تعريف شيوه زندگيتعريف شيوه زندگي

دائما در معرض تغييرميباشد دائما در معرض تغييرميباشد

داراي تاثير عميق در مردم داراي تاثير عميق در مردم استاست

الگوي يكساني براي همه الگوي يكساني براي همه وجود نداردوجود ندارد

شيوه زندگي از تاثير متقابل بين ويژگيهاي شيوه زندگي از تاثير متقابل بين ويژگيهاي شخصيتي فردشخصيتي فرد

با مداخالت اجتماعي و شرايط اجتماعي با مداخالت اجتماعي و شرايط اجتماعي اقتصادي حاصلاقتصادي حاصل

:: شيوه زندگيشيوه زندگيمي شودمي شود

آن دسته از رفتارها كه فرد را در آن دسته از رفتارها كه فرد را در مقابل بيماريها يا صدمات مقابل بيماريها يا صدمات

محافظت مي كند و يا خطر صدمه محافظت مي كند و يا خطر صدمه به ســالمتي فرد را به حداقل به ســالمتي فرد را به حداقل

ميرساند .ميرساند .

هدف اين شيوه حفظ ، حمايت و هدف اين شيوه حفظ ، حمايت و ارتقاء سالمت استارتقاء سالمت است

شيوه زندگي سالمشيوه زندگي سالم

استراتژيهاي توسعه شيوه استراتژيهاي توسعه شيوه زندگي سالمزندگي سالم

افزايش آگاهي وانگيزه براي رفتار سالم افزايش آگاهي وانگيزه براي رفتار سالم وبهداشتيوبهداشتي

تدوين سياستهاي سالمت نگر تدوين سياستهاي سالمت نگر

ايجاد محيطهاي حمايتي ايجاد محيطهاي حمايتي

ارزشيابي وپژوهش در شيوه زندگي سالم ارزشيابي وپژوهش در شيوه زندگي سالم

فاكتورهاي فاكتورهاي مصرف دخانيات مصرف دخانيات موثربرسالمتيموثربرسالمتي

ورزش ورزش مديريت استرس مديريت استرس استعمال موادمخدر استعمال موادمخدر

الكل الكل تغذيه تغذيه

روابط خانوادگي روابط خانوادگي رانندگي رانندگي

تقليدو سازگاري تقليدو سازگاري روابط جنسيروابط جنسي

اجتناب از مصرف دخانياتاجتناب از مصرف دخانياتممنوعيت مصرف دخانيات در محيط كار و ممنوعيت مصرف دخانيات در محيط كار و

اماكن عمومـي بويژه مكانهاـي سرپوشيدهاماكن عمومـي بويژه مكانهاـي سرپوشيده طراـحي برنامه ترك سيگار در منشور طراـحي برنامه ترك سيگار در منشور

سالمت جامعه و ـجلب مشاركت مردم در سالمت جامعه و ـجلب مشاركت مردم در اين برنامه هااين برنامه ها

استفاده از برچسب نيكوتين در صورت استفاده از برچسب نيكوتين در صورت تمايل افرادتمايل افراد

تشكيل جلسات ترك سيگار تشكيل جلسات ترك سيگار افزايش مالياـت بر درآمـد دخانياـتافزايش مالياـت بر درآمـد دخانياـت

مصرف درآمـد حاصـل از مالياـت جهـت مصرف درآمـد حاصـل از مالياـت جهـت گسترـش فرهنگ ورزـش همگاني و گسترـش فرهنگ ورزـش همگاني و

رفتارهاـي سالمرفتارهاـي سالم

تحرك فيزيكيتحرك فيزيكي ورزش متناسب با سن،جنس،وضـع ورزش متناسب با سن،جنس،وضـع

جسماني ،شغل و تغذيه جسماني ،شغل و تغذيه

ورزش مستمر و متعادل از نظر ورزش مستمر و متعادل از نظر مكان،كميت و كيفيت مكان،كميت و كيفيت زمانزمان

ترويج فرهنگ ورزش از سنين پائينترويج فرهنگ ورزش از سنين پائين به خصوص در مدارس به خصوص در مدارس

ورزش براي همگان ورزش براي همگان مفيداستمفيداست

دقيقه در روز و براي سه تا چهار دقيقه در روز و براي سه تا چهار 3030--6060بايد حداقل بايد حداقل بار در هفته ورزش كردبار در هفته ورزش كرد

ورزشهاي ورزشهاي هوازيهوازي

ورزشهاي قدرتيورزشهاي قدرتي

انعطاف پذيريانعطاف پذيري پايداريپايداري                        

كنترل فشارهاي كنترل فشارهاي روانيرواني

شناسائـي عوامل موثـر در شناسائـي عوامل موثـر در ايجـاد فشارهاي رواني و ايجـاد فشارهاي رواني و

تشخيص عالئم مربوط به آنهاتشخيص عالئم مربوط به آنها

فراگيري مهارتهاي ضـروري فراگيري مهارتهاي ضـروري براي مقابله با فشارهاي براي مقابله با فشارهاي

رواني رواني

انجام نرمش و ورزشـــهاي انجام نرمش و ورزشـــهاي سادهساده

پيشگيري از سوء مصرف مواد مخدر و الكلپيشگيري از سوء مصرف مواد مخدر و الكلآموزش به جامـعه در مورد ســوء مصرف آموزش به جامـعه در مورد ســوء مصرف

مواد مخدر مواد مخدركنترل افراد از نظر مصرف الكل و مواد كنترل افراد از نظر مصرف الكل و مواد

مخدر مخدر با شيوه هاي موجود با شيوه هاي موجود

تعيين ضوابط و معيارهايي در خصوص تعيين ضوابط و معيارهايي در خصوص منع مصرف الكل و مواد مخدر حين منع مصرف الكل و مواد مخدر حين

