1

بهداشت محیط مدارس

کننده : تهیهپرتوی رسول مهندس

2

در مدارس بهداشت تاریخچهایران

سال • از قبل تا ایران بود .1290در ای خانه مکتب سبک به مدارس شمسیسال • آن 1314در مستظرفه صنایع و معارف وزارت در مدارس صحیه سازمان

. افتتاح تهران در مدارس صحیه ساختمان اولین سال همان ودر آمد بوجود زمانگردید.

سال • و 1315در فصل دو در مدارس بهداری نامه . 21آیین گردید تصویب ماده. یافت نام تغییر ها آموزشگاه بهداری به مدارس صحیه نام سپس و

سال • کل 1348در اداره به کشور کل های آموزشگاه بهداری اداره سازمانیافت نام تغییر کشور های آموزشگاه بهداری

سال • تهران 1350در در بهداشت عالی ،مدارس انسانی نیروی تربیت منظور به.4و گردید تاسیس فارس و غربی آذربایجان ، ،اصفهان خراسان استان

سال • مدارس 1357از بهداشت کل اداره به ها آموزشگاه بهداری کل اداره. یافت نام تغییر

3

مدارس بهداشت تعریف

بهداشت • جهانی سازمان تعریف w.h.oطبقمجموعه از است عبارت مدارس بهداشت

و ،ارتقاء ،حفظ تشخیص منظور به که اقداماتیو واجتماعی ،روانی جسمی سالمت تامین

که ازکارکنان دسته آن و آموزان دانش معنویاجرا به ارتباطند، در آموزان دانش با نحوی به

. آید می در

4

مدارس بهداشت ضرورت

کارکنان 1. سایر و معلمان آنان کنار ودر آموزان دانش درمدرسهمدارس پراکندگی عالوه به دهند، می تشکیل را کثیر جمعیتی مدرسه

. دهد می جلوه بیشتر را مدارس بهداشت موضوع اهمیتیادگیری 2. و آموزش آنان هدف اولین که عظیمی نیروی به دسترسی

مکانی در هم بدور آنان آمدن جمع دلیل به هم آن و است ،آسان است. است مدرسه نام به

میتوانندپیام 3. خود خانواده نماینده عنوان به آموزان دانش از کدام هر. دهند انتقال خانواده به مدرسه از را بهداشتی های

و 4. نیستند برخوردار بهداشتی تسهیالت و امکانات از مدارس از تعدادی . رو این از ندارند را الزم های استاندارد آموزشی فضاهای از برخیپیشرفت موجب آنها رفع جهت اقدام و مشکالت موقع به شناخت

. شد خواهد آنها در آموزشی

5

مدرسه محیط بهداشت

موجب • که اقداماتی مجموعه از است عبارتگرددکه ای گونه به آموزشگاه گرددمحیط می

،و ،روانی جسمی سالمت بر نامطلوبی اثر. نگذارد جای بر آموزان دانش اجتماعی

6

مدرسه محیط بهداشت

مدارس • اجرايي نامه آئين چهارم درفصل كه مدرسه محيط بهداشتشك . بدون است مدارس بهداشت اولیه اصول از ، شده توجه ان به

اجتناب تاثير كودكان پرورش و درآموزش كه هايي مولفه از يكيمحيط . است برمدرسه حاكم وفيزيكي مادي محيط ناپذيردارد

رواني ، جسمي نيازهاي به ازهرلحاظ تا باشد اي گونه به بايد مدارسنوين . پرورش و درآموزش دهد پاسخ آموزان دانش واجتماعي

فعاليتهاي درانجام پويا و زنده عامل يك عنوان به فيزيكي فضاي . آب درمدرسه چنانچه ميگردد تلقي آموزان دانش تربيتي و آموزشي

ووسايل تجهيزات ، كافي فضاي ، بهداشتي ،سرويسهاي سالموجود وفاضالب زباله آوري جمع صحيح سيستم ، واستاندارد مناسبطور به ، نشود فراهم محيطي آسايش كلي طور به و باشد نداشتهمطلوب بازدهي ومربيان معلمان پرورش و آموزش تالشهاي قطع

داشت .نخواهد

7

وزارت بهداشت درمان و •آموزش پزشكي معاونت سالمت

مركز سالمت محيط و كار

وزارت آموزش و پرورش• معاونت تربيت بدني و

تندرستي دفتر سالمت و تندرستي

بهداشت نامه آيينمدارس محيط

8

) مدارس) محيط بهداشت نامه آيين

25 ماده و 33اين آيين نامه در •به تاييـد 84/1/16 تاريـختبـصره در

وزراي آمـوزش و پرورش و بهداشت .درمان و آموزش پزشكـي رسيده است

توسط واحد هاي ذيربط اجراي آيين نامه•آموزش و

نظارت بر حسن اجـراي پر ورش و بر عهـده واحد هاي بهداشتـي آمـوزش و آن

پرورش و وزارت بـهـداشت درمـان و آموزش پزشكـي است.

