ه

ه

:موضوعمسئولیت وتحدید مسئولیت

مالک کشتی

گردآورندگان:رسول بیات ـ سعید فرهنگی فر

استاد: دکتر فیضی

مقدمه

گرچه ممکن است که مالک کشتی،مبادرت به حملو نقل کاال نماید و متصدی حمل و نقل نیز محسوب

شود اما مسئولیت های مالک کشتی به صرف مالکیت کشتی شامل مواردی است که جدا از عنوان متصدی حمل و نقل قرار می گیرد یعنی

ممکن است که متصدی حمل و نقل مستاجر کشتی باشد نه مالک کشتی.لذا در این تحقیق مسئولیت

های مالک کشتی را به لحاظ مالکیت کشتی بررسی میکنیم.

مسئولیت شخصی و ناشی از فعل غیر برای مالک کشتی

الف( مسئولیت شخصی:مالک کشتی شخصا مسئول اعمال و تعهدات و قصور و خطا

69های خود می باشد.م ب( مسئولیت ناشی از فعل غیر:

مالک کشتی مسئول عملیات فرمانده و قراردادهایی است که وی ضمن انجام وظایف خود منعقد می کند.همچنین مسئولیت عملیات کارکنان کشتی و ماموران مجاز که از طرف مالک به

خدمت در کشتی گماشته شده اند نیز با مالک می باشد. درصورتی که مستاجرکشتی هزینه کارکنان،خوارو بارو

اداره امورکشتی و دریانوردی را شخصا به عهده گرفته باشد از نظرمسئولیت های مربوط به کشتی درحکم مالک

کشتی است.

حوزه مسئولیت مالک در قانون دریایی

براساس قانون دریایی درمواردی براثرتقصیرات مالک و یا کارکنانتحت اختیاراو مسئولیت هایی متوجه او شده است ازجمله:

17عدم ثبت به موقع کشتی.م-75تلفات جانی یا صدمات بدنی وارد به اشخاص.م-75تلف و نقص وارده به اموال.م-مطالبات مربوط به نجات کشتی و خسارات مشترک.-مطالبات فرمانده و کارکنان کشتی.-خسارات وارده به تاسیسات بندری.-

ازموارد عمده مسئولیت مالکین کشتی تصادم کشتی هاست که ازدیدگاه حقوق دریایی تصادم مبین بر خورد دو کشتی با یکدیگر

است وبرخورد کشتی با وسایل کمک ناو بری و اسکله ها را دربرنمی گیرد.

مسئولیت ناشی از تصادم

اگر تصادم در نتیجه خطای یکی ازکشتی ها باشد جبرانخسارت به عهده طرفی است که مرتکب خطا شده

ق.م.ا(339ق.م، م335ق دریایی،م 164است.)م میزان مسئولیت هرکشتی خواه نسبت به خسارات وارده

به کشتی دیگر و خواه نسبت به بار و اشیا متناسب با درصد تقصیر آن در بروز تصادم تعیین می شود ولی

چنانچه دالیلی برای تعیین میزان تقصیر وجود نداشته باشد مسئولیت بین آنها به نحو تساوی تعیین می شود.)م

ق دریایی(165 کشتی های مقصر نسبت به خسارات ناشی ازفوت و

صدمات بدنی در برابر اشخاص ثالث متضامنا مسئول 165هستند. م

مسئولیت مالک براساس كنوانسيون بين المللي مسؤوليت مدني 2001براي خسارت آلودگي نفتی سوخت كشتي

مطابق کنوانسیون مذکور اگر نفت بادوام که ضمن حوادثدریایی از یک کشتی رها یا تخلیه شده موجب بروز خساراتی در قلمرو دولتهای عضو من جمله دریای سرزمینی آنها شود،

مسئولیت کامل جبران خسارت و هزینه های اقدامات پیشگیرانه به عهده صاحب کشتی یا بیمه گران است.

اگر بيش از يک شخص مسئول باشد، مسئوليت آنها تضامنيخواهد بود.

این کنوانسیون مواردی را به عنوان موارد معافیت مالککشتی از مسئولیت بیان می نماید. بدین منظور وی را در

صورت بروز خسارات ناشی از جنگ و حوادث طبیعی، حوادث ناشی از غفلت شخص ثالث و خسارات ناشی از غفلت یا

اشتباه مسئوالن عالیم دریایی یا وسایل کمک ناوبری معاف از مسئولیت می داند.همچنین اگر مالک کشتی بتواند ثابت نماید خسارت تماما\ یا جزئا\ ناشی از عمل زیاندیده با قصد ایجاد خسارت یا مسامحه وی بوده است ازمسئولیت معاف

است.

