ارزیابی آمادگی ثبت احوال خراسان جنوبی جهت بهره برداری از تجارب استقرار کارت ملی هوشمند در دنیا

2و اردشیر بحرینی نژاد* 1حسین مرادی عضو هیات علمی دانشگاه » ارائه دهنده«1

hsmoradi@birjandut.ac.irصنعتي بيرجند دانشیار دانشگاه مااليا، مالزي 2

bahreininejad@um.edu.my

پنل مدیریت سیستم ها و فناوری اطالعات

به نام خدا

1392 آذر 28

1

طرح کارت ملی هوشمند ایران

سال از طرح کارت ملی هوشمند ایران •. شروع به کار نموده است1388

هدف طرح•"ارائه یک مدل فراگیر به نحوی که بتوان کلیه

خدمات در فضای سایبر را بر اساس کارت هوشمند ملی برای خدمات روی کارت و خارج

]1[ کارت بصورت برخط یا آفالین ارائه داد”

آخرین وضعیت اجرای طرح•در مرحله پایلوت در کشور قرار دارد و این طرح وارد فاز سوم یعنی استقرار در کلیه ،به زودی

استان های کشور خواهد شد. 2

ضرورت تحقیق و شکاف تحقیقاتی موجود

مطالعه تجارب استقرار انواع کارت ضرورت •های هوشمند در سایر کشورها و بهره برداری

از این تجارب در سطح ملی و استانیفراوانی مطالعات در زمینه تجارب و عوامل •

کلیدی موفقیت و شکست پروژه های کارت هوشمند و یا کارت ملی هوشمند در سطح دنیا

)مانند (]9[ و ]8[، ]7[، ]6[، ]5[، ]4[، ]3[منابع

عدم وجود یک چارچوب یا مدل جامع در زمینه •تجارب استقرار کارت ملی هوشمند در ادبیات

3

ضرورت ارائه یک چارچوب جامع برای اهداف ارزیابی

ضرورت ارائه یک چارچوب جامع در زمینه •تجارب استقرار کارت ملی هوشمند جهت

بهره برداری در سطح ملی و استانیامکان استفاده از این چارچوب جهت •

ارزیابی میزان آمادگی استان های کشور جهت استقرار کارت ملی هوشمند ایران

سازمان مخاطب اصلی این چارچوب: •ثبت احوال کل کشور و ادارات کل ثبت

احوال کشور در استان های مختلف

4

سواالت تحقيق

میزان آمادگی ثبت احوال استان خراسان •جنوبی جهت بهره برداری از تجارب بین

المللی استقرار کارت هوشمند برای استقرار کارت ملی هوشمند ایران چقدر

است؟

با توجه به تجارب استقرار کارت هوشمند در •دنیا، نقاط ضعف برنامه ها و اقدامات

صورت گرفته توسط اداره کل ثبت احوال خراسان جنوبی جهت استقرار بی نقص

کارت ملی هوشمند ایران كدام است؟5

فرايند تحقيق

ارائه و بومی سازی چارچوب :فاز اول•خالقانه تجارب استانی و مهم استقرار

کارت ملی هوشمند الف: توسعه فرضیه ها و مدل مفهومی–ب: ارزیابی و بومی سازی فرضیه ها و مدل –

مفهومی

ارزیابی آمادگی کنونی ثبت : فاز دوم•احوال خراسان جنوبی جهت اجرای

طرح کارت ملی هوشمند

6

گام هاي فاز اول تحقیق

ارائه ]2[شرح کامل و نتایج این فاز از تحقیق بصورت مفصل در مقاله شده است

- مرور 1ادبیات و شناسای

ی تجارب

استقرار انواع

کارتهای هوشمند

در دنیا

- ارائه 2مدل

پیشنهادی جهت دسته بندی

تجارب استقرار

انواع کارت های

هوشمند

- ارائه 3چارچوب

پیشنهادی اولیه تجارب استقرار انواع کارت های

هوشمند

4 -ارزیابی و بومی سازی

چارچوب پیشنهادی اولیه تجارب

استقرار انواع کارت های

هوشمند

- ارائه 5چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار

کارت ملی

هوشمند در استان خراسان

جنوبی 7

فاز اول تحقیق: مرور ادبیات و 1گامشناسایی تجارب استقرار انواع کارت

های هوشمند در دنیاتجارب استقرار انواع کارت های هوشمند

شامل دو دسته ذیل می باشد که هر یک به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت:

