การบั�ญชี�สำาหร�บัเงิ�นลงิทุ�นในหล�กทุร�พย์�ตราสำารทุ�น

ผศ . ณั�ฐชีา วั�ฒนวั�ไล

เงิ�นลงิทุ�นในตราสำารทุ�น1 มู!ลค่#าทุ�$ใชี%บั�นทุ&กบั�ญชี� ณั วั�นทุ�$ซื้()อหร(อได้%ร�บั2 การแสำด้งิราย์การในงิบัการเงิ�น ณั วั�นสำ�)นงิวัด้

3 การจำาหน#าย์4 เงิ�นปั/นผล

5 ปั/นผลเปั0นสำ�นทุร�พย์�ทุ�$ไมู#ใชี#เงิ�นสำด้6 ห�%นปั/นผลและการแย์กห�%น7 สำ�ทุธิ�ในการซื้()อห�%นออกใหมู#

8 การไถ่#ถ่อนห�%น9 การแปัลงิสำภาพ

เงิ�นลงิทุ�นในหล�กทุร�พย์�

เงิ�นลงิทุ�น (Investment ):

สำ�นทุร�พย์�ทุ�$มู�ไวั%เพ($อเพ�$มูค่วัามูมู�$งิค่�$งิให%ก�บัผ!%ลงิทุ�น

หล�กทุร�พย์�(Securities ) แบั#งิตามูล�กษณัะ

1 . หล�กทุร�พย์�ตราสำารหน�) (DebtSecurities )

2. หล�กทุร�พย์�ตราสำารทุ�น (Equity Securities )

แบับัการลงิทุ�นในตราสำารทุ�น

1. ผ!%ลงิทุ�นไมู#มู�อ�ทุธิ�พลอย์#างิเปั0นสำาระสำาค่�ญ

(มู�สำ�ทุธิ�ออกเสำ�ย์งิน%อย์กวั#า 20 %)2. ผ!%ลงิทุ�นมู�อ�ทุธิ�พลอย์#างิมู�สำาระสำาค่�ญ (มู�สำ�ทุธิ�ออกเสำ�ย์งิระหวั#างิ 20 % - 50 %)3. ผ!%ลงิทุ�นมู�อานาจำในการค่วับัค่�มูการ

บัร�หาร (มู�สำ�ทุธิ�ออกเสำ�ย์งิเก�น 50 %)

หล�กทุร�พย์�(Securities ) แบั#งิตามูสำถ่านทุ�$ซื้()อ

1. หล�กทุร�พย์�ในค่วัามูต%องิการของิตลาด้

2. หล�กทุร�พย์�ทุ�$ไมู#อย์!#ในค่วัามูต%องิการของิตลาด้

หล�กทุร�พย์�(Securities ) แบั#งิตามูระย์ะเวัลา

1. เงิ�นลงิทุ�นชี�$วัค่ราวั(Temporary Investment)

2. เงิ�นลงิทุ�นระย์ะย์าวั(Long-term Investment)

หล�กทุร�พย์�(Securities ) แบั#งิตามูวั�ตถ่�ปัระสำงิค่�1. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า2. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์3. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั

4. ตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้

สำร�ปัการจำ�ด้ปัระเภทุของิเงิ�นลงิทุ�น

เงิ�นลงิทุ�นในหล�กทุร�พย์�

ชี�$วัค่ราวั ระย์ะย์าวั

ตราสำารหน&) เพ($อค่%า / เผ($อขาย์ / จำะถ่&งิกาหนด้ 1ปั7

ตราสำารทุ�น 20(< %)

ตราสำารทุ�น -2050%)

ตราสำารทุ�น 50(> %)

เพ($อค่%า / เผ($อขาย์ / ทุ�$วัไปั

-

-

- / เผ($อขาย์ / ถ่(อจำนค่รบักาหนด้

- / เผ($อขาย์ / ทุ�$วัไปั

บัร�ษ�ทุร#วัมู

บัร�ษ�ทุย์#อย์

เงิ�นลงิทุ�นในตราสำารทุ�น(Investment in

Equity Securities)

มู!ลค่#าทุ�$ใชี%บั�นทุ&กบั�ญชี� ณั วั�นทุ�$ซื้()อหร(อได้%ร�บั

กรณั�ซื้()อเงิ�นลงิทุ�น ต%นทุ�นเทุ#าก�บัราค่าซื้()อรวัมูรวัมูจำ#าย์ทุ�$จำาเปั0นในการซื้()อ

ต�วัอย์#างิทุ�$ 1 หน%า 6

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์/เงิ�น ลงิทุ�นทุ�$วัไปั 120600,Cr. เงิ�นสำด้ 1000 120 600[( , x )+ ]

120600,

กรณั�ได้%ร�บัเงิ�นลงิทุ�นมูาด้%วัย์การออกห�%นทุ�นของิก�จำการแลก ต%นทุ�นเงิ�นลงิทุ�นเทุ#าก�บัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิหล�กทุร�พย์�หร(อห�%นทุ�$ออกให%

ต�วัอย์#างิทุ�$ 2 หน%า 6

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 1000110

110000,Cr. ห�%นสำามู�ญ 1000( , x100) 100000,

สำ#วันเก�นมู!ลค่#าห�%นสำามู�ญ (1,000x10) 10,000

กรณั�ได้%ร�บัเงิ�นลงิทุ�นมูาด้%วัย์การแลกเปัล�$ย์นก�บัสำ�นทุร�พย์�อ($นต%นทุ�นเงิ�นลงิทุ�นเทุ#าก�บัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิสำ�นทุร�พย์�ทุ�$นาไปัแลก

