Σχολεία…Σχολεία…ΦΥΛΑΚΩΝ:Διαπολιτι-ΦΥΛΑΚΩΝ:Διαπολιτι-

σμική Εκπαίδευση και σμική Εκπαίδευση και ΑγωγήΑγωγή

μέσα σε αυτάμέσα σε αυτά

Επιμέλεια-ΠαρουσίασηΕπιμέλεια-ΠαρουσίασηΑντωνιάδου ΘεοδοσίαΑντωνιάδου Θεοδοσία

ΦιλόλογοςΦιλόλογος

Δικαίωμα στην Δικαίωμα στην ΕκπαίδευσηΕκπαίδευση

• Σωφρονιστικός Κώδικας (Ν.2776/99),αρ.35:Σωφρονιστικός Κώδικας (Ν.2776/99),αρ.35:αναγνώριση του δικαιώματος στην εκπαίδευση και αναγνώριση του δικαιώματος στην εκπαίδευση και

την επαγγελματική κατάρτισητην επαγγελματική κατάρτιση• Εισήγηση Νο R(89)12 του Συμβουλίου της Εισήγηση Νο R(89)12 του Συμβουλίου της

Ευρώπης για την εκπαίδευση στη Φυλακή:Ευρώπης για την εκπαίδευση στη Φυλακή:Όλοι οι φυλακισμένοι θα έχουν πρόσβαση στην Όλοι οι φυλακισμένοι θα έχουν πρόσβαση στην

εκπαίδευση η οποία προβλέπεται να περιλαμβάνει εκπαίδευση η οποία προβλέπεται να περιλαμβάνει μαθήματα σχολικά, τεχνολογική εκπαίδευση, μαθήματα σχολικά, τεχνολογική εκπαίδευση,

δημιουργικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, δημιουργικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, γυμναστική και άθληση, κοινωνική εκπαίδευση και γυμναστική και άθληση, κοινωνική εκπαίδευση και

εγκατάσταση βιβλιοθήκηςεγκατάσταση βιβλιοθήκης

Σκοποί της Εκπαίδευσης Σκοποί της Εκπαίδευσης στις Φυλακέςστις Φυλακές

• επανασύνδεση με την εκπαιδευτική επανασύνδεση με την εκπαιδευτική διαδικασίαδιαδικασία

• ελαχιστοποίηση των «δεινών του ελαχιστοποίηση των «δεινών του εγκλεισμού»εγκλεισμού» (απόσυρση-(απόσυρση-αποπροσωποποίηση κατά τον αποπροσωποποίηση κατά τον TochToch,1975),1975)

• δημιουργική κάλυψη του νεκρού χρόνουδημιουργική κάλυψη του νεκρού χρόνου • απόκτηση κοινωνικών και αναβάθμιση απόκτηση κοινωνικών και αναβάθμιση

βασικών δεξιοτήτωνβασικών δεξιοτήτων • απόκτηση νέων δεξιοτήτωναπόκτηση νέων δεξιοτήτων

Σκοποί της Εκπαίδευσης Σκοποί της Εκπαίδευσης στις Φυλακέςστις Φυλακές

• εργασιακή αποκατάσταση μετά εργασιακή αποκατάσταση μετά την αποφυλάκισητην αποφυλάκιση

• μείωση της παραβατικότηταςμείωση της παραβατικότητας

Στοιχεία που Στοιχεία που δυσχεραίνουν την δυσχεραίνουν την

εκπαιδευτική προσπάθεια: εκπαιδευτική προσπάθεια: • Υποπολιτισμός της φυλακήςΥποπολιτισμός της φυλακής • ΥπερπληθυσμόςΥπερπληθυσμός• Υψηλά ποσοστά ψυχικής ασθένειαςΥψηλά ποσοστά ψυχικής ασθένειας• Υπέρμετρο άγχοςΥπέρμετρο άγχος • Φόβος και ανασφάλειαΦόβος και ανασφάλεια • Νεκρός χρόνοςΝεκρός χρόνος • Αποκοπή από το οικογενειακό και Αποκοπή από το οικογενειακό και

