نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

اندیشی مبانی آیندهنگاهی اجمالی به جعبه ابزار آینده پژوهان

وحید وحیدی مطلق

1387اسفند

به نام خدا

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

آغاز مطالعات

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

دلفی چیست؟

هایی که برای استخراج و ای از رویه مجموعهپاالیش نظرات گروهی از افراد به کار گرفته

شود تا این نظرات بدون معایب متداول در میاظهار نظرهای رو در رو به دست آید.

بار در موسسه اولینRAND.org به کارگرفته شد.

این روش برمبنای دریافت نظرات به صورتشود. ای بنا می دوره

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

روش اجرا

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

ها ترین ویژگی مهم

بازخورد نظرات به کل افراد فرايند تعاملي(Interactive Process)فرايندهاي تكراري( Iterative Process)ناشناس بودن نظراتبازخوردهای آماریکنندگان مختلف استفاده گسترده از مشارکت

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

No

Topic Degree ofexpertise

Importance Time of technological realization

High

Mod

erate

Low

Non

e

Ind

ex

High

Mod

erate

Low

Non

e

Alread

y realized

2006-2010

2011-2015

2016-2025

2026-2035

2036-

Will n

ot be realized

Do n

ot kn

ow

1

2

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

مرور مبانی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

شكل گيري پارادايم جديد

الف – پارادايم اكتشافيب – پارادايم هنجاري

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

الف – پارادايم اكتشافي

پارادايم اكتشافي پارادايم سنتي پيش بينيبود. در اين پارادايم از آنجايي كه آينده نتيجه

اي علي و معلولي از گذشته دانسته مي شد، نيز در آن پنهان بود نوعي جبري گري

. آينده، آينده اي محتوم، صلب و ثابت است قابليت استفاده از ا ين جنس پيش بيني ها تنها

براي شناختن آينده و تطبيق دادن وضعيت خود محتوم است. با آن آيندة

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

ب – پارادايم هنجاري

اين پارادايم با در نظر گرفتن نيروي انسان در .ساخت آينده و تاريخ سعي مي كند تا آينده را بسازد

اما خود ساخت آينده باعث مي شود تا مفاهيم وسواالت جديد تري نيز طرح شود.

سوال اساسي مواجه مي 3 در اين پارادايم با شويم.

-    وقوع كدام آينده ها محتمل است؟1-    آينده مطلوب ما چيست؟2ينده وقوع مي يابد؟ -    كدام آ3

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

فرض: وجود یک آینده ثابت و معین و قابل کشف وظیفه: کشف آینده

به عنوان مثال از طریق کشف روابط علی و معلولی

گیری بر اساس آن آینده کشف شده و انطباق تصمیمبا آن

اول- اول- پارادايم پارادايم برخورد با آینده: برخورد با آینده: آیندهبینیبینی‌‌پیشپیش

حال

آینده های ممکننگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

های باورکردنی آینده

های محتمل آینده

اکنون

بلو

ط م

دهینآ

- - پارادايم دومپارادايم دومبرخورد با آینده: برخورد با آینده: نگارینگاری‌‌آیندهآینده

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

سناريو هاي منطقه ايو جهاني

سناريو هاي بخشي

سناريوهاي كالن ملي

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

شود؟ آینده چگونه ساخته می

چهار كنش احتماًالG از درهم" "آيندهآيد: زير پديد مي ي مؤلفه

رويدادها events

روندها Trends

تصويرها Images

ها اقدام Actions

مجموعه و خوشه ای مجموعه و خوشه ای نیروهای پیش راننیروهای پیش رانسازگار از مؤلفه های سازنده ی آینده سازگار از مؤلفه های سازنده ی آینده هستند که آینده را احتماأل می سازند.هستند که آینده را احتماأل می سازند.

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

روندها

ها در خالل ها یا پدیده "تغییرات منظم در دادهزمان”

گیرد، فرض شکل می روندها بر اساس این پیشتغییرات در جهان دارای پیوستگی تاریخی است.

مثال: حضور زنان در پارلمان های دنیا به صورتخطی در حال افزایش است.