تجارب استقرار کارت های هوشمند ملی در • که از ]5[و ]4[، ]3[تعدادی از کشورهای دنیا

این منابع، تجارب چند کشور اروپایی شامل کشورهای بلژیک، ایتالیا، استونی و جمهوری

مورد بررسی دقیق قرار گرفت]5[چک از منبع تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند در •

تعدادی از شرکت ها و سازمان های بزرگ ]9[ و ]8[، ]7[، ]6[دنیا

8

گام پنجم فاز اول تحقیق: ارائه چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی

استقرار کارت ملی هوشمندچارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت •

38 جنبه اصلی و 17 دسته، 5شامل ملی هوشمند استقرار کارت ملی هوشمند می مهم استانی تجربه

.باشدبا استفاده از یک مدل پیشنهادی این چارچوب •

جامع از نظر ساختاری و محتوایی چارچوبی نوآورانه، بی مانند می باشد.و

دسته تقسیم شده است:5چارچوب مذکور به •استانداردها و الزامات فنی1.کلیدیبرنامه ها و فرایندهای عملیاتی 2.الزامات استراتژیک و انگیزشی3.الزامات قانونی 4.الزامات هزینه ای5.

9

دسته بندی و جنبه های اصلی چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار

کارت ملی هوشمند در استان

10

...دسته بندی و جنبه های اصلی چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار

کارت ملی هوشمند در استان

11

فاز دوم تحقیق

از روش مصاحبه نیمه در این مرحله از تحقیق •ساخت یافته با مدیران و مسئوالن استانی

ثبت احوال خراسان جنوبی استفاده شد. در این مصاحبه از ”چارچوب نهایی تجارب •

مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند در استان خراسان جنوبی“ استفاده شد.

جهت اخذ بازخورد مدیران و مسئولین مربوطه •در استان، ستون جدیدی به نام معیار "وضعیت اقدامات صورت گرفته در خصوص این تجربه"

مذکور اضافه شدبه چارچوب

12

خالصه نتایج مصاحبه با مدیران و مسئولین اداره کل ثبت احوال

خراسان جنوبینتایج

مصاحبهمعیار وضعیت اقدامات صورت

گرفته در استان خراسان جنوبیتعداد

تجاربمحتوای معیار امتیاز

امتیاز 60

این تجربه اهمیتی ندارد و یا در برنامه های فعلی ثبت احوال

استان دیده نشده استامتیاز 1

1 در برنامه های سال آتی مورد

توجه قرار خواهد گرفتامتیاز 16

2 و یا پس از ابالغ طرح تا پایان سال

اقدامی در این خصوص به استان رفتگصورت خواهد

امتیاز 153

اقدام بخصوصی صورت پذیرفته و ماه آینده اقدامی 4 یا 3 یا طی

صورت خواهد گرفت

13

توزیع آماری اقدامات استان در ارتباط با تجارب مهم استانی استقرار کارت ملی هوشمند

14

فهرست تجاربی که امتیاز صفر یا یک کسب نموده اند

امتیاز

وضعیت اقدامات در صورت گرفته

ثبت احوال استان

استانی مهم استقرار تجاربکارت ملی هوشمند

0

یک وظیفه برون سازمانی است و در

شرح وظایف ثبت احوال استان دیده

نشده است

. انتخاب کارت خوان 3مناسب

0

یک وظیفه برون سازمانی است و در

شرح وظایف ثبت احوال استان دیده

نشده است

. رفع کمبود دستگاه های 4کارت خوان

0

امکان دسترسی سیستماتیک سریع

به این فرایندها وجود ندارد

. امکان دسترسی سریع به 9فرایندهای مربوط به دزدیده

شدن و یا مفقود شدن کارت، غیرفعال سازی کارت،

پشتیبان گیری از اطالعات کارت و جایگزینی آن

15

... فهرست تجاربی که امتیاز صفر یا یک کسب نموده اند

امتیاز

وضعیت اقدامات در صورت گرفته

استان

استانی مهم تجارباستقرار کارت ملی

هوشمند

0

به دلی����ل ش����باهت ک��ارت هوش��مند ب��ا ک�����ارت ملی غ�����یر هوش��مند و آم��وزش سیس���تم ب���ه ش���کل ملی، نی�از چن�دانی ب�ه آم��وزش ش��هروندان توس������ط اس������تان

