راه اندازی چک الکترونیکی راهبردی در جهت گسترش تجارت...

راه اندازی چک الکترونیکی راهبردی در جهت گسترش تجارت الکترونیکی و توسعه اقتصادی

به نام او

1

از

بهزاد یاحید

:راهنمایان پژوهشی دکتر محمد باقرنوبخت، دکتر اسدا...

شاه بهرامی

2

فهرستO)مقدمه )طرح مسئلهOتاریخچه چک، سنتی تا الکترونیکیOپیاده سازی چک الکترونیکیO چ(ک از ش(ده مش(ق ه(ای اب(زار س(ازی پی(اده

الکترونیکی: گشایش اعتبار اسنادی داخلیکیف پول الکترونیکی همراه برخطکیف پول الکترونیکی همراه برون خط

Oبررسی کارکردهای ارائه چک الکترونیکیOبررسی کارکردهای ارائه گشایش اعتبار داخلیO بررس(ی کارکرده(ای ارائ(ه کی(ف پ(ول الک(ترونیکی

همراه برخطO بررس(ی کارکرده(ای ارائ(ه کی(ف پ(ول الک(ترونیکی

همراه برون خطOنتیجه گیریO پیشنهادها

3

مقدمه )طرح مسئله(O ت(ا پ(ول، چ(ک فل(زات، و دادوس(تد، س(نگ ه(ا: پرداخت

20قرن O چ((ابکی س((رعت، ام((نیت، اعتب((ار، تغی((یرات: هدف

عملیات تجاری، O ق(رن س(ازی 21شروع بهین(ه ن(وین، ه(ای فن(اوری ،

تبدیل خ(دمات (سنتی ب(ه خدم(ات نوینت(جارت، (O ق(رن ای(ران: در ق(رن 20 چ(ک، عملی(ات بیش(تر 21

بدون چک O ن(وین فن(اوری از نتوانس(تند ه(ا تج(ارت از بس(یاری

ا(س(تفاده( کنن(د. ما(نن(د ف(رو(ش ا(قس(اطی خ(ودرو، ف(روش ه(ای شرطی( و اع(تبار(ی، جبران ک(مبود نقدینگی

O الک(ترونیکی ب(ه چ(ک تج(اری و اقتص(ادی توس(عه برای نیازمندیم

Oچگونه آن را بصورت بومی پیاده سازی کنیم؟Oچه محصوالت دیگری از آن مشتق می شود؟Oاین اب(زار چ(ه کارکرده(ایی در اقتص(اد و تج(ارت دارند؟

4

تاریخچه چک، سنتی تا الکترونیکی

O.تعریف: نوشته ای که اجازه برداشت از حساب می دهدO تاریخچه: دادوستد، سنگ و فلزات، پول، چک، یک قرن قبل از

میالد رومیان و هندیان، سه قرن بعد میالد ایران، قرن یازده اروپا، قرن سیزده بین المللی، قرن نوزده قانون نویسی، قرن

بیست عمده کار بانک ها.Oشرایط اخذ دسته چکOنگارشOکاربردهاOچالش هاO 1311قوانین

چک کاغذی -1

کاغذی چک نمونه

5


O.تعریف: نسخه الکترونیکی چک کاغذیO چک الکترونیکی سند دیجیتال، اجزاء آن الکترونیکی، تفکیک

پذیر، و دارای الزام تعهدآور قانونی برای پرداخت است.O ،امنیت با بهره گيری از روش ها، هويت شناسی

مجازشناسی، محرمانگی، جامعيت، نفی انکار و جلوگيری تکرار، امضاء الکترونیکی

چک الکترونیکی -2

چک از ای نمونهالکترونیکی

6


انواع پردازش چک الکترونیکی

)1 FSTC(Financial Services Technology Consortium): ب(ا همک(اری ١٩٩٧ اکت(بر 14 اولین اج(رای رس(می چ(ک الک(ترونيکی در

بيش از پانزده سازمان در آمریکا بود .چ(ک ب(رای پ(ردازش ن(وع چه(ار م(الی خ(دمات فن(اوری کنسرس(يوم

الکترونيکی دارد.FSTC ، رمزنگ(اری بص(ورت ش(ده امض(ا م(الی اس(ناد از نمون(ه اولين

است.


