êáô’ ï‰äÝí ôïýò ðáôÝñáò åŠñßóêïìåí äéáöùíïˆíôáò, Aëë’ ›ò ôïˆ

á‰ôïˆ ðíåýìáôïò ƒíôåò, ðÜíôåò ôü á‰ôü êçñýôôïõóé êáß äéäÜóêïõ-

óéí»3. ²Åôóé, ‚ Eãéïò Ãñçãüñéïò ‚ Èåïëüãïò äéäÜóêåé …ôé ðñÝðåé

íÜ Aðïóôñåöþìåèá ôïýò átñåôéêïýò ›ò Aëëïôñßïõò ô\ò êáèïëéê\ò

’Åêêëçóßáò4. Ït átñåôéêïß, êáôÜ ôüí Ì. ’ÁèáíÜóéï, åyíáé ëýêïé

êáß ðñüäñïìïé ôïˆ ’Áíôé÷ñßóôïõ5, Tí™, êáôÜ ôüí Ì. Âáóßëåéï,

÷åéñüôåñïé êáß Aðü ôüí ’Éïýäá6. ‘Ï …óéïò ’ÉùÜííçò ‚ Äáìáóêçíüò

ðáñáããÝëëåé íÜ ìÞ äßíïõìå ìåôÜëçøç óôïýò átñåôéêïýò, ï‹ôå íÜ

6

3. Ó. ÌÞëéá, Ô™í tåñ™í óõíüäùí... óõëëïãÞ, Ðáñßóéïé 1761, ôüì. â`, ó. 737.4. ’ÅðéóôïëÞ ñâ`, P.G. 37, 196A.5. Ðßóôéò ô™í Bãßùí... ÐáôÝñùí ô™í Tí ÍéêáßI, P.G. 28, 1641C.6. ’ÅðéóôïëÞ óì`, P.G. 32, 897A.

ëáìâÜíïõìå ôÞí äéêÞ ôïõò7, TðåéäÞ, êáôÜ ôüí …óéï Èåüäùñï ôüí

Óôïõäßôç, _ ìåôÜëçøç ô™í átñåôéê™í åyíáé öÜñìáêï ìåëáríïí êáß

óêïôßæïí ôÞí øõ÷Þ8.

Ôü ìíçìüóõíï ôïˆ átñåôéêïˆ Tðéóêüðïõ åyíáé ìïëõóìüò9, Tí™,

êáôÜ ôüí Eãéï Óõìåþí Èåóóáëïíßêçò, Aðáãïñåýåôáé êáß ‚ óõíåê-

êëçóéáóìüò ìÝ ôïýò átñåôéêïýò10. Ït ́Áãéïé ðñïôñÝðïõí ôïýò átñå-

ôéêïýò íÜ Tãêáôáëåßøïõí ôÞí áwñåóç êáß íÜ ðñïóÝëèïõí óôÞí

êáèïëéêÞ ’Åêêëçóßá, äéáöïñåôéêÜ äÝí šöåëïˆíôáé Aðü ôÜ êáëÜ

ôïõò Vñãá11, ï‹ôå ìðïñïˆí íÜ êëçñïíïìÞóïõí ôÞí âáóéëåßá ôïˆ

Èåïˆ12.

2. ÃéÜ …óïõò Uíþíïíôáé ìÝ êáôáäéêáóìÝíïõò átñåôéêïýò.

Óõìöþíùò ðñüò ôïýò êáíüíåò á` êáß â` ô\ò Ã` Ïsêïõìåíéê\ò

óõíüäïõ13, …óïé ðñïó÷ùñïˆí óôïýò átñåôéêïýò Têðßðôïõí ô\ò Tê-

êëçóéáóôéê\ò êïéíùíßáò êáß ô\ò tåñùóýíçò. ‘Ùò Tê ôïýôïõ, ït

Eãéïé ÓÜââáò êáß Èåïäüóéïò ìÝ …ëïõò ôïýò ìïíá÷ïýò ô\ò Ðáëáé-

óôßíçò TäÞëùíáí …ôé åyíáé ðñüèõìïé íÜ ÷ýóïõí ôü ázìá ôïõò,

ðáñÜ íÜ äå÷èïˆí Xíùóç ìÝ ôïýò Ìïíïöõóßôåò14.

ÌÝ ôüí uäéï ôñüðï Aíôéìåôùðßóèçóáí êáß ït Uíþóåéò ìÝ ôïýò

AìåôáíïÞôïõò Ëáôßíïõò ôÜ Vôç 1274 êáß 1439. Ït ÐáôÝñåò äçëáäÞ

äéÝêïøáí ôÞí TêêëçóéáóôéêÞ êïéíùíßá ìÝ …óïõò AðåäÝ÷ïíôï ôÞí

7

7. ²Åêäïóéò AêñéâÞò ô\ò ’Ïñèïäüîïõ ðßóôåùò, êåö. éã` (ðóô`), P.G. 94, 1153B.8. ’ÅðéóôïëÞ êä`, âéâëßï â`, P.G. 99, 1189C.9. ‘Ïóßïõ Èåïäþñïõ ôïˆ Óôïõäßôïõ, ’ÅðéóôïëÞ óê`, âéâëßï â`, P.G. 99, 1669A.10. ‘Åñìçíåßá ðåñß ôå ôïˆ èåßïõ íáïˆ, êåö. êç`, P.G. 155, 708D.11. ‘Áãßïõ ’Áíáóôáóßïõ ’Áíôéï÷åßáò, ‘Ïäçãüò, P.G. 89, 48C.12. ‘Áãßïõ ’Éãíáôßïõ ôïˆ Èåïöüñïõ, P.G. 96, 508C.13. P.G. 137, 349-353.14. ‘Ïóßïõ Óõìåþí ôïˆ Ìåôáöñáóôïˆ, Âßïò êáß ðïëéôåßá ôïˆ ‚óßïõ êáß èåï-

öüñïõ ðáôñüò _ì™í Èåïäïóßïõ ôïˆ ÊïéíïâéÜñ÷ïõ, § ìè`, P.G. 114, 517C.

Xíùóç ô\ò Ëõþí (1274). Ðñïåôßìçóáí ìÜëéóôá ôÜ âáóáíéóôÞñéá

êáß ôüí èÜíáôï, ›ò ït Bãéïñårôåò ‚óéïìÜñôõñåò15 êáß ït …óéïé

ÌåëÝôéïò êáß Ãáëáêôßùí16. ‘Ï Eãéïò ÌÜñêïò ‚ ʼnãåíéêüò Tðßóçò

óõíéóôïˆóå óôïýò ’Ïñèïäüîïõò íÜ ìÞ Tðéêïéíùíïˆí ìÝ …óïõò

AðåäÝ÷ïíôï ôÞí øåõäÝíùóç ô\ò Öëùñåíôßáò (1439) êáß Vëåãå:

«ÖåõêôÝïí á‰ôïýò, ›ò öåýãåé ôéò Aðü ƒöåùò»17.

3. ÃéÜ …óïõò êçñýôôïõí áwñåóç.

‘Ï tåñüò Äïóßèåïò ‘Éåñïóïëýìùí, Uñìçíåýùí ›ñáéüôáôá ôÞí

’Ïñèüäïîç ’Åêêëçóéïëïãßá, ðáñïõóéÜæåé ôüí ôñüðï ìÝ ôüí ‚ðïrï

_ ’Åêêëçóßá Aíôéìåôùðßæåé á‰ôïýò ðïý êçñýôôïõí Tíôüò á‰ô\ò át-

ñåôéêÜ äüãìáôá: «ÔÞí áwñåóç ôÞí Aíáöýïõóáí, TÜí Tîáðëùèj,

êñßíåé êáß êáôáêñßíåé _ Ï sêïõìåíéêÞ óýíïäïò»18. ÌåôÜ äÝ ôÞí

óýíïäï ït Aìåôáíüçôïé átñåôéêïß Aðåêüðôïíôï ðáíôåë™ò ô\ò Tê-

êëçóéáóôéê\ò êïéíùíßáò.

ÓÝ ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò _ TêêëçóéáóôéêÞ êïéíùíßá ìÝ ôïýò A-

íùôÝñù äéåêüðôåôï êáß ðñü óõíïäéê\ò êñßóåùò19. ‘Ï éå` êáíþí

ô\ò ÁÂ` óõíüäïõ TðéôñÝðåé ôÞí ðñÜîç á‰ôÞ, Töüóïí ãßíåôáé ìÝ

óêïðü íÜ Tëåõèåñùè\ _ ’Åêêëçóßá Aðü ôü ó÷ßóìá êáß ôÞí áwñåóç

ô™í Tðéóêüðùí á‰ô™í20. ’ÅðåéäÞ …ìùò ôü Têêëçóéáóôéêü ó÷ßóìá

äÝí åyíáé êÜôé ôü Bðëü, _ ôåëéêÞ êñßóç êáß _ AðïêïðÞ ô™í át-

8

15. ’Á. Äçìçôñáêïðïýëïõ, ‘Éóôïñßá ôïˆ ó÷ßóìáôïò, Ëåéøßá, 1867, ó. 70-74. 16. ‘Ïóßïõ ÍéêïäÞìïõ, ÍÝïí ’Åêëüãéïí, ó. 320-322.17. Ôïrò Bðáíôá÷ïˆ ô\ò ã\ò... ’Ïñèïäüîïéò ÷ñéóôéáíïrò, § 6, Tí ’Éù. Êáñìßñç,

ÔÜ äïãìáôéêÜ êáß óõìâïëéêÜ ìíçìårá ô\ò ’Ïñèïäüîïõ êáß êáèïëéê\ò ’Åê-êëçóßáò, Tí ’ÁèÞíáéò 1960, ôüì. á`, ó. 427.

18. ÄùäåêÜâéâëïò , âéâ. ä`, êåö. é`, § ã`.19. ‘Áãßïõ Êõñßëëïõ ’Áëåîáíäñåßáò, TðéóôïëÞ éá`, P.G. 77, 81BC.20. ‘Ïóßïõ ÍéêïäÞìïõ ‘Áãéïñåßôïõ, ÐçäÜëéïí, ’Áè\íáé 1970, ó. 358.

ñåôéê™í Aðü ôÞí ’Åêêëçóßá, ›ò ðñïáíåöÝñáìå, AíåôÝèç óôßò Ïs-

êïõìåíéêÝò óõíüäïõò.

Á‰ôü Vãéíå, äéüôé ït átñÝóåéò äÝí eôáí å‹êïëï íÜ óõíåéäç-

ôïðïéçèïˆí AìÝóùò Aðü ôü ðëÞñùìá ô\ò ’Åêêëçóßáò. ’Åðßóçò äÝí

eôáí äßêáéï íÜ èåùñïˆíôáé átñåôéêïß, ðñü ô\ò ôåëéê\ò AðïöÜóåùò

ô\ò Ïsêïõìåíéê\ò óõíüäïõ, …óïé Têïéíùíïˆóáí Aðü Cãíïéá, ãéÜ

Ïsêïíïìßá a ãéÜ êÜðïéá Cëëç ásôßá ìÝ ôïýò Tðéóêüðïõò ðïý TêÞ-

ñõôôïí átñåôéêÝò äïîáóßåò. Ãé’ á‰ôü êáíåßò tåñüò êáíþí a Eãéïò

ÐáôÞñ äÝí TðÝâáëå ðïôÝ óôü ’Ïñèüäïîï ðëÞñùìá ôÞí äéáêïðÞ

ô\ò Têêëçóéáóôéê\ò êïéíùíßáò ìÝ ôïýò átñåôéêïýò ðñü óõíïäéê\ò

êñßóåùò. ’Åðßóçò êáíåßò êëçñéêüò äÝí TôéìùñÞèç ðïôÝ ãé’ á‰ôü,

óÝ Aíôßèåóç âåâáßùò ìÝ á‰ôïýò ðïý óõíÝ÷éæáí ôÞí Tðéêïéíùíßá

ìåôÜ ôÞí óõíïäéêÞ êáôáäßêç.

’ÁñêåôÜ ðáñáäåßãìáôá Aðü ôÞí TêêëçóéáóôéêÞ ‘Éóôïñßá Aðï-

äåéêíýïõí, …ôé Aðü ôÞí TìöÜíéóç ô\ò átñåôéê\ò äéäáóêáëßáò ìÝ÷ñé

ôÞí ôåëéêÞ êáôáäßêç ôçò ìåóïëáâïˆóå Xíá äéÜóôçìá, ìéêñü a

ìåãÜëï. ÓôÞí ðåñßïäï á‰ôÞ _ ’Åêêëçóßá ðñïóðáèïˆóå äéÜ ô™í

Têðñïóþðùí ôçò íÜ öÝñç óÝ ìåôÜíïéá ôïýò “êáéíïýò” äéäáóêÜ-

ëïõò, Töáñìüæïõóá ôÞí AíåãíùñéóìÝíç Aðü …ëïõò ôïýò Bãßïõò

ÐáôÝñåò ãñáììÞ ô\ò Ïsêïíïìßáò. ²Åôóé, ð.÷., Tí™ ‚ Ìïíïèåëç-

ôéóìüò Cñ÷éóå íÜ êçñýôôåôáé ôü 615, ït êýñéïé ðïëÝìéïß ôïõ, Eãéïé

Óùöñüíéïò êáß ÌÜîéìïò, äÝí öáßíåôáé íÜ V÷ïõí äéáêüøåé ôÞí

Tðéêïéíùíßá ìÝ ôïýò átñåôéêïýò ðñü ô™í óõíüäùí ô\ò Äýóåùò

(640-649), ðïý ôïýò AíåèåìÜôéóáí.

‘Ç Ïsêïíïìßá óõíáíô@ôáé êáß óôÞí ðåñßðôùóç ô\ò óôÜóåùò

Víáíôé ô™í Ëáôßíùí. Óôü AíùôÝñù óõìðÝñáóìá êáôáëÞãïõìå êáß

Cí Aêüìç äå÷èïˆìå ôÞí Aêñáßá ðåñßðôùóç, …ôé ït ðÜðåò TêÞñõîáí

TðéóÞìùò ôÞí áwñåóç ôïˆ Filioque ôü 1009 êáß ƒ÷é …ôé ôÞí äéÝ-

9

äéäïí Aíõðïóôüëùò Aðü ôüí é$ ás™íá21. Ït ÆçëùôÝò ðñïöáóßæïí-

ôáé …ôé ‚ ÷ùñéóìüò Vãéíå ðÜñáõôá, êáèþò ‚ Êùíóôáíôéíïõðüëåùò

ÓÝñãéïò äéÝãñáøå ôü ƒíïìá ôïˆ ðÜðá Aðü ôÜ äßðôõ÷á ôü 100922.

ÖÝñíïõí ìÜëéóôá êáß ó÷åôéêÞ ìáñôõñßá Aðü ôüí tåñü Äïóßèåï.

Ðñïêáëår ìåãÜëç Tíôýðùóç _ ðáñáðïßçóç ô\ò ‘Éóôïñßáò êáß _

Aðüêñõøç ô™í UðïìÝíùí ëüãùí ôïˆ tåñïˆ Ðáôñüò.