ه

دولتهای در شده ثبت های کشتی مالکان تکلیف به کنوانسیون اینبا ای محموله حمل صورت در مالی تضمین یا بیمه داشتن به متعاهد

. همین مبنای بر دارد اشاره فله صورت به نفت تن هزار دو از بیشحق که شود می صادر ای گواهینامه کشتی هر برای ها نامه ضمانتکشورهای سایر توسط باید و بوده ممنوع آن بدون ها کشتی تجارت

. شود شناخته ارزش واجد میزان همان به نیز متعاهد

ماده نیزبراساس داخلی قوانین رودخانه 6در و دریا حفاظت قانوننفتی آلودگی از مرزی و 1389های نفتکش ها و کشتی ها کلیه

مقابل در قانون این موضوع آبهای به ورود هنگام موظفند شناورهاشده بیمه نفتی مواد به آبها آلودگی از ناشی احتمالی خسارات

جبران. جهت مالی تعهدنامه ای است الزم صورت این غیر در باشندجزای صورت این درغیر باشند داشته همراه به احتمالی خسارات

. است شده گرفته نظر در مالکان تخلفات برای نقدی

2007مسئولیت مالک براساس کنوانسيون بين المللي نايروبي درباره انتقال الشه کشتيها

با آگاهي از اين واقعيت که الشه كشتيها، در صورت عدم انتقال ممکن است سبب ايجاد خطري براي دريانوردي يا محيط زيست دريايي شوند کنوانسیون تعهداتی را برمالکان و دولت ها بار کرده است که در

صورت تخلف مسئولیت های کیفری یا مدنی را در نظر گرفته است.

مالک ثبت شده بايد الشه کشتي را که مشخص شده ايجاد

خطر مي نمايد، انتقال دهد. اگر مالک ثبت شده ،الشه کشتي را ظرف مهلت مقرر در اين كنوانسيون انتقال ندهد، يا نتوان

با مالک ثبت شده تماس داشت، دولت تحت تأثير مي تواند به هزینه مالک الشه کشتي را از طريق عملي ترين و سريع ترين

روش های ممکن سازگار با مالحظات ايمني و حفاظت از محيط زيست دريايي انتقال دهد.

:مسؤوليت مالک با رعايت اين كنوانسيون، مالک ثبت شده مسؤول

هزينه هاي جانمايي، عالمتگذاري و انتقال الشه کشتي به موجب اين كنوانسيون مي باشد، مگر اين که مالک ثبت شده ثابت کند که

سانحه دريايي که موجب ايجاد الشه کشتي شده است: الف( ناشي از جنگ، عمليات خصمانه، جنگ داخلي،

شورش يا پديده اي طبيعي با ويژگي استثنائي، اجتناب ناپذير و غيرقابل دفع بوده است؛

ب( تماما\ ناشي از فعل يا ترک فعل شخص ثالث با قصد ايجاد خسارت بوده است؛ يا

پ( تماما\ ناشي از غفلت يا فعل زيانبار ديگر هر دولت يا مرجع ديگر مسل نگهداري چراغها يا ساير وسايل کمک ناوبري

در اجراء آن وظيفه بوده است.

ه

براي ثبت شده مالک حق بر کنوانسيون اين در چيز هيچبين المللي يا ملي نظام هر موجب به مسئوليت تحديد

دعاوي مسؤوليت تحديد کنوانسيون مانند اعمال، قابلمصوب شده، 1976دريايي، اصالح آن طورکه ميالدي. نمي گذارد تأثير

: ديگر مالي تضمين يا اجباري بيمهو تن سيصد ناخالص ظرفيت با کشتي شده ثبت مالکاست ملزم برمي افرازد را عضو دولت يك پرچم که باالتر

يا بانک يک ضمانتنامه مانند ديگري مالي تضمين يا بيمه کهاين موجب به مسئوليت پوشش براي را مشابه مؤسسه

موجب به مسئوليت حدود معادل ميزاني به کنوانسيون. باشد داشته همراه به حاكم بين المللي يا ملي نظام

مسئولیت مالک براساس کنوانسیون بین المللی ایمنی جان اشخاص در 1974دریا مصوب

که شده داشته نگه آماده لحاظ هر از کشتی اینکه از کردن حاصل اطمینان منظور بهوضع برود، دریا به آن داخل اشخاص و خود برای خطر ایجاد بدون و کامل ایمنی با

بازرسی مورد باید پروتکل این و کنوانسیون مقررات مطابق آن تجهیزات و کشتیقرارگیرد.

