ΒΡΕΙΤΕ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΣΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΟΙ 7.948 ΝΕΚΡΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1940;

ΒΡΕΙΤΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΣΑΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Α' ΓΕΝΙΑΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

Άλλες παραδόσεις, ήθη και έθιµαΣτον Δραµινό χώρο, όπως είδαµε, κυρίαρχη είναι η λατρεία του θεού

Διονύσου. Πάνω στο Παγγαίο όρος υπήρχε ένα µεγάλο ιερό του θεού Βάκχου, κατά τον Ηρόδοτο κι άλλους αρχαίους συγγραφείς, στο οποίο ιερουργούσαν οι απροσκύνητοι Βησσοί ιερείς, πασίγνωστοι σ' όλη την αρχαία Ελλάδα, για τις πολλές γνώσεις τους για τα Διονυσιακά και Ορφικά µυστήρια.

Οι Βησσοί είναι µια συγγενική φυλή µε τους γενναίους και εµπειροπόλεµους

Θράκες Σάτρες, τους αδάµαστους κι ακαταµάχητους ορεσίβιους πολεµιστές οι οποίοι αντιστάθηκαν και δεν υποδουλώθηκαν το 480 π.Χ. στους Πέρσες του Ξέρξη καθώς και οι ορεινοί µαχαιροφόροι Δίοι (13 2,96). Ζούσαν στις κορυφές και τα υψίπεδα του Παγγαίου και αποτελούσαν, µαζί µε τους παραπάνω, το φυσικό πρόφραγµα αντίστασης στις βόρειες βαρβαρικές φυλές οι οποίες επιβουλεύονταν τον εύφορο κάµπο της Δράµας.

Το µαντείο του θεού Διονύσου ήταν ιδιοκτησίας των Σατρών και φηµιζότανε για την αξιοπιστία των χρησµών του, καίτοι οι χρησµοί του ήταν

1

δυσνόητοι και θεωρούνταν ισάξιο του Μαντείου των Δελφών. Γι' αυτό και το επισκέφτηκαν κατά καιρούς διάσηµοι πολιτικοί ηγέτες, όπως ο Μ. Αλέξανδρος, ο Ρωµαίος ανθύπατος της Μακεδονίας Οκτάβιος Γάϊος, η µητέρα του Μ. Αλεξάνδρου Ολυµπιάδα κι άλλοι. Η θέση του Ιερού του Θεού Διονύσου είναι πάνω σε µια κορυφή, από τις πολλές κορυφές του Φαλακρού, µέχρι τα βουνά της Λεκάνης. Που ακριβώς βρίσκεται; Κανείς δεν ξέρει, γιατί και κανείς ποτέ δεν έψαξε…

Ο Ηρόδοτος γράφει. «Οι Σάτρες, απ' όσο ξέρω, δεν έχουν υποταγεί ουδέποτε σ' έναν άνθρωπο, µέχρι τις ηµέρες µας. Είναι οι µόνοι ελεύθεροι Θράκες. Κατοικούν στα πιο ψηλά βουνά, σκεπασµένα από δάση και χιόνια.

Είναι ένας λαός πολύ µαχητικός. Έχει ένα µαντείο του Θεού Διονύσου (στο βουνό) κτισµένο από τους Σάτρες, το οποίο βρίσκεται στο πιο ψηλό βουνό. Οι Βησσοί τροφοδοτούν µε ιερείς το µαντείο. Τους χρησµούς τους δίνει µια µάντισσα η οποία προέρχεται από τους Δελφούς. Οι χρησµοί είναι φοβερά ακαταλαβίστικοι.» (20 Η' 111)Με τη λέξη «στο πιο ψηλό βουνό» και «πιο ψηλά βουνά» προσδιορίζεται η θέση του αρχαίου βουνού Παγγαίου στο σηµερινό Φαλακρό, αφού είναι πράγµατι το πιο ψηλό απ' τα τρία βουνά τα οποία αγκαλιάζουν όλο το λεκανοπέδιο της Δράµας. Άλλωστε δεν µπορεί µε κανένα λόγο να είναι το αρχαίο Παγγαίο το βουνό το οποίο

Νεαρή γυναίκα από τη Θράκη φέρει το κεφάλι του Ορφέα, του Gustave Moreau έτους 1865

βρίσκεται απέναντι από τη θάλασσα, δηλαδή το βουνό της Εικοσιφοίνισσας, όπως καθιερώθηκε να λέγεται εδώ και εκατόν πενήντα χρόνια για τους γνωστούς σοβινιστικούς λόγους όλων των Σλάβων, αλλά και για άλλους λόγους.

Πρώτον διότι ποτέ στο βουνό αυτό δεν κατοίκησαν Σάτρες και Βησσοί. Δεύτερον οι Θρακιώτισσες σκότωσαν τον Ορφέα πάνω στο Παγγαίο και έριξαν τα κοµµάτια του, λένε όλα τα αρχαία συγγράµµατα, στο Νέστο ποταµό. Άρα το βουνό της θάλασσας δεν θα µπορούσε µε κανένα λόγο να έχει σχέση µε αυτό το όνοµα. Όµως υπάρχουν κι άλλοι, ίσως πιο πολλοί από εκατό λόγοι, οι οποίοι αποκλείουν να λέγεται Παγγαίο η οροσειρά της θάλασσας. Έτσι καταρρίπτεται η γνωστή και ανίερη πλαστογράφηση και στη συνέχεια παγιοποίηση ενός ξένου ονόµατος πάνω σε άσχετο βουνό, όπως επεδίωξαν και πέτυχαν, για ιδιοτελείς λόγους, οι Σλάβοι. Για ένα βουνό που άλλωστε είχε και ονόµατα και ιστορία,

Παρά ταύτα θα αντιγράψω και µια άλλη ελεύθερη µετάφραση, του ίδιου, παραπάνω, αρχαίου κειµένου. Μετάφραση από άλλο φιλόλογο, ώστε να κάνετε και τις ανάλογες συγκρίσεις.

Την µετάφραση έκανε ο φιλόλογος Αδ. Θεοφίλου «Οι δε Σάτρες τούτοι, όσο τουλάχιστο ξέρουµε, δεν έγιναν ποτέ υπήκοοι κανενός και µόνον αυτοί απ' όλους τους Θράκες εξακολούθησαν, µέχρι την εποχή µου, να µένουν ελεύθεροι, γιατί κατοικούν σε ψηλά βουνά, σκεπασµένα από δάση και χιόνια και είναι στα πολεµικά άσσοι. Αυτοί είναι πού 'χουν και το µαντείο του θεού Διονύσου. Το µαντείο τούτο βρίσκεται πάνω στα πιο ψηλά βουνά. Μέσα στους Σάτρες, οι Βησσοί είναι αυτοί που επιµελούνται το ναό και µια προµάντιδα δίνει τους χρησµούς, όπως στους Δελφούς και οι χρησµοί της είναι το ίδιο διφορούµενοι.» (21 σελ.33)

Οι µεταφράσεις αρχαίων κειµένων, από όποιους φιλολόγους κι αν γίνονται δεν ξεφεύγουν πάντα από την ουσία του κειµένου. Το ψηλότερο βουνό, λοιπόν, µε τα 2.232 µέτρα ύψος, στην µεγαλύτερη κορυφή του, είναι το Φαλακρό, σε αντίθεση µε τα 1.956 µέτρα που έχει το ψηλότερο σηµείο το σηµερινό Παγγαίο και τα 1.963 µέτρα το µεγαλύτερο ύψος του Μενοίκιου

2

όρους. Με βάση τους αριθµούς, το Φαλακρό είναι το περιβόητο αρχαίο βουνό Παγγαίο, το βουνό των θεοτήτων και των χιλιάδων µύθων, το βουνό των Νυµφών και των Μουσών, το βουνό των γιγάντων κατά τον Απολλόδωρο το οποίο µας µαγεύει άλλωστε και µε τη φυσική οµορφιά του. Κι όµως το ιστορικό και πανέµορφο αυτό βουνό, εµείς οι Δραµινοί, οι µόνιµοι κάτοικοι της περιοχής, δυστυχώς, δεν γνωρίζουµε τίποτε γι΄ αυτό.

Οι πολλές αρχαίες Θρακιώτικες φυλές διατηρούσαν ανοιχτά σύνορα, όπως είπαµε, µεταξύ τους. Σύνορα ανοχύρωτα. Έτσι οι Σάτρεις, οι Βησσοί κι οι Οδόµαντες, οι Ηδωνοί και οι Πίερες, οι Αγριάνες και οι Δόβηρες, αλλά και οι άλλες διάφορες Θρακικές φυλές-κράτη, µπαινοέβγαιναν αντίστοιχα στις χώρες τους χωρίς πρόβληµα των υπηκόων τους. Ελεύθερη πρόσβαση και επικοινωνία. Όπως γίνεται σήµερα µε την Ενωµένη Ευρώπη.

Την ωραία κι επωφελή αυτή συνήθεια, της ενωµένης σε µια «άτυπη κοινοπολιτεία» Θρακικής χώρας, διατήρησαν και οι Μακεδόνες, όταν το 356 π.Χ. κατέλαβαν όλη την περιοχή από το Στρυµόνα µέχρι το Νέστο, τιµώντας έτσι τους όµαιµους, οµόγλωσσους κι οµόφυλους συµπατριώτες τους Θράκες. Τα θρακικά φύλα διατήρησαν τα ήθη, τα έθιµα και τις παραδόσεις τους, τους θεσµούς, τους βασιλείς και την κρατική τους υπόσταση, ώσπου µε τον χρόνο ενσωµατώθηκαν κι αυτά σένα ενιαίο σύνολο στον κορµό του Ελληνικού Μακεδονικού Έθνους και συνάµα, όλα µαζί, της Ελλάδας.

Στην µεγάλη εξόρµηση στην Ασία µε τον Μ. Αλέξανδρο των πανελλήνων οι Θράκες υπήρξαν πρωτοπόροι. Συµµετείχαν στο στρατό του Μακεδόνα βασιλιά µε τα τακτικά στρατεύµατά τους τα οποία συνόδευαν οι ίδιοι οι βασιλείς και στρατηγοί τους. Υπενθυµίζουµε τον βασιλέα Σιτάλκη και τη συµβολή του στην καθοριστική µεγάλη µάχη των Γαυγαµήλων στις 01.10.331 π.Χ.. Ήταν επικεφαλής 3.500 εκλεκτών Θρακών ακοντιστών, ενώ υπήρχαν και 8 ίλες ιππείς από τους Οδρύσες Θράκες υπό τις διαταγές του στρατηγού Αγάθωνα του Τυρίµµα. Οι µαχητικοί Αγριάνες, οι οποίοι είχαν πολλές επιτυχίες στις µεγάλες µάχες του Γρανικού και των Γαυγαµήλων, αλλά και πολλές απώλειες σε αξιωµατικούς και οπλίτες, σε όλη την χρονοβόρα κι αφιλόξενη Ασιατική εκστρατεία.

