11

شيوه هاي ارزيابي وضعيت بدن شيوه هاي ارزيابي وضعيت بدن در ارگونومي شغليدر ارگونومي شغلي

مهندس معین مهندس معین

کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای شهرستان خرم درهشهرستان خرم دره

22

مقدمهمقدمه

ريسك فاكتورهاي شغلي اختالالت اسكلتي- عضالني ريسك فاكتورهاي شغلي اختالالت اسكلتي- عضالني •مرتبط با كار: مرتبط با كار:

- عوامل مربوط به كار جسماني ) وضعيت بدني، - عوامل مربوط به كار جسماني ) وضعيت بدني، نيرو، نيرو،

حركت و ارتعاش ( حركت و ارتعاش ( - عوامل رواني – اجتماعي - عوامل رواني – اجتماعي

- عوامل فردي - عوامل فردي

33

شيوه هاي ارزيابي خطر بروز اختالالت شيوه هاي ارزيابي خطر بروز اختالالت اسكلتي - عضالني اسكلتي - عضالني

مشاهده اي مشاهده اي 1.1.pen-paperpen-paper)) شيوه هاي مشاهده اي قلم- كاغذي ) شيوه هاي مشاهده اي قلم- كاغذي )••

- مزايا : ارزان قيمت و بدون ايجاد تداخل در كار فرد - مزايا : ارزان قيمت و بدون ايجاد تداخل در كار فرد - معايب : از دست رفتن دقت بعلت روند ثبت منقطع و - معايب : از دست رفتن دقت بعلت روند ثبت منقطع و

دشواري تعيين تعداد بهينه مشاهده ها و دشواري تعيين تعداد بهينه مشاهده ها و كاربرد بيشتر در كارهاي استاتيك و داراي الگوي ساده و كاربرد بيشتر در كارهاي استاتيك و داراي الگوي ساده و

تكراريتكراري( ( WEPASWEPAS شيوه هاي مشاهده اي فيلم برداري و تفسير توسط كامپيوتر) شيوه هاي مشاهده اي فيلم برداري و تفسير توسط كامپيوتر)••

شيوه هاي مستقيم شيوه هاي مستقيم ..22

ارزيابي وضيعت بدن : دستي يا با كمك تجهيزات الكتريكي ارزيابي وضيعت بدن : دستي يا با كمك تجهيزات الكتريكي•• ارزيابي تنش وضعيتي يا خستگي ماهيچه اي موضعي ارزيابي تنش وضعيتي يا خستگي ماهيچه اي موضعي••

شيوه هاي خود گزارشي : پرسشنامه ، مصاحبه يا چك ليست ، نقشه بدن شيوه هاي خود گزارشي : پرسشنامه ، مصاحبه يا چك ليست ، نقشه بدن ..33و...و...

44

55

يك شيوه ارزيابي مي با يست دو موضوع را يك شيوه ارزيابي مي با يست دو موضوع را •مشخص كند: مشخص كند:

آيا به انجام مداخله هاي ارگونوميك نيازي آيا به انجام مداخله هاي ارگونوميك نيازي ..11 است است

) خطر وجود دارد / ندارد ( ) خطر وجود دارد / ندارد (

اگر جواب مثبت است ، آيا مداخله اثر اگر جواب مثبت است ، آيا مداخله اثر ..22 بخش بخش

مي باشد؟ مي باشد؟

66

Ovako Working Posture Ovako Working Posture Analyzing System )OWAS(Analyzing System )OWAS(

دهه هفتاد ميالدي در يك كارخانه توليد فوالددهه هفتاد ميالدي در يك كارخانه توليد فوالد•

افزايش موارد غيبت از كار و همچنين از افزايش موارد غيبت از كار و همچنين از •كارافتادگي زودهنگام ناشي از اختالالت اسكلتي-كارافتادگي زودهنگام ناشي از اختالالت اسكلتي-

عضالنيعضالني

عكس از پوسچرهاي گوناگون عكس از پوسچرهاي گوناگون680680تهيه تهيه •

% و باال مي باشد.% و باال مي باشد.9090اعتبار آن نزديك به اعتبار آن نزديك به •

به كمك كامپيوتر: به كمك كامپيوتر: OWASOWASاجراي اجراي •OWASCO,OWASANOWASCO,OWASAN

77

روش در پوسچر بندي روش دسته در پوسچر بندي دستهOWASOWAS

پوسچر شاخص + نيروي اعمال شده از پوسچر شاخص + نيروي اعمال شده از 8484•سوي كارگرسوي كارگر

مشخص شدن هر پوسچر بوسيله يك كد چهار مشخص شدن هر پوسچر بوسيله يك كد چهار •رقميرقمي

88

پوسچر تنهپوسچر تنه

ستون فقرات كشيده و مستقيم است.ستون فقرات كشيده و مستقيم است.1.1.