7



(2Managing and Administrating Negotiable Documents (MANDATE)

س(اختاری ب(رای Cryptomatic ش(رکت دانم(ارکی 1999درس(ال از (عملک(رد اس(ناد، (برگرفت(ه ال(ک(تروني(کی انتق(ال و م(دیریت(

FSTC در س(طح الک(تر(ونیکی( آن چ(ک( و (ب(ا ب(رای (B2Bب(وده، اروپا اجرا شد.

هندوس(تان از ن(وع e-Checkک(ره و 2000SafeCheckدر س(ال 3(م(دل پ(رداخت کالن، چ(ک مانن(د هس(تند ک(ه در آنه(ا پ(ردازش

بيان شده است. FSTCچک بر اساس سناريوهايی


8



از 4( ب(رداری الگ(و الک(ترونیکی: پ(ردازش چ(ک و FSTCکلی(ات MANDATE اس(تفاده از زب(ان ،FSML و SDMLارتق(ا امنیت ،

فواید حاصل از استفاده چک الکترونیکی

به(روری قبلی، ه(ای چ(الش ک(اهش ه(ا، هزین(ه تم(امی کاهش تجاری، توسعه اقتصادی


9

زیر ساختارهای آماده استفادهنیازمن(د الک(ترونیکی چ(ک ان(دازی و ، نگه(داری، امنی(تیراه تب(ادل

است. تسویه O )شناسه حساب بانکی ایران )شباIBAN

IR0696000000010324200001O )سامانه ت(سويه ن(اخالص آني )ساتناRTGS

از بان(ک خ(ود ه(ر حوال(ه اي را ب(ه ه(ر حس(ابي در ه(ر ب(انکي در هم(ان روز انجام دهند.

Oگواهی الکترونیکیب(ا 1386درس(ال الک(ترونیکی" "ش(ورای سیاس(ت گ(ذاری گ(واهی

ا(طالع(ات، فن(اور(ی ار(تباط(ات (و ب(ازرگ(انی(، وزارت نه(اد (مهم پ(ن(ج امورا(قتص(اد و دا(را(یی، دا(دگس(تری و م(ع(ا(ون(ت برنا(م(ه ری(زی (و (نظ(ارت را(ه(بردی ر(ئیس جمه(ور، گ(و(اهی ر(یش(ه، گ(و(ا(هی م(ی(ان(ی، گ(واهی س(طح

صفر

جزء BBAN CD CCتوضی

حپایه حساب شماره کنترلی کد کشور کد

طول رقم 22 رقم 2 حرف 2

مثال9600000001032420000

106 IR

[1] Bank Basic Account Number (BBAN)[2] Control Digits (CD)[3] Control Country (CC)

10

پیشنهاد روش استفاده ساختارهای موجود

بانک یک انحصار در الکترونیکی چک

یکپارچه درسیستم الکترونیکی چک

11

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکی

چارت بانکی

12

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکی Use Caseروند عملیات مهم بانکی در

Use Case حساب ایجاد Use Case وجه واریز

13


Use Case الکترونیکی چک دسته دریافت Use Case الکترونیکی چک پرداخت

14


Use Case الکترونیکی چک وصول

Use Case سیستم کلی

15

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیERنمودارهای

نمودار در آن های صفت و تاجر نمودار ERموجودیت در آن های صفت و کارمند ER موجودیت

آن های صفت و بانکی حساب آن موجودیت های صفت و الکترونیکی چک موجودیت

16

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیERنمودارهای

کامل ERنمودار

17

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیطراحی جداول خصوصیات موجودیت ها

