ผศ .ดร. ริเรืองรอง รัตนวิไลสกุล

ผศ .ดร. ร�เร�องรอง ร�ตนวิ�ไลสกุ�ล

เทคโนโลยีช่�วยีให้�มน�ษยี�มความสามารถมากขึ้��น โดยีเฉพาะความสามารถในการเอาช่นะธรรมช่าติ# เพ$%อให้�ม ช่ว#ติความเป็'นอยี(�ท%ดขึ้��น

โดยีเฉพาะเทคโนโลยี ช่�วยีให้�มน�ษยี�สามารถท)างานได�มากขึ้��น เด#นทางได�รวดเร,วขึ้��น สามารถมองเห้,นได�ไกลกว�าท%ดวงติามน�ษยี�จะมองเห้,นได� สามารถติ#ดติ�อส$%อสารและส$%อความห้มายีก/นได� โดยีไม�ติ�องเด#นทางมาพบก/นฯลฯ เช่�น มน�ษยี�สามารถเด#นทางได�ถ�งว/นละ 408,000 ไมล�โดยีทางอากาศ เป็'นติ�น

ท%ส)าค/ญก,ค$อมน�ษยี�ได�อาศ/ยีเทคโนโลยีในการผล#ติอาห้าร ท)าให้�ได�อาห้ารมากขึ้��นติ�างก/บสม/ยีก�อนมน�ษยี�ใช่�ก�อนห้#นก#%งไม�ห้ร$อห้อกในการห้าอาห้าร ท)าให้�จ/บส/ติว�ได�เพยีงจ)านวนห้น�%ง แติ�เม$%อมน�ษยี�ได�พ/ฒนาเทคโนโลยีให้�ส(งขึ้��น ด�วยีการใช่�ธน(และเคร$%องจ/บส/ติว� ท)าให้�มน�ษยี�สามารถล�าส/ติว�ได�มากกว�าเด#ม

ติ�อมามน�ษยี�ก,ได�พ/ฒนาเทคโนโลยีขึ้��นเร$%อยี ๆ ในท%ส�ดก,กลายีเป็'นเทคโนโลยีการเล�ยีงส/ติว�และการเพาะป็ล(ก น/%นค$อ มน�ษยี�ได�พ/ฒนาจาก Food collectionไป็เป็'นFood production ด�านเทคโนโลยีการเล�ยีงส/ติว� มน�ษยี�ได�พ/ฒนาขึ้��นไป็เร$%อยีๆ จากการใช่�พ/นธ��พ$�นบ�านไป็เป็'นการค/ดเล$อกพ/นธ�� การห้าพ/นธ��ให้ม� และการให้�อาห้ารท%มค�ณภาพ ฯลฯ

ด�านการเพาะป็ล(ก มน�ษยี�สามารถผล#ติเคร$%องม$อท%ดขึ้��น เช่�น สามารถผล#ติและใช่�ค/นไถ ร( �จ/กการใช่�ป็�9ยี การช่ลป็ระทาน ท)าให้�สามารถเพ#%มผลผล#ติได�ส(งมากขึ้��น ด�านการอ�ติสาห้กรรม เทคโนโลยีท)าให้�เก#ดการป็ฏิ#ว/ติ# ทางอ�ติสาห้กรรม ด�วยีการน)าเอาเคร$%องจ/กรมาใช่�แทนแรงงานคนและแรงงานส/ติว� ด�านเทคโนโลยีพล/งงงาน มน�ษยี�มความสามารถส(งจากการร( �จ/กเอาพล/งงานติ�างๆ มาใช่� เช่�น พล/งงานแสงอาท#ติยี� พล/งงานน)�าม/น แก;สธรรมช่าติ# และพล/งงานจากน)�าติก ฯลฯ

นอกจากน�ยี/งมเทคโนโลยีอ$%นๆ ท%ช่�วยีสร�างค�ณภาพช่ว#ติ ให้�แก�มน�ษยี� เป็'นติ�นว�าเทคโนโลยีทางช่วภาพ และเทคโนโลยีการส$%อสาร/คมนาคมติ�างๆ เป็'นติ�น

เทคโนโลยีด/งกล�าวท/�งห้มดน� แม�จะให้� ค�ณป็ระโยีช่น�แก�มน�ษยีช่าติ#อยี�างมห้าศาล

แติ�ถ�ามน�ษยี�ไม�ร( �จ/กใช่�ห้ร$อใช่�ไม�เห้มาะสม ก, อาจก�อให้�เก#ดป็<ญห้าได�เห้ม$อนก/น เช่�น การจ/บ

ป็ลาโดยีใช่�ระเบ#ด การมโรงจ/กรไฟฟ>าพล/ง ป็รมาณ(แติ�ไม�ร( �จ/กการควบค�ม ด(แล

ท)าให้�เก#ดการร/%วขึ้องสารก/มม/นติร/งส ห้ร$อ การน)าเอาพล/งป็รมาณ(ไป็ใช่�ในการส(�รบก/น

เป็'นติ�น

ด/งน/�นผลเสยีท%อาจเก#ดจากเทคโนโลยีก, มไม�ใช่�น�อยี อาท# 1.

ทร/พยีากรส#%งแวดล�อมถ(กท)าลายีจนเสยีสมด�ล ธรรมช่าติ# 2. การเก#ด

มลภาวะ 3. การท)าลายีช่ว#ติ

และทร/พยี�ส#นในส#%งแวดล�อม เป็'นติ�น

เทคโนโลยี แม�จะให้�ป็ระโยีช่น�แก� มน�ษยี�มากมายีมห้าศาล ไม�ว�าจะเป็'น

เร$%องการอ)านวยีความสะดวกสบายี ใน ช่ว#ติป็ระจ)าว/น ความรวดเร,ว และ

ว#ทยีาการสม/ยีให้ม� ในขึ้ณะ เดยีวก/นเทคโนโลยี ก,สามารถให้�โทษแก�

มวลมน�ษยี�ได�มากเช่�นก/นไม�ว�าจะเป็'นเร$%องขึ้องการผล#ติอาว�ธน#วเคลยีร�ในการท)า

สงคราม การท)าลายีทร/พยีากรติ�างๆ โดยี ไม�ค)าน�งถ�งการเสยีสมด�ลธรรมช่าติ# ห้ร$อ

การใช่�สารพ#ษโดยีขึ้าดความร( � ส#%งเห้ล�าน�ล�วนท)าให้�เก#ดป็<ญห้าส#%งแวดล�อมติามมาอยี�างห้ลกเล%ยีงไม�ได�

ปั�ญหาส��งแวิดล�อม ห้มายีถ�งป็<ญห้าความเส$%อมโทรมในเช่#งค�ณภาพและป็ร#มาณขึ้องส#%งแวดล�อม ท/�งท%เป็'นส#%งแวดล�อมทางช่วกายีภาพและส#%งแวดล�อมทางเศรษฐก#จและส/งคม โดยี มสาเห้ติ�มาจากการกระท)าขึ้องมน�ษยี� โดยีเฉพาะอยี�างยี#%งจากการพ/ฒนา ด�วยีเทคโนโลยีและว#ทยีาการสม/ยีให้ม� สาเหต�ของปั�ญหาส��งแวิดล�อม 1. กุารเพิ่��มข� นของจำ"านวินปัระชากุร 2 . กุารขยายต�วิทางเศรษฐกุ�จำและควิามกุ�าวิหน�า ทางเทคโนโลย+

1. ควิามเส��อมสลายของ ทร�พิ่ยากุรธรรมชาต�

2. ภาวิะมลพิ่�ษของส��ง แวิดล�อม

3. ปั�ญหาส��งแวิดล�อมของ ช�มชนเม�อง

4. ควิามเส��อมสลายของส��งแวิดล�อมศ�ลปักุรรม

1.ควิามเส��อมสลายของทร�พิ่ยากุรธรรมชาต�

ห้มายีถ�ง การท%ทร/พยีากรธรรมช่าติ#ร�อยีห้รอท/�งในเช่#ง

ป็ร#มาณและค�ณภาพ ซึ่�%งครอบคล�มท/�ง ทร/พยีากรท%มล/กษณะ ทางกายีภาพและ

ช่วภาพ โดยีมสาเห้ติ�มาจากการกระท)า ขึ้องมน�ษยี� โดยีท%ทร/พยีากรบาง

ป็ระเภทเม$%อส(ญส#�นไป็แล�วไม�สามารถท%จะ สร�างขึ้��นทดแทนได� ห้ร$อสร�างทดแทนขึ้��น

ให้ม�ได�แติ�ติ�องใช่�เวลานาน อาท# การส(ญ เสยีพ$�นท%ป็Aาไม�จากการท)าไร�เล$%อนลอยี

การร�อยีห้รอขึ้องป็Aาช่ายีเลนจากการท)านา ก��ง ติลอดจนป็ร#มาณส)ารองขึ้องน)�าม/นด#บ

และก;าซึ่ธรรมช่าติ#ท%ลดลง เป็'นติ�น

2.ภาวิะมลพิ่�ษของส��งแวิดล�อม ห้มายีถ�งการท%ส#%งแวดล�อมถ(ก

ป็นเป็B� อนด�วยีส#%งแป็ลกป็ลอมห้ร$อขึ้องเสยี ติ�างๆ ท%เก#ดจากกระบวนการผล#ติท/�งใน

ร(ป็ขึ้องว/ติถ�ด#บและพล/งงาน ท/�งท%ม ล/กษณะทางกายีภาพและช่วภาพ

โดยีท%ส#%งติ�างๆ เห้ล�าน�เจ$อป็นอยี(�ในธรรมช่าติ#มากจนเก#นระด/บท%กระบวนการ

ฟอกติ/วขึ้องระบบธรรมช่าติ#จะรองร/บได� และในบางกรณอาจถ�งระด/บท%เป็'นอ/นติรายีติ�อส�ขึ้ภาพและอนาม/ยีขึ้อง

