1

เทคนิ�คการสัมภาษณ์� สัาลิ�นิ� เซ็�นิ

เสัถี�ยร

วัตถี�ประสังค�* ใช้�เทคนิ�คได้�ถี"กต�อง • ได้�ข้�อม"ลิท�%ม�ค�ณ์ภาพ (หมายเหต� : ศึ)กษาค"*ม+อหนิ�า 17-19

ประกอบการบรรยาย)

2

โครงการสั.ารวัจพฤต�กรรมเสั�%ยงโรคไม*ต�ด้ต*อแลิะการบาด้เจ�บ พ.ศึ.2553

สั.ารวัจ 76 จงหวัด้ ท2งประเทศึ (นิบเป3นิคร2งท�% 2 ท�%สั.ารวัจครบท�กจงหวัด้ท2งประเทศึนิบ

จาก ป4 2548) กลิ�*มตวัอย*างเพศึช้าย แลิะหญิ�ง :วัยแรงงานิ อาย� 15-54 ป4 :วัยสั"งอาย� 55-74 ป4

เก�บข้�อม"ลิ 1 เม.ย.-31 ก.ค.2553

3

แผนิภ"ม�การสั�*มตวัอย*างแบบ Stratified two stage cluster sampling

โครงการสั.ารวัจพฤต�กรรมเสั�%ยงโรคไม*ต�ด้ต*อแลิะการบาด้เจ�บพ.ศึ.2553

จงหวัด้

ในิเข้ตเทศึบาลิท�กอ.าเภอ นิอกเข้ตเทศึบาลิท�กอ.าเภอ

ข้2นิท�% 1 หนิ*วัยย*อยตวัอย*างท�% (cluster) ข้2นิท�% 1 หม"*บ�านิตวัอย*าง (cluster)

ข้2นิท�% 2 บ�คคลิตวัอย*าง ข้2นิท�% 2 บ�คคลิตวัอย*าง

หญิ�งช้าย

กลิ�*มอาย� ช้าย หญิ�ง- 1554 ป4 24 คนิ + 24 คนิ-5574 ป4 1 2 คนิ + 1 2 คนิ

36 คนิ + 36 คนิ รวัม 72 คนิ = 1 clusterรวัม 1 2 หนิ*วัยย*อย 12( cluster ) เป3นิจ.านิวันิท2งสั�2นิ

864 คนิ

หญิ�งช้าย

กลิ�*มอาย� ช้าย หญิ�ง- 1554 ป4 24 คนิ 24+ คนิ-5574 ป4 12 คนิ + 12 คนิ

36 คนิ + 36 คนิ รวัม 7 2 คนิ = 1 cluster รวัม 12 หม"*บ�านิ (12 cluster ) เป3นิจ.านิวันิท2งสั�2นิ

864 คนิ

รวัมท2งจงหวัด้ 1 , 728 คนิ

4

สัร�ปจ.านิวันิกลิ�*มตวัอย*าง แลิะกลิ�*มสั.ารอง (ค"*ม+อหนิ�า 12)

กลิ�*มอาย�

ในิเข้ตเทศึบาลิข้องท�กอ.าเภอ นิอกเข้ตเทศึบาลิข้องท�กอ.าเภอ รวัม

ช้าย หญิ�ง รวัม ช้าย หญิ�ง รวัม

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

ช้+%อหลิก

ช้+%อสั.ารอง

1

-55

4ป4

2

8

8

1

4

4

2

8

8

1

4

4

5

7

6

2

8

8

2

8

8

1

4

4

2

8

8

1

4

4

5

7

6

2

8

8

1 ,1

5

2

5

7

6

5

-57

4ป4

1

4

4

7

2

1

4

4

7

2

2

8

8

1

4

4

1

4

4

7

2

1

4

4

7

2

2

8

8

1

4

4

5

7

6

2

8

8

รวัม 4

3

2

2

1

6

4

3

2

2

1

6

8

6

4

4

3

2

4

3

2

2

1

6

4

3

2

2

1

6

8

6

4

4

3

2

1 ,7

2

8

8

6

4

(ช้+%อหลิก+สั.ารอง 2) ,592

5

บทบาทแลิะหนิ�าท�%ข้องผ"�สัมภาษณ์�

ต�องได้�รบการช้�2แจ�งรายลิะเอ�ยด้+วัตถี�ประสังค�ข้องข้�อค.าถีามท�กข้�อ

แลิะฝึ9กปฏิ�บต� สัร�างควัามสัมพนิธ์�ท�%ด้�กบผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ท.าให�ผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ให�ควัามร*วัมม+อตอบอย*างจร�งใจ+สันิใจ

