موضوع :

ابزارهای نوین مالی )صکوک(استاد مربوطه :

جناب آقاي دكتر کردلوئی

رائه دهنده:ا

سید روح اله علوی

خأل حاص..ل از ح..ذف اوراق قرض..ه از ب..ازار س..رمايه از ي..ك س..و و ق.ابليت عق.دهاي اس.المي ب.راي ط.راحي ابزاره.اي م.ا لي از س.وي ديگ.ر، ب.اعث ش.ده ان.واعي از ابزاره.اي م.الي اس.المي ب.ه عن.وان ص.كوك ازس.وي كارشناس.ان م.الي اس.المي پيش.نهاد ش.ود، گرچ.ه هم.ه آنه.ا معياره.اي الزم فقهي و اقتص.ادي راندارن.د، ام.ا ب.رخي در عين رع.ايت ض.وابط ش.رعي، قابليته.اي ب.االي عملي.اتي و توجي.ه اقتص.ادي

. يكي از نوآوريه.اي ده.ه اخ.ير درعرص.ة بحثه.اي پ.ولي و م.الي دارن.داس.المي، انتش.ار ان.واع اوراق به.ادار اس.المي ب.ه اس.م ص.كوك اس.ت، اوراق به.ادار اس.المي گرچ.ه از جهت ش.يوة عملي.اتي ش.باهتهايي ب.ا اوراق به..ادار رب..وي دارن..د ام..ا از جهت محت..وا و م..اهيت حق..وقي تفاوته..اي اساس..ي دارن..د، اوراق به..ادار رب..وي ب..ه ط..ور معم..ول براس.اس ق.رارداد ق.رض ب.ا به.ره ط.راحي ش.ده ان.د، ص.احبان اوراق در م.الكيت دارايي ه.اي حقيقي و فع.اليت ه.اي اقتص.ادي و ب.ازدهي آنه.ا هيچ مش.اركتي ندارن.د و در س.ر رس.يدهاي مق.رر به.رة ث.ابت و احيان.ا̀ متغ.ير دري.افت ميكنن.د، درح.الي ك.ه در اوراق به.ادار اس.المي، ص....احبان اوراق در م....الكيت داراييه....اي حقيقي و درفعاليته....اي

ه.ا و فعاليته.ا هاقتص.ادي مش.اركت دارن.د و ب.ازدهي ط.رح ه.ا، پروژروي درآم.د ص.احبان اوراق اث.ر ميگ.ذارد و س.ود اوراق مت.اثر از بخش

.واقعي اقتصاد است

مقدمه

گس.ترش روزاف.زون بانك.داري اس.المي در سيس.تم بانك.داري دني.ا و . سياس.ت ه.اي پ.ولي و م.الي جه.ان، ب.راي كم.تر كس.ي قاب.ل ب.اور ب.ود

ام.روزه، نظ.ام اقتص.ادي دني.ا، بانك.داري اس.المي را ب.ه عن.وان ي.ك نظ..ام م..ترقي و پيش..رفته، پذيرفت..ه و در بس..ياري از م..وارد، آن را ج.ايگزين روش.هاي قبلي خ.ود نم.وده اس.ت. چ.نين اق.دامي ب.ه اين وس.عت، بي ش.ک ب.دون مطالع.ه و بررس.ي علمي موش.كافانه ص.ورت نگرفت.ه اس.ت. مطمئن.ا̀ اقتص.اد ه.اي توس.عه يافت.ه، منفعت مح.ور و مش.تري م.دار كش.ورهاي غ.ربي، اگ.ر در ارتب.اط ب.ا وي.ژگي، ك.اربرد و م.ترقي ب.ودن بانك.داري اس.المي ب.ه ب.اور نميرس.يدند، ب.ه اين وس.عت آن را ب.ه اج.را در نمي آورن.د. ام.روزه روش ت.أمين م.الي ب.ا ن.رخ به.ره ث.ابت در نظ.ام م.الي س.رمايه داري رايج اس.ت و در س.طح بس.يار گس.ترده اي از ابزاره.اي ب.دهي ت.أمين م.الي ك.ه مهم.ترين آنه.ا، اوراق قرض.ه اس.ت،اس.تفاده مي ش.ود. اس.تفاده از اين ابزاره.ا در نظ.ام م..الي اس..المي رب..وي ب..وده و م..ردود ش..مرده ش..ده اس..ت ق..انون اس.الم، مس.لمانها را از دري.افت و پ.رداخت رب.ا من.ع ك.رده اس.ت. انتش..ار اوراق به..ادار)ص..كوك(براس..اس احك..ام مق..دس ش..ريعت اس.المي يكي از مهم.ترين اه.داف بانك.داري و مالي.ه اس.المي و از جمل.ه برجس.ته ت.رين اب.زار توس.عه اقتص.ادي اس.المي در جامع.ه اس.ت مش.روط ب.ر اينك.ه در س.از و كاره.اي آن تم.ام اص.ول بني.ادي ك.ه اقتص.اد اس.المي را از ديگ.ر اقتص.اد ه.ا متم.ايز مي س.ازد، رع.ایت

شود.

مقدمه

تعریف صکوک

صکوک ک�ه ب�رخی اوق�ات ب�ه اش�تباه ازآن ب�ه عن�وان "اوراق •

قرض�ه اس�المی"ی�اد میش�ود،مبت�نی ب�ر م�الکیت ی�ک دارایی)ه�ا(

.خاص توسط سرمایه گذاران است

واژه " ص�ک "ب�ه معن�ای کت�اب،نام�ه و رس�ید دری�افت پ�ول و •

همچ�نین ب�ه معن�ای س�ند و س�فته ترجم�ه ش�ده اس�ت.این واژه

مع�رب چ�ک در فارس�ی اس�ت.اعراب این واژه را توس�عه دادن�د

و آن را ب�ر تم�امی ان�واع حوال�ه ه�ا و تعه�د ه�ا ب�ه ک�ار ب�رده

اند.ب�ه ط�ور کلی ص�کوک ب�ه ج�ای اینک�ه ورق�ه ب�دهی مبت�نی ب�ر

ق�رض باش�د،ورق�ه ب�دهی ب�ر اس�اس ی�ک دارایی پای�ه اس�ت ک�ه

در نق�ل و انتق�ال ه�ای م�الی واقعی منتش�ر میش�ود.از این رو

و ب�ه دلی�ل اینک�ه این نق�ل و انتق�ال ه�ا هم�راه ب�ا ریس�ک اس�ت،

ض�مانتی ب�رای درآم�د قطعی س�رمایه گ�ذاری در اوراق وج�ود

ندارد،مگر آنکه اوراق توسط فردی ضمانت شده باشد.

تاریخچه صکوکم�الزی از بزرگ�ترین پای�ه گ�ذاران اوراق قرض�ه اس�المی در کش�ور •

جه�ان مي باش�د،ب�ه ط�وری ک�ه ب�ا ص�كوك مش�اركتي، ب�ه بزرگ�ترین درص�د از ک�ل س�هم 62ب��ازار ص��کوک جه�ان تب�دیل ش�ده اس�ت و

صکوک جهانی را در اختیار دارد.