کلید اصلی

فیلد نام فیلد نوع شرح

* ID Int سیستمی کدکارمند

Cust_Fname varchar)50(

نام

Cust_Lname varchar)50(

خانوادگی نام

Cust_Pname varchar)50(

پدر نام

Cust_Birthdate

varchar)50(

تولد تاریخ

Cust_Shsh varchar)50(

شماره شناسنامه

Cust_Mcode varchar)50(

ملی کد

User_Username

varchar)50(

شناسه کد

User_Password

varchar)50(

ورود رمز

Tel varchar)50(

تلفن شماره

Mob varchar)50(

موبایل

Address text ادرس

بانک های کارمند جدول شرح

کلید اصلی


* ID Int سیستمی کدتاجر

Cust_Fname varchar)50(

نام

Cust_Lname varchar)50(

خانوادگی نام

Cust_Pname varchar)50(

پدر نام

Cust_Birthdate

varchar)50(

تولد تاریخ

Cust_Shsh varchar)50(

شماره شناسنامه

Cust_Mcode varchar)50(

ملی کد

User_Username

varchar)50(

شناسه کد

User_Password

varchar)50(

ورود رمز

* Cust_AccountNumber

varchar)50(

شماره حساب

FeeDaryafti varchar)50(

دریافتی مبلغ

Tel varchar)50(

تلفن شماره

Mob varchar)50(

موبایل

Address text ادرس

تاجر جدول فیلدهای شرح

18

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیطراحی جداول خصوصیات موجودیت ها

کلید اصلی


* CQ_Paper_ID Int سیستمی کدچک

Cust_ID Int پرداخت کدکننده

CQ_Paper_status

Int چک وضعیت

CQ_Paper_CreateDate

varchar)50( ایجاد تاریخ

CQ_Paper_Des text توضیحات CQ_PardakhtD

atevarchar)50( پرداخت تاریخ

CQ_SarresidDate

varchar)50( سررسید تاریخ

CQ_VosoulDate

varchar)50( وصول تاریخ

CQ_Fee varchar)50( مبلغ GirandeCQ_ID Int دریافت کد

کننده Trn_Date varchar)50( تراکنش تاریخ Trn_Time varchar)50( ساعت

تراکنش* CA text گواهی

الکترونیکی FlagField 1 To

20bit عملیاتی پرچم

الکترونیکی چک جدول فیلدهای شرح

کلید اصلی


* ID Int سیستمی کد* Cust_ID Int تاجر کد CreateDate Int تاریخ Bedehkar varchar)5

0(بدهکار

Bestankar text بستانکار MandeHesab varchar)5

0(حساب مانده

CodeRahgiri varchar)50(

رهگیری کد

Des varchar)50(

توضیحات

FlagField 1 To 20

bit پرچم عملیاتی

بانکی حساب فیلدهای شرح

19

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیSQLارتباط بین جداول طراحی شده در

در جداول بین SQLارتباط

20

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیطراحی الگوریتم های مهم برای برنامه نویسی

تاجر برای الکترونیکی چک ایجاد الگوریتم شده صادر چک اطالعات ثبت الگوریتم

21

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیطراحی الگوریتم های مهم برای برنامه نویسی

مشتری های چک نمایش الگوریتم دریافتی چک وصول الگوریتم

22

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیComponent Diagramنمودار اجزا

اجزا نمودار

23

طراحی و پیاده سازی چک الکترونیکیامکانات برنامه و پیاده سازی آن

الکترونیکی چک مدیریت برنامه اصلی فرم

مدیریت تجار1(مدیریت دسته چک های 2(

الکترونیکیمدیریت چک های پرداختی و 3(

دریافتی مدیریت کاربران برنامه 4(

)کاربران مدیر(امکان پشتیبان گیری از بانک 5(

اطالعاتیمدیریت چک ها تجار6(

24

ابزارهای مشتق شده از چک الکترونیکی

اعتبار اسنادی داخلی

LCگردش

کاال گردش

25


کیف پول الکترونیکی برخط در موبایل

26


کیف پول الکترونیکی برخط در موبایل

:تعریفR، دریافت کننده= S، پرداخت کننده = Bبانک= 1(

CidSشماره سیم کارت پرداخت کننده =2(

CidRشماره سیم کارت دریافت کننده =3(

، کلید رمز = DS= ، تاریخ انقضا CNشماره چک = 4( KS

PCS رقمی پرداخت کننده = 5پین کد حداقل 5(

دریافت کننده و پرداخت کننده افتتاح حساب، و 6(پرداخت تشریفات قانونی چک کد

کننده

تاریخ

صدور

شماره

چک

مبل

غ

تاریخ

پرداخت

دریافت کد

کننده

وضعی

ت

الکترونیکی کیف برای الکترونیکی چک فیلدها

27

ابزارهای مشتق شده از چک الکترونیکی کیف پول الکترونیکی برخط در موبایل

:مرحله تولید برای پرداخت کننده PINبرای فعال سازی موبایل به او یک 1( رقمی روی کارت اسکرچ 5بیست و پنج پین حداقل 2(

