دانشگاه علمی وکاربردی سازمان زندانهای خراسان رضوی

عدالت ترمیمیاستاد: جناب آقای ادبی

تهیه کننده: یوسف شاهسون دانشجوی رشته مددکاری قضائی

1393تیرماه

مقدمه:•عنوان • بیستم،به قرن آخر قرن درربع که ترمیمی عدالت

پیشنهاد کیفری عدالت کالسیک الگوهای مکمل یا بدلعدالت شاخص که بزه بر تمرکز است،بجای گردیده

آن به بازپرورانه عدالت بزهکارکه ویا است سزادهندهوزیان ضرر ترمیم خودرا رسالت ترین نظردارد،اساسی

. میداند جرم از متاثر بعنوان جامعه ونیز دیده بزه

به • نسبت وایرادهائی انتقادها گردیدن مطرح پی درسزادهنده شامل کیفری عدالت سنتی یا کالسیک مدلهای

: است جرم بر ناظر که سزادهنده عدالت شامل که . های دردهه بربزهکاراست ناظر که بازپرورانه وعدالت

گردیده پیشنهاد ترمیمی عدالت باعنوان نوینی اخیرالگویاست.

:عدالتپیشینه ترمیمی

ازعدالت جدید الگوی که حال درعین ترمیمی عدالتکیفری امور در دارازعدالت وریشه اصیل است،مدلینویسندگان،اساسا. از برخی نظر به که تاآنجا نیزهست

عدالت احیای نوعی بلکه نیست ازعدالت جدیدی شکل. است کهن دوران

بزهکاروبزه میان جرم،اختالفی مدرنیته ماقبل دردورانغصب راازآنان اختالف این دولتها اخیر درزمان بودکه دیده

که. اند عقیده این بر ویت برات مانند نویسندگانی نمودندعدالت اجرای غالب الگوی ترمیمی عدالت

بوده بشری حیات زمانهای درامورکیفری،دربیشترینکهن. عدالت به بازگشت نوعی مدل این ترتیب بدین است

است.

•: ترمیمی عدالت تعاریفعدالت • درخصوص مختلف ازنویسندگان مختلفی تعاریف

: ذکرشده ترمیمیترمیمی • عدالت بزرگ پدر را وی که نظرهواردزهر به

: برای است فرایندی ترمیمی عدالت اند خواندهدارای که پذیراست،کسانی امکان تاآنجاکه درگیرنمودن

به نسبت جمعی طریق هستندتابه خاص جرم دریک سهمیالتیام جهت وزیانها،نیازهاوتعهدات صدمات به وتوجه تعیین

که ای اندازه اموربه گردانیدن راست و وبهبودبخشیدن. نمایند اقدام امکانپذیراست

شناس • وجرم مارشال،نویسنده تونی تعریف موجب بهترمیمی عدالت برای شده پذیرفته ازتعریف انگلیسی،یکیکه: طرفهائی درآن که است فرایندی ترمیمی عدالت است

میشوند جمع دورهم دارند وسهم حق خاص جرم دریکارتکابی جرم برخوردورفتارباعواقب نحوه تادرباره

. بگیرند تصمیم جمعی بصورت آینده برای آن واستلزاماتعدالت • پردازان ونظریه ازپیشگامان که رایت دکترمارتین

حقوقی وتحقیقات شناسی جرم مرکز واستاد ترمیمیاروپائی انجمن فعال وازاعضای شیفلدانگلستان دردانشگاه

: عدالت دارد میباشد،عقیده ترمیمی وعدالت کیفری میانجیگریدیده بزه منافع بین میکند تالش که است عدالتی ترمیمی

وتعادل توازن بزهکاران ونیازاجتماعی وجامعهدیده بزه وبهبودوضعیت ترمیم که ایجادنمایدومیکوشد

راکه اشخاصی مسیرتمام ودراین ساخته عملی راتاحدامکانفعال مشارکت دارندبه نفعی مجرمانه درحادثه بنحوی

. فرامیخواند توازنی چنین ایجاد برای وسازنده

•: ترمیمی عدالت اصول•: عبارتنداز اصول این نویسندگان نظربرخی به•1. است. فردی بین وروابط مردم به نسبت وتجاوز جرم،تعدی•2. است. تعهداتی موجب وتجاوز تعدی•3. امورمیباشد. تعهد،اصالح ترین اصلیمیان • روابط وتجاوزبه تعدی بدوا اول،جرم برابراصل سان بدین

اجرانیز درضمانت وبنابرین است قانون به تعدی وسپس انسانها. شود گرفته درنظر باید ترتیب این

حق،سهم • دارای راکه افرادی تمامی مشارکت زمینه دوم اصل. مینماید هستندفراهم خاص جرم دریک ونفعی

ترین • واصلی قرارداده رادراولویت دیده بزه منافع نیز سوم اصل. خودمیداند ازجرم بارناشی آثارزیان جبران بزهکاررا وظیفه

•: ترمیمی عدالت اجرای های شیوهآن • اجرای رابرای متعددی های ترمیمی،شیوه عدالت نویسندگان

: شیوه هفت تا که قسمی اند،به ذکرنموده• - ها حلقه یاکنفرانس بزهکار،نشست دیده بزه میان میانجیگری

