دانشگاه آزاد اسالمی واحد اسالمشهردانشکده مدیریت و حسابداری

حباب قیمت

جناب آقای دکتر حمید رضا کردلوئی

آرزو محمدی920557298شماره دانشجویی

93بهار

حباب قیمت چیست؟

م-ورد واقعی ارزش از گران-تر بس-یار ن-رخ ب-ا و س-تد داد اقتص-ادی حب-اب

ارزش تع-یین چ-ون همه گ-یر می ش-ود. جامع-ه در س-طح ک-ه اس-ت معامل-ه

ب-ه و قیمت ناگه-انی افت از پس Bمعم-وًال اس-ت دش-واری ک-ار واقعی،

تی E-اص-طالح ترکی-دن حب-اب متوج-ه وج-ود حب-اب می ش-وند.ویژگی حب-اب، موق

بودن آن است.

5

قیمت با کاال یک ذاتی ارزش بین اختالف میرسد نظر به قیمت حباب نام از که همانطور

. کارخانه درب الف ماشین قیمت کنید فرض گویند می حباب را نقدی بازار در آن ای ۱۳مبادله

نقدی بازار در ماشین همان ولی است تومان این ۱۴میلیون به شود می معامله میلیون

؟ شوند می دار حباب ها قیمت چرا گوینداما می قیمت حباب تومانی میلیون یک اختالف

برساند بفروش قیمت آن به را خود کاالی است مایل فروشنده که است قیمتی عرضه قیمت

قیمت تعادلی نقطه باشد می قیمت آن در خرید به مایل خریدار که است قیمتی تقاضا قیمت

قیمت حباب برابراست تقاضا قیمت با عرضه قیمت که افتد می اتفاق زمانی کاال یک بازاری

مورد ی کاال است حاضر خریدار که صورت این به نیست مستثنا تقاضا و عرضه قاعده از نیز

یا است شده محدود کاال عرضه یا زیرا کند خریداری ذاتی ارزش از باالتر قیمت با را خود نیاز

رساند بفروش را آن مدتی بعداز باالتری قیمت با است وار امید

6

) ( بوجود حالت سه در ذاتی قیمت از بیشتر نقدی قیمت مثبت حباب نتیجه در رساند

: آید دارد- ۱می وجود بازار در قیمت افزایش به در- ۲امید بازار در موجود سرمایه

( یک در سرمایه انباشت از ناشی کاذب تقاضا و بازی سفته است افزایش حال

) ۳بازار( ارزش- از کمتر نقدی قیمت منفی حباب بلعکس استو آمده بوجود کاال کمبود

در ( نیز آید ۳ذاتی می بوجود بازار- ۱حالت در مدت بلند در ها قیمت کاهش به امید

است آمده کاالی- ۲بوجود یا بازار بسمت حرکت حال در بازار در موجود سرمایه

است- ۳دیگریست آمده بوجود عرضه افزایش

7

 

اصPطالح » حبPاب« در علم مPالی بPه طPور کلی بPه وضPعیتی اشPاره دارد کPه قیمت یPک

دارایی بPا اختالف قابPل تPوجهی از قیمت و ارزش بنیPادین آن دارایی بPاالتر باشPد. در

طPول دوره یPک حبPاب، قیمت هPا بPرای یPک دارایی مPالی و یPا یPک گPروه از دارایی هPای

مPالی بPه صPورت قابPل تPوجهی متPورم می شPود و در نتیجPه، رابطPه انPدکی بین ارزش

ذاتی آن گPروه از دارایی هPا بPا قیمت آنهPا در بPازار وجPود دارد. اصPطالحاتی از قبیPل»

حبPاب قیمت دارایی«، »حبPاب مPالی« یPا » حبPاب سPفته بPازی« همگی بPه جPای حبPاب

Y » حبPاب« نامیPده می Y نPیز معمPوال قیمPتی مPورد اسPتفاده قPرار می گیرنPد و اختصPارا

شPود. هم اکنPون نPیز خیلی از سPرمایه گPذاران فعPال در بPازار سPرمایه، کم کم در حPال

شنیدن این اصطالح در بازار هستند.

