สมั�ยรั�ตนโกสนทรั�ย คปฏิรั�ปบ้�านเมั�องตามัตะวั�นตก - ก�อน

เปลี่��ยนแปลี่งรัะบ้อบ้การัปกครัอง 2475( รั.4-รั.7 )

เหต การัณ์�อทธิพลี่ของชาตตะวั�นตกท��เข�ามัามั�บ้ทบ้าททางการัเมั�องการัปกครัอง ใน

ภู�มัภูาคเอเช�ยตะวั�นออกเฉี�ยงใต�1. การัปฏิวั�ตอ ตสาหกรัรัมั

เป*นป+จจ�ยส-าค�ญท��ผลี่�กดั�นให�เกดันโยบ้ายรัะดั�บ้ชาตในย โรัป ท��เห1นควัามัจ-าเป*นของการัย2ดัครัองดันแดันนอกทวั�ปย โรัปท��มั�รัะดั�บ้ควัามัเจรัญทางเศรัษฐกจ การัเมั�อง แลี่ะส�งคมัต-�ากวั�า เพ��อเป*นแหลี่�งวั�ตถุ ดับ้แลี่ะตลี่าดัการัค�า หรั�อเป*นฐานท�พในเขตย ทธิศาสตรั� เพ��อสรั�างควัามัมั��งค��งทางเศรัษฐกจ ควัามัมั��นคงทางการัเมั�อง แลี่ะขยายเก�ยรัตภู�มัแลี่ะศ�กดั7ศรั�ให�แก�ปรัะเทศของตน

การัปฏิวั�ตอ ตสาหกรัรัมั

เหต การัณ์�อทธิพลี่ของชาตตะวั�นตกท��เข�ามัามั�บ้ทบ้าททางการัเมั�องการัปกครัอง ใน

ภู�มัภูาคเอเช�ยตะวั�นออกเฉี�ยงใต�2. ควัามัต�องการัเผยแพรั�ครัสต�ศาสนา

แลี่ะควัามัส-าน2กในดั�านมัน ษยธิรัรัมัของชนผวัขาวั

ควัามัเจรัญ ก�าวัหน�าอย�างรัวัดัเรั1วัของชาวัตะวั�นตกต�8งแต�ครัสต�ศตวัรัรัษท�� 15 ท-าให�ชาวัตะวั�นตกเช��อมั��นในวัถุ�ช�วัตแลี่ะการัปกครัองของตนวั�าเป*นวัถุ�ทางท��ถุ�กต�อง แลี่ะชาตอ��น ๆ ท��วัโลี่กจะไดั�รั�บ้ปรัะโยชน� ถุ�าปฏิบ้�ตตามั พวักเขาเช��อวั�าในฐานะท��ชาตตะวั�นตกเป*นชาตท��มั�ควัามัเจรัญ มั�ควัามัสามัารัถุ มั�ควัามัดั�ท��ส�งกวั�าชาตอ��น ๆ

จ2งมั�หน�าท��ต�องน-าควัามัเจรัญ ควัามัดั�งามัต�าง ๆ มัาส��ชนชาตอ��น ๆ ท��ดั�อยกวั�าพวักตนดั�วัย

ป+จจ�ยท��ท-าให�เกดัไทยการัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�อง

1. ลี่�ทธิจ�กรัวัรัรัดันยมั อทธิพลี่ของลี่�ทธิจ�กรัวัรัรัดันยมัต�อ

ภู�มัภูาคเอเช�ยตะวั�นออกเฉี�ยงใต�แลี่ะปรัะเทศไทย มั�เป;าหมัายส-าค�ญ ค�อ การัแสวังหาผลี่ปรัะโยชน�ทางเศรัษฐกจ การัแผ�อทธิพลี่ทางการัเมั�อง แลี่ะการัเผยแพรั�อารัยธิรัรัมัตะวั�นตก

ชาวัตะวั�นตกจ-านวันไมั�น�อยเห1นวั�าปรัะเทศไทยเป*นชาตป<าเมั�องเถุ��อน ท�ตตะวั�นตกคนหน2�งท��เข�ามัาเจรัญส�มัพ�นธิไมัตรั�ก�บ้ไทยในต�นรั�ชกาลี่ท�� 4 บ้�นท2กไวั�ในสมั ดัปรัะจ-าวั�นของเขาวั�า “คนไทยเป*นคนหลี่อกลี่วัง สามัานย� ข�8ขลี่าดัตาขาวั โกหกพกลี่มั เป*นชาตท��เต1มัไปดั�วัยข�8ข�า ” ท-าให�ผ��น-าไทยเห1นควัามัจ-าเป*นท��จะต�องปรั�บ้ปรั งปรัะเทศไปส��ควัามัเป*นอารัยะแบ้บ้ตะวั�นตก