ب�ر ميگ�ردد. در آن 1980اي�ده نخس�تين انتش�ار اوراق اس�المي ب�ه ده�ه •زم�ان كوش�ش ه�اي ف�راواني ب�ه وس�يله بان�ك ه�اي اس�المي جهت

، بان�ك 1983غلب�ه ب�ر مس�ئله نق�دينگي ص�ورت گ�رفت. در ج�والي وراق به�ادار امرك�زي م�الزي در جايگ�اه پيش�گام در اين زمين�ه، از

دول�تي ي�ا اس�ناد خزان�ه ك�ه به�ره پ�رداخت مي كردن�د اس�تفاده نك�رد و ب�ه ج�اي آن از اوراق ب�دون به�ره ب�ه ن�ام گ�واهي س�رمايه گ�ذاري دول�تي اس�تفاده ك�رد . ن�رخ س�ود اين اوراق از رابط�ة ث�ابتي تبعيت

ش�د. ب�راي نمي ك�رد و بيش�تر ب�ر مالحظ�ه ه�اي كيفي ط�رح تاكي�د ميتع��يين ن��رخ ب��ازدهي، معياره��اي گون��اگوني مانن��د وض��عيت كالن اقتص�ادي، ن�رخ ت�ورم و ن�رخ ب�ازدهي ديگ�ر اوراق به�ادار مش�ابه م�ورد توج�ه ق�رار ميگ�رفت؛ ب�دين ت�رتيب ش�به رب�وي ب�ودن س�ود ب�ه ظ�اهر برط�رف مي ش�د و اف�راد مس�لمان ب�ه خري�د اين اوراق اق�دام مي كردند.اس�تفاده از لف�ظ ص�كوك جهت ابزاره�اي م�الي اس�المي ب�راي

درجلس���ه فقهي بان���ك توس���عه 2002 نخس���تين ب���ار در س���ال( پيش��نهاد ش��د. بع��د از آن س��ازمان حس��ابداری و IDBاس��المي)

(اق��دام ب��ه مع��رفي AAOIFحسابرس��ی نهاده��ای م��الی اس��المی ) .چهارده نوع صكوك كرد

در ایرانتاریخچه صکوکس.ال • از ای.ران کش.ور چن.د )اوراق 1373هر مش.ارکت ص.کوک انتش.ار وب.ا

مش.ارکت( ط.رح ن.واب، ب.ه ط.ور رس.می در ت.امین م.الی از طری.ق ص.کوک وارد گردی.د و این ش.یوه ت.امین م.الی همچن.ان ادام.ه دارد، ام.ا ت.امین م.الی از از طری.ق ص.کوک اج.اره ب.ه عن.وان دومین ن.وع ص.کوک در این کش.ور،تنه.ا در س.الهای اخ.یر م.ورد توج.ه ق.رار گرفت.ه اس.ت.در این رابط.ه اولین اوراق اج.اره در ای.ران جهت س.ال در ماه.ان ش.رکتهواپیمایی توس.ط هواپیم.ا فرون.د ی.ک خری.د م.الی ت.امین

میلی.ارد توم.ان منتش.ر گردی.د.پس از آن ن.یز هفت ب.ار دیگ.ر 29.15 ب.ا حجم 1389اوراق اج.اره در کش.ور منتش.ر ش.ده اس.تکه حجم ک.ل این اوراق ت.ا کن.ون ح.دود

میلی.ارد توم.ان میش.ود ک.ه همگی توس.ط ش.رکتها منتش.ر ش.ده اند.بیش.ترین 6046 میلی.ارد توم.ان ب.وده اس.ت و 200حجم انتش.ار مرب.وط ب.ه ش.رکت مپن.ا ب.ا م.یزان

م.یزان ب.ه س.ینا ج.امع لیزین.گ اج.اره اوراق آن توم.ان 10کم.ترین میلی.ارد درص.د، یع.نی نیم درص.د بیش.تر از ن.رخ 17.5میباش.د.نرخ ب.ازده اولی.ه اوراق اج.اره

س.اله در نظ.ر گرفت.ه ش.ده ب.ود ک.ه پس از ابالغ بس.ته سیاس.تی و 4اوراق مش.ارکت درص.د 20، ن.رخ تم.امی اوراق اج.اره س.االنه 90نظ.ارتی بان.ک مرک.زی در س.ال

تع.یین گردی.د.الزم ب.ه ذک.ر اس.ت ک.ه تم.امی اوراق منتش.ر ش.ده ت.اکنون،دارای دو س.اله میباش.ند و ب.ه ص.ورت ب.ا ن.ام و قاب.ل معامل.ه در فراب.ورس منتش.ر 4سررس.ی

ش.ده ان.د.تمامی اوراق ن.یزاز متعه.د پ.ذیره ن.ویس اس.تفاده نم.وده ان.د.با توج.ه ب.ه اهمیت بک.ارگیری انتش.ار اوراق اج.اره توس.ط بانکه.ا و موسس.ات م.الی،ت.ا کن.ون بان.ک س.امان ب.ه عن.وان اولین بان.ک اق.دام ب.ه ت.امین م.الی از طری.ق انتش.ار ص.کوک اج.اره نم.وده اس.ت و س.ایر بان.ک ه.ا و موسس.ات اعتب.اری ن.یز قص.د دارن.د در آین.ده

.در این حوزه وارد شوند

در ایرانتاریخچه صکوک

تاکنون بان.ک ه.ای اقتص.اد ن.وین،مس.کن،ملت،ص.ادرات،تج.ارت،ص.نعت •ت.امین س.رمایه ه.ای از طری.ق ش.رکت و مع.دن،کش.اورزی و س.په ب.ه پش.توانه امالک و اج.اره اوراق انتش.ار برنام.ه ری.زی الزم جهت ق.رارداد ن.یز ب.رخی و داده انج.ام را ای خ.ود دارایی ه.ای س.رمایه مش.اوره عرض.ه ب.ا نهاده.ای تحت نظ.ارت س.ازمان ب.ورس و اوراق به.ادار بس.ته ان.د.در ح.ال حاض.ر س.ه ن.وع عملی.اتی مج.از )ب.ه لح.اظ در اج.اره ص.کوک از اس.تفاده جهت ای.ران( حق.وق و ش.یعه فق.ه کش.ور وج.ود دارد ک.ه ت.ا ک.ون دو ن.وع آن یع.نی ص.کوک اج.اره جهت دارایی ه.ای من.ابع محص.ور در آزادس.ازی نق.دینگی)ب.ا ه.دف ت.امین خری.د ه.دف دارایی)ب.ا ت.امین اج.اره جهت و ص.کوک ای( س.رمایه دارایی س.رمایه ای(ک.اربردی ش.ده اس.ت.نوع س.وم اوراق اج.اره ک.ه ره.نی اج.اره اس.ت،ص.کوک نش.ده عملی.اتی و اج.رایی کن.ون ت.ا است.انتش.ار این ن.وع اوراق توس.ط بان.ک مس.کن و ب.ا مش.اوره ت.امین س.رمایه ن.وین در دس.ت اق.دام ب.وده ک.ه ب.ا توج.ه ب.ه موان.ع انتش.ار این ن.وع اوراق، ب.ه نظ.ر میرس.د درآین.ده نزدی.ک ش.اهد عملی.اتی ش.دن این م.دل ص.کوک اج.اره نباش.یم.مانع اص.لی در انتش.ار اوراق اج.اره ره.نی این اس.ت ک.ه بانکه.ا در قرارداده.ایی ک.ه ب.ا دری.افت کنن.دگان تس.هیالت ت.دوین نم.وده ان.د،بن.دی ی.ا م.اده ای ک.ه اش.اره نمای.د بان.ک در ص.ورت ل.زوم میتوان.د تس.هیالت را تب.دیل ب.ه اوراق به.ادار نمای.د،درج نم.وده

اند و این خود خآلیی حقوقی در این زمینه ایجاد کرده است.