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

رويدادها

ها را بر هم ها یا پدیده ”وقایعی که نظم موجود در دادهزند” می

فرض شکل رویدادها بر خالف روندها بر اساس این پیشگیرد، تغییرات در جهان دارای گسستگی تاریخی است. می

مثال: کشورهای تولیدکننده نفت در روز کیپور در سال صادرات نفت خود را قطع کردند.1973

تصميم بعدي غیر منتظره و زلزله ترور شخصیت ها جنگجنگ پایان ناگهانی جنگ سرد ناگهانی رئيس جمهور

یازده سپتامبر حمله عراق به کویت صربستان و بوسنیورشکستگی لیمن برادرز ...

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

ها اقدام و تصويرها

خود در ذهـن از آيـنده تصويرهايي مردم ها انجام آن بر مبنايرا هايي اقدام و پرورانند مي. دهند مي

افزایی اقدامات هماندازها یا سناریوها نوعی از تصویرهایی چشم

است که به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه در ذهن گردد. مردم ایجاد می

ورن- تصویر انداز سفر به ماه ژول مثال: چشم های هالیوودی آمریکای امن در فیلم

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

‌اجتماعی فناورانه زیست محیطی اقتصادی سیاسیرشد جمعیت هند سلطه ی فناوری در حوزه های

اجتماعی و اقتصادیگرم شدن کره زمین ادغام هرچه بیشتر اقتصاد

جهانیکاهش اقتدار دولت ها

کاهش جمعیت افریقا به دلیل ایدز و سایر بیماری ها

رشد اینترنت تغییرات ناگهانی آب و هوائی گذار به منابع انرژی جایگزین افزایش مطالبات عمومی برای مشارکت