Η χώρα των Ηδονών είναι ένας οικείος φιλόξενος κι ελκυστικός χώρος για όλους τους νοτίους Έλληνες οι οποίοι κατέφευγαν συχνά εδώ για να ηρεµήσουν και να προφυλαχτούν από τους πολιτικούς αντιπάλους και εχθρούς τους, από τις συνεχείς µεταξύ τους πολιτικές έριδες, διαµάχες και διενέξεις. Αλλά ερχόντουσαν και οι ανεπιθύµητοι, όσους αποµακρύνανε οι εξουσιαστές συντοπίτες τους, νότιοι Έλληνες, για διάφορους λόγους πολιτικούς, ιδεολογικούς ή και καθεστωτικούς. Έρχονταν, κυρίως Αθηναίοι αξιωµατούχοι.

Το 549 π.Χ. έφτασε στη Μακεδονία και τη Θράκη ο Πεισίστρατος (605-528 π.Χ.) προερχόµενος από την Αθήνα. Έζησε αρκετά χρόνια µαζί µε τους Θράκες, κέρδισε πολλά χρήµατα και επανήλθε στην νότια Ελλάδα και την πατρίδα του Αθήνα.

Ο Πεισίστρατος ο Αθηναίος ήταν γιος του φιλόσοφου και διδασκάλου Ιπποκράτη. Ενεργός πανέξυπνος πολιτικός, σύντοµα έγινε Τύραννος της Αθήνας µετά από πραξικόπηµα κι έµεινε διαδοχικά στην εξουσία για 23 χρόνια. Ο Πεισίστρατος από έφηβος ήταν υπό την προστασία του νοµοθέτη Σόλωνα και βοήθησε πολύ τον δάσκαλό του

3

στις προσπάθειές του όταν κυβερνούσε και νοµοθετούσε, ως αισυµνίτης την Αθήνα, ενώ πολέµησε γενναία και στη µάχη της Σαλαµίνας. Όταν ο Σόλωνας εγκατέλειψε την Αθήνα, ο Πεισίστρατος έγινε το 565 π.Χ. ηγέτης του κόµµατος των Ορεσιβίων, δηλαδή των φτωχότερων αγροτών και σχηµάτισε εθελοντικό σώµα σωµατοφυλάκων του, από άνδρες του κόµµατος, µε την έγκριση της Εκκλησίας του Δήµου.

Όµως το 561 έφερε αιφνιδίως τους άνδρες του στην Αθήνα και κατέλαβαν την Ακρόπολη και κατέλυσαν τις αρχές επιβάλλοντας στην πόλη τυραννία. Αλλά µέσα σε ένα χρόνο εκτοπίστηκε από την εξουσία από το κόµµα της Ακτής, το οποίο κόµµα αντιπροσωπεύονταν από τον Λυκούργο, τον Μεγακλή και άλλους. Ο Πεισίστρατος, µε όλα όσα έπαθε, δεν εγκατέλειψε τους στόχους του. Επέστρεψε και εξαγοράζοντας τον Μεγακλή, παίρνοντας την κόρη του για γυναίκα, ξαναπήρε τα ηνία το 559.

Το ειδύλλιο όµως των δύο κράτησε µέχρι το 556, οπότε τον αποκαθήλωσαν πάλι οι πρώην συνεταίροι κι ο Πεισίστρατος έφυγε το 549 στην Θράκη. Στη χώρα των Ηδωνών, έφτιαξε χρήµατα στα εκεί χρυσορυχεία και γύρισε στην Εύβοια. Εκεί αφού δηµιούργησε ικανό µισθοφορικό στρατό µε Θράκες κι άλλους ντόπιους και µε τη βοήθεια των Θηβαίων και την υποστήριξη της πόλης του Άργους και του ηγέτη της Νάξου Λυγδάµου, ήρθε και πάλι κατέλαβε την πολιτική εξουσία στην Αθήνα το 538 και κυβέρνησε έκτοτε την πόλη, όπως αποδείχτηκε, δίκαια και συνετά, µέχρι το θάνατό του, το 528.

Η πολιτεία του υπήρξε ευεργετική, καίτοι τυραννική, για τους Αθηναίους πολίτες. Έδωσε κτήµατα στους αγρότες, έκανε δηµοκρατικές µεταρρυθµίσεις όπως διδάχτηκε από τον µέντορά του Σόλωνα, προώθησε τη λατρεία της θεάς Αθηνάς και του θεού Διονύσου. Η λατρεία του Διόνυσου έγινε ιδιαίτερα δηµοφιλής στους Αθηναίους. Ο Πεισίστρατος έδωσε εντολή για να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής του ναού της Αθηνάς στην Ακρόπολη και προώθησε επίσης την κατασκευή άλλων δηµόσιων έργων, όπως το λύκειο, τους ναούς του Απόλλωνα και του Δία καθώς και την Κρήνη των Εννέα Πηγών.

Υποστήριξε επίσης τη λογοτεχνία και τις τέχνες. Τα Παναθήναια και τα Διονύσια ευηµέρησαν κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του. Το αθηναϊκό νοµισµατικό σύστηµα εισήχθη περί το 550 π.Χ.. Ο Πεισίστρατος επιφορτίστηκε µε τις πρώτες ιδιωτικές εκδόσεις της Ιλιάδας και της Οδύσσειας του Οµήρου, που έως τότε µεταφέρονταν προφορικά από γενιά σε γενιά αναθέτοντας το όλο έργο στον ποιητή Ονοµάκριτο. Τα Παναθήναια αναδιοργανώθηκαν κάτω από την επιρροή του Πεισίστρατου, ενώνοντας όλους τους Αθηναίους. Μετά τον θάνατό του ανέλαβαν οι γιοί του, Ίππαρχος και Ιππίας. Ο Ίππαρχος δολοφονήθηκε το 514 π.Χ. από τον Αρµόδιο και τον Αριστογείτονα κι ο Ιππίας ανατράπηκε από τους Σπαρτιάτες το 510 π.Χ.

Εδώ όµως, στην περιοχή µας, έζησε εξόριστος, για είκοσι χρόνια κι ο στρατηγός και λαµπρός ιστορικός και φιλόσοφος Θουκυδίδης (471-394 π.Χ.), από τον Άλιµο της Αττικής. Ζώντας εδώ ήρεµα µας άφησε ένα πολύτιµο ιστορικό έργο που είναι συγχρόνως κι έργο λογοτεχνικό αλλά και επιστηµονικό σύγγραµµα. Ένα έργο συγκροτηµένο, έργο ενός συνετού πολιτικού και στρατιωτικού που µας δίδει το πρότυπο των µεγάλων ανδρών-ηγετών οι οποίοι σέβονται τους λαούς τους οποίους διοικούν. Γι' αυτό και το έργο του θαυµάζεται στους αιώνες κι αποτελεί, αντικείµενο επισταµένης µελέτης από τα Πανεπιστήµια και τις Στρατιωτικές Ακαδηµίες των πολιτισµένων λαών. Το ιστορικό έργο του Θουκυδίδη διαβάζεται µάλιστα πολύ έντονα κατά τις µέρες µας, όταν σε κάθε ήπειρο της γης διεξάγονται αδιέξοδοι αιµατηροί εµφύλιοι και κυρίως πόλεµοι, σε κάθε σηµείο της γης, που ανακινούνται από τις υπερδυνάµεις της γης και κυρίως από τις ΗΠΑ.

Ο Θουκυδίδης είναι ένα ευσυνείδητο, σεµνό και θετικό άτοµο µε πλούσια πνευµατικά εφόδια. Μαθήτευσε κοντά στο φιλόσοφο Αναξαγόρα τον Κλαζοµενέα (500-428 π.Χ.) και τον ρήτορα Αντιφώντα.

4

Είχε ακόµη δασκάλους, τους σοφιστές, Γοργία τον Λεοντίνο και τον Πρόδικο τον Κείο. Οι µαθησιακές του επιδόσεις ήταν άριστες και στο στρατό έδειξε ιδιαίτερες ικανότητες, γι' αυτό και γρήγορα φτάνει στο βαθµό του στρατηγού και στέλνεται το 424 π.Χ. στη Θράκη να υπερασπιστεί τις Αθηναϊκές αποικίες.

Άλλωστε άναψε ήδη ο εµφύλιος στη νότια Ελλάδα και οι Σπαρτιάτες µετέφεραν γρήγορα επίλεκτες στρατιωτικές µονάδες υπό τον βασιλέα τους Βρασίδα και στη βόρεια Ελλάδα. Ο βασιλιάς της Σπάρτης προσβάλει ήδη τις πλούσιες αποικίες της Αθηναϊκής συµπολιτείας στη Θράκη µε 1.000 Σπαρτιάτες, 700 είλωτες και ενισχύσεις των συµµάχων του από την Πελοπόννησο, ενώ ήδη πολιορκεί την Αµφίπολη. Ο Θουκυδίδης για λίγες µόνο ώρες δεν προλαµβάνει την παράδοση της µεγαλουπόλεως, νευραλγικής αποικίας των Αθηναίων, αλλά καταφέρνει να πλεύσει στην Ηιόνα, το επίνειό της Αµφίπολης, το οποίο και ενισχύει στρατιωτικά.

Οι Αθηναίοι όµως δεν θα συγχωρήσουν την ολιγωρία του στρατηγού τους. Θεώρησαν εθνική προδοσία την καθυστέρηση του Θουκυδίδη, να προλάβει το κακό. Όµως η µη έγκαιρη άφιξη του ηρωικού Θουκυδίδη δεν οφείλονταν σε εγκληµατικό λάθος του Αθηναίου στρατηγού, αλλά σε απρόβλεπτες αντίξοες καιρικές συνθήκες οι οποίες επικρατούσαν εκείνο

το χειµώνα. Οι Αθηναίοι ιθύνοντες όµως έπρεπε σε κάποιον να φορτώσουν τις πολεµικές τους αποτυχίες και έτσι έσπευσαν να καταδικάσουν τον Θουκυδίδη ερήµην σε θάνατο, για δήθεν εγκληµατική ανικανότητα και προδοσία.