 

حباب بورس

توسPط و ندارنPد خPوبی مPوقعیت بنیPادی نظPر از کPه از شPرکت ها هسPتند دسPته ای

گPروهی از سPرمایه گذاران قیمت سهامشPان رشPد می کنPد و دچPار حبPاب می شPوند. این

گPروه از سPهام کPه از چشPم انداز مطلPوب و تولیPد و پPروژه[ خاصPی برخPوردار نیسPتند

مواجهنPد. بهPترین مثPال دراین قضPیه حبPاب گPل P/EبPدون دلیPل خاصPی بPا رشPد نسPبت

بود.۱۶۳۷الله در سال

9

 

مشخصه های یک حباب:

اکPثر بین در شPدید اعتنPایی بی و اعتقPادی بی وجPود ، حبPاب مشخصPه تPرین اصPلی

مشPارکت کننPدگان در بPازار در طPول مرحلPه ایجPاد حبPاب می باشPد. بایسPتی توجPه داشPت

کPه تشPخیص اینکPه چPه موقPع مشPارکت کننPدگان در بPازار روشPهای منطقی و قاعPده منPد

ارزش گPذاری سPهام شPرکت هPا را کنPار گذاشPته و دچPار رفتارهPای سPوداگرانه می شPوند،

Y حبPاب کPار مشPکل و پیچیPده ای اسPت. همچPنین، تجربPه گذشPته نشPان می دهPد کPه معمPوال

ها زمانی شناسایی شده اند که ترکیده باشند.

Y همPراه بPا سPقوط شPدید قیمت اوراق بهPادار بPوده در اکPثر مPوارد، حبPاب هPای قیمPتی معمPوال

اسPت. بعالوه، مPیزان خسPارت ناشPی از ترکیPدن یPک حبPاب بسPتگی بPه مPیزان گرفتPاری هPر

یPک از بخش هPای اقتصPاد و همچPنین مPیزان گسPتردگی مشPارکت در بازارهPا می باشPد.

در ژاپن منجPر شPد تPا دوره رکPود طPوالنی اقتصPاد 1980بPرای مثPال، ترکیPدن حبPاب دهPه

این کشPور را در بPر بگPیرد. امPا بPه دلیPل اینکPه سPفته بPازی تPا بخش عمPده ای محPدود بPه

مرزهPای کشPور ژاپن شPده بPود، این ترکیPدن حبPاب منجPر بPه گسPترش این بحPران بPه خPارج

از مرزهای این کشور نشد.

10

 

تئوری عدم ثبات مالی ماینسکی:

تئPوری عPدم ثبPات مPالی ماینسPکی بPه شPدت مPدیون بحPران و رکPود بوجPود آمPده در

می باشPد کPه توانسPت توجهPات زیPادی را بPه خPود جلب کPرده و حPتی 2008-09سPال

توسPط و مطPرح شPد توانسPت طرفPداران بیشPمار 1996نسPبت بPه زمPانی کPه در سPال

و بسPیار بیشPتری پیPدا کنPد. ماینسPکی یکی از اولین اقتصPاددانانی بPود کPه توسPعه عPدم

ثبPات مPالی و ارتبPاط متقابPل آن بPا وضPعیت اقتصPادی را تشPریح نمPوده اسPت. کتPاب

(« گPام آغPازین وی بPرای ورود بPه این 1986وی بPا عنPوان »اقتصPاد ناپایPدار و پایPدار )

موضوع بود.

مرحله شکل گیری یک حباب:5

تعریPف می کنPد- جابجPایی و تحPرک، 5ماینسPکی اعتبPاری یPک چرخPه بPرای مرحلPه

رونق و جهش شدید، شادمانی، منفعت کردن و وحشت.

11

اول مرحله

: پارادایم یک طریق از گذاران سرمایه که افتد می اتفاق زمانی جابجایی جابجایی مرحله

به که ارز نرخ توجه قابل افزایش یا و جدید بهره های نرخ ، جدید تکنولوژی یک قبیل از جدی

. مثال شوند می شیفتگی دچار اند، بوده ای شده تثبیت و پایین سطوح در تاریخی طور

از آمریکا در فدرال وجوه نرخ کاهش مورد، این سال% 6.5کالسیک مه ماه % 1به 2000در

ژوئن . 2003در دوره این طول در باشد رهنی 3می اوراق بهره نرخ نرخ 30ساله، با ساله

یعنی% 2.5ثابت خود تاریخی سطح ترین پایین بذر% 5.21از موضوع همین و یافت کاهش

. با گذار سرمایه که آید می وجود به زمانی تحرک کاشت را کشور این در مسکن حباب ایجاد

. بازار وضعیت شود می تهییج بهره نرخ تاریخی بودن پایین یا ، جدید تکنولوژی مثل چیزی

این از مناسبی نمونه نیز گذشته سال دوم نیمه و جاری سال طی ایران کشور سهام

. باشد می وضعیت

مرحله دوم

مرحلPه جهش و رونPق شPدید: در گPام نخسPت بPدنبال مرحلPه جابجPایی، قیمت هPا بPا

Y متعPادلی افPزایش می یابنPد امPا بPه محض اینکPه افPراد بیشPتر و بیشPتری سPرعت نسPبتا

وارد بPازار شPدند، همPه چPیز را بPرای ورود بPه فPاز رونPق شPدید و ناگهPانی مهیPا می

صPورت بPه را هPا رسPانه توجPه بحث، مPورد دارایی مرحلPه، این طPول در کننPد.

