/

کارگاه پژوهش

در سئواالت زیر تأملی بفرمایید!

پژوهش چگونه؟

پژوهش چرا؟ پ%ژوهش

چیست؟

.

مواجهه است که از هدفمندپژوهش گامی ختم تولید علم آغاز و به فعال با مشکل

می شود. این حرکت نظام مند سبب رشد و بالندگی علم و نشاط و پویایی دانشوران می گردد. بی بهره ماندن از روحیه پژوهشگری سبب می شود تا دانش و دانشوران همچون مردابی ایستا، حیات علمی خود را از دست

و برای کسب پژوهش مهارت استبدهند. مهارت به دو بال دانش و کوشش نیازمندیم. بر این اساس با شناخت قواعد این امر و به

کار بستن آن می توان در افق های پژوهش به آسانی بال گشود.

سبب روش مناسببهره گیری از جلوگیری از اتالف وقت، انرژی و هزینه هاست. آشنایی محقق جوان با شیوه های جدید و کارآمد پژوهش سبب می

شود که او در مسیری قدم بگذارد که با تمام پیچ و خم های آن آشناست.

شیوۀ6 آزمون و خطا، سرمایه های زیادی را فانی ساخته است.

تعریف پژوهش:پژوهش عبارت است از فرایند منظم جمع آوری

و تجزیه و تحلیل اطالعات برای اهدافی معین که با نوآوری همراه است.

گامهای تحقیق

ایده معموال در هنگام تفکر، مطالعه شکل گیری ایده:و با خواندن کتاب و یا مقاله علمی، سر کالس درس و

.در بحث علمی در ذهن محقق شکل می گیرد گام اول: تعیین موضوع

:استانداردهای انتخاب موضوعالف( انتخاب واژگان تعریف شده

ب( در نظر گرفتن امکانات محلی برای تحقیقج( امکانات شخصی

د( ضرورت

گامهای تحقیق

گام دوم: مطالعات اولیه یا انبوه خوانیشناسایی کتب مرتبط ، آشنایی کلی با موضوع ، آشنایی

. کلی با نظریات ، کارهایی که در این مورد انجام شده:ثمرات مطالعه اولیه

آشنا شدن با موضوع) یافتن پاسخ سوال، ایجاد سواالت دیگر، روشن شدن ابعاد مساله(

بازنگری و تجدید نظر در عنوان تحقیق) عنوان مرتب مورد بازنگری قرار می گیرد(

شکل گیری ایده نو

منبع یابی

مجموعه نوشتاری جامع وفشرده است که شامل دائره المعارف ها:اطالعاتی درباره همه شاخه های دانش و یا شاخه مشخصی از

دانش است. همچنین بیانگر میزان تحقیقات و پژوهشهای انجام شده .و نشانگر دانش ها و تجربه های بدست آمده در آن جامعه است

. یکی از منابع مهم مطالعه اولیه استمجالت علمی:اساتید: به عنوان کارشناس و متخصص آن حوزه علمی می توانند

.دانشجو را هدایت کنند سایت های معتبر، سایت های تخصصیاینترنت:

ارجاعات موجود در تحقیقاتی مانند مقاله، کتاب، پایان نامه حاوی مشخصات کلی به همراه گزارشی راهنماهای کتب شناختی:

خالصه وار است

دسته بندی منابع

کتاب ها و منابعی که اصل و منابع دست اول:سرچشمه هستند. متکی به نظر دیگران استمنابع دست دوم:

انسان کامل از دیدگاه قرآن کریممثال: قرآن کریم: منبع دست اول

کتاب انسان کامل شهید مطهری: منبع دست دوم :موارد استفاده از منابع دست دوم

منبع دست اول موجود نباشد، ترجمه نشده باشد، ،دربردارنده نظریه قابل طرح و یا قابل نقدی باشد

مسئله شناسی

مسئله محوریپژوهش بنا بر تعریف، تولید علم است و علم از

مسئله فربه می شود. پژوهش به دنبال حل مسئله محوری اصل و مسئله است بنابراین

پژوهشگر کسی اساس یک پژوهش علمی است.است که با معضله ای نظری یا علمی روبه رو

می شود در مقام حل به پژوهش می پردازد. بر این اساس تنها نکاتی را باید در پژوهش مورد

بررسی قرار داد که در ارتباط با مسئله تحقیق .باشد

h آنچه پژوهشگران ابتدا با آن مواجه می شوند غالبامشکل است و آن امری است سطحی، کلی، ذهنی،

مرکب و لذا مبهم، قابل رؤیت توسط عوام، فاقد روش بررسی و به همین دلیل غیر قابل حل. اما

وقتی مشکل به مسئله تبدیل شود امری است ژرف، متمایز، معین، عینی، بسیط، روشن، دارای

روش بررسی و لذا قابل حل.مشکل همان مسئله است به صورت مبهم و

نامشخص و مسئله همان مشکل است به صورت واضح و متمایز

2 کلی و عام معین و مشخص

3 قابل رؤیت توسط عوام قابل رصد توسط متخصص

4 ذهنی عینی

5 مرکب واحد

6 مبهم روشمند

7 آشفته متمایز

8 فاقد روش بررسی دارای روش

9 غیر قابل حل قابل حل

ردیف (difficultyمشکل ) (problemمسئله)

1 سطحی ژرف

پژوهشگر باید مشکل را به مسائل مختلف تجزیه کند و با این آزمون می تواند

مسائل احتمالی را احصا نماید:

» من در اینجا با چه مسائل محتملی آزمون » می توانم روبرو باشم

مثال : علل انحطاط مسلمین ، که به مسائل .مختلفی تقسیم می شود

تجزیه مشکل به مسئله را می توان از فنون مختلف از جمله بارش فکری انجام داد

مهارت های تبدیل مشکل به مسئله

تجزیه به علت های محتمل 1.