Έτσι ο Θουκυδίδης αναγκάζεται να παραµείνει στη βόρεια Ελλάδα και να αυτοεξοριστεί στην Σκαπτή Ύλη, έναν µικρό οικισµό, κάπου στον Ηδονικό κάµπο, στον οποίο όµως η Θρακιώτισσα γυναίκα του είχε ιδιόκτητα χρυσωρυχεία. Εδώ, στην Ηδωνίδα γη, ο µεγάλος ιστορικός, που τον µαγεύει η οµορφιά της καταπράσινης γης µε τα µεγάλα αιωνόβια πλατάνια, τα γραφικά, ζωγραφιστά τοπία και τη ζεστασιά των κατοίκων,

θα προβληµατιστεί και θα καταγράψει το τραγικό ιστορικό της ακατανόητης αλληλοσφαγής των Ελλήνων. Η οργιαστική φύση µε τα γλυκά κελαηδίσµατα των πουλιών, το ήρεµο κελάρυσµα των πηγών, ο αρκτικός όγκος µε τις κατάφυτες χαραδρώσεις και τους κυµατοειδείς λόφους του Παγγαίου, άγγιξαν σαν βάλσαµο την πονεµένη ψυχή του. Ηρέµησε, µαλάκωσε και κάτω από τους αιωνόβιους πλάτανους, όπως γράφει ο βιογράφος του Μαρκελλίνος, έγραψε το ρηξικέλευθο έργο του.

Οι οµορφιές της Πρασιάδας λίµνης, το θρόισµα των πλατύφυλλων δένδρων και το ειδυλλιακό οικογενειακό κλίµα κοντά στην Παγγαιορίτισσα σύζυγο και τα παιδιά του, τον είχαν κάνει ευτυχισµένο. Άλλωστε είχε αρκετή οικονοµική ανεξαρτησία κι είχε και βιώµατα και πνευµατικά εφόδια και ταλέντο. Στοιχεία απαραίτητα, για να σκύψει πάνω στα χρόνια προβλήµατα του Ελληνισµού και να τα αναδείξει. Κάθισε λοιπόν να τα καταγράψει, όπως αυτός µόνο ήξερε καλύτερα, µε άκρα αντικειµενικότητα, για να αποτελέσουν για τις επόµενες γενεές και την ανθρωπότητα, πολύτιµη παρακαταθήκη, κυρίως στη συµπεριφορά, την πολιτεία και την συγκρότηση των πολιτικών ανδρών, των διπλωµατών και των στρατιωτικών όλου του κόσµου. Έγραψε από κοντά τα γεγονότα, ταξιδεύοντας στους τόπους όπου διεξήχθησαν οι µάχες και δεν δίστασε να διαπεραιωθεί ακόµη και στην Ιταλία, προκειµένου να έχει µια πλήρη γνώση της πανωλεθρίας των Αθηναίων.

Το έργο του Θουκυδίδη, οι Αλεξανδρινοί σοφοί, το χώρισαν σε οκτώ βιβλία. Την ιστορία όµως του εµφυλίου δεν την τέλειωσε ποτέ ο συγγραφέας, γιατί φαίνεται ότι πέθανε εντελώς ξαφνικά. Άλλωστε το Η' κεφάλαιο της ιστορίας συµπεραίνεται ότι γράφτηκε από άλλο πρόσωπο, που πιθανόν να ήταν η κόρη του που την είχε αδυναµία. Ένα κορίτσι πολύ µορφωµένο και πανέξυπνο που ήταν από κοντά µε τον πατέρα της. Την ιστορία από τη

χρονική περίοδο του 411 µέχρι το 404 που σταµάτησε ο εµφύλιος, καθώς και µέχρι το 362 π.Χ. την συµπλήρωσε και την κατέγραψε ο Ξενοφώντας µέσα στα «Ελληνικά» του. Ο Ξενοφώντας γεννήθηκε στο δήµο Ερχιάς της Αττικής και φιλοξενήθηκε από τον Ηδωνό βασιλέα Σεύθη όταν πέρασε από την χώρα των Ηδωνών Θρακών, βρήκα το πρωτότυπο έργο του Θουκυδίδη και το περιέσωσε..

5

Ο Θουκυδίδης πρέπει να ήταν ένα πολύ αξιόλογο και αγαπητό πρόσωπο µεταξύ των Θρακιωτών. Εκτιµάτο από τους Ήδωνες για το ήθος και την ειλικρίνειά του. Ο τάφος του πρέπει να ήτανε κάπου εδώ, σε κάποια θέση µέσα στο άγνωστο πόλισµα της Σκαπτής Ύλης ή κάπου µέσα στον Ηδονικό κάµπο που τόσο πολύ αγάπησε. Στα «Κιµώνεια µνήµατα» των Αθηνών υπήρχε µόνο το κενοτάφιο του µεγάλου ανδρός. Βέβαια υπάρχουν κι άλλες µαρτυρικές εκδοχές για τον θάνατο του Θουκυδίδη, τελείως βέβαια διαφορετικές, αλλά διόλου πειστικές. Ο Θουκυδίδης µε τον επιτάφιο ανέδειξε την µεγάλη προσωπικότητα του Περικλή και την αίγλη των Αθηνών.

Ο Παυσανίας, παραδείγµατος χάρη, γράφει ότι ο Οινόβιος επέτυχε να ψηφιστεί απ' τον Δήµο των Αθηναίων νόµος µε τον οποίο απαλλάσσονταν ο Θουκυδίδης από την βαριά κατηγορία που του είχε αποδοθεί από την Αθηναϊκή Πολιτεία. Έτσι, λένε, ότι ο Θουκυδίδης προς το τέλος της ζωής του επέστρεψε στην Αθήνα, αλλά κατά την θριαµβευτική επάνοδό του κάποιος από το πλήθος τον δολοφόνησε. Το µνήµα του, γράφει, ήταν κοντά στις Μελιτίδες πύλες.(70 κεφ.23,9 σελ.57)

Στην Θράκη έζησε κι ο µαραθωνοµάχος Μιλτιάδης (554-489 π.Χ.) όταν τοποθετήθηκε ως στρατιωτικός και πολιτικός διοικητής στη χερσόνησο των Δολόγκων. Παντρεύτηκε την όµορφη κόρη του βασιλιά των Σατρών Ολόρου, την Ηγησιπύλη. Οι Σάτρεις γνώριζαν τον Μιλτιάδη από την εποχή που ο Δαρείος ο Α’ είχε εκστρατεύσει εναντίων των Σκυθών. Ο Μιλτιάδης τότε είχε ξεσηκώσει τους Σκύθες κατά των Περσών και έτσι έστρεψε κατά πάνω του την µήνη του Μεγάλου Βασιλέως Δαρείου.

Οι Σάτρες, οι Βησσοί και το βουνό ΠαγγαίοΠριν φτάσουµε να µιλάµε για τα αρχαία τοπωνύµια στην περιοχή µας, τα βουνά από

τον Στρυµόνα µέχρι το Νέστο, πρέπει να δούµε πρώτα τους λαούς οι οποίοι έζησαν στην περιοχή µας, µέσα σ’ αυτό το γεωγραφικό χώρο. Να γνωρίσουµε από κοντά το πως διαβιούσαν κι αν δηµιούργησαν κι ανέπτυξαν κάποιο πολιτισµό.

Οι Σάτρες και οι Βησσοί είναι δυο γειτονικές θρακικές φυλές. Ζούνε αρµονικά πάνω στο σηµερινό Φαλακρό και λίγο βορειότερα κι έχουν παραδοσιακή φιλία µεταξύ τους. Θεωρούνται, µάλιστα, αδελφοί λαοί. Μία απόδειξη είναι και το γεγονός ότι ενώ οι Σάτρες διατηρούσαν µαντείο του θεού Διονύσου πάνω στο Παγγαίο (Φαλακρό) όρος, κατά παράδοση, τις τελετουργίες και τον απόλυτο έλεγχο στον ιερό ναό του θεού Διονύσου τον είχαν και διατηρούσαν στο διηνεκές µόνο ιερείς προερχόµενοι από τη φυλή των Βησσών.

Όλοι, γεωγράφοι, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, µέσα σε όλα τα αρχαία κείµενα, αποδέχονται ότι οι Σάτρες, ήταν ένα ατίθασο θρακικό φύλο το οποίο κατοικούσε πάνω στον Όρβηλο. Πουθενά αλλού. Ο Ηρόδοτος µάλιστα γράφει ότι οι Σάτρες, επειδή ζούσαν ψηλά πάνω στο Παγγαίο (Φαλακρό) όρος, δεν µπόρεσε ποτέ να τους ελέγξει και να τους κατακτήσει ούτε ο Δαρείος, ούτε ο Ξέρξης, όταν πέρασαν ως καταλυτικοί επιδροµείς από την περιοχή µας. Κι αναφέρεται ειδικά για το ναό των Σατρών, ένα ναό που ήταν αφιερωµένος στο θεό και γιο του Δία και της Σεµέλης Διόνυσο.(20 Η 111 σελ.45-46)

«Το δε µαντήιον τούτο έστι µεν επί των ορέων των υψηλοτάτων».Το µαντείο αυτό που ήταν και διάσηµο κατά την αρχαιότητα, το επισκέφτηκαν ιστορικά πρόσωπα και πήραν χρησµό από αυτό, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος το 334 π.Χ. και ο Ρωµαίος στρατηγός Γάϊος Οκτάβιος το 62 π.Χ. Αναφέρεται το γεγονός από τον Ρωµαίο νοµικό και συγγραφέας Γάϊο Σουητώνιο (77-141) στο έργο του «περί του βίου των Καισάρων» και από τον Δίωνα τον Κάσιο (69 IV, 53). Αλλά και ο Αππιανός αναφέρει ότι κοντά στους Φιλίππους πάνω σε λόφο υπήρχε ναός αφιερωµένος στο θεό Διόνυσο (76 V, 106) όπως κι άλλοι.(30 σελ.220, - 5 σελ.206,- 29,- 6 β.σελ.51)

6

Πρέπει να πούµε ακόµη εδώ, ότι βορειότερα του Παγγαίου, κοντά στις πηγές του Στρυµόνα και του Νέστου, που είναι και κοινές για τα δυο µεγάλα ποτάµια και ανατολικά των βουνών της Ροδόπης, ζούνε οι Αγριάνες. Ένα άλλο αξιόλογο θρακικό φύλο το οποίο ζει ακόµα και σήµερα στα πατρογονικά του εδάφη και µετονοµάστηκαν Ποµάκοι. Είναι στο θρήσκευµα µουσουλµάνοι και ζουν στα βόρεια και νότια της Θράκης. Μόνο που ένα µέρος τους ζει µέσα στην επικράτεια του Βουλγαρικού κράτους και ένα άλλο µέρος µέσα στην ελληνική επικράτεια. Οι Οθωµανοί όταν κατάκτησαν τα Βαλκάνια εξισλάµισαν βίαια το εξαιρετικό αυτό θρακικό φύλο, το οποίο όµως διατηρεί τη γλώσσα και την κουλτούρα του και συµµετείχε, τον 4ο αιώνα, ενεργά στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου µε ειδικό σώµα κοµάντος και τους βασιλείς και τους στρατηγούς τους επικεφαλής.