9

مناسبي وموقعيت درفاصله بايدونواحي جمعيتي مراكز به نسبت

بوده وآموزشي مسكونيپرورش و آموزش درمالكيت

روستا يا شهري محدوده وداخلبه دسترسي امكان ،و داشته قرار

تلفن ، برق ، آب مانند تاسيساتبراساس . باشد داشته گاز و

، منطقه اقليمي مطالعاتمدرسه ساختمان احداث درهنگام

است زيرضروري نكات رعايت ، .

: 1مادهمدرسه احداث براي كه محلي

: ميشود درنظرگرفته

10

احداث • محل تا شود بايددقت ، بيمارستان جوار در مدرسه

، زندان ، گورستان ، تيمارستانقرار بزرگراهها ، آهن راه خط

كابلهاي حريم از خارج و نداشتهيازميني ) ( هوايي برق فشارقوي

، گازرساني وفرعي اصلي خطوطپمپ ، فشارقوي زميني پستهاي

فروش عرضه محل ، بنزينمواد انبارهاي گاز، كپسولهايتركيبات ، منفجره ، محترقه ، پارچه کاغذ، مانند شيميايي

وغيره بافت الياف ، ، چوب الستيكآبريز هاي درمسيرحوزه ونيز

. نشود واقع رودخانه واصلي فرعي

: ميشود درنظرگرفته مدرسه احداث براي كه محلي

11

مدرسه احداث براي كه محلي: ميشود درنظرگرفته

انتخابي • زمين باد وزش جهت تعيين به باتوجهمانند آلودگيزا عوامل ومجاورت درمسير نبايددفن محلهاي ، شيميايي ، صنعتي كارخانجات

، مرغداري ، دامداري ، شهري فاضالب ، زباله ، آجرپزي هاي كوره ، كشتارگاهها ، ها خانه دباغ

نحوي به كه مراكزي وساير كود انباشت محلقرار نمايد وگردوغبار بو ، دود ايجاد است ممكن

باشد داشته

12

2و 1تبصره احداث : 1تبصره • درصورتيكه

محيطهاي درنزديك مدرسهدرماده اجتناب 1ذكرشده

بايد باشد، اجباری و ناپذيرمراكز 500حداقل متربا

. باشد داشته فاصله فوقکه: 2تبصره • صورتی در

شده احداث مدرسه ابتدافاصله باید مراکز سایر باشد

مناسب مدرسه ( 500حداقل) تا متر

. نمایند رعایت را

13

آوری یاد

امكانات از را آموزان دانش كه شود احداث مكاني در بايد آموزشگاهاگر چند هر كند، برخوردار اتوبوسراني سرويس و آمد و رفت رفاهي

در . بود خواهد مطلوبتر و بهتر نباشد اصلي خيابانهاي حاشيه دربراي بايد مدرسه مسير نيست اتوبوس از استفاده امكان جاهائيكه

. باشد مناسب مرور و عبوربوسيل كه آفتاب كم ، ه فضاهاي شده اشغال بلند و طبقه چند ساختمانهاي

. بود نخواهد مدرسه احداث براي مناسبي محلو بوده مسطح و خشك امكان حد تا بايد مدرسه ساختمان اطراف زمينسرعت علت به گچي يا شني زمين ، باشد فاضالب سيستم داراي نيز

علت به رسي خاكهاي چون دارد مزيت زمينها ساير بر رطوبت دفع ، داشت خواهد مشكالتي مدرسه براي رطوبت و آب جذب در كندي

با بتواند كه شود ساخته اي شيوه به بايد ساختماني ديوارهاي چنين هم. كند مقابله خارج رطوبت

14

های فضا در مزاحم صداهایآموزشی

آموزشی فضاهای در مزاحم و نامطلوب صداهای: باشند می دسته سه

وسایل- 1 آمد و رفت از ناشی صداهای و سرزمینی نقلیه وسایل آمد و رفت و هوایی نقلیه

2 - صنعتی- های کارگاه از ناشی صدای و سرتجاری مراکز

و- 3 باز های فضا در ها بچه بازی صدای و سرها کالس سایر

15

زیر موارد صدا و سر کاهش برایمیشود پیشنهاد

مناسب • کارایی و باال کیفیت با مناسب های در از استفادهدر • زیر شکافهای و ها درز بستنصدا • و سر منابع کردن ایزوله یا بندی عایقصوت • انعکاس از جلوگیری برای صدا جاذب مواد از استفادهشدن • بسته هنگام تا ورودی درهای برای الستیک از استفاده