ويژگي هاي اوراق بهادار متعارف )ربوي(

برجس�ته ت�رين وي�ژگي اوراق ي�ا اس�ناد رب�وي در م�وارد ذي�ل خالص�ه •مي شود:

. اوراق به�ادار رب�وي بي�انگر م�الكيت دارن�دگان آنه�ا در ط�رح ه�اي 1•تج�اري ي�ا ص�نعتي ك�ه اوراق ب�راي آنه�ا انتش�ار يافت�ه، نيس�ت و بيش�تر نش�انگر وام رب�وي اس�ت ك�ه خري�داران اوراق ب�ه ص�احبان ط�رح ه�ا و

در واقع طرف هاي صادركننده اوراق، داده انددر اين اوراق ب�ه ط�ور معم�ول س�ود معي�ني در دوره ه�اي معين . 2•

النه مي�ان دارن�دگان اوراق تقس�يم مي ش�ود؛ اماهان�ه، فص�لي ي�ا س�اين س�ود براس�اس ن�رخي )درص�دي ( از س�رمايه و ن�ه نس�بتي از س�ود

كمي مانن��د اس��ناد واقعي در نظ��ر گرفت��ه مي ش��ود و در م��واردبلندم�دت ، اين ن�رخ متغ�ير اس�ت و متناس�ب ب�ا ن�رخ ت�ورم در نظ�ر

گرفته مي شود؛ در اين اوراق، اس�ترداد اص�ل س�رمايه در پاي�ان م�دت آنه�ا اعم از .3•

اينك�ه ط�رح س�ود كن�د ي�ا زي�ان تض�مين ش�ده اس�ت و ص�ادركننده اوراق متعه�د ش�ده یفق�ط ب�ه بازگردان�دن س�رمايه هم�راه ب�ا س�ود ت�وافق

اس�ت و س�ودهاي اض�افي ط�رح ب�ه ط�ور كام�ل ب�ه خ�ودش تعل�ق دارد و دارن�دگان اوراق ح�ق مطالب�ه س�همي از س�ود اض�افي نس�بت ب�ه ن�رخ به�ره را ندارن�د و اينك�ه اگ�ر ط�رح ب�ه ه�ر عل�تي ب�ا ض�رر روب�ه رو ش�ود مس�ؤوليتي در براب�ر آن ندارن�د. اين وي�ژگي ه�ا نمي توان�د ب�ه ص�ورت مس�تقيم در اوراق به�ادار اس�المي )ص�كوك ( وج�ود داش�ته ب�ا ش�د ام�ا ص��ادركنندگان اين اوراق ام��روزه كوش��يده ان��د ك��ه اوراق آنه��ا ب��ه

اي اين رص�ورتي غيرمس�تقيم در بردارن�ده اين وي�ژگي ه�ا باش�د و ب�كار ابزارها و سازوكار گوناگوني رادر نظرگرفته اند.

ويژگي هاي اوراق بهادار اسالمي

- مالكيت صاحبان اوراق1•درباره و يژگي نخست يعني مالكيت صاحبان اوراق، اغلب اوراق بهادار اسالمي تفاوت روشني با اوراق •

ی و اسناد ربوي دارند. اسناد و اوراق اسالمي، به طور معمول در بردارنده سهم مشاعي از سرماية داراي سود يا درآمد هستند سرمايه هايي چون اعيان استيجاري، طرح هاي تجاري يا صنعتي يا سرمايه

گذاري هاي چند منظوره، اين مهمترين ويژگي است كه آنهارا از اسناد ربوي متمايز ميسازد-كيفيت توزيع سود2•درباره ويژگي دوم بايد گفت ؛ ماهيت حقوقي بخش اعظم اوراق بهادار ربوي قرض با بهره است، •

ناشرين اوراق طبق زمان بندي معين نسبت معيني از اصل سرمايه را به صورت بهره به صاحبان اوراق پرداخت مي كنند، اين نسبت هيچ ارتباط به بازدهي طرح و سود فعاليت اقتصادي ندارد، روشن است

كه از ديدگاه فقه اسالمي ربا شمرده مي شود در كه چنين درآمدي مصداق قرض به شرط زياده استبازدهي اوراق بهادار اسالمي ارتباط به نوع يجه قابل استفاده در اوراق بهادار اسالمي نيست.نت

قراردادي دارد كه اوراق براساس آن طراحي شده و از جهت ثابت يا انتظاري بودن نرخ بازدهي .متفاوتند

- تضمين اصل سرمايه3• ناشر اوراق اصل ،ماهيت حقوقي اغلب اوراق بهادار ربوي، قرض با بهره است كه به مقتضاي قرارداد•

سرماية صاحبان اوراق )ارزش اسمي اوراق بهادار ( را تضمين مي كند به اين بيان كه ناشر اوراق، در سررسيد معادل ارزش اسمي اوراق را به صاحبان آنها مي پردازد،ناشرين اوراق بهادار اسالمي نيز مي

كوشند چنين تضمين را به صاحبان اوراق بدهند،پرسش اين است كه آيا چنين تضميني از ديد فقه اسالمي پذيرفته است؟

صاحبان اوراق بهادار كه از سود اوراق منتفع مي شوند بايد ضرر و زيان احتمالي را نيز به عهده گيرند . • شود يا فعاليت اقتصادي دچار ضرر شود، مؤسسه مالي ناشر همراهپس اگر پروژه يا طرح با خسارت

تعهدي در برابر صاحبان اوراق نخواهد داشت و كل خسارت و ضرر متوجه سرمايه گذاران ،اوراق)صاحبان اوراق( است. مگر درمواردی که ضمن واگذاري اوراق ، به صورت شرط ضمن عقد، باز

پرداخت اصل سرمايه را تضمين كرده باشد

تشابه صکوک و اوراق قرضه

شوندگی در بازار ثانویه قابلیت نقد•درجه بندی اعتباری توسط موسسات •

رتبه بندقابلیت افزایش اعتبار•تنوع در طراحی و عرضه•

صکوک و اوراق قرضهفرق - صکوک بیانگر مالکیت یک دارایی مشخص است در حالی که 1•

اوراق قرضه فقط حاکی از تعهد بدهی هستند. یعنی رابطه بین صادرکننده و خریدار اوراق قرضه رابطه وام دهنده و وام گیرنده .است که نرخ بهره وام هم ثابت است و این موجب ربا می شود

- دارایی موضوع اوراق صکوک از نظر شرعی باید مجاز و صحیح 2باشد. در حالی که در اوراق قرضه دارایی هایی که از نظر اسالم

پذیرفته نیست نیز می تواند پشتوانه اوراق قرار بگیرد.

- اعتبار اوراق قرضه به اعتبار صادرکننده یا ناشر آن وابسته است 3و با آن سنجیده می شود در حالی که اعتبار صکوک به ناشر بستگی

ندارد بلکه به ارزش دارایی پشتوانه بستگی دارد.