Ποιο όµως είναι το όρος Παγγαίο από την αρχαιότητα; Χωρίς καµία αµφιβολία είναι ο σηµερινός ορεινός όγκος, το οροπέδιο, το οποίο

ξεκινάει από την θάλασσα, τον Πιερικό κόλπο της Νεάπολης (σηµερινής Καβάλας), συνεχίζει µε τα βουνά της Λεκάνης (Τσαλ Δαγ) ύψους 1.298 µ., το Φαλακρό ή Boz-Dag, µε υψηλότερη κορυφή του τον Προφήτη Ηλία 2.232 µ. και καταλήγει στο Αλή Μπουτούς στο ορεινό σύµπλεγµα µέχρι µέσα στη Βουλγαρία.

Αναφερόµαστε βέβαια στο ορεινό σύστηµα της Ροδόπης το οποίο είναι και προέκταση του Όρβηλου (Περίµ Δαγ) και δεσπόζει µεταξύ των ποταµών Στρυµόνα και Νέστου. Είναι βόρεια και ανατολικά της Δράµας και η Καβάλα, ως προνοµιούχα πόλη, κάθεται πάνω στο Παγγαίο.

Το Φαλακρό (Μπόζ Δαγ) ή Παγγαίο όρος, είναι το υψηλότερο βουνό στο λεκανοπέδιο της Δράµας. Το πρώτο αρχαίο όνοµά του ήταν, σύµφωνα µε τον Όµηρο,

Νυσήϊο. Και η πεδιάδα της Δράµας ονοµαζότανε Νυσσαίο πεδίο. Στη περιοχή υπήρχε µικρό πόλισµα το Νυσσαίο, του οποίου ουδέποτε αναζητήσαµε την ακριβή του θέση. Αργότερα το ονόµασαν Καρµάνιο και µετά Παγγαίο, όπως µας πληροφορεί ο Πλούταρχος. Το βουνό κατά την Βυζαντινή περίοδο το έλεγαν και Εγριαζόν Κασταγνιά (58) γιατί σε υψόµετρο 1400 µ. από την πλευρά του Νέστου, είναι γεµάτο αιωνόβιες

7

καστανιές. Υπάρχουν πολλά νερά, πολλές πηγές και καταρράκτες και υπάρχει δένδρο καστανιάς, της οποίας η περιφέρεια του κορµού φτάνει τα 15 µέτρα!

Υπήρχε, από την αρχαιότητα, βατή εµπορική οδός πλακόστρωτη η οποία οδηγούσε από τη Δράµα στην Πετρούσα και τους Πύργους, στη συνέχεια περνούσε πάνω από το Φαλακρό, κατέβαινε στους Ποταµούς και συνέχιζε στη σηµερινή Βουλγαρία και µέχρι τη Ρουµανία. Το Φαλακρό όµως το επισκέπτονταν όλα τα χωριά γύρω, γι’ αυτό και υπάρχουν δρόµοι οι οποίοι οδηγούν από το Παγγαίο (Φαλακρό) µέχρι αυτούς τους οικισµούς, όπως ήταν το Λιβαδερό, οι Ταξιάρχες, ο Βαθύλακος και το Μοναστηράκι, οι Πύργοι, το Κοκκινόχωµα και το Νεστοχώρι, το Πέρασµα, ο Ξηροπόταµος, κλπ.

Τους ολιγόπιστους αναγνώστες µου θέλω να τους υπενθυµίσω ότι υπάρχουν ακόµη και σήµερα οι δρόµοι αυτοί και τα µονοπάτια από τα οποία περνούσαν τα καραβάνια µε τις καµήλες και που έφταναν µέχρι τη Ρουµανία, γι’ αυτό και υπήρχε επί Τουρκοκρατίας στη Δράµα µεγάλο εκτροφείο καµηλών. Οι καµήλες, ως γνωστό, είναι ζώα ανθεκτικά και ακούραστα, διανύουν µεγάλες αποστάσεις φορτωµένες γεωργικά και βιοτεχνικά προϊόντα, τα οποία µεταφέρουν σταθερά και σίγουρα στους βόρειους προορισµούς τους. Όµως το Φαλακρό είναι και το βουνό πάνω στο οποίο έζησε ο µεγάλος Ορφέας γιος του Οίαγρου και της µούσας Καλλιόπης µαζί µε τη γυναίκα του Ορειάδα νύµφη Ευρυδίκη.

Μέχρι πρόσφατα, τη δεκαετία του ΄60, το Φαλακρό όρος, σε όλες τις ελληνικές εγκυκλοπαίδειες οι οποίες κυκλοφορούσαν στον τόπο, αναφέρονταν ότι έχει ύψος µόνο 1.854 µέτρα!… Επίσης το θεωρούσαν βουνό τελείως φαλακρό και µε ένα µόνο όνοµα, αυτό που του χάρισαν οι Τούρκοι όταν ήρθαν ως κατακτητές, Μπόζ-Δαγ.

Λες και το τεραστίων διαστάσεων µήκους και όγκου βουνό να µη είχε ποτέ δικό του αρχαιοελληνικό όνοµα. Το Φαλακρό, βέβαια, προήλθε από την ελληνική µετάφραση της τούρκικης ονοµασίας, που σηµαίνει «γυµνό βουνό». Κι όχι από την τουρκική λέξη µπούζ=παγωµένο και σοούκ=κρύο. Κατά το Νεότερο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του «ΗΛΙΟΥ» τόµος ΙΔ΄ σελ. 17, Μποζ – Νταγ σηµαίνει «υψηλόν όρος».

«Βόζ-Δαγ, µακρά οροσειρά της Ανατολικής Μακεδονίας, άλλως Φαλακρόν Όρος, εκτεινοµένου βορείως της Δράµας από των στενών των Κορπύλων. Πολλαί των κορυφών αυτού έχουσιν ύψος άνω των 1500 µέτρων, µία δε τούτων φτάνει εις ύψος 1854 µέτρων» Ενώ σε άλλο λήµµα της εγκυκλοπαίδειας Παγγαίον και Πάγγαιον όρος, βγάζουν ως ψηλότερο το βουνό της θάλασσας κατά …18 µέτρα!… Έτσι περίπου περιγράφουν όλες οι εγκυκλοπαίδειες, όλες ανεξαιρέτως, µέχρι το 1964, το βουνό Φαλακρό. (9 σελ.356 και 81 σελ. 281 και 82 σελ. 563 ).

Τα πράγµατα όµως έκτοτε άλλαξαν. Διαπιστώθηκε βασίµως και επιστηµονικά πια, ότι είναι πράγµατι το Φαλακρό το ψηλότερο βουνό του λεκανοπεδίου της Δράµας, όπως ακριβώς είχαν διαπιστώσει και οι αρχαίοι µας πρόγονοι µε τα δικά τους ελλιπή τεχνικά µέσα. Ενώ, τα άλλα δύο βουνά, το Μενοίκιο ή Δύσωρο όρος, κατά τον Ηρόδοτο (20 Ε 5), έχει ύψος 1963 µέτρα και το σηµερινό Παγγαίο, το αρχαίο Σύµβολο όρος, έχει ύψος 1956 µέτρα.

Διαπιστώνουµε λοιπόν σήµερα ότι είχε δίκαιο ο Ηρόδοτος όταν θεωρούσε το Παγγαίο, δηλαδή το σηµερινό βουνό Φαλακρό, ως το πιο ψηλό βουνό της περιοχής και πάνω στο οποίο ήταν ο ναός του Θεού Διονύσου κτήµα των Σατρών Θρακών. Και βέβαια πρέπει να οµολογήσουµε ακόµη ότι το βουνό αυτό ήταν τότε εντελώς δασωµένο και διατηρούσε εκατοντάδες πηγές και καταρράχτες µε αιωνόβια δένδρα, όπως περίπου και σήµερα και προπάντων είχε και έχει στα σπλάχνα του χρυσό. Χρυσός βέβαια υπάρχει σε όλη την προέκταση του βουνού, µέχρι την Καβάλα προς νότο και µέχρι το Νευροκόπι προς βορά, ως

8

και µέσα στη Βουλγαρία. Είναι το χρυσοφόρο γεωγραφικό διαµέρισµα της Θράκης. Στη θρακική χώρα, σε όλη την έκταση του πλούσιου θρακικού χώρου, ζούσαν, κατά την αρχαιότητα, πάνω από 22 ανεξάρτητες φυλές των Θρακών.

Η οροσειρά του Φαλακρού όρους (Παγγαίου) εκτείνεται σε έκταση 50 χιλιοµέτρων και πλάτους 20 χιλιοµέτρων. Είναι βουνό µυθικό. Κατά τον Απολλόδωρο πάνω στις κορυφές του ζούσαν γίγαντες. Από το γένος των γιγάντων ήταν οι αργοναύτες Εύρυτος και Εχίων, δίδυµοι γιοί του Ερµή και της Αντιάνειρας. Τα αδέλφια έλαβαν µέρος και στο κυνήγι του Καλυδωνίου κάπρου.

Ανεβαίνουµε στην κορυφή του Φαλακρού σε ύψος 2.000 µέτρων. Απολαµβάνουµε ένα ήρεµο πλάτωµα διαστάσεων 2 επί 2,5 χλµ σε υψόµετρο 1.720 µέτρων. Σε οµαλές καιρικές συνθήκες, ζουν πάνω στα πλατώµατα ευτυχισµένα, άλογα, µουλάρια, γελάδια και πρόβατα σε αγρία κατάσταση. Απολαµβάνουν πλούσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις που η φύση φρόντισε να διατηρήσει σε αφθονία για την επιβίωσή τους.

Εδώ ζούσαν και τα παµφάγα άγρια άλογα του Παγγαίου τα οποία ξέσχισαν τον βασιλέα των Ηδωνών Λυκούργο, όταν τον εγκατέλειψαν πάνω στο βουνό σιδηροδέσµιο για ασέβεια στο θεό Διόνυσο οι υπήκοοι του. (72 Ζ 130)

Μέσα στα αρχαία συγγράµµατα αναφέρονται ως Νέστια άλογα και οι κάτοικοι της περιοχής ως Νέστιοι Θράκες οι οποίοι υποτάχτηκαν, τελικά, το 323 π.Χ. στο βασιλέα της Μακεδονίας Λυσίµαχο.

Όπως είναι γνωστό ο Λυσίµαχος ήταν ένας από τους 8 σωµατοφύλακες του Μ. Αλεξάνδρου στους οποίους διανεµήθηκε, µετά του θάνατο του µεγάλου στρατηλάτη, η απέραντη αυτοκρατορία των Ελλήνων. Το κοµµάτι της Μακεδονικής αυτοκρατορίας, µαζί µε την περιοχή της Θράκης, το παρέλαβε και το εξουσίαζε ο Λυσίµαχος.