มน�ษยี� รวมท/�งระบบน#เวศน�ขึ้องพ$ช่และ ส/ติว�ก,ได� อาท# มลพ#ษทางน)�า ทาง

อากาศ ทางเสยีง รวมท/�งป็<ญห้าขึ้ยีะ และขึ้องเสยีอ/นติรายี เป็'นติ�น

3.ปั�ญหาส��งแวิดล�อมของช�มชนเม�อง

ห้มายีถ�งป็<ญห้าด�านส#%งแวดล�อมท%เก#ดขึ้��นในเม$องท/�งทางด�าน

กายีภาพ ส/งคม และว/ฒนธรรม อ/น เป็'นมาจากการกระท)าขึ้องมน�ษยี� โดยีม

สาเห้ติ�มาจากการขึ้าดแผนการควบค�ม การใช่�ท%ด#นท%เห้มาะสม และขึ้าดการ

จ/ดการช่�มช่นเม$องท%เป็'นระบบ ท)าให้� สภาพแวดล�อมขึ้องเม$องเส$%อมโทรม อาท#

ป็<ญห้าขึ้องระบบสาธารณ(ป็โภค ป็<ญห้าด�านอนาม/ยีส#%งแวดล�อม ป็<ญห้า

ช่�มช่นแออ/ดและป็<ญห้าการจารจรติ#ดขึ้/ด/ ค/บค/%ง เป็'นติ�น

4.ควิามเส��อมสลายของส��งแวิดล�อมศ�ลปักุรรม

ห้มายีถ�งความเส$%อมสลายีท%เก#ด ขึ้��นติามกาลเวลาและอายี�ขึ้/ยีขึ้องศ#ลป็ว/ติถ�

โดยีมสาเห้ติ�มาจากการถ(กท)าลายีท/�งจาก สภาวะทางธรรมช่าติ# อาท# ฝนกรด การ

ทร�ดติ/วขึ้อง พ$�นด#น น)�าท�วม ไฟป็Aา พายี� และแผ�นด#นไห้ว และจาก การกระ

ท)าขึ้องมน�ษยี�อ/นเป็'นผลมาจากการพ/ฒนา อาท# การก�อสร�าง การล/กลอบขึ้�ดห้า

ทร/พยี�ส#น การร$�อถอนท)าลายีเพ$%อเอา ทร/พยี�ส#น และส#%งขึ้องมค�าจากโบราณ

สถาน เป็'นติ�น

ขึ้อบเขึ้ติขึ้องป็<ญห้าส#%งแวดล�อม แบ�งออกเป็'น 3

ระด/บค$อ1. ป็<ญห้าส#%งแวดล�อมระด/บ

ท�องถ#%น 2. ป็<ญห้าส#%ง

แวดล�อมระด/บภ(ม#ภาค 3. ป็<ญห้าส#%งแวดล�อมระด/บโลก

(National Environmental

Problem)ป็<ญห้าส#%งแวดล�อมระด/บท�องถ#%น เป็'น

ป็<ญห้าท%มสาเห้ติ�และผลกระทบในล/กษณะท%ค�อนขึ้�างจ)าก/ด กล�าวค$อจะมผลกระทบติ�อมน�ษยี� พ$ช่ ส/ติว� ทร/พยี�ส#นและส#%งแวดล�อมในบร#เวณใดบร#เวณห้น�%ง ห้ร$อภายีในอาณาเขึ้ติป็ระเทศใดป็ระเทศห้น�%งโดยีเฉพาะเท�าน/�น เช่�น ป็<ญห้าอากาศเป็'นพ#ษจากการป็ล�อยีท#�งกากขึ้องเสยีขึ้องโรงงานอ�ติสาห้กรรม ห้ร$อการร/%วไห้ลขึ้องสารเคมจากสถานท%จ/ดเก,บ เป็'นติ�น

( Regional Environmental Problem ) ป็<ญห้าส#%งแวดล�อมระด/บภ(ม#ภาค ถ$อ

เป็'นป็<ญห้าท%ป็ราศจากพรมแดน กล�าวค$อ ผลกระทบท%เก#ดขึ้��นจากป็<ญห้าสภาพแวดล�อม

ติ�างๆ ม#ได�จ)าก/ดขึ้อบเขึ้ติอยี(�เพยีงเฉพาะ ในป็ระเทศท%ก�อให้�เก#ดป็<ญห้าเท�าน/�น แติ�อาจจะ

ส�งผลไป็ถ�งป็ระเทศเพ$%อนบ�านในภ(ม#ภาค เดยีวก/น เช่�น ป็<ญห้าน)�าเสยี ป็<ญห้า ฝนกรด ป็<ญห้าป็Aาไม� แห้ล�งน)�าจ$ด และ

ระบบน#เวศน�ทางน)�า เป็'นติ�น

(Global Environmental Problem)ป็<ญห้าส#%งแวดล�อมโลก เป็'นป็<ญห้า

ท%มผลกระทบติ�อมน�ษยี�และส#%งมช่ว#ติอ$%นๆ ท/%วโลก ซึ่�%งถ$อเป็'นว#กฤติการณ�อยี�างห้น�%งขึ้องโลก เป็'นภ/ยีท%ก)าล/งค�กคามติ�อส#%งแวดล�อมรอบติ/วมน�ษยี�ในส�วนท%เรยีกว�า “ช+วิาล�ย” ห้ร$อระบบน#เวศน�ขึ้องโลก เช่�น การลดลงขึ้องช่/�นโอโซึ่นในบรรยีากาศซึ่�%งมสาเห้ติ�มาจากการใช่�สาร CFC ห้ร$อการเป็ล%ยีนแป็ลงขึ้องภ(ม#อากาศโลกอ/นเป็'นผลมาจากสภาวะเร$อนกระจกซึ่�%งมสาเห้ติ�มาจากการเพ#%มขึ้��นขึ้องก;าซึ่คาร�บอนได�ออกไซึ่ด�ในบรรยีากาศ เป็'นติ�น

- ปั�ญหามลพิ่�ษจำากุโรงไฟฟ0าแม1เมาะ - ปั�ญหาส��งแวิดล�อมท+�เกุ�ดจำากุารกุ1อสร�างโรงไฟฟ0าบ่1อนอกุ - ปั�ญหากุารบ่�กุร�กุพิ่� นท+�บ่นเกุาะช�าง - มลพิ่�ษท+�เกุ�ดจำากุกุารเล+ ยงกุ��งกุ�ลาด"าในเขตพิ่� นท+�น" าจำ�ด บ่ร�วิเณส�พิ่รรณบ่�ร+และลพิ่บ่�ร+ - ผลกุระทบ่ต1อส��งแวิดล�อมภายหล�งกุารกุ1อสร�างเข��อนทดน" า บ่างปัะกุง - ผลกุระทบ่จำากุกุารสร�างเข��อนร�ชชปัระภา ฯลฯ

ผลกระทบขึ้องป็<ญห้าส#%ง แวดล�อมท%มติ�อมน�ษยี� และ

ส#%งมช่ว#ติติ�างๆ ในโลกพ#จารณาได�ใน2 ป็ระเด,นให้ญ�ๆ ค$อ 1. พ#จารณาจากล/กษณะการเก#ด

ความร�นแรง และ ความเสยีห้ายีท%เก#ดขึ้��น 2. พ#จารณาจากผลกระทบติ�อระบบ

น#เวศน� ติ�อมน�ษยี� และติ�อทร/พยี�ส#น

พิ่�จำารณาจำากุล�กุษณะกุารเกุ�ด ควิามร�นแรง และควิามเส+ย

หายท+�เกุ�ดข� น1. ผลกุระทบ่อย1างเฉี+ยบ่พิ่ล�น (Acute Environment-disruption) เป็'นผลกระทบขึ้องป็<ญห้าท%อาจจะเก#ดขึ้��นได�ในบางเวลา บางสถานท%ในร(ป็แบบขึ้องป็รากฏิการณ�ท%เห้,นได�อยี�างเด�นช่/ด ซึ่�%งโดยีท/%วไป็ม/กจะสร�างความเสยีห้ายีติ�อมน�ษยี� ส#%งมช่ว#ติ และส#%งแวดล�อมโดยีติรงและในขึ้อบเขึ้ติท%กว�างขึ้วาง เช่�น การระเบ#ดขึ้องถ/งแก;สเห้ลวท%ใช่�ในอ�ติสาห้กรรม ห้ร$อการร/%วไห้ลขึ้องน)�าม/นจากเร$อบรรท�กน)�าม/น เป็'นติ�น