อย*างต*อเนิ+%องแม�ค.าถีามบางข้�อจะ Sensitiveต�องแนิ*ใจวั*าผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ได้�ย�นิแลิะเข้�าใจค.าถีามอย*างช้ด้เจนิ วัางตวัเป3นิกลิาง ไม*แสัด้งออกซ็)%งควัามเห�นิด้�วัยหร+อไม*เห�นิ

ด้�วัยกบค.าตอบ

6

ข้2นิตอนิแลิะหลิกการท�%สั.าคญิสั.าหรบการสัมภาษณ์�

จด้สัถีานิท�%ให�เป3นิสั*วันิตวั ร"�สั)กสับายใจวั*าม�ผ"�รบฟั=งเพ�ยงเฉพาะ

ผ"�สัมภาษณ์�เท*านิ2นิทกทายแลิะแนิะนิ.าตนิเองต*อผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ด้�วัยท*าท�ท�%

ให�ควัามเคารพนิบถี+อย.2าวั*าข้�อม"ลิท�%ได้�ถีามผ"�ถี"กสัมภาษณ์�จะเก�บเป3นิควัามลิบอธ์�บายสั2นิ ๆ ถี)งวัตถี�ประสังค�ข้องการสั.ารวัจ ค.านิ)งถี)ง

อาย�แลิะพ+2นิฐานิการศึ)กษาข้องผ"�ถี"กสัมภาษณ์� +กลิ*าวันิ.าก*อนิวั*าจะม�ค.าถีามอะไรอย"*ในิการสัมภาษณ์�คร2งนิ�2

ย.2าให�ผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ม%นิใจวั*า ในิการตอบค.าถีามนิ2นิ ไม*ม�ผ�ด้ ไม*ม�ถี"ก แต*เป3นิประโยช้นิ�ในิภาพรวัมข้องประเทศึ

7

ข้2นิตอนิแลิะหลิกการท�%สั.าคญิสั.าหรบการสัมภาษณ์� (ต*อ)

บางข้�ออาจม�ค.าตอบสั2นิเพ�ยงใช้*หร+อไม*ใช้*เท*านิ2นิ แต*จะม�รายลิะเอ�ยด้ข้องค.าถีามเก�%ยวักบเร+%องนิ2นิ ๆ ตามมาอ�ก เพ+%อควัามช้ด้เจนิข้องค.าถีาม ถี�าผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ไม*เข้�าใจ ต�องถีามอ�กคร2งก*อนิท�%จะตอบ

ต�องสัมภาษณ์�ตามลิ.าด้บ ถี�าไม*เร�ยงจะม�ค.าสั%งอย"*ท�%ค.าตอบวั*าให�ข้�ามไปตอบข้�อใด้

เม+%อผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ยงไม*เข้�าใจค.าถีาม (หร+อตอบในิแนิวัท�%แสัด้งวั*าไม*เข้�าใจ) ให�ถีามซ็.2า แลิะยกตวัอย*างท�%ก.าหนิด้ไวั�ให�ในิแบบข้�อถีามนิ2นิๆ

ใช้�ภาพประกอบการต2งค.าถีามเร+%องการออกก.าลิงกาย การก�นิผกผลิไม� แลิะการด้+%มเคร+%องด้+%มท�%ม�ALเพ+%อให�ผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ม�ควัามช้ด้เจนิมากย�%งข้)2นิ

8

ข้2นิตอนิแลิะหลิกการท�%สั.าคญิสั.าหรบการสัมภาษณ์� (ต*อ)

อ*านิค.าถีามท�%ระด้บกลิาง (2 ค.าต*อวั�นิาท�) ถี�าพ"ด้ช้�าเก�นิไปจะท.าให�การสัมภาษณ์�ย+ด้ยาวัโด้ยไม*จ.าเป3นิ แลิะถี�าถีามเร�วัเก�นิไป ก�อาจท.าให�ผ"�ฟั=งเข้�าใจผ�ด้พลิาด้ได้�

ผ"�สัมภาษณ์�ต�องศึ)กษาวัตถี�ประสังค�หร+อภ"ม�หลิงข้องค.าถีามให�เข้�าใจอย*างลิะเอ�ยด้จะพ�จารณ์าหร+อตด้สั�นิได้�วั*าค.าตอบท�%ได้�เพ�ยงพอหร+อไม*ท�%จะเป3นิค.าตอบท�%เป3นิจร�ง

(ค"*ม+อหนิ�า 23-37)