Ο Λυσίµαχος παντρεύτηκε την κόρη του Μακεδόνα βασιλιά Αντίπατρου, τη Νικία, το 321 π.Χ.. Το 306 αναγορεύτηκε βασιλιάς της Θράκης και εκµεταλλεύτηκε τα χρυσωρυχεία των βουνών της Λεκάνης (Παγγαίου) κόβοντας χρυσά νοµίσµατα στο νοµισµατοκοπείο των Φιλίππων. Τα νοµίσµατα έφεραν την κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Γιατί ο Λυσίµαχος, ένας σωµατώδης άνδρας, φύλακας του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος νίκησε ένα λιοντάρι µε τα χέρια του κι έσωσε κάποτε τον Αλέξανδρο, όταν κυνήγησαν τον βασιλέα του λέοντες, στη Συρία και τη Μαράκανδα, υπεραγαπούσε τον µεγάλο στρατηλάτη και του οποίου ήταν πιστός σωµατοφύλακας και παιδικός του φίλος µέχρι το τέλος.

Το Παγγαίο είναι ξεχωριστό. Λόφοι, λοφίσκοι, απότοµες χαράδρες και ρέµατα συνθέτουν ένα τοπίο έκπαγλης οµορφιάς το οποίο θα το ζήλευαν και τα Ελβετικά και τα Αυστριακά θέρετρα. Ιδιαίτερα µάλιστα το κοµµάτι πάνω από τους Πύργους και τη βόρεια πλευρά του Νέστου µε τις τεχνητές λίµνες καταντικρύ, που µαγεύουν κυριολεκτικά τον επισκέπτη.

Δυτικά βρίσκεται το Μενοίκιο όρος των Σερρών, το αρχαίο Δύσωρο, που ενώνει τη Δράµα και τις Σέρρες δυτικά όµορους νοµούς. Κατά τον Ηρόδοτο, είναι το βουνό «από το οποίο ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α' (498-454 π.Χ.) έβγαζε ηµερησίως ένα τάλαντο ασήµι» (20 Ε 17). Το βουνό χωρίζεται από το Παγγαίο όρος από τον πηγαίο ποταµό Αγγίτη µε µια βραχώδη κλεισούρα 7 χιλιοµέτρων.

Το άλλο βουνό του λεκανοπεδίου της Δράµας είναι το Σύµβολο. Βρίσκεται στα νότια, προς την θάλασσα κι ενώνει τα δύο αντικριστά βουνά, το Παγγαίο (Φαλακρό) και το Μενοίκιο. Τα δυο µεγάλα βουνά «συµβάλλουν» σ' αυτό και από αυτή την συµβολή, δηλαδή µε το να ενώνει τα δύο βουνά του κάµπου, πήρε και το όνοµά του ως Σύµβολο. Η όλη οροσειρά, που ξεκινάει από το γετίκι της Καβάλας και φτάνει µέχρι τα όρια του νοµού Σερρών νότια, ονοµάζεται Σύµβολο όρος ή Emboli κατά τους Ρωµαίους.

Το Σύµβολο όρος που ονοµάζεται τώρα Παγγαίο, είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Έχει ως υψηλότερη κορυφή του το Πιλάφ-Τεπέ, ύψους 1956 µέτρων. Ο Επίχαρµος το ονοµάζει και Βίβλινο όρος. Οι Ρωµαίοι το έλεγαν Emboli και Σελµάτιο

9

(φωτεινό βουνό). Οι Βυζαντινοί το µετονόµασαν Μακέτιο (µακρύ βουνό) και το ονόµαζαν και βουνό της Ματικίας. Οι Τούρκοι όταν ήρθαν του έδωσαν κι αυτοί δικό τους όνοµα, το είπαν Μπουνάρ-Δαγ (Bounar-Dag), πουρναροβούνι δηλαδή. Οι Έλληνες το έλεγαν Πρινάρη ή ο Πρινάρης, κυρίως από τα πολλά πουρνάρια του. Όµως το έλεγαν και Κόσνιτσα, ή Κουσίνιτζα, µια ονοµασία που του προσδόθηκε µε βάση το πουλί κοτσύφι το οποίο αφθονεί στην περιοχή, αλλά και από τη λέξη Εικοσιφοίνισσα.

Το Παγγαίο όρος, δηλαδή το οροπέδιο από την Καβάλα µέχρι τη Βουλγαρία, το οποίο έχει την ψηλότερη κορυφή του πάνω στο σηµερινό βουνό Φαλακρό, από την την εποχή της αρχαιότητας είχε κι απέδιδε πολύ χρυσό. Η εξώρυξη και η εντατική εκµετάλλευση του χρυσού συνεχίστηκε εδώ και τρεισήµισι χιλιάδες χρόνια. Κι όµως υπάρχει ακόµη χρυσός, όχι βέβαια επαρκής, ώστε να συµφέρει η εµπορική του εκµετάλλευση. Τα τελευταία χρόνια βρέθηκαν πολλά αρχαία µεταλλεία χρυσού, µέχρι και πρωτόγονα, όπως στο 25ο χιλιόµετρο από τη Δράµα στο Νευροκόπι, εκεί στο πρώην µεταλλείο του Σκαλιστήρι, κι ακόµη µέσα στην περιοχή της Βουλγαρίας, στα βουνά της Λεκάνης κι αλλού, κατά µήκος του οροπεδίου. Άλλωστε όποιο τοπογράφο και γεωλόγο κι αν ρωτήσετε, απ΄ αυτούς οι οποίοι ήρθαν και δούλεψαν στην περιοχή µας, ασκώντας την επιστήµη τους, θα έχει να σας διηγηθεί συνταρακτικές εµπειρίες από την οροσειρά του Παγγαίου. Εγώ δεν θα αναφερθώ καθόλου στους χρυσοθήρες. Αυτοί κι αν γνωρίζουν πράγµατα και θαύµατα!…

Που όµως ακριβώς βρίσκονται τα αρχαία µεταλλεία τα οποία αναφέρονται µε τόση συχνότητα από όλους τους αρχαίους συγγραφείς και ιδίως από τον ιστορικό Ηρόδοτο;

Θα περιγράψουµε παρακάτω ένα από τα σηµαντικά αρχαία µεταλλεία το οποίο έχει βρεθεί και περιγραφεί από επιστήµονες στις ράχες του Παγγαίου όρους. Έχει εξερευνηθεί και έχει αναλυθεί το περιεχόµενό του, µόλις πρόσφατα, από τέσσερες ειδικούς επιστήµονες. Τους καθηγητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης στον τοµέα Ορυκτολογίας - Πετρολογίας - Κοιτασµατολογίας κ. κ. Μ. Μέλφο και Μ. Βαβελίδη, τον κ. Γ. Γιαλόγλου του Ινστιτούτου Μεταλλευτικών Ερευνών του παραρτήµατος Ξάνθης και του Γερµανού καθηγητή του Πανεπιστηµίου της Χαϊδεµβέργης κ. G. A. Wagner.

Οι ειδικοί αυτοί επιστήµονες καθηγητές ανακάλυψαν και φωτογράφησαν ένα αρχαιότατο µεταλλείο χρυσού, το οποίο βρίσκεται σε υψόµετρο 540 µέτρων πάνω στα βουνά της Λεκάνης. Αφού το ερεύνησαν και περιέγραψαν τις εγκαταστάσεις του, κατόπιν ανέλυσαν τα µεταλλοφόρα δείγµατα από θέσεις που εξορύχτηκαν κατά την αρχαιότητα. Το αποτέλεσµα των αναλύσεων ήταν αποκαλυπτικό. Οι περιεκτικότητες σε χαλκό, µόλυβδο, ψευδάργυρο κι αντιµόνιο ήταν πολύ χαµηλές.

Διαπιστώθηκε µάλιστα ότι δεν ήταν καθόλου εκµεταλλεύσιµος ούτε ο σίδηρος, ούτε το µαγγάνιο, ούτε ο άργυρος.

«Το µόνο εκµεταλλεύσιµο µέταλλο του µεταλλείου, γράφουν οι καθηγητές, ήταν ο χρυσός. Φαίνεται ότι οι περιεκτικότητες του µεταλλεύµατος σε χρυσό, τον οποίο εκµεταλλεύτηκαν οι αρχαίοι, θα πρέπει να ήταν πολύ υψηλός από 4ppm. Η απόληψη δε του χρυσού από το εξορισµένο µετάλλευµα ήταν σχετικά απλή και γινόταν µε λειοτρίβηση, έκπλυση και τέλος χύτευση του βαρίου κλάσµατος. Η µέθοδος αυτή ήταν διαδεδοµένη κατά την αρχαιότητα». ( 11 σελ.32) Και δίνουν, στη συνέχεια, την χηµική σύσταση του χρυσού.

Το µεταλλείο είναι µεγάλο και λαβυρινθώδες. Έχει άριστο σύστηµα αερισµού και φωτισµού, διαθέτει υποστυλώµατα ασφαλείας των στοών, έχει εισόδους οι οποίοι διαθέτουν σµιλευµένα πέτρινα σκαλοπάτια και τις τεχνικές προσπέλασης και εξόρυξης ίδιες µε αυτές όλων των άλλων αρχαιότατων µεταλλείων τα οποία βρέθηκαν κι αναλύθηκαν. Όπως π.χ. του Λαυρίου, της Θάσου, της Σίφνου, κλπ.

Αυτό λοιπόν είναι το βουνό το οποίο οι αρχαίοι ονόµαζαν ΠΑΓΓΑΙΟ όρος. Και βέβαια οι χρυσοθήρες ξέρουν ότι υπάρχουν κατά µήκος του βουνού αυτού άπειρες στοές, στοές απέραντες, καθόλο το µήκος της οροσειράς της Λεκάνης από την Καβάλα µέχρι και πάνω στο Φαλακρό και µέσα στη Βουλγαρία. Οι Βούλγαροι πάντα τα εκµεταλλεύονταν. Και, αν ρωτήσετε Βουλγάρους θα σας πουν πιο είναι το Παγγαίο!....

Το Παγγαίο όρος είναι µια χρυσοφόρα οροσειρά που είναι κυριολεκτικά... τρύπια και ως µέσα στη Βουλγαρία… Όµως από την πολύ εκµετάλλευση η οποία έγινε από τους µυθικούς και τους αρχαιοτάτους χρόνους, έχουν αποψιλωθεί τα πλούσια και χρυσοφόρα αποθέµατά του. Πάντα όµως υπάρχει χρυσός.

