این در که خدایی ونزدیکیست . . .

برای سود مفاهیممالی گزارشگری

: راهنما استاد

خیرالهی دکتر

گردآورندگان:شاهرخی حسین

شرفی احسان

حیدریان فرزاد

92پاییز

. گیری اندازه و محاسبه است گذشته سال هفتاد حداقل طی حسابداری رقم ترین اهمیت با سود

. اندازه دیگری شیوه به سود آن از قبل دارد عمر سال ده و صد حداکثر مرسوم روش به سود

. شد می گزارش و گیری

می ای مالحظه قابل عملی و مفهومی مسایل سود،متضمن گیری اندازه اینکه به نظر

. در توان می را پیشنهادها این است شده ارائه مسایل حل برای نیز مختلفی باشد،پیشنهادهای

: کرد بندی طبقه زیر گروه پنج

مقدمه

تعهدی 1( حسابداری معامالت به مربوط اطالعات بر تاکید

سود 2( از یگانه مفهوم مورد در توافق

سود 3( از یگانه عملیاتی مفهوم ارائه

سود 4( معیار چند گزارش و گیری اندازه

اقتصادی 5( های فعالیت معیارهای تمام گرفتن نظر در

که داده نشان شده، انجام سرمایه بازار کارائی های فرضیه اساس بر که تجربی تحقیقات . است اطالعاتی محتوای دارای حسابداری سود

مالی ) حسابدادی استانداردهای تدوین شماره( FASBهیات بیانیه هدفهای 1در عنوان با: کند می بیان مالی گزارشگری

کردن فراهم مالی گزارشگری هدفاصلیبا گزارشگر واحدهای خصوصعملکرد در اطالعاتیتشکیل واجزای معیارهایسنجشسود از استفاده

. است آن دهنده

: سود گزارش از اولیه هدف

گزارشهای به را عالقه بیشترین که است کسانی برای مفید اطالعات ارائه و تامین. دارند مالی

گزارش و گیری اندازه از هدفسود

توصیفی ازفرایند بخشی عنوان به سود و گذاری سرمایه بین تمایز ایجاد . است حسابداری

: سود گزارشگری مشخص های هدف

گیری. 1 اندازه برای معیاری عنوان به سود از استفادهمدیریت کارائی

توضیع. 2 و انتفاعی واحد آینده بینی پیش برای سود تاریخی مبالغ از استفادهسهام سود اتی

هم. 3 و دستاوردها گیری اندازه برای معیاری عنوان به سود از استفادهای نشانه چنین

مدیریت آتی تصمیمات از

از کنندگان استفاده تمامی دیدگاه از سود گزارش از هدف ترین اهمیت با: مالی گزارشهای

به سودوسیله عنوانپیش برای ای

بینی

تصمیم گیری مدیریت

رویکرد بازار

سرمایه

رویکرد قراردادی

به سودمعیار عنوان

کارایی

سود حسابداری مقایسه در

سود بااقتصادی

بازارهای ناقصو ابهام

رویکرد معامالتی

رویکرد فعالیتی

سود مفاهیم

سطح درساختار

سطح درمعانی

سطح درعمل

رویه این که جدید رویدادهای با برخورد در حسابداری عملکرد بینی پیش و موجود های رویه توجیه

های پایه .GAAPها است حسابرسان و حسابداران عمل مورد و دهد می تشکیل را

درآمد اساس بر سود و شد تدوین قواعدی و اصول ها هزینه تحقق و درآمدها تشخیص برای

. شد محاسبه و تعریف هزینه منهای

یا واقعی های پدیده با شک بی شود می تعیین خاص های رویه و قواعد اساس بر که سودی

موثر حدی تا که شده مطرح نظراتی مشکل حل برای ولی کند، نمی تطبیق رفتاری آثار و نتایج

: است زیر شرح به و است.1 ) ( حسابداری سود گزارشگری توان می تعهدی روش از استفاده و ها تراکنش معامالت اولیه اطالعات به تمرکز با

. بخشید بهبود را

سود 2. پرداخت در گزارشکر واحد توانایی معیار عنوان به تواند می سود از عملیاتی مفهوم که باورند این بر گروهیگیرد قرار استفاده مورد سهام