تجزیه به مصادیق مختلف2.

تجزیه به ابعاد و اضالع گوناگون3.

تجزیه به آثار و پیامدها4.

مهارت اول = تجزیه به علت های مختلف گاهی مشکل را می توان از طریق رصد کردن عوامل

محتمل آن به مسائل، تجزیه کرد. مانند رشوه در اخالق حرفه ای که می توان آن را به

مسائلی مانند امنیت معیشتی و رشوهحرص ورزی و ارتشاء تضاد طبقاتی و ارتشاء فقدان شایسته ساالری و ارتشاءفقدان نظام نظارتی و رشوه

مهارت های تبدیل مشکل به مسئله

مهارت دوم = تجزیه مشکل به ابعاد البsردد. غsرمی گsاگون آن بsاد گونsه ابعsکل بsدگی مشsگاهی پیچی

اsضsالع انsسsانی sومsلsع بsه sحsوزsه مsتعلsق معضsالت و sاsدارهsدیsپتsنیsدگی اsضsالعs مخsتلsفs سsبsب sابهsام در فsرsاوsانیs sدارنsد sو دsرs sهم

مسئله می شود. لsاد ذیsه ابعsازمان کsک سsاد در یsالمت و فسsل عملی سsد معضsمانن

را دارد. ابعاد اداریابعاد مالی ابعاد رفتاری َابعاد اخالقی

مهارت های تبدیل مشکل به مسئله

ابعاد فرهنگی سیاسی واقعه کربالبررسی پدیده کودک آزاری از ابعاد حقوقی و ضرورت بازنگری

ماهیت تدریس و ابعاد زیباشناختی آنابعاد شخصیتی دانش آموزان تیزهوش و عادی

ابعاد حج در قرآننمادهای فرهنگ عربی در عصر پیش از اسالم )در ابعاد نظری و لغوی

(ابعاد انسان شناختی مصرف

 

مهارت سوم = تجزیه به مصادیقبsه را در مسsائل تفsاوت سsاختاری گونsاگون هsای اوقsات مصsداق گاهی میsان sمیs آورsنsدs .sبsهs عنsوsان مثsاsل وقsتیs دsر sبsاب sسsرقت sمطالعsهs می کsنیم

باs مصادیقs مختsلف روبرو sمی شویsم. سرقت علمی

سرقت کاالسرقت اطالعات

سرقت دانش فنیسرقت اسم

هریsک از مsوارد یادشsده مسsئله ای خsاص اسsت و حsل آن منsوط بsه اخsذ روsش مsعیsنیs اsسsتs. دsر چsنینs sمواضsعی بsایsدs مشsکل مsورد sبحث را بsه

مصادsیق آن sتحلیsل کرsد.

مهارت های تبدیل مشکل به مسئله

شیوه های گوناگون سرقت رایانه ای استفاده متقلبانه از الکتریسیته سرقت است یا نه؟

سرقت آب؟ سرقت ادبی و علمی

افشا و سرقت عالمت تجاری: آثار حقوقی استفاده از یک عالمتقبل از ثبت آن ،

سرقت علمی در سطح دانشگاهی 

مهارت چهارم = تجزیه به آثارگاهی اوقات در مواردی عالوه بر آنکه به تعداد علل محتمل و ابعاد گوناگون آن مسئله داریم به تعداد

آثار آن مورد نیز می توان مسئله داشت. مانند اعتیاد و آثار روانی آن

اعتیاد و آثار اجتماعیاعتیاد و آثار فرهنگی

مهارت های تبدیل مشکل به مسئله

اثرات رفتاری اعتیاد به مواد مخدراعتیاد سرچشمه انواع جنایات

نقش اعتیاد در فروپاشی خانوادهمطالعات مواد مخدر و اعتیاد در نظام آموزش و پرورش ایران

 

فنون تبدیل مشکل به مسایل

1 تجزیه مشکل به علل محتمل

2 تجزیه مشکل به ابعاد و اضالع

3 تجزیه به مصادیق

4 تحلیل به آثار محتمل

پژوهش دارای سه مرحله اصلی :است

طراحی )1اجرا )2

گزارش )3

مرحله طراحی -1طراحی درسsت پsروژه تحقیقsاتی تsاثیر ژرفی اثsر بخشsی تحقیsق دارد. در این قسsمت در محقsق بایsد مسsئله خsود را در دو بعsد مsورد ببینsد بایsد سsو یsک از دهsد. قsرار بررسsی

و ارزش حsل شsدن را دارد یsا نsه؟مسsئله او پsژوهش او در میsان از سsوی دیگsر بایsد ببینsد

آثsار علمی از چsه موقعیsتی برخsوردار سsایر قsوت این بخش بsاعث می شsود اسsت.