نوع هیچ شد، کامل پروتکل این و کنوانسیون موجب به بازرسی هر اینکه از بعدبازرسی تحت دیگرقسمتهای و تجهیزات ماشین آالت ، ساختاری ترتیبات در تغییری

. گیرد انجام نباید اجرایی دستگاه مجوز بدون

یا کشتی ایمنی بر که شود یافت نقصی یا دهد رخ کشتی یک برای حادثه ای که هرگاهمالک یا فرمانده بگذارد، تأثیر تجهیزات دیگر یا تجارت تجهیزات تکمیل یا آن کارایی

یا شده معرفی بازرس اجرایی ، دستگاه به را موضوع وقت دراسرع باید کشتی . اگر کند گزارش مربوط گواهینامه صدور مسئول شده شناخته رسمیت به سازمان

به فوری را مراتب باید کشتی مالک یا فرمانده است ، دیگری عضو بندر در کشتییا شده معرفی بازرس و کند گزارش نیز بندر صاحب کشور صالح ذی مقامات

گرفته صورت گزارشی چنین که کند ثابت باید شده شناخته رسمیت به سازماناست .

مسئولیت مالک براساس كنوانسيون بين المللي جلوگيري از آلودگي ناشي از كشتيها )مارپل(

اين مقررات دربرگيرنده منابع گوناگون آلودگي ناشي از كشتيها بوده و هدفاصلي آن، حذف آلودگي عمدي محيط زيست دريا بوسيله نفت و ساير مواد مضر

و كاهش تخليه چنين موادي بصورت عمدي و يا غيرعمدي، از طريق اعمال قوانين و مقررات بر كشتي ها و بنادر مي باشد. و دولتها موظف اند مجازات

هایی را برای خاطیان وضع نمایند.:ضمائم مارپل I.مقررات براي جلوگيري از آلودگي ناشي از نفت II.مقررات براي كنترل آلودگي توسط مواد مايع سمي بصورت فله III .مقررات براي جلوگيري از آلودگي توسط مواد مضر بسته بندي شده IV.مقررات براي جلوگيري از آلودگي توسط فاضالب كشتي ها

V.مقررات براي جلوگيري از آلودگي توسط از زباله كشتي ها VI.مقررات براي جلوگيري از آلودگي هوا ناشي از كشتي

و ضمايم 1381 آن در سال 5 و 2، 1دولت جمهوري اسالمي ايران به سه ضميمه ملحق گرديده و بر اساس ضمائم كنوانسيون مارپل، بنادر 1388 در سال 6 و 3،4

بايد به تسهيالتي در جهت دريافت مواد زائد از كشتيها مجهز شوند و مواد زائد مربوط به مواد نفتي و ضايعات نفتي، روغن سوخته ،آب و زباله را از شناورها دريافت كنند.

ه

مقررات براي جلوگيري از آلودگي ناشي از نفت1ضميمه : تن و باالتر و 150اين ضميمه در مورد همه تانكرهاي با ظرفيت ناخالص

تن و بيشتر اعمال مي گردد. تخليه 400ساير كشتيها با ظرفيت ناخالص مواد حاوي نفت به دريا در مناطق ويژه دريايي در هر شرايطي ممنوع و در

ساير مناطق از محدوديتهايي برخوردار مي باشد. تن و بيشتر و ساير كشتيهاي 150كليه نفتكشهاي با ظرفيت ناخالص

تن و بيشتر بايد "طرح اضطراري آلودگي نفتي بر 400غيرنفتكش با ظرفيت ( داشته باشند.SOPEPروي كشتي" )

مقررات براي كنترل آلودگي توسط مواد مايع سمي بصورت 2ضميمه :

فلهاين ضميمه براي كليه كشتيهايي كه مايعات مضر بصورت فله را حمل ميكنند اعمال مي گردد. بر اساس اين ضميمه موادي كه ممكن است باعث صدمه

به محيط زيست دريايي گردند، تخليه آنها به دريا ممنوع و باقيمانده اين مواد بايد به بندر تحويل داده شود.