.3 . دارند انتظار رو، این از است حل قابل مشکالت باشد،اکثر برابر اقتصادی سود با حسابداری سود اگر شک بی. آید می حاصل سود مفهوم بر توافق و کرد خواهد پیشرفت آینده در حسابداری های نظریه

.4. شود گزارش و گیری اندازه متعدد مفاهیم با سود باید مختلف های هدف تامین جهت کنند می پیشنهاد گروهی

سودهای 5. جای به باید که باورند این بر استادان از است،برخی ناکافی سود گیری اندازه های روش تمام که آنجا از. شود جایگزین اقتصادی های فعالیت ارزیابی برای دیگری های شاخص متفاوت

در سود مفهومساختار سطح

رویکرد معامالتی رویکرد

ها فعالیت

سطح در سود محاسبه در رویکرد دو: دارد وجود ساختار

رویکرد معامالتی

تمام بهای میثاق و مبادله یا فروش زمان در شناخت مفهوم با معامالتی رویکرد. دارد آهنگی هم و مالزمه حسابداری شده

صورتی در تنها ها بدهی و ها دارایی ارزشیابی تغییرات ثبت در سنتی رویکردی. باشد مالی رویدادهای سایر و عملیات معامالت، از منتج که

یا 1. محصوالت حسب بر تفکیک مانند مختلف انحای به توان می را سود متشکله اجزای. شود ارائه مدیریت به مفیدتری اطالعات تا کرد بندی طبقه مشتریان

اندازه 2. قابل که جایی تا را خارجی سببهای یا عملیات مانند مختلف منابع از حاصل سود. کرد گزارش جداگانه طور به توان می باشد گیری

مالی 3. دوره آخر در موجود های بدهی و داراییها مقادیر و انواع تعیین برای را مبناییامکان نیز اقالم این برای گیری اندازه دیگر مبانی بکارگیری بنابراین کند، می ایجاد

. است پذیر.4. باشد می نیز دیگر دالیل از ناشی خارجی معامالت ثبت مستلزم انتفاعی واحد کاراییبا 5. پیوستگی و همبستگی ضمن که شود می پذیر امکان مختلفی های صورت تهیه

. شود می نیز اطالعات بهتر درک موجب یکدیگر

به معامالتی رویکرد عمده مزایایاست زیر شرح

سطح در سود محاسبه در رویکرد دو: دارد وجود ساختار

رویکرد ها فعالیت

به . هاست فعالیت به معامالت جای به وتایید تمرکز ها فعالیت رویکرد در ، است مشخصی معامات نتیجه سود شود فرض آنکه جای دیگر،به عبارت

وقوع به رویداد یا فعالیت یک که آید می حاصل زمانی سود شود می فرض. باشد پیوسته

گیری اندازه ولی واقعیست، دنیای با مطابق درآمد شناسایی ها فعالیت رویکرد دربرآوردی و دشوار بسیار نباشد ناممکن اگر درآمد، کسب مختلف مراحل در سود

است.

درآمد کسب فرآیند نمودار

ها فعالیت رویکرد معایب و مزایا

مفاهیم اساس بر سود سنجش ها، فعالیت رویکرد مزایای مهمترین. است متفاوت های هدف برای مختلف

و درآمد گیری اندازه امکان عدم ها فعالیت رویکرد عیب مهمتریناست آن ثبت و فعالیت هر هزینه

در سود مفهوممعانی سطح

) ( . و ثروت رفاه در تغییر اول مفهوم کنند می اتکا اقتصادی مفهوم دو بر سود تعریف در حسابدارانیعنی دوم مفهوم

شده تمام بهای اقالم و محصول برای تقاضا بازار، ساختار معین شرایط در سود کردن حداکثر. باشد می ورودی

معیار عنوان به سودکارائی

به مالی حسابداری استانداردهای هیات یــک شماره بیانیه در انتفاعی واحد کارایی گیری اندازه: است یافته انعکاس زیر شرح

. کند ارائه مالی دوره طی انتفاعی واحد مالی عملکرد درباره را اطالعاتی باید مالی گزارشگری