رانندگيرانندگي

تغذيه مناسبتغذيه مناسب تغذيه متنوع ومتعادلتغذيه متنوع ومتعادل مصرف سبزيها،ميوه مصرف سبزيها،ميوه

ها،فيبروحبوباتها،فيبروحبوباتكاهش مصرف چربيهاي اشباع شده كاهش مصرف چربيهاي اشباع شده مصرف متعادل موادقندي ونمكي مصرف متعادل موادقندي ونمكي حفظ وزن مناسب حفظ وزن مناسب مصرف متعادل نوشيدنيها مصرف متعادل نوشيدنيها مصرف لبنيات به خصوص شيركم مصرف لبنيات به خصوص شيركم

چربچرب

تغذيه سالمتغذيه سالم

گروه شير و لبنيات

واحد در روز3-2

گروه پروتئينهاگروه پروتئينهاواحد در روز مانند ماهيواحد در روز مانند ماهي22--44

مرغ، گوشت،تخم مرغ،انواع مرغ، گوشت،تخم مرغ،انواع مغزهامانندبادام،فندق و....مغزهامانندبادام،فندق و....

هاها گروه ميوهگروه ميوه واحد در روز كه واحد در روز كه4-24-2

حداقلحداقل يك واحد آن مركبات يك واحد آن مركبات

باشدباشد

گروه سبزيهاگروه سبزيهاواحد در روزواحد در روز33--55

گروه نان و غالتگروه نان و غالتواحد در روزواحد در روز66--1111

آبآبليوان ليوان 88نوشيدن حداقل نوشيدن حداقل درروزدرروز

كنترل وزنكنترل وزنسن ،جنس،شغلسن ،جنس،شغل بابا رژيم غذائي متناسبرژيم غذائي متناسب

تحرك فيزيكي متناسب و مستمرهمراه با تحرك فيزيكي متناسب و مستمرهمراه با رژيم ـغذائـي مناـسب كنترل فشارهاي روانيرژيم ـغذائـي مناـسب كنترل فشارهاي رواني

درصورت لزوم بررسي و رفع مشكالتدرصورت لزوم بررسي و رفع مشكالت داخلي و غدد و بيماريهاي ژنتيكي داخلي و غدد و بيماريهاي ژنتيكي

اهداف مهم رويكرد شيوه اهداف مهم رويكرد شيوه زندگيزندگي

افزايش كيفيت و سالهاي افزايش كيفيت و سالهاي 1.1.زندگي توام با سالمتيزندگي توام با سالمتي

كاهش دادن و محدود كاهش دادن و محدود 2.2.نمودن تفاوتها و نا نمودن تفاوتها و نا

برابريهاي موجودبرابريهاي موجود

هدف نهايي:هدف نهايي:

ارتقاء سالمت و پيشگيري از بيماريها ارتقاء سالمت و پيشگيري از بيماريها ناتوانيها و مرگهاي زودرس ميباشد.ناتوانيها و مرگهاي زودرس ميباشد.

اهداف كلي:اهداف كلي: الف( افزايش كيــفيت و سالهاي زندگيالف( افزايش كيــفيت و سالهاي زندگي

توام با سالمتي توام با سالمتي ب( كاهش دادن و محدود كردن تفاوتها ب( كاهش دادن و محدود كردن تفاوتها

و نابرابريهاي موجـود مرتبــط با و نابرابريهاي موجـود مرتبــط با سالمت در جامعه سالمت در جامعه

اهداف رويكرد شيوه زندگي اهداف رويكرد شيوه زندگي سالمسالم

اهداف اختصاصي:اهداف اختصاصي: اهداف در برنامه رويكرد شــيوه زندگي اهداف در برنامه رويكرد شــيوه زندگي

سالم در دو گروه كلي طبقه بندي سالم در دو گروه كلي طبقه بندي ميگردند:ميگردند:

بر بر گروه اول اهداف اختصـاصيگروه اول اهداف اختصـاصي الف(الف(مداخالتـي تاكـيد دارندمداخالتـي تاكـيد دارند

نا نا كـه به منــظور كاهـش و يا حـذف بيمــاريهاكـه به منــظور كاهـش و يا حـذف بيمــاريهاتوانـي ها وتوانـي ها و

مرگهاي زودرس در بين افراد جامعه طراحي مرگهاي زودرس در بين افراد جامعه طراحي ..شده اندشده اند

بر ابعاد بر ابعاد گروه دوم اهداف اختصاصيگروه دوم اهداف اختصاصي ب(ب( وسيعتري همچون بهبود دسترسي به خدمــات وسيعتري همچون بهبود دسترسي به خدمــات

سالمتي باكيفيت مطلوب،تقويت خدمات سالمتي باكيفيت مطلوب،تقويت خدمات بهداشت و بهبوددسترســي به اطالعــات بهداشت و بهبوددسترســي به اطالعــات

وداده هاي سالمتي تاكيددارند.وداده هاي سالمتي تاكيددارند.