το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλοντο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

Στοιχεία που Στοιχεία που δυσχεραίνουν την δυσχεραίνουν την

εκπαιδευτική προσπάθεια:εκπαιδευτική προσπάθεια:• Ο ιδρυματισμόςΟ ιδρυματισμός• Η απόσυρση και η Η απόσυρση και η

αποπροσωποποίησηαποπροσωποποίηση• Χαμηλό μορφωτικό επίπεδοΧαμηλό μορφωτικό επίπεδο • Υψηλό ποσοστό χρηστών Υψηλό ποσοστό χρηστών

εξαρτησιογόνων ουσιώνεξαρτησιογόνων ουσιών

Η εκπαίδευση κατά τη Η εκπαίδευση κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού:διάρκεια του εγκλεισμού:

Μπορεί να προσφέρει:Μπορεί να προσφέρει:δημιουργική κάλυψη του νεκρού χρόνου δημιουργική κάλυψη του νεκρού χρόνου

των εγκλείστωντων εγκλείστων επανασύνδεση με την εκπαιδευτική επανασύνδεση με την εκπαιδευτική

διαδικασία:διαδικασία:--Ενεργητική συμμετοχή των Ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένωνεκπαιδευομένων--Ανάληψη υπευθυνοτήτων από τους ίδιουςΑνάληψη υπευθυνοτήτων από τους ίδιους

απόκτηση βασικών δεξιοτήτων - βελτίωση απόκτηση βασικών δεξιοτήτων - βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτωντων κοινωνικών δεξιοτήτων

Η εκπαίδευση κατά τη Η εκπαίδευση κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού:διάρκεια του εγκλεισμού:

επαφή και συνεργασία με εκπαιδευτές επαφή και συνεργασία με εκπαιδευτές που έρχονται από τον «έξω» κόσμοπου έρχονται από τον «έξω» κόσμο

αύξηση της αυτοεκτίμησηςαύξηση της αυτοεκτίμησης Προαγωγή της κριτικής σκέψης, μέσω Προαγωγή της κριτικής σκέψης, μέσω

της διαχείρισης κρίσεων και της της διαχείρισης κρίσεων και της επίλυσης προβλημάτωνεπίλυσης προβλημάτων

Μειωμένες πιθανότητες υποτροπής Μειωμένες πιθανότητες υποτροπής (κοινωνική και πολιτισμική (κοινωνική και πολιτισμική εκπαίδευση)εκπαίδευση)

Διευκόλυνση της κοινωνικής Διευκόλυνση της κοινωνικής επανένταξης (προετοιμασία της επανένταξης (προετοιμασία της επαγγελματικής τους ζωής)επαγγελματικής τους ζωής)

ΕκπαίδευσηΕκπαίδευσηως ως

ΜεταβατικΜεταβατικός χώροςός χώρος

Εκπαίδευση ως Μεταβατικός

χώρος

Εκπαίδευση ως Ψυχικός χώρος

Προϋποθέσεις Προϋποθέσεις αποτελεσματικής αποτελεσματικής

εκπαίδευσης στη φυλακήεκπαίδευσης στη φυλακή• Να ανταποκρίνεται στις Να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των κρατουμένωνανάγκες των κρατουμένων

• Να διασφαλίζει τη συνέχεια Να διασφαλίζει τη συνέχεια της μαθησιακής διαδικασίαςτης μαθησιακής διαδικασίας

• Να εξασφαλίζει τη Να εξασφαλίζει τη δυνατότητα της συμμετοχής δυνατότητα της συμμετοχής του συνόλου των κρατουμένωντου συνόλου των κρατουμένων

Προϋποθέσεις Προϋποθέσεις αποτελεσματικής αποτελεσματικής

εκπαίδευσης στη φυλακήεκπαίδευσης στη φυλακή• Η αντιμετώπιση των δυσχερειών που Η αντιμετώπιση των δυσχερειών που