هم و باشsیم داشsته درسsت تحقیقی هم این هsای سرفصsل کsنیم. تحقیsق درسsت

مرحله عبارتند از:

طرح تحقیق

طرح تحقیق عبارتست از گزارش جامعی از برنامه پژوهشی محقق و توصیف منظم و منطقی آن می

.باشدبه بیان دیگر طرح تحقیق بیانگر همه مراحلی ست که

محقق برای رسیدن به هدف ، از انتخاب موضوع تا ارائه گزارش علمی می پیماید تا آنچه در ذهن دارد

.بیان کندطرح تحقیق هویت علمی پژوهش

طرح تحقیق اعتبار علمی پژوهشگر

مراحل تدوین طرح تحقیق الف ( انتخاب موضوع

محدود باشد) زاویه ای مشخص ، مسأله ای مشخص، زمان مشخص و...(

روشن و شفاف باشدبکر و نو باشد

مبتنی بر تعصبات و پیش داوری ها نباشد.امکان تحقیق و دسترسی به منابع را داشته باشد

.بهتر است موضوع رابطه بین دو متغیر داشته بپردازد.با رشته تحصیلی شما تناسب داشته باشد

ب(مسئله تحقیق

آن پژوهشsی مسsائل در طsرح تsرین عناصsر از مهم اسsت. بیsان دsقیsق وs منطقیs مسsائل سsبب مsی شsود تsا

نشsود.s پژوهشsگر بsر آن موsضsوع مsحsوریsمsحقsق دچsاsر اسsت کsه مsسsئله ای کsامال مشsخص رsا اsرائsه کsرده و در سرsاسsر پsژوهsش خsود بsر همین اسsاsس بsه دنبsال یsافتن

باشsد. sآن بsرای تبsیین sصsحیحs مسsئله سsبب پاسsخsی در طsول فsرآیند پژوهsش می sگردد.انسsجام sفکر

.طرح مساله همان تعریف و توضیح موضوع استپژوهشگر بیان می کند چه چیزی می خواهد بگوید و دنبال چه

.چیزی است: برخی از ویژگی های بیان مساله

.شکل توضیحی دارد و ممکن است بیش از یک پاراگراف باشدابعاد، ویژگی ها ، صفات و حدود مسأله مورد مطالعه را شرح

.می دهیم.متغیرهای اصلی، فرضیه و مفروضات را بیان می نمائیم

.ادبیات و سوابق مسئله تحقیق را بیان می کنیم.سواالت اصلی تحقیق را می نویسیم

.به اهداف تحقیق،ضرورت و فایده اشاره می کنیم .نتایج و دستاوردهای پیش بینی شده تحقیق را اظهار می کنید

سوال اصلی

اصلی ترین دغدغه پژوهشگر پاسخ به سوال محسوب .می شود

.هر پژوهش دست کم یک سوال دارد.سوال به پژوهش جهت می دهد

.سوال باید نو و بدیع باشدسوال باید با جمله پرسشی مطرح شده و بصورت باز مطرح شود تا پاسخ های متعدد و گوناگون برای

.آن در نظر گرفتپرسش باید ناظر به روابط علی و معلولی متغیرهای

.پژوهش باشدساده ، روان، صریح ، بدون ابهام و فاقد پیچیده گی

.لفظی باشد

سواالت فرعی

.سوال فرعی از تجزیه سوال اصلی حاصل می شود.سوال فرعی باید از درون سوال اصلی بیرون بیایدسواالت فرعی در پایان نامه ها با تعداد فصل های

.تحقیق منطبق است

چارچوب نظری

چارچوب نظری به مجموعه ای از گزاره ها اطالق می شود که به لحاظ نظری قادر به تبیین یا طبقه

.بندی متغیر وابسته یا اصلی تحقیق هستنداین گزاره ها ممکن است از یک نظریه خاص گرفته شده باشند یا تلفیقی از نظریات باشند که همگرایی .آنها به لحاظ نظری توسط محقق ثابت شده است

مانند تبیین مراحل انقالب با نظریه مارکس

ج(فرضیه تحقیق

فرضsیه، پاسsخ حدسsی و اولیsۀ� محقsق بsه مسsئله تحقیsق اسsت. این امsر سsبب جهت دهی تالش رونsد در هsا فرضsیه گsردد. می محقsق هsای پsژوهش مsورد نقsد و بررسsی قsرار گرفتsه و در می گsیری نتیجsه آن مsورد در پsژوهش پایsان شsود. فرضsیه بایsد بsه صsورت جملsه خsبری و بsا زبsان دقیsق بیsان شsود چsرا کsه هرگونsه ابهsامی

در این بین آسیب زا ست.

مفروض

پژوهشگر در روند تحقیق ، اصل یا اصولی را مسلم .می انگارد. این اصول پذیرفته شده را مفروض گویندپس مفروض آن اصل و قاعده ایست که ما درستی

.آن را فرض می گیریم

متغیر

متغsیر یsک مفهsوم اسsت کsه بیش از دو یsا چنsد ارزش یsا عsدد بsه آن اختصاص داده می شود.