اليه هاي تغيير در شيوه اليه هاي تغيير در شيوه زندگيزندگي

اليه هاي تغييردرشيوه زندگياليه هاي تغييردرشيوه زندگيارتقاء آگاهي هاي ارتقاء آگاهي هاي : اليه سطحياليه سطحي

عمومي،توانمنـدسازيعمومي،توانمنـدسازي فردي،وتغييردررفتارهاـي فردي واجتماعي فردي،وتغييردررفتارهاـي فردي واجتماعي

مشــاركـت دادن ســاير بخشـهاـي مشــاركـت دادن ســاير بخشـهاـي :اليه ميانياليه مياني درگـير درگـير

توسعه درمورد موـضوعات مرتبـط با سالمـتتوسعه درمورد موـضوعات مرتبـط با سالمـت ايجاد تغييرات بنيادين در ايجاد تغييرات بنيادين در : اليه زيريناليه زيرين

جامعه،كاهـــشجامعه،كاهـــش نابرابريها و تامين عـدالت اجتماعي نابرابريها و تامين عـدالت اجتماعي

فرد فرد خانواده خانواده سازمانهاي دولتي سازمانهاي دولتي سازمانهاي غيردولتي سازمانهاي غيردولتي محلهاي كار محلهاي كار مدارس مدارس

اقدام براي تصحيح اقدام براي تصحيح وتغييرشيوه زندگيوتغييرشيوه زندگي

فردفردبرخورد بامشكالت

كنترل بيماري

عادات غذائي

مصرف دخانيات

ورزش

عوامل موثربرشيوه زندگي عوامل موثربرشيوه زندگي فرديفردي

سازگاري وتقليد

عوامل موثربرسالمتعوامل موثربرسالمت

سن ، سن ، جنسجنس

وعوامل وعوامل ارثيارثي

وضعيت رواني

دخانياتفعاليت فيزيكيتغذيه

عوامل شيوه زندگي شخصيعوامل شيوه زندگي شخصي

شبكه هاي اجتماعيشبكه هاي اجتماعي

شرايط كاري وزندگيشرايط كاري وزندگي

محيط كار

تحصيالت

كشاورزي وغذا

بيكاري

آب وفاضالب

خدمات بهداشتيدرماني مسكن

وضعيت اقتصادي ،اجتماعي ،فرهنگي ومحيطيوضعيت اقتصادي ،اجتماعي ،فرهنگي ومحيطيDahlgren &Whitehead-1991

مثال: مصرف سيگارمثال: مصرف سيگار

سن و سن و جنس جنس

رفتار وسبك زندگي شخصيرفتار وسبك زندگي شخصي

استرس

تاثيرات اجتماعيتاثيرات اجتماعي

وضعيتاخالقي

خانواده

خدماتمذهبدوستانبهداشتي

درآمد

وضعيت زندگي وكاروضعيت زندگي وكار

شغل

اوقاتفراغت

وضعيت اقتصادي،فرهنگي ومحيطيوضعيت اقتصادي،فرهنگي ومحيطي

بهداشت محيط

ماليات

تبليغات

مسكن

تصحيح شيوه زندگيتصحيح شيوه زندگي خانواده سازماني قدرتمند برايخانواده سازماني قدرتمند براي

بيكاريبيكاريعدم وجودمسكنعدم وجودمسكن الگوي غذائي الگوي غذائي

نامناسبنامناسبفقرفقر بيسوادي ياكم بيسوادي ياكم

سواديسوادي..........

ارتباطات دوجانبهارتباطات دوجانبه تماس منظم ومكرر تماس منظم ومكرر

بين اعضاءبين اعضاء آزادي ودسترسي به آزادي ودسترسي به

نقطه نظرات هريك نقطه نظرات هريك ازاعضاءازاعضاء

تقسيم مسئوليتهاتقسيم مسئوليتها نقش زنان نقش زنان

درآموزش ونظارتدرآموزش ونظارتاوقات فراغتاوقات فراغت

تهديدهاتهديدهافرصتهافرصتها

فرصتها وتهديدهاي خانواده براي تغييرشيوه زندگيفرصتها وتهديدهاي خانواده براي تغييرشيوه زندگي

تاثير ارتقاء سالمتتاثير ارتقاء سالمت

در كاهشدر كاهش

نابرابريهاي اجتماعينابرابريهاي اجتماعي

بي عدالتي اجتماعيبي عدالتي اجتماعي

واژه اي است كه به منظور اشاره به واژه اي است كه به منظور اشاره به درآمد ، مسكن ، درآمد ، مسكن ، بودن يا فـقدانبودن يا فـقدان ناكــافيناكــافي

غذا ، خدمات اجتماعي غذا ، خدمات اجتماعي تحصيالت ، امنيت ، تفريح ، توزيع قدرت تحصيالت ، امنيت ، تفريح ، توزيع قدرت

سطوح سطوح وغيـره به كار برده مي شــود و وغيـره به كار برده مي شــود و را معيـن مي سازد . را معيـن مي سازد . سالمت و رفـاهسالمت و رفـاه

هاها نابرابرينابرابري هاها بي عدالـتيبي عدالـتيهميشه نشان دهنده هميشه نشان دهنده

و محروميـت ـهاي شـديدو محروميـت ـهاي شـديد گروـههـاي مخـتلف در گروـههـاي مخـتلف در

جامعه نيست . جامعه نيست . نابرابرينابرابري

گر چه اختالف است ولي گر چه اختالف است ولي محرومـيت هاي روحي و اخالقي محرومـيت هاي روحي و اخالقي

را در بر ندارد . را در بر ندارد .بي عدالتـيبي عدالتـيناشي از ناشي از

در بهداشــت يا ديگر بي عدالتـي رفع بخشــهاي اجتماعي ، به عوامل زير

بستگي دارد :

تصويب سياســـت هاي شفاف و تصويب سياســـت هاي شفاف و سوي دولتها سوي دولتها واضح عمومي از واضح عمومي از

قراردادهاي اجتماعـي جديد قراردادهاي اجتماعـي جديد بهم پيوستگي بيشتر بهم پيوستگي بيشتر

از سوي جامـعه از سوي جامـعه

بر آن بر آن ارتـقــــاء ســالمــتارتـقــــاء ســالمــتسعي سعي كهكه اســتاســت

را از طرق زير را از طرق زير بي عـدالــتي هابي عـدالــتي ها رفع نمايد :رفع نمايد :