- فروش صکوک در بازار ثانویه فروش مالکیت یک دارایی است 4اما فروش اوراق قرضه فروش بدهی است

.- در صکوک امکان افزایش اصل دارایی و در نتیجه ارزش خود 5

ورقه صکوک وجود دارد در حالی که اصل بدهی در اوراق قرضه قابلیت افزایش ندارد

انتشار اوراق بهادار ات اثر اسالمي

صکوک نقش بزرگي در رشد و توسعه بانكداري و بازار سرمايه اسالمي و سهم به •سزايي در رسيدن به اهداف وااليي كه شريعت مقدس اسالمي در نظر گرفته ايفا

:و جنبه هاي مثبت ذيل را در بر خواهند داشتخواهند كرد بهترين شكل تأمين سرمايه و فعاليت هاي اقتصادي بزرگ است كه خارج از توان -1•

مالي يك فرد يا شركت خصوصي است؛راهكار تازه و بسيار خوبي براي سرمايه گذاراني است كه در پي سرمايه گذاري -2•

مازاد منابع مالي خويش هستند و در عين حال مايلند منابع خود را در صورت نياز، به براي دادوستد هآساني باز پس گيرند . زيرا به طور طبيعي چنين اوراقي ، بازارهاي ثانوي

دارند و هر زمان كه سرمايه گذار )صاحب اوراق بهادار( به همه اموال سرمايه گذاري خود يا بخشي از آن نياز داشت، مي تواند به فروش تمام يا قسمتي از آنها اقدام كند و

به دست آورد؛د بهاي آن را شامل اصل و سود در صورتي كه طرح، سود داشته باش اين كار شيوه بسيار خوبي براي مديريت نقدينگي است ، بانك ها و مؤسسه هاي -3•

مالي اسالمي مي توانند با ياري گرفتن از آن ، نقدينگي خود را مديريت كنند ، به اين ه نياز به نقدينگي چصورت كه اگر نقدينگي مازادي داشته باشند به خريد اوراق ، و چنان

داشتند، به فروش آنها در بازارهاي ثانوي اقدام مي كنند، و از اين راه كسري يا مازاد .منابع نقدي خود را مديريت ميكنند

اين اوراق وسيله اي براي توزيع عادالنه ثروت ها و درآمدهاست و براي سرمايه -4•گذاري امكان بهره مندي از سود حقيقي ناشي از طرح ها و فعا ليت هاي اقتصادي را به

صورت عادالنه اي فراهم مي آورد و بدين ترتيب ثروت و درآمد در گستره وسيعتري و بدون آنكه فقط در اختيار شمار معدودي از ثروتمندان باشد، جريان مي يابد و اين از

جمله بزرگترين اهدافي است كه اقتصاد اسالمي همواره در پي آن است

انواع صکوکبر اساس تقسیم بندی سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسالمی •

نوع اوراق صکوک به شرح زیر وجود دارد: 14در حال حاضر .صکوک اجاره 1•.صکوک سلف2•.صکوک استصناع 3•.صکوک مرابحه 4•.صکوک مشارکت 5•.صکوک مضاربه 6•.صکوک مزارعه 7•.صکوک مساقات 8•.صکوک مغارسه9•.صکوک حق االمتیاز10•.صکوک نماینده سرمایه گذاری 11•.صکوک مالکیت دارایی) هایی( که در آینده ساخته می شود.12•.صکوک مالکیت منافع دارایی )های(موجود. 13•.صکوک مالکیت منافع دارایی) هایی( که در آینده ساخته می شود. 14•

صکوک اجاره

اوراق اج��اره ، اوراق به��اداري اس��ت ك��ه نش��ان دهن��ده م��الكيت مش��اع •دارن�دگان آن، در دارايي مبن�اي انتش�ار اوراق اس�ت ك�ه اج�اره داده مي

شود

در اوراق اج�اره ح�ق اس�تفاده از من�افع دارايي ي�ا مجموع�ه اي از دارايي •

مي ش�ود. م�دت ه�ا، در قب�ال اج�اره به�ا از مال�ك ب�ه ش�خص ديگ�ر ي منتق�ل

ق�رارداد اج�اره مش�خص اس�ت و مي ت�وان اج�اره به�ا را در ابت�داي دوره،

انته�اي دوره، ب�ا سررس�يدهاي ماهان�ه، فص�لي ي�ا س�االنه پ�رداخت ك�رد . از

آنج�ا ك�ه اوراق اج�اره ، اوراق به�اداري اس�ت ك�ه بي�انگر م�الكيت مش�اع ف�رد

اس�ت، مي ت�وان آن را در ب�ازار ثانوي�ه و ب�ه قيم�تي ك�ه ب�ه وس�يله عام�ل

.هاي بازار تعيين مي شود، معامله كرد

اركان اوراق اجارهشخص حقوقي است كه به طور معمول اوراق بهادار را : واسط•

به نام خود منتشر مي كند. شركت هاي واسط در جايگاه وسيله اي جهت انتقال دارايي ها فعاليت مي كنند.که وظیفه اصلی آن

انتشار اوراق بهادار است.

امين شخص حقوقي است كه به نما يندگي از سرما يه مين:ا•گذاران و به منظور حفظ منافع آنان فعا ليت مي كند و

يند عملياتي اوراق اجاره را بر عهده آمسئوليت نظارت بركل فردارند. بانک ها و موسسات مالی واعتباري غيربانكي داراي

مجوز بانك مركزي يا شركت هاي تأمين سرما يه مي توانند به پيشنهاد باني با دريافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار

در جايگاه امين فعا ليت كنند

در حقيقت عامل اصلي انتشار اوراق اجاره : باني•است .شخصي است كه به علت نيازمندي به تأمين مالي و عدم

بازار پول يا ديگر راه هاي ممكن، به تأمين امكان تأمين آن ازمالي از راه اوراق اجاره اقدام مي كند براساس ضوابط انتشار

اوراق بهادار، باني بايد در ايران به ثبت رسيده باشد، حداكثر درصد بوده و اظهارنظر مؤسسه حسابرسي 90نسبت بدهي آن

معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، درباره آن به صورت اظهارنظر مردود يا عدم اظهارنظر نباشد.

انواع اوراق اجاره

اوراق اج�اره را مي ت�وان ب�ه روش ه�اي گون�اگوني • : دسته بندي كرد

اين اوراق را براس..اس ن..وع عق..د مي ت..وان ب..ه دو •اوراق اج.اره ب.ه ش.رط و اوراق اج.اره ع.ادي دس.ته ،تمليك

و ه.اي ع.ادي ش.ركتبراس.اس ب.اني ب.ه دو دس.ته •ه.اي م.الي و ي)بان.ك هاومؤسس.هلمؤسس.ه ه.اي م.ا

اعتباري غيربانكي و ليزينگها(تقسيم كردالبت.ه ه.ر ي.ك از اين ان.واع، خ.ود دارای دس.ته بن.دي •

ه.اي ديگ.ري ن.يز هس.تند. ام.ا در تقس.يم بن.دي كلي اوراق مي ت.وان اوراق اج.اره را ب.ه س.ه دس.ته ش.امل

ت��أمين اوراق اج��اره، اج��اره ت��أمين داراييتقسيم كرد. اوراق اجاره رهني و نقدينگي

: اوراقي اس��ت ك��ه در آن واس��ط از -اوراق اج��اره ت��أمين دارايي1•

ط�رف س�رمايه گ�ذاران دارايي اي را از فروش�نده اي خري�داري ك�رده و

به باني اجاره مي دهد .