احساس نمی شود

. آموزش نحوه استفاده 13از کارت هوشمند به

شهروندان

0در برنام�ه ه�ای فعلی ثبت اح���وال اس���تان

دیده نشده است

. پشتیبانی مستقیم از 17کاربران نهایی و نگهداری

helpdeskسیستم بر اساس

16

... فهرست تجاربی که امتیاز صفر یا یک کسب نموده اند

امتیاز

وضعیت اقدامات صورت در استانگرفته

استانی مهم تجارباستقرار کارت ملی

هوشمند

0

ایج�اد الزام�ات و مش�وق ه��ایی ب��رای ش��هروندان ب��ه ش��کل ملی در ح��ال پیگ�یری اس�ت، ام�ا امک�ان تش��ویق م��الی کارکن��ان اس�تان ب�ه س�ادگی وج�ود ن�دارد )ه�ر چن�د، انگ�یزه کارکن�ان ب�ه ان�دازه ک�افی

باال هست(

. مشوق گرایی28

1

در برنام��ه ه��ای امس��ال دی�ده نش�ده اس�ت، ام�ا در برنام��ه س��ال بع��د م��ورد توجه قرار خواهد گرفت

. درک نحوه 33تاثیرگذاری سیستم

جدید بر روی کارایی، کیفیت، توانمندسازی

پرسنل و رضایت مشتری و کاربران

نهایی

17

بحث و نتیجه گیری

استان خراسان جنوبي تنها در ارتباط با • تجربه از 7 درصد از تجارب )یعنی 18حدود

تجربه ارائه شده در چارچوب 38مجموع با مشكالت و(نهایی تجارب مهم و استانی

.محدوديت هاي جدي تري مواجه استبديهي است كه برنامه ریزی بیشتر و لذا •

شناسایی شده محدودیت 7تالش جهت رفع از اهميت بسيار بااليي برخوردار است.

معدل امتیازات نهایی کسب شده در ضمنا� • مي باشد.2.13استان خراسان جنوبي

18

نتیجه اصلی تحقیق

توسط ثبت احوال 2.13با توجه به کسب امتیاز •استان خراسان استان، میتوان ادعا کرد که

بهره جهت آمادگی نسبتا� مطلوبی جنوبی از برداری از تجارب استقرار کارت ملی هوشمند

. برخوردار استاستان خراسان جنوبی در ارتباط با اکثر تجارب •

ارائه شده در چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند

مشکلی ندارد یا تا پایان سال، اقدامی صورت –خواهد داد

یا پس از ابالغ طرح، به سرعت اقدام مناسبی –صورت خواهد داد.

19

نیاز به برنامه ریزی و تالش بیشتر در زمینه تجارب ذیل در سطح

استان )به ترتیب اهمیت(امکان دسترسی سریع به فرایندهای مربوط به 1.

دزدیده شدن و یا مفقود شدن کارت، غیرفعال سازی کارت، پشتیبان گیری از اطالعات کارت و

جایگزینی آنمشوق گرایی )تشویق کارکنان و مدیران ثبت 2.

احوال در ارتباط با طرح کارت هوشمند ملی(درک نحوه تاثیرگذاری سیستم جدید بر روی کارایی، 3.

کیفیت، توانمندسازی پرسنل و رضایت مشتری و کاربران نهایی

از طریق طراحی فرم های مربوطه در وب سایت ثبت –احوال استان و سایر روش ها

پشتیبانی مستقیم از کاربران نهایی و نگهداری 4.helpdeskسیستم بر اساس

20

نیاز به برنامه ریزی و تالش بیشتر در زمینه تجارب ذیل در سطح

استان )به ترتیب اهمیت(آموزش نحوه استفاده از کارت هوشمند به 5.

شهروندانانتخاب کارت خوان مناسب6.رفع کمبود دستگاه های کارت خوان7.

21

ضمنا� نیاز به تعیین دستگاه مسئول در زمینه دو تجربه ”انتخاب کارت خوان

مناسب“ و ”رفع کمبود دستگاه های کارت خوان“ ملموس است.