افزایش شهرنشینی تغییر شیوه های کار و زندگی در اثر فناوری های ارتباطاتی

پیشرفته

افزایش باران های اسیدی رقابت پذیری از طریق نوآوری

افزایش فشار برای شفافیت

کاهش جمعیت روسیه آمریکا در حال واگذاری رهبری علمی و فنی خود به کشورهای

دیگر

ضعف شدید در مدیریت ضایعات تولید

رشد اقتصاد جهان توسعه یافته

توانمندی بازیگران غیر دولتی

رشد جمعیت آسیای مرکزی رشد سیستم های قابل حمل تولید و ذخیره انرژی

ظهور کاغذ الکترونیک برای پرهیز از جنگل زدائی

رشد چشمگیر تجارت الکترونیک

رشد و تاثیر شرکت های چند ملیتی در تصمیم گیری ها

رشد مهاجرت به آمریکای شمالی، استرالیا و نیوزیلند

گرایش روزافزون به استفاده از انرژی هسته ای

اتمام منابع سوخت فسیلی افزایش نقش و تاثیر سازمان جهانی تجارت

رشد و گسترش شبکه های جنایتکار

افزایش سن بازنشستگی حرکت به سمت ریزترشدن نیمه هادی ها

تاریک تر شدن جهان رشد اقتصادی منطقه آسیا کاهش کنترل بر سالح های کشتار جمعی

افزاش حضور زنان در جامعه حرکت به سمت سوئیچ های کوانتومی

کسب و کارهای نوین زیست محیطی برای تجارت دی

اکسید کربن

بحران کاپیتالیسم –نفوذ بیشتر شبکه های قومیتی مذهبی و بسیج امکانات

افزایش شهر نشینی حرکت به سمت الکترونیک مولکولی

تکیه بر منابع تجدید پذیر انرژی

سواد دیجیتال و محرومیت از خدمات نوین مبتنی بر

فناوری اطالعات

رقابت مذهبی بین اسالم و مسیحیت برای جذب پیروان

بیشترنابرابری در سالمت نقشه برداری ژنوم آلودگی فضا با قطعات جدا

شده ماهواره ها و ایستگاه های فضائی

بحران تامین انرژی برای رشد اقتصادی چین

افزایش ناهمگنی قومیتی به خاطر مهاجرت

افزایش جمعیت جوان آمریکای التین و خاورمیانه

رشد مهندسی بافت زنده فناوری بازیافت محصوالت دور ریخته و پرهیز از کاربرد

مواد و منابع خام

حفظ الگوی اقتصاد مقیاس افزایش استقالل طلبی و تجزیه طلبی

رشد جمعیت کشورهای در حال توسعه

رشد کاربرد درمانی سلول های بنیادی

ضعف در مدیریت مواد سمی دفع شده

عدم تعادل در بازار کار جهانی

افزایش همکاری ها و موافقت نامه های بین المللی

افزایش مهاجرت از روستا به شهر

منسوخ شدن جراحی تهاجمی افزایش نابودی تنوع زیستی افزایش فشار برای ارتقای سطح استاندارد زندگی در کشورهای در حال توسعه

افزایش تعداد و نفوذ نهادهای بین المللی

افزایش چالش های مدیریت کالنشهرها

گسترش سوراخ الیه ازن افزایش نابرابری در توزیع ثروت

افزایش مناقشه ها و جنگ های ملت –داخلی در واحدهای دولت

سهولت و حجم باالی مهاجرت بین مرزی

کمبود آب آشامیدنی افزیش همکاری های بین المللی اقتصادی به جای

رقابت

رشد شبکه های فراملی تروریستی

افزایش شاغالن به کار مهاجر در کشورهای توسعه یافته

کاهش خاک مستعد کشاورزی

ظهور قدرت های اقتصادی نوین چین و هند

استمرار فرار مغزها استفاده بیشتر از اهرم های مالیاتی برای کاهش آسیب به

محیط زیستافزایش چشمیگر طول عمر ضعف در مدیریت بین المللی

اقدامات پیشگیرانه و اصالحی

گسترش شکاف بین فقیر و غنی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نگاری آیندهForesight

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

تعريف آينده نگاري

فرآيندي سيستماتيك، مشاركتي و گردآورنده ادراكات آينده است،كه

چشم اندازي ميان مدت تا بلند مدت را با هدف اتخاذ تصميمات روزآمد و بسيج اقدامات مشترك بنا مي سازد.

Gaveagan,2001

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

5cآينده نگاري كاركردهاي Communication كاركرد ارتباطي. 1

( سيستمLinkage)احياء و ترميم حلقه هاي ارتباطي 1.

جديد )زبان مشترك ميان بازيگران( به خلق زباني ايجاد2..( خود را داردPRIVATE LANGVAGE )علم زبان تخصصيهر

مسایل دارای وجوه متفاوتی هستند، و تقسیم بندی جاری ناقض کل گرایی

Concentration on the تمركvز بلنvد مvدت.2longer term

عمر كوتاه دولت ها،مجالس قانونگذار ،سياست گذاران و.. در اثر روش هاي دموكراتيك

تمايل به

مساعدت عملي

هدف

مشتر ك

ارتباطات

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

5cآينده نگاري )ادامه( كاركردهاي

Coordination هماهنگي. 3

بوروكراتيزه كردن سمت ن بهپيش رفتجلوگیری از سيستم

، (organicساختارهاي ارگانيك )ساختارهاي مكانيكي ،

روابط خارج از تقسیم کار اداری

Consensus هم رايي. 4

پيش روي نظام اداري يا تصميم گيري بحران مشروعيت دولتي

اجماع مشروعیت اجرایی به همراه می آورد.

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

5cآينده نگاري )ادامه( كاركردهاي

Commitment تعهد . 5

تعهد برآمده از چهارcقبلي تعهد برآمده از انتشار نتايج

تاکید بر فرآیند در مقابل محصول

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

آیا می توان تنها از آینده نگاری سایر کشورها استفاده نمود؟

.وضعيت و بافت هر جامعه متفاوت استهاي مطلوب هر جامعه متفاوت است. آيندهنفعان هر جامعه در هاي درگير ، بازيگران و ذي شبکه

تحقق متفاوت است. ارتباطات، هماهنگي، ايجاد اجماع، توجه به آينده

بلندمدت، تعهد و ادراك معني از مهمترين نتايج نگاري است که در خالل فرآيند اجراي آن آينده

توان از نتايج ديگران بهره برد يا آيد و نمي دست مي بهآن را خريداري نمود.