. شود تولید کمتری صدای و سر درها • در لقی و ها شیشه شکستگی ترمیمآن • اطراف و مدارس در سبز فضای ایجادآموزشی • های واحد در گو بلند از کمتر استفادههمجوار • مدارس در تفریح های زنگ زمانی هم

17

آوری یاد

هر ازاء به مربع هزارمتر دو حداقل ابتدايي مدارس برايصدنفر هر براي مربع متر هزار اضافه به آموز دانش صد

است . الزم فضا اضافي محصلمتر هزار چهار حداقل ، متوسطه و راهنمايي مدارس براي

متر هزار اضافه به آموز دانش نفر صد هر براي مربعنفر صد هر براي مربع

است . الزم فضا اضافي محصل

متراژ حداقل فوق معيارهاي براساسمدرسه در آموز دانش هر ازاء به 6الزم

.8تا بود خواهد مربع متر 

18

مدرسه ورزش و بازی زمین

كافي • قدر به بايد بازي زمينكه باشد داشته وسعت

برخورد و ازدحام ايجاد بدوندانش فعاليت ، بازي ضمنفراهم راحتي به را آموزاننظر. در با شرايط اين كند

w تقريبا مساحتي گرفتنهر براي مربع متر ده معادل

است . مطلوب آموز دانش

19

:1تبصره

،مدارس اي حرفه فني مدارس احداث برايمورد حسب كارودانش ومدارس روزي شبانه

درماده شده اشاره زمين بر اين 2عالوه ، كارگاه احداث جهت كافي زمين بايد آييننامه

، ورزشي فضاهاي ، اختصاصي آزمايشگاهآشپزخانه ، خوري غذا سالن ، خوابگاه

. شود وانباردرنظرگرفته

20

:2تبصره

ابتدايي هاي دوره براي مدارس طبقات تعدادودرصورت دوطبقه االمكان حتي وراهنماييدبيرستانها وبراي طبقه سه حداكثر ضرورت

وكارودانش اي وحرفه فني وهنرستانهاياست . مجاز حداكثرچهارطبقه

21

:3تبصره

خوري ، غذا سالن ، خوابگاه احداث ضوابطحمام ، ،بوفه سردخانه ، انبار ، آشپزخانه

نامه . .. آئين براساس و بهداشتي سرويسهاي، 13ماده آشاميدني ، خوراكي مواد قانون

طراحي ومعيارهاي وضوابط وبهداشتي آرايشي ، نوسازي سازمان وپروشي آموزشي فضاهاي

گردد كشوررعايت مدارس وتجهيز توسعه

22

:4تبصره

تجهيزات ، وساختمان يابي كارمكان آييناستاندارد با ميبايست مدارس بوفه وبهداشت

صنعتي 4072 وتحقيقات استاندارد موسسه. باشد داشته مطابقت ايران

23

: 3ماده

مدارس ساختماني هاي نقشه است الزممختلف درمقاطع مرتبط وسايرفضاهاي

برا و بهداشتي معيارهاي با منطبق تحصيليطراحي درضوابط موجود های استاندارد ساس

توسعه ) نوسازي، سازمان به مربوط فضاهاوبند كشور مدارس ملي 7وتجهيز استاندارد

شماره استاندارد 2086ايران موسسهشود ( طراحي ايران صنعتي وتحقيقات

24

:4ماده کالس های دیوار

• " كامال بايد كالسها ديوارهايبدون ، خشك

تاارتفاع درز، صاف وحداقلازسنگ ها پنجره كف

وبقيه شده استفاده مناسبجدول با مطابق ديوار سطح

آموزش فضاهاي رنگرنگ كاري نازك وجداول

. الزم وتمهيدات گردد آميزيانتقال از جلوگيري جهت

انجام مجاور كالس به صوتشود.

25

آموزشی فضاهای رنگ

و • ها فضا رنگ مدارس دردلیل به ، آموزشی تجهیزات

کودکان روحی و سنی شرایطحساسیت از نوجوانان و

زیرا . است برخوردار بیشتریشادابی باعث تواند می امر این،تحرک روانی آرامش ، نشاط ،

. و گردد آموزان دانش تالش و . دهد افزایش را یادگیری فرآیند

زمینه میتواند که همچنان،بی خمودگی کسالت

و ،اضطراب ،عصبانیت تحرکی . آورد فراهم را آنان افسردگی

26

• ، سنی شرایط باید رنگ از مطلوب وری بهره براییک هر کارکرد و فضا از گان کننده استفاده جنسیت

