โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร...

81
โโโ โโโโโโโโโโโโโโ โโโโโ โโโโโโโโโ โโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโ โโโ โโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโ Physiology of Gastrointestinal and Pancreatic secretion

Upload: monty

Post on 13-Jan-2016

166 views

Category:

Documents


12 download

DESCRIPTION

Physiology of Gastrointestinal and Pancreatic secretion. โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. Secretion Salivary secretion Esophageal secretion Gastric secretion Small bowel secretion Large bowel secretion - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

โดย รอง ศาสตราจารย� แพทย�หญิ�งดวง พร ทองงาม

ภาคว�ชาสร�รว�ทยา คณะแพทยศาสตร�

จ�ฬาลงกรณ�มหาว�ทยาล�ย

Physiology of

Gastrointestinal

and Pancreatic

secretion

Page 2: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 3: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

SecretionSecretionSalivary secretionEsophageal secretionGastric secretionSmall bowel secretionLarge bowel secretionPancreatic secretionBile secretion

Page 4: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Salivary Salivarysecretionsecretion

Function of saliva- Lubrication ( by mucus )- Protection ( by dilution and buffering of ingested food )- Initial digestion of

starch ( by amylase )- Initial digestion of

triglyceride ( by lingual lipase )

Page 5: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 6: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 7: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 8: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Composition Composition of saliva of saliva

- High K+ and bicarbonate

concentration- - Low Na+ and Clconcentration- Hypotonicity- Alpha amylase , lingual

lipase , and Kallikrein

โดยรวมแล้�วน้ำ ��ล้�ยหล้��งประม�ณ 10. – 20. ล้�ตร ต�อว�น้ำ

Page 9: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 10: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

การควบค�มการสร"างและหล�#งน้ำ%&าลาย

ถู�กควบค มโดย parasympathetic + sympathetic

โดยผล้ก�รกระต �น้ำที่#� parasympathetic จะเด�น้ำชั�ดกว��( ผ��น้ำที่�ง cranial nerve ค��ที่#� 7, 9)

ถู�กกระต �น้ำได�จ�กอ�ห�ร, ก�รกล้(น้ำ, รสชั�ดของอ�ห�ร, conditioned reflex, ก�รคล้(�น้ำไส�

อ�เจ#ยน้ำถู�กย�บย��งโดยก�รน้ำอน้ำหล้�บ,

dehydration, คว�มกล้�ว แล้ะย� anticholinergic เชั�น้ำ atropine

Page 11: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Esophageal secretionEsophageal secretion

- ไม�ม#ก�รสร��งน้ำ ��ย�อย- ม#แต� mucous เพื่(�อหล้�อล้(�น้ำแล้ะ ป,องก�น้ำอ�น้ำตร�ย

Page 12: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 13: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 14: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric Gastricsecretionsecretion

กระเพื่�ะอ�ห�รหล้��งน้ำ ��ย�อยได� ประม�ณ - 2530. . ล้�ตรต�อว�น้ำ

เป-น้ำส�รล้ะล้�ย Isotonic ประกอบด�วยน้ำ �� , electrolyte , enzyme

pepsin , gastric lipase , Intri nsic factor, mucin

พื่บได�ต��งแต�แรกเก�ด เพื่��มม�ก ข.�น้ำต�ม maturity จน้ำถู.งอ�ย 2 ป/

จะเที่��ผ��ใหญ่� แล้ะล้ดล้งเม(�อ อ�ย > 70 ป/

Page 15: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

เซลล�ใน้ำกระเพาะอาหาร- Parietal cell body , fundus

HCl ,

Intrinsic factor- Chief cell body , fundus

pepsinogen ( PG I ,

PG II )- MNC antrum , cardiamucin- G cell antrum

สร��ง gastrin- EC cell fundus , body

histamine

Page 16: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 17: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 18: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 19: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