گسPترده ای بPه خPود جلب می کنPد و لPذا بیم از دسPت دادن فرصPت بوجPود آمPده در

بPازار مزبPور مPوجب ورود هPر چPه بیشPتر بPازیگران جدیPد و قPدیمی در بPازار و افPزایش

گسPترده فعPالیت هPای سPفته بPازی می شPود. قیمت هPا در ابتPدا در نتیجPه تحPرک، آرام

آرام رشPد می کننPد، امPا معاملPه گPران و اعضPای بPازار بیشPتر و بیشPتر شPتاب می

گیرنPد، و بPازار رونPق می گPیرد. در این مرحلPه، اخبPار دارایی، توجPه رسPانه هPا را بPه

طPور گسPترده جلب می کنPد. تPرس از بPازار جPا مانPد و از دسPت رفتن فرصPت سPود

آوری کPه شPاید فقPط یکبPار در عمPر اتفPاق بیفتPد، بPاعث جPذب روز افPزون سPفته بPازان

می شود.

13

 

مرحله سوم

مرحلPه شPادمانی: در طPول این دوره، همPه خودشPان را در معPرض بPادی قPرار داده انPد کPه

بPا سPرعت تمPام در حPال وزیPدن می باشPد. در این مرحلPه، شPادمانی هPا نPا معقPول شPده و

همPه جPه صPحبت از خریPد آن دارایی خPاص می باشPد. : این مرحلPه بسPیار حسPاس اسPت و

هPر لحظPه ممکن اسPت حبPاب بترکPد و نظریPه "احمPق تPر از من" بPر قضPا حPاکم اسPت.

نظریPه احمPق تPر از من یPک نظریPه اقتصPادی اسPت. بPر اسPاس این نظریPه اگPر سPرمایه

گPذاری اوراق بهPادار را حPتی بPه قیمPتی بیش از قیمت معقPول خریPداری کنPد، بعPد می توانPد

آن را باسPود بفروشPد و از این راه کسPب در آمPد کنPد. چPون همیشPه کسPی "احمPق تPر" پیPدا

می شPود کPه حاضPر اسPت مبلPغ بیشPتر ی بPرای آن بPپردازد. در این مرحلPه قیمت هPا بPه

بیشترین مقدار ممکن خود رسیده اند.

14

سال در مثال زمین 1989برای بود، خود اوج در ژاپن در مستغالت و امالک حباب که

توکیو یعنی 139در مربع، فوت هر برای دالر منهتن 350هزار در زمین ارزش برابر

. حدود ها زمین همین حباب، ترکیدن از بعد میشد ها% 80فروخته سهام % 70و

. مارچ در اینترنت حباب وقتی مشابه، طور به دادند دست از را خود متورم ارزش

در 2000 تکنولوژی های سهام ترکیبی ارزش بود، رسیده حد بیشترین nasdaqبه

. ، سرخوشی مرحله طی در بود ها کشور از بسیاری داخلی ناخالص تولید از باالتر

ها، قیمت امان بی افزایش توجیه برای جدیدی ارزشگذاری های معیار و ها شاخص

. جدیدی ارزشیابی های شاخص و معیارها دوره، این طول در شوند می معرفی

به بلند صدای با و کرده پیدا مشتری ها دارایی قیمت بیرحمانه افزایش توجیه برای

. رسد می دیگران گوش

 

مرحله چهارم

مرحلPه کسPب سPود: در این مرحلPه، افPراد هوشPمند بPه عالئم هشPدار دهنPده واکنش نشPان

می دهنPد، دارایی را می فروشPند و از سPود آن بهPره می برنPد. امPا بPرآورد زمPان درسPت

بسPیار افPراد مPالی بPرای سPالمت توانPد و می اسPت سPخت، ترکیPدن آمPاده حبPاب کPه

خطرنPاک باشPد. چPرا کPه طبPق نظPر جPان مینPارد کیPنز بPازار می توانPد خیلی بیشPتر از آنکPه

شPما بتوانیPد، همPراهش باشPید، غPیر منطقی بمانPد. ت.جPه داشPته باشPید شPاید فقPط یPک

عامPل جPزئی بتوانPد حبPاب را بPاد کنPد، امPا وقPتی حبPاب ترکیPد، دیگPر دوبPاره بPاد نمی شPود. بPه

اوت پریPا" 2007عنPوان مثPال در مPاه پی ان " بی گPذاری فرانسPوی بانPک سPرمایه ،

برداشPت از سPه صPندوق سPرمایه گPذاری خPود را متوقPف کPرد زیPرا بPه دلیPل "محPو شPدن

کامPل نقPدینگی" در بPازار، قPادر نیسPت ارزش دارایی هPای این صPندوق هPا را ارزیPابی کنPد.

