Η σημασία της έρευνας στον καρκίνο μέσα από ένα Στρατηγικό

Σχέδιο

10η Διάλεξη εις μνήμη Μαριάννας Λόρδου

Μάρτιος 2009

Κ. Κυριάκου, PhDΑνώτερος Επιστήμονας

Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου

Ενότητες

Εισαγωγή για τη σημασία της έρευνας

Έρευνα στον καρκίνο – Ευρωπαϊκή και εθνική διάσταση

Έρευνα στον καρκίνο – εθνική στρατηγική

Παράδειγμα: τι μπορεί να γίνει

Επίπτωση του καρκίνου

WHO: 2015Ένας στους τρεις Ευρωπαίους θα εμφανίσει κάποια μορφή καρκίνου

Θνησιμότητα

Καρκίνος: πρώτη αιτία θανάτου στην Ευρώπη

Βιοϊατρικές επιστήμες

χωρίς βασική έρευνα δεν μπορεί να υπάρξει κλινική/ εφαρμοσμένη έρευνα

για την μεγιστοποίηση των ωφελημάτων από την εφαρμοσμένη έρευνα θεωρείται απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ οργανισμών

έρευνα παράγει νέα γνώση η οποία συμβάλει στην αναβάθμιση και βελτίωση των υφιστάμενων υπηρεσιών

Evidence based medicine

Βασική έρευνα – παρέχει την βάση για την επιστήμη

Κλινική/εφαρμοσμένη έρευνα – μετατρέπει τις γνώσεις από τη βασική έρευνα σε πρακτικά οφέλη:

Καρκινικό κύτταρο: αλλαγμένο γονιδίωμα

Μεταλλάξεις σε γονίδια

πολλαπλασιασμό ομαλή ανάπτυξη απόπτωση κυτταρικό κύκλο

Ανεξάντλητη ικανότητα για διαίρεση και μετάσταση

Καρκίνος: Μοριακή βάση

Φυσιολογικό κύτταρο

ΔιόρθωσηDNA βλάβης

Βλάβη στο DNA

ΚληρονομικότηταΑποτυχία στη διόρθωση DNA

Μεταλλάξεις στο γονιδίωμα

Ενεργοποίηση ογκογονιδίων

Αλλαγές σε γονίδια που ελέγχουν την

απόπτωση

Ανδρανοποίηση ογκοκατασταλτικών

γονιδίων

Έκφραση αλλαγμένων γονιδίων

Καρκίνος

Επέκταση κλώνου

Επιπρόσθετες γονιδιακές μεταλλάξεις

ΜΟΡΙΑΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Τύπος Καρκίνου

Μαστού/ωοθηκώνΜαστούSBLA/Ii-FraumeniΜαστούLynch syndrome/HNPCC

Turcot’s syndrome-pred. of glioblastoma multiforme

-pred. of meduloblastomaΟικογενής πολυποδίασης Hereditary Flat Adenoma SyndromeMelanomaNeurofibromatosisVonHippel-LindauMedullary thyroidWilm’s Tumor

Γονίδιο

BRCA1BRCA2p53ATRB1MSH2MLHI1PMS1PMS2

PMS2MLH1APCAPCAPCMLMNF1VHLSRETWT1

Χρωμόσωμα

17q2113q12-1315p1311q22-2313q142p3p21.3-232q31-337p22

7p223p21.3-235q21distal to 5’proxim. To 5’9p2117q11.23p2510q11.211p13

Καρκίνος: γονίδια που προδιαθέτουν

Σημασία των γονιδίων BRCA

Διάγνωση / εντόπιση ατόμων υψηλού κινδύνου

Σύνολο ασθενών με καρκίνο του μαστού

Γνωστοί κληρονομικοί παράγοντες

Άγνωστοι παράγοντες

Ανάπτυξη καρκίνου

Φυσιολογικά κύτταρα

Καρκινικά κύτταρα

Εμπλοκή πολλών γονιδίων

Μικροσυστοιχίες – ανάλυση γονιδίων

Ευρωπαϊκή Ένωση (EU)

“Η Ευρώπη κατά του καρκίνου 1980”

Προκήρυξη της Λισσαβόνας: Μάρτιος 2000

Europe should become the most competitive and dynamic knowledge-based society

Σημαντική επένδυση στα κοινοτικά ερευνητικά προγράμματα

6ο πρόγραμμα πλαίσιο και

7ο πρόγραμμα πλαίσιο - συνολικός προϋπολογισμός 2.2δις Ευρώ

Καρκίνο ~20% 400 εκατομμύρια

Cancer Research UK

Ιδρύθηκε το 2001

Σε αναπτυγμένες χώρες υπάρχει ανάγκη για συνεχή βελτίωση, αναβάθμιση και ανεύρεση πιο κατάλληλου εθνικού σχεδιασμού.

Όραμα: να νικήσει τον καρκίνο με τη διεξαγωγή έρευνας παγκοσμίου επιπέδου και εμβέλειας.

Απώτερος στόχος: ο έλεγχος της ασθένειας σε δύο γενεές.

Cancer Research UK

Θα εργαστεί μόνο του ή σε συνεταιρισμό με άλλους οργανισμούς για την επίτευξη των ακόλουθων στόχων:

Διεξαγωγή έρευνας παγκοσμίου επιπέδου στην Βιολογία και στην αιτιολογία του καρκίνου

Ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών

Μείωση του αριθμού των ανθρώπων με καρκίνο

Παροχή αυθεντικών πληροφοριών για την ασθένεια του καρκίνου

Κύπρος

Εθνικό στρατηγικό σχέδιο για τον καρκίνο και η σημασία της έρευνας

Τι μπορεί να γίνει?