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

معرفی تعدادی از روشها

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

سناریوهاScenario Planning

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

سناریو

سناریوها داستان ها، تصاویر و یا طرح هاییدرباره ی چگونگی آشکار شدن آینده هستند. آن

ها داستان هایی هستند که تشریح کننده ی گستره ای از گذرگاه ها از زمان حال به آینده

هستند. سناریوهای خوب ریشه در گذشته و حال دارند

و مهیا کننده ی تعابیر حوادث مربوط به گذشته و حال هستند که به سمت آینده پیش برده شده

اند. واژه سناريو از دنياي تئاتر و سينما گرفته شده

است.

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نمونه هایی از سناریوهانمونه هایی از سناریوها

یروی پیـشران را ـکه ـعدم یروی پیـشران را ـکه ـعدم دو ـن دو ـناهمیت قطعیت قطعیت اهمیت و بـاال دارنـد بـاال دارنـد و

ــاتریس ــرده و م ــاب ک ــاتریس انتخ ــرده و م ــاب ک انتخ..را تشکیل می دهیمرا تشکیل می دهیم22**22

33:مثال: مثال

شدن‌جهانی

درگیری

رقابت

گرایی‌منطقه

ای‌رقابت منطقهشدن فراگیر‌جهانی

جهان پسا قطبیشدن نابودگر‌جهانی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نمونه هایی از سناریوهانمونه هایی از سناریوها

دنیای جهانی شده

دنیای ملی گرایانه

عرضه گرا تقاضا گرا

رویکرد برون گرا 5

رویکرد رویکرد منطقه ایدرون کرا

1

42

6 7

3

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

امنیت جهانی ) دنیایی با امنیت پایدار / ناامنی گسترده(

جهانی شدن ) جهانی شدن فراگیر/ منطقه گرایی و ایجاد مناطق مختلف(

مـنابع اـنرژی )مـنابع زـیاد اـنرژی ـکه می تواـند ناـشی از اـنرژی ـهای ـنو، اکتـشاف ذـخایر ـنو، اـفزایش ـضریب استحـصال

و ناشی از سایر انرژی های فسیلی مانند گاز یا مواد جدید نفتی جدید باشد / کمیابی منابع (

حوزه ی قلـمرو فـعالیت ـشرکت های عـمده نـفتی )گـسترش ـحوزه ی فعالیت ـهای ـشرکت های نـفتی اعم از ـپرداختن ـبه

ر بخـشی از ا ـب ار مانـند فوالدـسازی / تمرـکز فعالیت ـه ه ـسایر حوزه ـهای کـسب و ـک ا ـحتی ورود ـب امین ـی ـکل زنـجیره ـت

زنجیره تامین توسط هر شرکت(

امنـیتی و اـستفاده از اـنرژی ـبه –نوع دـیدگاه ـبه ـحوزه ی اـنرژی )دـیدگاه تـجاری و اقتـصادی ـبه اـنرژی/ دـیدگاه سیاـسی

عنوان ابزاری در خدمت این وظیفه(

شیوه ی زـندگی ) ـشیوه ی ـنوین زـندگی ـشامل اـفزایش جابه ـجایی و شهرنـشینی، راـحتی ـکار، مـصرف ـباالی اـنرژی /

شیوه ی سنتی زندگی (

اک/ ـعدم توـجه ـجدی ـبه ر تکنوـلوژی ـپ وـضعیت زیـست محیطی )بـحرانی ـشدن وـضعیت محـیط زیـست و تمرـکز ـب

مخیط زیست(

وبی و ـحاکمیت د وـضعیت آمریـکای جـن ای نـفتی )خصوـصی ـشدن/ دوـلتی ـشدن و ملی ـگرایی مانـن مالکیت بنگاه ـه

چپگرایان(

ـها، اتحادیه ـهای NGOنقش ـبازیگران غیردوـلتی بین المللی )اـفزایش ـقدرت و تاثیرـگذاری ـبازیگران غیردوـلتی مانـند