گیرد . قرار توجه مورد ها فضا ازاز • معموال کالس داخلی های دیوار آمیزی رنگ برای

نظیر آرام های بژ رنگ و .کرم میشود استفادهسرد • های رنگ از میتوان ها پله راه و ها رو راه برای

نظیر آرام رنگ ، آبیو کم .سبز کرد استفادهفضای • ویژگی لحاظ به بهداشتی های سرویس در

است . تر مناسب سفید رنگ از استفاده ، آموزشیغذا • آنها در که اماکنی و ورزشی های ،فضا سالنها در

گرم های رنگ هماهنگی از ،میتوان شود می صرفو نارنجی ، قرمزماندد .زرد، شود استفاده

27

:5ماده ،مسطح مقاوم بايد ها وپله راهروها ، كالسها كف

نباشد ولغزنده بوده شستشو وقابل

28

:6ماده

صاف بايد كالسها سقفشكاف و درز بدون ،. باشد روشن رنگ وبه

29

:7ماده

بايد • درس كالس تابلوكه مناسب درمحلي

ميرسد آن به نوركافيودرمعرض داشته قرار

آموزان دانش كامل ديدمناسب سبز رنگ وبه

تا باشد، وغيربراقبراثر خيرگي ازايجادنورجلوگيري بازتاب

كالس. تابلو فاصله گرددرديف اولين از درس

از نبايد آموزان دانشباشد 2/20 کمتر

30

کالس تابلو

قرار • مناسبي ارتفاع در بايد تابلولب كه نحوي به تخته هگيرد فوقاني

شان 50سياه از باالتر متر هسانتيو دبستاني سانتي 70-80محصلين

شان از باالتر مقطع همتر محصلين. شود واقع متوسطه

31

کالس تابلوساخته • تابلو زير در سكويي بايست مي

كالس كل بر آموز دانش تسلط تا شودسكو ارتفاع حداكثر باشد پذير 20امكان

با تابلو ارتفاع و طول و است متر سانتيآموزان دانش تحصيلي مقطع به توجه

. است متغیر

32

:8ماده

بايد حداقل دركالس آموز نفردانش هر 1/25برايشود . درنظرگرفته سطح مترمربع

درس كالس براي قبول قابل ابعاد متر 8حداكثرو سقـــف . 7طول ارتفاع ميباشـــــد مترعرض

از نبايـــد متركمترباشد.3كالس

33

تهویه تهويه • راههاي داراي بايست مي درس كالس

تنفسي هواي تأمين امكان و بوده مناسبداشته را آموزان دانش تعداد با متناسب مطبوعنظر در سطح ابتدايي مدارس در فضا اين باشد

آموز دانش هر براي الزم فضاي و شده گرفتهاست 4/5 مكعب متر

34

:9ماده

براي ) ( بدن فيزيكي مناسبات ارگونومي ضوابطبايد تحصيلي مختلف هاي دوره آموزان دانش

سازمان طراحي وضوابط معيارها براساسوبند وكار محيط سالمت ومركز مدارس نوسازي

شماره 6 ايران ملي موسسه 2086استانداردساخت در ايران صنعتي وتحقيقات استاندارد

باشد منطبق ، ات تجهيز

35

نيمكتها و ميز بلندي اندازه

به • ها نيمكت و ميز بلندي و اندازهيا درس ، نوع ها بچه قد و سن

( ، درس كالس آنها فراگيريكتابخانه ، كارگاهها ، آزمايشگاهها

بستگي ( رسم و نقاشي كالس ، هاكالس نيمكت يا و صندلي و ميز دارد

آموز دانش براي و مناسب وقتينيمكت روي وي اگر كه است راحتكف به آزادي به پايش كف نشستيا نيمكت پشتي و شود مماس اتاق

و بوده متمايل عقب به كمي صندليزاويه نيمكت سطح 105يا 100با

. در ميزبايد بلندي باشد داشته درجه. گيرد قرار آموز دانش ساعد سطح

36

نيمكت و ميز سطح

ها نيمكت و ميز سطحصيقلي و صاف بايدنه ولي باشد تميز و

و زده زنگ و براقرو اين از ، دار لعابچوبهاي از استفاده

به نسبت طبيعيمزيت ديگر مواد

بايد . ميز سطح داردزاويه با ماليم شيبي

از 15تقريبي درجهداشته پايين به باال

باشد

37

:10ماده

مشرف هاي پلهپرتگاه به

بايد درمدارسنبوده لغزنده

نرده وبهمجهز مناسب

باشد

38

:11ماده

در پله ارتفاع حداكثر 18مدرسه

سانتيمتروحداقل آن 30عرض

وطول متر سانتيمتر یک حداقل آن

30و سانتیمترباشد.