2. ผลกุระทบ่อย1างต1อเน��อง (Creeping Enviromental-disruption)

เป็'นผลกระทบขึ้องป็<ญห้าท%จะแสดงผลในร(ป็ขึ้องความเส$%อมโทรมขึ้องค�ณภาพส#%งแวดล�อมอยี�างค�อยีเป็'นค�อยีไป็ และจะป็รากฎผลให้�เห้,นในระยีะยีาว โดยีติกอยี(�ในสภาวะท%เส%ยีงภ/ยีติ�อความอดอยีากและห้#วโห้ยี เน$%องจากเก#ดภาวะขึ้าดแคลนทร/พยีากรธรรมช่าติ#ท%ใช่�เป็'นอาห้าร รวมท/�งแห้ล�งน)�าเพ$%อการอ�ป็โภคและบร#โภค และอ$%นๆ เป็'นติ�น

เป็'นผลกระทบท%เก#ดจากการใช่� เทคโนโลยีในก#จการ

อ�ติสาห้กรรมเพ$%อการผล#ติท/�งในเช่#ง พาณ#ช่ยี�และการทห้าร การผล#ติอาว�ธ

ยี�ทโธป็กรณ�ท%มอ)านาจในการท)าลายีล�างส(ง และอยี�างกว�างขึ้วาง ซึ่�%งมน�ษยี�สามารถ

ควบค�มอ/นติรายีท%อาจจะเก#ดขึ้��นจาก กระบวนการผล#ติติ�างๆ ได�ในระด/บห้น�%ง

เท�าน/�น ซึ่�%งห้มายีความว�า ท�กว/นน�เรายี/งติ�องอยี(�บนความเส%ยีงติ�อความผ#ดพลาด

และความเสยีห้ายีติ�อส#%งแวดล�อม อ/นอาจจะเก#ดขึ้��นได�จากการใช่�เทคโนโลยีเห้ล�าน�

3. ผลกุระทบ่อย1างสะสมควิามเส+�ยง ( Risk Environmental-disruption )

พิ่�จำารณาจำากุผลกุระทบ่ ต1อระบ่บ่

น�เวิศน7 ต1อมน�ษย7 และต1อทร�พิ่ย7ส�น

1. ผลกุระทบ่ต1อระบ่บ่น�วิเศน7ในระบบน#เวศห้น�%งๆ ส#%งมช่ว#ติและ

ไม�มช่ว#ติจะช่�วยีด)ารงสถานภาพขึ้องระบบธรรมช่าติ# ม#ให้�เก#ดการเป็ล%ยีนแป็ลงมากจนเก#นไป็ เรยีกว�า “สมด�ลทางน�เวิศวิ�ทยา” ด/งน/�นเม$%อมน�ษยี�เขึ้�าไป็ยี��งเก%ยีวก/บระบบน#เวศน�มากเก#นไป็ ยี�อมท)าให้�ธรรมช่าติ#และส#%งแวดล�อมเสยีความสมด�ล และเก#ดเป็'นมลพ#ษ

การเป็ล%ยีนแป็ลงค�ณภาพขึ้องส#%ง แวดล�อม ไม�ว�าจะเก#ดจากการพ/ฒนา

การเกษติรกรรมห้ร$อการอ�ติสาห้กรรมนอกจากจะท)าให้�ความสมด�ลในธรรมช่าติ#

ติ�องเสยีห้ายีแล�ว ยี/งมผลติ�อการสร�างสภาพแวดล�อมให้ม�ท%เห้มาะสมติ�อส#%งมช่ว#

ติอ$%นๆ อกด�วยี เช่�น การสร�างเขึ้$%อนฯ น/กน#เวศน�ว#ทยีา

ได�ท)าการศ�กษาพบว�า การสร�างเขึ้$%อน นอกจากสร�างความเสยีห้ายีให้�ก/บ

ความสมด�ลขึ้องธรรมช่าติ#แล�ว ยี/งเป็'นการส�งเสร#มติ�อการแพร�กระจายีขึ้อง

โรคบางช่น#ด เช่�น โรคพยีาธ#ใบไม�ใน เล$อด และโรคพยีาธ#ใบไม�ในติ/บ เพราะ

เช่$�อโรคเห้ล�าน�จะอยี(�ในติ/วห้อยีซึ่�%งขึ้ยีายีพ/นธ��ได�ดในบร#เวณน)�าน#%งท%อยี(�เห้น$อเขึ้$%อน

เป็'นพาห้นะ ฯลฯ

2. ผลกุระทบ่ต1อมน�ษย7

3. ผลกุระทบ่ต1อทร�พิ่ย7ส�นของมน�ษย7 จากการศ�กษาศ#ลป็กรรมขึ้องยี�โรป็นานาช่น#ด พบว�าห้น�าจ/%วขึ้องมห้าว#ห้ารโคโลญจ�ในป็ระเทศเยีอรม/น สนามกฬาโคลอสเซึ่%ยีมขึ้องอ#ติาล และกระจกสติามว#ห้ารติ�างๆ ได�ร/บความเสยีห้ายีจากป็<ญห้าฝนกรด ซึ่�%งเก#ดจากออกไซึ่ด�ขึ้องไนโติรเจนจากไอเสยีรถยีนติ�ในอากาศ รวมติ/วก/บน)�าฝนท%ติกลงส(�พ$�นด#น และมสภาพเป็'นกรดกร/ดกร�อนท)าลายีส#%งก�อสร�างด/งกล�าว รวมท/�งพ$ช่พ/นธ��ติามธรรมช่าติ#ติ�างๆ ได�ร/บความเสยีห้ายีเป็'นอ/นมาก

ช1วิงต�นของศตวิรรษท+� 21 อากาศเป็'นพ#ษเพ#%มขึ้��น ควบค(�ก/บความเป็'นพ#ษขึ้องน)�าและด#น พ$ช่พ/นธ��ธ/ญญาห้ารและอาห้ารติ�างๆ จะป็นเป็B� อนด�วยีสารพ#ษ มลพ#ษทางจ#ติใจขึ้องผ(�คนจะอยี(�ในสภาพน�าเป็'นห้�วง กล�าวค$อ ความเอ$�ออาทรติ�อก/นห้าได�

ยีากยี#%ง มความเครยีดเพ#%มมากขึ้��น แห้ล�งผล#ติมลพ#ษท%มาจากอ�ติสาห้กรรมจะแพร�ระบาดมากขึ้��น มลพ#ษจะเขึ้�าส(�ช่นบทเพ#%มมากขึ้��น

ป็ระช่าช่นจะติายี และป็Aวยีด�วยีโรคจาก การพ/ฒนา

โรค

จากอ�ติสาห้กรรม และโรคจากสารพ#ษมากขึ้��น ช่ว#ติผ(�คนจะซึ่/บซึ่�อนและมการแขึ้�งขึ้/นก/นมากขึ้��น กลไกการจ/ดการ/ การควบค�ม/ การแก�ไขึ้/ การป็>องก/น ป็<ญห้าจากมลพ#ษไม�สามารถเป็'นท%พ�%งขึ้องป็ระช่าช่นได�

ในระยะกุลางและระยะปัลายของ ศตวิรรษท+� 21

ป็<ญห้าส#%งแวดล�อมในท�กๆ เร$%องเพ#%มขึ้��น ถ�งระด/บส(งมาก ท)าให้�มน�ษยี�ถ�งทาง

ติ/น จ�งเก#ดความติระห้น/กภ/ยีท%จะมาถ�งติ/วท)าให้�ติ�องห้ยี�ดการท)าลายีธรรมช่าติ#

และการสร�างมลพ#ษ แล�วห้/นมาพ/ฒนา ความร( �เก%ยีวก/บส#%งแวดล�อม เพ$%อ

ค�ณภาพช่ว#ติแทน

มการป็Aวยีและติายีด�วยีโรคจากการพ/ฒนา ในผ(�ป็Aวยีรายีเก�า

และผ(�ป็Aวยีรายี

ให้ม�มากมายี ในระยีะป็ลายีขึ้องศติวรรษท% 21 จะมการ

ติายีและเจ,บป็Aวยี จากผ(�ป็Aวยีรายี

ให้ม�ด�วยีโรคในกล��มน�ลดลง โดยีอาจจะเก#ด ในเฉพาะผ(�ป็Aวยีรายีเก�า

เทคโนโลย+และส��งแวิดล�อมเพิ่��อ ศตวิรรษท+� 21

เป็'นเทคโนโลยีท%มล/กษณะสะอาด เรยีบ ง�ายี ไม�ฟ� AมเฟBอยี

ไม�รวดเร,ว ไม�ซึ่/บ

ซึ่�อน และมภาวะสมด�ล เป็'นเทคโนโลยีเพ$%อการป็>องก/นป็<ญห้าส�ขึ้ภาพอ/นเน$%องมาจากอ�ติสาห้กรรม/ สารพ#ษ และส#%งแวดล�อมมากกว�าการร/กษา

เป็'นเทคโนโลยีผสมผสานสห้ว#ทยีาการ ภ(ม#ป็<ญญาช่าวบ�านและ ป็ระสบการณ�การจ/ดการขึ้องเจ�าขึ้องก#จการในการ “งด” และ “ลด” ซึ่�%งการก�อมลพ#ษในท�กด�าน เป็'นเทคโนโลยีท%ม��งป็ระโยีช่น�ส(งส�ดเพ$%อส�ขึ้ภาพขึ้องป็ระช่าช่นส�วน ให้ญ�ในป็ระเทศ ป็ระช่าช่นเร#%มติระห้น/กท%จะลดและงดการใช่�สารพ#ษในท�กร(ป็แบบ มการสร�างแห้ล�งร$%นรมยี�ติามธรรมช่าติ#มากยี#%งขึ้��นด�วยีการป็ล(ก ติ�นไม�ให้�ออกซึ่#เจน ป็ระช่าช่นโดยีภาพรวมจะลดการบร#โภคท%ฟ� AมเฟBอยีลง ป็ระช่าช่นโดยีภาพรวมจะให้�ความร�วมม$อในการลดใช่�พล/งงานลง นโยีบายีค�ณภาพช่ว#ติจะเน�นเร$%องอนาม/ยีส�วนบ�คค / ส#%งแวดล�อม และจร#ยีธรรมในการผล#ติและการบร#โภค

สถานกุารณ7 ส��ง

แวิดล�อม

ของปัระเทศไทย

สถานกุารณ7ส��งแวิดล�อมของปัระเทศไทย [Environmental Degradation in Thailand]

• กุารเส��อมโทรมของท+�ด�น (land degradation)

• ภาวิะกุารขาดแคลนน" า (water scarcity)

• กุารส9ญเส+ยควิามหลากุหลายทางช+วิภาพิ่ (Biodiversity loss)

• ผลกุระทบ่ท+�อาจำเกุ�ดข� นจำากุกุารเปัล+�ยนแปัลงภ9ม�อากุาศโลกุ (probable impacts of climate change)

พิ่� นท+�ปั:าไม�ท+�ย�งคงเหล�ออย91ในปั; พิ่.ศ. 2528/25529 และ 2535/2536

29.40% 26.03%

ปัลายแผนพิ่�ฒนาฯ ฉีบ่�บ่ท+� 5 กุลางแผนพิ่�ฒนาฯ ฉีบ่�บ่ท+� 7

Source: Source: Forestry Statistics of Thailand (1985, 1991 and 1998), the Royal Forest Department Forestry Statistics of Thailand (1985, 1991 and 1998), the Royal Forest Department

http://www-cger.nies.go.jp/cger-j/db/enterprise/gwdb/B00/B0n/b031_tbl01.htmlhttp://www-cger.nies.go.jp/cger-j/db/enterprise/gwdb/B00/B0n/b031_tbl01.html

กุารลดลงของพิ่� นท+�ปั:าไม�ในปัระเทศไทย กุารลดลงของพิ่� นท+�ปั:าไม�ในปัระเทศไทย ต� งแต1ปั; พิ่ ต� งแต1ปั; พิ่..ศศ..2504-25412504-2541