2. การัขาดัปรัะสทธิภูาพของรัะบ้บ้บ้รัหารัรัาชการัต�าง ๆ ภูายในปรัะเทศ

รัะบ้บ้การัปกครัองท��ใช�อย��ขณ์ะน�8น เป*นรัะบ้บ้ท��ใช�มัายาวันานกวั�า 300 ป= (ต�8งแต�สมั�ยพรัะบ้รัมัไตรัโลี่กนาถุปฏิรั�ปการัปกครัองในป= พ.ศ.1997(ค.ศ. 1454)) หน�วัยงานท��มั�อย��ขาดัปรัะสทธิภูาพ มั�ภูารัะหน�าท��แลี่ะบ้ทบ้าทซ้ำ-8าซ้ำ�อน ก�าวัก�าย ปะปนก�น

3. กลี่ �มัคนรั �นใหมั�ท��เรั�ยนรั��วัทยาการัตะวั�นตก

กลี่ �มัคนรั �นใหมั�น�8เรั�มัก�อต�วัข28นในรั�ชกาลี่ท�� 3 เมั��อชาวัตะวั�นตกเข�ามัาตดัต�อก�บ้ไทยเพ�มัมัากข28น

ผ��สนใจศ2กษาหาควัามัรั��แลี่ะวัทยาการัใหมั� ๆ จากมัชช�นนารั� บ้าทหลี่วัง พ�อค�า แลี่ะน�กเดันทางตะวั�นตก เป*นพวักแรัก ๆ ค�อ กลี่ �มัชนช�8นผ��น-ากลี่ �มัหน2�ง ซ้ำ2�งปรัะกอบ้ดั�วัยพรัะเจ�าน�องยาเธิอ เจ�านาย ข นนาง แลี่ะลี่�กหลี่านเสนาบ้ดั�ผ��ใหญ�

โดัยเฉีพาะในตรัะก�ลี่บ้ นนาค ชนช�8นผ��น-าในกลี่ �มัน�8หลี่ายคนสนใจวัทยาการัตะวั�นตกเพ��อเพ�มัพ�นควัามัรั��ท��เก��ยวัข�องก�บ้งานในหน�าท��ของตน

สมัเดั1จพรัะป?� นเกลี่�า

กรัมัหลี่วังวังษาธิรัาชสนท

ช�วัง บ้ นนาคสมัเดั1จจ�าพรัะยาบ้รัมัมัหา

ศรั�ส รัยวังศ� 

การัดั-าเนนนโยบ้ายต�างปรัะเทศ

1. นโยบ้ายถุ�วังดั ลี่รัะหวั�างมัหาอ-านาจ

2. นโยบ้ายแสวังหาพ�นธิมัตรั3. นโยบ้ายลี่��ตามัลี่มั หรั�อ นโยบ้าย สนลี่��ลี่มั“ ”

การัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�องสมั�ยรั�ชกาลี่ท�� 4

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัทรังตรัะหน�กดั�วั�า พรัะองค�จะต�องทรังท-าการัปรั�บ้ปรั งกฎหมัาย ขนบ้ธิรัรัมัเน�ยมัปรัะเพณ์� แลี่ะองค�กรัต�างๆของรั�ฐโดัยการัตรัาออกมัาเป*นกฎหมัาย แลี่ะท-าการัปฏิบ้�ตให�เป*นไปตามัแนวัควัามัคดัของทางตะวั�นตก เพ��อก�นมัให�ปรัะเทศต�างๆเหลี่�าน�8นยกเอาป+ญหาเหลี่�าน�8ข28นมัาอ�างเพ��อแทรักแซ้ำงกจการัภูายในปรัะเทศไทย

1. การัวัางพ�8นฐานทางเศรัษฐกจสมั�ยใหมั�

พรัะรัาชกรัณ์�ยกจทางการับ้รัหารัภูายในปรัะเทศช8นแรักท��พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัทรังกรัะท-าเพ��อผ�อนคลี่ายควัามัต2งเครั�ยดัทางการัเมั�องรัะหวั�างปรัะเทศค�อ การัลี่ดัภูาษ�สนค�าขาเข�า

การัอน ญาตให�ส�งข�าวัเป*นสนค�าออกไดั� แลี่ะการัค�าฝิ่?� นโดัยผ�านรัะบ้บ้เจ�าภูาษ�นายอากรั