39

:12ماده

ضوابط طبق ، استثنايي مدارس نقشهمعلولين براي موجود واستانداردهاي

همكف درطبقه وكالسها بوده. شود درنظرگرفته

40

:13ماده

براي ، خارج فضاي به مشرف هاي پنجره دروسيمي توري به بايد حشرات ورود از جلوگيري

طبقات هاي وپنجره باشند مجهز مناسبفوق برمورد عالوه پرتگاه به مشرف فوقاني

( . ازجام باشد ثابت كتيبه يا محافظ نرده داراي). نشود استفاده بزرگ شيشه

41

و تهويه از استفاده منظور به كالسها پنجرهنصب زير نحو به بايد طبيعي نور از برخورداري

:شود

سمت – يك در االمكان حتي بايد ها پنجره الفمقابل کالس نور تابش و خيرگي بروز از تا باشد

هم روبروي هاي پنجره نصب ، كند جلوگيريچشم خيرگي موجب چون است نامطلوب

. شود مي آموزگارشمالي – بصورت و سمت يك در بايد ها پنجره ب

به شديد نور برخورد از تا گيرد قرار جنوبي يا. كند جلوگيري خيرگي ايجاد و ميزها سطح

42

از – تا باشد ممكن حداقل بايد پنجره بين فضاي ج. نمايد جلوگيري كالس وسط در سايه ايجاد

بايد- ها پنجره كالس 120د كف از متر سانتيتا و تا 20باالتر يابد ادامه سقف زير متر سانتي

. برساند كالس به را نور حداكثرمناسبي – گير سايه يا كركره از بايد ها پنجره ه

زياد و مستقيم نور تابش تا باشد برخوردار. نشود آموزان دانش چشم خيرگي موجب

و- دكور ، عكس نصب با نبايد را ها پنجره نور و. كرد كم ديگر نورگير عوامل

43

قسمت – كه شود ساخته چنان بايد ها پنجره حآن باالي و زير قسمت دو و ثابت آن مياني

تهويه منظور به آساني به بتوان كه باشد متحركآلوده و گرم هواي تا نمود استفاده آنها از كالس

قسمت از مطبوع و سرد هواي و خارج باال از. شود كالس وارد پنجره زيرين

 

44

:14ماده

سال خرد آموزان دانش كالستر پايين طبقات در بايد

. قرارگيرد ساختمان

45

:15ماده

وتراس بالكن هرگونه ايجاداست ممنوع كالس با مرتبط

.

46

: 16ماده

، آزمايشگاه ، كارگاه اجتماعات سالنعمومي واتاقهاي ورزشي مكانهايطوري مدرسه ساختماني درنقشه

براي مزاحمتي كه شود منظورنياورد بوجود درس كالسهاي

.

47

:17ماده

بايد خواب اتاق مساحت روزي شبانه درمدارسسازمان فضاي طراحي استاندادهاي مطابق

سالمت ومركز مدارس وتجهيز توسعه ، نوسازيحدود خواب هراتاق براي ، وكار مربع 40محيط متر

ظرفيت 4با به دوطبقه .) 8تخت هر برای باشد نفر.(5نفر شود گرفته نظر در سطح مربع متر

نبایستی: عمومی اتاق هر افراد تعداد حداکثر تبصرهاز . 8بیش باشد نفر

48

: 18ماده

قابل • بايد آن ميزهاي وسطح آزمايشگاه كفشيميايي ومواد حرارت به ونسبت شستشو

. باشد مقاوم وغيره

49

:19ماده

ملي استاندارد با بايد مصرف مورد موسسه 1011و1053آب. باشد داشته مطابقت ايران صنعتي وتحقيقات استاندارد

: 1تبصره روستا آب شبكه به مدرسه بايد دارند كشي لوله آب كه روستاهايي در

. شود متصل:2تبصره

شبكه آب قطع با ويا نيستند برخوردار كشي لوله ازآب كه درمدارسيذخيره . ، بهداشتي آب ازمنبع استفاده با است الزم ميباشند مواجه

وبراي ضوابط رعايت با بهداشتي وسايرمصارف شرب نياز مورد آبحداقل آموز " 15هردانش براي . ضمنا گردد تامين روز در ليتر