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

1961 1973 1976 1978 1982 1985 1988 1989 1991 1993 1995 1998

ปั;

หน1วิย:1000

เฮกุแต

ร7

WholeThailandnorthern

northeast

central

southern

eastern

ท� งปัระเทศภาคเหน�อภาคตะวิ�นออกุเฉี+ยงเหน�อภาคกุลางภาคใต�ภาคตะวิ�นออกุ

ฉีบ่�บ่ท+�1ฉีบ่�บ่ท+�2ฉีบ่�บ่ท+�3 ฉีบ่�บ่ท+�4 ฉีบ่�บ่ท+�5 ฉีบ่�บ่ท+�6 ฉีบ่�บ่ท+�7 ฉีบ่�บ่ท+�8

กุารลดลงของพิ่� นท+�ปั:าไม�

แผ1นด�นถล1ม บ่�านล�1มน" าแม1แจำ1ม (บ่�านยางหลวิง ล�1มน" าแม1แรกุ)จำ�งหวิ�ดเช+ยงใหม1 (พิ่.ศ. 2546)

แผ1นด�นถล1ม บ่�านล�1มน" าแม1แจำ1ม (บ่�านยางหลวิง ล�1มน" าแม1แรกุ ) จำ�งหวิ�ดเช+ยงใหม1 (ปั; 2546)

น" าท1วิมเช+ยงใหม1 ส�งหาคม 2548

น" าท1วิม เช+ยงใหม1

ส�งหาคม

2548

กุารศ�กุษากุารเปัล+�ยนแปัลงภ9ม�อากุาศในปัระเทศไทย

( กุระทรวิงวิ�ทยาศาสตร7 เทคโนโลย+และส��งแวิดล�อม, 2543)

ปัระเทศไทยม+กุารศ�กุษาสถานกุารณ7ของปัระเทศท+�ม+ผลต1อข+ดควิามสามารถของ

ปัระเทศ ในกุารตอบ่สนองต1อปั�ญหา กุารเปัล+�ยนแปัลงสภาพิ่ภ9ม�อากุาศ

ปัร�มาณกุารปัลดปัล1อยกุ>าซเร�อนกุระจำกุแนวิทางในกุารลดและแนวิทางกุารพิ่�ฒนาท+�เกุ+�ยวิข�องกุ�บ่ควิามล1อแหลมต1อกุารเปัล+�ยนแปัลงสภาพิ่ภ9ม�อากุาศโดยม+กุาร

ศ�กุษาครอบ่คล�มถ�งทร�พิ่ยากุรต1าง ๆ ท� งทางด�านทร�พิ่ยากุรพิ่ล�งงาน ทร�พิ่ยากุร

ปั:าไม� ทร�พิ่ยากุรน" า ทร�พิ่ยากุรชายฝั่�� ง กุารเกุษตร และ ส�ขภาพิ่

ผลกุระทบ่ของกุารเปัล+�ยนแปัลงภ9ม�อากุาศ ต1อทร�พิ่ยากุรปั:าไม�และกุารเกุษตร

ผลกุระทบ่และควิามอ1อนไหวิ (vulnerability) ของพิ่� นท+�ปั:าไม�

เม��อสภาพิ่ภ9ม�อากุาศเปัล+�ยนแปัลง ม+ปัร�มาณกุ>าซเร�อนกุระจำกุเพิ่��ม

ข� น เปัBน 2 เท1า (2xCO2

) น� น Boonpragob

(1996) ได�ท"ากุารศ�กุษา ครอบ่คล�มพิ่� นท+�ปัระเทศไทยไวิ� โดย

ท"ากุารจำ"าแนกุชน�ดและกุารแพิ่ร1 กุระจำายของปั:า ตามกุารจำ"าแนกุของ

โฮลดร�ดจำ7 (Holdridge Life-Zone Classification) ซ��งถ�อเอา

อ�ณหภ9ม�และควิามช� นเปัBนปั�จำจำ�ยหล�กุในกุาร จำ"าแนกุพิ่บ่วิ1า

การศ�กษาการเป็ล%ยีนแป็ลงภ(ม#อากาศในป็ระเทศไทยี (2)

ปัร�มาณปั:าไม�ม+แนวิโน�มเปัล+�ยนแปัลงค�อปั:าแล�งกุ��งเขตร�อน

(Subtropical Dry Forest) ม+แนวิโน�มท+�จำะส9ญหายไปัและจำะทดแทน

ด�วิยปั:าแล�งมากุส1วินเขตร�อน (Tropical Very Dry Forest) โดยท��วิไปั

แล�วิปั:าแบ่บ่กุ��งเขตร�อน (Subtropical Life Zone) ลดลงจำากุร�อยละ

50 เปัBนร�อยละ 12 – 20 ส1วิน ปั:าเขตร�อน (Tropical Life

Zone) เพิ่��มจำากุร�อยละ 45 เปัBนร�อยละ 80 ผลของกุารเปัล+�ยนแปัลง

ภ9ม�อากุาศจำะท"าให�ปั:าช� นม+แนวิโน�มจำะถ9กุแทนท+�ด�วิยปั:าแล�ง ซ��งจำะม+ผลต1อระบ่บ่

น�เวิศและควิามสมบ่9รณ7ของปั:าไม�ในอนาคต


ภาคกุารเกุษตรกุCได�ร�บ่อ�ทธ�พิ่ลจำากุกุารเปัล+�ยนแปัลงของภ9ม�อากุาศ เช1น

กุ�น จำากุกุารศ�กุษาผลกุระทบ่ของภาวิะโลกุร�อนต1อสมด�ลน" าในล�1มน" าเจำ�าพิ่ระยา

พิ่บ่วิ1าปัร�มาณน" าฝั่นในอนาคตม+แนวิโน�มลดลง และม+อ�ณหภ9ม�เฉีล+�ยเพิ่��มส9งข� น

ท"าให�ปัร�มาณน" าท1าของล�1มน" าเจำ�าพิ่ระยา ม+แนวิโน�มลดลง 30-50% ในช1วิงปั;ท+�

ม+ปัร�มาณคาร7บ่อนไดออกุไซด7เพิ่��มเปัBน2 เท1า ( ปั; ค.ศ. 2069 - 2079)