پشتيباني از شبكه هاي اجتماعـي پشتيباني از شبكه هاي اجتماعـي حمايت همه جانبه از سياسـت هاي حمايت همه جانبه از سياسـت هاي

مربوط به سالمتي مربوط به سالمتي تقويت ظرفيت جامعه تقويت ظرفيت جامعه

اصالحات بخش بهداش?ت و ظرفيت سازي اصالحات بخش بهداش?ت و ظرفيت سازي جامعهجامعه

و رقابت و رقابت خصـوصي سازيخصـوصي سازي حركت به سـوي حركت به سـوي جـويي در بازار ، بين ارائه دهنــدگان جـويي در بازار ، بين ارائه دهنــدگان

مراقبت هاي بهداشـتي به منظورتبديل مراقبت هاي بهداشـتي به منظورتبديل كردن حقوق بهداشتي به قوانين بازاريابي كردن حقوق بهداشتي به قوانين بازاريابي

است .است . در حال حاضر انجام اصـالحات اجتـماعي در حال حاضر انجام اصـالحات اجتـماعي

محـروم ترين محـروم ترين براي تحت پوشش قرار دادن براي تحت پوشش قرار دادن از كمترين سطح از كمترين سطح گروههاي اجتماعيگروههاي اجتماعي

با با رفـع تبعيضرفـع تبعيضمراقـبتهاي بهداشتي و مراقـبتهاي بهداشتي و مشكالت عملي جدي روبروست .مشكالت عملي جدي روبروست .

ظرفيت جامعه و تغيير اجتماعيظرفيت جامعه و تغيير اجتماعي

تعداد گروهها و جوامعي كه براي ادامه بقا خود تعداد گروهها و جوامعي كه براي ادامه بقا خود مبارزه ميكنند در حال افزايش بوده وبه اين ترتيبمبارزه ميكنند در حال افزايش بوده وبه اين ترتيب

ميان محرومين و افراد ثروتمند جامعه ميان محرومين و افراد ثروتمند جامعه شــكاف شــكاف همچنان درحال گسترش است . همچنان درحال گسترش است .

اشـاره اشـاره 20002000گزارش جديد بانك جهـاني در سال گزارش جديد بانك جهـاني در سال به به و و فقر رو به تزايد كـشورهاي در حال توسعهفقر رو به تزايد كـشورهاي در حال توسعه

كاهش كاهش در در سرمايه گـذاري در زميــنه آموزش و بهداشــت سرمايه گـذاري در زميــنه آموزش و بهداشــت

كشورهاي تحت بحران دارد . كشورهاي تحت بحران دارد .

تحول اجتماعيتحول اجتماعي يكـي ـاز اهداـف تحول اجتـماعي ، عبارت يكـي ـاز اهداـف تحول اجتـماعي ، عبارت

حـمايـت از حـمايـت از اسـت از ايجاد جوامعي كـه با اسـت از ايجاد جوامعي كـه با قادر به كنترل بهداشـت قادر به كنترل بهداشـت سوي دولت هاسوي دولت هاخويش باشند .خويش باشند .

، تشــويق و تسـهيل ، تشــويق و تسـهيل جهاني سازيجهاني سازي

ارتباطاـت در بين افراد ، گروه ها ، جوامـع ارتباطاـت در بين افراد ، گروه ها ، جوامـع ومللـي رـاكه مشغول بـه تحقيق جهـت يافتن ومللـي رـاكه مشغول بـه تحقيق جهـت يافتن راه حل هاي حذف بي عدالتي ازسناريوي راه حل هاي حذف بي عدالتي ازسناريوي

جهاني هستند ، ضروري ميدـاند .جهاني هستند ، ضروري ميدـاند .

سرمايه اجتماعيسرمايه اجتماعيظرفيـت افراد در تعاون و ظرفيـت افراد در تعاون و به به

براي دستيابي براي دستيابي همــكاري بايكديــگرهمــكاري بايكديــگربه اهداف اختصـاصي و اهداف به اهداف اختصـاصي و اهداف

بســتگي دارد . بســتگي دارد .مشتركمشتركنهـايي نهـايي هر چه سـرمايه اجتمـاعي دريك هر چه سـرمايه اجتمـاعي دريك

منطقه فقير نشين بيشـتر شود ، منطقه فقير نشين بيشـتر شود ، نتايج سـالمت بهتر خواهد بود .نتايج سـالمت بهتر خواهد بود .

محروميت ، بي عدالتي و استضعاف محروميت ، بي عدالتي و استضعاف ،وحدت اجتماعي را غير ،وحدت اجتماعي را غير اجتماعياجتماعي

كاهــش كاهــش ممــكن سـاخته و موجب ممــكن سـاخته و موجب ســرمايه اجتماعي مي شود . ســرمايه اجتماعي مي شود .

در تمام اشكـال در تمام اشكـال خشـونتخشـونت همچنين همچنين ، نيـروهاي قدرتمـند ، نيـروهاي قدرتمـند جنگجنگآن از جمـله آن از جمـله

و تباه كننده سـرمايه اجتماعي هستند . و تباه كننده سـرمايه اجتماعي هستند . بهترين بهترين قراردادهاـي اجتماعي قراردادهاـي اجتماعي

وســـــايل براي ايجـاد وحدت و وســـــايل براي ايجـاد وحدت و همبستگي اجتماعي و راه هـاي جديدي همبستگي اجتماعي و راه هـاي جديدي براي كاهش خشــونت و حصول مجدد براي كاهش خشــونت و حصول مجدد

سرمايه اجتــماعي هستند .سرمايه اجتــماعي هستند .

فرايندي است كه فرايندي است كه توانمند سازيتوانمند سازي كنترل كنترل افراد از طـريق آن ، افراد از طـريق آن ،

و و تصميم گيــري هاتصميم گيــري ها بر بر بيشــتريبيشــتري كه بر سالمتشــان كه بر سالمتشــان فعاليت هاييفعاليت هايي

اثر ميگذارد ، خواهند داشت .اثر ميگذارد ، خواهند داشت .