آوردن بدست در انتفاعی واحد نسبی توان ، واقعی دنیای در کارائی تعاریف از یکی

از محصول حداکثر

و منابع حداقل ازمصرف محصول معینی مقدار تحصیل یا منابع از معینی مقدار مصرف

که است نحوی به محصوالت برای معین قیمت و تقاضا قبال در منابع بهینه ترکیب یا

. شود مالکان برای بازده حداکثر تحصیل موجب

دنیای در کارائی مفهومواقعی

تعریف از هدف تا است الزم حسابداری سود و اقتصادی سود بین تفاوت درک منظور بهشود بررسی مفهوم دو .این

سود با مقایسه در حسابداری سوداقتصادی

و اقتصادی سود بنابراین است، متفاوت حسابداران دیدگاه با هزینه درمورد دانان اقتصاد دیدگاه

. تولید، » صریح های »هزینه که دارند تمایل اغلب حسابداران بود نخواهد یکی حسابداری سود

های هزینه جزء را میشود انجام خام مواد و بهره اجاره، دستمزد، بابت که هایی پرداخت یعنی

. یا » فرصت »هزینه پرداختی صریح ههای هزینه بر عالوه اقتصاددانان اما آورند حساب به تولید

. دهند می قرار توجه مورد نیز را سرمایه » ضمنی »هزینه

سود با مقایسه در حسابداری سوداقتصادی

شرکت،تعریف عملکرد گزارش ارائه یعنی آن هدف به توجه با حسابداری سود . نمی نظر به معقول ترازنامه در ضمنی های هزینه احتساب بنابراین شود می

رسد.

برای د » گیری »تصمیم معیار یک ارائه اقتصادی سود تعریف از هدف رمقابل،. است گذاران سرمایه همچنین و اقتصادی بنگاه

: انجام صریح های وهزینه درآمد بین تفاوت حسابداری سود گفت میتوان خالصه طور بهولی کارهاست

. است ضمنی و صریح های وهزینه درآمد بین تفاوت اقتصادی سود

: نمود بازنویسی توان نیزمی ذیل صورت به را معادله دو این

. است استهالک محاسبه متفاوت روشهای دلیل به سود رقم دو این بین تفاوت

استفاده تصاعدی یا مستقیم خطی روشهای از استهالک محاسبه منظور به حسابداران. کنند می استفاده بهره بر مبتنی روش از اقتصاددانان حالیکه در کنند، می

سود با مقایسه در حسابداری سوداقتصادی

سود حسابداری

درآمد

های هزینه درآمدصریح

اقتصادی سود های هزینهصریح

های هزینهضمنی

خالص سودحسابداری

درآمد

های هزینه درآمدصریح

سودخالص اقتصادی

استهالک اقتصادی

و صریح های هزینهضمنی

استهالک حسابداری

سود با مقایسه در حسابداری سوداقتصادی

ناقصو بازارهایابهام

سطح در سود مفهوم(عمل رفتار)

پیشبینی برای ای وسیله عنوان به سود

سود هموارسازی نظران صاحب از ،برخی حسابداری سود بینی پیش توان به توجه با

این بر حسابداری ازپژوهشگران برخی مقابل در کنند،اما می پیشنهاد را ادواری های

کتمان موجب شود اطالعات افشای موجب آنچه از بیش سود هموارسازی که باورند

شود می .اطالعات

هایی پیشنهادپیش مورد در

بینیسود

مدیریت گیری تصمیم

. همانگونه باشند اطالعات به مجهز باید درست های تصمیم اتخاذ برای مدیران

، سهامداران دهند می نشان عالقه شود می آنها نصیب که آتی نقدی های جریان به

. عالقمندند افتاد خواهد اتفاق آینده در آنچه به نیز مدیران واحدهایی سهام برای بیشتری مبالغ دهند می ترجیح سهامداران ، دارند باور مدیران

. باشد کمتر آنها سود نوسانات که کنند پرداخت

فرضیه با حسابداری روش در تغییر از استفاده با سود مدیریت های فرضیه

. است تضاد در سرمایه کارایی بازار های

مدیریت تاثیر تحت کمتر سهام قیمت ، باشد کاراتر سرمایه بازار چه هر

. گیرد می قرار سود

سود مدیریت های فرضیه رابطهکارای بازار های فرضیه با

سرمایه

بازار رویکردسرمایه

ارائه براوان و بال آقایان توسط بهادار اوراق قیمت با حسابداری سود ارتباط بار اولینو. بار حسابداری سود که است این مثابه به سرمایه بازار رفتار تحقیق این در گردید