συνεπάγεται ο χώρος του εγκλεισμού, συνεπάγεται ο χώρος του εγκλεισμού, όπως:όπως:

Η καταλληλότητα των εκπαιδευτικών Η καταλληλότητα των εκπαιδευτικών χώρωνχώρωνΗ επάρκεια του εκπαιδευτικού χρόνουΗ επάρκεια του εκπαιδευτικού χρόνουΗ δυνατότητα συμμετοχής όλων των Η δυνατότητα συμμετοχής όλων των κρατουμένων σε προγράμματα κρατουμένων σε προγράμματα εκπαίδευσηςεκπαίδευσηςΗ έγκαιρη μεταφορά των κρατουμένων Η έγκαιρη μεταφορά των κρατουμένων στους χώρους εκπαίδευσηςστους χώρους εκπαίδευσης

Προϋποθέσεις Προϋποθέσεις αποτελεσματικής αποτελεσματικής

εκπαίδευσης στη φυλακήεκπαίδευσης στη φυλακήΟι διενεργούμενες μαζικές μεταγωγές Οι διενεργούμενες μαζικές μεταγωγές διακοπή προγραμμάτωνδιακοπή προγραμμάτωνΗ συνέχεια της εκπαίδευσηςΗ συνέχεια της εκπαίδευσηςΗ εξασφάλιση της πιστοποίησης των Η εξασφάλιση της πιστοποίησης των γνώσεων που αποκτήθηκαν στη φυλακήγνώσεων που αποκτήθηκαν στη φυλακήΗ βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου Η βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των σωφρονιστικών υπαλλήλωντων σωφρονιστικών υπαλλήλωνΗ συνεργασία της διοίκησης της Η συνεργασία της διοίκησης της φυλακής με το εκπαιδευτικό δυναμικό φυλακής με το εκπαιδευτικό δυναμικό του σχολείουτου σχολείου

Προϋποθέσεις Προϋποθέσεις αποτελεσματικής αποτελεσματικής

εκπαίδευσης στη φυλακήεκπαίδευσης στη φυλακήΗ ευαισθητοποίηση και η αλλαγή Η ευαισθητοποίηση και η αλλαγή στάσεων των εκπαιδευτών απέναντι σε στάσεων των εκπαιδευτών απέναντι σε στερεότυπα και προκαταλήψειςστερεότυπα και προκαταλήψειςΗ καταγραφή και η ανάλυση των Η καταγραφή και η ανάλυση των εκπαιδευτικών αναγκών της ομάδαςεκπαιδευτικών αναγκών της ομάδαςΗ σύνδεση της εκπαίδευσης με την Η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αποφυλάκισηαποφυλάκιση Η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού Η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού curriculumcurriculum για τους κρατούμενους για τους κρατούμενους Δημιουργία σταθερών και στενών Δημιουργία σταθερών και στενών συνεργασιών με εκπαιδευτικούς συνεργασιών με εκπαιδευτικούς οργανισμούς,ιδρύματα και του οργανισμούς,ιδρύματα και του Υπουργείο ΔικαιοσύνηςΥπουργείο Δικαιοσύνης

Επιτεύγματα των Σχολείων Επιτεύγματα των Σχολείων των Φυλακών της Ελληνικής των Φυλακών της Ελληνικής

επικράτειας:επικράτειας:Επιτυχής συμμετοχή των Επιτυχής συμμετοχή των

μαθητών στις εξετάσειςμαθητών στις εξετάσειςΔημιουργία ιστοσελίδαςΔημιουργία ιστοσελίδαςΈκδοση σχολικής εφημερίδαςΈκδοση σχολικής εφημερίδαςΈκδοση σχολικού περιοδικούΈκδοση σχολικού περιοδικού Θεατρικές δραστηριότητεςΘεατρικές δραστηριότητεςΠολιτιστικές δραστηριότητεςΠολιτιστικές δραστηριότητες