مفهوم توانمند سازي با قدرت و سياست مفهوم توانمند سازي با قدرت و سياست . .رابطه اي نزديك داردرابطه اي نزديك دارد

در اين راستا دو مفهوم وجود دارد كه افتراق در اين راستا دو مفهوم وجود دارد كه افتراق بين آنها واضح مي باشد .بين آنها واضح مي باشد .

POWER OVERPOWER OVERبربرقدرت قدرت است كه بر گروهي است كه بر گروهي زورگويانه ايزورگويانه اي بيانگر قدرت بيانگر قدرت

از افراد از افراد به منظور در حاشيه نگهداشتن آنها اعمال مي به منظور در حاشيه نگهداشتن آنها اعمال مي

گردد .گردد .

POWER WITHPOWER WITHباباقدرت قدرت موجب تحول موجب تحول با كمك ديگرانبا كمك ديگران قدرتي است كه قدرتي است كه

مي شود .مي شود .

فرآينـدهاي توانمــند سازي فرآينـدهاي توانمــند سازي بايد در دو جهت حركت نمايد : بايد در دو جهت حركت نمايد :

تحكيـــم ارتباطـاتي كهموجب توانا ســاختن مردم

وكنتـرل قدرتمـندانه زندگيشــان مي گردد

مبارزه با ساختارهاي استضعاف گر

وجه تمايزي بين توانمند سازـي فرد وجه تمايزي بين توانمند سازـي فرد و جامعه وجوددارد :و جامعه وجوددارد :

توانايي توانايي توانمـند سازي فردي ابتدا به توانمـند سازي فردي ابتدا به كنترل بر كنترل بر در انجام تصميم گيري و در انجام تصميم گيري و افرادافراد

خودشـان اشاره دارد. خودشـان اشاره دارد.زندگي شخصيزندگي شخصي ، اقدامات جميع ، اقدامات جميع توانمند سازي جامعهتوانمند سازي جامعه

و اثر و اثر دســتيابي به كنترلدســتيابي به كنترلافراد به منظور افراد به منظور تعيين كننده سالمت و تعيين كننده سالمت و بيشــتر بر عوامل بيشــتر بر عوامل

در جامعه خودشان در جامعه خودشان كيفيت زندگـيكيفيت زندگـي مهم در مهم در هدف نهاييهدف نهايي را مي طلبد و يك را مي طلبد و يك

اقدام جـامعه براي دستيابي به سالمت اقدام جـامعه براي دستيابي به سالمت محسوب مي گردد .محسوب مي گردد .

جلب حمايت همه بخشهاي جلب حمايت همه بخشهاي توسعه درتوسعه در

ارتقاء سالمت ارتقاء سالمت

ايجاد يك محيط حمايتي و فعاليت ايجاد يك محيط حمايتي و فعاليت هاي جلب حمــايت همه جانبه هاي جلب حمــايت همه جانبه

براي اقدامات ارتقـــاء سالمــت براي اقدامات ارتقـــاء سالمــت اســـاسي است اســـاسي استشـش گامشـش گامداراي داراي

::

ـ اقدام ـ اقدام 44

ـ ارزشيابي ـ ارزشيابي55

ـ تداوم ـ تداوم66

ـ تجزيه وتحليلـ تجزيه وتحليل11

ـ راهكار ـ راهكار 22

ـ بسيج همگانيـ بسيج همگاني33

تجزيه و تحليلتجزيه و تحليلبه منظور طراحي يك سياست عمــومي موثر به منظور طراحي يك سياست عمــومي موثر

بر پايه اطالعات درست ، فهم عمـيق از مشكل بر پايه اطالعات درست ، فهم عمـيق از مشكل و گروههـاي درگير با آن نياز به يافتن پاســخ و گروههـاي درگير با آن نياز به يافتن پاســخ

هاي مناسـب براي سئواالت كليدي زير ميباشد :هاي مناسـب براي سئواالت كليدي زير ميباشد : مشكالت چيست و چه تغييري در سياست مشكالت چيست و چه تغييري در سياست

هاي هاي موجودضروري است؟ موجودضروري است؟

نيروهاي پشــتيبان و حمايت كننده ، افـراد و نيروهاي پشــتيبان و حمايت كننده ، افـراد و

موسسات ذي نفوذ چه كساني هستند؟ موسسات ذي نفوذ چه كساني هستند؟ كانالهاي دسترسي به سياستگذاران كدامند ؟كانالهاي دسترسي به سياستگذاران كدامند ؟

تعييـن مشــكالت و نياز هـا تعييـن مشــكالت و نياز هـا بهترين نقطه شروع براي ظرفيت سـازي بهترين نقطه شروع براي ظرفيت سـازي

جامعه بوده جامعه بوده مشــاركـت مشــاركـت و هدـف نهايي عبارـت است از و هدـف نهايي عبارـت است از

كه هرگز فرصتي براي ابراز نظر كه هرگز فرصتي براي ابراز نظر افراديافرادينداشته اند .نداشته اند .

مديران ، رهبران و سياســتگزاران بهداشـتـيمديران ، رهبران و سياســتگزاران بهداشـتـي بايد بايد

به مشــكالتي كه به وسيله جامعه و به منظور به مشــكالتي كه به وسيله جامعه و به منظور جلب اـطمينان و اعتماد جوامع بيان ميــگردد جلب اـطمينان و اعتماد جوامع بيان ميــگردد

ترتيب اثـر دهند . ترتيب اثـر دهند .