به عبsارت دیگsر متغsیر بsه ویsژگی هsایی اطالق می شsود کsه می توان آنها را مشاهده و اندازه گیری کرد.

متغیر دو نوع است:متغsیر مسsتقل: آن متغsیری سsت کsه محقsق اثsر آن را بsر سsایر مsتغیsرهsا مsورsد سsنجشs قsرارs مsی دsهsد. بsهs بیsاsن دsیsگsر sمتغsیری کsه

تsعیsینs کنsنده sوs اثرs گsذارs اsستs وs sنقsش عsلsت را sایفا مsی کند.متغsیر وابسsته: متغsیری کsه متغsیر مسsتقل بsر روی آن اثsر می

کند.

مفاهیم

مفهsوم سsاده تsرین و مختصsرترین تعریsف و یsا اسsتنباط از یک شیء ، واقعه و... می باشد.

ای گسsترده معنsایی بsار کsه هسsتند کلمsاتی مفsاهیم دارنsد و محقsق بایsد بsرای سsایرین بsه طsور مشsخص آنsرا تعریsف کنsد تsا دیگsران منظsور و مقصsود محقsق را از آن بیشsتر موضsوع ابعsاد و نماینsد. درک مفهsوم یsا واژه

روشن شود.

شاخص سازی

شاخص سازی به مجموعه اقداماتی که سبب تجزیه مفاهیم به مولفه ها و شناسایی اجزاء و ابعاد شکل

.دهنده مفاهیم شود ، شاخص سازی گویندمثال مفهوم موفقیت آموزشی ................ با

شاخص معدل درسی قابل عینی کردن است

انواع تحقیق

تحقیق به لحاظ هدفو هsا واقعیت و حقsایق کشsف جسsتجوی در بنیsادی: دانش مرزهsای و بsوده اشsیاء و هsا پدیsده شsناخت

عمومی بشر را توسعه می دهند.کاربردی: بsا اسsتفاده از تحقیقsات بنیsادی و بsرای رفsع نیازمنsدی هsای بشsر و بهبsود ابزارهsا، روشsها و اشsیاء در جهت توسsعه رفsاه و آسsایش انسsان بsه کsار بsرده می

شود.فنی و عملی: این نsوع تحقیقsات نوعsا خصsلت موضsعی و عملی دارنsد و معمsوال خاصsیت تعمیم پsذیری زیsادی

ندارند.

انواع تحقیقتحقیق به لحاظ ماهیت و روش

محقsق بsدنبال توصsیفی بsودن موضsوع اسsت تحقیsق توصsیفی:چگونsه این مطلب یsا و متغsیر،شsیء پدیsده، بدانsد خواهsد و می اسsت.در تحقیsق توصsیفی محقsق بsه وضsع موجsود را بررسsی می

کند و به توصیف منظم و نظامدار وضعیت فعلی آن می پردازد.

تحلیلی)تبیsنی(: کsردن تحقیsق پیsدا صsدد در تحقیsق از این روابsط علی و معلsولی بین متغیرهsای مختلsف اسsت. در این روش

دغدغه اصلی پژوهشگر پاسخ به چراهاست نه چگونگی ها.

محقsق عالوه بsر تصsویر سsازی آنچsه تحقیsق توصsیفی تحلیلی:و مسsاله چsرایی و بsودن چگونsه دالیsل تبsیین و تشsریح هسsتبه

ابعادش می پردازد.

انواع تحقیقتحقیق به لحاظ گرد آوری اطالعات

روش کتابخانه ای معموال در روش کتابخانه ای: تحقیقات علمی است که از ابتدا تا پایان از منابع

کتابخانه ای مورد استفاده قرار می گیرد.مبتنی بر شواهد بر گرفته از مطالعه پژوهش اسنادی:

اسناد ، مانند آرشیوها یا آمار رسمی است. روشی است که محقق برای گرد آوری روش میدانی:

اطالعات باید به میان جامعه مورد تحقیق خود رفته و به تحقیق در موضوع خاصی بپردازد.

هدف پژوهش

بایsد روشsنیمحقsق از تصsور از هsدف خsود داشsته خsاص ای مسsئله پsیرامون پsژوهش باشsد. او بایsد بدانsد حsل این مسsئله چsه اثsری صsریح سsئوال زمینsه این در داشsت. خواهsد »کsه چsه؟« می توانsد راهگشsا باشsد. هsدف هsر

پژوهشگری باید: قاب%ل دسترس%ی، قاب%ل مش%خص،

باشد. سنجش و مفید

فایده پژوهش ، اهمیت وضرورت

فایده پژوهش: یعنی سودی که در عمل برای ما دارد. یعنی اینکه دستاوردهای پژوهش در کدام قسمت از جامعه مورد استفاده قرار می گیرد. و یا از نتایج آن

کدام مجمع علمی بهره مند می شود.اهمیت و ضرورت: محقق از طریق بیان ضرورت

پژوهش باید بتواند ارزش های اساسی تحقیق را به دیگران منتقل کند.