ต�วัอย์#างิทุ�$ 4 (ก) หน%า 7

Dr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั71,000

Cr. เค่ร($องิใชี%สำาน�กงิาน 80,000

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการแลกเปัล�$ย์นสำ�นทุร�พย์� 1,000

ค่#าเสำ($อมูราค่าสำะสำมู-เค่ร($องิใชี%สำาน�กงิาน 10,000

กรณั�ได้%ร�บัเงิ�นลงิทุ�นมูาด้%วัย์การแลกเปัล�$ย์นก�บัสำ�นทุร�พย์�อ($นต%นทุ�นเงิ�นลงิทุ�นเทุ#าก�บัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิสำ�นทุร�พย์�ทุ�$นาไปัแลก

ต�วัอย์#างิทุ�$ 4 (ข) หน%า 7

Dr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั(600 120x )72,000

Cr. เค่ร($องิใชี%สำาน�กงิาน 80,000

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการแลกเปัล�$ย์นสำ�นทุร�พย์� 2,000

ค่#าเสำ($อมูราค่าสำะสำมู-เค่ร($องิใชี%สำาน�กงิาน 10,000

กรณั�ซื้()อเงิ�นลงิทุ�นทุ�$มู�เงิ�นปั/นผลค่งิค่%างิก#อนวั�นซื้()อรวัมูอย์!#ราค่าทุ�นของิเงิ�นลงิทุ�นเทุ#าก�บัราค่าซื้()อไมู#รวัมูเงิ�นปั/นผลค่งิค่%างิ

ต�วัอย์#างิทุ�$ 5 หน%า 8

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์/เงิ�น ลงิทุ�นทุ�$วัไปั 115,600

Cr. เงิ�นสำด้[(1,000120)+600] 120,600

ราย์ได้%เงิ�นปั/นผล 1000( , x5) 5000,

กรณั�ซื้()อหล�กทุร�พย์�มูากกวั#า 1 ชีน�ด้ในราค่ารวัมูก�นกรณั�ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นทุ�กชีน�ด้ การแบั#งิราค่ารวัมูให%เปั0นราค่าทุ�นของิเงิ�นลงิทุ�นแต#ละชีน�ด้

แบั#งิตามูสำ�ด้สำ#วันของิมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูกรณั�ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นเพ�ย์งิบัางิชีน�ด้ การแบั#งิราค่ารวัมูให%เปั0นราค่าทุ�นของิเงิ�นลงิทุ�นแต#ละชีน�ด้

ห�%นทุ�$ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ราค่าทุ�นเทุ#าก�บัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ห�%นทุ�$ไมู#ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ราค่าทุ�นเทุ#าก�บัราค่าทุ�นทุ�$เหล(อ

กรณั�ไมู#ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นทุ�กชีน�ด้ ณั วั�นทุ�$ซื้()อให%บั�นทุ&กรวัมูไวั%ก#อนจำนกวั#าจำะทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู

ต�วัอย์#างิทุ�$ 6 หน%า 8

กรณั�ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นทุ�กชีน�ด้มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%น

สำามู�ญ-บั. ก 5000, x 15 = 75,000สำามู�ญ-บั. ข 21,500 x 20 = 425,000รวัมู 500,000

ราค่าทุ�นรวัมู 400000, บัาทุ แบั#งิเปั0นราค่าทุ�นของิห�%นสำามู�ญ-บั. ก = 400000 75000 500000 60000, x , / , = ,สำามู�ญ-บั. ข = 400000 425000 500000 340000, x , / , = ,

ต�วัอย์#างิทุ�$ 6 หน%า 8

กรณั�ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นเพ�ย์งิบัางิชีน�ด้มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%น

สำามู�ญ-บั. ก 5000, x 15 = 75,000สำามู�ญ-บั. ข ไมู#ทุราบั

ราค่าทุ�นรวัมู 400000, บัาทุ แบั#งิเปั0นราค่าทุ�นของิห�%นสำามู�ญ-บั.ก = 5000, x 15 = 75,000สำามู�ญ-บั.ข = 400,000 - 75,000 = 325000,

การแสำด้งิราย์การเงิ�นลงิทุ�นในงิบัการเงิ�น ณั วั�นสำ�)นงิวัด้

เงิ�นลงิทุ�นในหล�กทุร�พย์� งิบัด้�ล บั�ญชี�ราย์การกาไร/ขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูราย์ได้%หร(อค่#าใชี%จำ#าย์ในงิบักาไรขาด้ทุ�น

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูสำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%นในงิบัด้�ล

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั ใชี%ราค่าทุ�น ไมู#ปัรากฏบั�ญชี�น�)

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 1 ต.ค่ . 2540

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 130000, Cr. เงิ�นสำด้ 130000,

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 130000, Cr. เงิ�นสำด้ 130000,

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัDr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 130000, Cr. เงิ�นสำด้ 130000,

ต�วัอย์#างิทุ�$ 7 หน%า 12

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 31 ธิ.ค่ . 2540

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 5000, Cr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 5000,

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 5000, Cr.ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 5000,

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั-

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2540

สำ�นทุร�พย์� หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า (มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) 135,000

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2540 บวก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 5,000หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2540สำ�นทุร�พย์�

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) 135,000สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น

บวก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 5,000

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2540สำ�นทุร�พย์�

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ราค่าทุ�น) 130,000

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 31 ธิ.ค่ . 2541

Dr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 15000, Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 15000,

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์Dr.ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 15000, Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 15000,

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั-

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2541

สำ�นทุร�พย์� หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า (มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) 120,000

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2541 หั�ก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 15,000หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่ . 2541สำ�นทุร�พย์�

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) 120000,สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%นหั�ก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 10000,ก��ไร(Cr.) ปี�ก�อน 5000, หั�ก ข�ดทุ�น(Dr) ปี�น��15000,