หากุสมด�ลของน" าม+กุารเปัล+�ยนแปัลงไปั ส1วินหน��งเกุ�ดจำากุปัร�มาณน" าฝั่นท+�ม+

แนวิโน�มลดลงปัระกุอบ่กุ�บ่อ�ณหภ9ม�ท+�เพิ่��มส9งข� น ท"าให�ม+กุารใช�น" าส"าหร�บ่กุารคาย

ระเหยเพิ่��มส9งข� น อ+กุส1วินกุCเปัBนผลมาจำากุกุารเปัล+�ยนแปัลงกุารใช�ปัระโยชน7

ท+�ด�นท+�เปัล+�ยนแปัลงไปั โดยเฉีพิ่าะพิ่� นท+�เกุษตรกุรรมท+�เพิ่��มข� นกุารใช�น" าเพิ่��อ

กุารเกุษตรกุรรมจำ�งมากุข� น เปัBนผลท"าให�น" าในส1วินท+�เปัBนน" าท1าม+ปัร�มาณลด

น�อยลงในอนาคต


ปั�จำจำ�บ่�นอย91ในข� นวิ�กุฤตเกุ�อบ่ท�กุสภาพิ่แวิดล�อมกุ1อให�เกุ�ดปั�ญหาต1างๆ และ

มลพิ่�ษมากุมาย ปั�ญหาส��งแวิดล�อมบ่างอย1างเกุ�ดจำากุกุารพิ่�ฒนาตามโครงกุาร

ต1างๆ ท� งภาคร�ฐและภาคเอกุชน ปัระกุอบ่กุ�บ่กุารเปัล+�ยน แปัลงของ

โลกุ(Global Change)ซ��งท�กุคนยอมร�บ่และไม1สามารถ ปัฏิ�เสธกุ�บ่

เหต�กุารณ7ท+�เกุ�ดข� นได� สาเหต�ส"าค�ญเกุ�ดจำากุกุารเปัล+�ยนแปัลง องค7ปัระกุอบ่ใน

ช� นบ่รรยากุาศ กุารเพิ่��มข� นของกุ>าซคาร7บ่อนไดออกุไซด7 และกุารเปัล+�ยน แปัลง

กุารใช�ท+�ด�น สาเหต�ด�งกุล1าวิได�สะสมมากุข� นจำนใกุล�ถ�งจำ�ดวิ�กุฤต ฉีะน� นกุาร

วิางแผนและกุารจำ�ดกุารส��งแวิดล�อม จำ�งเปัBนเร��องท+�ต�องน"ามาพิ่�จำารณาเปัBน

อย1างมากุ

สถานกุารณ7ส��งแวิดล�อมของไทย

http://www.human.riubon.ac.th/geog1-11.html


ปั�จำจำ�บ่�นม+เน� อท+�ปั:าไม�เหล�อเพิ่+ยง 32.68% ของพิ่� นท+�ปัระเทศหร�อ

ปัระมาณ 98 ล�านไร1 ซ��งกุารลดลงของพิ่� นท+�ปั:า ท"าให�เกุ�ดปั�ญหาสภาวิะแวิดล�อ

มอ��นๆ เช1นกุารเกุ�ดอ�ทกุภ�ยร�นแรงเพิ่��มข� นในฤด9ฝั่นส1วินในฤด9แล�งม�กุเกุ�ดภาวิะ

ควิามแห�งแล�งกุระจำายท��วิปัระเทศ รวิมท� งปั�ญหากุารขาดแคลนน" าด��มน" าใช�

ท�กุๆ พิ่� นท+�ของปัระเทศ กุารร�กุล" าของน" าเคCมของแม1น" าสายส"าค�ญ นอกุจำากุน+

ย�งม+กุารเคล��อนย�ายด�น กุรวิด ห�น จำากุพิ่� นท+�ปั:าส9งลงส91ท+�ต"�าท"าให�ด�นลดค�ณค1า

ทางกุารเกุษตร และท+�ส"าค�ญอ+กุปัระเดCนหน��งค�อกุารขาดแคลนไม�ใช�สอย

ภายในปัระเทศ ต�องส��งซ� อไม�จำากุปัระเทศพิ่ม1า ลาวิ เขมรและมาเลเซ+ย

เท1ากุ�บ่เปัBนกุารส9ญเส+ยเง�นตราต1างปัระเทศ อ+กุท� งย�งต�องส9ญเส+ยส�ตวิ7ปั:าหลาย

ร�อยหลายพิ่�นชน�ด เน��องจำากุไม1ม+ท+�อย91อาศ�ย

ทร�พิ่ยากุรปั:าไม�

ปั; % พิ่� นท+�ปั:าไม�

252530.52

252829.40

253128.03

253227.95

253426.64

253825.62

254025.39

254125.28

254333.14

254732.68

พิ่� นท+�ปั:าไม�ของปัระเทศไทยระหวิ1างปั; พิ่.ศ . 2525-2547

ปั�จำจำ�บ่�นท+�ด�นเกุษตรกุรรมแม�วิ1าย�งม+อย1างพิ่อเพิ่+ยง แต1ท�กุแห1งกุ"าล�งอย91ใน

ข� นเผช�ญปั�ญหาด�นจำ�ด ด�นเคCม ด�นเปัร+ ยวิ ด�นทรายจำ�ด ด�นถ9กุชะล�างพิ่�งทลาย

ด�นเส��อมค1า และถ9กุท�บ่ถมด�วิยกุรวิดทราย ห�น นอกุจำากุน+ ด�นท+�ด+เหมาะต1อกุารท"า