هرنفر براي ليتر يكصد مصرفي آب ميزان حداقل روزي شبانه مدارس. شود درنظرگرفته

50

: 3تبصرهداراي بايد آموزشگاه عمومي آبخوري

: باشد زير شرايطشستشو - قابل آبخوری محوطه كف الف

طرف به ومناسب كافي شيب وداراي. باشد فاضالب مجراي

قابل- ازجنس بايستي آبخوري ديوارلبه ب ) شيب) وداراي بوده نظيركاشي شستشو

مجراي طرف به ومناسب كافي. باشد فاضالب

شستشو- قابل ازجنس آبخوري ديواراطراف جباشد) ...( . و سنگ سراميك، ، كاشي نظير

بايد- آموزان دانش عمومي آبخوري دگردد مجهز سردكن آب يا مناسب باشيرهاي

هر بـــراي شير 45وحداقــــل يك نفرآبخوري

سن . با متناسب شيرآن ارتفاع شود بيني پيشتحصيلي مختلف هاي دوره در آموزان دانش

(100-75. باشد ( زمين ازسطح سانتيمتربهداشتي - سرويسهاي از خارج بايد آبخوري ه

فاصله وبا بهداشتي شرايط وبارعايت.15حداقل گردد احداث متر

51

و مناسب توالت وجود ضرورتمدارس در بهداشتی

آبهای ،هواو خاک آلودگی ،موجب مدفوع بهداشتی غیر دفع . تغذیه برای محیطی چنین شود می زمینی زیر و سطحی

مناسب موذی حیوانات و حشرات ،تکثیر گذاری تخم ،نقش . مستقیم غیر و مستقیم طور به موضوع این است

قبیل از انگلی و ای روده های بیماری انتقال در موثری . این به توجه با دارد کودکان اسهال و حصبه ،شبه حصبهبه سادگی به که ادرار و مدفوع راه از آلودگی و مسایل

های بیماری گیری همه و سرایت موجب دست وسیلههای سرویس بهداشت به باید شود؛ می مختلف

. ) شود ) – – توجه و دقت نگهداری تعمیر نظافت بهداشتی

52

در عمومی بهداشت وضعیت کلی طور بهبا مستقیم ارتباط مدارس مانند اجتماعی

سرویس بهداشتی شرایط و ساختمان وضعیت . نظافت عدم دارد آن در مستقر بهداشتی های

از آموزان دانش خودداری موجب که توالتهادر . ادرار ماندن موجب شود می توالت به رفتن

تکثیر و رشد برای را زمینه و شده مثانههای بیماری باعث و کند می آماده ها میکروب

آموزان – دانش در کلیوی ادراری دستگاههاه. توالت از استفاده دیگر سوی از میشود

دانش در واگیر های بیماری به ابتال زمینه آلوده. کند می فراهم را آموزان

53

:20ماده توالتها تعداد

ازاء به درمدرسهحداقل 40هر نفر

توالت چشمه يكيك 60وهر نفر

دستشويي شود درنظرگرفته

54

: 1تبصره توالتهاودستشوئيها بهداشتي مشخصات

مندرج موارد با مطابق واجرا ازنظرطراحي.2درماده باشد نامه آيين اين

: 2تبصره •آموزان • دانش سن با متناسب دستشوئيها ارتفاع

تحصيلي ) مختلف هاي 60-75دردوره. باشد ( زمين سانتيمترازسطح

55

: 3تبصره

صابون • از استفادهدردستشوئيها مايع

كه بوده ضروريتوسط بهتراست

صابون ثابت مخزنكشي ولوله مايعدستشوئيها روي

. شود انجام

56

: 21ماده

استانداردهاي براساس بايستي فاضالب دفع نحوه. شود واجرا ،طراحي ازنظربهداشتي موجود

57

: 1تبصره . ) دفع ) ندارند اگو فاضالب دفع سيستم كه مناطقي

طبق تانك سپتيك ويا جاذب چاههاي به فاضالبطبق بايستي آن وطرح گرفته انجام بهداشتي اصول

و آموزشي فضاي طراحي ومعيارهاي ضوابطوتجهيزمدارس توسعه ، نوسازي سازمان پرورشي

. گردد واجرا كشورتهيه

:2تبصرهطراحي براساس فاضالب چاه يا تانك سپتيك حجممدرسه ظرفيت به باتوجه ازنظرمعماري پروژه

ميگردد وتعيين محاسبه

58

ها کالس نورو آموزشی فضاهای طراحی در مهم اصول از یکی نور

بیشتر . کارایی برای است بصری آسایش تامینایجاد نیز و فردی بهداشت رعایت و آموزان دانش

کافی کالسها نور باید آنها در خواندن درس به رغبتکه . شود تنظیم ای گونه به باید کالس نور باشد

نشستن محل از خوب دید بر عالوه آموزان دانش . نور و ببینند را کالس تخته معین فاصله از بتوانند خود . نور بهترین نگردد چشم خیرگی و زدگی چشم باعث