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2541สำ�นทุร�พย์�

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ราค่าทุ�น) 130,000

การจำาหน#าย์เงิ�นลงิทุ�นในตราสำารทุ�นการจำาหน#าย์เงิ�นลงิทุ�นในตราสำารทุ�น บั�ญชี�ราย์การกาไรหร(อราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� เปั0นราย์ได้%หร(อค่#าใชี%จำ#าย์ในงิบักาไรขาด้ทุ�นDr. เงิ�นสำด้(ราค่าขาย์-ค่#าใชี%จำ#าย์โด้ย์ตรงิในการขาย์) XX

Dr./Cr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น (ทุ�$แสำด้งิไวั%ในสำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น เฉพาะสำ#วันของิห�%นทุ�$ขาย์ ) XX

Dr./Cr. ราย์การขาด้ทุ�นหร(อราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์�(ผลต#างิ) XX

Cr. หล�กทุร�พย์�(ราค่าตามูบั�ญชี�ถ่�วัเฉล�$ย์ถ่#วังิน)าหน�ก) XX

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 1 ก.ค่ . 2542

Dr. เงิ�นสำด้ 124000, Cr.หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

120000, ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์

หล�กทุร�พย์� 4000,

ต�วัอย์#างิทุ�$ 8 กน%า 13

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2542สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า(มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) 0

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2542บวก ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 4,000

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 1 ก.ค่ . 2542Dr. เงิ�นสำด้ 124000,

Cr.หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 120000,

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู# เก�ด้ข&)น 10000,

ต�วัอย์#างิทุ�$ 8 หน%า 13

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2542สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์(มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) 0สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 0 งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2542

หั�ก ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 6,000

ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 6,000

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 1 ก.ค่ . 2542

Dr. เงิ�นสำด้ 124000,

Cr.เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 130000,

ต�วัอย์#างิทุ�$ 8 หน%า 13

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2542สำ�นทุร�พย์�เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั(ราค่าทุ�น) 0

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2542หั�ก ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 6,000

ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 6,000

ต�วัอย์#างิทุ�$ 9 หน%า 15มู�.ค่ . 1 Dr.หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั120000, Cr. เงิ�นสำด้ 10000( , x12 120000,

ต.ค่ . 1 Dr.หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั220200, Cr. เงิ�นสำด้ 20000( , x11 01. ) 220200, ราค่าตามูบั�ญชี�120000 220200, + , = 340200, บัาทุ จำานวันห�%น10000 20000, + , = 30000, ห�%นพ.ย์ .1 Dr. เงิ�นสำด้ 18000( , x11 50. ) 207000,

Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 18000( , x11 34. ) 204 120,

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 2880, ราค่าตามูบั�ญชี� -340200204120, , = 136080, บัาทุ

จำานวันห�%น -3000018000, , = 12000, ห�%น

ต�วัอย์#างิทุ�$ 10 หน%า16

7 มู�.ค่ . 2542Dr. เงิ�นสำด้600( x - 113 200) 67600,

Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 84 800( , x600800/ )63 600, เงิ�นปั/นผลค่%างิร�บั600x10) 6000,

ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการ ขาย์หล�กทุร�พย์� (ผลต#างิ) 2,000

เงิ�นปั/นผลเงิ�นปั/นผลห�%นสำามู�ญ

= จำานวันห�%น x เงิ�นปั/นผลต#อห�%นเงิ�นปั/นผลห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�=

= จำานวันห�%น x ราค่ามู!ลค่#าต#อห�%น x % อ�ตราปั/นผล x งิวัด้เวัลาราย์ได้%เงิ�นปั/นผลเปั0นราย์ได้%ในงิบักาไรขาด้ทุ�น บั�นทุ&กบั�ญชี� ณั วั�นปัระการจำ#าย์เงิ�นปั/นผล

Dr. เงิ�นปั/นผลค่%างิร�บั xxCr. ราย์ได้%เงิ�นปั/นผล xx

บั�นทุ&กบั�ญชี� ณั วั�นได้%ร�บัเงิ�นปั/นผลDr. เงิ�นสำด้ xx

Cr. เงิ�นปั/นผลค่%างิร�บั xx

ปั/นผลเปั0นสำ�นทุร�พย์�ทุ�$ไมู#ใชี#เงิ�นสำด้ให%ร�บัร!%สำ�นทุร�พย์�ทุ�$ได้%ร�บัตามูมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูและถ่(อเปั0นราย์ได้%ในงิบักาไรขาด้ทุ�น

Dr. สำ�นทุร�พย์� (มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) xxCr. ราย์ได้%เงิ�นปั/นผล xx

ห�%นปั/นผลและการแย์กห�%น 1. 1. ห�%นปั/นผลชีน�ด้เด้�ย์วัก�บัห�%นทุ�$ถ่(อห�%นปั/นผลชีน�ด้เด้�ย์วัก�บัห�%นทุ�$ถ่(อ

ให%ร�บัร!%จำานวันห�%นทุ�$เพ�$มูข&)น โด้ย์บั�นทุ&กค่วัามูจำา (memo)ราค่าตามูบั�ญชี�ไมู#เปัล�$ย์นแปัลงิ

ต�วัอย์#างิทุ�$ 12 หน%า 18

1มู�.ย์.2542memo ได้%ร�บัห�%นสำามู�ญปั/นผลจำาก บั.abc

ราย์ละเอ�ย์ด้ของิห�%นสำามู�ญ บั.abc เปั0นด้�งิน�)จำานวันห�%น = 1,000 + 500 = 1,500 ห�%น

