جزازبندگی پیش یزدان مجوی مزن دست درنیک وبد جز بدوی

1

,IBAبررسي اثر اكسين مصنوعي )NAA بر روي ريشه زايي قلمه هاي )

درختچه زينتي كامليا

تهیه کننده : سعیده پورسلطانی:استاد راهنما

2

چكيده( درختچه اي كُند رشد و هميشه سبز است كه Camellia japonicaكامليا )•

به خاطر گلهاي زيباي آن پرورش داده مي شود . اين گياه در فضاي سبز و به صورت گل بريده مورد استفاده قرار مي گيرد .• راحت ترين و ارزان ترين روش تكثير اين گياه قلمه است ولي قلمه هاي اين •

گياه به راحتي ريشه دار نشده و نياز به تيمارهاي خاصي از جمله استفاده از اكسين دارند .

بدين منظور اين آزمايش در قالب آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي • و چهار سطح هورمون IBAكامل تصادفي با دو فاكتور )چهار سطح هورمون

NAA شد. ( در سه تكرار انجامصفاتي از قبيل درصد ريشه زايي، درصد ماده خشك ريشه ، طول ريشه ، •

طول بلندترين ريشه و تعداد ريشه مورد ارزيابي قرار گرفت . 3

بر اساس نتايج بدست آمده •اختالف معني داري در صفات

درصد ريشه زايي ، درصد ماده خشك ريشه ، تعداد ريشه و

طول بزرگترين ريشه در هر دو % 1تيمار در سطح احتمال

مشاهده شد .

4

مقدمه داراي برگهاي هميشه سبز و گلهاي منفرد، گاهي ،كامليا از خانواده كاملياسه•

دوتايي يا خوشه اي به رنگ صورتي تا قرمزوسفيد بوده كه اين گلها ارزش شاخه بريده نيز دارند

(. 11 و10، 8اواخر زمستان و اوايل بهار باز مي شوند )•ازدياد اين گياه معموالً غيرجنسي و از طريق قلمه انجام مي شود.• اين روش راحت ترين، ارزان ترين و بهترين روش براي توليد گياهان جديد •

بوده و مزيت بزرگ آن توليد گياهاني شبيه پايه مادري مي باشد كه ظرف سال گل مي دهند. 3 تا2حداكثر

قلمه كامليا معموالً به راحتي ريشه دار نشده و شرايطي از قبيل پاگرما، •ميست متناوب و استفاده از هورمون هاي گروه اكسين به ريشه زايي قلمه

هاي اين درختچه كمك شاياني مي كنند

5

را بر روي يشه زايي NAA وIBAغلظتهاي مختلف • كه درشد و مشاهده شدند هاي كامليا بررسي قلمه

C . japanica و پي پي ام2500 تيمارهاي IBA + قادر IBA پي پي ام 3000 و NAA پي پي ام 1250

درصد ريشه زايي قلمه ها مي 81 تا 77به افزايش باشند

و 1000 ، 500( تيمارهاي 1988برتا و همكاران )• را مورد استفاده IBA پي پي ام از هورمون 2000

قرار داده و مشاهده كردند كه به ازاي افزايش C . japonica ، ريشه زايي قلمه هاي IBAغلظت

به صورت معني داري افزايش مي يابد بر روي ريشه زايي طي مطالعه خود( 1379حداد )•

كه دريافت( C . japonicaهاي كاملياي زينتي ) قلمه پي پي 5000قلمه واجد يك برگ ـ جوانه تحت تيمار (.2د)رام بيشترين ريشه زايي را به همراه دا

6

ها مواد و روش :

در گلخانه 1383اين پژوهش در سال •انجام سازمان پاركها و فضاي سبز رشت

شد. 70 درجه و رطوبت 24دمای گلخانه تکثیر •

درصد درنظر گرفته شد.در قالب آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح •

بلوك هاي كامل تصادفي با دو فاكتور و چهار سطح IBA)چهارسطح هورمون

، 1000 به غلظت هاي صفر ، NAAهورمون م و تركيب اين دو( ا پي پي4000 و 2000

در سه تكرار به انجام رسيد. قلمه هاي مورد استفاده از مركز توليد و •

پرورش نهال كامليا در الهيجان تهيه شد. پايه هاي مادري مورد نظر داراي شاخساره •

مناسب و در شرايط محيطي مطلوب و يكسان رشد كرده بودند.

