1

พระพ�ทธศาสนาแห่ งทวารวดี� (พศต. 11-15)

1. อาณาจั�กรนี้ เจัร�ญอย่�างรวดเร�ว เพราะเคย่เป็�นี้ศู�นี้ย่�กลางความเจัร�ญร� �งเร�องแห่�งแคว"นี้สุ�วรรณภู�ม�มาก�อนี้

2. บทบาทแห่�งการเม�อง ได"ป็รากฎขึ้*นี้มาราวพศูต. 11-15 สุ�วนี้ศู�ลป็ะและว�ฒนี้ธรรมมอ�ทธ�พลต�อมาถึ*งอาณาจั�กรร� �นี้ห่ล�งด"วย่

3. ตามจัดห่มาย่เห่ต�ขึ้องสุมณะเฮี้ย่นี้จั�ง เรย่กว�า อาณาจั�กรต� ยล้�อกั�วต�� ตรงก�บค0าจัาร*กเรย่กว�า ทวารกัะเดีย ( ชื่��อเมื�อง

ห่น��งในกั�มืพ!ชื่า )4. เชื่�2อก�นี้ว�าชื่นี้ชื่าต�แห่�งอาณาจั�กรทวารวดคงเป็�นี้มอญ ห่ร�อ

กล��มชื่นี้ท2มล�กษณะว�ฒนี้ธรรมคล"าย่มอญโบราณ

2

5. การจั�ดการป็กครองแห่�งอาณาจั�กรนี้นี้�าจัะป็ระกอบด"วย่ร�ฐ เล�ก ๆ ห่ลาย่ร�ฐรวมก�นี้ และอาจัมศู�นี้ย่�การป็กครองอย่��ท2

เม�องอ��ทอง นี้ครป็ฐม สุ�พรรณบ�รห่ร�ออย่�ธย่า6. ได"แผ่�อ�ทธ�พลไป็ย่�งเม�องครห่� (อ.ไชื่ย่า) เม�องละโว" และ

เม�องห่ร�ภู�ญชื่�ย่ (ล0าพ�นี้)7. อาณาจั�กรทวารวดเสุ�2อมลง (พศูต. 15-18) เพราะ

- อาณาจั�กรศูรว�ชื่�ย่- อาณาจั�กรละโว"- กองท�พขึ้องพม�าสุม�ย่อโนี้รธาม�งชื่�อ ซึ่*2งมผ่ลกระทบมาถึ*งภูาคกลางขึ้องล��มแม�นี้0าเจั"าพระย่า

3ความืเป็$นไป็แห่ งพระพ�ทธศาสนา

1. พระพ�ทธศูาสุนี้าย่�คทวารวดมท�งนี้�กาย่เถึรวาทและมห่าย่านี้แต�เถึรวาทนี้�าจัะมอ�ทธ�พลและบทบาทมากกว�ามห่าย่านี้

2. “ทวารวดร�กษาพระพ�ทธศูาสุนี้านี้�กาย่เถึรวาท แบบพระเจั"า” อโศูกมห่าราชื่ ไว"อย่�างเคร�งคร�ด ( โดย่สุ�บมาจัากพระมห่า

ก�สุสุป็ะท2ท0าการสุ�งคาย่นี้าคร�งท2 1 )3. พระพ�ทธศูาสุนี้านี้�กาย่เถึรวาทในี้ย่�คนี้ได"แผ่�อ�ทธ�พลไป็ด�นี้แด

นี้อ�2นี้ๆ ได"ไกลกว�าย่�คใกล"เคย่งก�นี้ โดย่เฉพาะภูาคเห่นี้�อ อสุานี้ และภูาคกลางขึ้องป็ระเทศูไทย่ในี้ป็;จัจั�บ�นี้