صنفی، سازمان های نظارتی و قانون گذاری بین المللی / تمرکز قدرت در اختیار دولت ها(

وـضعیت اـشتغال ) تقاـضای ـباالی ـشرکت های نـفتی ـبه ـنیروی انـسانی متبـحر و اـستفاده از ـنیروی ـکار ـبالقوه مانـند

بازنشستگان یا نیروی کار مهاجر/ تناسب میان عرضه و تقاضای نیروی کار و استخدام نیروهای جدید(

ساختار ـسازمانی و فرآیـند تـصمیم گیری )دـیدگاه ـشبکه ای هـمراه ـبا هوـشمندی توزـیع یافـته، تخت ـشدن ـسازمان ها و

افزایش بروی سپاری / تصمیم گیری متمرکز و ساختارهای بزرگ سازمانی(

تولـید ارزش اـفزوده در ـحوزه ی نفت) دانش ـبر ـشدن فعالیت ـها در ـحوزه ی نفت / ـسرمایه ـبر ـشدن فعالیت ـها و

وابستگی رشد این شرکت ها به سرمایه باال(

ازه/ اـشتغال در این ـحوزه ـجزو مـشاغل اال ـبرای ورود ـنیروی ـت جذابیت اـشتغال در ـصنعت نفت و ـگاز )ـجذابیت ـب

سخت باشد و تمایل کمتری برای اشتغال باشد.(

تـعداد ـصادر کنـندگان نفت ) ـبه ـخاطر توجـیه اقتـصادی ناـشی از اـفزایش قیمت و رـشد چین و هـند مـنابعی ـکه پیش

از این غیراقتـصادی دانـسته می ـشد، توجـیه اقتـصادی بیاـبد و تـعداد کـشورهایی ـکه در ـبازار نفت حـضور دارـند اـفزایش

یاـبد/ ـبه دلـیل رـشد مـصرف اـنرژی ـهر کـشوری ـبه ـمیزان تولـید ـخود مـصرف کـند و تـعداد ـصادرکنندگان نفت و ـگاز ـبه

شدت کاهش یابد.(

وـضعیت اـستقالل سیاـسی )اـفزایش ـمیزان تماـیل ـبه تجزـیه طلبی ـهای ـقومی و منطقه ای / ـشدت ـگرفتن یکـپارچگی

ملی و افزایش احساسات ملی گرایانه(

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

برنامه ریزی بر پایه فرضAssumption Based Planning

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

برنامه ریزی بر پایه فرض در یک نگاه

‌ شده‌ نقض فرضهای

برنامه ‌ همه‌ فهرستفرضها

رخدادهای‌باورکردنی

‌ باربر‌ فرضهایپذیر‌ آسیب

هشدار‌ عالئم

اقدامات‌کننده‌ بیمه

اقدامات‌دهنده‌ شکل

‌-‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌-‌ ‌ ‌ بزرگ‌ ارتش یک های برنامه تا گرفته رفتن نیک پیک و سینما برنامه از ها برنامه همه در‌ ‌ ‌ دارند‌ وجود آینده درباره فرضهائی

1 2 3

4

5

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

شناخت و طبقه بندی انواع فرضها

درخت انواع فرضها

فرضها

مشکل‌ها

ضمنیصریح

شده‌ رسیدگی‌رسیدگینشده

غیر‌باربرباربر

آسیب‌پذیر

ناپذیر‌ آسیب

‌ حل‌ راهها

یک‌سویه

دو‌سویه

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

شناسائی و استخراج فرضها

منابع استخراج فرضها:اسناد برنامه

افراد برنامه ریز

چهار تکنیک کلیدی برای شناسائی و استخراج فرضها:تعریف داستان طوًالنی برنامه

جست و جوی افعال زمان آینده و نیز عبارت های باید و بایستی در اسناد برنامه

عقالئی سازی برنامه پرسیدن سوال های خبرنگاران

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

شناسائی و استخراج فرضیه ها

عقالئی سازی برنامه هدف عمده عقالئی سازی برنامه شناسائی فرضهای ضمنی

است استفاده از پیوند منطقی و عقالنی بین وضعیت آینده و

اقدامات کنونی به منظور آشکار سازی فرضهای ضمنی

فرضهابرنامه ها‌ اقدام

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

تفکر ارزشی Value-Focused Thinking

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

تفکر ارزشی چیست؟Value-Focused Thinking

؛ ارزش ها همان اصول ارزیابی ارزش یعنی آنچه برای مهم استهستند که از آنها برای ارزیابی پیامدهای بالفعل و بالقوه اقدام و عدم