Οι Γερµανοί, όταν ήρθαν το 1941 ως κατακτητές στην περιοχή µας, µε βάση τις πλούσιες γνώσεις τους για τον τόπο µας, έκαναν εξωρύξεις χρυσού από αυτές τις τοποθεσίες. Και βέβαια κάτι περισσότερο από µας, τους αφελείς, γνώριζαν!.. Γι’ αυτό και οι επιτελικοί τους χάρτες, όταν πρωτοήρθαν στον κάµπο της Δράµας το 1914, γράφουν το

10

σηµερινό Παγγαίο ως Σύµβολο και το σηµερινό Φαλακρό µε το όνοµα Μποζ-Δαγ όπως το λέγανε οι Τούρκοι κι εµείς, ενώ από το 1871 και µετά το ονοµάσαµε οριστικά Φαλακρό .

ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ …ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΕ ΤΟ ΠΑΓΓΑΙΟ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ; Σύµφωνα µε τα σηµερινά και τα παλαιότερα γεωγραφικά δεδοµένα, το όρος

Φαλακρό, το οποίο οριοθετείτε βόρεια της Δράµας, ανήκει στο ορεινό σύστηµα της ΡΟΔΟΠΗΣ. Είναι µια προέκταση της οροσειράς του Όρβηλου (Orbelus mons) κι αποτελεί συνέχεια του συγκροτήµατος των ορεινών όγκων της Βουλγαρίας Ρίλα και Πιρίν, ενώ καλύπτει, εντός του Ελληνικού εδάφους, τα ορεινά συγκροτήµατα του νοµού Δράµας και του νοµού Σερρών.

Ήτοι, τα βουνά Μπουζάλα µε υψόµετρο 1.621 µ., το Κουσλάρ µε κορυφή την Κούλα 1.827 µ. και την Τσίγλα 1.745 µ., του Αλή Μπουτούς 2.212 µ. στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, το Άγκιστρο (Περίµ Δαγ) µε την ψηλότερή του κορυφή το Τσιγκέλι 1.294 µέτρα, τα βουνά Αλή Μπαµπάς (Βουζ Δαγ) στη Βροντού 1.849 µ., το Καρά Δαγ 1.505 µέτρα, το Μενοίκιο µε ψηλότερη κορυφή του το Καραγκιόζ Γκιόλ 1.963 µέτρα, το Φαλακρό (Μπόζ Δαγ) µε ψηλότερη κορυφή του τον Προφήτη Ηλία ύψους 2.232 µέτρα και τα βουνά της Λεκάνης (Τσαλ Δαγ) ύψους 1.298 µέτρα.

Έχω στο χέρι µου το χάρτη του περιβόητου HENRICO KIΕPERT, «GRAECIA CUM INSULIS ET ORIS MARIS AEGAEI Modulus= 1: 2.500.000 δ’ εκδόσεως του έτους 1886. Ο Γερµανός γεωγράφος-εθνογράφος τοποθετεί όλα τα θρακικά φύλα πάνω στο γεωγραφικό του χάρτη. Ο χάρτης του είναι συγχρόνως πολιτικός, γεωφυσικός και εθνογραφικός. Υπάρχουν δηλαδή τα βουνά και οι οικισµοί της αρχαίας εποχής και τα γεωγραφικά τµήµατα πάνω στα οποία ζούσαν οι θρακικές φυλές.

Σύµφωνα µε το χάρτη του KIΕPERT, το Παγγαίο βρίσκεται πάνω στο βουνό της Εικοσιφοίνισσας! Βλέπουµε όµως, παραδόξως, ότι στη θέση του Φαλακρού, ο συντάκτης του χάρτη, δεν έβαλε τοπωνύµιο!... Άφησε ανώνυµο το πιο ψηλό βουνό του λεκανοπεδίου.

Σκόπιµα να έγινε αποκλείεται. Ίσως να έγινε από λάθος. Μήπως παρεµβαίνει η θεία δίκη; Δεν ξέρω. Εδώ ταιριάζει αυτό που λέει ο λαός µας. Ο θεός αγαπάει τον κλέφτη, αλλά

11

αγαπάει και τον νοικοκύρη. Και ακόµη, ότι ο εγκληµατίας, κάπου θα κάνει πάντα ένα λάθος

και από αυτό θα προδοθεί. Δεν µπορείς κύριε να πλαστογραφείς ατιµώρητα και να ασελγείς πάνω σε ένα καταξιωµένο ιστορικά τόπο και να προσβάλεις ένα λαό!

Έτσι ο Αυστριακός γεωγράφος έπεσε µόνος του στην παγίδα. Έβγαλε το όνοµα του βουνού και το µετακίνησε, αλλά δεν µετακίνησε και τον λαό ο οποίος ζούσε πάνω στο βουνό, τους ατίθασους Σάτρες. Γιατί οι Σάτρες, σύµφωνα µε όλους τους αρχαίους συγγραφείς (π.χ. Ηρόδοτο, Θουκυδίδη, κλπ) ζούνε πάνω στο Παγγαίο. Ίσως και …δεν µπορούσαν να µετακινηθούν. Δεν το έκανε λοιπόν. Έβαλε φαρδιά πλατιά πάνω στο σηµερινό Φαλακρό Satrae και έτσι ακύρωσε κυριολεκτικά την πλαστογράφηση Pangaus που τοποθέτησε πάνω στο βουνό της Εικοσιφοίνισσας. Διότι τα δυο αυτά πηγαίνουν µαζί, όχι χωριστά. Ή είναι µαζί πάνω στο Φαλακρό ή είναι µαζί πάνω στο Παγγαίο. Αλλά είναι σε όλους γνωστό ότι οι Θράκες Σάτρες και οι Βησσοί δεν κατέβηκαν ποτέ στον κάµπο της Δράµας και πόσο µάλλον να περάσουν στην πλευρά της θάλασσας. Αλλιώτικα θα είχαν συλληφθεί από τους Πέρσες όπως έγινε µε όλους τους άλλους λαούς της περιοχής.

Παγγαιορίτες λοιπόν οι Σάτρες και οι Βησσοί. Άρα ζουν πάνω στο Παγγαίο που δεν είναι άλλο από το Φαλακρό και µε αυτό το σκεπτικό στο χάρτη του πλαστογράφου κακώς το βουνό, το ψηλότερο βουνό του λεκανοπεδίου, δεν φέρει το πραγµατικό, το γνήσιο όνοµά του, που είναι Παγγαίο.

Έτσι η πλαστογράφηση του δόλιου γερµανοεβραίου γίνεται πλέον φανερή και είναι έκθετος ο κ. KIΕPERT στα µάτια και των µη ειδικών ακόµη. Έκθετοι είναι όµως και όλοι οι Έλληνες και οι ξένοι, οι οποίοι χωρίς αιδώ αποδέχτηκαν την πλαστογράφηση και ισχυρίζονται έκτοτε ότι το Φαλακρό δεν είναι το όρος Παγγαίο. Γιατί πράγµατι οι Σάτρες ζούσαν πάνω στο Παγγαίο, όπως το γράφουν όλοι οι γεωγράφοι, από την αρχαιότητα µέχρι και σήµερα ακόµη. Ο λαός αυτός δεν κατέβηκε ποτέ στον κάµπο της Δράµας και γι΄ αυτό και δεν υποδουλώθηκε ποτέ στους Πέρσες, όπως αναφέρουν όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς.

Όµως οι λαοί οι οποίοι έζησαν πάνω στο Φαλακρό δεν µπορούσαν, ούτως ή άλλως να ζήσουν ποτέ πάνω στο σηµερινό βουνό της Εικοσιφοίνισσας. Ο λόγος γιατί το βουνό αυτό είναι αφιλόξενο κι απρόσιτο από ανθρώπους. Εξ άλλου όλοι οι λαοί οι οποίοι ζούσαν νότια του σηµερινού Φαλακρού είχαν υποταχτεί στους Πέρσες.

12

Υπάρχει όµως κι άλλη συνταρακτική επιβεβαίωση ότι το Παγγαίο είναι το όρος Φαλακρό µε βάση µυθολογικά στοιχεία.

Σύµφωνα µε την αρχαία ελληνική µυθολογία, τον Ορφέα τον κατέσφαξαν οι µαινάδες της Θράκης πάνω στο Παγγαίο όρος και τα κοµµάτια του τα πέταξαν στον ποταµό Νέστο. Τα µακάβρια λείψανα βγήκαν στη θάλασσα και τα κύµατα τα έφεραν µέχρι τη Λέσβο. Όλοι οι συγγραφείς και τραγωδοί της αρχαιότητας γράφουν πως ο Ορφέας ζούσε πάνω στο Παγγαίο και εκεί πάνω τον δολοφόνησαν οι µαινάδες. Τι σχέση µπορεί να έχει λοιπόν το βουνό της θάλασσας µε το αρχαίο Παγγαίο όταν ο ποταµός Νέστος απέχει 80 χιλιόµετρα από το βουνό του µοναστηριού της Παναγιάς; Δεν σας ακούγεται τρελό να επιµένουν κάποιοι ότι το αρχαίο βουνό Παγγαίο είναι το βουνό της Εικοσιφοίνισσας;

Αναφέρουµε, εδώ µόνο δυο χοντρά στοιχεία. Από την ιστορία-γεωγραφία και από την µυθολογία. Και υπάρχουν εκατοντάδες άλλα.

Μέχρι εκείνη την εποχή, όλοι οι χάρτες οι οποίοι δηµοσιοποιήθηκαν, όλοι οι χάρτες οι οποίοι εκτυπώθηκαν, από την αρχαιότητα µέχρι τότε, χωρίς καµιά εξαίρεση, γράφουν στη θέση του σηµερινού Φαλακρού όρος Pangaus ή Pangoeus mons, δηλαδή Παγγαίο. Και µόνο το γεγονός αυτό, αυτονόητο τεκµήριο, σηµαίνει πως το βουνό αυτό είναι το αρχαίο Παγγαίο και κανένα άλλο.

Επίσης όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι οι Σάτρες και οι Βησσοί κατοικούσαν και ζούσαν µόνιµα, πάνω στο Παγγαίο και ουδέποτε κατέβηκαν στον κάµπο της Δράµας, πόσο µάλλον να διαπεραιωθούν πέραν της τεράστιας λίµνης Πρασιάδας όπου το βουνό της Εικοσιφοίνισσας.. Και µάλιστα αυτό τους βγήκε σε καλό γιατί έτσι ουδέποτε βρέθηκα εκτεθειµένοι στους Πέρσες εισβολείς και δεν υποτάχτηκαν ούτε για µια φορά στους µεγάλους βασιλείς των Περσών, τον Δαρείο και τον Ξέρξη , ενώ υποτάχτηκαν όλα τα άλλα θρακικά φύλα της περιοχής.