PCSi 100بیست و پنج شماره چک، تصادفی، حداقل 3(

.CNiرقم، .S⊕ PCSعدم تقلب در هویت پرداخت کننده 4(KSiبیست و پنج کلید 5(مبلغ کارمزد بانک از حساب پرداخت کننده کسر می 6(

گردد. ,RSA : Chequei = CNi روش رمز نگاری7(

{H(CNi)}KSi

پرداخت کد

کننده

تاریخ

صدور

چک شماره مبلغ تاریخ

پرداخت

دریافت کد

کننده

وضعی

تS⊕ PCS1 DS {H)CN1(}KS1 Empt

yEmpty Empty Empt

y

⁞ ⁞ ⁞ ⁞ ⁞ ⁞ ⁞S ⊕ PCS25 DS {H)CN25(}KS

25

Empty

Empty Empty Empty

صدور از قبل الکترونیکی چک رکوردهای

28


:سناریو عملیات پرداختسه بار ورودی خطا، قفل و PINفعال شدن نرم افزار 1(

پاک، در کیف DRi، PCSiوتاریخ Piو مبلغ CidRشماره2(

الکترونیکی همراه،

29


:سناریو عملیات پرداختتایید دریافت اطالعات، کدی خطای ماشین، مبلغ و 3(

CidR به ،CidS .

توسط بانک PCSi،CidSتاریخ انقضا، موجودی، درستی 4(بررسی می گردد.

پرداخت کد

کننده

تاریخ

صدور

چک شماره مبل

غ

تاریخ

پرداخت

دریافت کد

کننده

وضعی

تS ⊕ PCSi DS {H)CNi(}K

Si

Pi DRi R ⊕ PCSi Waiting

30


کیف پول الکترونیکی برون خط در موبایل

31



:تعریفR، دریافت کننده= S، پرداخت کننده = Bبانک= 1(

پرداخت کننده افتتاح حساب، تشریفات قانونی، 2(فقط پرداخت

دریافت کننده افتتاح حساب، تشریفات قانونی، فقط 3(دریافت

، کلید DS= ، تاریخ انقضا یک ماهCNشماره چک = 4(KSرمز =

PCS رقمی پرداخت کننده = 5پین کد حداقل 5(پرداخت کد

کننده

صدور تاریخ چک شماره

32

ابزارهای مشتق شده از چک الکترونیکی کیف پول الکترونیکی برون خط در موبایل

:مرحله تولید برای پرداخت کننده PINبرای فعال سازی موبایل به او یک 1(

شود HCSبرای Helloکدرمز2) می رمزPCS رقمی روی کارت اسکرچ 5یک پین حداقل 3(

100بیست و پنج شماره چک، تصادفی، حداقل 4(.CNiرقم،

.S⊕ PCSعدم تقلب در هویت پرداخت کننده 5(Ksiبیست و پنج کلید 6(

) 50000مبلغ 7) کننده، ( پرداخت پرداخت سقف تومان. شود می بلوکه

مبلغ کارمزد بانک از حساب پرداخت کننده کسر می 8(گردد.

RSA : Chequei = CNi, {H(CNi)}KSi روش رمز نگاری9(

پرداخت کد

کننده

تاریخ

صدور

چک شماره

S ⊕ HCS DS CN1, {H)CN1(}KS1

⁞ ⁞ ⁞S ⊕ HCS DS CN25,

{H)CN25(}KS25

33


:مرحله تولید برای دریافت کننده PINبرای فعال سازی موبایل به او یک 1(

شود HCRبرای Helloکدرمز2) می رمز PCR رقمی روی کارت اسکرچ 5یک پین حداقل 3(

.S⊕ PCSعدم تقلب در هویت پرداخت کننده 4(KRiبه تعداد الزم از بانک کلید رمز دریافت می کند 5(

مبلغ کارمزد بانک از حساب پرداخت کننده کسر می 6(گردد.