لذا ورود و برنامه ریزی دستگاه های باالدستی مانند وزارت کشور، سازمان

ثبت احوال کل کشور یا استانداری در این زمینه ضرورت دارد

پیشنهادات ملی پژوهش

درصد از 40در این تحقیق مشخص شد که انجام حدود •اقدامات در استان منوط به ابالغ طرح توسط سازمان

ثبت احوال کل کشور است. ماه قبل از استقرار 6لذا پیشنهاد می گردد حداقل •

طرح در استانها، ادارات کل ثبت احوال استان های کشور در جریان جزئیات فرایندها و برنامه های

استقرار طرح قرار گیرند. تجربه ملی یا تاحدودی ملی 46ضمنا� این تحقیق •

استقرار کارت ملی هوشمند را نیز شناسایی نموده برنامه ریزی و اقدام در سطح ملی است که نیازمند

است.لذا به مدیران طرح کارت ملی هوشمند کل کشور •

پیشنهاد میگردد از فهرست مذکور بهره برداری نمایند.

22

که برنامه یتجارب مورد اول از فهرست 10 ریزی و اقدام در سطح ملی را طلب می نماید

)از ملی ترین تا استانی ترین تجربه(افزایش خدمات ارائه شده توسط کارت1.انتشار برنامه های کاربردی توسط تنها یک مرجع2.انتخاب سیستم مدیریت کارت هوشمند مناسب3.همکاری "برد-برد" بخش خصوصی و عمومی 4.پروفایل کارت مناسب و مطابق با نیازمندی ها5.تبعیت از استانداردها6.استفاده از میان افزار مناسب7.یک برنامه جامع امنیتی برای کل سیستم8.استفاده از چندین تکنولوژی در کارت9.

تامین امنیت حریم خصوصی در فرایندهای فنی و 10.مدیریتی

23

منابع اسالیدها6. Charismathics, "Ten Critical Success Factors

for Successful Smart Card Projects version 1.0", Munich, Charismathics Website, Available at: http://www.charismathics.com/fileadmin/files/pdf/whitepapers/ wp_success_factors_black_web.pdf , 2009.

7. Saade, Ronald, "Connecting Communities through a Single ID". National ICT Conference, PICC, IRIS CORPORATION BERHAD, Available at: http://www.slideshare.net/roslanbz/0951342-brochure-nict20091, 2009.

8. Smart Card Alliance, "Smart Card Case Studies and Implementation Profiles", NJ, Smart Card Alliance company, Available at: http://www.it.iitb.ac.in/~tijo/seminar/Case_Studies_and_Profiles_Report.pdf , 2003.

9. U.S. GSA, "Government Smart Card Handbook", U.S. General Services Administration, Available at: http://www.smartcardalliance. org /resources/pdf/smartcardhandbook.pdf., 2004.

حوزه طرح کارت ملی هوشمند، اسالید 1.آموزشی کارت ملی هوشمند )مستنندات

.1389درون سازماني(، مرادی، حسین، بحرینی نژاد، اردشیر، "ارائه 2.

چارچوب استانی تجارب استقرار کارت ملی هوشمند ایران در خراسان جنوبی بر مبنای

مطالعه و بومی سازی تجارب سایر کشورها"، مجموعه مقاالت دومین کنفرانس بین المللی

مدیریت، کارآفرینی و توسعه اقتصادی، .1392، قم، 1419-1463

مرکز آموزش و حوزه کارت هوشمند ملی، 3."کارت هوشمند ملی، تجربه کشورهای حوزه

خلیج فارس و خاورمیانه در دولت الکترونیک"، تهران، موسسه دانش پارسیان،

1389.مرکز آموزش و حوزه کارت هوشمند ملی، 4.

"کارت هوشمند ملی، تجربه کشورهای خاور دور در دولت الکترونیک"، تهران، موسسه

.1389دانش پارسیان، مرکز آموزش و حوزه کارت هوشمند ملی، 5.

"نقش کارت هوشمند ملی در ارائه خدمات دولت الکترونیک در کشورهای عضو اتحادیه

اروپا"، تهران، موسسه دانش پارسیان، 1389.

24

طرح مذکور موفق به اخذ عنوان پژوهش برتر سازمان ثبت احوال کل کشور )در 1390سال اثر ارسالي( و مجری طرح نیز موفق 244بين

به دریافت عنوان پژوهشگر برتر استان خراسان جنوبی از استاندار خراسان جنوبي در

شده است 1391سال

تقدیر و تشکرتقدیر و تشکراين مقاله از طرح پژوهشی استاني خاتمه يافته ”مطالعه امکانسنجی جایگزینی کارت هوشمند ملی به عنوان تنها سند شناسایی

ایرانیان در استان خراسان جنوبی“ استخراج شده است

اداره كل ثبت احوال دانشگاه صنعتي بيرجندخراسان جنوبي

25