Οι Σάτρες όµως διέθεταν ακόµη πάνω στο βουνό Παγγαίο κι ένα ιερό, το µητροπολιτικό ναό του θεού Διονύσου. Ένα ναό που ήταν γνωστός σε όλο το θρακικό κόσµο, αλλά και στους άλλους Έλληνες, Μακεδόνες και λοιπούς λαούς. Οι Ρωµαίοι οι οποίοι ζούσαν στην περιοχή ζητούσαν χρησµό από την Πυθία του θεού Διονύσου που ήταν εγκαταστηµένη εκεί. Που είναι σήµερα το ιερό; Θα βρεθεί και θα ανακοινωθεί; Αν το ψάξουµε κάποτε θα το βρούµε; Ίσως… Μα αν το ψάξουµε!

Όλοι ανεξαιρέτως οι γεωγράφοι και εθνογράφοι οι οποίοι δηµοσιοποίησαν εθνογραφικούς και γεωγραφικούς χάρτες από την αρχαιότητα και κυρίως την περίοδο της Αναγέννησης, γιατί η έντυπη χαρτογραφία αναπτύχθηκε το 1477 και έχει τις ρίζες της στην τέχνη του Αλεξανδρινού γεωγράφου Κλαύδιου Πτολεµαίου ο οποίος έζησε την εποχή του 150 µ.Χ., έχουν καταγράψει στη θέση του βουνού Φαλακρού τη λέξη Ρήγας Φεραίος Pangaus ή Pangoeus mons, Παγγαίο. Χάρτες όλων των εθνικών σχολών χαρτογραφίας, οι οποίοι δηµιουργήθηκαν στη Δυτική Ευρώπη µε τις διάφορες τεχνικές στις εκδόσεις τους.

Παραθέτω ένα πίνακα από χάρτες, χάρτες από τους πλέον χαρακτηριστικούς κι αντιπροσωπευτικούς, χάρτες των καλλίτερων χαρτογράφων της Ευρώπης, χάρτες των χαρτογεωγράφων οι οποίοι αποτύπωσαν τον χάρτη της αρχαίας Ελλάδας. Όλοι τους έχουν το Pagaus mons στη σηµερινή θέση του βουνού Φαλακρού ή ονοµάζουν Παγγαίους όλους τους κατοίκους οι οποίοι ζούσαν στο οροπέδιο του Φαλακρού. Έτσι:

Ο χάρτης του δικού µας Ρήγα Φεραίου, Η Χάρτα, του βάρδου της ελευθερίας και µάρτυρα του εθνικού απελευθερωτικού αγώνος από τον Οθωµανικό ζυγό από το Βελεστίνο, µε έκδοση το 1797.

Ο χάρτης του Iταλού γεωγράφου, Giacomo Cantelli da Vignola, µε έκδοση το 1580.

Του Ολλανδού, Pierre Mortier, µε έκδοση το 1705Του Βέλγου γεωγράφου Abraham Ortelius, µε έκδοση το

1570.Του Γερµανού Homann Mathias, µε έκδοση το 1730. Του επίσης Γερµανού J. C. Weigel, µε έκδοση το 1706. Του Έλληνα αστρολόγου, αστρονόµου και γεωγράφου από

την Αλεξάνδρεια Κλαύδιου Πτολεµαίου, του πατέρα της γεωγραφίας, από τον 2ο αιώνα µ.Χ. µε χαρτογραφικές και <Αβραάµ Ορτέλιους

13

τοπωνυµικές πληροφορίες. (86 σελ. 49-56) Του Γάλλου γεωγράφου Γουλιέλµου Dellisle (1675-1726), µέλους της Γαλλικής

Ακαδηµίας, µε έκδοση το 1700 που είναι κι ο µεγαλύτερος γεωγράφος της νεότερης Γαλλίας. Του John Speed, που είναι ο µεγαλύτερος Άγγλος γεωγράφος του 16ου αιώνα, Του Γάλλου Ν. Sanson (1600-1667), που είναι κι ο θεµελιωτής της γεωγραφίας στη

Γαλλία, Του Γεράρδου Mercator (1512-1594), Ολλανδού Φλαµανδικής καταγωγής µε

γερµανικές ρίζες, Πανεπιστηµιακού καθηγητού, µαθηµατικού, αστρονόµου και γεωγράφου-χαρτογράφου. Θεωρείται ως ο µεγαλύτερος γεωγράφος-κοσµογράφος της Ευρώπης µετά τον Πτολεµαίο. Ο Χάρτης του «Macedonia Epirus et Acheia» είναι έτους 1589. Υπάρχει το άγαλµά του στην πλατεία των Βρυξελλών και θεωρείται ένας από τους 12 επιφανείς άνδρες της χώρας. Δηµοσιεύτηκαν χάρτες του όλων των Ηπείρων, όµως µας ενδιαφέρουν εµάς οι χάρτες του εκδόσεως 1590 και 1633. Γεννήθηκε 5.3.1512 στο Ρουπελµόντε της Φλάνδρας, κοντά στην Αµβέρσα και πέθανε 2.12.1594 στο Ντούϊσµπουργκ. Είχε κλασσική µόρφωση. Γνώριζε λατινικά και αρχαία ελληνικά. (87 σελ. 43-50)

Χάρτης του Άγγλου χαρτογράφου J. Senex εκδόσεως 1721, Του Ιταλού Maria Vincenzo Coronelli (1650-1718), εκδόσεως 1696, γεννήθηκε στη

Ravenna και πέθανε στη Βενετία. Θεωρείται από τους σηµαντικότερους Ιταλούς χαρτογράφους και έχει συγγράψει περισσότερα από 125 έργα τα οποία περιέχουν περισσότερους από 4.000 χάρτες, πίνακες και σχέδια. Είχε επίσης κατασκευάσει 2 µεγάλες υδρόγειους σφαίρες (4m διαµέτρου η κάθε µία) για λογαριασµό του Λουδοβίκου του XIV.

Του Ολλανδού χαρτογράφου Corn. Blaeu (1610-1642) εκδόσεως 1662, Του Γερµανού γεωγράφου Mathias Seutter (1678-1757) εκδόσεως 1730, Του Γάλλου γεωγράφου Abbe Michel Antonio Baudrand (1633-1700) εκδόσεως

1716, Του Άγγλου γεωγράφου B. Randolph εκδόσεως 1687, Του Γάλλου γεωγράφου Nicolas de Fer (1646-1720) έκδοση 1715, Του Ιταλού Francesco Maria Levanto έκδοση στη Γένοβα το 1683, Του Ολλανδού Frederick De Wit (1616-1698) που εκδόθηκε στο Άµστερνταµ το

1670. Του Γάλλου γεωγράφου Guillaume de Lisle εκδόσεως 1707. Αλλά υπάρχουν και ένα σωρό άλλοι χάρτες πολλών άλλων

γεωγράφων.

Όλοι δηλαδή, µηδενός εξαιρουµένου, γεωγράφοι, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, αρχαία κείµενα, νεότεροι συγγραφείς, όλοι τελικά, αποδέχονται ότι οι Σάτρες κατοικούσαν πάνω στο γεωγραφικό κοµµάτι του Φαλακρού το οποίο κι ονοµάζουν Παγγαίο. Το ξεκαθαρίζει κι ο Θουκυδίδης, ο Ηρόδοτος, ο Στράβων, Δίων ο Κάσιος και λοιποί αρχαιοέλληνες συγγραφείς. Σηµειώνουν, µάλιστα, ότι δεν κατακτήθηκαν οι Σάτρες από τον Ξέρξη όταν εκστράτευσε κατά της Ελλάδας, γιατί ζούσαν ψηλά πάνω στο Παγγαίο και πάνω στο βουνό αυτό είχαν και το ναό τους αφιερωµένο στο θεό Διόνυσο. Πολύ απλά πράγµατα κι αληθινά. Περιπλανιέµαι τώρα πάνω στις δασωµένες πλαγιές του Μπόζ-Δαγ. Αυτού του πανέµορφου Φαλακρού όρους, το ιστορικό και µυθικό Παγγαίο όρος, παρέα µε τις λυγερόκορµες νύµφες Ορειάδες. Αφουγκράζοµαι τον παφλασµό των παγωµένων καταρρακτών και των κρυστάλλινων κεφαλαριών του θεοµύρητου βουνού πάνω στο οποίο ζούσε ο ηµίθεος σοφός και µουσικός Ορφέας. Αισθάνοµαι το απαλό θρόισµα του ανέµου και τη διακριτική παρουσία του θεού Βορέα και των θαυµάσιων παιδιών του, τον Ζήτη, τον Κάλαη, την Κλεοπάτρα και τη Χιόνη. Νοιώθω την ανάσα των γλυκοθώρητων Αµαδρυάδων καθώς ανεβοκατεβαίνω τα στενορύµια και τα ξέφωτα του απέραντου βουνού. Του βουνού που είναι πατρίδα και το απόρθητο κάστρο των Σατρών θρακών.

Περιπατητής και περιηγητής πάνω στον ορεινό όγκο του µεγάλου συγκροτήµατος του Όρβηλου, του απέραντου βουνού το οποίο εκτείνεται από τη Βουλγαρία µέχρι τις ήρεµες ακτές του Πιερικού κόλπου, του κόλπου της Καβάλας. Με αγκαλιάζει η ζεστή ανάσα των αγέρωχων Βησσών ανάµεσα στις φιλύρες, τις καστανιές, τις πτελέες, τις ιτιές και τα σκλήθρα.

Χαµένος κάτω από τις βαθύσκιες βελανιδιές, τις οξιές και τα κέδρα. Ανέµελος κι ευτυχισµένος συνεπαίρνοµαι από τη γαλήνη και την ήρεµη οµορφιά του δάσους. Γεύοµαι τον άνανθο καρπό της φύσης που µόνο αυτή ξέρει απλόχερα να χαρίζει. Είναι το αντίδωρο σένα δεσµό µε τη φύση, µε το φτερωτό βασίλειο, µε τα φυτά και τα ζώα του. Και θαρρείς γύρω µου

14

αρχίζει ένα πανηγύρι χαράς από µυθικές θεόµορφες Νύµφες και Μούσες, που τρέχουν, που τραγουδούν και χορεύουν ανάµεσα στις πρασιές και τις λουλουδοστολισµένες κοιλάδες.

Να κι η πανέµορφη Καλλίστη. Η µόνιµη συνοδός της θεάς Αρτέµιδος. Εδώ είναι και η φυλάχτρα του µικρού θεού Διόνυσου, η πανέµορφη Καλυψώ. Στο ρέµα κι η καλλίρροος Κασταλία και η δροσερή Καλλιρρόη κόρη του Νέσσου. Παρούσα εδώ και η βυζοµάνα του Δία, η Αµάλθεια. Αισθάνοµαι την παρουσία των κοριτσιών της Νύχτας. Τις Εσπερίδες νύµφες. Την Αίγλη, την Εστία, την Ερύθεια και την Αρέθουσα. Όλες παρούσες και η εµπνεύστρια Ηγερία και η γλυκόθωρη Αγριόπη.