اگر مي خواهيـم به اگر مي خواهيـم بهبه عنوان به عنوان عدالـتعدالـت

نتيجه مطـلوب ارتقــاء نتيجه مطـلوب ارتقــاء سالمت دست يابيم ، سالمت دست يابيم ،

راهكارهاي راهكارهاي بايد اتخاذ بايد اتخاذ مشاركتي مشاركتي

ما ما هدف اصليهدف اصلي باشد .باشد .

راهكارراهكارهر گونه تالش در جهت جلب حمايت ، به هر گونه تالش در جهت جلب حمايت ، به راهكار خاص نياز دارد . مراحل اين گام راهكار خاص نياز دارد . مراحل اين گام

:: عبارتند ازعبارتند از شركا ورقبــاشركا ورقبــا يافتن يافتن تدوين فعاليتها به تناسب تدوين فعاليتها به تناسب

ودجه ودجه بب برنامـه ريزي براي استفــاده برنامـه ريزي براي استفــاده

از از ارتباطي ارتباطي كانالهاي متعدد كانالهاي متعدد

ميان ميان طراحي شاخص هاي طراحي شاخص هايمـدتمـدت

مدتمدت و دراز و دراز

گروه كاريگروه كاري تشكيل تشكيل اوليه اوليه تعيين مخاطــبين تعيين مخاطــبين

و ثانويه و ثانويه اهداف اهداف تعيين تعيين

اختصاصياختصاصي مدلمدل پيروي از پيروي از

مناســب تغيـير مناســب تغيـير سياست سياست

در اقدامات ارتقاء در اقدامات ارتقاء شناسايي افراد مهمشناسايي افراد مهم

سالمت و درگيري جامعه در هر مكان سالمت و درگيري جامعه در هر مكان است . است . كليديكليدي عاملعاملو كشـوري ، يك و كشـوري ، يك

عليـرغم تفـاوت هاي آنها ، بايد از عليـرغم تفـاوت هاي آنها ، بايد از افـراد مهـم و شناخته شده جهت افـراد مهـم و شناخته شده جهت

توانمنــد توانمنــد مشـاركت در تمامي ابتـكارات مشـاركت در تمامي ابتـكارات به منظور به منظور سازي و ظرفـيت جامعهسازي و ظرفـيت جامعه

بهبود كيفيت زندگي و سالمت بهبود كيفيت زندگي و سالمت جوامع،دعوت به عمل آيد .جوامع،دعوت به عمل آيد .

مشخصات ضروري براي دستيابي به يك اتحاد مشخصات ضروري براي دستيابي به يك اتحاد موفقموفق

وجود يك هدف يا كار مشترك وجود يك هدف يا كار مشترك انتخاب اعضاء به ـدليل دارا بودن يك سري از انتخاب اعضاء به ـدليل دارا بودن يك سري از

مهارتهامهارتها اطالع اعضاء از وظايف خود و ديگر اعضاء اطالع اعضاء از وظايف خود و ديگر اعضاء حمايت اعضاء از يكديگر در انجام كارها حمايت اعضاء از يكديگر در انجام كارها پشتيبانـي اعضاء از مهارت و شخصيت يكديگر پشتيبانـي اعضاء از مهارت و شخصيت يكديگر تعهد اعضاء در به پايان رساندن كار تعهد اعضاء در به پايان رساندن كار حضور يك رهبر براي هماهنگـي برنامه حضور يك رهبر براي هماهنگـي برنامه اختصاص يك محل مشخص براي فعاليت اعضاء اختصاص يك محل مشخص براي فعاليت اعضاء

نقش كاركنان بهداشتينقش كاركنان بهداشتي بايد بـه ـكارـكــناـن بهداشــتـي ـدر زمينـه بايد بـه ـكارـكــناـن بهداشــتـي ـدر زمينـه

مشــارـكت مشــارـكت جلـب جلـب راهكــار هايراهكــار هاي شــيوه ها وشــيوه ها و به عنـوان راهـي براي ارتقاي به عنـوان راهـي براي ارتقاي جامعهجامعه

سالمت جوامـع آموزش داده شود .سالمت جوامـع آموزش داده شود .

آنها بايـد بيامــــوزنـد كــــهآنها بايـد بيامــــوزنـد كــــه گـوش فــرا ـدادن بـه مــرـدم گـوش فــرا ـدادن بـه مــرـدم

سودمندترين مهارـت درمقولـه سودمندترين مهارـت درمقولـه هـمكاري با جوامـع اسـت . هـمكاري با جوامـع اسـت .

تكنولوژي ارتباطيتكنولوژي ارتباطي

يكي ـاز جنبه هاي دشوارتر مقوله توسعه يكي ـاز جنبه هاي دشوارتر مقوله توسعه جامـعه ، كمكجامـعه ، كمك

تكنولوژي ارتباطي و تكنولوژي ارتباطي و به فراگيري و پذيرش به فراگيري و پذيرش نوين توسط گروهها و توســــعه نوين توسط گروهها و توســــعه اطالع رسانياطالع رساني

برنامه هاي متناسـب با فرهنگ جامعه است . برنامه هاي متناسـب با فرهنگ جامعه است . جهت دستيابي به اهداف ظرفيت سازي و جهت دستيابي به اهداف ظرفيت سازي و

بسـيج كردن جامعه به منظور تدوين سياسـت بسـيج كردن جامعه به منظور تدوين سياسـت عمومي نبايد تاثيــرـاتعمومي نبايد تاثيــرـات

را از ياد برد . را از ياد برد . رسانه هارسانه ها قوي قوي

بسيج همگانيبسيج همگانيايجاد انگيزه براي مشاركت نه تنها ايجاد انگيزه براي مشاركت نه تنها

موجب تقويت فعاليت ها ميگردد بلكه بر موجب تقويت فعاليت ها ميگردد بلكه بر روي سياستگزاران تاثير مثبت روي سياستگزاران تاثير مثبت