هPر چنPد این رویPداد در ابتPدا، کمی در بPازار سPهام سPر و صPدا ایجPاد کPرد، امPا طی چنPد مPاه

آینPده، در حPالی کنPار گذاشPته شPد کPه بPازار سPهام بPه اوج جدیPد رسPیده بPود. بPا نگPاهی بPه

گذشPته، این رویPداد نسPبتا جPزئی، عالمPتی هشPدار دهنPده بPوده کPه خPبر از آمPدن دورانی

آشفته و بحرانی می داد.

16

 

مرحله پنجم

مرحلPه وحشPت: در این دوران، قیمت دارایی، بPا سPرعت سPعود قیمت هPا امPا در

افت از جلوگPیری بPرای دالالن و گPذاران کنPد. سPرمایه می افت معکPوس جهت

بیشPتر ارزش دارایی،)و بPا اگPر در بPازار مشPتقه باشPد، بPرای جلوگPیری ار مPارجین

کPال شPدن(، هرچPه سPریع تPر نیPاز دارنPد کPه دارایی را نقPد کننPد. هPر چPه تقاضPا نسPبت

به عرضه کمتر باشد، قیمت ها با شیب بیشتری سقوط می کند.

بPرای گPزار، از سPرمایه کPارگزار توسPط بیشPتر ودیعPه کPال: درخواسPت "مPارجین

پوشPش احتمPالی ریسPک اوراق بهPادار بPه قPرض خریPداری شPده"یکی از واضPح تPرین

رخ داد. چنPد هفتPه 2008نمونPه هPای وحشPتناک جهPانی در بPازار هPای مPالی در اکتPبر

تقریبPا AIG و Freddie MacبعPد بPرادران لهمن اعالم ورشکسPتگی می کننPد و

% ارزش 22 تریلیPون دالر از 9.3فPرو پاشPید. در همPان مPاه بازارهPای سPهام جهPانی،

بازار ترکیبی خود را از دست دادند.

17

مشهور : های حباب بررسی

قرن- 1 در الله گل پياز قيمت اثر 17حباب در حباب ايجاد کالسيک مثال هلند کشور در

. با بودند اميدوار که بازهايی بورس توسط ها قيمت واقع در شمارمیرود به ای تفکرگله

يافت . افزايش برسند سود به الله گل ارزش با انواع کشت

2 )) (( قيمت- از ديگری نمونه هجدهم قرن در پی سی سی می کمپانی سهام قيمت

آوردند هجوم سهام اين سوی به مردم ناگهان که است شرکت اين سهم گونه حباب

. از ناشی دردسرهای و ترکيد حباب طبيعتا هم آن از وپس يافت افزايش آن وقيمت

. شد وسهامداران اقتصاد گير دامن آن

اکتبر- 3 نوزدهم در وسهام مالی بازارهای وال) 1987سقوط در سياه دوشنبه

استريت (

سالهای- 4 در نتی اينتر شرکتهای سهام قيمتی آمريکا 2000تا1995حباب در

18

 

مشخصه هاي حباب

اصPلي ترين مشخصPه حبPاب گسPترش بي اعتقPادي و بي اعتنPايي شPديد بPه اصPول بنيPادين،

بPازار، در زمPان ايجPاد حبPاب اسPت. در واقPع، زمPاني كPه روش هPاي ميPان بيشPتر فعPاالن

بPه وجPود منطقي و قاعده منPد ارزش گPذاري سPهام شPركت ها كنPار گذاشPته شPود حبPاب

مي آيPد كPه تشPخيص آن، كPار دشPوار و پيچيPده اي اسPت. امPا همPواره نشPانه هايي وجPود دارد

كPه مي تPوان بPر اسPاس آن، وجPود يPا عPدم وجPود حبPاب را تعPيين كPرد. بPه عنPوان مثPال، سPهام

شPركت هاي پتروشPيمي قبPل از بهره بPرداري، در بPازار فرابPورس ايPران نشPانه هايي از اين

شفاف سPازي همچPنين و حسPابرس گPزارش بPه توجPه بPا حقيقت، در دارنPد. را قبيPل

بPراي راه انPدازي شPركت ها الزم اسPت؛ در حPالي كPه شPركت ها، حPداقل دو سPال زمPان

برابPر شPدن سPهام اين شPركت ها نسPبت بPه ارزش اسPمي آنهPا هسPتيم. 4 تPا 3اكنPون شPاهد

بPر اين اسPاس، فرابPورس اين نشPانه و هشPدار را دريPافت كPرده و بعPد از تغيPير سPاعات

معPامالتي بPازار پايPه، حPال قصPد انتقPال اين نPوع سPهام را بPه بPازار تPوافقي دارد. بPا اين حPال،

تجربPه نشPان مي دهPد معمPوال حباب هPا زمPاني شناسPايي مي شPوند كPه تركيPده باشPند و در

بيشPتر مPوارد، حباب هPاي قيمPتي بPا سPقوط شPديد قيمت اوراق بهPادار همPراه بوده انPد. بPه

اين تPرتيب، مPيزان خسPارت ناشPي از تركيPدن يPك حبPاب، بسPتگي بPه مPيزان درگPيري هPر يPك

از بخش هاي اقتصاد و همچنين ميزان گستردگي مشاركت در بازارها دارد.