Εθνική στρατηγική - υποδομή

Η έρευνα κατά του καρκίνου είναι παγκόσμια υπόθεση στην οποία πρέπει να συνδράμει και η Κύπρος.

Δημιουργία κατάλληλης ερευνητικής υποδομής

o Επένδυση σε εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας και δημιουργία ερευνητικού ιστού “core facilities” για την έρευνα στον καρκίνο

o Επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό

o Δημιουργία ειδικών κλινικών/ερευνητικών μονάδων

Χρηματική υποστήριξη έρευνας

Προσέλκυση ερευνητικών κονδυλίων από το εσωτερικό και το εξωτερικό και κυρίως (EU)

Ερευνητικό τοπίο (stakeholders)

Δημιουργία εθνικής στρατηγικής/πολιτικής

o ΥΥ, ΠΙΣ, Σύνδεσμοι ασθενών, Διαγνωστικά κέντρα

Διαγνωστικά/Ερευνητικά Κέντρα

o Γενικά Νοσοκομεία

o Ογκολογικό Τράπεζας Κύπρου

o Ιδιωτικές Κλινικές

o Πανεπιστήμιο Κύπρου

o Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου

Κύπρος: Επιχορήγηση έρευνας στον καρκίνο

για την περίοδο 1999: από τα 20 επιλέξιμα (636.500ΛΚ) έργα το 1 αφορούσε καρκίνο

για την περίοδο 2000: από τα 7 επιλέξιμα έργα (150.000ΛΚ) το 1 αφορούσε καρκίνο

για την περίοδο 2001: από τα 34 επιλέξιμα έργα (1.065,376ΛΚ) τα 2 αφορούσαν καρκίνο

για την περίοδο 2002: από τα 10 επιλέξιμα έργα (288600ΛΚ) το 1 αφορούσε καρκίνο

για έργα ΚΟΙΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΥΠΡΟΣ-ΕΛΛΑΔΑ 2000-2002: από τα 27 επιλέξιμα έργα (130850ΛΚ) τα 3 αφορούσαν καρκίνο

για την περίοδο 2003-5: από τα 28 επιλέξιμα έργα (1.803.105ΛΚ) τα 3 αφορούσαν καρκίνο

στοιχεία από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας

Όραμα ?

Στόχους ?

Ερευνητικές προτεραιότητες – σχεδιασμός

Καλύτερο συντονισμό και κεντρικό έλεγχο

Μεγιστοποίηση πόρων και κεντρική διοχέτευση

Προώθηση αδιάλειπτης ερευνητικής δραστηριότητας

Διάχυση, ενημέρωση και προώθηση εφαρμογής των αποτελεσμάτων

Εθνικό στρατηγικό σχέδιο

Εθνικό στρατηγικό σχέδιο

Χρυσή ευκαιρία και πρόκληση ταυτόχρονα

o Παρθένο έδαφος – έρευνα σε νηπιακά στάδια

o Διαμόρφωση, οργάνωση και άμεση εφαρμογή

o Δημιουργία ερευνητικής υποδομής

o Αξιοποίηση εθνικών κονδυλίων για την έρευνα

o Αξιοποίηση Ευρωπαϊκών κονδυλίων

o Το μέγεθος της Κύπρου επιτρέπει ευελιξία και άμεση προσαρμογή σε νέες προκλήσεις

Έρευνα – καρκίνος

Η έρευνα πρέπει να διεξάγεται σε όλες τις πτυχές του καρκίνου για να μειωθεί η επίπτωση της ασθένειας το συντομότερο.

η βασική έρευνα απαιτείται για την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών καρκινογένεσης

η επιδημιολογική έρευνα είναι απαραίτητη για να κατανοηθούν οι αιτίες που συμβάλουν στην ανάπτυξη καρκίνου

η κλινική έρευνα οδηγεί στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών μεθόδων διάγνωσης, θεραπείας και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών

η έρευνα στη γενετική είναι υψίστης σημασίας εφ’ όσον επιτρέπει στην εντόπιση ατόμων υψηλού κινδύνου και στην στοχευμένη πρόληψη και θεραπεία τους

Οφέλη έρευνας

Αδένωμα – καρκίνωμα

Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση, στοχευμένη θεραπεία

Θαλασσαιμία - παράδειγμα

1970 πρόγραμμα ελέγχου της θαλασσαιμίας

50 παιδιά κάθε χρόνο γεννιόνταν με θαλασσαιμία

Συνεργασία μεταξύ διαφόρων φορέων και οργανισμών έχει επιτευχθεί ο έλεγχος της ασθένειας

1990 πολύ λίγα παιδιά γεννιόνται με θαλασσαιμία

Κύπρος αποτελεί παγκόσμιο παράδειγμα προς μίμηση

Έρευνα – στρατηγικής σημασίας

Έρευνα

Πανεπιστημιακή

ΕκπαίδευσηΝέα γνώση

Νέα φάρμακα/θεραπείες

Κλινική εφαρμογή

Βασική έρευνα

Σας ευχαριστώ

Εθνικό στρατηγικό σχέδιο καρκίνου

Θνησιμότητα

Έρευνα – Ογκολογικό Κέντρο

Προ-κλινική έρευνα Κλινική έρευνα

Βασική Μεταφραζόμενη Επιδημιολογική Κλινικές μελέτες

Κλινικέςεκβάσεις

ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Σε διάφορους τύπους καρκίνου (μαστού, παχέως εντέρου, κ.α)