ËÝãåé ëïéðüí ‚ tåñüò Äïóßèåïò, …ôé ït Šðüëïéðïé ðáôñéÜñ÷åò

äÝí äéÝãñáøáí ôü ƒíïìá ôïˆ ðÜðá Aðü ôÜ Äßðôõ÷á ôü 1009,

Aëë’ Vðåéôá Aðü óáñáíôáðÝíôå Vôç (1054). ’Åííïårôáé âåâáßùò,

…ôé _ Êùíóôáíôéíïýðïëç eôáí UíùìÝíç ìÝ ôÜ AíùôÝñù ðáôñéáñ-

÷årá êáè’ …ëï á‰ôü ôü äéÜóôçìá. ‘Ç Ïsêïíïìßá á‰ôÞ Víáíôé ô™í

Ëáôßíùí Vãéíå TðåéäÞ «ït ÐáôñéÜñ÷áé êáôÜ ôü Añ÷árïí Têêëçóéá-

óôéêüí Vèïò, ì@ëëïí ôïˆ Êçñïõëáñßïõ Tíåñãïˆíôåò ôü êáíïíéêüí

äßêáéïí, TîåäÝ÷ïíôï ôÞí äéüñèùóéí ô\ò ñùìáúê\ò ’Åêêëçóßáò, …-

èåí êáß Tìáêñïèýìïõí»23. «Ï t ’Áíáôïëéêïß (äçëáäÞ) ïsêïíïìéê™ò,

óåóéãÞêáóéí Tðß ðïëýí êáéñüí, ïsüìåíïé ôïýò ’Éôáëïýò ðñüò ôÜ

êñåßôôù ìåôáêéí\óáé ôÜò êáéíïôïìßáò á‰ô™í, ìåßíáíôáò äÝ Tí ôj

ïsêåßI ðåéóìïíj, AðÝâáëïí á‰ôïýò ô\ò Têêëçóéáóôéê\ò Uíþóå-

ùò»24.

´Ïôáí Tðßóçò ‚ Eãéïò Ãñçãüñéïò (ðáôÞñ ôïˆ Bãßïõ Ãñçãïñßïõ

ôïˆ Èåïëüãïõ) ŠðÝãñáøå Aðü Bðëüôçôá Xíá _ìéáñåéáíéêü óýì-

âïëï (361), ït ìïíá÷ïß äéÝêïøáí ôÞí Tðéêïéíùíßá ìáæß ôïõ25. ‘Ï

Eãéïò Ãñçãüñéïò …ìùò êáß Cëëïé äÝí ôüí T÷þñéóáí. Á‰ôü ôü

10

21. Ö. Âáöåßäïõ, ’ÅêêëçóéáóôéêÞ ‘Éóôïñßá , § 113, 1.22. Ðåñß Têêëçóéáóôéê\ò êïéíùíßáò êáß ìíçìïóýíïõ êáß ôïˆ ó÷åôéêïˆ á‰ôïrò

ÉÅ` tåñïˆ êáíüíïò ô\ò Á` êáß Â` Bãßáò óõíüäïõ, ´Áãéïí ²Ïñïò 1993, ó.62.

23. ²Åíè’ Aíùô. âéâ. ç`, êåö. â`, § óô`.24. ²Åíè’ Aíùô. âéâ. óô`, êåö. æ`, § è`.25. Ãñçãïñßïõ ðñåóâõôÝñïõ, Âßïò ‘Áãßïõ Ãñçãïñßïõ, P.G. 35, 261C.

Aðïêñýðôïõí óõíÞèùò ït ÆçëùôÝò êáèþò êáß ôßò êñßóåéò ôïˆ tåñïˆ

Ðáôñüò ãéÜ ôïýò ìïíá÷ïýò26. ‘Ç Xíùóç Tðåôåý÷èç, Aöïˆ ‚ õtüò

Ãñçãüñéïò Vðåéóå ôüí ðáôÝñá ôïõ íÜ TêöùíÞóç äçìïóßùò Xíá

’Ïñèüäïîï Óýìâïëï (364)27. ’Åðß ðëÝïí äÝ óôüí á` Åsñçíéêü ôïõ

ëüãï, Tðß ôj Uíþóåé ô™í äéåóôþôùí, ‚ ìÝãáò Èåïëüãïò TëÝã÷åé

TììÝóùò ôïýò ìïíá÷ïýò ãéÜ Aíôáñóßá, ôá÷ýôçôá êáß á‰èÜäåéá.

Ôïýò óõìâïõëåýåé íÜ ìÞ TðéóôñÝøïõí óôüí «uäéïí Vìåôïí», êáèþò

êáß …ôé åyíáé ðñïôéìüôåñï íÜ ìÝíïõìå óôü êïéíü ó™ìá ô\ò ’Åê-

êëçóßáò, …ôáí äÝí åuìåèá ôåëåßùò óßãïõñïé28.

4. ÃéÜ …óïõò ðáñáíïìïˆí Víáíôé ô™í tåñ™í êáíüíùí.

‘Ç Aíôéìåôþðéóç á‰ô™í ðïý ðáñáâáßíïõí (ðåñéóóüôåñï a ëéãü-

ôåñï) ôïýò tåñïýò êáíüíåò, ÷ùñßò íÜ èßãïõí ôÜ äüãìáôá, åyíáé

ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ. Ït êáíüíåò éã`, éä` êáß éå` ô\ò ÁÂ` óõíüäïõ

(Tðß Bãßïõ Öùôßïõ) Aðáãïñåýïõí á‰óôçñ™ò ôÞí äéáêïðÞ ô\ò Tê-

êëçóéáóôéê\ò êïéíùíßáò ìÝ ôïýò Tðéóêüðïõò, ðïý ŠðÝðåóáí óÝ

‚ðïéïäÞðïôå «Vãêëçìá», ðñü óõíïäéê\ò êñßóåùò. Ït Eãéïé ’Áðü-

óôïëïé TðÝôñåðáí ôÞí äéáêïðÞ ô\ò êïéíùíßáò ãéÜ ëüãïõò «å‰óå-

âåßáò êáß äéêáéïóýíçò»29. ‘Ç ëÝîç «äéêáéïóýíç» ìðïñïˆóå å‰-

êüëùò íÜ ðáñåñìçíåõè\, ìÝ AðïôÝëåóìá íÜ óõìâïˆí äéÜöïñá

ó÷ßóìáôá ðïý êáôåäéêÜóèçóáí Aðü ôÞí ’Åêêëçóßá. ÔÜ AëëåðÜë-

ëçëá ó÷ßóìáôá, êõñßùò ô™í Óôïõäéô™í, ðïý Tóõíå÷ßæïíôï êáß Tðß

ô™í _ìåñ™í ôïˆ Bãßïõ Öùôßïõ, Väùóáí AöïñìÞ óôüí ´Áãéï êáß

ôÞí óýíïäü ôïõ íÜ íïìïèåôÞóïõí ôïýò êáíüíåò á‰ôïýò.

11

26. ’Ïñèüäïîïò ’ÅíçìÝñùóéò, ‘É. Ì. ’Ùñùðïˆ êáß Öõë\ò, ö. 27, ó. 1, 2.27. Ãñçãïñßïõ ðñåóâõôÝñïõ, Víè’ Aíùô. P.G. 35, 261D-264A.28. Êåö. éè` - ê`, P.G. 35, 745-748.29. Êáíþí ëá`, P.G. 137, 96C.

’Åðßóçò äåêáðÝíôå ðåñßðïõ Vôç ðñü ô\ò óõíüäïõ ôïˆ Bãßïõ

Öùôßïõ «‚ Eãéïò Ìåèüäéïò óõíïäéê™ò TîÞíåãêåí AíÜèåìá êáôÜ

ô™í ôïˆ Óôïõäßïõ ìïíá÷™í ô™í Aðü ô\ò ’Åêêëçóßáò Uáõôïýò Aðï-

ó÷éóÜíôùí, äéüôé Aíôåß÷ïíôï ô™í êáôÜ Ôáñáóßïõ êáß Í éêçöüñïõ

êëçèÝíôùí ôå êáß ãñáöÝíôùí Šðü Èåïäþñïõ»30. ‘Ç ôáêôéêÞ ôïˆ

Bãßïõ Ìåèïäßïõ íÜ AðïäÝ÷åôáé ïsêïíïìéê™ò ôßò ÷åéñïôïíßåò ô™í

ÅsêïíïìÜ÷ùí ðñïåêÜëåóå ó÷ßóìáôá. ‘Ï …óéïò ’Éùáííßêéïò êáôÝ-

êñéíå ðïëõôñüðùò ôÜ ó÷ßóìáôá á‰ôÜ êáß ŠðåóôÞñéæå …ôé _ ’Åê-

êëçóßá ðñÝðåé íÜ åyíáé UíùìÝíç, Töüóïí äÝí ŠðÜñ÷ïõí ëüãïé

ðßóôåùò31.

’ÁëëÜ êáß ôÜ ðáëáéüôåñá ðñïóùñéíÜ ó÷ßóìáôá ôïˆ Bãßïõ Èåï-

äþñïõ ôïˆ Óôïõäßôïõ ãéÜ ôßò Ïsêïíïìßåò ô™í Bãßùí ðáôñéáñ÷™í

Ôáñáóßïõ êáß Íéêçöüñïõ, «ï‰ ìéêñüí ðô™ìá ôïrò ÐáôñÜóéí Väïîå

Aëë’ …ìùò ðÜëéí äéùñèþóáôï»32. ’Áêüìç êáß ‚ âéïãñÜöïò ôïõ,

Ìé÷áÞë ‚ Óôïõäßôçò, äÝí ôïëì@ íÜ Šðïóôçñßîç ôÞí ðñÜîç ôïˆ

‚óßïõ Èåïäþñïõ33. ÔÜ ó÷ßóìáôá á‰ôÜ êáôÝêñéíáí ìåôáîý Cëëùí

ït tåñïß Ìåèüäéïò34 êáß Äïóßèåïò35. ’Åðßóçò äÝí ôÜ Aêïëïýèçóáí

Cëëïé ìïíá÷ïß Têåßíçò ô\ò Tðï÷\ò, ït ‚ðïrïé Aíåäåß÷èçóáí ìåãÜ-

ëïé Eãéïé. ÔÝôïéïò eôáí ‚ ìÝãáò ‚ìïëïãçôÞò ÈåïöÜíçò, ‚ ‚ðïrïò

óôÞí <×ñïíïãñáößá> ôïõ AíáöÝñåé ôÞí Aðüó÷éóç ôïˆ Bãßïõ Èåï-

äþñïõ Aðü ôÞí <Bãßá ’Åêêëçóßá> êáß ôüí <Bãéþôáôï ðáôñéÜñ÷ç>36

Íéêçöüñï. ‘Ç ásôßá ô\ò êáôáêñßóåþò ôïõò eôáí …ôé äÝí Šð\ñ÷å

12

30. Ì. Ãåäåþí, Ðáôñéáñ÷éêïß Ðßíáêåò, ’Áè\íáé 1996, ó. 185.31. ‘Ïóßïõ Óõìåþí ôïˆ Ìåôáöñáóôïˆ, Âßïò... ‚óßïõ ðáôñüò _ì™í ’Éùáííéêßïõ,

êåö. íá`, íâ`, P.G. 116, 85A-88B.32. Ðåñß Ôáñáóßïõ êáß Íéêçöüñïõ ô™í Tí Bãßïéò ðáôñéáñ÷™í, P.G. 99, 1853C.33. P.G. 99, 157CD.34. Ðåñß Ôáñáóßïõ êáß Íéêçöüñïõ ô™í Tí Bãßïéò ðáôñéáñ÷™í, P.G. 99, 1853D.35. ²Åíè’ Aíùô. âéâ. æ`, êåö. ä`, § å`.36. P.G. 108, 992B.

æÞôçìá ðßóôåùò, AëëÜ Aðüêëéóç Aðü ôïýò tåñïýò êáíüíåò. Âå-

âáßùò ‚ Eãéïò Èåüäùñïò åyíáé ìÝãáò ‚ìïëïãçôÞò êáß Aðïôåëår

ðñüôõðï Xíåêá ô™í _ñùúê™í Aãþíùí ôïõ Víáíôé ô\ò åsêïíïìá÷é-

ê\ò átñÝóåùò. Ìüíï ôÜ ðñïóùñéíÜ ó÷ßóìáôÜ ôïõ ãéÜ ôßò AíùôÝñù

Ïsêïíïìßåò äÝí ìðïñår íÜ AðïôåëÝóïõí êáíüíá ãéÜ ôÞí ’Åê-

êëçóßá.

Äõóôõ÷™ò ït ÆçëùôÝò äéáöçìßæïõí ôÜ ó÷ßóìáôá á‰ôÜ êáôÜ

êüñïí êáß ôÜ ðáñïõóéÜæïõí ›ò Têêëçóéáóôéêü íüìï êáß êáíüíá

AðáñÜâáôï, TðåéäÞ Aêñéâ™ò êáß á‰ôïß äÝí V÷ïõí ëüãïõò ðßóôåùò

ãéÜ ôÜ ó÷ßóìáôÜ ôïõò. ’Áðïêáëïˆí ìÜëéóôá “Ìïé÷åéáíïýò” ôïýò

AíôéðÜëïõò ôïˆ Óôïõäßôïõ –…ðùò äçëáäÞ êáß á‰ôüò ãéÜ ëßãï äéÜ-

óôçìá ôïýò šíüìáæå– êáß ôßò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò Aðïêñýðôïõí

ôÜ ¼íüìáôÜ ôïõò, a äÝí ôïýò Aðïêáëïˆí Bãßïõò!37 Ðñüêåéôáé ãéÜ

ôïýò Bãßïõò êáß ‚ìïëïãçôÝò Íéêçöüñï Êùíóôáíôéíïõðüëåùò, Ìé-

÷áÞë ÓõííÜäùí, ʼnèýìéï ÓÜñäåùí, Ásìéëéáíü Êõæßêïõ, Èåïöý-

ëáêôï Íéêïìçäåßáò êáß Cëëïõò ìåãÜëïõò ÐáôÝñåò.

’Åðßóçò ‚ …óéïò ÄáíéÞë ‚ Óôõëßôçò Têáëïˆóå óÝ ìåôÜíïéá

…óïõò ìïíá÷ïýò T÷ùñßæïíôï Aðü ôÞí ’Åêêëçóßá Cíåõ ëüãùí ðß-

óôåùò. Ôïýò óõíéóôïˆóå äÝ& …ôé «ï‰ê Aêéíäýíùò Uáõôïýò ÷ùñß-

æïìåí ô\ò Bãßáò _ì™í ìçôñüò»38.

Ãåíéêüôåñá äÝ, …ëá ôÜ ó÷ßóìáôá ðïý Vãéíáí ðñïöÜóåé Aêñé-

âïëïãßáò, äÝí TîÝöñáóáí ðïôÝ á‰èåíôéê™ò ôÞí ’Åêêëçóßá. Ï‹ôå

TèåùñÞèçóáí âåâáßùò Têôüò ’Åêêëçóßáò …óïé äÝí óõììåôår÷áí

ó’ á‰ôÜ.

13

37. ’Ïñèüäïîïò ’ÅíçìÝñùóéò, ‘É. Ì. ’Ùñùðïˆ êáß Öõë\ò, ö. 34, ó. 1.38. LES SAINTS STYLITES, BRYXELLES 1923, ó. 85.

Â. ÏÉÊÏÕÌÅÍÉÓÌÏÓ ÊÁÉ ÆÇËÙÔÉÓÌÏÓ

1. ‘Ç ëáíèáóìÝíç Têôßìçóç ô™í Æçëùô™í ðåñß ôïˆ

Ïsêïõìåíéóìïˆ.

Ôüí ôåëåõôárï ás™íá Cñ÷éóå íÜ ëáìâÜíç óõãêåêñéìÝíç ìïñöÞ

óôïýò êüëðïõò ô\ò ’Åêêëçóßáò ìßá íåùôåñéóôéêÞ ôÜóç (óôïé÷årá

ô\ò ‚ðïßáò ðáñåôçñïˆíôï êáß ðáëáéüôåñá) êáß ìßá Víôïíç ðñïó-

ðÜèåéá ðñïóåããßóåùò äéáöüñùí átñåôéê™í. Ìßá Aðü ôßò ðïëëÝò

ðáñáöùíßåò ðïý Tóçìåéþèçóáí eôáí êáß _ äéüñèùóç ôïˆ _ìåñï-

ëïãßïõ (1923 - 1924), _ ‚ðïßá AðåôÝëåóå êáß ôÞí AöïñìÞ ô\ò

Aðïó÷ßóåùò ô™í Æçëùô™í Aðü ôÞí ’Åêêëçóßá. ÈÜ eôáí âåâáßùò

å‰÷\ò Vñãï íÜ åy÷å ìåßíåé Aíáëëïßùôï ôü _ìåñïëüãéï êáß …ëïé

ït ’Ïñèüäïîïé íÜ UïñôÜæáìå UíùìÝíïé.