.. خواهدداشتخواهدداشت شــناسايي حقايق كليدي شــناسايي حقايق كليدي

و تطبيق وضعيت با نقطه و تطبيق وضعيت با نقطه نظرات سياسـتگزاراننظرات سياسـتگزاران

پيامها و اقدامات پيامها و اقدامات تدوين تدوين بطور خالصه بطور خالصهانجام شدهانجام شده

برنامه ريزي براي جمـع برنامه ريزي براي جمـع اطالعات اطالعات آوري و تهيه آوري و تهيه

جديدجديد

برنامـــه برنامـــه استفاده از يك استفاده از يك قابل ارزشيابي قابل ارزشيابي عملياتيعملياتي

به به شـــركاشـــركا تشويق همه تشويق همه همــكاري فعالهمــكاري فعال

مشخـص شدن ماموريت مشخـص شدن ماموريت به به تفويض اختيارتفويض اختيار افراد و افراد و

آنان آنان

اقداماقدامحفظ همبستگي شركا با يكديگر و حفظ همبستگي شركا با يكديگر و

پافشاري در اجراي برنامه مورد نظر هر پافشاري در اجراي برنامه مورد نظر هر دارنددارند دو در جلب حمايت نقش اساسيدو در جلب حمايت نقش اساسي ..

پرهيز ازانجام هر گونه پرهيز ازانجام هر گونه غير غير فعاليت غير قانوني يا فعاليت غير قانوني يا

اخــالقياخــالقي انجام اقدامـــاتي در جـهت انجام اقدامـــاتي در جـهت

وادار كردن وادار كردن پذيرش پذيرش سياســـتگزاران درسياســـتگزاران در

مسئوليتمسئوليت از سياسـتگزاران از سياسـتگزاران قدردانيقدرداني

و شركا بابت پيشرفت امورو شركا بابت پيشرفت امور

بررسـي حركات مختلف بررسـي حركات مختلف عكس عكس و نشان دادن و نشان دادن

مناسب مناسبالعمــلالعمــل دنبال كردن فعـاليت دنبال كردن فعـاليت

هاي مستمر بر طبق هاي مستمر بر طبق جدولجدول

حمايت رسـانه اي حمايت رسـانه ايتوسعهتوسعه از طريق انتشار مقاله ، از طريق انتشار مقاله ،

اسامي همكاران و ... اسامي همكاران و ...

ارزشيابيارزشيابيبا انجام ارزشيابي متوجه مي شويم كه با انجام ارزشيابي متوجه مي شويم كه

چقدر به هدف دست يافته ايمچقدر به هدف دست يافته ايم مقايـــسه نتايج مقايـــسه نتايج

نهــايي با شاخص نهــايي با شاخص موردنظرو اندازه موردنظرو اندازه

تغييرات حاصلهتغييرات حاصلهگيري گيري

تغييرات پيش تغييرات پيش ثبتثبت انتشارانتشاربيني نشده و بيني نشده و نتـايج حاصله نتـايج حاصله

مشخص كردن و اندازه مشخص كردن و اندازه شاخص هاي شاخص هاي گيري گيري و فرايندها و فرايندها ميانيمياني

ارزشيابي رويداد ها و ارزشيابي رويداد ها و خاصخاصفعاليت هاي فعاليت هاي

ثبت تغييرات بر مبناي ثبت تغييرات بر مبناي اختصاصياختصاصياهداف اهداف

تداومتداوم به معناي برنامه ريزي بلند مدت براي حفظ به معناي برنامه ريزي بلند مدت براي حفظ

در صحنه فعاليت مي باشد در صحنه فعاليت مي باشد شركاشركا

برنامـه برنامـه كامــلكامــل طراحـي طراحـي ها به منظور تقويت و ها به منظور تقويت و

تثبيت تغييراتتثبيت تغييرات

بلند مدت بلند مدت ارزشــيابيارزشــيابي نتايج حاصلهنتايج حاصله

استقامت و استقامت و داشتن داشتنپشتكارپشتكار

جلب جلب تكرار فراينـد تكرار فراينـد يا مــشخص يا مــشخص حمايتحمايت

نمودن سـاير فعــاليت نمودن سـاير فعــاليت جايـگزينجايـگزينهاي هاي

خالصهخالصه در سـرتاسـر جـهان در سـرتاسـر جـهانمحروميت اجتماعيمحروميت اجتماعي افزايش افزايش

دليل استمرار بي عدالتي در امر سالمت مي باشد دليل استمرار بي عدالتي در امر سالمت مي باشد ..

بايد فرصت هاي بايد فرصت هاي رهبــران و كاركنان بهداشــتيرهبــران و كاركنان بهداشــتي ، مذاكـره و ايجاد ، مذاكـره و ايجادجلب مشاركتجلب مشاركت مناســب براي مناســب براي

توافق نظر را فراهم كنند . توافق نظر را فراهم كنند . افراد نياز افراد نياز توانمند سازيتوانمند سازي جامعه و جامعه و ظرفيت سازيظرفيت سازي

به انتخاب و استفاده دقيق راه كار ها دارد .به انتخاب و استفاده دقيق راه كار ها دارد .

