Хай ВахитХай Вахит

1918-19781918-1978

Хай Вахитның тормыш Хай Вахитның тормыш юлыюлы• 1918елның 2декабрендә 1918елның 2декабрендә

ДөбДөбъъяз(хәзерге Биектау) районы яз(хәзерге Биектау) районы Мәмдәл авылында урта хәлле Мәмдәл авылында урта хәлле кресткрестььян гаиләсендә дөнян гаиләсендә дөнььяга яга килә.килә.

• 1934ел. Казанга килеп, театр 1934ел. Казанга килеп, театр техникумына укырга керә.техникумына укырга керә.

• 1937-1940. Музыка учили1937-1940. Музыка училищщесында есында укый, Татарстанның җыр һәм бию укый, Татарстанның җыр һәм бию ансамблендә эшли.ансамблендә эшли.

• 1941-1945. Бөек Ватан 1941-1945. Бөек Ватан сугышында катнаша.сугышында катнаша.

• 1945-1951. Казан дәүләт 1945-1951. Казан дәүләт консерваториясендә студент.консерваториясендә студент.

• 1956-1958. Мәскәүдә СССР 1956-1958. Мәскәүдә СССР Язучылар берлеге каршындагы Язучылар берлеге каршындагы Югары әдәби курсларда укый.Югары әдәби курсларда укый.

• 1960. “Беренче 1960. “Беренче мәхәббәт”драмасы өчен мәхәббәт”драмасы өчен Татарстанның Г.Тукай Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләген ала.исемендәге Дәүләт бүләген ала.

• 1968. “Татарстанның атказанган 1968. “Татарстанның атказанган сәнгатсәнгатьь эшлеклесе” исеменә лаек эшлеклесе” исеменә лаек була.була.

Хай Вахитның беренче иҗат тәҗрибәсе

“Соры кортлар”, “Канлы куллар” пьесалары, “Дулкыннар”, “Әкиятләр”, ”Безнең авылда”, “Якты юл” исемле шигырь җыентыклары, “Газета килгәч”, “Егет өйләнә”, “Сырхавына күрә дәвасы” дигән скетчлар

Хай Вахит- драматургХай Вахит- драматург Драмалары:”Яшерен эзләр” Драмалары:”Яшерен эзләр”

(1958)(1958) ““Беренче мәхәббәт” (1960)Беренче мәхәббәт” (1960) ““Рәхим итегез! (1961)Рәхим итегез! (1961) ““Кайда соң син?” (1963)Кайда соң син?” (1963) ““Соңгы хат” (1966) Соңгы хат” (1966) ““Җырым табар сине...” Җырым табар сине...”

(1967)(1967) “ “Туй алдыннан” (1969)Туй алдыннан” (1969) ““Давыл”(1972)Давыл”(1972) ““Мәхәббәтең чын Мәхәббәтең чын

булса”(1972)булса”(1972) ““Ялгышасың, Нәзирә!” Ялгышасың, Нәзирә!”

(1976)(1976) ““Оныта алмасаң, Оныта алмасаң,

нишләрсең?” (1977)нишләрсең?” (1977)

Комедияләре:Комедияләре: ““Илхамия” (1964)Илхамия” (1964) ““Карлыгач канат Карлыгач канат

кага” (1965)кага” (1965) ““Күк капусы ачылса” Күк капусы ачылса”

водевилводевиль ь (1972)(1972) ““Кияүләр” (1971)Кияүләр” (1971) ““Ике килен – Ике килен –

килендәш” (1976)килендәш” (1976) “ “ Сәер кеше” Сәер кеше”

трагикомедия (1971-трагикомедия (1971-1978) 1978)

““Талак-талак”(1976-Талак-талак”(1976-1977)1977)

Драматург тормышында Драматург тормышында музыкамузыка

““Хай Вахит-махсус музыка белеменә ия Хай Вахит-махсус музыка белеменә ия булган бердәнбер либреттист”булган бердәнбер либреттист” А.Әхмәдуллин А.Әхмәдуллин

““Самат” (1957) операсы, композитор Самат” (1957) операсы, композитор Х.ВәлиуллинХ.Вәлиуллин

““Дим буе” либреттосы, ком. Х.ВәлиуллинДим буе” либреттосы, ком. Х.Вәлиуллин ““Җиһангир” либреттосы, ком. Җиһангир” либреттосы, ком.