سازماندهی تحقیق

سازماندهی تحقیق در عمل همان بخش بندی و .فصول تحقیق می باشد

پیشینۀ� تحقیقیsک امsروز عصsر در جمعی پژوهش هویsتی

اسsت. اگsر محقsق خsود را در امتsداد یsک یافتsهخsط پژوهشsی مشsاهده کنsد و جایگsاهی بsرای خsود تعریsف کنsد، پsژوهش هsای مsوازی و بی فایsده بsه ارمغsان نخواهsد آورد. بsر این اسsاس بایsد از تالش هsای دیگsران در ابتsدای کsار در بsا این مسsئله آگsاهی کsافی بsه دسsت رابطsه آورد. در این صsورت بsا شsناخت نقsاط ضsعف و قsوت کارهsای دیگsر می تsوان پژوهشsی غsنی

تر و با کارایی افزون تر ارائه نمود.

مرحله اجرایی -2

می آغsاز قسsمت این از واقsع در پژوهش شsود. در این زمsان محقsق بsا انگsیزه کsافی بsه جمsع بsه و رود می خsود مسsئله حsل دنبsال این پssردازد. می مناسssب اطالعssات آوری

دارد کsه مsوفقیت در چهsار گsام اساسsیمرحلsه پیشsین بsه مsوفقیت در گsام هsر گsامی منsوط

است.

گام اول: تشکیل پروندۀ� علمی

شناسایی اجمالی منابع و اسناد و جمع آوری آن ها نقش مهمی در تمرکز ذهنی محقق و

صرفه جویی در زمان تحقیق دارد و بهره . محقق در این وری را افزایش می دهد

بخش با جمع آوری منابعی که می تواند به او در پاسخ به مسئله کمک کند، یک پرونده متشکل از لیست منابع در اختیار خواهد

داشت.

گام دوم

تهیه شناسنامه منابع:برگه ای تهیه کنید.

در باالی آن مشخصات منبع می نویسیم.)نام کتاب،نویسنده، ناشر...(

در پائین صفحه بخشی را که ناظر به مساله ما است را اشاره می کنیم.

سپس پیش اساتید و متخصصین جهت اظهار نظر می بریم.

گام سوم: نقد منابعحیث از بایsد اسsناد شناسsایی شsده و منsابع قsرار وبررسsی نقsد مsورد اعتبsار و اصsالت بگsیرد. یکی از وظsایف اسsتادان راهنمsا همین مسsئله اسsت. هsر منبعی کsه غsیر اصsیل و غsیر معتsبر بsود در این بخش از پرونsده علمی خsود سsنجش این در مsا مالک کsنیم. می حsذف

مسئله و فرضیه تحقیق است. استناد در شایستگیهر منبعی

پژوهش را ندارد!

گام چهارم: فیش برداری در این گsام بایsد یافتsه هsای خsود را در فیش هsا مختلفی هsای سsلیقه امsر این در داد. انتقsال مsورد بایsد اساسsی امsر دو ولی دارد وجsود

افsزایش تمرکsز ذهsنی محقsق توجsه قsرار گsیرد: زمsان کsاهش اقتضsا و اصsل مسsئله محsوری .

می کنsد کsه محقsق بsا داشsتن مسsئله بsه سsراغ هsر ذیsل در را خsود هsای یافتsه و بsرود منsابع مسsئله بsا یsک نظم مشsخص در یsک بsرگ فیش

برداری کنید.

کلی: اس%م موضsوع و عن%وان مقص%ود هر علم است مانند علم اخالق

یکی از مص%ادیق موض%وع موضsوع عsام:کلی است مانند تقوا

خsاص: م%ورد موضsوع مس%ائل از یکی آث%ار مانن%د اس%ت مص%ادیق در بحث

تقوااخص: ه%ای موضsوع مجموع%ه از یکی

آث%%ار مانن%%د اس%%ت خ%%اص موض%%وع اجتماعی تقوا

با اطالعاتيافته ها تمایزآن چsه محقsق بsا ابزارهsای پژوهشsی بsه دسsت می آورد، مsواد خsام اسsت. این مsواد را یافتsه هsا می نامنsد. یافتsه هsای جمsع آوری شsده در فیش هsا را ابتsدا بایsدبا مالک هsای معین مsورد سsنجش قsرار داد و پsاالیش نمsود. حاصsل این سsنجش و گsزینش »اطالعsات« نامیsده می شsود. مsواد خsام تنهsا بsرای خsود شsخص می توانsد معنsا دار باشsد در حالیکsه صsح�ت اطالعsات حsداقل بsرای جمعی

بsر همین اسsاس نمی روشsن و معsنی دار اسsت.تsوان هsر یافتsه ای را در فرآینsد پsژوهش مsورد

استفاده قرار داد.

اوصاف و ویژگی های اطالعات شایسته:

مرتبط بی ربط نباشدکافی و کامل ناقص نباشدصادق کاذب نباشد واضح و متمایز مبهم و آشفته

نباشد جدید و به روز قدیمی نباشد مستند بی اساس نباشد

خصوصیات کیفی اطالعات

قابل فهم، فهم و قابل اتکا بودن:1.تصویر روشن، کامل بودن، بی

طرفی، صادق بودن تأثیر و نقشی که مربوط بودن:2.

اطالعات در پژوهش دارد.