مثالي از بر نامه هاي ارتقاء سالمت تحقق مثالي از بر نامه هاي ارتقاء سالمت تحقق يافتهيافته

ارتقاء سالمت رانندگي در ارتقاء سالمت رانندگي در بلژيكبلژيك

توانمند سازي رانندگان توانمند سازي رانندگان وسائط نقليهوسائط نقليه

استراتژياستراتژي

درمورد درمورد آموزش آموزش نحوه صحيح رانندگي نحوه صحيح رانندگي--11 اهميت وضعيت رانندگان در اهميت وضعيت رانندگان در --22

هنگام رانندگي هنگام رانندگي باوسائط نقليه از جمله عدم باوسائط نقليه از جمله عدم

اسـتفاده از مواد اسـتفاده از مواد مخدر و الكل قبل و هنگام رانندگي مخدر و الكل قبل و هنگام رانندگي

سخت مدني در خصوص سخت مدني در خصوص وضع قوانينوضع قوانين نوشيدن نوشيدن

الكل و استفاده از مواد مخدر در الكل و استفاده از مواد مخدر در هنگام رانندگيهنگام رانندگي

فعاليتهافعاليتها

دستاورددستاورد

كاهش مرگ و مير و جراحات كاهش مرگ و مير و جراحات رانندگـي رانندگـي

%%1010به ميزان به ميزان

قرار خواهند قرار خواهند قضاوتقضاوتروزي خواهد آمد كه ملتها مورد روزي خواهد آمد كه ملتها مورد گرفـت .نه تنها با قدرتگرفـت .نه تنها با قدرت

نظامي يا اقتصاديشان و نه فقط با شكوه وجـالل نظامي يا اقتصاديشان و نه فقط با شكوه وجـالل پايتختهـا وســاختمـانهـايپايتختهـا وســاختمـانهـاي

سر به فلك كشيده شان ، بلكه:سر به فلك كشيده شان ، بلكه: مردمشان مردمشانرفاهرفاه با با با بهداشــت ، تغــذيه و تحصيـالت با بهداشــت ، تغــذيه و تحصيـالت براي زحماتشان براي زحماتشاندستمزد مناسبدستمزد مناسبفرصت بدست آوردن فرصت بدست آوردن با با در تصميم گيريهايي كه برزندگيشان در تصميم گيريهايي كه برزندگيشان شــركتشــركت با قـدرت با قـدرت

تاثير مــي گذارد تاثير مــي گذارد آزادي هاي مدني وسياسيشان قائل آزادي هاي مدني وسياسيشان قائل كه براي كه براي احتــرامـي احتــرامـي با با

مي شوندمي شوند از آنهايي وضع شده كه آسيب از آنهايي وضع شده كه آسيب حمايتحمايت با قوانيني كه براي با قوانيني كه براي

پذير و بي بهره اند پذير و بي بهره اند وبدنهاي درحال رشد كودكانشان وبدنهاي درحال رشد كودكانشان كه از افكار كه از افكارمحافظتيمحافظتيو با و با

. انجام شده استانجام شده است

به اميد آن به اميد آن روزروز

منابعمنابع فارسيمنابع فارسي

كتاب مجموعه گزارشات فني پنجمين اجالس جهاني ارتقاء سالمت كتاب مجموعه گزارشات فني پنجمين اجالس جهاني ارتقاء سالمت --11 پارسي نيا ، سعيد و گروه مترجمين پارسي نيا ، سعيد و گروه مترجمين13811381، ، 20002000مكزيك مكزيك

13811381جزوه ارتقــاء سالمت ، همايش كشــوري ارتقاء سالمت جزوه ارتقــاء سالمت ، همايش كشــوري ارتقاء سالمت - - 22 مديريت برنامه هاي آموزش ارتقاء سالمت .مديريت برنامه هاي آموزش ارتقاء سالمت . مقاله ارتقاء سالمت،راهبردهاي اثربخشمقاله ارتقاء سالمت،راهبردهاي اثربخش- - 3313811381فصلنامه علمي خبري ارتقاء سالمت بهار و تابستان فصلنامه علمي خبري ارتقاء سالمت بهار و تابستان جزوه ارتقاء سالمت از مفاهيم تا عملجزوه ارتقاء سالمت از مفاهيم تا عمل- - 44مديريت برنامه هاي آموزش ارتقاء سالمتمديريت برنامه هاي آموزش ارتقاء سالمت بازنگري سيستمها و خدمات بهداشتي با معيار ارتقاء سالمتبازنگري سيستمها و خدمات بهداشتي با معيار ارتقاء سالمتجزوه جزوه - - 55

دكتر محمدپوراسالمي -محمدحسين موسوي- فهيمه داودي مقدمدكتر محمدپوراسالمي -محمدحسين موسوي- فهيمه داودي مقدم تحقيق در ارتقاء سالمتتحقيق در ارتقاء سالمت- - 66

مترجمين : پارسي نيا ، سعيد و گروه مترجمين مترجمين : پارسي نيا ، سعيد و گروه مترجمينمقاله ايجاد محيطهاي حمايتي براي دستيابي به اهداف ارتقاء سالمت مقاله ايجاد محيطهاي حمايتي براي دستيابي به اهداف ارتقاء سالمت --77

فهيمه داودي مقدم فهيمه داودي مقدملوح فشرده كارگاه ارتقاء سالمت استان يزد دكتر مسعود لوح فشرده كارگاه ارتقاء سالمت استان يزد دكتر مسعود - - 88

ميرزايي،حميدرضا توكلي ميرزايي،حميدرضا توكلي

1.1. Promoting HealthPromoting Health (The primary health Care approach) (The primary health Care approach) Andrea WassAndrea Wass--20002000

2.2. Health promotionHealth promotion(Naidoo/wills -2000)(Naidoo/wills -2000)

3.3. Evaluation health promotionEvaluation health promotion ))Thorogood,coombes –2000)Thorogood,coombes –2000)

4.4. Evaluation health programEvaluation health program (hawe etal (hawe etal--1990)1990)

5.5. Community HealthCommunity Health) ) EdwardEdward D.FrohlichD.Frohlich--20002000((

6.6. www.healthpromotion.ca www.healthpromotion.ca

7.7. www.health promotion journal.com,……..www.health promotion journal.com,……..

Latin ReferencesLatin References