.اقدام، گزینه های پیشنهادی و تصمیم ها استفاده می کنیم ارزش ها از جنس معیارها، سنجه ها و اهداف هستند و شامل اصول

.اخالقی، رهنمودها، اولویت ها، مطلوب ها و غیره می شوند ” در هر تصمیم گیری، ارزش ها اهمیت بنیادی دارند و گزینه ها فقط

ابزاری“ برای تحقق ارزش ها هستند. بنابراین هنگام تفکر باید نخست بر ارزش ها تمرکز کرد و نه بر گزینه هائی که احتماًال این ارزش ها را

.محقق می سازندشعار تفکر ارزشی: اول ارزش ها و بعد گزینه ها

تفکر ارزشی اساسا از دو فعالیت تشکیل می شود : نخست درباره چیستی خواسته هایمان تصمیم می گیریم و سپس

.چگونگی تحقق آنها را مشخص می کنیم

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

هدف1.

هدف2.

هدف3.

هدف4.

هدف5.

هدف6.

هدف7.

هدف8.

هدف9.هدف10.هدف11.هدف12.هدف13.هدف14.هدف15.هدف16.هدف17.هدف18.هدف19.هدف20.هدف21.

اهداف همه مجموعه

این چرامهم هدف

است؟

بنیادی

مقطعی

مهم خود خودی بهآن. اهمیت است

ندارد .چرائی

بر که تاثیری خاطر بهمی دیگر هدف یک

دارد اهمیت .گذارد

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

10

1 14

2 1312

3 5

8

4 6

711

9

15

16

بنیادی 1. هدف اولین

بنیادی 2. هدف دومین

بنیادی 3. هدف سومین

هدف 4. چهارمینبنیادی

بنیادی 5. هدف پنجمین

بنیادی اهداف مراتب سلسله( ‌ ‌ ‌ ‌ ها‌ ارزش بر مبتنی های (قضاوت

‌ ‌ ‌ ‌ نفعان‌ ذی همه و مردم عامه

نهائی – مقطعی اهداف شبکه( ‌ ‌ ‌ ‌ ها‌ واقعیت بر مبتنی های (قضاوت

‌ ‌ کارشناسان‌ و متخصصان فقط

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

نگار تکنولوژی ره

از نظر مفهومی:بینی پیش1. ریزی برنامه2.

از نظر ساختاری:ها الیهافق زمانی

M1

T1

M2

P1

RD2RD1

RD5RD3

RD6RD4

P4

P3P2

بازار

T4

T2

T3تكنولوژي

تحقيق و توسعه(R&D)

محصول

زمان

سرمايه گذاري / زنجيره تأمينمنابع مالي

كاركنان / مهارت ها

منابع

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

اشاره: چرخه عمر تکنولوژی

Time

محدودیت های تکنولوژیک

Critical dimension necessary for functionality

پیشرفت منطقهحداکثر

محدودیت به نزدیکی کند، پیشرفت های

در کند حرکتآغاز

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتیTime

تکنولوژی تکنولوژی‌ قدیمی

نوظهور

اشاره: چرخه عمر تکنولوژی

Timeنگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

Emergent technology

اشاره: چرخه عمر تکنولوژی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتیTime

تحقیقات

تولید بازار

استفاده

- Fisher-Pry & Gompretz:F = ½ )1 + tanh a )tمدل to((

اشاره: چرخه عمر تکنولوژی

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

تحليل اثرات متقاطعCross-Impact Analysis

امنیت

گذاری‌سرمایه

منابع انسانی

رشد اقتصادی

1

3

1

2

2

1

3

3

2

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

تحليل اثرات متقاطعCross-Impact Analysis

به عنوان مثال : رويداد آتی در آن 4اگر مطالعه ای درباره موضوعی باشدکه

شناسايی شده اند، ماتريس اثرات متقابل آن می تواند بصورت زير باشد :

تاثير بر رويدادها

E1 E2 E3 E4

E1

E2

E3

E4

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

پارادایم جدیدتر: روشها و ابزارها

0102030405060

1stQtr

3rdQtr

الvvvvف( روشvvvvهاي علي – معلولي

ب( روش هvاي تحليvل روند

ج(اسvvvvتفاده از نظvvvvرات خبرگان

x1

X2

.

.xn

y

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

معیارهای انتخاب روش در یک نگاری برنامه آینده

،در دسترس بودن منابع )زمان، منابع مالی، نیروی انسانیاطالعات، ...(

کنندگان، ..( کنندگان مطلوب )خبرگان، تسهیل مشارکتها مناسب بودن حهت ترکیب با سایر روشنگاری های مطلوب از برنامه آینده خروجیکمی/ کیفی بودن نتایج یا هنجاری و اکتشافی بودن برنامهها شناسی در سازمان یا دسترسی به قابلیت قابلیت روشتکمیل یکدیگرهای برنامه مانند: افق زمانی، متناسب بودن با سایر ویژگی

حوزه مورد بحث، ..(

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

Modelling

Extrapolation

Indicators

Benchmarking

Quantitative‌(6)

Cross-impact

Bibliometrics

MethodsCreativity

InteractionExpertise

Evidence

Science‌fiction

Scanning

Brainstorming

Essays‌/‌Scenario‌writing

Conferences‌/‌Seminars

Wild‌cards

SWOT‌analysis

Expert‌Panels

Genius‌forecasting

Scenario‌workshop

Morphological‌analysis

Interviews

Literature‌review

Citizen‌Panels

Relevance‌trees‌/‌Logic‌charts

Backcasting

Role‌Play/Acting

R.‌Popper‌(2006)

Roadmapping

Quantitative‌Scenarios/SMIC

Delphi

System/Structural‌analysis

Voting‌/‌Polling

Gaming-simulation

Stakeholders‌Mapping

Key/Critical‌technologies Multi-criteria

Patent‌analysis

Qualitative‌(17)

Semi-quantitative‌(10)‌

Creativity

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

Scanning

Scanning

Delphi

Wild‌Cards

Citizen‌panels

Expert‌panels

SWOT

Methodology

1

SWOT‌analysis

Wild‌cards

Citizen‌Panels

Expert‌Panels

Delphi

Sequencing‌methods‌–‌example‌1

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

Scenarios

Roadmaps

Delphi

SWOT

Scanning

Brainstorming

Essays‌/‌Scenario‌writing

Brainstorming

Scanning

SWOT‌analysisDelphiRoadmapping

Methodology

2

Sequencing‌methods‌–‌example‌2

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

برنامه ریزی پابرجاRobust Planning

استراتژی

فضای سناریوها

سناریو

استراتژی پابرجا

- تولید فضای سناریوها1ها در آینده‌- به آزمون کشیدن استراتژی2- تقویت و غنا بخشیدن به استراتژی ها3

و تولید استراتژی های پابرجا

نگارنگار‌‌اندیشگاه آتیاندیشگاه آتی

مراجع:

،علیزاده، عزیز، وحیدی مطلق، وحید، ناظمی، امیر”سناریونگاری یا برنامه ریزی برپایه سناریوها“،

1387تهران: موسسه مطالعات بین المللی انرژی، ناظمی، امیر، قدیری، روح الله، ”آینده نگاری: از

1385مفهوم تا اجرا“، تهران: مرکز صنایع نوین، کینی، رالف، ترجمه وحید وحیدی مطلق، ” تفکر

ارزشی: راهی به سوی تصمیم گیری خالق“، تهران: 1381موسسه فرهنگی انتشاراتی کرانه علم،