หลี่�งจากน�8นอ�ก 3ป=ก1มั�การัท-าสนธิส�ญญาทางพรัะรัาชไมัตรั�แลี่ะการัค�าก�บ้อ�งกฤษ ( สนธิส�ญญาเบ้าวั�รัง พ. ศ. 2398 ) หลี่�งจากท-าสนธิส�ญญาเบ้าวั�รังแลี่�วั รัะบ้บ้ทางเศรัษฐกจของไทยก1เรั�มัเปลี่��ยนแปลี่งจากเศรัษฐกจแบ้บ้พอย�งช�พ ไปรั�วัมัวังเศรัษฐกจแบ้บ้เงนตรัาก�บ้นานาปรัะเทศ การัค�าขายขยายต�วัออกไปอย�างกวั�างขวัาง โดัยใช�เงนตรัาเป*นต�วักลี่างในการัแลี่กเปลี่��ยน

เซ้ำอรั� จอห�น เบ้าวั�รัง

1. การัวัางพ�8นฐานทางเศรัษฐกจสมั�ยใหมั� - การัปรั�บ้ปรั งรั�ปแบ้บ้แลี่ะการัผลี่ตเงนตรัา

การัขยายต�วัทางการัค�าท-าให�เงนตรัาท��ใช�หมั นเวั�ยนภูายในปรัะเทศมั�ไมั�เพ�ยงพอ พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัจ2งโปรัดัฯให�สรั�างโรังกษาปณ์�ข28น แลี่ะส��งซ้ำ�8อเครั��องจ�กรัส-าหรั�บ้ผลี่ตเงน

- การัวัางพ�8นฐานการัหารัายไดั�เข�ารั�ฐ แลี่ะการัปรั�บ้ปรั งภูาษ�ท��ดัน

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัทรังส�งเสรัมัข�าวัให�เป*นสนค�าออก ไมั�เพ�ยงแต�เป*นการัผ�อนคลี่ายควัามัต2งเครั�ยดัทางการัเมั�องรัะหวั�างปรัะเทศเท�าน�8น แต�ย�งเป*นการัวัางพ�8นฐานส-าหรั�บ้การัหารัายไดั�เข�ารั�ฐ

2. การัวัางพ�8นฐานการัปฏิรั�ปทางส�งคมั - ทรังลี่ดัหย�อนการัเกณ์ฑ์�แรังงานภูาคบ้�งค�บ้ลี่ง

เพ��อให�ไพรั�มั�เวัลี่าปรัะกอบ้อาช�พมัากย�งข28น พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัไดั�ทรังอน ญาตให�ไพรั�เส�ยเงนแทนการัถุ�กเกณ์ฑ์�แรังงานไดั� แลี่�วัโปรัดัฯให�จ�างกรัรัมักรัซ้ำ2�งส�วันมัากเป*นคนจ�นท-างานก�อสรั�างท��ต�องใช�เวัลี่า แลี่ะแรังงานเป*นคนจ-านวันมัาก

- ออกปรัะกาศห�ามับ้ดัามัารัดัาหรั�อสามั�ขายบ้ ตรั ภูรัรัยา ลี่งเป*นทาสโดัยเจ�าต�วัไมั�สมั�ครัใจ

- ทรังเรั�มัยกฐานะสตรั� ปรัะกาศห�ามัสามั�ขายภูรัรัยาลี่งเป*นทาส

โดัยเจ�าต�วัไมั�สมั�ครัใจ ทรังให�เสรั�ภูาพแก�สตรั�ท��มั�อาย บ้รัรัลี่ นตภูาวัะแลี่�วั ให�มั�สทธิเลี่�อกสามั�ไดั�

3. การัวัางพ�8นฐานการัปรั�บ้ปรั งทางดั�านการัปกครัอง

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัทรังมั�พรัะรัาชปรัะสงค�จะให�รัาษฎรัดั-ารังช�พอย��ดั�วัยควัามัสงบ้รั�มัเย1นเป*นส ข จ2งทรังปรั�บ้ปรั งการัปกครัองให�เป*นรัะเบ้�ยบ้ข28นดั�วัยหลี่�กแห�งกฎหมัาย ในรั�ปของหมัายปรัะกาศต�างๆซ้ำ2�งมั�อย��เป*นจ-านวันมัาก