از سرشاخه هاي فصل جاري اين پايه ها ، •قلمه هاي نيمه رسيده با چوب قهوه اي

7 جوانه گرفته شد. 3 برگ و 2داراي

از 1 :1بستر كاشت قلمه ها مخلوط حجمي • سانتي متر 20پرليت گرانوله و ماسه به عمق

آماده شد . سانتي متر 80 سيستم مه پاش نيز در فاصله •

باالي بستر كاشت تعبيه شد كه بصورت تناوبي دقيقه مه افشاني مي كرد.5در هر ساعت

پس از آماده سازي بستر كاشت و تهيه قلمه •ها، كليه قلمه ها قبل از تيمار هورموني، دـر

قارچ كش ـبنوميل يك در هزار ضدعفوني شده ثانيه در 10و سپس انتهاي قلمه ها مدت

، 1000غلظت هاي صفر)شاهد ، آب مقطر(، و NAA و IBA پي پي ام 4000 و 2000

تركيب اين دو قرار داده شد. عددي هر تيمار در كرت مورد 20دسته هاي •

سانتي مترمربع در 10×10نظر به فاصله هفته اول مرداد )هفته آخر ژوالي( كشت

شدند. 8

اندازه گيري و شمارش هاي الزم جهت بررسي صفات موردنظر • هفته بعد( آغاز شد. 6از اواسط شهريور)حدود

نمونه گيري تصادفي جهت شمارش تعداد ماهاز اواسط آبان•ريشـه، توزين درصد ماده خشك ريشه و اندازه گيري طول ريشه

براي تيمارهاي صورت گرفت. 105 در اندازه گيري درصد ماده خشك ريشه، نمونه ها در آون •

ساعت خشك و توزين شده و درصد 24درجه سانتي گراد براي .ماده خشك ريشه ها محاسبه شد

استفاده شد و MSTATCجهت تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار •ها با استفاده از آزمون دانكن مقايسه شدند. ميانگين داده

9

و بحثنتايج( ، اختالف 1 بر اساس جدول تجزيه واريانس داده ها )جدول •

% بين تيمارهاي مورد مطالعه بر روي 1معني داري در سطح صفات درصد ريشه زايي ، طول بزرگ ترين ريشه ، وزن خشك

ريشه و تعداد ريشه به ست آمد. به ترتيب NAA و IBA بر ـروي درصد ريشه زايي ، از مقادير •

مؤثرترين NAA پي پي ام 2000 و IBA پي پي ام 4000مقدار تيمارها بوده اند

پي IBA ,+ 2000 پي پي ام 2000اين در حالي است كه تركيب • با صددرصد ريشه زايي بهترين تيمار اثر متقابل را NAAپي ام

(2دارا بوده است )جدول فتحي معتقد است استفاده از اكسين باعث افزايش تعدادقلمه •

(5هاي ريشه دار وكاهش ميزان تلفات قلمه درخزانه مي شود)% تلفات كمترين موفقيت 44در اين آزمايش نيز تيمار شاهد با •

را به همراه داشت. پي پي 4000بر اساس مقايسه ميانگين داده ها، تيمارهاي•

به ترتيب NAA پي پي ام 2000 وNAA پي پي ام 4000 وIBAام سانتي متر ، داراي بلندترين ريشه 7/74 و 3/57 ، 8/62با

(.2بودند )جدول 10

ص�ف�ا� 1ج�د�و�ل� ب�ر� ت�ي�م�ا�ر�ه�ا� ( ا�ث�ر� م�ر�ب�ع�ا�ت� و�ا�ر�ي�ا�ن�س� )م�ي�ا�ن�گ�ي�ن� ت�ج�ز�ي�ه� خ�ال�ص�ه� ت���گ�ي�ر�ي� ا�ن�د�ا�ز�ه� م�و�ر�د�

م�ر�ب�ع�����ا�ت� م�ي���ا�ن�گ�ي�ن�د�ر�ج�ه� آ�ز�ا�د�ي�

م�ن�ب�ع� ت�غ�ي�ي�ر�ا�ت�

م�ي�ا�ن�گ�ي�ن� ت�ع�د�ا�د�ر�ي�ش�ه�ر�ي�ش�ه� ط�و�ل�

د�ر�ص�د� م�ا�د�ه� خ�ش�ك� ر�ي�ش�ه�

ط�و�ل� ب�ز�ر�گ�ت�ر�ي�ن�

ر�ي�ش�ه�

د�ر�ص�د� ر�ي�ش�ه� ز�ا�ي�ي�

ت�ك�ر�ا�ر� 2 007/0 371/428 002/0 085/460 643/0** 111/5 n.s 035/150 ** 005/0 **175/2114 **062/0 3 ت�ي�م�ا�ر�

A ت�ي�م�ا�ر� 3 021/0 ** 814/1849 ** 009/0 ** 760/581 ** 244/3 **

B ** 063/2 * 293/169 ** 005/0 ** 758/952 **046/0 9 AB

خ�ط�ا� 30 009/0 427/188 001/0 035/66 322/0

47/22% 19/35% 32/11% 70/31% 56/30% �� C.V س�ط�ح� ** د�ر� د�ا�ر� م�ع�ن�ي� س�ط�ح� *، %1 : ا�خ�ت�ال�ف� د�ر� د�ا�ر� م�ع�ن�ي� n.s، %5 : ا�خ�ت�ال�ف�

د�ا�ر� غ�ي�ر�م�ع�ن�ي� : ا�خ�ت�ال�ف�11

از بين تيمارهاي مؤثر بر صفت درصد ماده • ، با IBA پي پي ام 4000خشك ريشه ، تيمار

درصد ماده خشك بهترين تيمار 2/3ميانگين بود.

باعث افزايش وزن خشك IBAافزايش غلظت •(. 5ريشه ها مي شود)

غير از اكسين عوامل عقيده بر اين است• نيز درريشه زايي قلمه ها مثل فنول هاديگري

نقش دارند.هم زمان با تحريك ريشه زايي توسط اكسين، •

انتقال كربوهيدراتها از برگ به سوي ريشه، به ريشه زايي كمك شاياني كرده و همين امر درصد ماده خشك ريشه ها را افزايش مي

دهد. به نظر مي رسد در اين آزمايش افزايش وزن •

خشك ريشه ها در اثر مصرف غلظت باالي IBA و تحريك انتقال مواد به ريشه ها صورت

پذيرفته باشد12

م�خ�ت�ل�ف� 2ج�د�و�ل� ت�ي�م�ا�ر�ه�ا�ي� ا�ث�ر� م�ي�ا�ن�گ�ي�ن� م�ق�ا�ي�س�ه� ��IBA و�NAA ص�ف�ا�ت� ر�و�ي� ب�ر�ش�د�ه� گ�ي�ر�ي� ا�ن�د�ا�ز�ه�

ت�ع�د�ا�د� د�ر� ر�ي�ش�ه�

ق�ل�م�ه� ه�ر�

م�ي�ا�ن�گ�ي�ن� ر�ي�ش�ه� ط�و�ل�

)mm(

د�ر�ص�د� خ�ش�ك� م�ا�د�ة�

ر�ي�ش�ه�

ط�و�ل� ب�ل�ن�د�ت�ر�ي�ن�

ر�ي�ش�ه� )mm(

ر�ي�ش�ه� د�ر�ص�د� ت�ي�م�ا�ر� ز�ا�ي�ي�

b 13/2 a 7/18 b 69/2 b 2/33 b 6/63 A1 b 26/2 a 5/22 b 86/2 b 7/38 b 4/63 A2

b 21/2 a 8/23 b 85/2 b 5/38 b 7/74 A3 a 50/3 a 3/27 a 19/3 a 8/62 a 9/76 A4

b 32/2 b 6/17 a 28/3 b 8/31 b 5/64 B1 b 97/1 b 6/16 b 72/2 b 0/34 a b 1/68 B2

ab 62/2 a 9/27 b 68/2 a 1/50 a 7/73 B3

a 20/3 a 2/30 b 92/2 a 3/57 a 3/72 B4 * : . ه�س�ت�ن�د� د�ا�ر� م�ع�ن�ي� ا�خ�ت�ال�ف� ف�ا�ق�د� م�ش�ا�ب�ه� ح�ر�و�ف�

13

نتیجه کلی از بين تيمارها بهترين تيمار كه منجر به توليد به طور کلی

و IBA پي پي ام 4000تعداد ريشه هاي مطلوب شد ، تيمار 4000تيماري كه بزرگترين ريشه ها را توليد كرده بود تيمار

، IBA بود . از بين مقادير NAA پي پي ام IBA + 2000پي پي ام پي پي ام بيشترين درصد ريشه زايي را به 4000تيمار

+ IBA پي پي ام 2000همراه داشت، حال آن كه اثر دو جانبه مؤثرترين تيمار بوده است NAA پي پي ام 2000

14

پیشنهاداتاستفاده و کاربرد تیمار های مذکور برای تکثیر این گیاه ودرنتیجه •

کاهش قیمت آن.راحتی تکثیر موجب افزایش کشت و کار کاملیا به عنوان گیاه •

اپارتمانی می شود.کشت و کار کاملیا در فضای سبز وباغ های ژاپنی و روف گاردنها •

موجب افزایش سرانه فضای سبز میشود.ازانجا که این گیاه گلدار و همیشه سبز بوده و حتی کاربرد پرچینی هم •