دستورنامۀ� تبدیل مواد خام به اطالعات

برای گزینش مناسب از میان داده ها آزمون هایی مطرح می شود که حرکت گام به گام بر اساس

آن ها می تواند پژوهشگر را در رسیدن به .اطالعات مناسب به موفقیت برساند

چهار دستور اصلیاول: آزمون وضوح و تمایز

دوم: آزمون ارتباط سوم: آزمون صدق

چهارم: آزمون کفایت

آزمون های وضوح وتمایزهیچ یافته ای نمی تواند وارد فرآیند تحقیق بشود

مگر این که از نظر لفظ، مفهوم و مصداق واضح و روشن باشد. یافته های خود را با این سئواالت

بیازمایید!

آیا واژه های به کار رفته در این یافته ها معنای واضحیدارند؟

آیا من تصوری واضح از این الفاظ دارم؟ آیا یافته های من از جهت مصداقی برایم قابل تمایز

است؟ در صورت گزاره بودن یافته آیا مضمون آن معلوم

است؟

آزمون های ارتباطورود یافته های نامربوط نه تنها الزم نیست بلکه باعث می شود تا تحقیق از کارایی الزم برخوردار نباشد. مالک ارتباط در اینجا، نقش و تاثیر اطالعات در فرآیند تحقیق است. بر

این اساس مواردی که بتواند در تشخیص یا حل مسئله، نفی یا اثبات فرضیه تحقیق و یا نقد فرضیه های رقیب

موثر باشد، اطالعات مورد نظر است. این موارد را می توان با آزمون های زیر مورد سنجش قرار داد:

آیا این یافته می تواند مارا در تبدیل مشکل به مسئله یاری 1.کند؟

آیا این داده در حل مسئله تحقیق راهگشاست؟2.

آیا این یافته ها در فهم و نقد فرضیه های رقیب نقش دارد؟3.

آیا این داده در ابطال یا اثبات فرضیه تحقیق موثر است؟4.

آزمون های صدقپس از اطمینsان از وضsوح و ارتبsاط داده هsا، بایsد از صsدق داده هsا پرسsید. صsادق بsودن از مهم تsرین ویsژگی هsای اطالعsات شایسsته اسsت. بsه دو صsورت می تsوان بsه صsدق

داده ها دست یافت:یsا مسsتدل و مسsتند اسsت 1. آزمsون مسsتقیم صsدق: داده

واال� حsرفی بیهsوده اسsت. مسsتدل بsودن نsیز بsر دو قسsم دیگsر. هsای گsزاره بsه اسsتناد یsا و گsزاره بsداهت اسsت: اعتمsاد بsر حافظsه، اعتمsاد سsهل گیرانsه بsر اظهsار نظرهsای این مرحلsه از موانsع و عsافیت طلsبی افsراد، شsتابزدگی

اند.آزمsون غsیر مسsتقیم صsدق: این طریsق همsان برهsان خلsف 2.

ماننsد پsردازد. می هsا گsزاره کsذب رصsد بsه کsه اسsت جستجو از ناسازگاری درونی

آزمون های کفایتاطالعات شایسته باید کافی و کامل باشند. کفایت

امریست نسبی، لذا کفایت اطالعات به نسبت ادعا هایی است که در تحقیق مطرح می گردد. چند

عامل در عدم پایبندی به این امر عبارتند از: مثلث زیانبار شتابزدگی، سهل انگاری و عافیت 1.

طلبیجزم گرایی2.فقدان تصور دقیق و کامل محقق از مسئله که 3.

خود ناشی از فقدان دانش الزم است

گام چهارم: پردازش اطالعات

تجزیsه و تحلیsل اطالعsات، آزمsون فرضsیه و اسsتنتاج نتsایج تحقیsق آخsرین گsام اجsرای پsروژۀ� تحقیقsاتی اسsت. در این گsام پژوهشsگر رونsد اساسsی تحقیsق را در پیش خواهsد گsرفت. در عبsور خsود هsای یافتsه از محقsق گsام این کsرده و بsا تبsدیل آن هsا بsه اطالعsات می توانsد بsه معلومsات مفیsدی بsرای حsل مسsئله دسsت بایsد از میsان اطالعsات پیsدا کنsد. در این گsام

جمع آورد شده به پاسخ مسئله دست یافت.

در این قسمت شما با استفاده از اطالعاتی که کسب کرده اید می توانید مسئله را حل کرده و فرضیه

تحقیق را نفی و یا اثبات کنید. حال باید دستاورد خود را به سایرین نیز اعالم کنید و به گزارش این حل

مسئله بپردازید.

روش پاراگراف نویسی

یکی از تفاوته%ای عم%ده می%ان روزنام%ه نگ%اری و ک%ارعلمی، در د%ل%ی%ل ب%ه% رو%زنام%ه %ن%وی%س%ی د%ر% ا%س%ت ن%و%ع %پ%ارا%گ%راف %نویس%ی ت ک%وت%اه و% پ%ا%را%گرا%ف ه%ا%ی د%و ی%ا %س%ه جلم%ه م%اهی%ت خ%ب%ری، جمال%

ا%ی رایج% است اما در پا%راگراف% علمی: در ی%ک پ%اراگراف ی%ک جمل%ه مقدم%ه و جمالت دیگ%ر پ%ردازش آن

جمله را می کنند . جمل%ه پیوس%ته نی%از 15 ت%ا 12مجموع%ۀ6 ی%ک پ%اراگراف ب%ه ح%دود

دارد. جمل%ه اول ه%ر پ%اراگراف بی%انگر ای%ده اس%ت و جمالت بع%دی آن%را

پردازش می کنند. جمل%ه آخ%ر پ%اراگراف هم جم%ع بن%دی آن ای%ده خواهد بود.