19

 

بررسي تئوريك حباب

به منظPور ارائPه تعPريفي روشPن از حبPاب در بPازار سPهام، بPه بررسPي نظPرات رابPرت

، در خصPوص عوامPل 2013شPيلر، اقتصPاددان و برنPده جPايزه نوبPل اقتصPاد در سPال

و عوامPل در مPورد حبPاب تPاريخي بحPثي بPا رابPرت شPيلر ايجPاد حبPاب مي پPردازيم.

و حبPاب بPازار مسPكن و سPهام 1990تشPكيل دهنده آن در بPازار سPهام آمريكPا در دهPه

عامPل اساسPي اشPاره مي كنPد. بPه 14، بPه 2007 تPا 2003اين كشPور در سPال هاي

يPا كPاهش افPزايش قيمت سPهام )رشPد درآمPد بنيPادين كنPار عوامPل عقيPده وي، در

هزينه هPا(، عوامPل فPرهنگي، روانشPناختي، جمعيت شPناختي و... نPيز وجPود دارنPد كPه در

پشPت پPرده تمPام جريانPات ايجPاد حبPاب در بازارهPاي دارايي قPرار دارنPد. او بPا معPرفي و

تكيPه بPر اين عوامPل، توانسPت تشPكيل و ريPزش حبPاب در آمريكPا را طي سPال هاي

بPه خPوبي پيش بيPني كنPد. بPا تكيPه بPر مطPالب ارائPه شPده توسPط شPيلر 2007 و 2000

عوامPل ايجPاد حبPاب بPه صPورت زيPر خالصPه و بPا وضPع كنPوني بPورس كشPورمان مقايسPه

مي شوند:

20

 

- افPزايش تمايPل مPردم بPه سPرمايه گPذاري. )اين امPر در كشPور مPا در زمPان حPال كPامال 1

هزار كد معامالتي جديد در يك ماه(300مشهود است. صدور بيش از

از 2 بيش تعPداد صPندوق هاي سPرمايه گذاري مشPترك. )وجPود و افPزايش حجم -100

صندوق سرمايه گذاري مشترك، قابل معامله و... در بازار امروز بورس ايران(

سPهام. 3 بPازار در كاركنPان صPندوق هاي و بازنشسPتگي صPندوق هاي پررنPگ حضPور -

)افPزايش سPرمايه شPركت هاي سPرمايه گذاري و حضPور فعPال بانك هPا از جملPه نمونه هPاي

اين امر است(

- افPزايش حجم معPامالت برخPط و در نتيجPه آن، امكPان شناسPايي سPودهاي قابPل توجPه 4

كنPار در معPامالت حجم و ارزش مالحظPه قابPل )رشPد بPازار. در روزانPه و لحظه اي

افزايش تعداد مشتريان معامالت برخط طي سه ماه گذشته(

حPتي 5 حاضPر، حPال )در رسPانه ها. در بPازار سPهام اخبPار پررنPگ شPدن و - گسPترش

روزنامه هاي ورزشي هم از رشد بورس مي نويسند(

21

 

- افزايش ريسك پذيري در جامعه. )دريافت وام براي حضور در بورس(6

- نگاه صرفا اسمي به متغيرها در سطح رسانه اي و عموم7

- نگPاه اسPمي بPه رونPد حPركت شPاخص و در نتيجPه آن بPازدهي سPهام بPدون توجPه بPه 8

درصدي داراي بورس با بازدهي40نرخ تورم. )كشور با تورم حدود

مPاه اسPت. بPا توجPه بPه رونPد رو بPه رشPد تPورم در سPال هاي قبPل، 9 درصPد در 130

براي سومين سال متوالي بورس ايران در صدر بورس هاي جهان قرار گرفت(

- ايجاد شوك هايي در اقتصاد. )از جمله كاهش شديد ارزش پول ملي كشور(9

- افزايش توجهات از جانب دولت به بازار سهام10

- تغيPير در سPاختارهاي معPامالتي، نظPارتي و... در بPازار سPرمايه )افPزايش سPاعات 11

معامالتي، تغيير در معاونان نهاد نظارتي بازار(

22

 

- حضور قابل توجه افراد غيرحرفه اي در بازار12

بPازار )ميPانگين حجم معPامالت روزانPه، 13 - رشPد چشPمگير حجم معPامالت روزانPه در

برابر نسبت به مدت مشابه سال قبل افزايش يافته است(10هم اكنون بيش از

- افPزايش قابPل توجPه نسPبت ارزش جPاري بPازار بPه توليPد ناخPالص داخلي )در سPال 14

90 درصPد و اكنPون بيش از 40 حPدود 91 درصPد، در سPال 30، اين نسPبت كمPتر از 90

درصد است(.