4. ได"พบพ�ทธศู�ลป็<ในี้ย่�คนี้มากมาย่ท�งภูาคเห่นี้�อ ใต" และภูาค ตะว�นี้ออกเฉย่งเห่นี้�อ สุ�วนี้ให่ญ�ได"แบบมาจัากศู�ลป็ะค�ป็ตะ

ขึ้องอ�นี้เดย่

4

**พ�ทธศู�ลป็<แบบค�ป็ตะ : พ�ทธร�ป็นี้�นี้จัะมล�กษณะค�อ จัวรไม�นี้�ย่มท0าเป็�นี้ร�วแต�ท0าเป็�นี้แนี้บพระวรกาย่เพ�2อแสุดงถึ*งความร� "สุ*กถึ*งอารมณ�

5. ห่ล�กฐานี้1. พระพ�มพ� พบอย่��บร�เวณเม�องอ��ทองเก�า นี้ครป็ฐม นี้ครชื่�ย่ศูร ราชื่บ�ร2. พระพ�ทธร�ป็เสุมาธรรมจั�กรท0าด"วย่ศู�ลาในี้เม�องกนี้กนี้คร สุ�วนี้ใบเสุมาห่�นี้พบทางภูาคอสุานี้ท�2ว ๆ ไป็3. สุถึ�ป็ท2ว�ดก��ก�ด ณ เม�องล0าพ�นี้4. ซึ่ากสุถึ�ป็ท2ว�ดพระเมร� (อย่�ธย่า)

5

5. พ�ทธร�ป็ศู�ลาห่"อย่พระบาทขึ้นี้าดให่ญ�กว�าคนี้ม 4 องค�อย่��ท2นี้ครป็ฐม 1 องค�

อย่��ท2อย่�ธย่า 3 องค� พ�ทธร�ป็ป็างพระวรม�ทระ อย่��ท2พ�พ�ภู�ณฑ์�สุถึานี้แห่�งชื่าต�

6. “ ” ศู�ลาจัาร*กคาถึา เย่ ธม?มา ท2ถึ0าเขึ้าง� (ราชื่บ�ร) ซึ่*2งเป็�นี้ภูาษาบาลอ�กษรคฤนี้ถึ�7. ในี้พศูต. 12 พระพ�ทธศูาสุนี้าแบบเถึรวาทได"เผ่ย่แผ่�ไป็ทางภูาค

เห่นี้�อขึ้องไทย่ โดย่การนี้0าขึ้องพระนี้างจัามเทว ผ่�"ซึ่*2งเป็�นี้ราชื่ธ�ดาแห่�งละโว"8. เชื่�2อว�าพระเคร�2องสุก�ลล0าพ�นี้ท2เรย่กว�า พระรอดี ก�เก�ดในี้ย่�คนี้

6

สุร�ป็1. พระพ�ทธศูาสุนี้าในี้ย่�คนี้ ได"กลาย่เป็�นี้รากฐานี้อ�นี้ม�2นี้คง

ขึ้องร�ฐพ�ทธ ได"ผ่สุมผ่สุานี้กลาย่เป็�นี้สุ�วนี้ห่นี้*2งขึ้องว�ถึชื่ว�ตความเป็�นี้อย่��ขึ้องคนี้ในี้ย่�คนี้2. พระพ�ทธศูาสุนี้าได"เผ่ย่แผ่�ไป็ท�งระด�บร�ฐและป็ระชื่าชื่นี้3. เก�ดป็ระเพณต�าง ๆ ต�อเนี้�2องก�นี้ถึ*งป็;จัจั�บ�นี้ เชื่�นี้ การ

บวชื่ การเผ่าศูพ ฯลฯ

7ศ&ล้ป็ะทวารวดี�แบ่ งออกัเป็$น 3 ย�ค

1. ทวารวดตอนี้ต"นี้ สุ�วนี้ให่ญ�สุร"างด"วย่ห่�นี้ท2มขึ้นี้าดให่ญ� ม ล�กษณะคล"าย่พระพ�ทธร�ป็แบบค�ป็ตะอย่��มาก จัวรเรย่บบาง