Ôñårò ìåãÜëåò óýíïäïé êáôÝêñéíáí óôü ôÝëïò ôïˆ éóô` ás™íïò

ôü ãñçãïñéáíü _ìåñïëüãéï. ‘Ï tóôïñéêüò Ö. Âáöåßäçò ‚ìéëår ðåñß

«ô\ò êáôÜ ôü Vôïò Têåríï (1583) óõãêñïôçèåßóçò Tí Êùí/ëåé óõí-

üäïõ, côéò êõñßùò êáôáäéêÜæåé ôü ãñçãïñéáíüí _ìåñïëüãéïí, äéüôé

êáô’ á‰ôü óõìâáßíåé íÜ UïñôÜæùìåí ôïrò ’Éïõäáßïéò, …ðåñ Tíáíôßïí

ôj Tí ÍéêáßI óõíü䤻39. Ït ÆçëùôÝò, …ôáí AíáöÝñïõí ôÞí AíùôÝ-

ñù öñÜóç, ôïðïèåôïˆí ôÞí ôåëåßá óôÞí ëÝîç “_ìåñïëüãéï” êáß

ðáñáëåßðïõí ôÜ Šðüëïéðá!40 ²Åôóé …ìùò öáßíåôáé, …ôé êýñéï Vñãï

ô\ò óõíüäïõ eôáí _ êáôáäßêç ôïˆ ãñçãïñéáíïˆ _ìåñïëïãßïõ.

‘Ï tóôïñéêüò âåâáßùò äÝí ëÝãåé á‰ôü. ËÝãåé, …ôé êýñéïò ëüãïò

ô\ò êáôáäßêçò ôïˆ ãñçãïñéáíïˆ _ìåñïëïãßïõ eôáí ‚ óõíåïñôá-

óìüò ìÝ ôïýò ’Éïõäáßïõò, äçëáäÞ _ ôñïðïðïßçóç ôïˆ Ðáó÷áëßïõ,

14

39. ²Åíè’ Aíùô. § 216.40. ÖùíÞ Tî ‘Áãßïõ ²Ïñïõò, aôïé: ’ÁðÜíôçóéò åsò... “‘Çìåñïëïãéáê™í êáôçãï-

ñé™í Vëåã÷ïò”, ´Áã. ²Ïñïò 1981, ó. 16.

_ ‚ðïßá …ìùò ðïôÝ äÝí Vãéíå êáß Tëðßæïõìå …ôé ðïôÝ äÝí èÜ

ãßíç. Ôü íüçìá ô\ò ‚ëïêëçñùìÝíçò öñÜóåùò Aöáéñår Aðü ôïýò

ÆçëùôÝò ôü Vñåéóìá ôïˆ ó÷ßóìáôïò, Töüóïí _ AëëáãÞ ìüíï ôïˆ

Uïñôïëïãßïõ äÝí èßãåé ôüí äïãìáôéêü …ñï ô\ò Á` Ïsêïõìåíéê\ò

óõíüäïõ41 êáß UðïìÝíùò äÝí Aðïôåëår áwñåóç.

ÂÜóåé ëïéðüí ô™í á‰óôçñïôÜôùí êáíüíùí ô\ò ÁÂ` óõíüäïõ,

êáß säßùò ôïˆ éå` ðïý ït ÆçëùôÝò äéáñê™ò Tðéêáëïˆíôáé, ôü _ìåñï-

ëïãéáêü ó÷ßóìá eôáí ôåëåßùò Aíôéêáíïíéêü. Ït ðåñéóóüôåñïé ìÜ-

ëéóôá ÆçëùôÝò êçñýôôïõí, …ôé …ëïé …óïé TäÝ÷èçóáí ôü íÝï _-

ìåñïëüãéï a Tðéêïéíùíïˆí ìÝ ôïýò íåïçìåñïëïãßôåò Tî\ëèïí ô\ò

’Åêêëçóßáò êáß V÷áóáí ôÞí èåßá ÷Üñç! Âåâáßùò ït ÆçëùôÝò äÝí

eôáí êáß ôüóï Aöåëårò, …óï ôïõëÜ÷éóôïí ôïýò ðáñïõóßáæå _ Aë-

ëüêïôç Têêëçóéïëïãßá ôïõò. ’Åãíþñéæáí …ôé äÝí åy÷áí äïãìáôéêü

Vñåéóìá êáß Vðñåðå ðÜóg èõóßI íÜ åŠñåè\.

Ó’ á‰ôü äõóôõ÷™ò ôïýò TâïÞèçóáí …óïé ðñïþèçóáí ôüí ëåãü-

ìåíï óõãêñçôéóôéêü Ïsêïõìåíéóìü ìÝóù ô™í ïsêïõìåíéóôéê™í äé-

áëüãùí, ôïˆ Šðåñâïëéêïˆ ðüèïõ ãéÜ Xíùóç ìÝ ôïýò átñåôéêïýò,

ô™í ìåôáäüóåùí ìõóôçñßùí ó’ á‰ôïýò, ô™í ìåìïíùìÝíùí ðåñé-

ðôþóåùí Aíáãíùñßóåùò ›ò Tãêýñùí ô™í ìõóôçñßùí ôïõò, ô\ò

ðáñáäï÷\ò Têêëçóéáóôéêïˆ ÷áñáêô\ñïò óôßò ‚ìïëïãßåò ôïõò, ô™í

óõìðñïóåõ÷™í êáß Cëëùí êáíïíéê™í ðáñáâÜóåùí.

Ït ÆçëùôÝò ëïéðüí, šíüìáóáí ôïýò Šðåõèýíïõò ô™í AíùôÝñù

Tíåñãåé™í átñåôéêïýò, êáß Vôóé åŠñÝèç ôü ðïèçôü Vñåéóìá, Vóôù

êáß êáèõóôåñçìÝíùò. Ãé’ á‰ôïýò äÝí V÷åé säéáßôåñç óçìáóßá …ôé

ôü ó÷ßóìá Vãéíå ìåñéêÝò äåêáåôßåò Tíùñßôåñá. Ôü óçìáíôéêü åyíáé

…ôé åŠñÝèç ôü Vñåéóìá! ×áßñïíôáé Tðßóçò ðïý AðçëëÜ÷èçóáí êáß

ìßá iñá Tíùñßôåñá Aðü ôïýò ÏsêïõìåíéóôÝò. ÐÜíôùò, ït Eãéïé

15

41. Á` êáíþí ô\ò Tí ’Áíôéï÷åßI óõíüäïõ, P.G. 137, 1276B-1277A.

ÐáôÝñåò TöÞñìïóáí ðïëëÝò öïñÝò óÝ Tðï÷Ýò êçñõôôïìÝíçò át-

ñÝóåùò ôÞí TðáéíåôÞ Ïsêïíïìßá ðñüò ôïýò átñåôéêïýò, ãéÜ íÜ

ôïýò âïçèÞóïõí íÜ AëëÜîïõí öñïíÞìáôá& äÝí Vêáíáí …ìùò ðïôÝ

ó÷ßóìáôá Tê äéïñáôéê\ò têáíüôçôïò.

Äõóôõ÷™ò ãéÜ ôïýò ÆçëùôÝò, ðñÝðåé íÜ ôïíéóè\ …ôé ït AíùôÝñù

êáíïíéêÝò ðáñáâÜóåéò, …ðùò ð.÷. ït óõìðñïóåõ÷Ýò, …óï êáß Cí

åyíáé èëéâåñÝò êáß Aíçóõ÷çôéêÝò, äÝí Aðïôåëïˆí á‰ôÝò êáèáõôÝò

áwñåóç. Óõíéóôïˆí «TãêëÞìáôá» êáôÜ ôïýò êáíüíåò ô\ò ÁÂ` óõíü-

äïõ êáß ðáñáâÜóåéò ô™í tåñ™í êáíüíùí AëëÜ ƒ÷é áwñåóç. Áwñåóç

åyíáé «ôü Víôéíé ðáñåêêëríáé ô™í êåéìÝíùí _ìrí äïãìÜôùí, ðåñß

ô\ò ¼ñè\ò ðßóôåùò»42, êáß _ AðïîÝíùóç Aðü ôÞí ðßóôç43.

’ÁëëÜ êáß ït óðïñáäéêÝò, Aíåðßóçìåò êáß Cíåõ ï‰äåìé@ò óõíï-

äéê\ò Aíáãíùñßóåùò êáêüäïîåò äçëþóåéò, óõìöùíßåò a èåùñßåò

ìåìïíùìÝíùí Ïsêïõìåíéóô™í äÝí óõíéóôïˆí óÝ êáììßá ðåñßðôù-

óç Tðßóçìç äéáêÞñõîç átñÝóåùò. ²Áëëùóôå Aêüìç êáß ït ðéü

Aêñáéöíårò ÆçëùôÝò äéäÜóêïõí, …ôé ït óðïñáäéêÝò äéáêçñýîåéò

ô\ò átñÝóåùò ôïˆ Filioque (ôü ‚ðïrï Têçñýóóåôï Tðß ás™íåò êáßóÝ ðïëý ìåãáëýôåñï âáèìü44 Aðü ôÞí ðñïôåóôáíôéêÞ èåùñßá ô™í

êëÜäùí) äÝí AðåôÝëåóáí AöïñìÞ ó÷ßóìáôïò45. ’Åöüóïí ëïéðüí

ït Uôåñïäéäáóêáëßåò á‰ôÝò äÝí V÷ïõí Aíáãíùñéóè\ a ðáãéùè\,

äÝí Aðïôåëïˆí ásôßá ó÷ßóìáôïò. ’ÅðéâÜëëåôáé âåâáßùò äéáñêÞò êáß

ìåãÜëïò Aãþí ô\ò ’Åêêëçóßáò ãéÜ ôÞí TîÜëåéøç a ðåñéïñéóìü

ôïõò, ióôå ôåëéê™ò íÜ ðáýóç êáß _ Tî á‰ô™í ðñïåñ÷ïìÝíç Ïsêïõ-

ìåíéóôéêÞ ðñáêôéêÞ.

16

42. ‘Áãßïõ Óõìåþí íÝïõ Èåïëüãïõ, ÊáôÞ÷çóç ëâ`.43. Ì. Âáóéëåßïõ, ÊáíïíéêÞ TðéóôïëÞ á` (ñðç`), êåö. á`, P.G. 32, 665A.44. Â. Óôåöáíßäïõ, ’ÅêêëçóéáóôéêÞ ‘Éóôïñßá, ’Áè\íáé 1970, § êâ`, ó. 343-344.45. Ðåñß Têêëçóéáóôéê\ò êïéíùíßáò êáß ìíçìïóýíïõ êáß ôïˆ ó÷åôéêïˆ á‰ôïrò

ÉÅ` tåñïˆ êáíüíïò ô\ò Á` êáß Â` Bãßáò óõíüäïõ, ´Áãéïí ²Ïñïò 1993, ó.62.

’Áêüìç êáß _ Cñóç ô™í AíáèåìÜôùí ôïˆ 1054 êáôÜ ô™í ðáðé-

ê™í Aðü ôü ðáôñéáñ÷årï ô\ò Êùíóôáíôéíïõðüëåùò (_ ‚ðïßá êáôå-

êñßèç Aðü ðïëëïýò ’Ïñèïäüîïõò ›ò ìÝãéóôï “êáôüñèùìá” ô™í

Ïsêïõìåíéóô™í), eôáí ìßá ôõðéêÞ <÷åéñïíïìßá AãÜðçò>, ÷ùñßò êáì-

ìßá ó÷Ýóç ðñüò ôßò èåïëïãéêÝò èÝóåéò ’Ïñèïäüîùí êáß Ðáðéê™í.

ÄÝí óÞìáéíå äÝ ôÞí Cñóç ôïˆ ŠöéóôáìÝíïõ Ó÷ßóìáôïò, ï‹ôå êáì-

ìßá ìåôáâïëÞ óôÞí äéäáóêáëßá, êáíïíéêÞ ôÜîç, èåßá ëáôñåßá êáß

Têêëçóéáóôéêü âßï, ï‹ôå ôÞí AðïêáôÜóôáóç ìõóôçñéáê\ò êïéíù-

íßáò46.

2. Ðáñüìïéá öáéíüìåíá ðáëáéïôÝñùí Tðï÷™í.

Ðáñüìïéåò Cëëùóôå êáíïíéêÝò ðáñáâÜóåéò êáß Cìåóåò a Vììå-

óåò ðáñåêêëßóåéò Aðü ôÞí ’Ïñèüäïîç ’Åêêëçóéïëïãßá óõíÝâáéíáí

êáß ðáëáéüôåñá êáß säßùò óôßò ãåùãñáöéêÝò ðåñéï÷Ýò ðïý Tðëåü-

íáæáí ït Uôåñüäïîïé, ÷ùñßò …ìùò íÜ ãßíùíôáé ó÷ßóìáôá óôÞí

’Åêêëçóßá. ‘Ç äéáóðïñÜ ô™í ’Ïñèïäüîùí ôüí ôåëåõôárï êáéñü

óÝ ôÝôïéåò ðåñéï÷Ýò TðÝöåñå äõóôõ÷™ò ôÞí á‹îçóç ô™í Aíçóõ-

÷çôéê™í êáß AðáñáäÝêôùí á‰ô™í öáéíïìÝíùí.

ÓôÞí óõíÝ÷åéá AíáöÝñïõìå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò Ïsêïíïìé™í,

êáíïíéê™í ðáñáâÜóåùí êáß AíåðéóÞìùí (AìÝóùí a TììÝóùí)

Têêëçóéïëïãéê™í ðáñåêêëßóåùí, Xíåêåí ô™í ‚ðïßùí …ìùò ït E-

ãéïé ÐáôÝñåò äÝí äéÝêïðôáí ôÞí TêêëçóéáóôéêÞ êïéíùíßá ìÝ …óïõò

åy÷áí ôÞí å‰èýíç ãé’ á‰ôÝò. Ït ðåñéðôþóåéò á‰ôÝò Tííïårôáé eôáí

ðïëý ̂ ðéüôåñåò Aðü ôÞí Tðßóçìç äéáêÞñõîç ôïˆ Filioque óôü Óýì-âïëï ô\ò ðßóôåùò, a ôÞí ôåñÜóôéá TîÜðëùóç ô\ò átñÝóåùò ôïˆ

Ìïíïèåëçôéóìïˆ. ÐáñÜ ôáˆôá, ›ò ðñïáíåöÝñáìå, ït ÐáôÝñåò

17

46. ’É. Êáñìßñç, ÔÜ äïãìáôéêÜ êáß óõìâïëéêÜ ìíçìårá ô\ò ’Ïñèïäüîïõ êáßÊáèïëéê\ò ’Åêêëçóßáò, GRAZ 1968, ôüì. â$, ó. 1024 (1104).

TöÞñìïóáí êáß óôßò ðåñéðôþóåéò á‰ôÝò ìáêñï÷ñïíßùò ôÞí Aíå-

ãíùñéóìÝíç ãñáììÞ ô\ò Ïsêïíïìßáò.