. دارد اطالعاتی محتوای

قیمت و حسابداری سود بین کامل همبستگی فقدان دالیلبهادار اوراق

حسابداری 1. سود با مقایسه در اطالعات از وسیعی طیف بکارگیری

سرمایه بازار توسط

بعضا 2. حسابداری سود حسابداری” نوسانات قواعد و روشها دلیل به

. ندارد بر در را فوری اقتصادی آثار که است

ممکن چه اگر دارد، بر در را مسلمی رفتاری آثار حسابداری سود قراردادی، رویکرد از. نباشد تفسیر قابل مبانی لحاظ از است

را تری روشن دید کند، می ایفا قراردادها از ای گسترده طیف در حسابداری سود که نقشی. دهد می دست به سود این انتظار مورد رفتار باره در

سرمایه صاحبان حقوق به بدهی نسبت برای شده تعیین حد به که هایی شرکت مثال عنوان بهسود افزایش موجب که کنند انتخاب را حسابداری از هایی روش دارند تمایل باشند می نزدیک

. بشود شده ذکر نسبت بهبود نتیجه در و خالص

. در این اما نیست تاکید مورد و نظر مد حسابداری سود معانی تفسیر رویکرد این. شود می تلقی افراطی صاحبنظران، از دیگر برخی نظر از موضع

داشته نیز تفسیری اهمیت که باشند مفاهیمی بر مبتنی تئوریها است الزم مدت بلند در زیراباشند.

مفهوم معرف که شود می محسوب معتبر صورتی در سود عملی تئوریهای ، ترتیب این با. باشد رسیدگی قابل آن رفتاری آثار و بوده واقعی دنیای در سود

قراردادی رویکرد قوت نقطه

چـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرا؟

سود مفهومجاری عملیات

و دارد تاکید انتفاعی واحد کارائی گیری اندازه بر جاری عملیات سود مفهوم

. میدهد قرار توجه کانون را آن

عملیات در انتفاعی واحد منابع بهینه بکارگیری معنای به کارائی اصطاح

و مربوط

. است سود تحصیل ب اصلی تاکید ، جاری عملیات سود محاسبه جاری ر در عملیاتی و اصطالحات

است.

و مدیریت کنترل زیر که رویدادهایی یا ارزش تغییرات تنها ، سود مفهوم این در

. شود می لحاظ است جاری دوره تصمیمات از منتج

کلی شمول مفهوم) جامع) سود سود

طریق از سرمایه، صاحبان حقوق در تغییر عنوان به کلیسود شمول مفهوم

توزیع بجز ، مالی دوره یک انتفاعیطی واحد ارزیابی تجدید یا رویدادها ثبت

. هیات توسط مفهوم این است تعریفشده ای، سرمایه سهام سود

گرفته قرار اشاره مورد جامع سود عنوان با مالی حسابداری استانداردهای

است.: گیرد می بر در نیز را زیر موارد زیرا است خالص سود از تر گسترده مفهومی جامع سود

تعدیل مانند است شده شناسایی مالی دوره طی که خالصی داراییهای در دیگر تغییرات از برخی

خارجی های پول تعدیل به مربوط

) با ) می زیر موارد شامل جامع سود خالصو مشخصسود طور بهشـــــــــــــد :

حسابداری استانداردهای هیات دیدگاه از عایدات تعریف

. ندارد جاری ماهیت که هست نیز اقالمی شامل دیگر، سوی از خالص سود

o در که قبل های دوره در که قبل های دوره حسابداری های تعدیل از برخی آثارو اصول در تغییر انباشته آثار مانند اند شده شناسایی جاری مالی های دوره

حسابداری روشهای

توان می بنابرایننوشـــــــــــــــــت :

عایدات

خالص سود روشهای و اصول در تغییر انباشته آثارحسابداری

عایدات

مکرر غیر اقالمعملیات سود

جاری

جامع سود خالص سود ( سود نیافته زیان) تحقق

طرفداران دیدگاه از سود گیری اندازه نحوه دالیلکلیسود شمول

جمع. 1 یکدیگر با انتفاعی واحد عمر طول در سال هر در شده گزارش خالص سودهای چنانچهبشود آن عمر طول در خالص سود مساوی باید .شوند