แนี้บต�ดก�บองค�พระ พระอ�งสุากว"าง พระพ�กตร�ค�อนี้ขึ้"างย่าว และกลมกว�าร� �นี้ห่ล�ง พระศูกท0าเป็�นี้เม�ดขึ้นี้าดให่ญ� พระเกต�

มาลาเป็�นี้ต�อมล�กษณะนี้�นี้ และสุ�นี้พระนี้ลาฏแคบไม�เรย่บ เสุมอก�นี้ พระเนี้ตรเห่ล�อบต02าลง ห่ล�งพระเนี้ตรอ�ม จันี้ได"

ระด�บก�บพระนี้ลาฏ พระขึ้นี้งโก�งย่าวและจัรดก�นี้ท2สุ�นี้กลาง พระนี้าสุ�กท2เรย่กว�า ค�วต�อ พระนี้าสุ�กก"านี้ให่ญ� ร�มฝีD

พระโอษฐ�ห่นี้า ล�กษณะท�2วไป็กระด"าง ไม�สุ�"ได"สุ�ดสุ�วนี้เท�าใดนี้�ก ม�กท0าพระห่�ตถึ�และพระบาทให่ญ� ไม�สุมก�บองค�พระ ในี้สุ�วนี้

พระเศูย่รเท�านี้�นี้ท2ย่�งร�กษาศู�ลป็ะขึ้องค�ป็ตะไว"

8

2. ทวารวดตอนี้กลาง ฝีDม�อชื่�างป็ระณตขึ้*นี้กว�าร� �นี้แรก แสุดงออกถึ*งอ�ทธ�พลขึ้องชื่าวมอญ ห่�างไกลจัากฝีDม�อแบบค�ป็

ตะมากขึ้*นี้ เชื่�นี้ พระพ�กตร�ล�กษณะแบนี้กว"างและสุ�นี้ พระโอษฐ� กว"างและแบะ เห่�นี้ได"ชื่�ด พระเนี้ตรโป็นี้ ด�ท�าเคร�งเครย่ด มท�งท2

สุร"างด"วย่ห่�นี้แขึ้�งมขึ้นี้าดให่ญ�โต ท�งแบบลอย่องค�และจั0าห่ล�ก นี้�นี้ สุ�วนี้ท2เป็�นี้สุ0าร�ดจัะมขึ้นี้าดเล�กป็ระมาณคร*2งฟุ�ตท�งป็าง

สุมาธ� ป็างมารว�ชื่�ย่ และพระสุ0าร�ดย่�นี้

3.  ทวารวดตอนี้ป็ลาย่ เป็�นี้ล�กษณะผ่สุมศู�ลป็ะศูรว�ชื่�ย่และศู�ลป็ะ อ��ทอง ไม�ค�อย่ป็รากฏพบพระพ�ทธร�ป็สุม�ย่ทวารวดร� �นี้นี้มากนี้�ก

นี้อกจัากทางภูาคเห่นี้�อท2ล0าพ�นี้ และเชื่ย่งให่ม�

9

ศู�ลป็ะแบบทวารวด ท0าเป็�นี้พระพ�ทธร�ป็ป็างมารว�ชื่�ย่ มร�ป็พระอ�นี้ทร�เป็Fาสุ�งขึ้� พระ

พรห่มก�นี้ฉ�ตร (เป็�นี้ล�กษณะแรกท2ค"นี้พบ โดย่อาจัจัะห่มาย่ถึ*งตอนี้พระพ�ทธเจั"าเสุด�จัลงจัากดาวด*งสุ� ภูาย่ห่ล�งเสุด�จัขึ้*นี้ไป็โป็รดพระพ�ทธมารดาท2ดาวด*งสุ�ก�ได" )

10

ศ&ล้ป็ะแบ่บ่ทวารวดี