ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΚΤΗΤΗ

ΕΜΦΥΤΗ ΕΙΔΙΚΗ

πρώτη γραμμή άμυνας πιο εξελιγμένη άμυνα

πιο αποτελεσματική

άμεση καθυστέρηση (μερικές μέρες)

μη ειδική ειδική - αναγνώριση αντιγόνου

μνήμη

μόνιμη ρυθμιζόμενη

ΦΑΓΟΚΥΤΤΑΡΑ Β ΚΑΙ Τ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ

ΦΥΣΙΚΑ ΦΟΝΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (ΝΚ)

φλεγμονή - συμπλήρωμα αντισώματα

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ/ΑΠΟΚΡΙΣΗ

Πρωτογενή θΥΜΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ

λεμφικά όργανα

Διαπαιδαγώγηση Τ λεμφοκύτταρα Β (ωρίμανση)

Δευτερογενή με κάψα χωρίς κάψα

λεμφικά όργανα

λεμφαδένας σπλήνας MALT

Ανοσολογική

απόκριση αντιγόνα ιστών αντιγόνα αίματος αντιγόνα βλεννογόνων

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΕΜΦΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΙ ΑΝΟΣΙΑΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ

1. Εξουδετέρωση (αντισώματα)

2. Φαγοκυττάρωση (φαγοκύτταρα)

3. Κυτταροτοξικότητα και απόπτωση

(κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα

και φυσικά φονικά κύτταρα (ΝΚ))

απόπτωση αυτοκαταστροφή

4. Λύση (συμπλήρωμα)

Φαγοκύτταρα τα οποία φέρουν ειδικούς επιφανειακούς δείκτες

ανευρίσκονται στην κυκλοφορία του αίματος

(μονοκύτταρα και κοκκιοκύτταρα)

ή είναι εγκατεστημένα στους ιστούς

(π.χ. κύτταρα Kupffer στο ήπαρ)

Φαγοκύτταρα μονοπύρηνα φαγοκύτταρα (μακροφάγα)

ουδετερόφιλα

ηωσινόφιλα

Αντίδραση σε εξωκυτταρικά και σε ενδοκυτταρικά παθογόνα

συμπλήρωμα αντίσωμα

ιός

μόλυνση πολλαπλασιασμός ιού

αντι-ιική

αντίσταση

Θανάτωση μολυ-σμένου κυττάρου

Διαφορετικά ανοσιακά συστήματα αντιδρούν

εναντίον διαφορετικών τύπων μόλυνσης

(παράδειγμα ιικής μόλυνσης)

Εξωκυτταρική φάση

συμπλήρωμα και αντισώματα

Ιντερφερόνες

Ενδοκυτταρική φάση

κυτταροτοξικά Τ κύτταρα (Tc)

Θυμοανεξάρτητα αντιγόνα ή Τ-ανεξάρτητα αντιγόνα

μεγάλα, πολυμερή μόρια με επαναλαμβανόμενους αντιγονικούς

καθοριστές

τα περισσότερα είναι μικροβιακής προέλευσης,

π.χ. βακτηριακοί υδατάνθρακες όπως δεξτράνη,

βακτηριακοί λιποπολυσακχαρίες (LPS),

βακτηριακές πρωτείνες, όπως φλαγγελίνη και ενδοτοξίνη

ανθεκτικά στην αποικοδόμηση

ο μηχανισμός ενεργοποίησης Β κυττάρων δεν είναι κατανοητός,

πιθανόν λόγω σταυροσύνδεσης των Β κυτταρικών υποδοχέων

ταχύτερη ενεργοποίηση (δεν εξαρτάται από κυτταρικές αλληλεπιδράσεις)

Ανοσ

ολογικ

ή

αναγνώ

ρισ

η

Ε

ξουδετ

έρω

ση

Ο

ψνισ

μός

Δια

περ

ατότη

τα α

γγεί

ων

Απ

ελευ

θέρ

ωσ

η κ

υτταρ

ικώ

ν

μ

εσολαβ

ητώ

ν

Χη

μει

οτακ

τισ

μός

Κυτταρ

ική

λύσ

η

Κλασσική ακολουθία

Εναλλακτική ακολουθία

Μεμβρανοεπιθετικό σύμπλεγμα

Προϊόντα του συμπληρώματος μετά από διάσπαση

C3bοψωνίνες

C4b

C3a

C4a αναφυλατοξίνες(αποκοκκίωση σιτευτικών κυττάρων)

C5a

C5a χημειοτακτικός παράγοντας

ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟ:

Κλασσική ακολουθία σύμπλεγμα αντιγόνου-

αντισώματος

Ακολουθία λεκτίνης δέσμευση της λεκτίνης MBL στους

υδατάνθρακες

που περιέχουν μαννόζη, στην επιφάνεια

των βακτηρίων ή ιών

(σύνθεση της λεκτίνης από το ήπαρ σε

απόκριση στις κυτταροκίνες από

φλεγμονώδη μακροφάγα)

Εναλλακτική ακολουθία τυχαία υδρόλυση της C3

κονβερτάσης

(απουσία αντισώματος,

ανεξάρτητο

της πρόσδεσης πρωτείνης

παθογόνου)

ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ

 Κλασσικήακολουθία

Ενναλακτικήακολουθία

Επάγεται από:

Σύμπλεγμα αντιγόνου –

αντισώματος ενεργοποιεί

το C1

Μόρια της επιφάνειας

των μικροοργανισ

μών δεσμεύουν

C3b

C3 Κονβερτάση:

C4b2b C3bBb

C5 Κονβερτάση:

C4b2b3b C3bBb3b

Μόρια προσκολλήσεως

Σελεκτίνες (selectins) π.χ. L-selectin, P-, Ε-selectin

Ιντεγκρίνες (integrins) π.χ. LFA-1, LFA-3π.χ. VLA-4

Μόρια ανάλογα της βλενίνης, αγγειακές αντρεσσίνες (vascular addressins) π.χ. CD34, GlyCAM

Μέλη της οικογένειας των ανοσοσφαιρινώνπ.χ. ICAM-1,-2,-3, CD2

Δενδριτικά κύτταρα

ανώριμα δενδριτικά κύτταρα στους περιφερικούς ιστούς

π.χ. Langerhans cells

- φαγοκυττάρωση μέσω υποδοχέων DEC205 και (μη ειδική) μακροπινοκυττάρωση

- δεν εκφράζουν συνδιεγερτικά μόρια

ώριμα δενδριτικά κύτταρα στους λεμφικούς ιστούς

- δεν φαγοκυτταρώνουν!-έκφραση συνδιεγερτικών + προσκολλητικών μορίων

(Β7.1/B7.2, MHC class I,II, ICAM-1,-2, LFA-1,-3, DC-SIGN)

ενεργοποίηση αθώων Τ λεμφοκυττάρων

Αρχέγονο ΔΚ

Ανώριμο ΔΚ πρόσληψη αντιγόνου

Ώριμο ΔΚ παρουσίαση αντιγόνου

παθογόνα (LPS, DNA)κυτταροκίνες (TNF, GM-CSF)T κύτταρα (CD40L)Ιικό dsRNA

κυτταροκίνες (GM-CSF, IL-3, IL-4)

αθώα Τ λεμφοκύτταρα

ενεργοποίηση

ενεργοποιημένα Τ λεμφοκύτταρα πολλαπλασιασμός

διαφοροποίηση

δραστικά Τ λεμφοκύτταρα (εκτελεστικά) εκτελεστική λειτουργία

(CD8 Tc, CD4 TH1, CD4 TH2)

+ Τ κύτταρα μνήμης κύτταρα στόχοι

αθώα Τ λεμφοκύτταρα

αναγνώριση του αντιγόνου + συνδιεγερτικό σήμα (ΑΠΚ)

ενεργοποιημένα Τ λεμφοκύτταρα

προδιέγερση (priming): η ενεργοποίηση των αθώων Τ κυττάρων κατά την

αρχική συνάντηση με το αντιγόνο στην επιφάνεια ενός επαγγελματικού ΑΠΚ

συνδιέγερση (costimulation)

ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ

Τάξεις κυτταροκινών

• Ιντερλευκίνες IL IL-1, IL-2, κλπ.

(λεμφοκίνες)

• Ιντερφερόνες IFN IFN-a, IFN-β, IFN-γ

• Παράγοντες νέκρωσης TNF TNF-a, TNF-βτων όγκων

• Αυξητικοί παράγοντες GF NGF, EGF

• Παράγοντες διέγερσης CSF M-CSF, G-CSF, GM-CSF

των αποικιών

• Χημειοκίνες --- RANTES, MCP-1, MIP-1a

Οι κυτταροκίνες σχηματίζουν ένα πολύπλοκο δίκτυο επικοινωνίας

μπορούν να δράσουν τοπικά ή σε απόσταση,

μπορούν να δράσουν με αυτοκρινή ή παρακρινή τρόπο,

μπορούν να δράσουν ανταγωνιστικά ή συνεργιστικά,

μπορούν να επάγουν ή να αναστείλουν την παραγωγήάλλων κυτταροκινών,

μπορούν να ρυθμίσουν την έκφραση του δικού τους ή άλλου υποδοχέα κυτταροκίνης,

η παραγωγή τους είναι σύντομη και πολύ καλά ρυθμισμένη

μπορούν να προκαλέσουν συνάθροιση των υποδοχέωνστην κυτταρική επιφάνεια

Περφορίνες (perforins)σχηματισμός πόρου

καταστροφή της ακεραιότητας της μεμβράνης

Θρυμματίνες (granzymes)πρωτεάσες σερίνης

Granzyme B πρωτεόλυση της κασπάσης CPP32(κασπάσες = ICE-πρωτεάσες ενεργοποίηση της νουκλεάσης CAD(CAD=caspase-activated deoxyribonuclease)

τεμαχισμός DNA/απόπτωση

Υποδοχείς θανάτου (CD4/CD8 T)Fas/CD95, TNFR1/TNF-a

ενεργοποίηση των κασπασών τεμαχισμός DNA/απόπτωση

ανταγωνιστικοί αναστολείςόχι μετάδοση σήματος (πχ.IL-1αν)

διαλυτός υποδοχέας(πχ. εξωκυττ TNFR, IL-1R)

άλλοι μεσολαβητές, δρούν σε ξεχωριστούς υποδοχείςαντίθετες δράσεις για τα κύτταρα

έκφραση μορίων που προςδένουνκυτταροκίνες, αλλά δεν ενεργοποιούντο κύτταρο