ดั�านการัศาลี่ พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัโปรัดัเกลี่�าฯ ให�รัาษฎรัเข�าเฝิ่;าถุวัายฎ�กาต�อพรัะองค�ไดั� ณ์ พรัะท��น��งส ทไธิสวัรัรัย�

ซ้ำ2�งเสดั1จออกเดั�อนลี่ะ 4 ครั�8ง เมั��อทรังรั�บ้ฎ�กาแลี่ะจะโปรัดัเกลี่�าฯ ให�มั�ต ลี่าการัช-ารัะควัามัให�เสรั1จโดัยเรั1วั

3. การัวัางพ�8นฐานการัปรั�บ้ปรั งทางดั�านการัปกครัอง

ปรั�บ้ปรั งการัปฏิบ้�ตงานของหน�วัยงานให�มั�ปรัะสทธิภูาพเช�นเดั�ยวัก�บ้ปรัะเทศตะวั�นตกจ2งไดั�ทรังตดัต�อให�ชาวัย โรัปแลี่ะอเมัรักาเข�ามัารั�บ้รัาชการัในกรัมักองต�างๆของไทยในฐานะท��ปรั2กษาท-าหน�าท��แนะน-าควัามัคดัใหมั�ๆ ให�ก�บ้ข�ารัาชการัไทย

นอกจากน�8นย�งทรังจ�างชาวัต�างปรัะเทศให�รั�บ้รัาชการัเป*นกงส ลี่ไทยปรัะจ-าต�างปรัะเทศดั�วัย ท�8งน�8เน��องจากรัะยะน�8นเป*นรัะยะเรั�มัเป?ดัปรัะเทศย�งไมั�มั�ข�ารัาชการัคนใดัมั�ควัามัรั��ควัามัสามัารัถุในกจการัต�างปรัะเทศดั�พอท��จะส�งไปเป*นกงส ลี่ไทยปรัะจ-าต�างปรัะเทศไดั�

4. การัวัางพ�8นฐานทางดั�านการัศ2กษาแบ้บ้ตะวั�นตก พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��

ห�วัทรังพจารัณ์าเห1นควัามัจ-าเป*นของการัศ2กษาแบ้บ้ตะวั�นตกในการัพ�ฒนาปรัะเทศ โปรัดัเกลี่�าฯ ให�สตรั�มัชช�นนารั�อ�นปรัะกอบ้ดั�วัยภูรัรัยาหมัอ บ้รั�ดัเลี่ย� (Mrs.Bradley) ภูรัรัยาหมัอแมัตต�น (Mrs.Mattoon) ภูรัรัยาหมัอโจนส� (Mrs.Jones) มัาเป*นครั�สอนภูาษาอ�งกฤษแลี่ะควัามัรั��ท��วัไปแก�สตรั�ในวั�ง รัะหวั�างป= พ.ศ. 2394 – 2397 โดัยพลี่�ดัเปลี่��ยนก�นเข�าไปสอนในวั�งส�ปดัาห�ลี่ะ 2 วั�น ต�อมัาเมั��อพรัะรัาชโอรัสแลี่ะพรัะรัาชธิดัาเจรัญพรัะช�นษาแลี่�วั จ2งโปรัดัเกลี่�าฯให�ตดัต�อวั�าจ�างนางแอนนา เลี่�ยวัโนเวันส� (Mrs. Anna Leonowens) สตรั�หมั�ายชาวัอ�งกฤษจากสงคโปรั�เข�ามัาเป*นครั�สอนภูาษาอ�งกฤษ วัทยาศาสตรั� แลี่ะวัรัรัณ์คดั�อ�งกฤษให�พรัะโอรัสพรัะธิดัา(รัวัมัท�8ง รั.5 ดั�วัย)

นางแอนนา เลี่�ยวัโนเวันส� (Mrs. Anna Leonowens)

5. การัวัางรัากฐานการัคมันานคมัสมั�ยใหมั�

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั ไดั�ทรังวัางรัากฐานการัคมันาคมัสมั�ยใหมั�ไวั�ให�ชาวัไทย กลี่�าวัค�อ พรัะองค�ไดั�โปรัดัเกลี่�าฯ ให�สรั�างถุนนแบ้บ้ฝิ่รั��งข28นเพ��อใช�ในการัคมันาคมั แลี่ะเป*นศรั�สง�าแก�บ้�านเมั�อง ไดั�แก� ถุนนเจรัญกรั ง ถุนนบ้-ารั งเมั�อง ถุนนเฟื่H� องนครั แลี่ะถุนนส�ลี่มั 6. การัวัางพ�8นฐานการัปรั�บ้ปรั งทาง