ราค่าตามูบั�ญชี� =90,000 บัาทุ (เทุ#าเด้�มู) 1ก.ย์.2542

Dr. เงิ�นสำด้(200x7 5 ) 15000,Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (90,000x200/1,500 12000) , ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการ ขาย์หล�กทุร�พย์� (ผลต#างิ) 3000,

ต�วัอย์#างิทุ�$ 13 หน%า 19 1 ก . ย์ . 2542

ราค่าทุ�นของิหล�กทุร�พย์� = 200 x 95 = 19,000

31 ธิ.ค่ . 2542ต�ราค่าหล�กทุร�พย์�เพ($อค่%าและเผ($อขาย์

ราค่าตามูบั�ญชี� 19000, มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู (200 x 105) 21000,

ต�ราค่าเพ�$มูข&)น 2000,

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 21,000สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%นบวก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 2,000

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัสำ�นทุร�พย์�เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 19,000

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่ . 2542หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 21000,

1 เมู.ย์ . 2543หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

memo ได้%ร�บัห�%นสำามู�ญปั/นผลราย์ละเอ�ย์ด้ของิห�%นเปั0นด้�งิน�)

จำานวันห�%น = 20020 = 220 ห�%น ราค่าตามูบั�ญชี� (เทุ#าเด้�มู) = 21,000 บัาทุ

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์memo ได้%ร�บัห�%นสำามู�ญปั/นผลราย์ละเอ�ย์ด้ของิห�%นเปั0นด้�งิน�)

จำานวันห�%น = 20020 = 220 ห�%น ราค่าตามูบั�ญชี� (เทุ#าเด้�มู) = 21,000 บัาทุ

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น = 2000, บัาทุ

1 เมู.ย์ . 2543 เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัmemo ได้%ร�บัห�%นสำามู�ญปั/นผลราย์ละเอ�ย์ด้ของิห�%นเปั0นด้�งิน�)

จำานวันห�%น = 20020 = 220 ห�%น ราค่าตามูบั�ญชี� (เทุ#าเด้�มู) = 19,000 บัาทุ

12 ต.ค่ . 2543หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

Dr. เงิ�นสำด้ (50 x 101) 5,050Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า (21,000 x 50 220/ ) 4773, ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 277

12 ต.ค่ . 2543หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์

Dr. เงิ�นสำด้ (50 x 101) 5,050 ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น (2,000 x 50 / 220) 455

Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (21,000 x 50 220/ ) 4773, ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 732

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัDr. เงิ�นสำด้ (50 x 101) 5,050

Cr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (19,000 x 50 220/ ) 4318, ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 732

การแย์กห�%น การแย์กห�%น (Stock splits ups)(Stock splits ups) ให%ร�บัร!%จำานวันห�%นทุ�$เพ�$มูข&)น โด้ย์บั�นทุ&กค่วัามูจำา (memo)

ราค่าตามูบั�ญชี�ไมู#เปัล�$ย์นแปัลงิ การรวัมูห�%น การรวัมูห�%น (Stock splits downs)(Stock splits downs)

ให%ร�บัร!%จำานวันห�%นทุ�$ลด้ข&)น โด้ย์บั�นทุ&กค่วัามูจำา (memo)ราค่าตามูบั�ญชี�ไมู#เปัล�$ย์นแปัลงิ

ต�วัอย์#างิทุ�$ 14 หน%า21memo ห�%นสำามู�ญบั. ซื้าก�ระเพ�$มูข�)น ในอ�ตรา1 : 2 เน($องิจำาก บั. ซื้าก�ระทุาการ แย์กห�%นราค่าตามูมู!ลค่#า 100 บัาทุ

เปั0น 50 บัาทุ (1 ห�%นเปั0น 2 ห�%น) ราย์ละเอ�ย์ด้ของิห�%นสำามู�ญบั.ซื้าก�ระเปั0นด้�งิน�)

จำานวันห�%น = 900 x 2 = 1,800 ห�%น

ราค่าตามูบั�ญชี�(เด้�มู ) = 119,900 บัาทุ

2. 2. ห�%นปั/นผลต#างิชีน�ด้ก�บัห�%นทุ�$ถ่(อห�%นปั/นผลต#างิชีน�ด้ก�บัห�%นทุ�$ถ่(อถ่(อห�%นสำามู�ญได้%ร�บัห�%นปั/นผลเปั0นห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�=

ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�=ทุ�$ได้%ร�บัมู�การร�บัร�%ได้% 3 วั�ธิ�ค่(อ1. Allocation method

ราค่าทุ�นของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�=โอนมูาจำากราค่าทุ�นของิห�%นสำามู�ญทุ�$ก#อให%เก�ด้ห�%นปั/นผล 2. Noncost method

ร�บัร!%ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�=ทุ�$เก�ด้ข&)นโด้ย์บั�นทุ&กค่วัามูทุรงิจำา (memo)

3. Market methodราค่าทุ�นของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�=เทุ#าก�บัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูและร�บัร!%ราย์ได้%ในงิบักาไรขาด้ทุ�น

ต�วัอย์#างิทุ�$ 15 หน%า 22 วั�ธิ� Allocation method

มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�= = 40 x 62.50 = 2,500 ห�%นสำามู�ญ =100 x 100 = 10,000

12,500 ราค่าทุ�นของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�= (ได้%ร�บัปั/นผล ) จำานวัน 40 ห�%น

= 7,500 x 2,500 / 12,500 = 1,500 บัาทุ ราค่าทุ�นของิห�%นสำามู�ญ (ห�%นทุ�$ก#อให%เก�ด้ห�%นปั/นผล) จำานวัน 100 ห�%น

= 7,500 - 1,500 บัาทุ

Dr.หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั- ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�= 1500, Cr.หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั- ห�%นสำามู�ญ 1500,