بع%دی پ%اراگراف اول جمل%ه در واق%ع در پ%اراگراف آخ%ر جمل%ه ادامه پیدا می کند.

بل%وک باش%د و ه%ر بل%وک بایدب%ه ص%ورت پ%اراگراف ه%ا مجموع%ه ک%د%ام ب%را%ی مع%ر%فی %ی%ک ای%ده ی%ا %بخش%ی %از ی%ک ای%ده نقش%ی داش%ته

باشند.

پاراگرافA

.........................................

.........................................

.........................................

.........................................

.........................................

................................................................................

.........................................پاراگراف................

B

.........................................

.........................................

.........................................

.........................................

.........................................

................................................................................

.........................................پاراگراف................

C

.........................................

.........................................

.........................................

.........................................

.........................................

................................................................................

.........................................................

معرفی ایده اول

پردازش ایده اول

جمع بندی ایده اول

ارتباط پایان با شروع Aپاراگراف Bپاراگراف

پردازش ایده دوم جمع بندی ایده دوم

رابطه جمله آخر ایده دوم با جمله اول ایده

سوم پردازش ایده سوم

جمع بندی ایده سوم

گزارش )3

گsزارش نتsایج پsژوهش در غsالب هsایی چsون کتsاب، پایsان نامsه و مقالsه پژوهشsی قابsل ارائsه گsزارش انsواع تsرین رایج از مقالsه اسsت. مشsارکت مهم هsای شsاخص از و نویسsی درتولیsد علم در مقیsاس جهsانی اسsت. مقالsۀ� پژوهشsی در مقsام انتقsال یافتsه هsای دیگsران نیسsت بلکsه در مقsام اسsتدالل بsر یافتsه هsای در پژوهشsی مقالsۀ� تsدوین اسsت. محقsق

هشت گام اساسی انجام می گیرد.

عنوان-1

ظریsف تsرین امsر در مقالsۀ� پژوهشsی انتخsاب عنsوان آن اسsت. عنsوان مقالsه اولین مواجهsه مخsاطب بsا مقالsه

است. در انتخاب عنوان موارد زیر را توجه نمایید:عنوان را ناظر به مسائل انتخاب کنید.1.اخذ پاسخ در عنوان مسئله شایسته نیست.2.عنوان باید رسا، صریح و غیر تکراری باشد.3.از تعابیر احساسی وعاطفی نباید استفاده کرد. 4.عنsوان بایsد کوتsاه ، بsدیع ، و بsا جهت گsیری پژوهشsی 5.

باشد.

-چکیده2

چکیده با خالصه و نتیجه تفاوت دارد. چکیده به خالصه ای گفته می شود که تمام مطالب مهم یا فشردۀ� قسمت های ویژه یا فهرستی از محتوای مقاله در آن گنجانده

شده باشد.در چکیده دو هدف دنبال می شود:کمک به خواننده در شناخت ضرورت مطالعه مقاله، 1.

مسئله، نظریه های مختلف، ادله، روش و نتایج تحقیق. چکیده باید صریح و با صداقت باشد.

کمک به جستجوگران الکترونیکی در دستیابی به مقاله2.

اجزاء چکیده

دلیل نوشتن مقاله 1.

قلمsرو تحقیsق و اینکsه این پsژوهش چsه مشsکلی را 2.حل می کند

فرضیه اصلی تحقیق3.

روش کار4.

نتایج به دست آمده و پیامدهای آن5.

در نگارش چکیده به نکات ذیل توجه :کنیم

ادبیات چکیده همان ادبیات مقاله است.همۀ� مطالب اساسی به اختصار بیان شود.

از ذکsر مثsال، توضsیح مفهsومی و ذکsر منsابع پرهsیز شود.

کلید واژه-3

با توجsه بsه این کsه کلیsدواژه جانشsین نمایsه و لsذا نقش نمایsه را فهرسsت موضsوعی اسsت در جسsتجوهای اینترنsتی داراسsت. تعsداد کلیsد

حsداکثر شsش، انsد(واژه گفتsه نsیز پsانزده تsا )بsرخی مsورد اسsت و نشsانگر مبsاحث مهم مقالsه می

باشد.

)طرح مسئله(مقدمه -4 مقدمsه معsرف پsژوهش و دروازه ورود بsه متن اسsت و خالصsه ای از تحقیsق می

باsشد. در یsک مقدمه موارsد ذیل درsج می گرsدد: ابعsاد و دامنsه تحقیsق بsه طsور دقیsق مشsخص 1. یsا مسsئله تحقیsق: موضsوع

بشود.ضرورت و اهمیت تحقیsق: ضsرورت نsاظر بsه جنبsۀ� کsاربردی، اهمیت نsاظر 2.