เกุษตรกุรรมโดยเฉีพิ่าะปัล9กุพิ่�ช ได�ถ9กุค�กุคามโดยโครงกุารจำ�ดท+�อย91อาศ�ย

เช1น ในเขตพิ่� นท+�รอบ่นอกุของกุร�งเทพิ่มหานคร ด�นนาข�าวิถ9กุค�กุคามปั;ละไม1

น�อย ด�วิยกุารสร�างท+�อย91อาศ�ย กุารใช�ท+�ด�นท"าเกุษตรกุรรมด�วิยเทคโนโลย+ท+�ไม1

เหมาะสมและขาดควิามระม�ดระวิ�ง กุ1อให� เกุ�ดด�นแน1นต�วิ น" าซ�มผ1านได�ยากุ ม+กุาร

ใช�ยาฆ่1าแมลงและยาปัราบ่วิ�ชพิ่�ชมากุเกุ�นไปั และไม1เหมาะสม ท"าให�ส��งม+

ช+วิ�ตในด�นหลายชน�ดท+�เปัBนปัระโยชน7ต1อพิ่�ชและส�ตวิ7ด�วิยกุ�นต�องส9ญเส+ยหร�อตาย

ไปัเท1ากุ�บ่เปัBนต�วิเร1ง ให�ด�นเส��อมค�ณภาพิ่ไปัในท+�ส�ด

ทร�พิ่ยากุรด�น



ปั�จำจำ�บ่�นม+น" ามากุในฤด9ฝั่นและม+น�อยในฤด9แล�งแม�วิ1าม+น" าค1อนข�าง

มากุในแหล1งน" าธรรมชาต�ขนาดใหญ1 แต1ค�ณภาพิ่น" าต"�ากุวิ1ามาตรฐานใน

กุารน"าไปัใช� ท"าให�เกุ�ดปั�ญหามากุมายท� งทางเกุษตรกุรรมและ

อ�ตสาหกุรรม รวิมท� งกุารใช�น" าเพิ่��ออ�ปัโภค บ่ร�โภคในช�มชนชนบ่ทและ

เม�อง ปั:าไม�เปัBนปั�จำจำ�ยส"าค�ญให�ด�นเกุCบ่น" าได�มากุและม+ปัระส�ทธ� ภาพิ่ แต1

ในภาวิะท+�ขาดปั:าปักุคล�มเช1นน+ จำ"าเปัBนต�องหาพิ่� นท+�เกุCบ่น" าในฤด9ฝั่นเอา ไวิ�ใช�

ในฤด9แล�ง ม�ฉีะน� นแล�วิภาวิะขาดแคลนน" าจำะเกุ�ดข� น

ทร�พิ่ยากุรน" า



มลพิ่�ษทางอากุาศเหCนได�ช�ดในเม�องหลวิงอย1างกุร�งเทพิ่

มหานครและเขตปัร�มณฑลรวิมท� งเขตช�มชนขนาดใหญ1ท+�กุ"าล�งพิ่�ฒนา

โดย เฉีพิ่าะกุารขยายต�วิของภาคอ�ตสาหกุรรม และกุารคมนาคมขนส1ง ซ��ง

สาเหต�ของมลพิ่�ษทางอากุาศเกุ�ดจำากุยานพิ่าหนะท+�ม+จำ"านวินเพิ่��มข� นอย1าง

รวิดเรCวิ ขณะพิ่� นท+�จำราจำรม+เท1าเด�ม และเกุ�ดจำากุโรงงาน

อ�ตสาหกุรรม กุ�จำกุรรมกุารกุ1อสร�างต1าง ๆ รวิมท� งกุารปัร�บ่ปัร�งผ�วิกุาร

จำราจำรเปัBนต�น

อากุาศ

กุร�งเทพิ่มหานครเปัBนพิ่�ษ พิ่บ่สารตะกุ��วิในบ่รรยากุาศส9ง

โรงไฟฟ0าแม1เมาะปัล1อยกุ>าซซ�ลเฟอร7ไดออกุไซด7 ออกุไซด7ของ ไนโตรเจำนและฝั่�:นละออง

ปั�จำจำ�บ่�นมลพิ่�ษทางเส+ยง เปัBนปั�ญหาท+�เกุ�ดข� นอย1างต1อเน��องและม+

แนวิโน�มเพิ่��มควิามร�นแรงข� น โดยเฉีพิ่าะในเขตช�มชนเม�องใหญ1ท+�ม+สภาพิ่

กุารจำราจำรหนาแน1นและในเขตพิ่� นท+�อ�ตสาหกุรรม สาเหต�มลพิ่�ษทางเส+ยง

เกุ�ดจำากุยานพิ่าหนะปัระเภทต1างๆ กุารกุ1อสร�าง กุารปัระกุอบ่กุ�จำกุรรมต1างๆ

ในช�มชน และจำากุโรงงานอ�ตสาหกุรรม

เส+ยง


ปั�ญหาสภาวิะแวิดล�อมท+�เกุ�ดข� นม+อ+กุมากุมาย เช1น กุารเกุ�ด

อ�บ่�ต�เหต�จำากุกุารขนส1ง สารเคม+เปัBนพิ่�ษ ขยะม9ลฝั่อยช�มชน อาชญากุรรม

ทร�พิ่ยากุรแร1และพิ่ล�งงาน เปัBนต�น ส��งเหล1าน+ ส1งผลกุระทบ่ต1อปัระเทศไทยท+�ค1อน

ข�างร�นแรง ด�งน� นกุารม+ควิามร9� ควิามเข�าใจำในกุารด"าเน�นกุารด�านส��งแวิดล�อม

จำ�งเปัBนปั�จำจำ�ยท+�ส"าค�ญย��ง



โดยภาพิ่รวิมแล�วิสถานกุารณ7ส��งแวิดล�อมของปัระเทศไทย

อย91ในข� นวิ�กุฤตเกุ�อบ่ท�กุๆ ด�าน สาเหต�ส"าค�ญกุCค�อ กุารขาด

ควิามร9�ของปัระชาชน หร�อร9�แต1ละเลยไม1ปัฏิ�บ่�ต�ตาม อ+กุท� ง

กุฎหมายไม1ม+ปัระส�ทธ�ภาพิ่ และนโยบ่ายของร�ฐบ่าลไม1แน1นอน

พิ่อท+�จำะด"าเน�นกุารให�ล�ล1วิงไปัได�ด�วิยด+ ด�งน� นกุารสร�างมาตรกุาร

ปั0องกุ�น จำ�งเปัBนเร��องส"าค�ญย��งในสภาวิกุารณ7ปั�จำจำ�บ่�น

สร�ปั



ผศ .ดร. ริเรืองรอง รัตนวิไลสกุล

Documents