ดั�านการัทหารั พรัะองค�ทรังจ�างนายรั�อยเอกทหารัอ�งกฤษช��อ อมัเป (Impey) เป*นครั�ฝิ่Iกทหารับ้ก โปรัดัเกลี่�าฯให�เกณ์ฑ์�คนกรัมัอาสาลี่าวัแลี่ะเขมัรัมัาฝิ่Iกห�ดัเป*นทหารั เรั�ยกวั�า ทหารั“เกณ์ฑ์�ห�ดัอย�างย โรัป ”

การัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�องสมั�ยรั�ชกาลี่ท�� 5

1.การัปฏิรั�ปการัเมั�องการัปกครัองทรังปฏิรั�ปการัปกครัองดั�วัยการัจ�ดั

ต�8งสภูาท��ปรั2กษาเพ��อช�วัยในการับ้รัหารัรัาชการัแผ�นดัน เมั��อ พ.ศ. 2417 ดั�งน�8

1. สภูาท��ปรั2กษารัาชการัแผ�นดัน (Council of State) มั�หน�าท��ถุวัายค-าปรั2กษารัาชการัแผ�นดันแดั�กษ�ตรัย� นอกจากน�8ย�งท-าหน�ามั��ดั�านต ลี่าการัอ�กดั�วัย

2. สภูาท��ปรั2กษา ส�วันพรัะองค�(Privy Council) มั�หน�าท��เป*นท��ปรั2กษาในพรัะองค�

2. การัปฏิรั�ปการัปกครัองในส�วันกลี่าง : การัจ�ดัต�8งกรัะทรัวัง ทบ้วัง กรัมั

จ�ดัต�8งกรัะทรัวังแบ้บ้ใหมั�แทนจต สดัมัภู�แบ้บ้เก�ารัวัมั 12 กรัะทรัวัง เมั��อวั�นท�� 1 เมัษายน พ.ศ. 2435 ไดั�แก� กรัะทรัวังกลี่าโหมั กรัะทรัวังมัหาดัไทย

กรัะทรัวังต�างปรัะเทศ กรัะทรัวังเกษตรัพาณ์ชยการั กรัะทรัวังพรัะคลี่�งมัหาสมับ้�ต กรัะทรัวังธิรัรัมัการั กรัะทรัวังนครับ้าลี่ กรัะทรัวังมั รัธิาธิการั กรัะทรัวังย ตธิรัรัมั กรัะทรัวังย ทธินาธิการั กรัะทรัวังโยธิาธิการั กรัะทรัวังวั�ง

3. การัปฏิรั�ปการัปกครัองในส�วันภู�มัภูาค : การัจ�ดัต�8งมัณ์ฑ์ลี่เทศาภูบ้าลี่

หลี่�งจากการัปฏิรั�ปการับ้รัหารังานส�วันกลี่างแลี่�วั พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั มั�พรัะรัาชปรัะสงค�ท��จะดั2งอ-านาจการัปกครัองในส�วันภู�มัภูาคมัาข28นอย��ก�บ้การัปกครัองในส�วันกลี่าง จ2งโปรัดัให�จ�ดัต�8งมัณ์ฑ์ลี่เทศาภูบ้าลี่ข28นเพ��อปกครัองห�วัเมั�องต�าง ๆ

การัปกครัองแบ้บ้เทศาภูบ้าลี่เป*นการัปกครัองโดัยข�ารัาชการั ซ้ำ2�งท-าหน�าท��ต�างพรัะเนตรัพรัะกรัรัณ์ของพรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะเจ�าอย��ห�วั ออกไปดั-าเนนการัปกครัองในส�วันภู�มัภูาค เพ��อแบ้�งเบ้าภูารัะจากรั�ฐบ้าลี่กลี่างในเรั��องการัปกครัอง โดัยแบ้�งการัปกครัองในส�วันภู�มัภูาคออกเป*นมัณ์ฑ์ลี่ จ�งหวั�ดั อ-าเภูอ ต-าบ้ลี่ แลี่ะหมั��บ้�านตามัลี่-าดั�บ้