ร+ปร-างของ parietal cell ม� 2 กล�-ม - secreting cell จะม� long abundant microvilli - non-secreting cell จะม�abundant tubulo vesicular membrane cimetidine แล้ะ atropine ส�ม�รถูย�บย��งก�รเปล้#�ยน้ำแปล้งร�ปร��งน้ำ#�ได�

Page 20: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Regulation Regulation control of control of

GIGI secretion secretion 1phase Cephalic phase :

2phase Gastric phase : 3phase Intestinal

phase :

Page 21: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Cephalic Cephalicphasephase

Cephalovagalstimulation

จ�กก�รเห2น้ำ ได�กล้��น้ำ ร� �รส เค#�ยว หร(อน้ำ.กถู.งอ�ห�รที่#�ชัอบรวมที่��งภ�วะ

hypoglycemia ส�ม�รถูกระต �น้ำcerebral cortex แล้ะ lateral hypothalamus ผ��น้ำที่�งbrainstem ม�ที่�ง vagus nerve ที่ �ให�ม#ก�รสร��งแล้ะหล้��งน้ำ ��ย�อยใน้ำกระเพื่�ะอ�ห�ร

Page 22: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric Gastricphasephase

- gastric distension :mechanoreceptor- hormonal control : gastrin- neuronal control : vagal stimulation

Page 23: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Intestinal Intestinal phasephase- intestinal distension- hormonal control

Page 24: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric secretionGastric secretion ACh Histamin

e Gastrin

Muscarinic receptor H2 re ceptor CCK-B receptor

IP3 , Ca2 + Cycli c AMP IP3 , Ca2 +

H+ secretion

H+ secretion

Page 25: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric secretionGastric secretion ACh Histamine Gastrin

Atropine Cimetidine

- 2Muscarinic receptor H receptor CCK B receptor

3 2 3 2IP , Ca + Cyclic AMP IP , Ca +

Omeprazole H+ secretion

Proglumide

PG E2

Page 26: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

กลไกของการกระต�"น้ำการหล�#งกรดใน้ำกระเพาะอาหาร

1. กระต �น้ำผ��น้ำระบบประส�ที่Parasympathetic

โดยที่#� ACh จะไปกระต �น้ำmuscarinic receptor

บน้ำผ�วของ parietal cell ส�งต�อให�second messenger

ที่#� IP3 ที่ �ให�เพื่��ม intracellular Ca2+ เพื่��มก�รหล้��งกรด

ย�บย��งโดยใชั� muscarinic blocking agent

เชั�น้ำ atropine

Page 27: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

2. กระต �น้ำผ��น้ำที่�ง Histamine หล้��งม�จ�ก mast cell กระจ�ย

ที่��วไปใน้ำเย(�อบ ผ�ว กระต �น้ำที่#� H2-receptor ม#ผล้เพื่��ม

cAMP กระต �น้ำก�ร หล้��งกรด

ย�บย��งโดยใชั�ย� H2 RA เชั�น้ำcimetidine , ranitidine หร(อย�บย��งก�รเพื่��มของcAMP โดยใชั�prostaglandin E2

Page 28: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

3. Gastrin

หล้��งจ�กก�รตอบสน้ำองต�ออ�ห�รเม(�อกระเพื่�ะ

อ�ห�รขย�ย (mechanoreceptor), ล้�กษณะของอ�ห�ร

(chemoreceptor) กระต �น้ำผ��น้ำเส�น้ำ ประส�ที่ vagus

โดยที่#�ต�วร�บร� � ของ gastrin อย��ที่#� CCK-B receptor

ม# second messenger ที่ �ให�เพื่��มintracellular Ca2+

กระต �น้ำให�หล้��งกรดได� ส�ม�รถูย�บย��งข��น้ำ ตอน้ำน้ำ#�โดยใชั�

Proglumide

Page 29: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

H-K-ATPase pump ถู�กย�บย��งโดย-covalent antagonist ได�แก�benzimidazole (proton pump inhibitor, PPI) เชั�น้ำ omeprazole-K-competitive antagonist เป-น้ำ ย�กล้ �มใหม� ค(อImidazopyridine

Page 30: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Lumen of stomach Gastric parietal cell Blood

Cl- Cl-

HCl H+ H+ + HCO3-

HCO3-

(“alkaline tide”)

K+ H2CO3

CA Na+

CO2 + H2O K+

Simplified mechanism of secretion of H+ by gastric parietal cells.