مقررات براي جلوگيري از آلودگي توسط مواد مضر بسته 3ضميمه :بندي شده

اين ضميمه براي كشتيهايي كه حامل مواد مضر به شكل بسته بندي مي باشند اعمال مي گردد و مواد مضر به آن دسته اطالق مي گردد كه بر

( IMDG codeاساس مقررات حمل كاالهاي خطرناك از طريق دريا )خطرناك شناخته شده باشند. بر اساس اين ضميمه حمل و نقل مواد مضر ممنوع مي باشد مگر بر اساس شرايط معين شده مانند موارد بسته بندي،

عالمت گذاري، چسب زني، وجود اسناد و مدارك كافي، چيدمان كاال و محدوديت هاي ويژه در ارتباط با ايمني كشتي و حفاظت از جان افراد در

دريا باشد.

ه

مقررات براي جلوگيري از آلودگي توسط فاضالب كشتي ها4ضميمه : تن و بيشتر و قابليت 400اين ضميمه در مورد كليه كشتيها با ظرفيت خالص

نفر سرنشين اعمال مي گردد. بر اساس اين ضميمه 15حمل بيش از كشتيها بايد داراي سيستم تصفيه فاضالب و يا سيستم آسياب و ضدعفوني يا

مخازن نگهداري فاضالب باشند.

مقررات براي جلوگيري از آلودگي ناشي از زباله كشتي ها5ضميمه :اين ضميمه در مورد كليه كشتيها، شناورها، سكوهاي حفاري ثابت و يا شناور اعمال شده و تخليه زباله به دريا ممنوع مي باشد. زباله به معني ، ضايعات شناور، پارچه و مواد بسته بندي، كاغذ، شيشه، فلزات و بطري، انواع مواد غذايي و پسمانده هاي خانگي و عملياتي كشتي به استثنا ماهي تازه كه در

اثر فعاليتهاي معمول كشتي توليد مي گردند و ميبايست كه دفع شوند.تسهيالت دريافت زباله توسط بنادر بايد ارائه گردد و هر كشتي و يا شناور

موظف به داشتن طرح مديريت زباله و دفتر ثبت زباله مي باشد.

مقررات براي جلوگيري از آلودگي هوا ناشي از كشتي6ضميمه :ضميمه ششم شامل الزامات كنترلي درخصوص موادكاهنده اليه اوزن

( ،اكسيدهاي نيتروژن ،اكسيدهاي گوگرد،تركيبات CFC)شامل هالونها و معدني فرار ناشي از بارگيري مواد نفتي، گازهاي ناشي از سوزاندن مواد در كوره كشتي ، (تسهيالت دريافت مواد زائد در بنادر وكيفيت سوخت مصرفي

كشتيها مي باشد و هر گونه انتشارعمدي اين مواد ممنوع مي باشد.

تحدید مسئولیت مالک

درموارد زیر به شرط اینکه حادثه ناشی از تقصیرمالک ، یاعمد یا با علم به احنمال وقوع خسارت نباشد مالک می تواند

مسئولیت خود را تحدید کند:تلفات جانی یا صدمات بدنی به اشخاص )البته اگر مالک -

ثابت کند صدمه یا فوت براثر تقصیر یا غفلت مسافربوده می تواند جزئا یا کال از مسئولیت بری شود.(

فقدان یا خسارات وارده به اموال-

:البته در موارد زیر مالک امکان تحدید مسئولیت نداردمطالبات مربوط به نجات کشتی و خسارات مشترک -

دریایی)مالک کشتی یکی از افرادی است که تکلیف به شرکت در پرداخت پاداش عملیات کمک و نجات را دارد.(

مطالبات فرمانده و کارکنان کشتی -

میزان مسئولیت مالک کشتی در صورت تحدید مسئولیت

( ظرفیت- تن هر حسب بر مالی خسارات فقط الفریال 81000کشتی(

( ظرفیت- تن هر حسب بر بدنی خسارات فقط بریال 250000کشتی(

-� جمعا مالی و بدنی خسارات ریال 250000ج

بدنی 169000 خسارات ریالخسارت ر81000 مالییال

منابع

حقوق دریایی،دکتر مرتضی نجفی اسفاد( دکتر هوشنگ امید2حقوق دریایی )ج حقوق دریایی، حقوق حمل و نقل دریایی کاال. پرفسور آیوامی. ترجمه

دکتر پورنوریسایت سازمان بنادر و کشتیرانیقوانین و کنوانسیون های دریایی