สำ�ทุธิ�ในการซื้()อห�%นออกใหมู# (Stock rights) ให%ร�บัร!%มู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ�ทุ�$ได้%ร�บั โด้ย์โอนมูาจำากราค่าทุ�นของิห�%นทุ�$ก#อให%เก�ด้สำ�ทุธิ�น�)น ตามูสำ�ด้สำ#วันมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู

บั�นทุ&กบั�ญชี� ณั วั�นทุ�$ได้%ร�บัสำ�ทุธิ�Dr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (มู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ�) xxDr./ Cr. ราย์การกาไร/ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น

(หากมู�ในสำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น )(โอนให%เปั0นมู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ�) xx

Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (โอนให%เปั0นมู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ�) xx

ต�วัอย์#างิทุ�$ 16 หน%า 23

1 เมู.ย์ . 2542 มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%น = 200 x 60 = 12,000

สำ�ทุธิ� =1 0 0 x 2 = 200 12200,

ราค่าทุ�นของิสำ�ทุธิ� = 8,000 x 200 /12,200 = 131.15 (100 สำ�ทุธิ�) ราค่าตามูบั�ญชี�ของิห�%น = 8,000 - 131.15 = 7,868.85 (200 ห�%น )

Dr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 131 15.Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 131 15.

1 พ.ค่ . 2542Dr. เงิ�นสำด้ (15 x 49) 735

Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (7,868.85 x 15 / 200) 590.10 ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 144 90.

การใชี%สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%นDr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั ( เงิ�นสำด้ทุ�$ใชี%ซื้()อ x มู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ�ทุ�$ใชี%) xx

Cr. เงิ�นสำด้ ( จำานวันห�%นทุ�$ซื้()อ x ราค่าทุ�$กาหนด้) xx สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น ( มู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ� x สำ�ทุธิ�ทุ�$ใชี% / สำ�ทุธิ�ทุ�)งิหมูด้) xx

31 พ.ค่ . 2542 เงิ($อนไขการใชี%สำ�ทุธิ� ค่(อ 2 สำ�ทุธิ�ซื้()อได้% 1 ห�%นในราค่าห�%นละ 40 บัาทุ

ด้�งิน�)นการใชี%สำ�ทุธิ� 80 สำ�ทุธิ�จำ&งิซื้()อห�%นได้% 40 ห�%นห�%นละ 40 บัาทุDr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (1,600 + 104.80) 1 704 80, .

Cr. เงิ�นสำด้ (40 ห�%น x 40 บัาทุ) 1600, สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (131.15 x 80 / 100) 104.80

1 ก.ค่ . 2542 Dr. เงิ�นสำด้ (5 x 10) - (50 x 0.5%) 49.75

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (131.15 x 10 / 100) 13.10 ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� 36.65

31 ก.ค่ . 2542Dr. ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการไมู#ใชี%สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 13 25.

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น - - (131.25 104.80 13.10) 13 25.

การขาย์สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%นDr. เงิ�นสำด้ ( จำานวันสำ�ทุธิ� x ราค่าขาย์ - ค่#าใชี%จำ#าย์ในการขาย์) xx

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น ( มู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ� x สำ�ทุธิ�ทุ�$ขาย์ / สำ�ทุธิ�ทุ�)งิหมูด้) xxDr./Cr. ราย์การขาด้ทุ�น/ กาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� xx

สำ�ทุธิ�หมูด้อาย์� Dr. ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการไมู#ใชี%สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น xx

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น ( มู!ลค่#าของิสำ�ทุธิ� x สำ�ทุธิ�ทุ�$เหล(อ / สำ�ทุธิ�ทุ�)งิหมูด้ ) xx

ต�วัอย์#างิทุ�$ 17 หน%า25 1 ธิ.ค่ . 2542

ราค่าทุ�นของิหล�กทุร�พย์� = 500 x 102 = 51,000 บัาทุ

31 ธิ.ค่ . 2542ต�ราค่าหล�กทุร�พย์�เพ($อค่%าและหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์

ราค่าตามูบั�ญชี� 51000,มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู (500 x 99) 49,500ต�ราค่าลด้ลด้ 1500, งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่ . 2542

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%าสำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 49500,

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2542 หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์

สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 49,500สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%นหั�ก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 1,500

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัสำ�นทุร�พย์�เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 51,000

14 เมู.ย์ . 2542 มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%น = 500 x 101 = 50,500 สำ�ทุธิ� = 500 x 3 = 1,500

52,000หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

Dr.สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%นCr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า (49,500 x 1,500 / 52,000) 1,428

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์Dr.สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น

Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (49,500 x 1,500 / 52,000) 1,428 ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น ( ย์กมูา Dr.) (1,500 x 1,500 / 52,000) 43

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัDr.สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น

Cr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (51,000 x 1,500 / 52,000) 1,471

1,428

1,471

1,471

14 เมู.ย์ . 2543หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 500 ห�%น - (49,500 1,428) 48072, สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 500 สำ�ทุธิ� 1428,

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 500 ห�%น - (49,500 1,428) 48072,

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข�)น (Dr. - ) (1,500 43) 1457, สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 500 สำ�ทุธิ� 1471,

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 500 ห�%น - (51,000 1,471) 49529,

สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 500 สำ�ทุธิ� 1471,

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า30 เมู.ย์. 2543

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า (10,000 + 1,142) 11142,Cr. เงิ�นสำด้ (100 ห�%น x ราค่าทุ�$กาหนด้ 100 บัาทุ) 10000,

สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (100 ห�%น x 4 สำ�ทุธิ� x 1,428 / 500) 1142,

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 500 ห�%น 100 ห�%น = 600 ห�%น - (49,500 1,428 = 48 072 11 142, ) + , = 59214, บัาทุ สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 500 สำ�ทุธิ� - 400 สำ�ทุธิ� = 100 สำ�ทุธิ�

- 1428 1142, , = 286 บัาทุ

15 พ.ค่ . 2543Dr. เงิ�นสำด้ (100 x 2) 200

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (100 x 1 428 500, / ) 286 ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (ผลต#างิ) 86

Dr. เงิ�นสำด้ (600 x 103) 61800,Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 59214,

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� (ผลต#างิ) 2,586

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์30 เมู.ย์. 2543

Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (10,000 + 1,177) 11177,Cr. เงิ�นสำด้ (100 ห�%น x ราค่าทุ�$กาหนด้ 100 บัาทุ) 10000,

สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (100 ห�%น x 4 สำ�ทุธิ� x 1,471 / 500) 1177,

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 500 ห�%น 100 ห�%น = 600 ห�%น - (49,500 1,428 = 48 072 11 177, ) + , = 59249, บัาทุ

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข�)น (Dr. ) - 1500 43, = 1457, บัาทุ

สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 500 สำ�ทุธิ� - 400 สำ�ทุธิ� = 100 สำ�ทุธิ� - 1471 1177, , = 294 บัาทุ

15 พ.ค่ . 2543Dr. เงิ�นสำด้ (100 x 2) 200

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (100 x 1 471 500, / ) 294 ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (ผลต#างิ) 94

Dr. เงิ�นสำด้ (600 x 103) 61800,Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 59249, ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข�)น 1457,

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� (ผลต#างิ) 1,094

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั30 เมู.ย์. 2543

Dr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (10,000 + 1,177) 11177,Cr. เงิ�นสำด้ (100 ห�%น x ราค่าทุ�$กาหนด้ 100 บัาทุ) 10000,

สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (100 ห�%น x 4 สำ�ทุธิ� x 1,471 / 500) 1177,

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 500 ห�%น 100 ห�%น = 600 ห�%น - (51,000 1,471 = 49 529 11 177, ) + , = 60706, บัาทุ สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น 500 สำ�ทุธิ� - 400 สำ�ทุธิ� = 100 สำ�ทุธิ�

- 1471 1177, , = 294 บัาทุ

15 พ.ค่ . 2543Dr. เงิ�นสำด้ (100 x 2) 200

Cr. สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (100 x 1 471 500, / ) 294 ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์สำ�ทุธิ�ซื้()อห�%น (ผลต#างิ) 94

Dr. เงิ�นสำด้ (600 x 103) 61800,Cr. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั 60706,

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการขาย์หล�กทุร�พย์� (ผลต#างิ) 1,094

การแปัลงิสำภาพห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�แปัลงิสำภาพเปั0นห�%นสำามู�ญแนวัค่�ด้ในการร�บัร!%ราค่าทุ�นของิห�%นสำามู�ญทุ�$ได้%ร�บัจำากการแปัลงิสำภาพ2 แนวัค่�ด้ค่(อ1. เทุ#าก�บัมู!ลค่#าตามูบั�ญชี�ของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� การบั�นทุ&กการแปัลงิสำภาพจำ&งิไมู#มู�ผลต#างิ2. เทุ#าก�บัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู 2.1 มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 2.2 มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นสำามู�ญ การบั�นทุ&กการแปัลงิสำภาพจำ&งิมู�ผลต#างิ ซื้&$งิค่(อ ราย์การกาไรหร(อราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการแปัลงิสำภาพ

บั�นทุ&กการแปัลงิสำภาพDr. …หล�กทุร�พย์� . (ห�%นสำามู�ญ )

( มู!ลค่#าตามูบั�ญชี� หร(อมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู) xxDr./Cr. ราย์การกาไร/ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น

( ทุ�$แสำด้งิไวั%ในสำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น ตามูสำ�ด้สำ#วัน) xxDr./Cr. ราย์การขาด้ทุ�น/ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)น

จำากการแปัลงิสำภาพ (ผลต#างิ) xxCr. …หล�กทุร�พย์� ..(ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� ) (ราค่าตามูบั�ญชี�) xx

ต�วัอย์#างิทุ�$ 19 หน%า 29 1 พ.ค่ . 2542

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า / เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 41400) ,Cr. เงิ�นสำด้ (400 x 101 1 000) + , 41400,

1 ต.ค่ . 2542 ห�%นสำามู�ญทุ�$ได้%ร�บัจำากการแปัลงิสำภาพ = 400 / 4 x 3 = 300 ห�%น

กรณั�ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นสำามู�ญ ห�%นละ 135 บัาทุDr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า / เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นสำามู�ญ) (300 x 135) 40500,

Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า / เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 41400) , ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการแปัลงิสำภาพ (ผลต#างิ) 900

1 ต.ค่ . 2542 ห�%นสำามู�ญทุ�$ได้%ร�บัจำากการแปัลงิสำภาพ = 400 / 4 x 3 = 300 ห�%น

กรณั�ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� ห�%นละ 102 บัาทุDr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า / เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นสำามู�ญ) (400 x 102) 40800,

Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า / เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 41400) , ราย์การขาด้ทุ�นทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการแปัลงิสำภาพ (ผลต#างิ) 600

1 ต.ค่ . 2542 ห�%นสำามู�ญทุ�$ได้%ร�บัจำากการแปัลงิสำภาพ = 400 / 4 x 3 = 300 ห�%น

กรณั�ไมู#ทุราบัมู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูDr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นสำามู�ญ 41400) , Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/เผ($อขาย์/ เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 414) ,00

ต�วัอย์#างิ ทุ�$ 20

1 พ.ค่ . 2542 ซื้()อห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 400 ห�%น (โด้ย์ถ่(อเปั0นหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ ) ซื้()อในราค่า 41400, บัาทุ