ستون فقرات خميده است.ستون فقرات خميده است.2.2.

تنه در حال چرخش است.تنه در حال چرخش است.3.3.

تنه خميده و در حال چرخش است.تنه خميده و در حال چرخش است.4.4.

99

پوسچر بازوهاپوسچر بازوها

هر دو بازو پايين تر از ارتفاع شانه قرار هر دو بازو پايين تر از ارتفاع شانه قرار 1.1.دارند.دارند.

يكي از بازوها در ارتفاع شانه يا باالتر از آن يكي از بازوها در ارتفاع شانه يا باالتر از آن 2.2.قرار دارد.قرار دارد.

هر دو بازو در ارتفاع شانه يا باالتر از آن قرار هر دو بازو در ارتفاع شانه يا باالتر از آن قرار 3.3.دارند. دارند.

1010

پوسچر پاهاپوسچر پاها

نشستهنشسته1.1.

ايستاده با پاهاي كشيده و مستقيمايستاده با پاهاي كشيده و مستقيم2.2.

ايستاده با يك پاي مستقيمايستاده با يك پاي مستقيم3.3.

ايستشاده بر روي دو زانوي خميدهايستشاده بر روي دو زانوي خميده4.4.

زانو زده بر روي يك زانوي خميدهزانو زده بر روي يك زانوي خميده5.5.

زانو زده بر يك يا هر دو زانوزانو زده بر يك يا هر دو زانو6.6.

راه رفتن يا جابجا شدنراه رفتن يا جابجا شدن7.7.

1111

وزن بار يا نيروي مورد نيازوزن بار يا نيروي مورد نياز

كيلوگرم كيلوگرم1010نيروي كمتر از نيروي كمتر از 1.1.

كيلوگرم كيلوگرم2020 تا تا 1010نيرويي بين نيرويي بين 2.2.

كيلوگرم كيلوگرم2020نيروي بيشتر از نيروي بيشتر از 3.3.

1212

1313

سطوح گوناگون اولويت اقدام هاي سطوح گوناگون اولويت اقدام هاي اصالحياصالحي

پوسچرهاي طبيعي و خنثي بدون اثر آسيب زا بر دستگاه پوسچرهاي طبيعي و خنثي بدون اثر آسيب زا بر دستگاه 1.1.اسكلتي-عضالني. هيچگونه اصالحي نياز نيست.اسكلتي-عضالني. هيچگونه اصالحي نياز نيست.

پوسچرهايي كه ممكن است اثر آسيب زا بر دستگاه اسكتي-پوسچرهايي كه ممكن است اثر آسيب زا بر دستگاه اسكتي-2.2.عضالني داشته باشند. انجام اقدام هاي اصالحي در آينده نزديك عضالني داشته باشند. انجام اقدام هاي اصالحي در آينده نزديك

الزم است.الزم است.

پوسچرهايي كه داراي اثر آسيب زا بر دستگاه اسكلتي-عضالني پوسچرهايي كه داراي اثر آسيب زا بر دستگاه اسكلتي-عضالني 3.3.هستند. انجام اقدامات اصالحي هر چه زودتر ضروري است.هستند. انجام اقدامات اصالحي هر چه زودتر ضروري است.

فشار بيومكانيكي اين پوسچرها بر دستگاه اسكلتي-عضالني فشار بيومكانيكي اين پوسچرها بر دستگاه اسكلتي-عضالني 4.4.بسيار آسيب زا بوده و انجام اقدام هاي اصالحي بي درنگ الزم بسيار آسيب زا بوده و انجام اقدام هاي اصالحي بي درنگ الزم

است.است.