Page 31: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

เร��มจ�ก CO2 ใน้ำ plasma แล้ะmetabolism

ของ parietal cell ที่ �ปฏิ�ก�ร�ย� ก�บ H2O ได�เป-น้ำ

H2CO3 โดยอ�ศั�ย เอน้ำไซม8carbonic anhydrase

ถู�กเปล้#�ยน้ำแปล้งได�เป-น้ำ H+ + HCO3

- ใน้ำparietal cell

กล้ไกก�รหล้��งกรดใน้ำระด�บเซล้ล้8

Page 32: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

H+ ถู�กหล้��งเข��ส��กระเพื่�ะอ�ห�รโดย แล้กเปล้#�ยน้ำ ก�บ K+ อ�ศั�ย H+-K+

ATPase pump ก�รแล้กเปล้#�ยน้ำ น้ำ#�เป-น้ำแบบ 1:1 ใน้ำระหว��งน้ำ#� Cl- จะถู�กหล้��งออกม�

ด�วย รวมก�น้ำอย��ใน้ำร�ปกรดเกล้(อ (HCl)

Page 33: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

HCO3- ที่#�ถู�กสร��งข.�น้ำใน้ำเซล้ล้8 จะถู�ก

ด�ดซ.มเข��ส�� กระแสเล้(อดโดยแล้กเปล้#�ยน้ำก�บ Cl-

เร#ยกว��Cl--HCO3

- exchange โดยอ�ศั�ย พื่ล้�งง�น้ำ

ด�งน้ำ��น้ำใน้ำระหว��งก�รย�อยอ�ห�รจะเก�ดภ�วะalkaline tide ค(อ PH ของบร�เวณน้ำ��น้ำเป-น้ำด��งได�

Page 34: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 35: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 36: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Inhibition of Inhibition of gastric H gastric H ++

secretionsecretion Negative feedback

< < << << 1 3 0

<<<< <<< - <<<<<<< <<<<<<< secr et i on 2. Chyme in duodenum - inhibit H+ secretion

< << < <<<<<<<<,3. Gut Hormone - CCK, somatostatin,

Prostaglandin

Page 37: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

การว�เคราะห� Gastric acid secretion

ก�รใส� NG tube เพื่(�อด�ดน้ำ ��ย�อยใน้ำกระเพื่�ะอ�ห�รม�ตรวจ

ว�เคร�ะห8เป-น้ำว�ธี#ที่#�ง��ยที่#�ส ด ห�ปร�ม�ณ H+ ที่ �ได�จ�กก�ร

titrate in vitro ด�วย base (NaOH) หร(อก�รว�ดจ�ก pH electrode โดยตรง

Page 38: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Basal Acid Output (BAO)

ค(อภ�วะก�รหล้��งกรดโดยไม�ม#ก�รกระต �น้ำใดๆ

ค��เฉล้#�ย ประม�ณ 1.4-2.6 mmol/hr ม#ค��แตกต��งใน้ำแต�ล้ะคน้ำ แล้ะม#diurnal variation ชั�วงเวล้�ที่#�ม#ก�รหล้��งกรดต ��ส ดค(อเชั�� 5-11 AM , ส�งส ดค(อบ��ยแล้ะเย2น้ำ 2-11 PM ผ��ชั�ยส�งกว��ผ��หญ่�ง

upper normal limit 10 mmol/hr.

Page 39: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Peak Acid Output (PAO)

ค(อก�รหล้��งกรดที่#�ม�กส ด หล้�งถู�กก ระต �น้ำด�วยpentagastrin หร(อ histamine

ส�ม�รถูบอกถู.งparietal cell mass ได� พื่บว�� PAO ผ��ชั�ยส�งกว��ผ��หญ่�ง, ใน้ำคน้ำส�บบ หร#�

ส�งกว��คน้ำไม�ส�บ ม#ค�� upper normal limit ค(อ65 mmol/hr.