وجود دو تجربه تاريخي مشابه

 

وجود دو تجربه تاريخي مشابه

در اقتصPاد ايPران دو دوره مشPابه وضPعيت كنPوني، در اقتصPاد ايPران تجربPه شPده كPه بPازار

درصPدي را ثبت كPرده اسPت )اين دوران بPا رنPگ تPيره مشPخص 100سPهام رشPد بPاالي

شPده اند(. در اين دوران، شPوك ارزي حاصPل از اجPراي سياسPت يكسان سPازي نPرخ ارز

آغPازگر صPعود قابPل توجPه شPاخص كPل بPازار سPهام در كشPور بPوده اسPت. نتPايج بPه دسPت

آمده از بررسي اين دوران در زير به طور خالصه بيان شده است:

از بيش افPزايش دوره دو كنPون تPا كشPور 100- در سPهام بPازار شPاخص درصPدي

داشته ايم كه افزايش نرخ ارز مهم ترين موتور محركه اين رشد قابل توجه بوده است.

درصPد در يPك سPال، 100- در تمPامي دوره هPاي مشPابه، پس از تجربPه نPرخ رشPد بPاالي

درصPد 25 تPا 6در سPال بعPد، رشPد شPاخص بPازار سPهام بPه شPدت كPاهش يافتPه و بPه مPرز

رسيده است.

درصPدي شPاخص، 100- در تمPامي دوره هPاي مشPابه، در سPال پس از افPزايش بيش از

بازار سهام حبابي شده و در سال دوم، تركيدن آن انجام شده است.

24

- نرخ تورم در سال هاي تشكيل حباب، بيشتر از سال هاي قبل و بعد از آن بوده است.

- نPرخ رشPد اقتصPادي در سPال هاي تشPكيل حبPاب بيشPتر از سPال هاي قبPل و بعPد از آن بPوده

و با تركيدن حباب بورس نرخ رشد اقتصادي كشور كاهش يافته است.

بPا جابه جPايي دولت هPاي جديPد در كشPور بPورس، تقريبPا مصPادف - زمPان تركيPدن حبPاب

است.

تمامي موارد فوق در زمان حال به شكلي وجود دارد.

علت اصPلي رشPد قابPل توجPه بPازار سPهام، ايجPاد شPوك ارزي در كشPور و افPزايش چشPمگير

قيمت محصPوالت، توسPط شPركت ها و افPزايش درآمPد شPركت هاي صPادركننده اسPت كPه

3 تPا 2سPود مضPاعفي را در سPال اول نصPيب سPهامداران مي كنPد و اين موضPوع افPزايش

برابري نسبت قيمت به

25

. P/Eدرآمد ) وهله( در درآمدي شوك هاي آنكه حال دارد همراه به را بازار در نمادها

اثرات و مي گذارند شركت ها درآمدي بخش بر سرعت به را خود اثرات نخست،

وقفه اي با آن شركت ها 12تا 8هزينه اي هزينه اي بخش روي بر تدريج به و ماهه

. تحميل شركت ها به دولت جانب از هزينه ها اين عمده بخش مي شود نمايان

نرخ. افزايش از پس سال هاي در شركت ها مصرفي اوليه مواد نرخ افزايش مي شود

. در حال، هر به است بيني پيش قابل و اصلي نتايج از يكي ارزي، شوك دليل به تورم

و مي دهد قرار هدف را شركت ها هزينه اي بخش دولت درآمدي، شوك از پس سال

شركت ها درآمد بيشتر رشد از جلوگيري حداقل يا كاهش موجب موضوع اين

كاهش ) (. P/Eمي شود براي شروعي هزينه اي شوك هاي و دخالت ها اين سهام بازار

افزايش همچنين و توجه قابل فروش صف هاي ايجاد نهايت در و تدريجي ريزش

. مي شود بازار از سريع تر هرچه خروج براي پيشين خريداران هجوم و بازار در ترس

26

اگPر بPراي مطلب اخPير بخPواهيم مثPالي بPزنيم، شPوك ارزي و جPايگزين شPدن نPرخ ارز مرجPع

بPا نPرخ ارز مبPادله اي، بPاعث افPزايش درآمPد گروه هPاي صPنايع غPذايي و پااليشPگاهي شPد.