از آنج�ا ك�ه در اين ح�الت، اوراق اج�اره جهت ب�ه دس�ت آوردن دارايي اي خ�اص •

ب�راي ب�اني ب�ه وس�يله واس�ط منتش�ر مي ش�ود بن�ابراين از اين پس ب�ه اوراقي

ك��ه طي چ��نين فراين��دي منتش��ر ميش��وند اوراق اج��اره ت��أمين دارايي گفت��ه

ميشود.

: در اوراق اج��اره ت��أمين نق��دينگي، اوراق اج��اره ت��أمين نق��دينگي- 2•

ب�اني دارايي خ�ود را )ك�ه در ح�ال حاض�ر از آن اس�تفاده مي كن�د( ب�ه

شخص ديگري)واسط(ميفروشد و مجدد آن را اجاره مي كند

: ن�وع س�وم اوراق اج�اره بيش�تر م�ورد اس�تفاده اوراق اج�اره ره�ني- 3•

بان�ك ه�ا، ليزين�گ ه�ا و مؤسس�ه ه�اي اعتب�ار دهن�ده اس�ت. در اين ن�وع از

اوراق، ب�اني( بان�ك) تس�هيالتي را ك�ه در ق�الب عق�د اج�اره ب�ه ش�رط

تملي�ك واگ�ذار ك�رده اس�ت ب�ه ش�خص ث�الثي )واس�ط( مي فروش�د . ب�ر

اين اس��اس ابت��دا واس��ط، اوراق اج��اره را منتش��ر مي كن��د و س��پس

دارايي ه�ايي ر ا ك�ه بان�ك در ق�الب عق�د اج�اره ب�ه ش�رط تملي�ك در طي

زمان به افراد گوناگوني داده است از وي خريداري مي كند

اوراق اجاره

صکوک سلفمفه��وم س��لف ب��ه ن��وعی از ف��روش اطالق می ش��ود ک��ه در آن •

فروش�نده به�ای ک�اال را پیش�اپیش ب�ه ص�ورت نق�د دری�افت می کن�د و در مقاب�ل تعه�د می کن�د ک�ه ک�االی مش�خص ش�ده را در ت�اریخ معی�نی در آین�ده ب�ه خری�دار تحوی�ل ده�د. بن�ابراین پ�رداخت وج�ه، نق�دا� )آنی( انج�ام می ش�ود ام�ا تحوی�ل ک�اال ب�رای م�دت مشخص�ی ب�ه تعوی�ق

.می افتدصكوك س�لف نخس�تين ب�ار در بح�رين منتش�ر ش�ده اس�ت. مؤسس�ة •

پ�ولي بح�رين ب�راي نخس�تين مرتب�ه در ح�وزة كش�ورهاي خليج ف�ارس ميالدي ، اس�ناد دول�تي مط�ابق ب�ا ق�وانين اس�المي 2001در س�ال

منتش�ر ك�رد. روال اج�رايي اين اب�زار ب�ه اين ص�ورت اس�ت ك�ه دولت بح�رين ، آلومي�نيوم را ب�ه خري�دار مي فروش�د و ب�ه ج�اي تحوي�ل ف�وري، تعه�د مي كن�د ت�ا در ت�اريخ معي�ني در آين�ده، ب�ه وس�يله بان�ك اس�المي ، مق�دار خاص�ي آلومي�نيوم عرض�ه كن�د. هم زم�ان، بان�ك اس�المي از دولت بح�رين، در جايگ�اه عام�ل مي خواه�د ك�ه ب�ه هنگ�ام عرض�ه آلومي�نيوم، آن را از راه كان�ال ه�اي ت�وزيعي بان�ك، توزي�ع

كند. كش��ور ديگ��ري ك��ه ب��ه اس��تفاده از اين اب��زار اق�دام ك��رده اس��ت، •

س��ودان اس��ت . بان��ك مرك��زي اين كش��ور، ق��راردادي ب��ا ش��ركت س�رمايه گ�ذاري س�ودان از راه اوراق س�لف نفت ب�ه م�دت س�ه س�ال

بان��ك خ��ارجي و دو بان��ك محلي 8منتش��ر ك��رد، در اين ق��رارداد مشاركت داشتند

كاربردهاي صكوك سلفتأمين مالي بنگاه هاي اقتصادي-1•يكي از مهم�ترين مورده�اي اس�تفاده از ص�كوك از جمل�ه ص�كوك س�لف ، ت�أمين •

. ب�ا اين روش، از ي�ك س�و پس اندازكنن�دگاني ك�ه م�الي بنگ�اه ه�اي اقتص�ادي اس�تب��ه علت كوچ��ك ب��ودن حجم س��رمايه خ��ود ي��ا ب��ه علت نداش��تن مه��ارت ك��افي توان�ايي س�رمايه گ�ذاري مس�تقيم ندارن�د ، مي توانن�د ب�ا خري�د اوراق پيش گفت�ه از راك�د مان�دن وج�وه خ�ود جلوگ�يري ك�رده و از س�ود آن به�ره من�د ش�وند . از س�وي ديگ�ر ، بنگ�اه ه�اي اقتص�ادي اعم از خصوص�ي ي�ا دول�تي ك�ه ب�ا كس�ري من�ابع م�الي روب�ه رو هس�تند ، مي توانن�د از راه انتش�ار اين اوراق و ب�ا پيش ف�روش

محصول خود ، بخشي از وجوه مورد نياز خود را تأمين كنند. جبران كسري بودجه -2•برخي از دولت ه�ا ب�راي ج�بران كس�ري بودج�ه م�ورد ني�از خ�ود ب�ه پيش ف�روش •

بين المللي محص�ول ه�ا و م�واد خ�ام اق�دام مي كنن�د، اين ك�ار ب�اعث انتق�ال بخش�ي از ارزش اف�زوده ملي ب�ه خ�ارج از كش�ور مي ش�ود. ب�ه اين ت�رتيب كس�ري بودج�ه دولت ت�أمين مي ش�ود و تف�اوت قيمت نق�د و س�لف، در ق�الب س�ود اوراق

سلف به مردم كشور مي رسد. پوشش ريسك- 3•يكي از مش�كل ه�ايي ك�ه تولي�د كنن�دگان ب�ا آن روب�ه رو هس�تند، اين اس�ت ك�ه •

درب�اره عرض�ه م�واد اولي�ه و كااله�اي واس�طه اي ك�ه در فراين�د تولي�د آنه�ا م�ورد اس�تفاده ق�رار مي گ�يرد، نگ�ران هس�تند. آن�ان نمي دانن�د آن م�واد و كااله�اي واس�طه اي در آين�ده ب�ه ان�دازه ك�افي و ب�ا قيمت مناس�ب عرض�ه مي ش�ود ي�ا ن�ه؟ممكن اس�ت، عرض�ه آنه�ا در ب�ازار در اث�ر حادث�ه اي ط�بيعي كم ش�ود ي�ا اف�رادي ب�ا پديدس�اختن انحص�ار و تقاض�اهاي مص�نوعي، قيمت آن را ب�اال ببرن�د . وج�ود ب�ازار س�لف ب�راي م�واد او لي�ه و كااله�اي واس�طه اي ب�ه وي�ژه در ق�الب اوراق س�لف ب�اعث رف�ع نگ�راني درب�اره ه�ر دو گ�روه از توليدكنن�دگان مي ش�ود. توليدكنن�ده م��واد اولي��ه و كااله��اي واس��طه اي ب��ا اطمين��ان از تقاض��ا و قيمت آين��ده ، ب��ه برنام�ه ري�زي اق�دام مي كن�د و اس�تفاده كنن�ده از آن م�واد و كااله�ا ن�يز ب�راي خ�ود

برنامه ريزي مي كند.