á`. Ït ÐáôÝñåò ô\ò Ã$ Ïsêïõìåíéê\ò óõíüäïõ êáôåäßêáóáí

ôüí Íåóôüñéï. ÄÝí AíåèåìÜôéóáí …ìùò ôüí «ðáôÝñá»47 êáß äéäÜ-

óêáëü ôïõ Èåüäùñï Ìïøïõåóôßáò, ðïý åy÷å aäç AðïèÜíåé, «wíá

ìÞ ôéíåò ôj ŠðïëÞøåé ôïˆ Aíäñüò ðñïóåó÷çêüôåò AðïâÜëùóéí

Uáõôïýò ô™í ’Åêêëçóé™í. ‘Ç äÝ Tí ôïýôïéò ïsêïíïìßá Cñéóôüí ôé

÷ñ\ìá êáß óïöüí» êáôÜ ôüí Eãéï Êýñéëëï48.

’Áñãüôåñá, …ôáí TêéíÞèç æÞôçìá Aíáèåìáôéóìïˆ ôïˆ átñåôéêïˆ

Èåïäþñïõ, ‚ tåñüò Êýñéëëïò Vãñáøå ðñüò ôüí Eãéï Ðñüêëï Êùí-

óôáíôéíïõðüëåùò êáß ôïˆ óõíéóôïˆóå ÷Üñéí «ïsêïíïìßáò»49 «ióôå

ìÞ óõã÷ùñ\óáé Aíáèåìáôéóè\íáé á‰ôüí, ›ò áuôéïí ôïˆôï ôáñá÷\ò

ãéíüìåíïí»50. ‘Ùò ëÝãåé äÝ ‚ Eãéïò Èåüäùñïò ‚ Óôïõäßôçò «‚

èårïò Êýñéëëïò ©êïíüìåé ìÞ Aðïó÷ßæåóèáé ô™í ô\ò ‘Å¥áò (êáô’

ïsêïíïìßá Tðéêïéíùíïˆóå ìåôÜ ô™í) Tí äéðôý÷ïéò Aíáöåñüíôùí

ôüí Èåüäùñïí ôüí Ìïøïõåóôßáò átñåôéêüí ƒíôá»51.

â`. ‘Ï 95ïò êáíþí ô\ò ÐåíèÝêôçò óõíüäïõ ‚ñßæåé íÜ ãßíùíôáé

äåêôïß êáô’ ïsêïíïìßá Aðü ôÞí ’Ïñèüäïîç ’Åêêëçóßá ït Tðß ás™íåò

AíáèåìáôéóìÝíïé Íåóôïñéáíïß êáß Ìïíïöõóßôåò ìÝ Bðëü ëßâåë-

ëï52. Ôüí AíùôÝñù êáíüíá TöÞñìïæå ‚ …óéïò Èåüäùñïò êáß

ãéÜ ôïýò ÅsêïíïìÜ÷ïõò53. Ït Ïsêïíïìßåò á‰ôÝò Vãéíáí AðïäåêôÝò

Aðü ôÞí ’Ïñèïäïîßá ÷ùñßò ó÷ßóìáôá. Ït óçìåñéíïß …ìùò “Šðåñ-

óôïõäßôåò” äÝ÷ïíôáé ôïýò íåïçìåñïëïãßôåò ìÝ Aíáìýñùóç. ËÝ-

18

47. ‘Áãßïõ Êõñßëëïõ ’Áëåîáíäñåßáò, ’ÅðéóôïëÞ ï`, P.G. 77, 341A.48. ’ÅðéóôïëÞ ïâ`, P.G. 77, 345B.49. ²Åíè’ Aíùô. P.G. 77, 345D.50. ²Åíè’ Aíùô. P.G. 77, 344B.51. ’ÅðéóôïëÞ ìè`, âéâëßï á`, P.G. 99, 1085C.52. ‘Ïóßïõ ÍéêïäÞìïõ ‘Áãéïñåßôïõ, ÐçäÜëéïí, ’Áè\íáé 1970, ó. 305.53. ’ÅðéóôïëÞ ì`, âéâëßï á`, P.G. 99, 1052C.

ãïõí ìÜëéóôá, …ôé Tíåñãïˆí “êáô’ Cêñáí Ïsêïíïìßáí” êáß …ôé êá-

íïíéê™ò èÜ Vðñåðå íÜ ôïýò Aíáâáðôßæïõí (›óÜí íÜ Tðñüêåéôï

ðåñß Ìáíé÷áßùí!).

ã`. ‘Ï Eãéïò Öþôéïò Aíåß÷åôï ôÜ ðáñÜíïìá Vèéìá ô\ò Ñþìçò,

Töüóïí Aóöáë™ò äÝí ôÜ TðÝâáëëïí êáß óôÞí ’Åêêëçóßá ô\ò

Êùíóôáíôéíïõðüëåùò. ’Åãíþñéæå …ôé «ï‰ê Vóôé ðßóôéò ôü Aèåôïý-

ìåíïí»54 êáß óõíåð™ò äÝí Šð\ñ÷å ëüãïò ó÷ßóìáôïò. ÔÝôïéá eôáí

_ íçóôåßá ô™í ÓáââÜôùí, _ êáôÜëõóç Añôõóßìùí êáôÜ ôÞí á`

UâäïìÜäá ô\ò Ì. Ôåóóáñáêïóô\ò, _ Aðáãüñåõóç ôïˆ ãÜìïõ ô™í

tåñÝùí, _ ôÝëåóç ôïˆ ×ñßóìáôïò ìüíï Aðü ôïýò Tðéóêüðïõò55,

_ êáôÜñãçóç ô\ò Aðáãïñåýóåùò ôïˆ ðíéêôïˆ êáß ôïˆ áwìáôïò.

²Åôóé, êáôÜ ôÞí Ç` ÏsêïõìåíéêÞ óýíïäï (879), _ AðïêáôÜóôáóç

ô™í ó÷Ýóåùí ôïˆ Bãßïõ Öùôßïõ ìÝ ôÞí Ñþìç Vãéíå äéÜ ô\ò Aíá-

ãíþóåùò ôïˆ Óõìâüëïõ ô\ò ðßóôåùò Cíåõ ô\ò ðñïóèÞêçò56, ÷ùñßò

Aóöáë™ò _ Ñþìç íÜ AðïâÜëç ôÜ AíùôÝñù VèéìÜ ôçò.

ä`. Ït Eãéïé ÐáôÝñåò Aíåß÷ïíôï ôÞí äõôéêÞ ’Åêêëçóßá ôïˆ é`

ás™íïò, _ ‚ðïßá äéÞñ÷åôï ôÞí Tðï÷Þ ô\ò «ðïñíïêñáôßáò»57.

å`. ÔÞí Tðï÷Þ ô\ò Ëáôéíïêñáôßáò ‚ tåñüò Ãåñìáíüò Êùíóôáí-

ôéíïõðüëåùò ‚ íÝïò êáß _ óýíïäüò ôïõ TðÝôñåøáí êáô’ ïsêïíïìßá

óôïýò Êõðñßïõò Tðéóêüðïõò íÜ Aðïäå÷èïˆí ôßò äé’ ásó÷ñïêÝñäåéá

AðáéôÞóåéò ô™í Ëáôßíùí. ÓõãêåêñéìÝíùò «íÜ äéïñßæùíôáé ït äéÜäï-

÷ïé á‰ô™í Šðü ôïˆ ëáôßíïõ Añ÷éåðéóêüðïõ, V÷ïíôïò êáß ôü äé-

êáßùìá íÜ TðéäéêÜæg (Vêêëçôï) êáß ð@óáí TöåóéâáëëïìÝíçí á‰ô¨

Šðü Uíüò ô™í äéáäßêùí TðéóêïðéêÞí Aðüöáóéí»58.

19

54. ‘Áãßïõ Öùôßïõ, ’ÅðéóôïëÞ â`, âéâëßï á`, P.G. 102, 605C.55. ‘Áãßïõ Öùôßïõ, ’ÅðéóôïëÞ éã`, âéâëßï á`, P.G. 102, 724-725.56. Ö. Âáöåßäïõ, Víè’ Aíùô. § 112, 1.57. ²Åíè’ Aíùô. § 136, 1.58. Ê. Í. ÓÜèá, ÌåóáéùíéêÞ ÂéâëéïèÞêç, Âåíåôßá 1873, ôüì. â`, ó. ðå`.

óô`. ÌåôÜ ôü ó÷ßóìá ôïˆ 1054 Šð\ñ÷å ðÜíôïôå ‚ ðüèïò ãéÜ

ôÞí Xíùóç. ÊáôÜ êáéñïýò AíôçëëÜãçóáí ðïëëÝò TðéóôïëÝò êáß

Vãéíáí äéÜëïãïé (1098, 1113, 1136, 1154, 1169, 1175, 1206, 1214,

1232, 1234, 1250, 1253, 1254, 1272, 1333, 1339, 1366, 1438).

Ôü 1253 ìÜëéóôá Vãéíáí êáß Šðï÷ùñÞóåéò59, Tí™ ôü 1136 êáß

1234, ðñïåôÜèçóáí óõìâéâáóôéêÝò ëýóåéò Aðü ôïýò ’Ïñèïäüîïõò,

…ðùò _ ñÞôñá «ôü ðíåˆìá Têðïñåýåôáé Tê ðáôñüò äé’ õt60. Ó÷ß-

óìáôá …ìùò Xíåêåí ô™í äéáëüãùí äÝí Vãéíáí, ðáñÜ ìüíï êáôÜ

ôßò øåõäåíþóåéò ôïˆ 1274 êáß 1439. ²Áëëùóôå ôüóï ït óçìåñéíïß

Bãéïñårôåò ðáôÝñåò …óï êáß ït å‰óåâårò ×ñéóôéáíïß äéáêçñýôôïõí,

…ôé ðïôÝ äÝí èÜ Aðïäå÷èïˆí Xíùóç ìÝ ôïýò Ëáôßíïõò, Ìïíï-

öõóßôåò a Cëëïõò átñåôéêïýò, TÜí äÝí Aðïêçñýîïõí ôÜ átñåôéêÜ

ôïõò äüãìáôá.

Äõóôõ÷™ò óôÜ êåßìåíá ô™í Æçëùô™í ðáñáôçñårôáé ôåñÜóôéá

óýã÷õóç. Ôáõôßæïíôáé ït Ëáôéíüöñïíåò, ðïý AðåäÝ÷èçóáí ôÞí

Xíùóç ôïˆ 1274, ìÝ á‰ôïýò ðïý óÞìåñá êÜíïõí óõìðñïóåõ÷Ýò,

äéáëüãïõò, ŠðÝñ ôü äÝïí öéëåíùôéêÝò ðñïóðÜèåéåò a Cëëåò ðáñü-

ìïéåò TíÝñãåéåò. ÌÝ …ìïéï ôñüðï ðñïóáñìüæïíôáé ôÜ ëüãéá ôïˆ

Bãßïõ ÌÜñêïõ ôïˆ Å‰ãåíéêïˆ Tíáíôßïí Têåßíùí ðïý AðåäÝ÷èçóáí

ôÞí øåõäÝíùóç ô\ò Öëùñåíôßáò, ó’ á‰ôïýò ðïý óÞìåñá ðñÜôôïõí

ôßò AíùôÝñù ðáñáöùíßåò. ‘ÙóÜí íÜ åyíáé á‰ôÝò ôü uäéï ðñ@ãìá

ìÝ ôÞí Xíùóç ìÝ ôïýò átñåôéêïýò! ²Áí ôÜ ðñÜãìáôá eôáí ôüóï

BðëÜ _ ’Ïñèïäïîßá èÜ åy÷å ÷áè\ Tä™ êáß ás™íåò.

æ`. ‘Ï Eãéïò ÌÜñêïò äéáëåãüìåíïò Tðß ôj ðñïïðôéêj ô\ò A-

ëçèïˆò Uíþóåùò ìÝ ôïýò Ëáôßíïõò ôïýò šíüìáóå ƒ÷é Aäåëöïýò

20

59. Â. Óôåöáíßäïõ, Víè’ Aíùô. § êã`, ó. 384, Öåéä@, ’ÅêêëçóéáóôéêÞ ‘Éóôïñßá ,’Áè\íáé 1994, ôüì. â`, ó. 588.

60. Ö. Âáöåßäïõ, Víè’ Aíùô. § 146, 4.

AëëÜ «ðáôÝñåò»61. ‘Ï äéäÜóêáëüò ôïõ êáß ìÝãáò ðïëÝìéïò ô™í

Ëáôßíùí, ’ÉùóÞö ‚ ÂñõÝííéïò, åy÷å äéáëå÷è\ ðáëáéüôåñá ìÝ ôïýò

Ëáôßíïõò ãéÜ ôÞí Xíùóç ô™í ’Åêêëçóé™í. ²Åãñáøå ìÜëéóôá óõì-

âïõëåõôéêü ëüãï ãéÜ ôÞí ìåëåôþìåíç Xíùóç. Ó’ á‰ôüí êáôÝêñéíå

ìÝ óöïäñüôçôá ôïýò “ÏsêïõìåíéóôÝò” ô\ò Tðï÷\ò ôïõ, …óïõò äç-

ëáäÞ aèåëáí –êáôÜ ôÞí “èåùñßá ô™í êëÜäùí”– íÜ Uíùèïˆí ìÝ

ôüí ðÜðá, êáß Tí™ ôü Filioque ðáñÝìåíå Aäéüñèùôï. ÓõíéóôïˆóåäÝ, ÷ùñßò íÜ ÷ùñßæåôáé Aðü ôïýò Šðåõèýíïõò, …ôé _ Xíùóç ðñÝðåé

íÜ ãßíç ìÝ óùóôü ôñüðï. ÍÜ ìÞ Šðïôá÷è\ äçëáäÞ _ ’Åêêëçóßá

ìáò, ãéÜ íÜ ìÞ «TêðÝóùìåí ô\ò ðñïèÝóåùò»62 (Aëçèïˆò Tí ×ñéóô¨

Uíþóåùò).

ç`. ÐïëëÝò ðáñáíïìßåò a ðáñåêêëßóåéò (Cìåóåò êáß Vììåóåò)

Aðü ôü ’Ïñèüäïîï öñüíçìá –ðáñüìïéåò ìÝ ôßò óçìåñéíÝò– óõíÝ-

âáéíáí Têåríåò ôßò Tðï÷Ýò êáß säßùò óôßò ðåñéï÷Ýò ðïý Tðëåüíáæáí

ït Ëáôríïé& Ðë\èïò ìáñôõñé™í êáôÜ ôüí éóô$ êáß éæ$ ás™íá äåéê-

íýïõí ›ò óõíçèéóìÝíç ôáêôéêÞ, …ôé êïéíùíïˆóáí ït ’Ïñèüäïîïé

óôïýò Ëáôßíïõò êáß ôü Aíôßóôñïöï. ’ÁíáöÝñïõìå Tðßóçò& ìíçìü-

íåõóç êáß Aíáãíþñéóç ëáôßíùí Tðéóêüðùí, ìåìïíùìÝíá óõëëåß-

ôïõñãá, ìéêôÜ ìõóôÞñéá, ðáñï÷Þ ìõóôçñßùí óÝ átñåôéêïýò, êçäåråò

átñåôéê™í, óðïõäÝò óÝ ó÷ïëÝò átñåôéê™í63, ÷ïñçãÞóåéò Aäåßáò

TîïìïëïãÞóåùò êáß äéäáóêáëßáò óôïýò ðáðéêïýò êáðïõôóßíïõò.

’Áêüìç êáß Ìçôñïðïëßôåò a ìïíá÷ïß Tîùìïëïãïˆíôï óÝ Ëáôßíïõò

(óôßò Ôïõñêïêñáôïýìåíåò êáß Ëáôéíïêñáôïýìåíåò ðåñéï÷Ýò), ðñ@-

ãìá ðïý êáôÝêñéíå ìÝ óöïäñüôçôá ‚ tåñüò ÌáêÜñéïò ‚ ÐÜôìéïò

–÷ùñßò íÜ êÜíç ó÷ßóìáôá64.