พรัะรัาชชายาเจ�าดัารัารั�ศมั� เจ�าอ ตรัการัโกศลี่

4. การัปฏิรั�ปการัปกครัองในส�วันท�องถุ�น

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัไดั�ทรังเรั�มัให�มั�การัจ�ดัการับ้-ารั งท�องถุ�นแบ้บ้ส ขาภูบ้าลี่ข28นในกรั งเทพฯ เมั��อ พ.ศ.2442 (รั.ศ.118) แลี่ะต�อมัาไดั�มั�การัจ�ดัต�8ง การัส ขาภูบ้าลี่ท�าฉีลี่อมั“ ” ท��ต-าบ้ลี่ท�าฉีลี่อมั เมั�องสมั ทรัสาครั เมั��อ พ.ศ.2448 เพ��อทดัลี่องให�รัาษฎรัรั��จ�กการัปกครัองตนเองในรัะดั�บ้ท�องถุ�นของตน แลี่ะต�อมัาจ2งไดั�ปรัะกาศใช� พรัะรัาช“บ้�ญญ�ตจ�ดัการัส ขาภูบ้าลี่ รั.ศ.127” เป*นทางการัในพ.ศ.2451

5. การัปฏิรั�ปส�งคมั - การัเลี่กทาส ในสมั�ยพรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะ

จ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั ทรังมั�พรัะรัาชดั-ารัวั�า คนควัรัมั�ควัามัเสมัอภูาคเท�าเท�ยมัก�น ไมั�ควัรัปลี่�อยให�คนท��มั�บ้านะมั��งค��งกดัข��รัาษฎรัท��ยากจน

นอกจากน�8การัมั�ทาสอย��ในบ้�านเมั�อง ย�งแสดังให�เห1นถุ2งควัามัไมั�เจรัญ เป*นบ้�านป<าเมั�องเถุ��อน ซ้ำ2�งท-าให�เป*นท��ดั�ถุ�กของชาวัต�างชาต จ2งมั�พรัะรัาชดั-ารัท��จะเลี่กทาส

- การัเลี่กไพรั�เมั��อพรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��

ห�วั ข28นครัองรัาชย�อ-านาจของพรัะองค�ก1ไมั�มั��นคงน�ก พรัะองค�จ2งมั�พรัะรัาชดั-ารัท��จะยกเลี่กรัะบ้บ้ไพรั� นอกจากน�8ย�งมั�สาเหต อ��นปรัะกอบ้ค�อ

- สภูาวัะเศรัษฐกจท��เปลี่��ยนแปลี่งจากสภูาพการัผลี่ตเพ��อย�งช�พมัาเป*นการัผลี่ตเพ��อการัค�า โดัยเฉีพาะหลี่�งสนธิส�ญญาเบ้ารัง

- อทธิพลี่ของตะวั�นตกท-าให�ต�องเปลี่��ยนแปลี่งรัะบ้บ้ไพรั� กลี่�าวัค�อ ชาตตะวั�นตกต�8งข�อรั�งเก�ยจรัะบ้บ้ไพรั�ในเมั�องไทย เพรัาะเห1นวั�าเป*นการัเอารั�ดัเอาเปรั�ยบ้รัาษฎรั

- การัน-าไพรั�ไปใช�ในสงครัามัลี่ดัน�อยลี่ง เพรัาะชาตท��เคยท-าสงครัามัก�บ้ไทยก1ตกอย��ใต�อทธิพลี่ของต�างชาตหมัดัแลี่�วั

- ดั�านการัศาลี่แลี่ะกฎหมัาย ก�อนการัปฏิรั�ปทางดั�านการัศาลี่ของ

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั ศาลี่อย��ปะปนก�บ้องค�กรับ้รัหารัต�าง ๆ เช�น ศาลี่กรัมัวั�ง ศาลี่กรัมันา ศาลี่เหลี่�าน�8มั�อ-านาจท�8งดั�านบ้รัหารัแลี่ะต ลี่าการัปะปนก�น กฎหมัายท��ใช�ย�งไมั�เป*นไปตามัหลี่�กสากลี่

พรัะจ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั จ2งทรังปรัะกาศต�8งกรัะทรัวังย ตธิรัรัมั เมั��อวั�นท�� 25 มั�นาคมั พ.ศ. 2434 ท��ส-าค�ญพรัะองค�โปรัดัให�ยกเลี่กการัลี่งโทษแบ้บ้จารั�ตนครับ้าลี่ท��ทารั ณ์ ป<าเถุ��อนแบ้บ้สมั�ยก�อน ๆ น�8นเส�ย แลี่ะให�น-าปรัะมัวัลี่กฎหมัายใหมั�มัาใช�แทน

ผ��ท��มั�บ้ทบ้าทส-าค�ญในการัปฏิรั�ปทางดั�านการัศาลี่ แลี่ะกฎหมัายในสมั�ยน�8 ค�อ กรัมัหลี่วัง“รัาชบ้ รั�ดัเรักฤทธิ7”