كاربردهاي صكوك سلف كشف قيمت-4•مهم�ترين عام�ل تغي�ير ه�اي كوت�ا ه م�دت قيمت كااله�ا، تغي�ير ه�اي •

. وق�تي عم�ده بنگ�اه قيمت م�واد اولي�ه و كااله�اي واس�طه اي اس�ته�اي اقتص�ادي و كس�اني ك�ه در تقاض�اي ب�ازار نقش دارن�د از پيش م�واد اولي�ه و كااله�اي واس�طه اي م�ورد ني�از خ�ود را خري�داري ك�رده باش�ند علت خاص�ي ب�ر تغي�ير ه�اي قيمت آنه�ا نخواه�د ب�ودو ب�ه تب�ع آن قيمت محص�ول ه�ا ن�يز تث�بيت مي ش�ود گس�ترش معامل�ه ه�اي س�لف ب�ه وي�ژه ب�ه ص�ورت اوراق به�ادار، نقش مهمي در تث�بيت قيمت ه�ا و

رسيدن بازار به قيمت هاي واقعي ايفا مي كند. ابزار سياست پولي براي عمليات بازار باز- 5•با ح�ذف اوراق قرض�ه دول�تي ب ه وي�ژه اس�نا د خزان�ه كوت�اه م�دت از •

نظ�ام اقتص�ادي، اج�راي سياس�ت پ�ولي ب�ا اختالل روب�ه رو مي ش�ود ، چ�را ك�ه عملي�ات ب�ازار ب�از )خري�د و ف�روش اوراق قرض�ه و اس�ناد خزان�ه ب�ه وس�يله بان�ك ه�اي مرك�زي ( س�ريع ت�رين و م�وثرترين اب�زار سياس���ت پ���ولي ش���مرده مي ش���ود، اوراق س���لف دول���تي ب���ا سررسيدهاي كوتا ه مدت و ميان مدت مي تواند اين خأل را پر كند.

اوراق استصناع

بر اس��اس تص��ویب ش��واری ع��الی ب��ورس، اوراق س��فارش •

س�اخت)استص�ناع( اوراق به�اداری اس�ت ک�ه ناش�ر ب�ر اس�اس

ق��رارداد س��فارش س��اخت منتش��ر میکن��د. این اوراق قاب��ل

معامل�ه در بورس�ها ی�ا بازاره�ای خ�ارج از ب�ورس میباش�ند.

ق�رارداد س�فارش س�اخت ق�رادادی اس�ت ک�ه ب�ه م�وجب آن

یکی از ط��رفین ق��رارداد در مقاب��ل مبلغی معین، س��اخت و

تحویل دارایی مشخصی را در مدت معین متعهد میشود

اوراق مزارعه

مزارع�ه • اوراق ي�ك شخص�يت حق�وقي مانن�د وزارت كش�اورزي ي�ا در

بان�ك كش�اورزي ي�ا مؤسس�ه خصوص�ي فع�ال در بخش كش�اورزي ب�ا

مطالع�ه ه�اي اولي�ه و شناس�ايي اراض�ي مناس�ب زراعت ، ب�ه تأس�يس

مؤسس�ه م�الي خ�اص اق�دام مي كن�د س�پس آن مؤسس�ه ب�ا گ�رفتن

مجوزه�اي الزم)انتش�ار اميدنام�ه ك�ه ش�امل مختص�ات ف�ني و اقتص�ادي

ط�رح اس�ت و تايي�د آن ب�ه وس�يله مؤسس�ه اعتبارس�نجي و مؤسس�ه

امين ك�ه م�ورد تأيي�د س�ازمان ب�ورس و اوراق به�ادار هس�تند و م�وافقت

س�ازمان ب�ورس مب�ني ب�ر انتش�ار اوراق را دارن�د (، متناس�ب ب�ا قيمت

خري�د و آم�اده س�ازي آن اراض�ي، اوراق مزارع�ه را منتش�ر و ب�ه وس�يله

بان�ك در اختي�ار متقاض�يان مي گ�ذارد، آن گ�اه ب�ا وج�ه ه�اي حاص�ل از

واگ�ذاري اوراق، آن اراض�ي را خري�داري و ب�راي زراعت آم�اده مي كن�د،

مي س�پس اراض�ي را ب�ه ق�رارداد مزارع�ه ب�ه كش�اورزان ب�دون زمين وا

گ�ذارد ت�ا روي آن زراعت كنن�د و در پاي�ان س�ال زراعي، محص�ول ب�ه

دس�ت آم�ده را طب�ق ق�رارداد تقس�يم كنن�د، مؤسس�ه م�الي بع�د از تحوي�ل

گ�رفتن س�هم ص�احبان اوراق از محص�ول، آنه�ا را در ب�ازار مي فروش�د

و س�ود حاص�له را بين ص�احبان اوراق تقس�يم مي كن�د، اين روي�ه ت�ا

. مق�دار زم�اني ك�ه مؤسس�ه م�الي منح�ل نش�ده، هم�ه س�اله تك�رار ميش�ود

س�ود ن�يز ب�ه عام�ل ه�اي ف�راواني چ�ون م�يزان تولي�د، قيمت ف�روش

وهزينه هاي توليد، بستگي دارد

اوراق مساقات

يك شخص��يت حق��وقي فع��ال در بخش كش��اورزي ب�ا مطالع��ه ه��اي اولي��ه و

شناس�ايي اراض�ي مناس�ب باغ�داري، ب�ه تأس�يس مؤسس�ه م�الي خ�اص اق�دام

مي كن�د س�پس آن مؤسس�ه ب�ا گ�رفتن مجوزه�اي الزم متناس�ب ب�ا قيمت خري�د

و آم�اده س�ازي ب�اغ، اوراق مس�اقات منتش�ر ، و ب�ه وس�يله بان�ك س�رمايه گ�ذاري

در اختي��ار متقاض��يان مي گ�ذارد، آن گ�اه ب�ا وج�ه ه�اي حاص�ل از واگ�ذاري

اوراق، آن اراض�ي را خري�داري و ب�راي باغ�داري آم�اده مي كن�د، س�پس ب�اغ ي�ا

ذارد ت�ا روي آن ك�ار كنن�د و گ�مي ب�اغ ه�ا را ب�ه ق�رارداد مس�اقات ب�ه باغبان�ان وا