9

ข้2นิตอนิแลิะหลิกการท�%สั.าคญิสั.าหรบการสัมภาษณ์� (ต*อ)

อย*าถีามนิ.า : หย�ด้ถีามสักคร"* หร+อท.าท*าร�รอ มองผ"�ถี"กสัมภาษณ์�เพ+%อรอค.าตอบโด้ยให�ผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ข้ยายควัามให�มากข้)2นิ หร+อใช้�ค.าถีามท�%เป3นิกลิางต*อไปนิ�2 ค+อ

“ท*านิ / ค�ณ์ หมายควัามวั*าอย*างไร ? ”

“กร�ณ์าช้*วัยบอกด้�วัยวั*า ท*านิ / ค�ณ์ ยงม�อะไรอย"*ในิใจอ�ก”

หร+อทบทวันิในิสั�%งท�%ผ"�ถี"กสัมภาษณ์�เพ�%งพ"ด้เสัร�จ จะช้*วัยกระต��นิให�ผ"�ถี"กสัมภาษณ์�ค�ด้มากข้)2นิ อาจม�ค.าตอบท�%ช้ด้เจนิข้)2นิตามมา

อย*าลิ+มข้อบค�ณ์ เม+%อเสัร�จข้�อสั�ด้ท�าย

10

หลิกท%วัไปในิการเก�บตวัอย*างสัมภาษณ์�บ�คคลิท�%ถี"กสั�*มตวัอย*างตามรายช้+%อหลิก

เป3นิลิ.าด้บแรก ในิกรณ์�ท�%ไม*สัามารถีเก�บข้�อม"ลิจากการสัมภาษณ์�ตาม

รายช้+%อหลิกได้� เช้*นิ บ�คคลิตวัอย*างหลิกรายด้งกลิ*าวัได้�เสั�ยช้�วั�ต ย�ายท�%อย"* พ�การ หร+อไม*ย�นิยอมให�ข้�อม"ลิ ผ"�เก�บข้�อม"ลิสัามารถีเลิ+อกบ�คคลิตวัอย*างได้�จากบญิช้�รายช้+%อช้�ด้สั.ารองแทนิ

11

หลิกการเลิ+อกรายช้+%อจากกลิ�*มสั.ารอง (เพ�%มเต�มจากค"*ม+อหนิ�า 19)

ให�ท.าตามลิ.าด้บเง+%อนิไข้เพศึแลิะอาย� ด้งนิ�21. ต�องเลิ+อกจากรายช้+%อกลิ�*มสั.ารองเป3นิเพศึเด้�ยวักนิกบตวัอย*างหลิกท�%จะแทนิเท*านิ2นิ แลิะ2. เลิ+อกรายช้+%อสั.ารองท�%อาย�เท*ากบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ ถี�าไม*ม�ให�ท.าต*อ ตามลิ.าด้บด้งนิ�2 2.1 เลิ+อกรายช้+%อสั.ารองท�%อาย� > หร+อ < 1 ป4 เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ หร+อ 2.2 เลิ+อกรายช้+%อสั.ารองท�%อาย� > หร+อ < 2 ป4 เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ หร+อ 2.3 เลิ+อกรายช้+%อสั.ารองท�%อาย� > หร+อ < 3 ป4 เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ หมายเหต� - ห�ามเลิ+อกรายช้+%อสั.ารองท�%อาย�ต2งแต* 4 ป4ข้)2นิไป หร+อ นิ�อยกวั*าจาก 4 ป4ลิงมา เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ

- ให� ระวัง!!! ในิกลิ�*มอาย� 15-54 ป4 อย*าให�ผลิลิบ < 15 ป4 (เนิ+%องจากจะหลิ�ด้กรอบ) หร+อผลิบวักเก�นิ 54 ป4 (เนิ+%องจากจะข้�ามกลิ�*ม) แลิะในิกลิ�*มอาย� 55-74 ป4 อย*าให�ผลิลิบ < 55 ป4 (เนิ+%องจากจะข้�ามกลิ�*ม) หร+อผลิบวักเก�นิ 74 ป4 (เนิ+%องจากจะหลิ�ด้กรอบ)

12

หลิกการเลิ+อกรายช้+%อจากกลิ�*มสั.ารอง (ต*อ)

ตวัอย*าง

อาย� - 1554 ป4 (วัยแรงงานิ)

อาย� 55-74 ป4 (วัยสั"งอาย�)