21

61. ²Åíè’ Aíùô. § 149, 262. ÔÜ åŠñåèÝíôá, Èåóóáëïíßêç 1991, ó. 400.63. Â. Óôåöáíßäïõ, Víè’ Aíùô. § 51, 52.64. ʼnáããåëéêÞ ÓÜëðéãî, Tí ’ÁèÞíáéò 1867, ó. 327.

ÊáôÜ äÝ ôÜ ìÝóá ôïˆ éæ` ás™íïò «ôÜ ìïíáóôÞñéá ôïˆ ²Áèù

TðáíåéëçììÝíùò TêÜëåóáí ôïýò ’Éçóïõßôáò, …ðùò täñýóïõí Tí ô¨

‘Áãߤ ²Ïñåé ó÷ïëÞí äéÜ ôÞí ðíåõìáôéêÞí êáôÜñôéóéí ô™í ìïíá-

÷™í»!65 ’Åðßóçò ôÞí uäéá ðåñßïäï «åsò ðïëëïýò ôüðïõò, åsò ‘Éåñï-

óüëõìá, åsò ’ÁëåîÜíäñåéáí êáß Cëëïõò ôüðïõò, åsò ìßáí Têêëç-

óßáí øÜëëïõóéí åsò Xí ìÝñïò Aíáôïëéêïß êáß åsò Cëëï äõôéêïß»!66

ÊáôÜ ôßò uäéåò Tðï÷Ýò Vãéíáí äéÜëïãïé êáß ìÝ ôÜ äéÜöïñá ðáñá-

êëÜäéá ô™í Ìïíïöõóéô™í êáß Ðñïôåóôáíô™í, ôïýò ‚ðïßïõò óõì-

ðáèïˆóå êáß ŠðåñÞóðéæå só÷õñÞ ìåñßäá. ÐáñÜ ôáˆôá äÝí Vãéíáí

ó÷ßóìáôá óôÞí ’Ïñèüäïîç ’Åêêëçóßá, Cí êáß ït ÐáôÝñåò ^ãùíß-

æïíôï êáôÜ ô\ò Uíþóåùò ìÝ ôïýò <Ëïõèçñïêáëâßíïõò>67.

è`. ‘Ï …óéïò Íéêüäçìïò êáôÝêñéíå ôïýò «ëáôéíüöñïíåò» ô\ò

Tðï÷\ò ôïõ a «Aìßóèïõò äåöÝíóïñåò ôïˆ Ëáôéíéêïˆ øåõäïâáðôß-

óìáôïò», …ðùò ôïýò šíüìáæå68. Ôü 1755 ït Aíáôïëéêïß ðáôñéÜñ÷åò

åy÷áí Aðïöáóßóåé óõíïäéê™ò íÜ Aíáâáðôßæùíôáé ït Tê ô™í Ëáôß-

íùí ðñïóåñ÷üìåíïé óôÞí ’Ïñèïäïîßá, äéüôé ìÝ÷ñé ôüôå ït Ëáôríïé

Tãßíïíôï äåêôïß óôÞí ’Ïñèïäïîßá êõñßùò ìÝ Aíáìýñùóç. ÐáñÜ

ôáˆôá ït ëáôéíüöñïíåò TðïëÝìçóáí ôÞí Aðüöáóç á‰ôÞ êáß óõíÝ-

÷éóáí íÜ äÝ÷ùíôáé ôïýò V÷ïíôåò ôü ðáðéêü ñÜíôéóìá Ëáôßíïõò

ìÝ Aíáìýñùóç.

‘Ï Eãéïò Íéêüäçìïò Tèëßâåôï ãéÜ ôÞí ìÝ÷ñé ôüôå ìåãÜëç íï-

èåßá, äéáöèïñÜ êáß ðáñåñìçíåßá ô™í tåñ™í êáíüíùí êáß ãéÜ ôüí

«èáíáôçöüñïí êáß ðáñáßôéïí øõ÷éê\ò Aðùëåßáò êáñðüí» ðïý Tôß-

êôåôï Tî á‰ô™í69. ’Áðùäýñåôï Tðßóçò êáß ãéÜ äåéíÝò ðáñáâÜóåéò

22

65. ÈåïäùñÞôïõ ìïíá÷ïˆ, ‘Ç å‰÷áñéóôéáêÞ óõììåôï÷Þ Tí Bãߤ ²Ïñåé, 1972,ó. 35-37.

66. ²Åíè’ Aíùô.67. ‘Ïóßïõ ÍéêïäÞìïõ ‘Áãéïñåßôïõ, ×ñçóôïÞèåéá, Tí ×ߤ 1887, ó. 377.68. ÐçäÜëéïí, ’Áè\íáé 1970, óçìåßùóç óôüí ìóô` Aðïóôïëéêüí, ó. 56.69. ²Åíè’ Aíùô. ó. éâ`.

tåñ™í êáíüíùí (óô` ô\ò Ä`, éä`, éè`, êã` ô\ò ÓÔ`) êáß säßùò ãéÜ

ôïýò Óéìùíéáêïýò, ït ‚ðïrïé êáôÜ ôüí Eãéï ÔáñÜóéï åyíáé ÷åéñü-

ôåñïé ô™í ÐíåõìáôïìÜ÷ùí70. ²Åëåãå ëïéðüí ‚ ́ Ïóéïò, …ôé _ êáôÜ

ôüí Eãéï ÃåííÜäéï èåïóôõãÞò á‰ôÞ áwñåóç V÷åé ãßíåé óÞìåñá A-

ñåôÞ71 êáß ït ðåñéóóüôåñïé ÷åéñïôïíïˆíôáé äéÜ ÷ñçìÜôùí72. Óõã-

÷ñüíùò aëåã÷å ìÝ óýíåóç êáß ôïýò èåïëüãïõò ô\ò Tðï÷\ò ôïõ

ãéÜ ôÜ átñåôéêÜ êáß âëÜóöçìá öñïíÞìáôÜ ôïõò73.

‘Ï ´Ïóéïò êáß ït ëïéðïß ÊïëëõâÜäåò ô\ò Tðï÷\ò ôïõ ^ãùíß-

óèçóáí óèåíáñ™ò ŠðÝñ ô™í tåñ™í ðáñáäüóåùí, …ìùò äÝí öáß-

íåôáé ðïõèåíÜ íÜ äéÝêïøáí ôÞí Tðéêïéíùíßá ìÝ ôïýò ëáôéíüöñï-

íåò a ôïýò ëïéðïýò êáêïäüîïõò. Ït óõíåôïß á‰ôïß æçëùôÝò, óÝ

Aíôßèåóç ìÝ ôïýò óçìåñéíïýò, åy÷áí ôÞí têáíüôçôá íÜ äéáêñßíïõí

ôÞí äéáöïñÜ ìåôáîý ô™í ëáôéíïöñüíùí ô\ò Tðï÷\ò ôïõò êáß ô™í

ëáôéíïöñüíùí ðïý Vêáíáí ôßò Uíþóåéò ôïˆ 1274 êáß ôïˆ 1439.

‘Ï …óéïò Íéêüäçìïò Tãíþñéæå …ôé ŠðÜñ÷ïõí «äýï åuäç êõ-

âåñíÞóåùò óôÞí ’Åêêëçóßá»74. ‘Ç ’Áêñßâåéá êáß _ Ïsêïíïìßá. ²Áí

êáß eôáí ëÜôñçò ô\ò ’Áêñéâåßáò, TöÞñìïæå ôÞí Ïsêïíïìßá, …ôáí

Tðñüêåéôï ðåñß ó÷éóìÜôùí êáß Töüóïí äÝí Šð\ñ÷å TðéóÞìùò êç-

ñõôôïìÝíç áwñåóç. ’Åäßäáóêå …ôé, …ôáí ït Añ÷éåñårò a ït tåñårò

ðáñáíïìïˆí, ðñÝðåé íÜ Aãùíéæþìåèá íÜ ôïýò ðåßóïõìå íÜ ãßíåôáé

ôü èÝëçìá ôïˆ Èåïˆ, ÷ùñßò …ìùò íÜ êÜíïõìå ó÷ßóìáôá Aöá-

íéóôéêÜ ô™í øõ÷™í ìáò75.

23

70. ²Åíè’ Aíùô. ó. 719.71. ²Åíè’ Aíùô. Uñìçíåßá ôïˆ êâ` ô\ò ÓÔ`, ó. 238.72. ²Åíè’ Aíùô. óçìåßùóç 6, ó. 696.73. ²Åíè’ Aíùô. óçìåßùóç óôüí ñêä` ô\ò Tí ÊáñèáãÝíç, ó. 527.74. ²Åíè’ Aíùô. óçìåßùóç óôüí ìóô` Aðïóôïëéêüí, ó. 53.75. Ðåñß ô\ò óõíå÷ïˆò ìåôáëÞøåùò, Âüëïò 1961, ìÝñïò Ã`, Víóôáóéò, éâ`, ó.

117.

é`. ‘Ç tåñÜ óýíïäïò ô\ò ’Åêêëçóßáò ô\ò ‘ÅëëÜäïò ìÝ AðüöáóÞ

ôçò ôü 1834 TðÝôñåøå ôÞí ôÝëåóç ô™í (ðñüôåñïí AíåðéóÞìùò

ôåëïõìÝíùí) ãÜìùí ìÝ átñåôéêïýò, ðñÜãìáôá äçëáäÞ «ðáñÜíïìá

êáß TíÜíôéá ô™í tåñ™í êáíüíùí»76. ‘Ï Êùíóôáíôßíïò Ïsêïíüìïò

äéçãårôáé Tðßóçò ôßò äéáëýóåéò ôåôñáêïóßùí êáß ðëÝïí ìïí™í, ôÞí

Vãêñéóç êåêùëõìÝíùí ãáìéê™í óõæõãé™í, ôÞí wäñõóç èåïëïãéê\ò

ó÷ïë\ò êáôÜ ôÜ ðñïôåóôáíôéêÜ ðñüôõðá êáß ðïëëÜ Cëëá äåéíÜ.

’Åííïårôáé âåâáßùò, …ôé ït AíùôÝñù êáíïíéêÝò ðáñáíïìßåò åyíáé

êáôáêñéôÝåò. ’Åííïårôáé Tðßóçò, …ôé …óïé ôßò TêëáìâÜíïõí ›ò Šðü-

äåéãìá ãéÜ ôßò ó÷Ýóåéò ôïõò ðñüò ôïýò Uôåñïäüîïõò äÝí ìéìïˆíôáé

ôïýò Bãßïõò ÐáôÝñåò, ït ‚ðïrïé ̂ ãùíßæïíôï ãéÜ ôÞí TîÜëåéøÞ ôïõò.

3. ’ÅíèáññõíôéêÝò TíÝñãåéåò.

’Áðü ôÞí Vñåõíá ô™í ðçã™í, ìÝñïò ô\ò ‚ðïßáò Aðïôåëïˆí ôÜ

AíùôÝñù, öáßíåôáé …ôé ït Eãéïé ÌÜñêïò, Íéêüäçìïò, ’ÁèáíÜóéïò

‚ ÐÜñéïò, ëïéðïß Bãéïñårôåò, ÌåëÝôéïò Ãáëçóéþôçò, ÂñõÝííéïò,

ÌáêÜñéïò ‚ ÐÜôìéïò ^ãùíßóèçóáí ìÝí êáôÜ ô™í ëáôéíïöñüíùí

êáß ëïéð™í êáêïäüîùí, AëëÜ äÝí äéÝêïðôáí ôÞí ìåô’ á‰ô™í

TêêëçóéáóôéêÞ êïéíùíßá. Á‰ôü ôü Vðñáîáí ìüíï Tî ásôßáò ô™í

äýï Uíþóåùí (1274 êáß 1439), a óÝ ðåñéðôþóåéò ðñïöáí™í

átñåôéê™í (ð.÷. ’ÉùÜííïõ ÊáëÝêá). ÔÜ ãåãïíüôá á‰ôÜ äéêáéïëï-

ãïˆí Aðïëýôùò ôÞí óôÜóç ìáò, ôÞí óôéãìÞ ìÜëéóôá ðïý äÝí

êçñýóóåôáé TðéóÞìùò êáß AíåãíùñéóìÝíùò êáììßá áwñåóç.

ÓôÞí AðÜíôçóÞ ôïõ ðñüò ôïýò ‘Áãéïñårôåò (3-7-99) ‚ Ïsêïõ-

ìåíéêüò ÐáôñéÜñ÷çò ê.ê. Âáñèïëïìárïò Tôüíéóå ìåôáîý Cëëùí:

‘Ç ’Ïñèüäïîç ’Åêêëçóßá åyíáé êÜôï÷ïò ô\ò Aðïëýôïõ Tí ×ñéóô¨

êáß Tí Bãߤ Ðíåýìáôé Aëçèåßáò, ãé’ á‰ôü ï‰äÝðïôå Aíåãíùñßóáìå

24

76. Êùíóôáíôßíïõ Ïsêïíüìïõ ôïˆ Tî Ïsêïíüìùí, ÔÜ óùæüìåíá TêêëçóéáóôéêÜóõããñÜììáôá, ’Áè\íáé áùîä`, ôüì. â`, ó. 246.

ëÜèç ó’ Á‰ôÞí. Ït ìåôÝ÷ïíôåò óôïýò äéáëüãïõò ’Ïñèüäïîïé ðé-

óôåýïõí …ôé Á‰ôÞ åyíáé öïñåýò ô\ò ãíçóßáò äéäáóêáëßáò ôïˆ

’Éçóïˆ ×ñéóôïˆ. Ït èÝóåéò ôïˆ Balamand äÝí Vãéíáí AðïäåêôÝò,Aëë’ TôñïðïðïéÞèçóáí ŠðÝñ ô\ò ’Ïñèïäïîßáò. Á‰ôü Tóôåíï÷þ-

ñçóå ôïýò Ëáôßíïõò, ït ‚ðïrïé V÷ïõí Tãêáôáìßîåé óôÞí äéäáóêáëßá

ôïˆ Èåïˆ íÝá äüãìáôá êáß êáéíïôïìßåò êáß ãé’ á‰ôü ÷ñÞæïõí

ìåôáíïßáò êáß AíáèåùñÞóåùò.

‘Ï Ïsêïõìåíéêüò ÐáôñéÜñ÷çò åyðå Aêüìç, …ôé äÝí ìðïñïˆìå

íÜ Uíùèïˆìå ìÝ ôïýò Ðáðéêïýò, Töüóïí TììÝíïõí óôü Filioque.ÊáôÝêñéíå ôü ðáðéêü ðñùôårï, …óïõò ̂ ñíÞèçóáí ôÞí ’Ïñèïäïîßá

êáß Aíåãíþñéóáí TêêëçóéáóôéêÞ Šðüóôáóç óôïýò Ðáðéêïýò a

óôïýò ωíßôåò êáß …óïõò ŠðÝãñáøáí ôÞí øåõäÝíùóç ô\ò Öëù-

ñåíôßáò. ÊáôÝêñéíå Tðßóçò ôßò óõìðñïóåõ÷Ýò ìÝ AëëïèñÞóêïõò,

ôïíßæùí …ôé ït äéÜëïãïé ìáæß ôïõò óôï÷åýïõí ìüíï óôÞí TîïìÜ-

ëõíóç ô™í êïéíùíéê™í ó÷Ýóåùí. ÔÝëïò ìÝ ôÞí ðñùôïâïõëßá ôïˆ

Ïsêïõìåíéêïˆ ðáôñéáñ÷åßïõ êáß Cëëùí Aðçãïñåýèçóáí ït óõì-

ðñïóåõ÷Ýò ô™í ’Ïñèïäüîùí ìÝ ôïýò Uôåñïäüîïõò óôÞí óõíÝëåõ-

óç ôïˆ Ð.Ó.Å. óôÞí ×áñÜñå77. ÐáñÜ ôáˆôá ôü ðåñéïäéêü «´Áãéïò

’ÁãáèÜããåëïò» Vãñáöå …ôé óÝ ôßðïôå äÝí AðÞíôçóå ‚ ÐáôñéÜñ÷çò!