طریق از که است خورشید طبیعی نور از استفاده . میگردد تامین ها پنجره

باشد. نداشته امکان طبیعی نور تامین که صورتی در . کرد استفاده مصنوعی نور از میتوان

59

يادآوري

بايست • مي مصنوعي چه و طبيعي چه نور ميزان. باشد آموز دانش ديد با متناسب

مستقيم • تشعشع با كه تند نورهاي از استفاده ازسيستم ) يا كالس در خورشيد تابش نوراني منبعمي چشم خيرگي موجب كه برق مستقيم نوري

. گردد ( اجتناب شودكف • ، ديوراها سطح به تند نورهاي انعكاس از

به جلوگيري كالس تابلو ، ميز ، اتاق سقف ، اتاق. نشود چشم خستگي و خيرگي موجب تا آيد عمل

• 

60

ها : کالس نور روشنایی تامین در موثر عوامل

گیر • نور های پنجره ابعادتدریس • تخته نوعکالس • رنگو • میز و کالس در موجود وسایل شفافیت و رنگ

کالس صندلی

61

:22ماده

االمكان • حتي بايد كالسهاشوندكه ساخته طورياستفاده نورطبيعي از " پنجره . ترجيحا نماينددانش چپ درسمت هاو شود تعبيه آموزان

پنجم يك حدود آنها سطح . باشد كالس مساحت

62

: 1تبصره نور از اجبارا كه كالسهايي ويا شبانه كالسهاي درمورد

برابر بايستي روشنايي شدت مينمايد استفاده مصنوعيايجاد 300 – 500 كه باشد طوري تابش نحوه و بوده لوكس

. ننمايد آموزان دردانش خيرگيبرابر بايستي راهروها نور وبراي 100 – 150ميزان لوكس

حداقل ودستشوييها ها توالت ، لوكس 50- 100رختكن. شود درنظرگرفته

:2تبصره درمدارس اي وحرفه فني كارگاههاي براي روشنايي شدتموضوع كار بهداشت معيارهاي با مطابق وآزمايشگاهها

شود .85ماده رعايت ايران اسالمي كارجمهوري قانون

63

: 23ماده

جهت مناسب حرارت درجهبين درجه 18-21كالسها

ورطوبت گراد - 60سانتي50. ميباشد درصد

64

تبصره :ضوابط بايد كالسها گرماي تامين درمورد

: شود زيررعايتگازي بخاريهاي بخصوص گرمايشي وسايل

از حاصل وگازهاي بوده استاندارد بايد مدارسازكالس خارج به حرارت مولد دستگاهها سوخت

سوخت براي را اكسيژن حداقل تا شود هدايتوجود سوزي آتش خطر كند مصرف كامل

بطوريكنواخت را كالس وفضاي باشد نداشته (. رعايت كامل بطور ايمني نكات نمايد گرم

گردد.( .

65

گرما تامین

باشد نحوي به بايد مصنوعي تهويه سيستم انتخابحداكثر كالس در در 6كه و ساعت در ليتر

هال و جابجا 4/5راهروها هوا ساعت در ليتربايستي كالس جهت گرما تأمين مورد در شود

از حاصل گازهاي w مستقيما حرارت مولد دستگاهحداقل و ننمايد وارد كالس فضاي به را سوختو نمايد مصرف كامل سوختن جهت را اكسيژن

را كالس فضاي و نداشته سوزي آتش خطر. نمايد گرم يكنواخت بطور

66

مدارس ایمنی

یا و مدرسه محیط در ایمن غیر شرایط وجودبروز . میشود حادثه بروز موجب انسانی خطای

در رنج و درد ایجاد بدلیل انسانی جنبه از حادثهو گناه احساس لحاظ به و دیده صدمه فرد

سلب موجب حادثه آورنده بوجود فرد در تقصیر . از میگردد جسمی آسایش و روحی آرامش

از توان جبران و درمان برای نیز اقتصادی لحاظدر . که آید می وارد مالی های ضرر رفته دست

هم معلولیت یا مرگ و حادثه شدت صورتو روانی های آزردگی جامعه هم و خانواده

. میشوند متحمل را اقتصادی زیانهای

67

مدارس در ایمنی

وسایل • و سرمایشی و گرمایشی وسایل از استفاده ، ایمن نا های پریز کلید و کشی سیم و استاندارد غیرحوادث بروز و ایمن غیر شرایط در آزمایشات انجام

افزایش را حوادث ایجاد خطر طبیعی بالیای از ناشینوجوانان . و کودکان حفاظت برای کلی طور به میدهد