ولي پس از صPعود شPتابان اين دو گPروه در نيمPه نخسPت سPال جPاري، شPاهد گوشه نشPيني

پااليشPي و همچPنين كPاهش بيPني سPود سPال 40چهPار ماهPه صPنعت 93 درصPدي پيش

شPركت هاي مPواد غPذايي هسPتيم، چراكPه احتمPاال ديگPر از شPوك ارزي خPبري نخواهPد بPود.

اجPراي فPاز دوم هدفمنPدي يارانه هPا، افPزايش سPه برابPري عPوارض دريPافتي از شPركت هاي

درصPد ارزش كPل بPورس را 25معPدني، افPزايش نPرخ خPوراك پتروشPيمي ها )اين گPروه

شPامل مي شPوند( نمونه هPايي هسPتند كPه بعPد از افPزايش درآمPد حاصPل از شPوك ارزي، نظPر

دولت را به بخش هزينه اي شركت ها جلب كرده اند.

27

به كشور سهام بازار كه گفت مي توان هشدار 3حال مرز به ورود حال در عمده دليلاست:

علمي- 1 تئوري دو منظر از كشور بورس در حباب ايجادكننده عوامل شدن پررنگ) ماينسكي) هايمن و شيلر رابرت

كشور- 2 سهام بازار در كنوني شرايط با مشابه تقريبا تاريخي تجربه دو وجودو- 3 ارزش شوك هاي از پس شركت ها به دولت جانب از هزينه اي فشارهاي ايجاد

درآمدي . انرژي همان با اندازه، هم دارد، عكس العملي عملي، »هر نرود يادمان را نيوتن قانون

. اصالح بود، سكه براي تومان دوميليون قيمت از صحبت وقتي آن« جهت خالف 40ولي . صحبت آمريكا دالر هر براي وقتي داد رخ سكه قيمت اصالح 5درصدي بود، تومان هزار

30 ( . ماه بهمن در ارز و سكه قيمت ريزش است توجه قابل افتاد اتفاق ارز نرخ درصدي91 .) ساعتي مسكن قيمت وقتي بود شده بيني پيش روزنامه همين در نگارنده توسط

اصالح مي كرد، . 30رشد صحبت بورس بازار در حال افتاد اتفاق مسكن بازار درصدي. 100شاخص هر از بيش حاضر حال در كه بورسي است بيشتر حتي يا واحدي هزار

درگير را اقتصادي بخش هاي بيشتر و داده جا خود در را كشور نقدينگي ديگري زمان . و برد خواهد نابودي مرز تا را بورس هم شود خارج بخواهد اگر نقدينگي اين است كردهنقدينگي ورود منتظر مناسب، قيمتي اصالح با حاضر حال در كه را موازي بازار هاي هم . بورس شاخص پله هاي از اندازه هر باشد يادمان هستند سفته بازي دوباره شروع براي