‘Ï Añ÷éåðßóêïðïò ’Áèçí™í êáß ðÜóçò ‘ÅëëÜäïò ê.ê. ×ñéóôü-

äïõëïò Aðçãüñåõóå óõíïäéê™ò ôßò óõìðñïóåõ÷Ýò, Tôüíéóå …ôé _

’Ïñèïäïîßá åyíáé _ ìüíç ’Åêêëçóßá êáß …ôé Xíùóç ìÝ ôïýò Ìïíï-

öõóßôåò äÝí ãßíåôáé, Cí äÝí äå÷èïˆí …ëåò ôßò ÏsêïõìåíéêÝò óõíü-

äïõò78. Ôü ðáôñéáñ÷årï Ãåùñãßáò ìÝ ‚ìïëïãéáêÞ TðéóôïëÞ êáôÝ-

êñéíå ôßò óõìðñïóåõ÷Ýò, ôÞí èåùñßá ô™í êëÜäùí êáß ôÞí Xíùóç

ìÝ ôïýò Ìïíïöõóßôåò79. ’Áðå÷þñçóå äÝ êáß Aðü ôü Ð.Ó.Å. …ðùò

25

77. ’Åöçì. ’Ïñèüäïîïò Ôýðïò, öýëëá 1331-1334.78. Ðåñ. ’Ïñèüäïîç Ìáñôõñßá, ×.É.Ê.Í. Ôñßêïñöï Äùñßäïò, ôåˆ÷ïò 101, ó. 44.79. Ðåñ. ÐáñáêáôáèÞêç, Èåóóáëïíßêç, ôåˆ÷ïò 3, ó. 12-13.

êáß ôü ðáôñéáñ÷årï ô\ò Âïõëãáñßáò. ’Åðßóçò óôßò ’Åêêëçóßåò Ñùó-

óßáò, Óåñâßáò, ‘ÅëëÜäïò êáß Êýðñïõ Šößóôáíôáé só÷õñÝò ôÜóåéò

ðñüò ôÞí uäéá êáôåýèõíóç.

ÔÜ AíùôÝñù åyíáé ðïëý TíèáññõíôéêÜ êáß äéêáéþíïõí ðëÞñùò

ôüí Aãþíá ìáò. ‘ÕðÜñ÷ïõí âåâáßùò Aêüìç ›ñéóìÝíåò ðáñáöù-

íßåò, AëëÜ ðéóôåýïõìå …ôé ìÝ ôÞí äéáñê™ò á‰îáíüìåíç Aíôßäñáóç

‚ óõãêñçôéóôéêüò Ïsêïõìåíéóìüò ðïëý ãñÞãïñá èÜ Tîáëåéöè\.

²Çäç V÷åé ðåñéïñéóè\ êõñßùò óôßò ÷™ñåò ðïý ðëåïíÜæïõí ït Uôå-

ñüäïîïé. ÔÞí TðáíáöïñÜ ìÜëéóôá ôïˆ sïõëéáíïˆ _ìåñïëïãßïõ Tðé-

èõìïˆí êáß ðïëëïß Têêëçóéáóôéêïß Cíäñåò, …ðùò ‚ Ìçôñïðïëßôçò

’Áîþìçò ê.ê. ÐÝôñïò80.

4. ‘Ï óýã÷ñïíïò Æçëùôéóìüò.

Ðéóôåýïõìå …ôé Vãéíå óáöÞò _ AóõíÝðåéá ô™í Æçëùô™í, ðïý

Tîéóþíïõí ôÞí AëëáãÞ ôïˆ _ìåñïëïãßïõ a ôßò óõìðñïóåõ÷Ýò ìÝ

ôÞí öïâåñÞ áwñåóç ôïˆ Íåóôïñßïõ, _ ‚ðïßá AíÝôñåðå ôü <Að’

ás™íïò ìõóôÞñéï>81 êáß äéÝöèåéñå ôÞí Vííïéá ô\ò óùôçñßáò ôïˆ

Aíèñùðßíïõ ãÝíïõò.

‘Ï óýã÷ñïíïò Æçëùôéóìüò äÝí Tíáñìïíßæåôáé ìÝ ôÞí äéäá-

óêáëßá êáß ðñÜîç ô™í Bãßùí ÐáôÝñùí. ‘ÏìïéÜæåé ì@ëëïí ìÝ ôÜ

óôïõäéôéêÜ ó÷ßóìáôá (ƒ÷é âåâáßùò ìÝ á‰ôÜ ðïý Vãéíáí Tðáéíåô™ò

êáß ìÝ AêñáéöíÝò ‚ìïëïãéáêü öñüíçìá Tíáíôßïí ô\ò átñÝóåùò

ô\ò Åsêïíïìá÷ßáò). ‘Ç ‚ìïéüôçôá …ìùò á‰ôÞ Aðïôåëår êáß ôÞí

êáôáäßêç ôïõ, Töüóïí êáß á‰ôÜ Aðü êáíÝíá äÝí Aíåãíùñßóèç-

óáí, AëëÜ ì@ëëïí êáôåêñßèçóáí. ÓôÞí ðñáãìáôéêüôçôá ï‹ôå ìÝ

á‰ôÜ ‚ìïéÜæåé Aêñéâ™ò, Töüóïí ôüôå äÝí Šð\ñ÷áí ït ôüóï óõ÷íÝò

26

80. ’Åöçì. Óôýëïò ’Ïñèïäïîßáò, ôåˆ÷ïò 2, ó. 15.81. ’Åö. ã`, 9.

AëëçëïêáèáéñÝóåéò êáß ït ðïëëÝò “’Åêêëçóßåò”. Ït êáèáéñÝóåéò

êáß ït “Aèùþóåéò” ô™í Tðéóêüðùí êáß ô™í tåñÝùí ô™í Æçëùô™í

ãßíïíôáé óÝ Aíýðïðôï êáß Aóôñáðéárï ÷ñüíï. ́ Ïóï êáß Cí Tñåõ-

íÞóç êáíåßò, åyíáé Aäýíáôï íÜ óõíáíôÞóç …ìïéá ðåñßðôùóç óôÞí

‘Éóôïñßá.

Ït ÆçëùôÝò V÷ïõí ŠðïðÝóåé óÝ ðë\èïò AíôéöÜóåùí, Aðü ôßò

‚ðïråò åyíáé Aäýíáôï íÜ Tëåõèåñùèïˆí, Töüóïí TììÝíïõí óôßò

èÝóåéò ôïõò. ÓõãêåêñéìÝíùò:

á$. ´Ïôáí èÝëïõí íÜ äéêáéïëïãÞóïõí ôü ó÷ßóìá ôïõò ãéÜ ôü

_ìåñïëüãéï (1924) a êÜðïéï Aðü ôÜ TóùôåñéêÜ ôïõò ó÷ßóìáôá

(ðåñéðôþóåéò äçëáäÞ êáôÜ ôßò ‚ðïråò äÝí ŠðÜñ÷åé áwñåóç), Tðé-

êáëïˆíôáé ôÜ óôïõäéôéêÜ ó÷ßóìáôá (ôÜ ‚ðïrá Täéêáéïëïãïˆóáí

ó÷ßóìá êáß ãéÜ ðáñáâÜóåéò êáíüíùí) a ôüí ëá$ Aðïóôïëéêü êá-

íüíá (‚ ‚ðïrïò TðéôñÝðåé ó÷ßóìá ãéÜ ëüãïõò <å‰óåâåßáò êáß äé-

êáéïóýíçò>), ìÝ ôü íÜ ðáñåñìçíåýïõí ôÞí ëÝîç <äéêáéïóýíç>.

â$. ´Ïôáí …ìùò èÝëïõí íÜ äéêáéïëïãÞóïõí ôü ó÷ßóìá ôïõò

ãéÜ ôüí Ïsêïõìåíéóìü a íÜ AðïôñÝøïõí êÜðïéï Aðü ôÜ TóùôåñéêÜ

ôïõò ó÷ßóìáôá, ôüôå Tðéêáëïˆíôáé ôüí éå$ êáíüíá ô\ò ÁÂ$ óõíü-

äïõ (‚ ‚ðïrïò TðéôñÝðåé ôü ó÷ßóìá ìüíï ãéÜ ëüãïõò átñÝóåùò).

Âåâáßùò _ Tðßêëçóç ôüóï ô™í óôïõäéôéê™í ó÷éóìÜôùí êáß

ôïˆ ëá$ Aðïóôïëéêïˆ, …óï êáß ôïˆ éå$ ô\ò ÁÂ$ äçìéïõñãår ôåñÜóôéá

Aíôßöáóç. Êáß ôïˆôï äéüôé ‚ éå$ ô\ò ÁÂ$ TèåóìïèåôÞèç (›ò

ðñïåßðáìå) ìüíï êáß ìüíï ãéÜ íÜ AðïôñÝøç ôÜ óôïõäéôéêÜ ó÷ß-

óìáôá êáß óõã÷ñüíùò íÜ Uñìçíåýóç ôüí ëá$ Aðïóôïëéêü êáíüíá.

Ït AíùôÝñù AíôéöÜóåéò ðñïêáëïˆí ôüí ôåìá÷éóìü ô™í Æç-

ëùô™í. ÓõíÞèåéò äéêáéïëïãßåò ô™í Æçëùô™í ãéÜ ôßò TííÝá ’Åêêëç-

óßåò Ã.Ï.×. êáß ôïýò ðïëëïýò AíåîáñôÞôïõò åyíáé _ êáêÞ äéïßêçóç

êáß ôÜ Aíèñþðéíá ðÜèç. ‘Ç Cðïøç á‰ôÞ äÝí ì@ò åŠñßóêåé óõì-

27

öþíïõò. ÔÜ ó÷ßóìáôÜ ôïõò åyíáé Aðüññïéá ô\ò êáè’ ‚ëïêëçñßáí

ðåðëáíçìÝíçò êáß äéåóôñáììÝíçò Têêëçóéïëïãßáò ôïõò. ‘Ï ôåìá-

÷éóìüò èÜ äéáéùíßæåôáé, Töüóïí Tðéêáëïˆíôáé ôÜ óôïõäéôéêÜ ó÷ß-

óìáôá êáß ôüí ëá` Aðïóôïëéêü êáíüíá (ðåñß «å‰óåâåßáò êáß äé-

êáéïóýíçò»).

Ó÷ßóìáôá ãéÜ ôÞí ðëÞñùóç ìçôñïðüëåùí82, ãéÜ ÷åéñïôïíßåò83,

ãéÜ êáôáóôáôéêÜ84, ãéÜ ôÞí Vêäïóç Tãêõêëßïõ êáôÜ ô™í íÝùí ôáõ-

ôïôÞôùí,85 ãéÜ ôÞí åsêïíïãñáößá86 êáß Cëëåò ìçäáìéíÝò ásôßåò

(ìÝ÷ñé ðáñÜôáîç “’Åîáãùíéô™í” ŠðÜñ÷åé). ÔÜ Cíåõ ëüãïõ Tóùôå-

ñéêÜ ó÷ßóìáôÜ ôïõò Aðïäåéêíýïõí êáß ôü AâÜóéìï ôïˆ ó÷ßóìáôüò

ôïõò Aðü ôÞí ’Åêêëçóßá. ‘Ç Cíåóç, ìÝ ôÞí ‚ðïßá ÷áñáêôçñßæïõí

ôïýò ëïéðïýò ÆçëùôÝò ›ò átñåôéêïýò, öáíåñþíåé …ôé V÷ïõí ÷Üóåé

ðñü ðïëëïˆ ôÞí áuóèçóç ô™í Tííïé™í ô\ò átñÝóåùò êáß ôïˆ

Têêëçóéáóôéêïˆ ó÷ßóìáôïò. ‘Ï Bðëüò ëáüò V÷åé ðåñéÝëèåé óÝ óýã-

÷õóç, äéüôé äéáñê™ò åŠñßóêåôáé óÝ äéáöïñåôéêÞ ðáñÜôáîç ÷ùñßò

íÜ ôü AíôéëáìâÜíåôáé. ‘Ç ðñïåäñéêÞ êáèÝäñá ô™í “’ÅíéóôáìÝíùí”

TäçìéïõñãÞèç ìÝ ôñßá ó÷ßóìáôá, ôÜ ‚ðïrá TðÝöåñáí êáß sóÜñéèìåò

êáèáéñÝóåéò. Èõìßæïõí ôÜ ó÷ßóìáôá ô™í TãêáôáëåéììÝíùí Aðü

ôÞí èåßá ×Üñç Ìïíïöõóéô™í, Ðñïôåóôáíô™í êáß Ðáëáéïðßóôùí.

ÊÜèå ‚ìÜäá ðéóôåýåé …ôé åyíáé _ ìüíç ’Åêêëçóßá ôïˆ ×ñéóôïˆ,

ìÝ AðïôÝëåóìá íÜ ãßíùíôáé êáß ìåôáîý ôïõò Aíáìõñþóåéò& êáôÜ

ðëçñïöïñßá äÝ TôåëÝóèç Aêüìç êáß Aíá÷åéñïôïíßá Añ÷éåðéóêü-

ðïõ. Ït Tðßóêïðïß ôïõò óôÞí ‘ÅëëÜäá Šðåñâáßíïõí ôïýò 50 ãéÜ

ìüíï 60-70.000 ëáü. ‘Ç “AíäñåúêÞ” ‚ìÜäá åy÷å ðñü Tô™í óôÞí

28

82. Ðåñ. ’Åêêëçóßá Ã.Ï.×. ‘ÅëëÜäïò, ’Áè\íáé, ôåˆ÷ïò 1, ó. 15.83. Ðåñ. ‘Ç öùíÞ ô\ò ’Ïñèïäïîßáò, ’Áè\íáé, öýëëï 880. ó. 10.84. Ðåñ. ’ÅêêëçóéáóôéêÞ ðáñÜäïóéò, ’Áè\íáé, öýëëï 104, ó. 39.85. Ðåñ. ’Åêêëçóßá Ã.Ï.×. ‘ÅëëÜäïò, ’Áè\íáé, ôåˆ÷ïò 1, ó. 24.86. Ðåñ. ÊÞñõî ãíçóßùí ’Ïñèïäüîùí, ’Áè\íáé, ôåˆ÷ïò 214, ó. 264 - 265.

‘ÅëëÜäá 10 Tðéóêüðïõò êáß 18 tåñårò. Ït ìéóÝò ‚ìÜäåò åyíáé ÷åéñï-

ôïíçìÝíåò Aðü Xíá a Aðü AíõðÜñêôïõò Añ÷éåñårò.

Ôü 1955 _ ìßá Tê ô™í äýï ôüôå ðáñáôÜîåùí Vìåéíå Cíåõ Tðé-

óêüðùí. Êáô’ AíÜãêç êáôÝöõãå óôïýò Cíåõ ÷Üñéôïò (êáôÜ ôÞí

èåùñßá ôïõò, Töüóïí Têïéíùíïˆóáí ìÝ ôïýò íåïçìåñïëïãßôåò)

Ñþóóïõò ô\ò Äéáóðïñ@ò87. ‘Ï óêïðüò BãéÜæåé ôÜ ìÝóá. Äõóôõ÷™ò

äÝí ^ìðüñåóáí íÜ êáôáëÜâïõí …ôé Tðñüêåéôï ãéÜ TãêáôÜëåéøç

Èåïˆ, ðïý AðåêÜëõðôå ôü æçëùôéêü AäéÝîïäï.