زیر عوامل طبیعی بالیای و مختلف حوادث برابر در: گیرد قرار توجه مورد باید

نوجوانان • و کودکان به آموزشاحداث • و طراحی در ایمنی مقررات و قوانین رعایت

ها ساختمان

68

:24ماده

اين مشمول آموزشي مراكز كليهوسائل به مجهز بايد نامه آئينواز بوده حريق واطفاء اعالم

بيني پيش بايستي نظرطراحيالزم هاي

ورودي راههاي تامين جهتبه باتوجه اضطراري وخروجي

وتعداد مدرسه ظرفيتراهها . اين آيد عمل به طبقات

با ويژه عالئم با بايستيمحل تا گردد مشخص سبز رنگ

. گردد مشخص اضطراري فرار

69

:1تبصره مواقع براي فرار دوراه حداقل

داخل ازهرنقطه كه اضطراريباشد، روئيت قابل ساختمان

تخليه امكان وبايستي است الزمدر ساكنين

گردد ميسر زمان ترين كوتاهفرار مسيرهاي اي سازه واجزاء

. باشند مقاوم حريق درمقابل: 2تبصره

ايمني هاي سازه طراحي اصولملي استاندارد طبق مدارس

و 4571 استاندارد موسسهرعايت ايران صنعتي تحقيقات

گردد.

70

:25ماده

، اداري قسمتهاي ، راهروها ، كالسها كليهتوالت ، آشپزخانه ، ناهارخوري ، خوابگاه

كارگاه ، ورزشي سالن محوطه ، ودستشوييدرب بهداشتي دان زباله داراي بايد وآزمايشگاهباشند مناسب وتعداد باظرفيت زنگ ضد دار،

وتميز شستشو موقع وبه تخليه وروزانهگردند.

71

:26ماده

مدارس درمحوطه وحوضچه حوض هرگونه وجوداست . ممنوع

72

:27ماده

شستشو وقابل مقاوم جنس از بايستي وآزمايشگاه كارگاه وكف ديوارهاوكف) . . . ( باشد و موزاييك ، موزائيك ، سراميك ، كاشي. باشد شوي كف طرف به مناسب شيب وداراي نبوده لغزنده

: 1تبصره . باشد مايع وصابون دستشويي به مجهز بايستي وكارگاه آزمايشگاه

: 2تبصره جهت سالن حجم با متناسب تهويه دستگاه داراي بايد وكارگاه آزمايشگاه

. باشد هوا تهويه: 3تبصره

باماده مطابق وكارگاه درآزمايشگاه كار ايمني 1وتبصره 85دستورالعملودستورالعمل 96ماده ايران اسالمي جمهوري كار قانون

وقابل مناسب ودرمحل تهيه مورد حسب وكارگاه كاردرآزمايشگاه ايمنيگردد نصب رويت

73

:28ماده بهداشتي • خدمات اتاق داراي بايستي هرمدرسه

فعاليتهاي انجام جهت كامل تجهیزات به مجهزدرماني ) بهداشتي معاينات اي تغذيه و بهداشتی

، سنجي بيماريابي، بينايي شامل آموزان دانش - وتغذيه بهداشت آموزش رشد پايش و شنوايي

اوليه كمكهاي آموزان دانش و كاركنان به. باشد . . . ( و حادثه بروز درمواقع

74

:29ماده

هر كه 15براي مدرسه يك ، همجوار مدرسهدانش سالمت پايگاه مدرسه دارد مركزيتپايگاه . درمدرسه شود درنظرگرفته آموزان

حداقل مساحت به فضايي ، مربع 30سالمت متر ) تخصصي) معاينات انجام جهت اتاق سه شامل

وتجهيزات لوازم باكليه آموزان دانششود . داده اختصاص نياز مورد

75

:30ماده

بايد • درهرمدرسهازاءهردانش به

مترمربع/. 5آموزسبز فضاي

درنظرگرفته شود.

76

:31ماده

جلوگيري • منظور بهايجاد از

گردوغباردرمحيط محوطه مدرسه،

با بايد مدرسهبتون يا آسفالتآن نظاير و كف. گردد مفروش

77

:32ماده

• ، دبستان پيش از اعم آموزشي مراكز كليهمراكز دبيرستان، ، راهنمايي مدرسه ، دبستان

اي وحرفه فني مدارس ، دانشگاهي پيشوامثال • وپرورش آموزش با مرتبط وكارودانش

. ميباشد نامه آيين اين مشمول آن

78

:33ماده

وتاسيس • احداث جهت بهداشتي صالحيت اخذماده قانون طبق ، 13مدرسه خوردني مواد

مركز ازسوي وبهداشتي آرايشي آشاميدني،درمان • ، بهداشت وزارت وكار محيط سالمت

است . اجرا الزم پزشكي وآموزش

79

موفق باشید