- การัปฏิรั�ปการัศ2กษา การัจ�ดัต�8งโรังเรั�ยนเพ��อสอนก ลี่บ้ ตรัก ลี่ธิดัา

เรั�มัในสมั�ยพรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะจ ลี่จอมัเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั หลี่�งการัเสวัยรัาชย�ไดั�เพ�ยง 4 ป= โดัยจ�ดัต�8งโรังเรั�ยนข28นในพรัะบ้รัมัหมัารัาชวั�งเป*นครั�8งแรัก โดัยออกปรัะกาศช�กชวันให�รัาชวังศ�แลี่ะข�ารัาชการัให�ส�งบ้ ตรัหลี่านเข�าศ2กษาเลี่�าเรั�ยน

ต�อมัาทรังจ�ดัต�8งโรังเรั�ยนเพ�มัเตมัอ�ก ค�อ โรังเรั�ยนนายทารัมัหาดัเลี่1กท��พรัะต-าห�กสวันก หลี่าบ้ โรังเรั�ยนท-าแผนท�� โรังเรั�ยนของพรัะเจ�าลี่�กเธิอ โรังเรั�ยนพรัะปรัย�ตธิรัรัมั

จ�ดัต�8งโรังเรั�ยนแห�งแรักส-าหรั�บ้รัาษฎรั ค�อ โรังเรั�ยนวั�ดัมัหรัรัณ์พารัามั

จ�ดัต�8งโรังเรั�ยนสตรั�แห�งแรักค�อ โรังเรั�ยนบ้-ารั งวัชาสตรั�

มั�การัจ�ดัสอบ้ไลี่�เพ��อพรัะรัาชทานท นเลี่�าเรั�ยนหลี่วัง เพ��อไปศ2กษาต�อในทวั�ปย โรัปแลี่ะอเมัรักา

การัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�องสมั�ยรั�ชกาลี่ท�� 6การัปกครัองในสมั�ยรั�ชกาลี่ท�� 6

(พ.ศ.2453 - 2468) ในสมั�ยพรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะมังก ฎเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั พรัะองค�ทรังพยายามัปรั�บ้ปรั งการัปกครัองบ้�านเมั�องตามัท��รั�ชกาลี่ท�� 5 ทรังรัเรั�มัแลี่ะดั-าเนนการัไปแลี่�วัต�อไป

กวัาดัลี่�างจ�บ้ก มับ้ คคลี่ใน คณ์ะพรัรัค “รั.ศ.130” ซ้ำ2�งเป*นคณ์ะนายทหารับ้กกลี่ �มัหน2�งไดั�วัางแผนเปลี่��ยนแปลี่งการัปกครัองจากรัะบ้อบ้สมับ้�รัณ์าญาสทธิรัาชย�เป*นการัปกครัองท��มั�พรัะมัหากษ�ตรัย�เป*นปรัะมั ขอย��ภูายใต�รั�ฐธิรัรัมัน�ญ เมั��อ พ.ศ. 2454 (รั.ศ.130) แต�ต�องปรัะสบ้ควัามัลี่�มัเหลี่วัเน��องจากรั�ฐบ้าลี่จ�บ้ก มัไดั�เส�ยก�อน

รัเรั�มัทดัลี่องการัปกครัองแบ้บ้ปรัะชาธิปไตยโดัยการัจ�ดัต�8งเมั�องจ-าลี่อง ดั สตธิาน� “ ”

ดั สตธิาน�

การัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�องสมั�ยรั�ชกาลี่ท�� 7

1. แต�งต�8งอภูรั�ฐมันตรั�สภูา เพ��อเป*นท��ปรั2กษารัาชการัแผ�นดัน โดัยมั�สมัาชกซ้ำ2�งปรัะกอบ้ดั�วัยพรัะบ้รัมัวังศาน วังศ� 5 พรัะองค�2. จ�ดัต�8ง “สภูากรัรัมัการัองคมันตรั� มั�”ลี่�กษณ์ะเป*นสภูาท��ปรั2กษาในพรัะองค�3. จ�ดัต�8งเสนาบ้ดั�สภูา เพ��อเตรั�ยมัฝิ่Iกให�เสนาบ้ดั�มั�การัรั�บ้ผดัชอบ้รั�วัมัก�นท�8งคณ์ะ4. การัจ�ดัวัางรั�ปแบ้บ้การัปกครัองท�องถุ�นในรั�ปแบ้บ้เทศบ้าลี่แลี่ะวัางโครังการัปรั�บ้ปรั งแก�ไขส ขาภูบ้าลี่ท��มั�อย��ให�เป*นเทศบ้าลี่แต�ไมั�ท�นไดั�ต�8ง เพรัาะเกดัการัเปลี่��ยนแปลี่งการัปกครัอง พ.ศ.2475 ข28นเส�ยก�อน