31 ธิ.ค่ . 2542 ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�มู�มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูเทุ#าก�บั 42000, บัาทุ 1 ก.พ . 2543 นาห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 100 ห�%น ไปัแปัลงิสำภาพเปั0นห�%นสำามู�ญได้%ใน

อ�ตรา 5 ต#อ 4 วั�นน�)ห�%นสำามู�ญมู�มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูห�%นละ 140 บัาทุ 31 ธิ.ค่ . 2542 ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�มู�มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูห�%นละ 110 บัาทุ ห�%นสำามู�ญมู� มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูห�%นละ 130 บัาทุ

1 พ.ค่ . 2542Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ�) 41400,

Cr. เงิ�นสำด้ 41400,

31 ธิ.ค่ . 2542Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� - ) (42,000 41,400) 600 Cr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 600

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่ . 2542สำ�นทุร�พย์�

หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� ) 42000,สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%นบวก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 600

1 ก.พ . 2543 แปัลงิสำภาพได้%ห�%นสำามู�ญ = 100 / 5 x 4 = 80 ห�%นDr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (ห�%นสำามู�ญ )

80 x 140) 11200, ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 600 x 100 400/ ) 150

Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ (ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� ) 42000( , x 100 400/ ) 10500

ราย์การกาไรทุ�$เก�ด้ข&)นจำากการแปัลงิสำภาพ (ผลต#างิ) 850

31 ธิ.ค่ . 2543ต�ราค่าหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ ห�%น จำานวันห�%นราค่าตามูบั�ญชี� มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 300 - 42000 10500, , = 31,500 300 x 110 = 33000,ห�%นสำามู�ญ 80 11200, 80 x 130 = 10,400

ห�%น ราค่าตามูบั�ญชี� มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ราย์การกาไร(ราย์การขาด้ทุ�น) ทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น

ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 31,500 33000, 1500,ห�%นสำามู�ญ 11200, 10,400 (800)

43,400 700

Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 700

Cr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 700

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่ . 2543สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 43400,

ห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� 300 ห�%น 33000, ห�%นสำามู�ญ 80 ห�%น 10,400

สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น บวก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น

(Cr.600 Dr.150 Cr.700) 1,150 ของิห�%นบั�ร�มูสำ�ทุธิ� (Cr.600 Dr.150 Cr.1,500) = Cr. 1,950

ของิห�%นสำามู�ญ = Dr. 800

การเปัล�$ย์นปัระเภทุของิเงิ�นทุ�น1. โอนเปัล�$ย์นจำากหล�กทุร�พย์�เพ($อค่%าไปัเปั0นเงิ�นลงิทุ�นปัระเภทุอ($น

ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ณั วั�นโอนผลต#างิเปั0นราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$

ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น แสำด้งิในงิบักาไรขาด้ทุ�น2. โอนเปัล�$ย์นจำากเงิ�นลงิทุ�นปัระเภทุอ($นไปัเปั0นหล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ณั วั�นโอนกล�บับั�ญชี�ราย์การกาไร/ขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)นผลต#างิเปั0นราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น แสำด้งิในงิบักาไรขาด้ทุ�น

3. โอนเปัล�$ย์นจำากตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้ไปัเปั0น หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ณั วั�นโอน

ผลต#างิบั�นทุ&กไวั%ในบั�ญชี�ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)นแสำด้งิไวั%ในสำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น

4. โอนเปัล�$ย์นจำากตราสำารหน�)ทุ�$เปั0นหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ไปัเปั0น ตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้ ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ณั วั�นโอน

ผลต#างิเปั0นราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)นซื้&$งิให%ต�ด้จำาหน#าย์เหมู(อนก�บัการต�ด้จำาหน#าย์สำ#วันเก�นสำ#วันลด้มู!ลค่#าห�%นก!%

5. โอนจำากตราสำารทุ�นทุ�$เปั0นหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ไปัเปั0น เงิ�นลงิทุ�นในบัร�ษ�ทุย์#อย์หร(อบัร�ษ�ทุร#วัมู

ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ณั วั�นโอนกล�บับั�ญชี�ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�น

ทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)นต%องิปัฏ�บั�ต�ตามูหล�กการเปัล�$ย์นแปัลงินโย์บัาย์การบั�ญชี�6. โอนจำากตราสำารทุ�นทุ�$เปั0นเงิ�นลงิทุ�นในบัร�ษ�ทุย์#อย์หร(อ

บัร�ษ�ทุร#วัมูไปัเปั0นหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ ใชี%มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู ณั วั�นโอน

ผลต#างิเปั0นราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น แสำด้งิไวั%ในสำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น

7. โอนจำากเงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัปัระเภทุระย์ะย์าวัไปัเปั0น เงิ�นลงิทุ�นในบัร�ษ�ทุย์#อย์หร(อบัร�ษ�ทุร#วัมูหร(อในทุางิกล�บัก�น

ใชี%ราค่าตามูบั�ญชี� ณั วั�นโอนต%องิปัฏ�บั�ต�ตามูหล�กการเปัล�$ย์นแปัลงินโย์บัาย์การบั�ญชี�

ต�วัอย์#างิทุ�$ 38 หน%า 59

จำากหล�กทุร�พย์�เพ($อค่%าเปัล�$ย์นเปั0นหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์1 ก.ย์. 2540

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 60000, Cr. เงิ�นสำด้ 60000,

31 ธิ.ค่. 2540Dr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 4000, Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 4000,

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2540สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า(ราค่าย์�ต�ธิรรมู) 56,000

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2540 หั�ก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 4,000

31 ธิ.ค่. 2541Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 57000,Cr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 56000,

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น(จำากการโอนเปัล�$ย์นปัระเภทุ) 1,000