امکان. 2 ایجاد موجب خالص سود محاسبه از بستانکار و بدهکار اقالم از برخی حذف. شود می ساالنه سودهای در دستکاری یا هموارسازی

دوره. 3 طی شده شناسایی بستانکار و بدهکار اقالم تمامی شامل که زیانی و سود صورت. است تر فهم قابل کنندگان استفاده برای و شود می تهیه آسانتر باشد مالی

مالی. 4 دوره طی سود تغییرات ماهیت کامل افشای

فعالیتهای . 5 به مربوط بستانکار و بدهکار اقالم بین تماییزآشکار عدمعملیاتی غیر و عملیاتی

اقتصادی : اصطالحات در ارزشافزوده تعریف

طریق از که خدماتی و کاالها قیمت و انتفاعی واحد محصوالت بازار قیمت التفاوت مابه . کارکنان، تمامی بنابراین است شده تحصیل انتفاعی واحدهای سایر اشخاصبا از انتقال

) انتفاعی ) واحد سود کنندگان دریافت مالیات دریافت طریق از دولت و اعتباردهندگان مالکان، . شوند محسوبی

شرکتهای مورد در که داشت خواهد را معنا بیشترین هنگامی ارزشافزوده مفهوم

و اجتماعی اهمیت واجد و گذارد می تاثیر نفر هزاران زندگی بر که بزرگی بسیار

. شود گرفته بکار است، مالکان و سهامداران محدود منافع از فراتر اقتصادی

و سهامداران به پرداختنی سهام سود مالیات، بهره، اجاره، دستمزد، شامل

باشد می نشده توزیع .سود

ارزش عنوان به سود مفهومافزوده

ارزش مفهومسود افزوده

مازاد به نسبت عادی سهامداران تصفیه، و انحالل موارد در تنها. هستند ذیحق باقیمانده

فرضشود، نامحدود و دائمی انتفاعی واحد عمر چنانچهاختصاصی و مستقیم مزایای هیچوقت است ممکن سهامداران

. نکنند دریافت را انتفاعی واحد انباشتسود از حاصل

نتیجه گیری

رسمی سامانه از که است حسابداری اطالعاتی قلم مهمترین حسابداری سود

. سرفصل گذشته سال درهفتاد حداقل سود آید می حاصل حسابداری اطاعات

. است همگانی های رسانه در گزارشگر واحد هر

) ( ) ( مورد رفتاری عمل ، معانی تفسیری ساختاری، سطح سه در سود مفاهیم

و معامالتی رویکرد دو به خود ساختاری سطح که گرفت قرار بررسی

کارائی،سود معیار عنوان به سود بخش سه به تفسیری ،سطح فعالیتی

رفتاری سطح و ابهام و ناقص اقتصادی،بازارهای سود با مقایسه در حسابداری

مدیریت،رویکرد گیری بینی،تصمیم پیش برای ای وسیله سود چهاربخش به

. شدند تقسیم قراردادی سرمایه،رویکرد بازار

ارزش عنوان به سود و عملیاتی جاری سود قبیل از اقالمی شامل باید سود

عملکرد و سنجش برای سود اطالعات استفاده از حاکی که باشد افزوده

. است آن مدیران و گزارشگر واحدهای

منابع

اردیبهشت. - - 1 اول چاپ شباهنگ رضا دکتر حسابداری - 81تئوریحسابرسی سازمان حسابرسی و حسابداری تخصصی تحقیقات مرکز

اول. – – 2 چاپ ثقفی علی دکتر حسابداری های – 1392نظریه

ترمه انتشاراتغالمرضا. – 3 دکتر تالیف اقتصادی سود برابر در حسابداری سود مقاله

هدایتی کشاورز مریم و کردستانی

4 -Barker, Richard, (2008), »On the Definitionsof Income, Expenses and Profit in IFRS«, ridgeJudge Business School, University of Cambridge.

5 -Clyde P.Stickney, (2007), “Financial Accounting;an Introduction to Concepts, Methods, andUses”, South Western Can gage Learning, Canada.

گرامی استاد از تشکر با

دکتر

توجه حسن و خیرالهی

عزیز دوستان شما