داشته و مشکالت شمشاد و ترون را نداردمیتوان به راحتی به جای آنها جایگزین شود

کشت و کار این گیاه خود باعث ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال •میشود. 15

در سطح NAAدر صفت ميانگين طول ريشه ها، اختالف بين تيمارهاي • بود درصد معني دار شده1آماري

ميلي متر برترين تيمارها 18/30 با ميانگين NAA پي پي ام 4000تيمار•بوده است.

ميلي 30/27 پي پي ام با 4000 ، تيمار IBAدر بين سطوح مختلف تيمار •متر برتر از بقيه تيمارها بود

در صفت تعداد ريشه ها اختالف بين تيمارها در 2 و 1بر اساس جدول • پي پي IBA ، 4000 پي پي ام 4000% معني دار شده است و تيمار 1سطح

و اثر متقابل آن دو برترين تيمارها بوده اند.NAAام. يكي از مزاياي كاربرد اكسين ، افزايش تعداد ريشه در هر قلمه مي •

( 4و3باشد ) پي پي ام، عالوه 2000 تا IBAاعتقاد بر اين است كه با افزايش غلظت •

بر افزايش درصد ريشه زايي ، تعداد ريشه در قلمه هاي گل كاغذي به (5صورت معني داري افزايش مي يابد)

برزگر و همكاران معتقدند بيشترين تعداد ريشه در قلمه هاي درخت •( . 1 حاصل مي شود)IBA پي پي ام 6000ژينكوبيلوبا در غلظت 16

• در اجراي اين آزمايشاز كليه عزيزاني كه جمله همكاران و اساتیدهمكاري كردند از

حوزه پژوهشي دانشگاه آزاد اسالمي دوستان گرامي علوم تحقیقات و واحد

.صميمانه قدرداني مي نمايم

17

حوزه پژوهشي جمله همكاران همكاري كردند ازدر اجراي اين آزمايش از كليه عزيزاني كه دكتر پاداشت، مهندس دارابي و اندوستان گرامي آقاي و دانشگاه آزاد اسالمي واحد رشت

مهندس عرفت پور صميمانه قدرداني مي نمايم. :منابع

( IBA.اثر ايندول بوتيريك اسيد )1382 زاده، ع و حداد، ع . حميداوغلي، ي؛ حاتم،- برزگر،ل1روي ريشه زايي قلمه هاي ژينكوبيلوبا. خالصه مقاالت سومين كنگره علوم باغباني ايران.

انتشارات سنا. تهران . ( و طول قلمه در ريشه زايي كامليا. خالصه مقاالت IBA . اثر اكسين)1379- حداد ، ع . 2

دومين كنگره علوم باغباني ايران. نشر آموزش كشاورزي ، تهران. . ازدياد نباتات ، مباني و روش ها )چاپ دوم( . انتشارات دانشگاه 1370- خوشخوي ، م. 3

شيراز . . مواد و تنظيم كننده هاي رشد گياهي . انتشارات 1379- فتحي، ق و اسماعيل پور ، ب . 4

جهاد دانشگاهي مشهد. . اثر هورمون اكسين بر ريشه زايي قلمه هاي برگدار و 1382ـ معلمي، ن و چهرازي ، م. 5

( . خالصه Bougainvillea spectabilisبدون برگ گل كاغذي )مقاالت سومين كنگره علوم باغباني ايران . انتشارات سنا ، تهران .

6. Anonymous. 2003. Propagating Camellias by cutting and seeds. http://members.cox.net/vacs/propagating.htm. 7. Beretta, D; Vanoli, M; Eccher, T.1988. The influence of glucose, vitamins and IBA on rooting of Camellia shoots in vitro. Acta Horticulturae.1988, No. 227, 473 – 475. 8. Bird, R. 2003. Flowering trees and shrubs.Quantum publishing Ltd. London. 9. Blythe , G; Denlay, T and Sibley, J L . 2000. Influence of commercial auxin formulation on cuttings of Camellia cultivars . SNA Research conference, Vol. 45: 303 – 306. 10. Brickell , C and Zuk , JD . 1997. A-Z Encyclopedia of garden plants. The American Horticulture Society. 11.Cavendish, M .2001. Popular garden plants and shrubs. Bookmart Ltd. Desford Road, Enderby, Leicester LE95AD.

منابع

18