Ït ÆçëùôÝò, ðáñÜ ôÞí ðïëåìéêÞ ôïõò êáôÜ ôïˆ Ïsêïõìåíéóìïˆ,

ðáñïõóéÜæïíôáé íÜ ôüí Töáñìüæïõí ðëÞñùò. Êáß ôïˆôï, äéüôé ït

“átñåôéêïß” íåïçìåñïëïãßôåò ãßíïíôáé äåêôïß óÝ èåßá êïéíùíßá êáß

Cëëá ìõóôÞñéá. Ôü ìÝóï ãéÜ ôÞí ðáñáðëÜíçóç êáß ôÞí ðñïó-

Ýëêõóç ‚ðáä™í åyíáé ït ðáñáðïéÞóåéò ô\ò ‘Éóôïñßáò, ït ‚ðïråò

èÜ ðñÝðåé Tí êáéñ¨ íÜ Aðïêáëõöèïˆí óÝ ìßá ëåðôïìåñ\ êáß

óõóôçìáôéêÞ Aíáßñåóç ô\ò æçëùôéê\ò Têêëçóéïëïãßáò.

Äé’ …ëá á‰ôÜ èåùñïˆìå …ôé, …ðïéïò ðñïó÷ùñår óôü ó÷ßóìá

ô™í Æçëùô™í ãéÜ íÜ ðïëåìÞóç ôüí óõãêñçôéóôéêü Ïsêïõìåíéóìü,

äéáðñÜôôåé óïâáñü óöÜëìá Tíþðéïí ôïˆ Èåïˆ, ôïˆ Uáõôïˆ ôïõ

êáß säßùò ô™í Šãé™ò AãùíéæïìÝíùí êáôÜ ôïˆ óõãêñçôéóôéêïˆ Ïs-

êïõìåíéóìïˆ, ðïý V÷ïõí AíÜãêç Tíéó÷ýóåùò. Ôïýò ÆçëùôÝò ôïýò

Aãáð@ìå êáß å‰÷üìåèá ‚ Èåüò íÜ ôïýò öùôßóç íÜ Tíôá÷èïˆí

óôÞí ’Åêêëçóßá, _ ‚ðïßá èÜ ôïýò TðéôñÝøç íÜ Aêïëïõèïˆí êáß

ôü ðáëáéü _ìåñïëüãéï, …ðùò Vãéíå êáß óÝ ðáëáéüôåñåò ðåñéðôþ-

óåéò. Åuìåèá óßãïõñïé …ôé _ ’Åêêëçóßá èÜ TîáíôëÞóç êÜèå Ïsêï-

íïìßá ãéÜ ôÞí TðáíÝíôáîÞ ôïõò êáß èÜ ìåñéìíÞóç ðñùôßóôùò ãé’

á‰ôïýò, Töüóïí Cëëùóôå äÝí ðñüêåéôáé ðåñß átñåôéê™í.

29

87. Ó. ÊáñáìÞôóïõ, Át ÷åéñïôïíßáé ô™í Ã.Ï.×. Aðü êáíïíéê\ò Tðüøåùò, ’Áè\íáé1997, ó. 19.

Ã. Ç ÐÅÑÉÐÔÙÓÇ ÔÏÕ ÁÃÉÏÕ ÓÙÖÑÏÍÉÏÕ

‘Ï ð. Íéêüëáïò ìÝ êáôçãïñår, ãéÜ ôÜ …óá åyðá ðåñß ô\ò óôÜ-

óåùò ôïˆ Bãßïõ Óùöñïíßïõ êáôÜ ôÞí ðåñßïäï ôïˆ Ìïíïèåëçôé-

óìïˆ. ËÝãåé, …ôé Tî á‰ô\ò Vâãáëá ôü óõìðÝñáóìá, ðþò ït ÐáôÝñåò

äÝí äéÝêïðôáí ôü ìíçìüóõíï ô™í átñåôéê™í ðñßí ãßíåé óõíïäéêÞ

äéÜãíùóç. ÐïôÝ …ìùò äÝí åyðá êÜôé ôÝôïéï. ‘ÕðåóôÞñéîá …ôé Aðü

ôÞí óôÜóç ôïˆ Bãßïõ Óùöñïíßïõ êáß säßùò Aðü ôÞí ðñïóöþíçóç

«óõëëåéôïõñ㨻88 ðñüò ôüí átñåôéêü ÓÝñãéï Êùíóôáíôéíïõðüëåùò

ôü 634, Aðïäåéêíýåôáé Tíáñã™ò _ Aíï÷Þ êáß _ Ïsêïíïìßá ô\ò

’Åêêëçóßáò ðñüò ôïýò êçñýóóïíôáò TðéóÞìùò áwñåóç. ’Åííïårôáé

âåâáßùò, …ôé _ Ïsêïíïìßá á‰ôÞ só÷ýåé ðïëý ðåñéóóüôåñï óÞìåñá,

Tðï÷Þ êáôÜ ôÞí ‚ðïßá äÝí êçñýóóåôáé TðéóÞìùò êáììßá ðáñüìïéá

áwñåóç. ‘Ï ð. Íéêüëáïò Tîéóôïñår ôÞí ôüôå TêêëçóéáóôéêÞ êáôÜ-

óôáóç êáß êáôáëÞãåé, …ôé ôü 634 äÝí Têçñýóóåôï TðéóÞìùò áwñå-

óç. Óõíåð™ò äÝí Šð\ñ÷å ëüãïò äéáêïð\ò Tðéêïéíùíßáò a ðåñß-

ðôùóç Ïsêïíïìßáò.

ÓõãêåêñéìÝíùò Šðïóôçñßæåé ôÜ Uî\ò:

1. ÔÜ ãåãïíüôá ìÝ÷ñé ôÞí átñåôéêÞ “²Åêèåóç” ôïˆ Óåñãßïõ

(638) eôáí óõæçôÞóåéò êáß ðñïóðÜèåéåò ãéÜ ôÞí TðéêñÜôçóç ’Ïñ-

èïäüîùí èÝóåùí, êáèþò ìÜëéóôá _ äéáóÜöçóç ô™í ´Ïñùí ô\ò

×áëêçäüíïò eôáí Aðü ôÜ äõóêïëþôåñá èåïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá.

2. ‘Ï Eãéïò Óùöñüíéïò êáôÜ ôü Vôïò 634 Aðïêáëår å‰ëüãùò

ôüí ÓÝñãéï óõëëåéôïõñãü, Töüóïí _ átñåôéêÞ äïîáóßá ôïˆ Ìïíï-

èåëçôéóìïˆ ôïˆ Óåñãßïõ äéáêçñýóóåôáé TðéóÞìùò ôü 638.

’Áðáíô™ óôÜ AíùôÝñù ›ò Uî\ò:

‘ÏìïëïãïõìÝíùò ôü á$ óõìðÝñáóìá ðñïêáëår Vêðëçîç. ’Áðü

ôÞí Vñåõíá óÝ óõããñÜììáôá åuêïóé êáß ðëÝïí tóôïñéê™í êáôå-

30

88. ’ÅðéóôïëÞ óõíïäéêÞ, P.G. 87, 3, 3148A.

íüçóá, …ôé äÝí Šð\ñ÷å ôüôå æÞôçìá äéáóáöÞóåùò ôïˆ ́ Ïñïõ ô\ò

×áëêçäüíïò (ðïý åy÷å ãßíåé ðñßí 170 Vôç). ’ÁíôéèÝôùò, Tæçôårôï

ìÝóï Uíþóåùò ìÝ ôïýò Ìïíïöõóßôåò êáß ›ò ôÝôïéï TðåëÝãç _

Vêöñáóç: «äýï ìÝí Tí ×ñéóô¨ öýóåéò, AëëÜ ìßá TíÝñãåéá êáß

èÝëçóéò»89. ‘Ç ‚ìïëïãßá á‰ôÞ Aðïôåëïˆóå ôü TëÜ÷éóôï …ñéï ôïˆ

Ìïíïöõóéôéóìïˆ, êáèþò …ëïé ït Ìïíïöõóßôåò TäÝ÷ïíôï ìßá TíÝñ-

ãåéá êáß èÝëçóç90.

Óôü á` óõìðÝñáóìá AíáöÝñåôáé Tðßóçò …ôé êáôåâÜëëïíôï ðñïó-

ðÜèåéåò ãéÜ TðéêñÜôçóç ô™í ’Ïñèïäüîùí èÝóåùí. Á‰ôü Cñáãå

äÝí öáíåñþíåé …ôé Šð\ñ÷áí êáß ït êáêüäïîåò èÝóåéò (_ áwñåóç),

Víáíôé ô™í ‚ðïßùí Vðñåðå íÜ Šðåñéó÷ýóïõí ït ’Ïñèüäïîåò; Óõíå-

ð™ò ït ÆçëùôÝò –êáôÜ ôü óõìöÝñïí– ¼íïìÜæïõí ôßò ðåñéüäïõò

ðïý Têçñýóóåôï áwñåóç, Cëëïôå ðåñéüäïõò átñÝóåùò êáß Cëëïôå

ðåñéüäïõò Aã™íïò ãéÜ ôÞí TðéêñÜôçóç ’Ïñèïäüîùí èÝóåùí (ãéÜ

íÜ ìÞ öáí\ …ôé ðñÜãìáôé Têçñýóóåôï áwñåóç). ÓÝ äÝêá óçìårá

ôïˆ Cñèñïõ Cëëùóôå ‚ìïëïãårôáé, …ôé ‚ ÓÝñãéïò åy÷å átñåôéêÜ

öñïíÞìáôá, …ôé äéåðñáãìáôåýèç ôÞí Xíùóç, _ ‚ðïßá êáß Tðåôåý-

÷èç, …ôé ‚ Eãéïò Óùöñüíéïò AíôÝäñáóå óôÞí Xíùóç êáß êáôåäßêá-

óå ôüí Ìïíïåíåñãçôéóìü. ÔÜ ãåãïíüôá …ìùò Tîéóôïñïˆíôáé ÷ùñßò

ôÜîç êáß ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ. ’Áðïöåýãïíôáé Tðßóçò ït Vííïéåò

“Xíùóç ìÝ átñåôéêïýò” êáß “áwñåóç”, ìÝ AðïôÝëåóìá íÜ ðñïêá-

ëårôáé óýã÷õóç. Ðñüêåéôáé, êáôÜ ôü ðëåróôïí, ãéÜ ìéÜ AíôéãñáöÞ

ô\ò óõíïðôéê\ò ‘Éóôïñßáò ôïˆ Óôåöáíßäïõ.

‘Ç AêñéâÞò Tîéóôüñçóç ô\ò ôüôå Têêëçóéáóôéê\ò êáôáóôÜóåùò

èÜ Aðïäåßîç óôÞí óõíÝ÷åéá ôü AâÜóéìï êáß ôïˆ â` óõìðåñÜ-

óìáôïò:

31

89. Ö. Âáöåßäïõ, Víè’ Aíùô. § 74, 1.90. Â. Óôåöáíßäïõ, Víè’ Aíùô. § éä$, ó. 242.

‘Ï Êùíóôáíôéíïõðüëåùò ÓÝñãéïò Vóôåéëå óôüí Tðßóêïðï Öá-

ñÜí Èåüäùñï Xíá íüèï ëßâåëëï ôïˆ Êùíóôáíôéíïõðüëåùò Ìçí@

(+552) êáß ôïˆ TæÞôçóå ôÞí ãíþìç ôïõ ãéÜ ôßò ìïíïåíåñãçôéêÝò

êáß ìïíïèåëçôéêÝò èÝóåéò ôïˆ ëéâÝëëïõ á‰ôïˆ. ‘Ï Èåüäùñïò ôüí

AðåäÝ÷èç. ‘Ï ÓÝñãéïò Vóôåéëå ôüí ëßâåëëï á‰ôü êáß óÝ êÜðïéïí

átñåôéêü Ðáˆëï êáß ôïˆ TäÞëùíå ôÞí óõãêáôÜèåóç ôïˆ Èåïäþñïõ

êáß ôÞí äéêÞ ôïõ ìÝ á‰ôüí. ÔÜ äýï á‰ôÜ ãåãïíüôá, ðïý äÝí

ðñÝðåé íÜ åyíáé ôÜ ìïíáäéêÜ, AíáöÝñïíôáé Aðü ôüí Eãéï ÌÜîéìï

óôüí äéÜëïãü ôïõ ìÝ ôüí Ðýññï91. Ït tóôïñéêïß ôÜ ôïðïèåôïˆí

ðåñß ôü 615-618, êáèþò Tðéâåâáéþíåôáé Aðü ôÞí óõíÝ÷åéá ôïˆ

ëüãïõ ôïˆ Bãßïõ Ìáîßìïõ.

’ÁíáöÝñåé ëïéðüí ‚ ´Áãéïò, …ôé ‚ ÓÝñãéïò Vãñáøå êáß óôüí

Óåâçñéáíü Ãåþñãéï ’Áñó@ êáß ôïˆ TæÞôçóå íÜ ôïˆ óôåßëç ðáôåñéêÜ

ñçôÜ ãéÜ ôÞí ìßá TíÝñãåéá. Ôïˆ Vëåãå ìÜëéóôá …ôé âÜóåé ô™í

ñçô™í á‰ô™í èÜ ðñáãìáôïðïéïˆóå ôÞí Xíùóç ìáæß ôïõò. ‘Ï ’Áëå-

îáíäñåßáò Eãéïò ’ÉùÜííçò ‚ ’ÅëåÞìùí Vãéíå ãíþóôçò ô\ò Tðé-

óôïë\ò á‰ô\ò êáß ̂ èÝëçóå íÜ êáèáéñÝóç ôüí ÓÝñãéï. Ôüí Tìðü-

äéóå …ìùò _ êáô’ Têåríï ôü Vôïò (619) TðéäñïìÞ ô™í Ðåñó™í92.

’Åêåßíç ôÞí Tðï÷Þ ðåñßðïõ ‚ Eãéïò ÌÜîéìïò AóðÜæåôáé ôüí

ìïíá÷éêü âßï, AðïãïçôåõìÝíïò Aðü ôÞí ôüôå êáôÜóôáóç ô\ò ’Åê-

êëçóßáò ëüãù ô\ò TðåêôÜóåùò ôïˆ Ìïíïèåëçôéóìïˆ93. ÓôÞí óõ-

íÝ÷åéá, êáèþò Vâëåðå ôÞí áwñåóç «åsò ôÝëåéïí ì@ëëïí Têôåéíï-

ìÝíçí»94, Aíá÷ùñår ðåñß ôü 626 óôÞí ’ÁöñéêÞ …ðïõ Šðåñßó÷õå

_ ’Ïñèïäïîßá.

32

91. P.G. 91, 332B-333A.92. ²Åíè’ Aíùô. 93. ´Ïðùò AíáöÝñïõí ït âéïãñÜöïé ôïõ Eãéïé Óõìåþí ‚ ÌåôáöñáóôÞò, Íéêü-

äçìïò, ’ÁãÜðéïò, Âßïò êáß Cèëçóéò ôïˆ ‚óßïõ... Ìáîßìïõ, P.G. 90, 68-110.94. Âßïò êáß Cèëçóéò ôïˆ ‚óßïõ... Ìáîßìïõ, P.G. 90, 73D-76A.