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2541 สำ�นทุร�พย์� หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

0 หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 57,000

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2541 บวก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 1,000

จำากหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์เปัล�$ย์นเปั0นหล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า

Dr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 60000, Cr. เงิ�นสำด้ 60000,

1 ก.ย์. 2540

31 ธิ.ค่. 2540

Dr. ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 4000, Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 4000,

31 ธิ.ค่. 2541

Dr. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 57000,

Cr. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 56000,

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น (จำากการโอนเปัล�$ย์นปัระเภทุ) 3,000

ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 4,000

สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น หั�ก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 4,000

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2540สำ�นทุร�พย์�หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์(ราค่าย์�ต�ธิรรมู) 56,000

งิบัด้�ล 31 ธิ.ค่. 2541สำ�นทุร�พย์� หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า 57,000 หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ 0

งิบักาไรขาด้ทุ�น 31 ธิ.ค่. 2541 หั�ก ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 3,000

สำ#วันของิผ!%ถ่(อห�%น ราย์การกาไรราย์การขาด้ทุ�นทุ�$ย์�งิไมู#เก�ด้ข&)น 0

การด้%อย์ค่#าของิเงิ�นลงิทุ�น

ผลขาด้ทุ�นจำากการด้%อย์ค่#า เทุ#าก�บัมู!ลค่#าทุ�$ค่าด้วั#าจำะได้%ร�บัค่(นต$ากวั#าราค่าตามูบั�ญชี�

ถ่(อเปั0นค่#าใชี%จำ#าย์ในงิบักาไรขาด้ทุ�น

ทุ�กวั�นสำ�)นงิวัด้บั�ญชี� ต%องิปัฏ�บั�ต�เก�$ย์วัก�บัการด้%อย์ค่#าของิสำ�นทุร�พย์�

ต#อมูาถ่%าการด้%อย์ค่#าหมูด้ไปัหร(อลด้ลงิ ให%บั�นทุ&กกล�บัราย์การขาด้ทุ�น โด้ย์บั�นทุ&กเพ�$มูราค่าตามูบั�ญชี�ของิตราสำาร

บั�นทุ&กเปั0นราย์ได้%ในงิบักาไรขาด้ทุ�นไมู#เก�นกวั#าราค่าตามูบั�ญชี�เสำมู(อนไมู#มู�การขาด้ทุ�นจำากการด้%วัย์ค่#าใน

งิวัด้ก#อน ๆ

1. การด้%อย์ค่#าของิตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้ เมู($อก�จำการค่าด้วั#าไมู#สำามูารถ่เก?บัเงิ�นต%นและด้อกเบั�)ย์ได้%2. การด้%อย์ค่#าของิหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ ก�จำการผ!%ออกหล�กทุร�พย์�กาล�งิมู�ปั/ญหาการเงิ�น3. การด้%อย์ค่#าของิเงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั ปัฏ�บั�ต�เชี#นเด้�ย์วัก�บัการด้%อย์ค่#าของิสำ�นทุร�พย์�

การเปั@ด้เผย์ข%อมู!ลเก�$ย์วัก�บัเงิ�นลงิทุ�น1. นโย์บัาย์การบั�ญชี�

2. ราย์การทุ�$มู�น�ย์สำาค่�ญทุ�$รวัมูอย์!#ในงิบักาไรขาด้ทุ�น3. การเปัล�$ย์นแปัลงิในระหวั#างิงิวัด้ของิสำ#วันเก�นจำากการ เปัล�$ย์นแปัลงิมู!ลค่#าและล�กษณัะของิการเปัล�$ย์นแปัลงิ

4. ข%อมู!ลเก�$ย์วัก�บัหล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์ และตราสำารหน�) ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้ โด้ย์แย์กแสำด้งิตราสำาร หน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้เปั0นแต#ละราย์การ5. ก�จำการต%องิเปั@ด้เผย์ข%อมู!ลสำาหร�บัการขาย์ หร(อโอน เปัล�$ย์นปัระเภทุตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้ ในหมูาย์เหต�ปัระกอบังิบัการเงิ�น

สำร�ปัทุ%าย์บัทุ ปัระเภทุเงิ�นลงิทุ�นในตราสำารทุ�นและตราสำารหน�)

1. หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า2. หล�กทุร�พย์�เผ($อขาย์3. เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปั

4. ตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบักาหนด้

สำร�ปัทุ%าย์บัทุทุ�กวั�นสำ�)นงิวัด้ต%องิแสำด้งิราย์การเงิ�นลงิทุ�นในงิบัการเงิ�น

เงิ�นลงิทุ�นทุ�$วัไปัแสำด้งิมู!ลค่#าเทุ#าก�บัราค่าทุ�น ตราสำารหน�)ทุ�$จำะถ่(อจำนค่รบัแสำด้งิมู!ลค่#าเทุ#าก�บัราค่าทุ�นต�ด้จำาหน#าย์

หล�กทุร�พย์�เพ($อค่%า/และเผ($อขาย์แสำด้งิมู!ลค่#าเทุ#าก�บั มู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมู

เงิ�นลงิทุ�นระย์ะย์าวัต%องิปัฏ�บั�ต�เก�$ย์วัก�บัการด้%อย์ค่#าของิสำ�นทุร�พย์�

สำร�ปัทุ%าย์บัทุ การร�บัร!%มู!ลค่#าเมู($อเร�$มูแรกใชี%ราค่าทุ�น โด้ย์ราค่าทุ�นได้%แก#

ราย์จำ#าย์เพ($อให%ได้%มูามู!ลค่#าย์�ต�ธิรรมูของิสำ�$งิทุ�$ใชี%ตอบัแทุนเพ($อให%ได้%มูา