5. เตรั�ยมัการัรั�างรั�ฐธิรัรัมัน�ญ ดั�วัยการัโปรัดัเกลี่�าฯให�พรัะยาก�ลี่ยาไมัตรั� (ดัรั.ฟื่รัานซ้ำส บ้� แซ้ำรั�) รั�างรั�ฐธิรัรัมัน�ญให�พรัะองค�ทอดัพรัะเนตรั แลี่ะโปรัดัเกลี่�าฯให�นายเรัย�มัอนดั� บ้�. สต�เวันส� แลี่ะพรัะยาศรั�วัสารัวัาจารั�างรั�ฐธิรัรัมัน�ญอ�กฉีบ้�บ้หน2�งให�พรัะองค�ทอดัพรัะเนตรั

ส-าหรั�บ้พรัะยาศรั�วัสารัวัาจาแลี่ะนายเรัย�มัอนดั� บ้�. สต�เวันส� น�8น ภูายหลี่�งท��รั�างรั�ฐธิรัรัมัน�ญเสรั1จแลี่�วัไดั�ท-าบ้�นท2กควัามัเห1นของตน แสดังเหต ผลี่วั�าย�งไมั�ถุ2งเวัลี่าสมัควัรัท��จะมั�การัปรัะกาศให�รั�ฐธิรัรัมัน�ญจนกวั�าปรัะชาชนจะมั�การัศ2กษาแลี่ะมั�ปรัะสบ้การัณ์�ในการัปกครัองตนเองอย�างเพ�ยงพอเส�ยก�อน

การัปรั�บ้ปรั งการัเมั�องการัปกครัองของพรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะปกเกลี่�าเจ�าอย��ห�วัเพ��อส��ควัามัเป*นปรัะชาธิปไตยย�งมัท�นจะไดั�บ้รัรัลี่ พรัะรัาชปณ์ธิานของพรัะองค� ก1เกดัการัเปลี่��ยนแปลี่งการัปกครัองเมั��อวั�นท�� 24 มั.ย. พ.ศ. 2475 โดัยคณ์ะรัาษฏิรัเส�ยก�อน

พรัะบ้าทสมัเดั1จพรัะปกเกลี่�าเจ�าอย��ห�วั พรัะรัาชทานรั�ฐธิรัรัมัน�ญ

เมั�องไทยภูายหลี่�งการัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�องตามัตะวั�นตก

การัปรั�บ้ปรั งบ้�านเมั�องต�8งแต�รั�ชกาลี่ท�� 4 จนถุ2งรั�ชกาลี่ท�� 7 เป*นกรัะบ้วันการัท��มั�ควัามัส-าค�ญมัากต�อปรัะเทศไทย เพรัาะก�อให�เกดัการัเปลี่��ยนแปลี่งอย�างกวั�างขวัางในส�งคมัไทย โดัยเฉีพาะทางการัเมั�องการัปกครัองแลี่ะส�งคมั เป*นการัวัางรัากฐานควัามัเจรัญส-าหรั�บ้รัองรั�บ้การัพ�ฒนาปรัะเทศเข�าส��สมั�ยใหมั�ต�อไป การัเปลี่��ยนแปลี่งท��เกดัข28นหลี่ายปรัะการั

1. การัเปลี่��ยนแปลี่งทางการัเมั�องการัปกครัอง

- รั�ฐชาตท��มั�กษ�ตรัย�เป*นผ��น-า - รัะบ้บ้รัาชการัแบ้บ้ตะวั�นตก- การัเผยแพรั�อ ดัมัการัณ์�ปรัะชาธิปไตยในหมั��ชนช�8นกลี่าง

2. การัเปลี่��ยนแปลี่งทางส�งคมั - การัเคลี่��อนท��ของคนในส�งคมั - การัรั�บ้วั�ฒนธิรัรัมัตะวั�นตก

3. การัเปลี่��ยนแปลี่งทางเศรัษฐกจ

เศรัษฐกจไทยเปลี่��ยนจากรัะบ้บ้การัผลี่ตเพ��อพอเพ�ยงแก�การัย�งช�พเป*นรัะบ้บ้การัผลี่ตเพ��อการัส�งออก