Page 40: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric Gastricenzymeenzyme- Pepsinogen : PG I , PG II

ถู�กเปล้#�ยน้ำเป-น้ำ <<<<<< เพื่(�อย�อยโปรต#น้ำ- Gastric lipase : เพื่(�อย�อยไข

ม�น้ำ- Rennin : เพื่(�อย�อย โปรต#น้ำ<<<<<< ใน้ำน้ำ ��น้ำม- Gelatinase : เพื่(�อย�อย gelatin- Gastric amylase : เพื่(�อย�อยแป,ง

Page 41: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric mucin secretion Gastric mucin secretion หล้��งจ�ก mucous neck cell เป-น้ำส�ร neutral glycoprotein ที่ �หน้ำ��ที่#�

Barrier to H+

Combine with HCO3

- ให�เป-น้ำ gel Protect surface epithelial injury จ�ก H+ , Pepsin

คว�มหน้ำ� เฉล้#�ย - 02 06. . mm. ล้ดล้งโดย aging , ย� - NSAIDs , N acetyl cysteine

Page 42: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Gastric bicarbonate secretion Gastric bicarbonate secretion ก�รหล้��ง HCO

3

- เป-น้ำ energy dependent , metabolic process ปกต�จะตรวจไม�พื่บใน้ำ

gastric juice ถู�กหล้��งจ�ก surface epithelial cell เพื่(�อป,องก�น้ำ

ก�รที่ �ล้�ยผ�วจ�กกรด ถู�กกระต �น้ำโดย vagal stimulation , PGE

2

Page 43: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 44: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Intrinsic factor Intrinsic factor เป-น้ำ glycoprotein ที่ �หน้ำ��ที่#�เป-น้ำ

vit B12

binding protein คว�มผ�ดปกต� ของ IF พื่บได�ใน้ำโรค

pernicious anemia โดยจะตรวจพื่บม# antibody ต�อ parietal cell

IF ไม�ถู�กย�บย��งโดย H+ K+ ATPase แต�ล้ดล้งได�จ�ก cimetidine

Page 45: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 46: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

ภาวะท�#ม� ภาวะท�#ม� increase acid secretion increase acid secretion Duodenal ulcer

ZE syndrome Systemic mastocytosis

Antral G cell hyperplasiaHyperparathyroid

H. pyroli gastritis

Page 47: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 48: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

ภาวะท�#ม� ภาวะท�#ม� decrease decrease acid secretion acid secretion

Chronic atrophic gastritis Chronic active

superficial gastritisซ.�งเก�ดได�จ�ก

autoimmune , HIV , H. pyroli , aging , severe

hypocalcemia

Page 49: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Pancreatic Pancreaticsecretionsecretion

ต�บอ�อน้ำประกอบด�วยที่��งส�วน้ำที่#� เป-น้ำ exocrine ค(อสร��งน้ำ ��ย�อย แล้ะ bicarbonate ประม�ณ ว�น้ำล้ะ

- 1525 ล้�ตร แล้ะส�วน้ำที่#�เป-น้ำendocrine เพื่(�อสร��งฮอร8โมน้ำ เชั�น้ำInsulin , glucagon , somatostatin หล้��งเข��ส��กระแสเล้(อด

Page 50: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

ส�วน้ำที่#�เป-น้ำ exocrine ประกอบ ด�วยต�อมเล้2กๆ

เร#ยกว�� acinar cell สร��งแล้ะหล้��ง เอน้ำไซม8ก�บเม(อก

ส�วน้ำ centroacinar cell จะหล้��งน้ำ ��แล้ะอ�เล้คโตรไล้ที่8เข��ส�� intercalated duct ไปที่�อ

ขน้ำ�ดใหญ่�ข.�น้ำจน้ำถู.งpancreatic duct ชั(�อ duct of Wirsung รวมก�บที่�อน้ำ ��ด#