بsه جایsگاهs موضوع است. اهداف تحقیق3.سواالت تحقیق: اصلی و فرعی4.فرضیات تحقیق5.نوع و روش تحقیsق: بنیsادی، کsاربردی، توصsیفی، تحلیلی، میsدانی، کتابخانsه 6.

ایتعریsف مفsاهیم و متغیرهsا: در صsورت ابهsام مفsاهیم بایsد توضsیح داده شوند.7.پیشینه تحقیق 8.دشواری های تحقیق 9.

سازماندهی تحقیsق: بخش بنsدی مطsالب بsه صsورت توضsیحی نه فهرستی10.

بدنۀ� اصلی مقاله -5

بدنsه اصsلی در واقsع گsزارش کامsل از پsژوهش حsل در رقیب نظریsات بsه اشsاره اسsت. بیsان هsا، آن ومسsتدل مسsتند نقsد مسsئله، تsرین عمsده آن از دفsاع و مختsار نظریsه

مباحث مقاله است.

نکات ذیل را در مقاله مورد نظر :داشته باشید

انی وsا، مبsرض هsل پیش فsل در تحلیsاز بحث مفصبsا کsه اطالعی یsا مsدرک ذکsر و مقsدماتی مبsاحث

موضوع بی ارتباط است پرهیز شود. و اختصsار داری، امsانت رعsایت هsا قsول نقsل در

ارجاع به اسناد اولیه الزامی است. زsتمرک و زمsان کsاهش دلیsل بsه متن در ارجsاع

خواننده از سایر روش ها اخالقی تر است. ،تsرعی اسsاحث فsمن مبsه متضsایی را کsت هsیادداش

می توان در پاورقی گنجاند.

نتیجه -6

حاصsل پsژوهش بsدون شsواهد و ادلsه در پایsان مقالsه بیsان می شsود. نتیجsه بsرs خالف چsکیsده متضsمن sتعریsف و بیsان مسsئله، ذکsر دالیsل، کsه دهsد می نشsان فقsط نتsیجsه نsیسsت. رsقیب دیsدگاه و اسsنsاد

.sری داردsم مند چه نوآوsالعه نظاsمطنکاتی که باید در نتیجه توجه می شود

نتیجه عصاره پژوهش استحاصsل پsژوهش بsدون شsواهد وادلsه در پایsان مقاله بیان می شود.

خطsوط اصsلی روش علمی در پsژوهش مطرح می شود.به معsرفی دسsتاوردهای علمی تحقیsق می پردازد.

پیشنهادهای علمی ارائه می شود.مسائل حل نشده را متذکر می شود.

تشکر -7

یsا چنانچsه پsژوهش شsما از سsوی سsازمان و اشخاصsی حمsایت شsده، تشsکر از آن هsا را در

این بخش می آورید.

منابع و ارجاعات -8مشخصsات کتsاب شsناختی منsابع تحقیsق بایsد در پایsان مقالsه بیsان شsود. در این زمینsه شsیوهs هsامsختلsفsی وجsود دارد کsهs sانتsخsاب آsن بsه نsوع ارجاsعsاتs بسsتگی دsارد. انتخsاب نsوع ارsجsاع بsه مجsلsه یsاs sمجمsوعsه sایs sبسsتsگی داsرد sکsهs از شsما در خsواسsت مقالsهs کsرده است.

شیوه های ارجاع: sAPA ارجاع درون متنی 1

)مطهsری، انتشsار، صsفحه( خsانوادگی، سsال نsام ( ........................................(237، ص 1363

s ارجاع به روش پاورقی2ارجsاع بsه کتsاب: ) نsام خsانوادگی، نsام، عنsوان کتsاب، محsل انتشsار، ناشsر، تsاریخ نشsر،

جلد، صفحه( یsا نشsریه، نsام مجلsه نsام خsانوادگی، عنsوان مقالsه، مsترجم، نsام و بsه مقالsه: ارجsاع

s. فصل، صفحه ،sمارهsش ،sال نشرsوره ، سsدارجsاع اینترنsتی: نsام نویسsنده، عنsوان سsند، پایگsاه وب، تsاریخ، صsفحه، نشsانی کامsل

اینترنتی. پایsان نامsه: نsام خsانوادگی، نsام، عنsوان پایsان نامsه، محsل نشsر، نsام دانشsگاه، سال.

منابع پایان کتاب -8کتsاب هsایی کsه در رابطsه بsا تحقیsق یsک پژوهشsگر از آن

استفاده کرده یا نکرده ذکر می شود. نام خsانوادگی، نsام، عنsوان کتsاب، مsترجم، محsل انتشsار،

ناشر، تاریخ نشر.

:منابع دکتر احد فرامرز قراملکیروش شناسی مطالعات دینی

دکتر احد فرامرز قرا ملکیاصول و فنون پژوهش در گستره دین پژوهی دکتر باقر ساروخانیروش های تحقیق در علوم اجتماعی

دکتر مهدی سادهروش تحقیق مجید طرقیدرسنامه روش تحقیق

یارول مانهایم ، ریچارد ریچروش تحقیق در علوم سیاسی ارل ببیروش تحقیق در علوم اجتماعی