در پاي�ان، محص�ول ب�ه دس�ت آم�ده را طب�ق ق�رارداد تقس�يم كنن�د، مؤسس�ه

م�الي بع�د از تحوي�ل گ�رفتن س�هم ص�احبان اوراق از محص�ول ، آنه�ا را در

ب�ازار مي فروش�د و س�ود حاص�له را بين ص�احبان اوراق تقس�يم مي كن�د، اين

. روي�ه ت�ا زم�اني ك�ه مؤسس�ه م�الي منح�ل نش�ده، هم�ه س�اله تك�رار مي ش�ود

س�ود اوراق مس�اقات ب�ه ط�ور متع�ارف س�االنه اس�ت و ب�ه عام�ل ه�اي ف�راواني

چون ميزان توليد، قيمت محصول و هزينه توليد بستگي دارد

اوراق مرابحه

اوراق مرابح�ه ، اوراق به�اداري اس�ت ک�ه دارن�دگان آنه�ا ب�ه ص�ورت •

مش�اع، مال�ک دارايي م�الي)دي�ني(هس�تند ک�ه ب�ر اس�اس ق�رارداد

. اين اوراق ب��ازدهي ث��ابت داش�ته و مرابح��ه حاص��ل ش��ده اس��ت

قاب��ل ف��روش در ب��ازار ثانوي��ه مي باش��د در ق��رار داد مرابح��ه

فروش�نده قيمت تم�ام ش�دة ک�اال اعم از قيمت خري�د، هزين�ه ه�اي

حم�ل و نق�ل، نگه�داري و س�اير هزين�ه ه�اي مرتب�ط را ب�ه اطالع

مش�تري مي رس�اند، س�پس تقاض�اي مبل�غ ي�ا درص�دي اض�افي ب�ه

عن�وان س�ود مي کند.م�دتي اس�ت ک�ه ب�رخي از متفک�ران مس�لمان،

ب��ا اس��تفاده از وي��ژگي ه��اي مرابح��ه اق��دام ب��ه ط��راحي اوراق

به�اداري ب�ه ن�ام اوراق به�ادار ي�ا ص�کوک مرابح�ه ک�رده ان�د ، و در ب�ر

خي کش�ورهاي اس�ال مي، مانن�د م�الزي، ب�ه عن�وان اوراق قرض�ه

اسالمي به مرحله اجرا نيز رسيده است

مضاربهقرارداد مض�اربه )مض�اربه( ی�ک ن�وع از س�رمایه گ�ذاری مش�ترک بین دو

ط�رف اس�ت ب�ه م�وجب آن یکی از ط�رفین ک�ه ب�ه ط�ور معم�ول بان�ک

اس�المی اس�ت، ب�ه عن�وان س�رمایه گ�ذار و ط�رف دیگ�ر تخص�ص ب�ه عن�وان

ک��ارآفرین عم��ل می کن��د.این ب��رای ی��ک مض��اربه واقعی ض��روری

اس�ت.هرگونه س�ودی ک�ه از س�رمایه گ�ذاری مش�ترک ب�ه دس�ت می آی�د ب�ه

تع�یین ش�ده ب�ود،بین دو ط�رف تقس�یم بین دو ط�رف نس�بتهایی ک�ه قبال

شدخواهد

اوراق مشارکت

"ص��کوک مش��ارکت" می باش��د. یکی از مهم��ترین ان��واع ص��کوک مع��رفی ش��ده •

"ص�کوک مش�ارکت" در حقیقت اوراق به�اداری اس�ت ک�ه دارن�ده آن ب�ه ص�ورت

مش�اع، مال�ک بخش�ی از من�افعی اس�ت ک�ه ناش�ی از اج�رای ی�ک ط�رح ی�ا پ�روژه

س�رمایه گ�ذاری اس�ت. م�دت ق�رارداد مش�ارکت مش�خص اس�ت و می ت�وان س�ود

اوراق را در ابت�دای دوره، انته�ای دوره، ب�ا سررس�یدهای ماهان�ه، فص�لی ی�ا س�االنه

پ�رداخت ک�رد. از آنج�ا ک�ه ص�کوک مش�ارکت اوراق به�اداری اس�ت ک�ه بی�انگر م�الکیت

مش�اع ف�رد اس�ت، می ت�وان آن را در ب�ازار ثانوی�ه و ب�ه قیم�تی ک�ه توس�ط عوام�ل

ب�ازار تع�یین می ش�ود، معامل�ه ک�رد. این ن�وع ص�کوک ن�یز همانن�د ب�رخی از ابزاره�ای

م�الی در ب�رخی از کش�ورهای اس�المی ب�ه مرحل�ه اج�را رس�یده و چن�د س�الی اس�ت

م�ورد اس�تفاده ق�رار می گ�یرد. ای�ران و س�ودان از پیش�گامان انتش�ار اینگون�ه اوراق

بوده اند.

صکوک مشارکت را بدین صورت تعریف AAOFIF 18همچنین استاندارد شماره •

نموده است:

در اوراق مش�ارکت، ناش�ر بخش�ی از س�رمایه م�ورد نی�از را خ�ود تهی�ه نم�وده و •

بخش دیگ�ر را از طری�ق انتش�ار اوراق مش�ارکت ت�أمین می کن�د. در واق�ع دارن�دگان

اوراق مش�ارکت ب�ه ص�ورت مش�اع و ب�ه تناس�ب س�رمایه آورده ش�ده ب�ا ناش�ر در ی�ک

فع�الیت اقتص�ادی وارد ش�ده و در س�ود حاص�ل ن�یز ش�ریک می ش�وند. دارن�دگان

صکوک به میزان سهم خود از مشارکت، مالک طرح یا دارایی های آن می شوند

ریسک اوراق صکوك

ریس�ک مرب�وط ب�ه اوراق ص�کوك را ب�ه طری�ق مختلفی میت�وان دس�ته بن�دي ک�رد. •مهم�ترین ریس�کهایی ک�ه دارن�دگان اوراق ص�کوك ب�ا آن مواج�ه هس�تند را میت�وان

به صورت زیر بیان کرد:-ریسک از بین رفتن داراییها:1•چنانچ�ه ب�ه دارایی م��ورد اج�اره در فراین��د انتش��ار اوراق ص�کوک ب�ه ه�ر دلیلی •

خس�ارت وارد آی�د آنگ�اه از ارزش آن دارایی کاس�ته ش�ده و در نتیج�ه دارن�دگان ص�کوک متض�رر میش�وند ک�ه البت�ه میت�وان این ریس�ک را ب�ا بیم�ه ک�ردن دارایی ب�ه

طور کامل حذف کرد. -ریسک نرخ سود:2•مبل�غ اج�اره به�ا معم�وال ث�ابت تع�یین میش�ود و دارن�دگان اوراق ص�کوک در ه�ر دوره •

اج�اره به�ای ث�ابتی را دری�افت میکنند.چنانچ�ه ن�رخ س�ود مت�داول در ب�ازار اف�زایش یابد آنگاه آنها در مقایسه با نرخ بازار سود کمتری را دریافت میکنند.

-ریسک کاهش قیمت دارایی:3•چنانچ��ه ارزش دارایی ه��ا در ت��اریخ سررس��ید)پای��ان م��دت اج��اره(ب��ه ه��ر دلیلی •

کاهش یابد آنگاه دارندگان اوراق صکوک با زیان سرمایه ای مواجه میشوند.