เป>ดเข��ส�� 2 nd duodenum ที่#�Ampulla of Vater

ควบค มก�รหล้��งโดยห�ร�ดชั(�อSphincter of Oddi

Page 51: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Pancreatic secretion Pancreatic secretion- High volume- <<< < < <+ and K+ concentration as plasma- < <<< Higher HCO

3

- concentration than plasma- Much Lower Cl- concentration than plasma- Isotonicity- Pancreatic lipase , amylase , and protease

Page 52: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 53: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

regulation regulation control of control of

panceatic panceaticsecretionsecretion- cephalic phase กระต �น้ำได�

< 20 จ�ก CNS stimuli- gastric phase จ�

ก mechanoreceptor , chemoreceptor- intestinal phase กระต �น้ำได�

- 7 0 8 0 % จ�กก�รกระต �น้ำ ด�วย < ,

-cholecystokinin ( CCK A) เพื่(�อให�หล้��งน้ำ ��ย�อย , secr et i n

เพื่(�อให�หล้��ง bicarbonate

Page 54: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

การควบค�มการหล�#งpancreatic secretion

1. secretin หล้��งจ�ก S-cell ใน้ำduodenum

เป-น้ำก�รตอบสน้ำองเม(�อม#ภ�วะกรด ใน้ำ lumen

โดยจะหล้��ง HCO3- จ �น้ำวน้ำม�กเข��ส��

duodenum เพื่(�อ neutralized H+ ผ��น้ำที่�ง

cAMP เป-น้ำ second messenger น้ำอกจ�กน้ำ#� secretin

ย�งกระต �น้ำก�รหล้��งbicarbonate จ�กต�บด�วย

Page 55: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

2. CCK หล้��งจ�ก I - cell ใน้ำduodenum

เม(�อม# peptide, amino acid แล้ะ fatty acid

ใน้ำที่�งเด�น้ำอ�ห�ร จะกระต �น้ำให�หล้��งน้ำ �� ย�อย amylase,

lipase แล้ะ protease เพื่(�อย�อยอ�ห� รโดยม# second messenger ค(อ IP3 แล้ะเพื่��มintracellular Ca2+

Page 56: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

3. ACh ( ผ��น้ำที่�ง vagovagal reflex) เป-น้ำก�รตอบสน้ำองเม(�อม#อ�ห�รที่#�ย�อยแล้�ว

ผ��น้ำ duodenum จะกระต �น้ำให�หล้��งน้ำ ��ย�อยม�กข.�น้ำคล้��ย

ผล้ CCK , กระต �น้ำให�หล้��ง HCO3

- ม�กข.�น้ำคล้��ย ผล้ secretin

Page 57: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Lumen of duct Pancreatic ductal cell Blood

Cl-

HCO3- HCO3

- + H+ H+

Na+

H2CO3

CA Na+

CO2 + H2O K+

Modification of pancreatic juice by ductal cells

Page 58: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 59: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Pancreatic Pancreaticsecretionsecretion <<<<< < ที่#�หล้��งเพื่(�อใชั�ใน้ำก�รย�อย

อ�ห�ร ได�แก� * Amylase ย�อยค�ร8โบไฮเดรต * Lipase ,

cholesterolesterase , phospholipase A2

ย�อยไขม�น้ำ * Trypsinogen , proelastase,

chymotrypsinogen , procarbo <<<<<<<<<<<<<<,

uclease, ribonuclease ย�อยโปรต#น้ำ

Page 60: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 61: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

AbnormalAbnormal regulation of regulation of

pancreatic pancreaticsecretionsecretion

1. acute pancreatitis เก�ดจ�กภ�วะ control

regulation ของpancreatic secretion เส#ยไปถู�กกระต �น้ำให�ที่ �ง�น้ำ

ก�อน้ำก �หน้ำด ที่ �ให�เก�ดภ�วะautodigestion เก�ดก�รอ�กเสบแล้ะที่ �ล้�ยต�บอ�อน้ำใน้ำเวล้�ต�อม�

Page 62: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

2.chronic pancreatitis

เป-น้ำภ�วะที่#�ม#ก�รอ�กเสบของต�บอ�อน้ำอย��ง

เร(�อร�งที่ �ล้�ยที่��ง exocrine แล้ะendocrine pancreatic tissue ที่ �ให�เก�ดอ�ก�รเบ�หว�น้ำ, malabsorption, steatorrhea

Page 63: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

3.Cystic fibrosis

เป-น้ำคว�มผ�ดปกต�แต�ก �เน้ำ�ดที่#� Cl- channel

จ�ก cystic fibrosis transmembrance conductanceregulator gene (GFTR) ม#mutation ที่ �ให�ไม�

ส�ม�รถูหล้��งน้ำ ��ย�อยจ�กต�บอ�อน้ำได�ที่ �ให�เก�ดmalabsorption แล้ะsteatorrhea ต�มม�

Page 64: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Intestinal Intestinalsecretionsecretion

น้ำ ��ย�อยจ�กล้ �ไส�เล้2กสร��งจ�กBrunner’s gland

แล้ะ Crypts of Lieberkuhn สร��งได�ประม�ณ

ว�น้ำล้ะ - 100500ml ล้�กษณะเป-น้ำ Isotonic ประกอบด�วย น้ำ �� อ�เล้คโตรไล้ที่8

แล้ะน้ำ ��ย�อย หล้�ยชัน้ำ�ด ค(อ enterokinase,

disaccharidase, aminopeptidase แล้ะintestinal amylase

Page 65: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Regulation Regulation control of control of

intestinal intestinalsecretionsecretion- Neuronal control :

mechanoreceptor , vagal stimuli- Hormonal control :

secretin , gastrin , CCK , glucagon , VIP , GIP

Page 66: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Abnormal regulation Abnormal regulation control of control of

intestinal secretion intestinal secretion

ก�รกระต �น้ำให�ม#ก�รหล้��งน้ำ ��ย�อยใน้ำล้ �ไส�เล้2ก

ออกม�จ �น้ำวน้ำม�กเก�ดภ�วะ diarrhea เก�ดจ�กหล้�ย

ส�เหต เชั�น้ำ choleratoxin จะกระต �น้ำ เพื่��ม <-AMP

ผล้ค(อย�บย��งก�รด�ดซ.มของโซเด#ยมแล้ะกระต �น้ำก�รหล้��งของคล้อไรด8ของเซล้ล้8เย(�อบ ผ�ว

Page 67: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Colonic Colonicsecretionsecretion

- ล้ �ไส�ใหญ่�ม#หน้ำ��ที่#�หล้�กค(อ ก�รด�ดซ.มน้ำ �� แล้ะเกล้(อแร� ด�งน้ำ��น้ำส�รที่#�หล้��งส�วน้ำใหญ่� ค(อ mucous เพื่(�อหล้�อล้(�น้ำแล้ะป,องก�น้ำอ�น้ำตร�ย

Page 68: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Regulation control of Regulation control of colonic secretion colonic secretion

- neuronal control : mechanoreceptor,

parasympathetic- hormonal control : Aldosterone , angiotensin,

vasopressin , prostaglandin , <<<

Page 69: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Bile secretion and gallbladder

ส�วน้ำประกอบของน้ำ �� ด# ได�แก� น้ำ �� , อ�เล้คโตรไล้ที่8

bile salt, phospholipid, cholesterol แล้ะ bile pigment (bilirubin) เพื่(�อชั�วยย�อยไขม�น้ำ (emulsifying แล้ะsolubilizing) ให�อย��ใน้ำร�ป micelles

Page 70: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 71: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

น้ำ ��ด#สร��งม�จ�กต�บ(hepatocyte) ไหล้ผ��น้ำต�บ,

ที่�อน้ำ ��ด# แล้�วเก2บสะสมที่#�ถู งน้ำ ��ด# (gall bladder)