Р.ГобәйдуллинР.Гобәйдуллин ““НаемНаемщщик” либреттосы, ком. А.Ключаревик” либреттосы, ком. А.Ключарев ““Бәхет юлы” сюитасыБәхет юлы” сюитасы

Әдипнең басылган драма Әдипнең басылган драма әсәрләреәсәрләре

Вахит Х. Рәхим итегез.-Вахит Х. Рәхим итегез.-Казан:Т.К.Н.,1963Казан:Т.К.Н.,1963

Вахит Х. Беренче мәхәббәт.-Вахит Х. Беренче мәхәббәт.-Казан:Т.К.Н.,1962Казан:Т.К.Н.,1962

Вахит Х. Карлыгач канат Вахит Х. Карлыгач канат кага.-Казан:Т.К.Н.,1965кага.-Казан:Т.К.Н.,1965

Вахит Х. Беренче мәхәббәт: Вахит Х. Беренче мәхәббәт: ППььесалар, скетчлар.-есалар, скетчлар.-Казан:Т.К.Н.,1968Казан:Т.К.Н.,1968

Вахит Х. Күк капусы ачылса: Вахит Х. Күк капусы ачылса: ППььесалар.-Казан:Т.К.Н.,1976есалар.-Казан:Т.К.Н.,1976

Вахит Х. ЯшВахит Х. Яшььлек юллары: лек юллары: ППььесалар.- Казан:Т.К.Н.,1978есалар.- Казан:Т.К.Н.,1978

Вахит Х. Мой депутат.-Вахит Х. Мой депутат.-М.:ВААП, 1977М.:ВААП, 1977

Вахит Х. Если любовВахит Х. Если любовь ь настоящая: Пьесы.-настоящая: Пьесы.-М.:Сов.писатель,1979.М.:Сов.писатель,1979.

Х.Вахит турындагы Х.Вахит турындагы мәкаләләрмәкаләләр

Әхмәдуллин А. Драматургның үсү Әхмәдуллин А. Драматургның үсү юлы.Сәхнә әдәбияты һәм тормыш.-юлы.Сәхнә әдәбияты һәм тормыш.-Казан,1980Казан,1980

Әхмәдуллин А. Сәхнәгә Әхмәдуллин А. Сәхнәгә гашыйк.Казан утлары.- 1968.№12гашыйк.Казан утлары.- 1968.№12

Гыйззәт Б. Хәй Вахит һәм аның Гыйззәт Б. Хәй Вахит һәм аның геройлары,Казан утлары.-1978.№12геройлары,Казан утлары.-1978.№12

Гыймранова Д. Мәхәббәтең чын Гыймранова Д. Мәхәббәтең чын булса.булса. Соц Социалистик Татарстан.-1973иалистик Татарстан.-1973

Арсланов Г. Кеше булу җиңелме? Арсланов Г. Кеше булу җиңелме? СоцСоциалистик Татарстан.-1983иалистик Татарстан.-1983

Махмутов Х. К почетному ряду: К 60-Махмутов Х. К почетному ряду: К 60-летию Х.Вахита. Солетию Х.Вахита. Соц.ц.Татария.-1978Татария.-1978

Әхмәдуллин А. Сәхнә әдәбияты һәм Әхмәдуллин А. Сәхнә әдәбияты һәм тормыш. Казан.-1980тормыш. Казан.-1980

Әхмәдуллин А. Дөреслеккә ирешү Әхмәдуллин А. Дөреслеккә ирешү юлында.Казан:Т.К.Н.-1993юлында.Казан:Т.К.Н.-1993

Әхмәдуллин А. Хәй Вахит(Татар Әхмәдуллин А. Хәй Вахит(Татар әдәбияты тарихы,6том)-әдәбияты тарихы,6том)-Казан:Раннур, 2001Казан:Раннур, 2001

Татар драматурглары.Казан: Т.К.Н.-Татар драматурглары.Казан: Т.К.Н.-20072007

““Мәхәббәтең чын булса” Мәхәббәтең чын булса” драмасыннан Мөршидә монологы драмасыннан Мөршидә монологы Х.Вахитның безгә васыятХ.Вахитның безгә васыятее булып булып

яңгырый:яңгырый: ““Минем сезгә олы хакыйкатМинем сезгә олы хакыйкатьь турында турында сөйлисем килә. Кеше тормышта үз йолдызын сөйлисем килә. Кеше тормышта үз йолдызын таба белсен. Якты идеалларыннан таба белсен. Якты идеалларыннан тайпылмасын. Нинди генә сикәлтәләргә тайпылмасын. Нинди генә сикәлтәләргә эләксә дә, күңеленең сафлыгын саклап кала эләксә дә, күңеленең сафлыгын саклап кала алсын, ваклыкларга яраклашмасын. Үткәнең алсын, ваклыкларга яраклашмасын. Үткәнең өчен оялырлык, үкенерлек булмасын. Кеше өчен оялырлык, үкенерлек булмасын. Кеше бер вакытта да, бер генә мәртәбә дә үзенә бер вакытта да, бер генә мәртәбә дә үзенә хыянәт итмәсен... Кыенлыклар алдында хыянәт итмәсен... Кыенлыклар алдында чигенмәсен... Чын кеше булып үсү җиңел чигенмәсен... Чын кеше булып үсү җиңел түгел.түгел.

Хай Вахитка 90яшХай Вахитка 90яшьь Биек үрләр яулаган якташыбыз халкыбыз Биек үрләр яулаган якташыбыз халкыбыз

күңелендә мәңге исән. Аның иҗаты күңелендә мәңге исән. Аның иҗаты киләчәк буынга васыяткиләчәк буынга васыятьь булып калды. булып калды.