-ห�ามลิบ 3 ป4 ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 15 ป4(เนิ+%องจากจะได้�ผลิลิบ 15 ป4 – 3 ป4 = อาย� 12 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้กรอบเพราะวั*าจะได้�อาย�ต.%ากวั*า 15 ป4 แลิะจะไม*ม�คนิอาย� 12 ป4 ในิรายช้+%อสั.ารองด้�วัย) แลิะห�ามบวัก 3 ป4ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 54 ป4 (เนิ+%องจากจะได้�ผลิบวัก 54 ป4 + 3 ป4 = อาย� 57 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้ข้�ามไปวัยสั"งอาย�)

-ห�ามลิบ 3 ป4 ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 55 ป4 (เนิ+%องจากจะได้�ผลิลิบ 55 ป4– 3 ป4 = อาย� 52 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้ไปกลิ�*มวัยแรงงานิ) แลิะห�ามบวัก 3 ป4 ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 74 ป4 (เนิ+%องจากจะได้�ผลิบวัก 74 ป4 + 3 ป4 = อาย� 77 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้กรอบเพราะวั*าจะได้�อาย�มากกวั*า 74 ป4 แลิะจะไม*ม�คนิอาย� 77 ป4 ในิรายช้+%อสั.ารองด้�วัย)

13

หลิกการเลิ+อกรายช้+%ออ+%นิ (เนิ+%องจากรายช้+%อกลิ�*มสั.ารองหมด้)

เม+%อเลิ+อกจนิรายช้+%อในิช้�ด้สั.ารองหมด้ ให�หาคนิท�%อย"*ในิกลิ�*มอาย�เด้�ยวักนิ เพศึเด้�ยวักนิแลิะต�องอย"*ในิหม"*บ�านิเด้�ยวักนิกบรายช้+%อช้�ด้จร�งท�%จะแทนิ ตามหลิกเกณ์ฑ์�ในิตรารางต*อไปนิ�2

14

หลิกการเลิ+อกรายช้+%ออ+%นิ (เพ�%มเต�มจากค"*ม+อหนิ�า 20)

ให�ท.าตามลิ.าด้บเง+%อนิไข้เพศึแลิะอาย� ด้งนิ�21. ต�องเลิ+อกจากคนิในิหม"*บ�านิเด้�ยวักนิกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ เท*านิ2นิ แลิะ2. ต�องเลิ+อกคนิท�%เป3นิเพศึเด้�ยวักนิกบตวัอย*างหลิกท�%จะแทนิเท*านิ2นิ แลิะ3. เลิ+อกคนิท�%อาย�เท*ากบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ ถี�าไม*ม�ให�ท.าต*อ ตามลิ.าด้บ ด้งนิ�2 2.1 เลิ+อกคนิท�%อาย� > หร+อ < 1 ป4 เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ หร+อ 2.2 เลิ+อกคนิท�%อาย� > หร+อ < 2 ป4 เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ หร+อ 2.3 เลิ+อกคนิท�%อาย� > หร+อ < 3 ป4 เม+%อเท�ยบกบตวัอย*างหลิกคนิท�%จะแทนิ

- ให� ระวัง!!! ในิกลิ�*มอาย� 15-54 ป4 อย*าให�ผลิลิบ < 15 ป4 (เนิ+%องจากจะหลิ�ด้กรอบ) หร+อผลิบวักเก�นิ 54 ป4 (เนิ+%องจากจะข้�ามกลิ�*ม) แลิะในิกลิ�*มอาย� 55-74 ป4 อย*าให�ผลิลิบ < 55 ป4 (เนิ+%องจากจะข้�ามกลิ�*ม) หร+อผลิบวักเก�นิ 74 ป4 (เนิ+%องจากจะหลิ�ด้กรอบ)

15

หลิกการเลิ+อกรายช้+%ออ+%นิ (ต*อ)

ตวัอย*าง

อาย� - 1554 ป4 (วัยแรงงานิ)

อาย� 55-74 ป4 (วัยสั"งอาย�)

-ห�ามลิบ 3 ป4 ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 15 ป4(เนิ+%องจากจะได้�ผลิลิบ 15 ป4 – 3 ป4 = อาย� 12 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้กรอบเพราะวั*าจะได้�อาย�ต.%ากวั*า 15 ป4 แลิะห�ามบวัก 3 ป4ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 54 ป4 (เนิ+%องจากจะได้�ผลิบวัก 54 ป4 + 3 ป4 = อาย� 57 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้ข้�ามไปวัยสั"งอาย�)