زیر ساخت های الزم برای توسعه بازار صکوک

-استاندارد کردن دارایی هایی که میتواند در این فرایند مورد استفاده 1•قرار بگیرد

-استاندارد کردن فرایند ارزیابی این دارایی ها2•-تسهیل امور مربوط به رتبه بندی اوراق3•-تسهیل فرایند ارزیابی و تاثیر شرعی اوراق صکوک4•-استاندارد کردن فراییند انتشار و عرضه اوراق5•-ایجاد بازار ثانویه برای خرید و فروش اوراق صکوک و کمک به 6•

نقدشوندگی آن

زیر ساخت های الزم برای توسعه بازار صکوک

ی اینکه بازار صکوک به یک بازار توسعه یافته برای برا•

:مدیریت نقدینگی تبدیل شود باید شرایط زیر فراهم شود

-ناشران متعدد با رتبه بندی های اعتباری متفاوت اقدام به عرضه 1•

صکوک کنند

-اوراق صکوک موجود در بازار دارای سررسید های متفاوت)کوتاه و 2•

بلند مدت( باشد

-بین ناش�ران،س�رمایه گ�ذاران و موسس�ات رتب�ه بن�د و س�ایر نه�اد ه�ای 3•

مربوط رابطه منسجمی وجود داشته باشد

مزایاي اوراق صکوك

صکوك نقدینگی بانی را افزایش میدهد.-1•داراییه.ایی ک.ه نق.دینگی پ.ایینی دارن.د و ی.ا غیرنق.د هس.تند از ترازنام.ه -2•

خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن میشود. ب.ا اینک.ه قس.متی از داراییه.ا از ش.رکت ب.انی ج.دا میش.ود ام.ا ب.ا این -3•

حال باز هم بانی میتواند از داراییها استفاده کند. از آنج.ا ک.ه ص.کوك ب.ا پش.توانه ي دارایی منتش.ر میش.ود ل.ذا داراي -4•

ریس.ک کم.تر اس.ت و هزین.ه ي ت.أمین م.الی را ن.یز ک.اهش میده.د. ی.ک راه دیگر کاهش هزینه ي تأمین مالی استفاده از افزایش اعتبار است.

ص.کوك ب.ا ف.راهم ک.ردن امک.ان تب.دیل داراییه.ا ب.ه اوراق به.ادار ب.ه -5•توسعه ي بازار سرمایه کمک میکند.

چنانچ.ه ب.راي دادوس.تد اوراق ص.کوك ی.ک ب.ازار ثانوی.ه ف.راهم میش.ود، -6•آنگاه قابلیت نقدشوندگی این اوراق هم افزایش می یابد

جمع بندي و پيشنهادها

مالی�ه اس�المی روش تاس�یس ش�ده در س�طح جه�انی ت�امین م�الی •اس�ت ک�ه مط�ابق ب�ا س�نت ه�ا و الزام�ات م�ورد نی�از دین اس�الم

.است ب�ا به�ره گ�يري از عق�د ه�اي اس�المي مي ت�وان ان�واع گون�اگون از •

اوراق به�ادار اس�المي )ص�كوك(متناس�ب ب�ا اه�داف و س�ليقه ه�اي س�رمايه گ�ذاران و فع�االن اقتص�ادي ط�راحي ك�رد؛گرچ�ه عملك�رد ظ�اهري ب�رخي اوراق به�ادار اس�المي، ش�باهت ه�ايي ب�ه ب�رخي اوراق به�ادار رب�وي دارن�د ام�ا توج�ه ب�ه م�اهيت حق�وقي آنه�ا نش�ان مي ده�د ك�ه بين آنه�ا تف�اوت ه�اي اساس�ي وج�ود دارد، اوراق به�ادار رب�وي ب�ه ط�ور معم�ول براس�اس ق�رارداد ق�رض ب�ا به�ره ط�راحي ش�ده ان�د و ص�احبان اوراق هيچ مش�اركتي در م�الكيت و اقتص��اد واقعي ندارن��د در ح��الي ك��ه در اوراق به��ادار اس��المي )ص�كوك(ب�ه ط�ور معم�ول ص�احبان اوراق در م�الكيت دارايي ه�اي م�ورد ق�رارداد حض�ور دارن�د و در انج�ام فع�اليت ه�اي اقتص�ادي مش�اركت مي كنن�د و ب�ازدهي اوراق مرتب�ط ب�ا ب�ازدهي پ�روژه ه�ا

و فعاليت هاي اقتصادي است؛پيش�نهاد مي ش�ود، نهاده�ا و س�ازمان ه�اي مرب�وط چ�ون دولت، •

مجلس، س��ازمان ب��ورس و اوراق به��ادار و بان��ك مرك��زي ب��ا تص�ويب ق�وانين و مق�ررات الزم و ف�راهم ك�ردن مق�دمات، زمين�ه را ب�راي ط�راحي ان�واع ابزاره�اي م�الي اس�المي ف�راهم كنن�د. ت�ا آنه�ا ك�ه در عم�ل كاراترن�د و به�تر مي توانن�د اه�داف و س�ليقه ه�اي ص�احبان و ج�وه م�ازاد و فع�االن اقتص�ادي را ت�أمين كنن�د،

نهادينه شوند.

منابع « اقتصاد- نجفی،مهدی.بررس�ی فراین�د ت�امین م�الی از طری�ق انتش�ار اوراق ص�کوک.1•

مرداد 1385« بورسس���������������������������������������������������������������������������������������������روش،اب�وذر. -2•

(الگویی جهت تامین مالی وقف با استفاده از اوراق بهادار اسالمی )صکوکمناسب صكوك مزارعه و مساقات، ابزار مالي-موس�������������������ويان سيدعباس. 3•

.اقتصادبراي توسعه بخش كشاورزي ايران 1386اسالميتابستان •-فراه����������������������������اني ف����������������������������رد س����������������������������عيد. 4•

. اقتص���اد اس���المي صكوك سلف؛ ابزاري مناسب براي تامين ماي و پوشش ريسك1388 بهار

-س�������������������������عيدي علي,س�������������������������روش اب�������������������������وذر. 5•. اقتص���اد اس���المي  به���ار ابعاد حسابداري و مالياتي اوراق)صكوك(اجاره در ايران

1388. اقتص����اد مباني شرعي اوراق بهادار اسالمي)صكوك(- تس����خيري محم����دعلي. 6•

1386اسالمي  پاييز . مديريت ريسك اوراق بهادار اجاره) صكوك اجاره(-س�روش اب�وذر,ص�ادقي محس�ن.7•

1386اقتصاد اسالمي  پاييز -حس��������������������ن زاده علي,فوزمس��������������������لميان مس��������������������عود. 8•

.تازه ه���اي ارزيابي عملكرد بازار اوراق اسالمي صكوك در خالل بحران مالي جهاني1389اقتصاد بهار

 -موس������������������������������������������ويان س������������������������������������������يدعباس9•. جس����تارهاي صكوك مرابحه ابزار مالي مناسب براي بازار پول و سرمايه اسالمي.

1388اقتصادي  بهار و تابستان -تبيين فقهي و ارائه الگوي تکنيکي-ص�الح آب�ادي علي,س�ياح س�جاد,نجفي مه�دي. 10•

. جس����تارهاي اقتص����ادي بازاريابي در طراحي و راه اندازي اوراق اجاره در ايران1390 بهار و تابستان

-سایت بورس11••12 -Enhancing Islamic Finance through Risk Benchmarking. Rodrigo

Zepeda

اگر امروز حتی یک کلمه از دیروز بیشتر بدانید مسلما شخص

دیگری هستید.

تشکر از حسن توجه شما