‘Ï ÓÝñãéïò Vãñáøå ôü 626 êáß óôüí ÖÜóéäïò Êýñï, Tðéâå-

âáéþíùí ôÞí áwñåóç95. Ôü 629 Uíþíåôáé, äéÜ ô\ò Aðïäï÷\ò ìé@ò

Tíåñãåßáò êáß èåëÞóåùò, ìÝ ôüí ìïíïöõóßôç Tðßóêïðï ’ÁèáíÜóéï,

ôüí ‚ðïrï ìÜëéóôá Aíáãíùñßæåé ›ò ðáôñéÜñ÷ç ’Áíôéï÷åßáò96. ‘Ï

Êýñïò AíÝñ÷åôáé ôü 630 óôüí èñüíï ô\ò ’Áëåîáíäñåßáò êáß Añ÷ß-

æåé Aã™íá ãéÜ ôÞí Xíùóç ìÝ ôïýò Ìïíïöõóßôåò97. Ït Eãéïé Óù-

öñüíéïò êáß ÌÜîéìïò ðñïóðáèïˆí íÜ ôüí Tìðïäßóïõí ÷ùñßò …ìùò

AðïôÝëåóìá98. ‘Ï Êýñïò _íþèç ìÝ ôïýò Ìïíïöõóßôåò (633) âÜóåé

ô\ò átñåôéê\ò ‚ìïëïãßáò «ìßá Tí ô¨ ×ñéóô¨ èåáíäñéêÞ TíÝñãåéá»99.

‘Ï ÓÝñãéïò, ðïý åy÷å aäç ðñïâÜëëåé «ðïëõôñüðùò ôÞí ïsêåßáí

íüóïí» êáß äéáöèåßñåé «ôü ðëåróôïí ô\ò ’Åêêëçóßáò»100, AðåäÝ÷èç

ôÞí Xíùóç á‰ôÞ. ‘Çíþèç ìÜëéóôá ôü uäéï Vôïò êáß ìÝ ôïýò átñå-

ôéêïýò ’Áñìåíßïõò âÜóåé ô\ò säßáò átñåôéê\ò ‚ìïëïãßáò101. ‘Ï Eãéïò

Óùöñüíéïò Tð\ãå ôüôå óôÞí Êùíóôáíôéíïýðïëç êáß «ìÝ ôÞí ðñÝ-

ðïõóáí ô¨ ó÷Þìáôé á‰ôïˆ ôáðåéíïöñïóýíçí»102, ðáñåêÜëåóå ôüí

ÓÝñãéï íÜ ìÞ Aíáíåþóç ôÞí ðáëáéÜ á‰ôÞ áwñåóç. ’ÁðïãïçôåõìÝ-

íïò …ìùò Aðü ôÞí Aìåôáíïçóßá ôïˆ Óåñãßïõ, ðçãáßíåé óôÜ ‘Éåñï-

óüëõìá êáß ðëçñïöïñår ôïýò ðéóôïýò …ôé ït ðáôñéÜñ÷åò êáß ‚

ðÜðáò åyíáé átñåôéêïß103.

33

95. ÄéÜëïãïò... ðåñß ô™í Têêëçóéáóôéê™í äïãìÜôùí, P.G. 91, 333A.96. ÈñçóêåõôéêÞ êáß ^èéêÞ Tãêõêëïðáéäåßá, ’Áè\íáé 1962-1968, ôüì. 11, ó.

103.97. Ð. ×ñÞóôïõ, ‘ÅëëçíéêÞ Ðáôñïëïãßá, Èåóóáëïíßêç 1992, ôüì. å`, ó. 260.98. ²Åíè’ Aíùô. ó. 268. 99. Ö. Âáöåßäïõ, Víè’ Aíùô. § 74, 2.100. ÄéÜëïãïò... ðåñß ô™í Têêëçóéáóôéê™í äïãìÜôùí, P.G. 91, 333A.101. ÈñçóêåõôéêÞ êáß ^èéêÞ Tãêõêëïðáéäåßá, ’Áè\íáé 1962-1968, ôüì. 11, ó.

103.102. ÄéÜëïãïò... ðåñß ô™í Têêëçóéáóôéê™í äïãìÜôùí, P.G. 91, 333B.103. ÄïóéèÝïõ ‘Éåñïóïëýìùí, Víè’ Aíùô. âéâ. óô`, êåö. óô`, § ä`.

‘Ï ÓÝñãéïò TèïñõâÞèç Aðü ôßò ’Ïñèüäïîåò á‰ôÝò öùíÝò. ’Áðå-

öÜóéóå íÜ Tãêáôáëåßøç ôüí Ìïíïåíåñãçôéóìü êáß íÜ ðåñéïñéóè\

óôüí ^ðéüôåñï Ìïíïèåëçôéóìü104. ÓôÞí “Ø\öï”, ðïý TîÝäùóå

êáôÜ ôü ôÝëïò ôïˆ 633, TêÞñõôôå ôÞí áwñåóç ìÝ ^ðéüôåñç ìïñöÞ.

‘Ï Eãéïò ÌÜîéìïò aëðéóå ðñüò óôéãìÞí …ôé èÜ Aðåêçñýóóåôï _

«êáéíïôïìßá»105 ðïý åy÷å ãßíåé óôÞí ’ÁëåîÜíäñåéá. ÓÝ TðéóôïëÞ

ôïõ ìÜëéóôá ðñüò ôüí _ãïýìåíï Ðýññï ðáñùìïßáóå ôüí ÓÝñãéï

ìÝ ôüí Ìùûó\106.

Ôáõôï÷ñüíùò ‚ Eãéïò Óùöñüíéïò AíÝñ÷åôáé ôü Vôïò 634 óôüí

èñüíï ô™í ‘Éåñïóïëýìùí. ÓôÝëíåé ôÞí TíèñïíéóôÞñéá TðéóôïëÞ

ôïõ óôüí ÓÝñãéï êáß ôïýò ðáôñéÜñ÷åò êáß êáôáêåñáõíïâïëår ôÞí

áwñåóç ô\ò ìé@ò Tíåñãåßáò êáß èåëÞóåùò. ’Áðïêáëår ôüí ÓÝñãéï:

«Äåóðüôg ðÜíôùí BãéùôÜô¤, êáß ìáêáñéùôÜô¤ Aäåëö¨ êáß óõë-

ëåéôïõñ㨠Óåñãߤ»107. Ôüí ðáñáêáëår íÜ äå÷è\ ôÞí äïãìáôéêÞ

ôïõ TðéóôïëÞ êáß íÜ ôïˆ óôåßëç ôÜ «ðïèïýìåíá ãñÜììáôá», ôÜ

‚ðïrá èÜ TîÝöñáæáí êáèáñ™ò ôÞí ¼ñèÞ ðßóôç108. Äõóôõ÷™ò ‚

ÓÝñãéïò äÝí Cëëáîå êáß ôü 638 Têäßäåé ôÞí Tðßóçò átñåôéêÞ “²Åê-

èåóç”.

Åuäáìå ëïéðüí, …ôé ‚ Eãéïò Óùöñüíéïò åy÷å óõëëåéôïõñãü ôüí

ÓÝñãéï Xùò ôü 634, Cí êáß á‰ôüò TêÞñõôôå ôÞí áwñåóç Aðü ôü

615 ðåñßðïõ, åy÷å ðñïêáëÝóåé ôÞí AãáíÜêôçóç ôïˆ Bãßïõ ’ÉùÜííïõ

ôü 619, åy÷å äéáöèåßñåé ôü ðëåróôïí ô\ò ’Åêêëçóßáò êáß åy÷å Aðï-

äå÷è\ ôßò Uíþóåéò ôïˆ 629 êáß 633. ÄÝí V÷ïõìå êáììßá tóôïñéêÞ

34

104. Â. Óôåöáíßäïõ, Víè’ Aíùô. § éä`, ó. 244.105. Ìáîßìïõ ôïˆ ‘Ïìïëïãçôïˆ, TðéóôïëÞ éè`, P.G. 91, 592.106. ²Åíè’ Aíùô.107. ’ÅðéóôïëÞ óõíïäéêÞ, P.G. 87, 3, 3148A.108. ²Åíè’ Aíùô. P.G. 87, 3, 3200B.

ìáñôõñßá, …ôé ‚ tåñüò Óùöñüíéïò äéÝêïøå ôÞí Tðéêïéíùíßá ìÝ÷ñé

ôüí èÜíáôü ôïõ (638).

Ôü ãåãïíüò á‰ôü Aðïäåéêíýåé ðåñéôñÜíùò ¼ñèü ôü Tðé÷åßñçìá

ãéÜ ôü ‚ðïrï ›ìßëçóá& ôÞí Ïsêïíïìßá äçëáäÞ êáß ôÞí Aíï÷Þ

ô\ò ’Åêêëçóßáò AðÝíáíôé óôïýò Tðéóêüðïõò ðïý ôüôå TêÞñõôôïí

áwñåóç. ’ÅëÝã÷åé Tðßóçò ›ò Tíôåë™ò TóöáëìÝíç ôÞí Uñìçíåßá ô™í

Æçëùô™í, …ôé ‚ éå` êáíþí ô\ò ÁÂ` óõíüäïõ åyíáé Šðï÷ñåùôéêüò109.

ÓôÞí óýíïäï ôïˆ Ëáôåñáíïˆ (649) Tíáíôßïí ô™í Ìïíïèåëçô™í

ãßíåôáé TìöáíÝóôáôá ëüãïò ãéÜ ôÞí Ïsêïíïìßá á‰ôÞ. ‘Ï ÓÝñãéïò,

Tðßóêïðïò ô™í Êõðñßùí, ëÝãåé óôüí ëßâåëëü ôïõ ôÜ Uî\ò: «ÌÝ÷ñé

ãÜñ êáß ôÞìåñïí ïsêïíïìßáí ôéíÜ ðñáãìáôåõïìÝíïéò TóéãÞêáìåí,

ïsüìåíïé ðñüò ôÜ êñåßôôù ìåôáêéí\óáé á‰ôïýò ôÜ ïsêårá äéäÜãìá-

ôá»110.

ÈÜ óõìðëçñþóù ôüí ëüãï ìÝ ôÞí AíáóêåõÞ Uíüò Aêüìç Tðé-

÷åéñÞìáôïò ôïˆ Cñèñïõ. ‘Ï ð. ÍéêïëÜïò AíáöÝñåé, …ôé ‚ Eãéïò

ÌÜîéìïò äÝí AðåäÝ÷èç ôüí óõìâéâáóôéêü “Ôýðï” êáß äéÝêïøå ôÞí

Tðéêïéíùíßá ìÝ ôïýò átñåôéêïýò. «ÔÝëïò (óõíå÷ßæåé ôü Cñèñï), Tðåé-

äÞ Täéþ÷èç Tê ô\ò Êùíóôáíôéíïõðüëåùò, êáôþñèùóå ìÝ ôÞí ðåé-

óôéêüôçôá ô\ò äéäáóêáëßáò ôïõ íÜ óõãêëçèïˆí ÔïðéêÝò Óýíïäïé

óôÞí Êáñ÷çäüíá (646 ) êáß óôÞí Ñþìç ôü 641 Tðß ðÜðá ’ÉùÜííïõ

Ä` êáß ôü 649 ìÝ ôüí Eãéïí Ìáñôríïí, ït ‚ðïråò êáôåäßêáóáí

ôüí Ìïíïöõóéôéóìüí êáß ôßò ÌïíïöõóéôéêÝò TêöÜíóåéò ôïõ».

Èåùñ™ …ôé ðñüêåéôáé ãéÜ ðáñáðïßçóç ô\ò ‘Éóôïñßáò. ×Üñéí ô™í

BðëïõóôÝñùí Aíáãíùóô™í ëÝãù ôÜ Uî\ò: ‘Ç Aìåôáíïçóßá ôïˆ

Óåñãßïõ Vãéíå ðëÝïí ‚ëïöÜíåñç ôü 638111. ‘Ï Eãéïò ÌÜîéìïò

Cñ÷éóå ôüôå íÝïõò Aã™íåò ãéÜ ôÞí óýãêëçóç óõíüäùí ðïý êáôå-

35

109. ÈåïäùñÞôïõ ìïíá÷ïˆ, ’Ïñèïäïîßá êáß áwñåóéò, ’Áè\íáé 1982, ó. 63. 110. ÄïóéèÝïõ ‘Éåñïóïëýìùí, Víè’ Aíùô. âéâ. óô`, êåö. æ`, § è`.111. Á. Ä. Êõñéáêïˆ, ’ÅêêëçóéáóôéêÞ ‘Éóôïñßá, § 101.

äßêáóáí ôüí Ìïíïèåëçôéóìü (641, 646, 649). ÊáôÜ ôÞí ðåñßïäï

á‰ôÞ ‚ ́ Áãéïò ðñÝðåé íÜ äéÝêïøå êáß ôÞí êïéíùíßá ìÝ ôïýò átñå-

ôéêïýò. ‘Ï “Ôýðïò”, ðïý AíáöÝñåé ‚ ð. Íéêüëáïò, Tîåäüèç ôü

648112. ‘Ï Eãéïò ÌÜîéìïò ›äçãÞèç ôü 653 óôÞí Êùíóôáíôéíïý-

ðïëç ãéÜ íÜ äéêáóè\113. ’Åäéþ÷èç Aðü Têår ôü 655 êáß TóôÜëç

Tîïñßá óôÞí Âéæýç ô\ò ÈñÜêçò êáß ôÝëïò óôÞí ËáæéêÞ114, …ðïõ

êáß AðÝèáíå ›ò ‚ìïëïãçôÞò. Ôü Cñèñï ëïéðüí äéáðñÜôôåé tóôï-

ñéêü óöÜëìá …ôáí ëÝãç: ‘Ï Eãéïò ÌÜîéìïò, Aöïˆ Täéþ÷èç ôü

655, êáôþñèùóå ôÞí óýãêëçóç ô™í óõíüäùí ôïˆ 641, 646 êáß

649! ÊáôÜ óõíÝðåéá ðñïêýðôåé ôü ðñïóöéëÝò óôïýò ÆçëùôÝò óõì-

ðÝñáóìá: Ðñ™ôá äéáêïðÞ Tðéêïéíùíßáò êáß Vðåéôá óõíïäéêÞ êñßóç.

* * *

’Áíáêåöáëáéþíïíôåò AíáöÝñïõìå …ôé ôüóï ‚ Æçëùôéóìüò …óï

êáß ‚ óõãêñçôéóôéêüò Ïsêïõìåíéóìüò Aðïôåëïˆí äýï ìåãÜëåò Tê-

êëçóéïëïãéêÝò ðáñåêêëßóåéò, ït ‚ðïråò TðÝöåñáí ðïëëÜ äåéíÜ

óôÞí ’Åêêëçóßá. ʼn÷üìåèá ‚ ÈåÜíèñùðïò ’Éçóïˆò íÜ ðñïóôá-

ôåýóç ôÞí ’Åêêëçóßá Ôïõ Aðü ôÜ äýï á‰ôÜ Cêñá êáß íÜ óêïñðßóç

äáøéë™ò ôüí öùôéóìü Ôïõ, «wíá ôü á‰ôü ëÝãùìåí ðÜíôåò, êáß

ìÞ o Tí _ìrí ó÷ßóìáôá»115.

´Áãéïí ²Ïñïò, ÌÜúïò 2000

36

112. ²Åíè’ Aíùô.113. Ìáîßìïõ ôïˆ ‘Ïìïëïãçôïˆ, ’ÅîÞãçóéò ô\ò êéíÞóåùò... Tðß óåêñÝôïõ, êåö.

á`, P.G. 90, 110C.114. Ìáîßìïõ ôïˆ ‘Ïìïëïãçôïˆ, Ðåñß ô™í ðñá÷èÝíôùí... äéáëå÷èÝíôá, êåö. ëã`,

P.G. 90, 172B.115. Á` Êïñ. á`, 10.