-ห�ามลิบ 3 ป4 ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 55 ป4 (เนิ+%องจากจะได้�ผลิลิบ 55 ป4– 3 ป4 = อาย� 52 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้ไปกลิ�*มวัยแรงงานิ) แลิะห�ามบวัก 3 ป4 ถี�าผ"�ท�%จะถี"กแทนิอาย� 74 ป4 (เนิ+%องจากจะได้�ผลิบวัก 74 ป4 + 3 ป4 = อาย� 77 ป4 ซ็)%งจะหลิ�ด้กรอบเพราะวั*าจะได้�อาย�มากกวั*า 74 ป4

16

ข้�อย�ต�ในิการเก�บตวัอย*าง

ถี�าหากหาไม*ได้�เลิยแม�แต*คนิเด้�ยวัตามเกณ์ฑ์�ท�%กลิ*าวัมา ก�ให�ย�ต�เพ�ยงเท*านิ2นิ สั.าหรบ cluster

นิ2นิๆ ห�าม!!! ไปเลิ+อกคนิจากหม"*บ�านิอ+%นิมาแทนิเด้�ด้ข้าด้

ต�องบนิท)กในิแบบสัร�ปสัาเหต�ท�%เก�บข้�อม"ลิไม*ได้�สั*งให�ศึ"นิย�ข้�อม"ลิฯ พร�อมกบการจด้สั*งแบบสัมภาษณ์�ท�%ตอบแลิ�วักลิบสั*วันิกลิาง

17

หลิกการบนิท)กข้�อม"ลิ (ค"*ม+อ หนิ�า 20)

ก*อนิเร�%มด้.าเนิ�นิการต�องลิงทะเบ�ยนิ +ตรวัจสัอบค�ณ์สัมบต�ข้องหนิ*วัยตวัอย*าง

+ลิงทะเบ�ยนิโด้ยใช้�ใบลิงทะเบ�ยนิท�%สั*วันิกลิางได้�จด้สั*งให� ตามบญิช้�รายช้+%อบ�คคลิตวัอย*าง

* สั�เหลิ+องสั.าหรบกลิ�*มอาย� 15-54 ป4 * สั�ช้มพ"สั.าหรบกลิ�*มอาย� 55-74 ป4 ใช้�ด้�นิสัอด้.า 3B ท�%สั*วันิกลิางจด้สั*งให�เท*านิ2นิ (ไม*ต�องไปหาซ็+2อใหม*)

สั.าหรบบนิท)กข้�อม"ลิท2งการเลิ+อกตอบข้�อย*อยแลิะการเข้�ยนิข้�อควัาม ถี�าผ�ด้ให�ใช้�ยางลิบลิบ ห�ามใช้�นิ.2ายาลิบหม)ก ตรวัจสัอบท�กคร2งวั*าบนิท)กได้�ครบตามข้�อข้�าม-ไม*ข้�าม หร+อไม*?

โด้ยเฉพาะสั*วันิท�% 0 ท�กคร2งท�%ผ*านิมาสั*วันินิ�2บนิท)กไม*ครบท.าให�วั�เคราะห�ข้�อม"ลิช้�า

18

ประโยช้นิ�ท�% สัสัจ . สัคร . ได้�รบจากการสั.ารวัจ BRFSS

ม�รายงานิผลิการสั.ารวัจพฤต�กรรมเสั�%ยงโรค NCD+การบาด้เจ�บ + การรบบร�การ+ฯลิฯ ในิระด้บประช้ากรจากเด้�มท�%ไม*เคยม�มาก*อนิในิประเทศึไทย เพ+%อนิ.าไปใช้�ในิการก.าหนิด้ย�ทธ์ศึาสัตร�+วัางแผนิ+ประเม�นิผลิอย*างม� evidence base

ได้�ควัามร"�แลิะประสับการณ์�ในิการบร�หารจด้การโครงการสั.ารวัจตวัอย*าง

เช้+%อมสัมพนิธ์�เคร+อข้*าย+ได้�ผลิการสั.ารวัจโด้ยไม*ต�องจด้หางบประมาณ์เพ�%ม

สัามารถีนิ.าข้�อม"ลิด้�บจากการสั.ารวัจไปวั�เคราะห�ข้ยายผลิ หร+อศึ)กษาแนิวัโนิ�ม

ลิด้ภาระการท.างานิระบบทะเบ�ยนิ

19

รายงานิ BRFSS พ.ศึ.2547

20

รายงานิ BRFSS พ.ศึ.2547 (ฉบบปรบปร�ง)

21

รายงานิ BRFSS พ.ศึ.2548 (ฉบบภาษาไทย แลิะภาษาองกฤษ)

22

รายงานิ BRFSS พ.ศึ.25 50 (ฉบบภาษาไทย แลิะภาษาองกฤษ)