جامعه ترمیمی های اجتماعی،هیات یامحافل،استرداد،خدماتاجرای بمنظور وی بر آثارجرم درباره دیده بزه محلی،اظهارات

. است شده برشمرده ترمیمی عدالتوهیاتهای • محافل،نشست یا ها میانجیگری،حلقه چهارشیوه لیکن

. است گردیده عنوان شایع روشهای بعنوان محلی جامعه ترمیمی

ترمیمی • عدالت اجرای های وشیوه مفاهیم بررسی: زندان جایگزین اجتماعی مجازاتهای درالیحه

زندانها • جایگزین اجتماعی مجازاتهای ازالیحه درمواردمختلفی. است قرارگرفته توجه مورد ترمیمی عدالت مفاهیم برخی

• : جایگزین اجتماعی مجازاتهای اشعارمیدارد الیحه این یک مادهروزانه نقدی عمومی،جزای مراقبت،خدمات دوره شامل که زندان

مردم میباشد،بامشارکت اجتماعی ازحقوق موقت ومحرومیت . برابرتبصره میگردد اعمال قانون این مواد شرح به مدنی ونهادهای : جرم وخصوصیات نوع یادشده،بامالحظه مجازاتهای الیحه یک ماده

ارتکاب مجرم،دفعات کیفری وپیشینه ارتکابی،شخصیتتعیین مخففه وجهات واحوال وسایراوضاع جرم جرم،وضعیت

میشود.

اشاره • جرم از ناشی آثار به تبصره دراین میگردد مالحظه ( تمرکز مفهوم دو تداعیگر نوعی به که گردیده

. ) ( میباشد( جرم ارتکاب دراثر ایجادتعهدات و برضرروزیانواجد • ترمیمی منظرعدالت مواداز ازسایر بیش آنچه لیکن

است،ماده .11اهمیت میباشد الیحه• : حداکثر که عمدی درجرمهای مذکور ماده موجب به

غیر ونیزدرجرمهای حبس ماه تاشش آنها قانونی مجازاتحبس تادوسال آنها قانونی حداکثرمجازات که عمدی

نیز عمومی جنبه واجد مذکور وجرائم استهای خسارت علیه یامحکوم متهم که میباشد،درصورتی

را حقوقی یا حقیقی شخص از اعم دیده بزه به واردهاجتماعی مجازاتهای تخفیف امرموجبات نماید،این فراهم. خواهدبود حکم صادرکننده قاضی ازسوی زندان جایگزین

یک • هیچ به زندان جایگزین اجتماعی مجازاتهای درالیحهمذکور ترمیمی عدالت اجرای غالب های ازشیوه

. فصل لیکن است نگردیده اشاره اول بخش درگفتارپنجمازمجازاتهای یکی عنوان رابه عمومی الیحه،خدمات سوم

. است ذکرنموده اجتماعیماده • الیحه:19مطابقکه • است قانون،خدماتی این موضوع عمومی خدمات

بنفع دادگاه حکم به دستمزد دریافت بدون علیه محکوم . نوع به باتوجه دادگاه میدهد انجام جامعه

ومهارتهای وشغل روانی جسمانی جرم،سن،جنس،توانایی . مواددیگراین میدهد حکم عمومی خدمات انجام وی،به

ماده) وتبدیل( 32تا20فصل انجام،تعلیق مدت،چگونگی بهپرداخته خدمات اینگونه ازانجام خودداری اجرای وضمانت

است.

موضوع • متناسب های نامه آئین تصویب است بدیهی:24ماده برابرآن که الیحه

اجرائی دستگاههای عمومی،فهرست خدمات انواعبه محکومان پذیرنده غیردولتی عمومی ونهادها،موسسات

اجرای باقاضی آنان عمومی،همکاری خدمات انجامخدمات جایگزین،کیفیت اجتماعی مجازاتهای

است ای نامه آئین برآن،مطابق نظارت عمومی،چگونگیهیات تصویب به قضائیه قوه رئیس پیشنهاد به بنا که

. شیوه این اجرای درراستای بابی میتواندفتح برسد وزیران. باشد درایران

•: گیری نتیجهمیان • رااختالفی هرامردیگر،جرم از وبیش پیش ترمیمی عدالت

کهن دوران عدالت احیای نوعی میداندوبه دیده بزهکاروبزهاست.

اصلی • طرفهای شده غصب حق دارد تالش الگوازعدالت اینبه بامراجعه است ممکن که دیده بزه ویژه وبه متاثرازجرم

واقع مظلوم مجددا کیفری عدالت دستگاهخودرابرترمیم تمرکز که قسمی گرددرااستیفادنماید،به

حق،سهم دارندگان همه ومداخله ونیزمشارکت وی ضرروزیان . الیحه باتصویب خواستاراست را جرم درارتکاب ونفعی

از موجود،برخی شکل به زندان جایگزین اجتماعی مجازاتهایکیفری درحقوق ترمیمی عدالت اجرای های وشیوه مفاهیم . امراست،تهیه این مکمل که آنچه لیکن واردخواهدشد ایران

تبصره موضوع مناسب های نامه الیحه 24وماده17ماده2آئین . زمینه دراینصورت وروشهاست اصول این درراستای یادشده

نسبتا نحو به ایران درحقوق ترمیمی های برنامه برخی اجرای. خواهدآمد فراهم مطلوبی

سپاس باپایان