پرداخت کد

کننده

مبلغ

Pi

تاریخ

دریافت

شماره

چک

دریافت کد

کنندهEmpty Empty Empty Empty R⊕ HCR

⁞ ⁞ ⁞ ⁞ ⁞Empty Empty Empty Empty R⊕ HCR

34


:سناریو عملیات پرداخت، PCSفعال شدن کیف پول الکترونیکی پرداخت کننده، 1(

سه خطا commitmentارتباط فیزیکی از طریق بلوتوث، 2(

encryptionو منتظر شنیدن HCRکیف پول همراه دریافت کننده، 3(

HCS

35


:سناریو عملیات پرداختبه Pپرداخت کننده، عملیات پرداخت را تایید می کند. 4(

اندازه کافی (5H(CNi)}KSi, S HCS, Pi PCS ⊕ ⊕ ، {Pi PCS} PCR⊕ ⊕

، مجدد رمز KRiدریافت کننده کل رکورد را با کلید 6(نگاری

پرداخت کد

کننده

Pi مبلغ تاریخ

دریافت

شماره

چک

دریافت کد

کنندهS⊕HCS {Pi⊕PCS}⊕PCR DRi {H)CNi(}KS

i

R⊕ HCR

36



:سناریو عملیات وصول ، سه PCRفعال شدن کیف پول دریافت کننده، 1(

ورودی خطا،حداقل باید در هر ماه یک بار به بانک مراجعه، واریزبه 2(

حساب آنالیناگر چک طی حداکثر دوماه به بانک برنگردد باید باطل 3(

گردد .کیف پرداخت کننده، در صورت هرگونه حادثه، چک 4(

احیا می شود

37

بررسی کارکردهای مستقیم چک الکترونیکی

OB2C.خ(رده فروش(ی، تحوی(ل ک(اال درب م(نزل، دری(افت وجه ، پول نقد چندین ماه خارج از سیستم بانکی.

OB2C خ(رده فروش(ی، پیش پ(رداخت، ارس(ال ک(اال. ریس(ک ،فروش(نده، وخری(دار، انص(راف، خ(روج پ(ول از سیس(تم م(الی

بانک، خرید سنتی.

جمع آوری پول های سرگردان -1

38


O ب(ودن ک(اذب کاله(برداری، پ(رداخت: پیش ه(ای ریس(ک فروش(نده، ع(دم دری(افت ک(اال، ع(دم تط(ابق کااله(ای ارس(الی

و درخواستی، عدم پشتیبانی فروشنده، O ب(رای تعه(دی ال(زام موج(ود، الک(ترونیکی اب(زار ب(ا پرداخت

فروشنده نمی آورد.O ،الک(ترونیکی ه(ای تج(ارت از گون(ه این زی(اد، ه(ای ریس(ک

استقبال کمترOانتظار مشتریان از بانک ها، کم کردن، ریسک معامالت

کم کردن ریسک های معامالت -2

39


O ه(ای پ(رداخت دار، م(دت ه(ای پ(رداخت بص(ورت مع(امالت مرحله ای و شرطی.

O اقس(اط را بص(ورت تولی(د خ(ودرو، محص(والت کارخان(ه ه(ای مدت دار ارائه می کنند.

O الکترونی(ک تج(ارت در جدی(د بازاره(ای از بس(یاری آین(ده در متول(د می ش(وند ک(ه پ(رداخت ه(ای ش(ان می توان(د بص(ورت مج(ازی، ت(دریس خ(دمات مانن(د باش(د، ش(رطی ی(ا اقس(اط

خدمات ترجمه، خدمات توریستی

ورود معامالت خاص در تجارت الکترونیکی -3

40

بررسی کارکردهای ارائه اعتبار اسنادی داخلی

Oنیاز به کم کردن ریسک معامالتOروند کند گشایش اعتبار اسنادی، هزینه، بروکراسی اداریO ،چک الک(ترونیکی، ق(ابلیت تعری(ف جزئی(ات معامل(ه، تعه(د آور