Επιτεύγματα των Σχολείων Επιτεύγματα των Σχολείων των Φυλακών της Ελληνικής των Φυλακών της Ελληνικής

επικράτειας:επικράτειας:Επικοινωνία-συνεργασία με άλλα Επικοινωνία-συνεργασία με άλλα

σχολείασχολείαΑθλητικές δραστηριότητεςΑθλητικές δραστηριότητεςΕκπροσώπηση της Ελλάδας στη Εκπροσώπηση της Ελλάδας στη

ευρωπαϊκή Ένωση για την ευρωπαϊκή Ένωση για την εκπαίδευση στις Φυλακέςεκπαίδευση στις Φυλακές

((European Prison Education Association)European Prison Education Association)

ΔιαπολιτισμικότηταΔιαπολιτισμικότητα

9500

850011000

2002 2005 2007

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ

1

6

ΈλληνεςΑλλοδαποί

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ

6

Ανά 100.000 κατοίκουςΈλληνεςΑλλοδαποί

35

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ

ΟΡΙΣΜΟΣΟΡΙΣΜΟΣ

Διαπολιτισμική ΕκπαίδευσηΔιαπολιτισμική Εκπαίδευση

Οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που έχουν ως Οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο τη δημιουργία κοινωνικής στόχο τη δημιουργία κοινωνικής

συνείδησης και κοινωνικών δεξιοτήτων συνείδησης και κοινωνικών δεξιοτήτων αλληλεπίδρασης, αμοιβαίας αναγνώρισης αλληλεπίδρασης, αμοιβαίας αναγνώρισης και συνεργασίας μεταξύ ατόμων διαφόρων και συνεργασίας μεταξύ ατόμων διαφόρων

πολιτισμικών ομάδων πολιτισμικών ομάδων

Βασικές αρχές κατά Βασικές αρχές κατά HessingerHessinger Εκπαίδευση για ενσυναίσθησηΕκπαίδευση για ενσυναίσθηση• Εκπαίδευση για αλληλεγγύηΕκπαίδευση για αλληλεγγύη• Εκπαίδευση για διαπολιτισμικό Εκπαίδευση για διαπολιτισμικό

σεβασμόσεβασμό Εκπαίδευση ενάντια στον εθνικιστικό Εκπαίδευση ενάντια στον εθνικιστικό

τρόπο σκέψηςτρόπο σκέψης Εκπαίδευση για την ειρήνηΕκπαίδευση για την ειρήνη

Στόχοι Διαπολιτισμικής Στόχοι Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης/ΑγωγήςΕκπαίδευσης/Αγωγής

Ανάκτηση ικανοτήτων που συμβάλλουν στην Ανάκτηση ικανοτήτων που συμβάλλουν στην εποικοδομητική συμβίωση μέσα σε ένα εποικοδομητική συμβίωση μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό κοινωνικό ιστό.πολυπολιτισμικό κοινωνικό ιστό.

Καλλιέργεια γενικής παιδείας και αξιοποίηση Καλλιέργεια γενικής παιδείας και αξιοποίηση των διάφορων πολιτισμών, εμποδίζοντας τον των διάφορων πολιτισμών, εμποδίζοντας τον σχηματισμό στερεοτύπων και προκαταλήψεων, σχηματισμό στερεοτύπων και προκαταλήψεων, απέναντι σε πρόσωπα και πολιτισμούς.απέναντι σε πρόσωπα και πολιτισμούς.

Ανάπτυξη εκπαιδευτικής διαδικασίας που δίνει Ανάπτυξη εκπαιδευτικής διαδικασίας που δίνει ουσία στα ανθρώπινα δικαιώματα προωθώντας ουσία στα ανθρώπινα δικαιώματα προωθώντας την κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των την κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των λαών.λαών.