1414

1515

1616

Rapid Upper Limb AssessmentRapid Upper Limb Assessment )RULA()RULA(

جزء روش هاي مشاهده اي قلم-كاغذيجزء روش هاي مشاهده اي قلم-كاغذي•

ريسك فاكتورهاي مورد ارزيابي شامل تعداد حركت ريسك فاكتورهاي مورد ارزيابي شامل تعداد حركت •ها ، كار ماهيچه اي استاتيك و اعمال نيروها ، كار ماهيچه اي استاتيك و اعمال نيرو

:: اهدافاهداف• ارايه روشي براي غربالگري سريع جمعيت كاري ارايه روشي براي غربالگري سريع جمعيت كاري --11

مواجهه يافته با ريسك فاكتورهاي اختالالت اسكلتي-مواجهه يافته با ريسك فاكتورهاي اختالالت اسكلتي-عضالني اندام فوقاني عضالني اندام فوقاني

ارايه راه كارهايي براي پيشگيري از بروز و كاهش ارايه راه كارهايي براي پيشگيري از بروز و كاهش --22شيوع اختالالت اسكلتي-عضالني اندام فوقاني شيوع اختالالت اسكلتي-عضالني اندام فوقاني

1717

براي براي OWASOWAS شكل تكامل يافته شكل تكامل يافته RULARULAروش روش •ارزيابي خطر بروز اختالالت اسكلتي-عضالني ارزيابي خطر بروز اختالالت اسكلتي-عضالني

در اندام هاي فوقانيدر اندام هاي فوقاني

در اين روش يا بدترين پوسچرها براي ارزيابي در اين روش يا بدترين پوسچرها براي ارزيابي •انتخاب و نمونه گيري مي شوند و يا انتخاب و نمونه گيري مي شوند و يا ..پرتعدادترين آنهاپرتعدادترين آنها

RULA )cont (RULA )cont (

1818

1919

2020

2121

2222

2323

2424

2525

سطوح اولويت اقدام هاي اصالحيسطوح اولويت اقدام هاي اصالحي

2626

2727

2828

2929

Rapid Entire Body AssessmentRapid Entire Body Assessment )REBA()REBA(

اهداف:اهداف:•

3030

3131

3232

3333

3434

3535

3636

3737

3838

تعيين سطح خطر و اولويت اقدام هاي تعيين سطح خطر و اولويت اقدام هاي اصالحياصالحي

QEC) Quick Exposure QEC) Quick Exposure Checklist(Checklist(

در چهار در چهار MSDMSDشناسایی ریسک فاکتورهای شناسایی ریسک فاکتورهای •ناحیه کمر، شانه/بازو، مچ دست/دست و گردنناحیه کمر، شانه/بازو، مچ دست/دست و گردن

ارزیابی سطح خطر مواجهه با ریسک ارزیابی سطح خطر مواجهه با ریسک • MSDMSDفاکتورهای فاکتورهای

ارزیابی اثربخشی مداخالت ارگونومیک در ارزیابی اثربخشی مداخالت ارگونومیک در •محیط کارمحیط کار

مقایسه سطح مواجهه با ریسک فاکتورهای مقایسه سطح مواجهه با ریسک فاکتورهای •MSDMSDمیان کارگران مختلف میان کارگران مختلف

3939

QECQECمزایای روش مزایای روش

اثر ترکیبی ریسک فاکتورهای مختلف و تعامل اثر ترکیبی ریسک فاکتورهای مختلف و تعامل • ارزیابی می شود ارزیابی می شودMSDMSDآنها در بروز آنها در بروز

دارای حساسیت مطلوبدارای حساسیت مطلوب•

کاربرد برای طیف وسیعی از مشاغلکاربرد برای طیف وسیعی از مشاغل•

کاربرد ساده و ارزیابی سریعکاربرد ساده و ارزیابی سریع•

4040

QECQECمراحل ارزیابی در روش مراحل ارزیابی در روش

. تعیین اولویت )بر اساس گزارشات، غیبت . تعیین اولویت )بر اساس گزارشات، غیبت 11•از کارو...(از کارو...(

. انجام ارزیابی. انجام ارزیابی22•

. امتیاز گذاری. امتیاز گذاری33•

. تفسیر نتایج. تفسیر نتایج44•

. مداخله ارگونومیک و ارزیابی مجدد. مداخله ارگونومیک و ارزیابی مجدد55•

4141

4242

انجام ارزیابی

4343

4444

4545

4646

4747

4848

امتیاز گذاری

4949

5050

تفسیر نتایج

5151