سرعت اجرا، کم کردن هزینه، نیاز جامعه تجاریOدرآمد زایی برای بانک

41

بررسی ارائه کیف پول الکترونیکی بر خط

استفاده در پرداخت های کالن، در هر مکان و زمان1(گمنامی نسبی پرداخت کننده و در یافت کننده2(عدم پرداخت دوبله و کپی برداری 3(قابلیت پرداخت دلخواه و خرد شدن پرداخت 4(عدم نیاز به سخت افزار جدید 5(قابل حمل بودن6(ن(رم 7( ی(ا اف(زار دادن س(خت از دس(ت در ح(الت ب(اال ام(نیت

افزارآشکار شدن سریع تقلب و جلوگیری8(قابلیت های پیگرد قانونی مانند چک کاغذی9(

کسب درامد برای بانک و جذب منابع 10(ریسک باالی هکر ریسک پایین کاربر 11(ایجاد ارزش افزوده12(

42

بررسی ارائه کیف پول الکترونیکی برون خط

استفاده در پرداخت های خرد، در هر مکان و زمان1(گمنامی نسبی پرداخت کننده و در یافت کننده2(عدم پرداخت دوبله و کپی برداری 3(پرداخت برون خط4(قابلیت پرداخت دلخواه و خرد شدن پرداخت 5(عدم نیاز به سخت افزار جدید 6(قابل حمل بودن7(ن(رم 8( ی(ا اف(زار دادن س(خت از دس(ت در ح(الت ب(اال ام(نیت

افزارآشکار شدن سریع تقلب و جلوگیری9(

قابلیت های پیگرد قانونی مانند چک کاغذی10(کسب درامد برای بانک و جذب منابع 11(ریسک باالی هکر ریسک پایین کاربر 12(ایجاد ارزش افزوده13(

43

جمع بندی و نتیجه گیریبررسی کمبود و نیاز به چک الکترونیکی در کشور 1(بررس(ی زی(ر س(اختارهای موج(ود جهت ارائ(ه خ(دمات چ(ک الک(ترونیکی در 2(

کشورارائ(ه م(دل در س(طح ان(تزاعی ب(رای چ(ک الک(ترونیکی بصورت یک پارچه3(ارائ(ه م(دل در س(طح ان(تزاعی ب(رای چ(ک الک(ترونیکی بصورت انحصاری4(طراحی و پی(اده س(ازی ن(رم اف(زار آزمایش(گاهی چ(ک الک(ترونیکی بص(ورت 5(

انحصاری گس(ترش چ(ک الک(ترونیکی بعن(وان ض(مانت نام(ه و گش(ایش اعتب(ار اس(نادی 6(

داخلیارائ(ه کی(ف پ(ول الک(ترونیکی برخ(ط ب(ا اس(تفاده از چ(ک الک(ترونیکی کالن7(ارائ(ه کی(ف پ(ول الک(ترونیکی ب(رون خ(ط ب(ا اس(تفاده از چ(ک الک(ترونیکی خرد8(درآم(دزایی ب(رای بان(ک ه(ا از روش ایج(اد خ(دمات ن(وین بانکی9(

بررس(ی ک(ارکرد چ(ک الک(ترونیکی و خ(دمات مش(تق ش(ده از آن در تجارت10(مدل ه(ای ط(راحی ش(ده ب(رای اولین ب(ار در کش(ور ارائ(ه گردیده11(

44

پیشنهاد ها وچشم انداز آیندهراه اندازی چک الکترونیکی در سطح یک پارچه کشوری با همکاری بانک 1(

مرکزی و دولت، برای استفاده عمومی در تجارت کشورپیشنهاد راه اندازی چک الکترونیکی بعنوان خدمات نوین، با همکاری یک بانک 2(برنامه نویسی و پیاده سازی مدل کیف پول الکترونیکی برخط و تجاری 3(

سازیبرنامه نویسی و پیاده سازی مدل کیف پول الکترونیکی برونخط و تجاری 4(

سازیبرنامه نویسی و پیاده سازی مدل گشایش اعتبار اسنادی، با همکاری یک 5(

بانک مبحث رمزنگاری و پیاده سازی عملی آن در تبادل اطالعات6(

تشکرویژهاز

محمد جناب آقای دکتر باقر نوبختاسدا... جناب آقای دکتر

شاه بهرامی45

46

با تشکر از توجه حضار

پاسخ به سواالت

پایان

[email protected]بهزاد یاحید