Στόχοι Διαπολιτισμικής Στόχοι Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης/ΑγωγήςΕκπαίδευσης/Αγωγής

Αναίρεση της αυθαίρετης φύσης της εθνικής Αναίρεση της αυθαίρετης φύσης της εθνικής ανωτερότητας.ανωτερότητας.

Την εξάλειψη των διακρίσεων και του Την εξάλειψη των διακρίσεων και του αποκλεισμού, προάγοντας την ένταξη των αποκλεισμού, προάγοντας την ένταξη των αλλοδαπών στο σχολικό σύστημα και βοηθώντας αλλοδαπών στο σχολικό σύστημα και βοηθώντας τους να έχουν τις ίδιες δυνατότητες και τους να έχουν τις ίδιες δυνατότητες και αποτελέσματα με όλουςαποτελέσματα με όλους

Αποτελέσματα Διαπολιτισμικής Αποτελέσματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης/ΑγωγήςΕκπαίδευσης/Αγωγής

AAποδοχή ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά ποδοχή ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι επηρεασμένη πολιτιστικάείναι επηρεασμένη πολιτιστικά

Ικανότητα του ατόμου να δει τα Ικανότητα του ατόμου να δει τα

διαφορετικά πολιτιστικά πρότυπα ως διαφορετικά πολιτιστικά πρότυπα ως διαφορετικά από τα δικά του χωρίς να τα διαφορετικά από τα δικά του χωρίς να τα κρίνει με θετικό ή αρνητικό τρόπο.κρίνει με θετικό ή αρνητικό τρόπο.

Αποτελέσματα Διαπολιτισμικής Αποτελέσματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης/ΑγωγήςΕκπαίδευσης/Αγωγής

Ικανότητα να εντοπίσει τα δικά του Ικανότητα να εντοπίσει τα δικά του πολιτιστικά πιστεύω και να μπορεί να πολιτιστικά πιστεύω και να μπορεί να κρίνει τα αποτελέσματα όταν κρίνει τα αποτελέσματα όταν αλληλοεπιδρά με άλλα άτομα αλληλοεπιδρά με άλλα άτομα διαφορετικού πολιτισμού.διαφορετικού πολιτισμού.

Δυνατότητα να διευρύνει τα πρότυπα της Δυνατότητα να διευρύνει τα πρότυπα της πολιτιστικής συμπεριφοράς του.πολιτιστικής συμπεριφοράς του.

Αποτελέσματα Διαπολιτισμικής Αποτελέσματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης/ΑγωγήςΕκπαίδευσης/Αγωγής

Να χρησιμοποιεί τους πολιτιστικούς Να χρησιμοποιεί τους πολιτιστικούς κανόνες με ευέλικτο τρόπο κανόνες με ευέλικτο τρόπο

Να μπορεί να υιοθετεί επιλεγμένες αξίες Να μπορεί να υιοθετεί επιλεγμένες αξίες από άλλους πολιτισμούςαπό άλλους πολιτισμούς

Να δημιουργεί θετικές σχέσεις με άτομα Να δημιουργεί θετικές σχέσεις με άτομα άλλων πολιτισμών και να μπορεί να άλλων πολιτισμών και να μπορεί να αντιμετωπίζει ¨πολιτιστικές εντάσεις¨αντιμετωπίζει ¨πολιτιστικές εντάσεις¨

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΓΩΓΗ ΖΩΗΣΑΓΩΓΗ ΖΩΗΣ

Μαθησιακό περιεχόμενο του Μαθησιακό περιεχόμενο του Σχολείου των ΦυλακώνΣχολείου των Φυλακών

Μάθηση για γνώσηΜάθηση για γνώση

Μάθηση για το πώς μαθαίνωΜάθηση για το πώς μαθαίνω

Μάθηση για τη ζωήΜάθηση για τη ζωή

Μάθηση για τη συμβίωσηΜάθηση για τη συμβίωση

«Οι καλοί άνθρωποι δεν πέφτουν από τον ουρανό……

Δημιουργούνται!»