. خورد خواهيم ضربه بيشتر پله ها، اين از افتادن هنگام در رويم، باالتر بيشتر

28

گیرد؟ می شکل چگونه قیمت حباب

به گذاری، سرمایه در زیان سازی حداقل و سود حداکثرسازی انگیزه دانیم می چنانچه

هر مثل نیز بورس در سرمایه صاحبان تحرک مؤثر و گیری تصمیم اصلی معیارهای عنوان

وجه هیچ به که دهد می رخ رفتاری مواقع، از برخی در لیکن هستند، مطرح دیگری بازار

. و جمعی »دسته حرکت حالت این در نیست سهام بازار بر حاکم اساسی مبانی بر مبتنی

را سهام قیمت تواند می بورس در سهام فروش یا خرید برای گذاران سرمایه دفعی«

. »حباب به Y اصطالحا پدیده این سازد متأثر منطقی و اقتصادی توجیه گونه هیچ بدون

. است معروف بورس« در قیمتی

29

مطالب قطع طور به توان نمی بورس در گذاران سرمایه رفتارشناسی خصوص در

کاهش بازار« در گریزی »ریسک مواقع از برخی در که این جز کرد اظهار را زیادی

آینده در وری بهره رشد که اندیشند می چنین Y اصوال گذاران سرمایه یا و یابد می

. خریداران سوی از جمعی دسته حرکتی پندارها این بود خواهد گذشته از باالتر بسیار

. همچنین شود می سهام قیمت غیرطبیعی افزایش سبب و دهد می شکل را سهام

بر مؤثر عوامل که گیرد می شکل گذاران سرمایه در باور این که است آن دیگر گزینه

جمعی حرکت نیز حالت این در که است وخامت به رو سرعت به سهام بازار

. حال هر به شود می سهام قیمت سقوط یا ناگهانی کاهش سبب بازار به فروشندگان

مدت کوتاه منافع به فقط گذاران سرمایه گروهی، حرکت این در است مسلم آنچه

. آنهاست حرکتی انگیزه بازی سفته Y اصطالحا و اندیشند می خود

30

اشتغال، عمومی »تئوری کتاب نویسنده و جدید داری سرمایه ناجی کینز، مینارد جان

: . برای که نیست عقالیی »این گوید می وی دارد جالبی حرف راستا این در بهره« و پول

آن آتی بازده دارید باور شما که گذاری حدس ۲۵باشد ۳۰سرمایه که حالی در بپردازید؛

بعد ماه سه در آن بازاری ارزش زنید ) ۲۰می ص کینز، بود« متن ۱۹۳۶، ۱۵۵خواهد ،

است؛(. درست سرمایه بازارهای عملی و نظری دنیای مرد حرف این که هرچند اصلی

اند کرده گذاری سرمایه آن در سهامدار تعدادی که ای مؤسسه یا شرکت یک مدیر لیکن

در اقتصادی؛ اصول و مبانی رعایت با مردم پول با سهام بازار در که دارد درنظر و

خود عاید را سرشاری سود بورس در سازی حباب و سواری موج با ای عده که شرایطی

بازار سودساز شرایط از غفلت و بی کفایتی به متهم خود موکلین توسط سازند، می

. ساز حباب اوضاع مواظب باید بورس بازار متولیان که اینجاست در شد خواهد بورس

. نشود منحرف خود عقالنیت از بورس بر حاکم بازی« »قواعد تا باشند بورس

31

می خارج خود اصلی محور از دیگر بازار هر مثل سهام بازار که شرایطی چنین در

تبعات بپردازد، است منابع کارآیی تخصیص که خود اصلی وظایف به نمی تواند و شود

. که خریدارانی که است آن بار مصیبت ابعاد این از یکی است انتظار قابل وخیمی

شرکت از ضعیف عملکرد با های شرکت تفکیک به بازار، عالئم کمک به بایست می

خود انتخاب در بپردازند هستند مناسب گذاری سرمایه برای که موفقی Y واقعا های

. سهام ارزشگذاری حباب، شرایط در که مفهوم این به شوند می گمراهی دچار

عنوان به دیگر ها قیمت و شود نمی انجام آنها واقعی عملکرد مبنای بر ها شرکت

نماگر ) برای( indicatorیک صادقی راهنمای و دهد نشان تواند نمی را آنها عملکرد

دارند را کارآیی بیشترین که جایی در حضور برای آنها هدایت و ها سرمایه تخصیص

. آید نمی حساب به دیگر

32

بندی جمعشتابان رشد از و کند پیدا منطقی تری شرایط بازار که دارد وجود امید این واقع در . و نقدینگی رشد کاهش زمینه در دولت سیاست های این بر عالوه شود کاسته شاخص . نظر به اگرچه بود خواهد موثر بسیار شاخص شتابان رشد کنترل زمینه در پول، تزریقشده سبب دالر قیمت رشد و موازی، بازارهای افت و موجود نقدینگی حجم می رسدمطالعه ) یک نیازمند خود البته که باشد داشته وجود مالی حباب گروه ها برخی در است ) بکاهد نگرانی ها از تواند می کالن، اقتصاد و کسب و کار فضای بهبود است مستقل .) است) بدیهی هستند سهم ذاتی ارزش از پایین تر ها قیمت گروه ها برخی در اینکه کما ( شفافیت حجم، عملکرد، ابعاد، لحاظ به چه ایران توسعه یافته کمتر بورس در )... نامساعد کمی پارامترها برخی لحاظ به آن وضعیت کنونی شرایط در که و اطالعات ) عهده ) بر شرایط این هدایت و کنترل اند گرفته قرار هشدار وضعیت در بعضا و است . و سریع درمان های ادامه طریق از چه بود خواهد دولت همچنین و بورس سازماندرمان های طریق از چه و خصوصی سازی سازمان توسط سهام انتشار مانند موثرسرمایه بازار ابزارهای به بخشی تنوع نقدینگی، کنترل مانند اساسی و پایدار ) وضعیت) بهبود ، آن مشابه ابزاری طراحی و استقراضی فروش مساله حل به خصوص

. کار و کسب فضای بهبود و اطالعات

33

منابع

 

پدیا- – 1 ویکی اقتصادی حباب

تبریزی- – – 2 عبده حسین سرمایه روزنامه ها قیمت حباب و مالی سیایت

چیست؟- 3 بورس در قیمتی حباب

است؟- 4 حباب دارای بورس بازار آیا

ایران- 5 سهام بازار در جباب تاریخچه و شاخص

6 - شماره- بهادار اوراق بورس فصلنامه تهران بهادار بورس در قیمتی حباب 9بررسی

89بهار

34

ازحسن توجه

شماکمال

تشکروقدردانی

رادارم