ถู งน้ำ ��ด#จะที่ �ให�น้ำ ��ด#เข�มข�น้ำข.�น้ำ 10 เที่��โดยด�ดซ.มน้ำ ��

แล้ะ electrolyte กล้�บค(น้ำ เม(�อก�น้ำอ�ห�ร ( ใน้ำชั�วง digestive

period) ถู งน้ำ ��ด#จะบ#บต�ว, ห�ร�ด sphincter of Oddi คล้�ยต�วเพื่(�อหล้��งน้ำ ��ด# เข��ส�� second part of duodenum

Page 72: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 73: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Control of bile secretion

1.bile salt พื่บว��เกล้(อน้ำ ��ด#เป-น้ำต�วกระต �น้ำก�รหล้��งน้ำ ��ด#

จ�กต�บที่#�ส �ค�ญ่ที่#�ส ด โดยส�ม�รถูกระต �น้ำให�หล้��งน้ำ ��ด# เพื่��มข.�น้ำ แล้ะย�งม#ผล้เพื่��มปร�ม�ณ bicarbonate

ใน้ำน้ำ ��ด#ด�วย

Page 74: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

2.hormonal control secretin ส�ม�รถูเพื่��มก�ร

หล้��งน้ำ ��ด#แล้ะ ปร�ม�ณ bicarbonate ใน้ำน้ำ ��ด#เพื่��ม

ข.�น้ำ ส�วน้ำ CCK จะหล้��งเม(�อเป-น้ำผล้

ตอบสน้ำอง จ�กอ�ห�ร small peptide,

fatty acid ที่ �ให�ถู งน้ำ ��ด# บ#บต�ว แล้ะห�ร�ดของถู งน้ำ ��ด#คล้�ยต�ว

Page 75: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

3.neural control เม(�อกระต �น้ำเส�น้ำประส�ที่

parasympathetic ผ��น้ำที่�ง vagus nerve จะเพื่��ม

อ�ตร�ก�รหล้��งน้ำ ��ด# แล้ะม#ผล้ให�ถู งน้ำ ��ด#บ#บต�ว

ใน้ำขณะที่#�ถู��กระต �น้ำประส�ที่sympatheticจะที่ �ให�ก�รหล้��งน้ำ ��ด#ล้ดล้งแล้ะก�รหดต�วของถู งน้ำ ��ด#ล้ดล้งด�วย

Page 76: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

เม(�อน้ำ ��ด#ม�ถู.ง terminal ileum จะเก�ดกล้ไก

secondary active transport จ�บ bile acid ด�วย Na+

ด�ดซ.มกล้�บค(น้ำ เร#ยกว�� entero-hepatic circulation

ใน้ำคน้ำที่#�ต�ด terminal ileum จะ ไม�ส�ม�รถูด�ดซ.ม

bile กล้�บค(น้ำที่ �ให� bile acid pool ล้ดล้ง เก�ดภ�วะ

steatorrhea ต�มม� ถู��ม#ก�รอ ดต�น้ำของระบบที่�งเด�น้ำ

น้ำ ��ด#จะ ที่ �ให�เก�ดภ�วะด#ซ��น้ำ (jaundice) ได�

Page 77: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 78: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์
Page 79: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Summary of GI secretionSummary of GI secretionGI secretion Characteristic Stimulated by Inhibited by Saliva High HCO

3

- Parasymp athetic sleep

High K+ Sympatheti c dehydration

Hypotonic atropine Amylase, lipase

Gastric HCl Gastrin stomach pH Parasympat

hetic chyme in duodenum Histamine atropine , cimetidine omeprazole Pepsinogen Parasympathetic Intrinsic factor

Page 80: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์

Summary of GI secretionSummary of GI secretionGI secretion Characteristic Stimulated by Inhibited by

Pancreatic High HCO3

- Secretin Isotonic Parasympathetic Pancreatic lipase, CCK amylase , protease Parasympathetic

Bile Bile salt CCK Ileal resection Bilirubin Parasympathetic Phospholipid , cholesterol

Page 81: โดย รอง ศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดวงพร ทองงาม ภาควิชาสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์