Κοσµογονία πάνω στις ράχες του «πανύψηλου» βουνού. Του βουνού που λάτρεψαν οι Θράκες και που προσκύνησαν τα ιερά τους µεγάλοι στρατηλάτες. Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Ρωµαίος στρατηγός κι ανθύπατος Οκτάβιος Γάϊος, ο πατέρας του µεγάλου, του µεγαλύτερου ίσως αυτοκράτορα της Ρώµης, του Οκτάβιου Αύγουστου. Εδώ ήρθε ανήσυχη κι η µητέρα του Αλέξανδρου η Ολυµπιάδα για να πάρει χρησµό για την τύχη του γιου της στην πολύχρονη εκστρατεία του στην Ασία.

Ένα βουνό εκτεταµένο, ένα βουνό το οποίο ζει και βασιλεύει στην απεραντοσύνη του ουρανού εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ένα βουνό σύµβολο, βουνό πανελλήνια γνωστό, όπου ζει σιωπηλό µε το πανένδοξο όνοµά του, ως Παγγαίο όρος. Όνοµα γνωστό πολύ πριν έρθει ο Θεάνθρωπος στη γη. Όνοµα ιστορικό το οποίο αναφέρεται στους αιώνες µε τους ανθρώπους που το λάτρεψαν µε πάθος, µε τους µύθους του και τις ιστορίες αγώνων επιβίωσης, το βουνό µε τους Σάτρες και τους αγέρωχους Βησσούς στις ράχες του.

Ένα βουνό όπου πάνω του έζησαν γίγαντες κατά την µυθολογία και οι δίδυµοι γιοί του Ερµή και της Αντιάνειρας, ο Εύρυτος και ο Εχίων, πολύτιµα µέλη των πενήντα νέων στην Αργοναυτική εκστρατεία, όπως γράφει ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος (180-109 π.Χ.).

Κι άξαφνα, µια αποφράδα µέρα του 1842, όλα άλλαξαν για τη ζωή και την τύχη του ιστορικού βουνού. Όλα δια µιας διαγράφηκαν από την ιστορία. Και µαζί χάθηκαν και οι γηγενείς κάτοικοί του. Εξαφανίστηκαν από προσώπου γης. Θαρρείς και δεν υπήρξαν ποτέ. Έκλεισε το ιστορικό παρελθόν και η µυθική αίγλη του βουνού µέσα στο χρονοντούλαπο της σιωπής. Ταφόπλακα στο όνοµά του. Και έκτοτε πλανάτε µια ένοχη κι εγκληµατική σιωπή, σαν κατάρα, πάνω στους κατοίκους της περιοχής, µια κατάρα η οποία διαρκεί εδώ και 160 χρόνια.

Τι ακριβώς όµως έγινε εκείνη την ανώµαλη εποχή;

Αναβρασµός στη λεκάνη της Μεσογείου. Το διεθνές εµπόριο και η βιοµηχανική παραγωγή ανθούν. Κοσµογονία του ελληνικού εµπορικού ενδιαφέροντος και η διακίνηση και µεταφορά προϊόντων από και προς τις ηπειρωτικές χώρες της Ευρώπης. Οι κυβερνήσεις των κρατών της Ευρώπης αναζητούν αγορές και πρώτες ύλες. Κι αναγκάζονται να ανακαλύψουν, να γνωρίσουν και να επηρεάσουν τις χώρες κατανάλωσης και παραγωγής της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Ορµητήριο τα Βαλκάνια και η εγγύς Ανατολή.

Επίκεντρο γίνεται η γεωγραφική θέση της αρχαίας Ελλάδας και η Οθωµανική Αυτοκρατορία στο σύνολό της. Τα Βαλκάνια κατακλύζονται από επιστήµονες και ερευνητές και κυρίως, από γεωγράφους, χαρτογράφους, µηχανικούς, εθνογράφους, αρχαιολόγους, ιστορικούς και λοιπούς ειδικούς επιστήµονες, απεσταλµένους από τους ηγέτες των Ευρωπαϊκών κρατών.

15

Τότε, εµφανίστηκε στην Κωνσταντινούπολη κι ο αλήστου µνήµης Γερµανός γεωγράφος και χαρτογράφος Ερρίκος Κιέπερτ (1818-1899), ΗENRICO KIEPERT. Ο 24χρονος νεαρός χαρτογράφος ήρθε στην Πόλη και µαθεύτηκε πως θα επισκεφτεί τη Μακεδονία και θα κατασκευάσει επιτόπου ένα χάρτη της αρχαίας Ελλάδας. Το γεγονός έγινε γρήγορα γνωστό. Το αντικείµενο των ερευνών του ενδιέφερε τους Σλάβους. Τον πλησίασαν οι πράκτορες του Ρώσου στρατηγού Νικολάου Παύλοβιτς Ιγνάτιεφ (1832-1908) οι οποίοι είχαν απλωµένα τα δίχτυα τους και γνώριζαν όλα τα συµβαίνοντα στην Βασιλεύουσα. Η Πόλη συγκέντρωνε, τότε, την οικονοµική και πολιτική ισχύ της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Εδώ στην πρωτεύουσα του Σουλτάνου µαγειρεύονταν τα πάντα.

Οι Σλάβοι δεν άφησαν τον Γερµανοεβραίο χαρτογεωγράφο ούτε καν να πάει στη Μακεδονία. Από τους Ρώσους και Βουλγάρους πράκτορες πήρε όλες τις πληροφορίες που του ήτανε αναγκαίες για να συντάξει και στη συνέχεια να κατασκευάσει τον ελληνικό χάρτη. Είχαν όλα τα στοιχεία, αλλά και τους χάρτες οι οποίοι προηγήθηκαν για να του υποδείξουν τα αρχαία …τοπωνύµια! Όλες οι αλχηµείες γίνονται εκεί στη Ρωσική πρεσβεία. Οι παραχαράξεις και οι αλλοιώσεις του «Χάρτη της Αρχαίας Ελλάδας και των Αποικιών της». Ένας χάρτης που συντάσσεται σύµφωνα µε τις επιταγές των Σλάβων. Είναι Χάρτης γεωγραφικός και εθνογραφικός.

Ο φέρελπις νέος, µπροστά στο δέλεαρ των πλούσιων προσφορών των Σλάβων πρόδωσε κάθε επιστηµονική δεοντολογία. Κι ας, ως επιστήµονας, δεσµεύτηκε να υπηρετεί µε αντικειµενική συνέπεια την επιστήµη του. Κάθισε κι έκανε τις πλαστογραφήσεις που του υπέδειξαν οι Σλάβοι χωρίς τύψεις. Έκανε σκόπιµες αλλαγές και µετακινήσεις τοπωνυµίων. Πήρε το όνοµα και την ιστορία του πανάρχαιου βουνού και το πέρασε στο βουνό της αντίπερα όχθης της Πρασιάδας λίµνης, πάνω στο Σύµβολο, το βουνό της Εικοσιφοίνισσας. Με ελαφρά την συνείδηση.

Ενήργησε ως απλός φιλοσλάβος πλαστογράφος κι όχι ως επιστήµονας. Όλα έγιναν συνωµοτικά, γρήγορα και µυστικά. Το κλίµα ήταν ευνοϊκό την εποχή εκείνη, για την πλαστογράφηση της ελληνικής ιστορίας. Δίχως συνέπειες και χωρίς προβλήµατα αντίστασης κι αµφισβήτησης από τους κληρονόµους ενός έθνους, που στην πλειοψηφία τους ήταν σκλαβωµένοι και ταπεινωµένοι. Γιατί οι Έλληνες της Πόλης και της Βόρειας Ελλάδας στέναζαν, τότε, κάτω από τον βαρύ τουρκικό ζυγό.

Οι Οθωµανοί Τούρκοι, οι οποίοι κατείχαν τη Μακεδονία και την περιοχή της Δράµας από το Νοέµβριο του 1373, ουδόλως ενδιαφέρονταν για θέµατα τα οποία αφορούσαν τις εθνότητες των κατακτηµένων περιοχών και σκλάβων της απέραντης αυτοκρατορίας τους. Και πολύ µάλλον δεν ασχολούνταν µε θέµατα πολιτισµού και ιστορίας των ραγιάδων Ελλήνων υπηκόων τους. Έτσι έδωσαν το δικαίωµα στους πανσλαβιστές να οργιάζουν σε βάρος του έθνους των Ελλήνων, ενώ το µικροσκοπικό βασίλειο της Ελλάδας, κάτω από τη Θεσσαλία, αλληλοσπαράζονταν από ανίκανους πολιτικούς άνδρες.

Ο 19ος αιώνας σηµαδεύεται από την έξαρση του πανσλαβισµού στο χώρο της Μακεδονίας µε την έντονη πλαστογράφηση των ιστορικών και εθνολογικών δεδοµένων του Μακεδονικού χώρου. ΟΙ Σλάβοι σύλησαν µνηµεία και πλαστογράφησαν ασύστολα µια ιστορία χιλιάδων χρόνων του ελληνισµού. Σλάβοι συγγραφείς και µίσθαρνα όργανά τους, κάποιοι ευρωπαίοι κενοφιλόδοξοι επιστήµονες, δήθεν ακαδηµαϊκοί άνδρες, οργίασαν στο κορµί της Ελλάδας. Έτσι ανενόχλητοι. Από την παντελή απραξία κι απαξία του ελεύθερου κι αδύναµου βασιλείου της Ελλάδας. Αυτή ήταν η εύγλωττη εικόνα της εποχής εκείνης.

Οι Σλάβοι τότε επιδίωκαν, αντί πάσης θυσίας, να περιορίσουν ιστορικά τον αρχαίο και σύγχρονο ελληνισµό στα παράλια της Μακεδονίας. Και έτσι να διεκδικήσουν ως οικιστές και κληρονόµοι την ιστορία της Μακεδονίας και να διεκδικήσουν όλη την ενδοχώρα στην ευρύτερη βόρεια Ελλάδα. Και είµαστε την περίοδο κατά την οποία αναζητούν ικανά πειστήρια για να σταθεροποιήσουν τη θέση τους. Βρήκαν λοιπόν ένα «αξιόπιστο χάρτη» από ένα ξένο χαρτογράφο και γεωγράφο, µη Σλάβο. Ένα χάρτη γεωγραφικό και εθνογραφικό «της Αρχαίας Ελλάδας και των Αποικιών της» προκειµένου να κάνουν πάνω σε αυτόν όλες τις µεταβολές οι οποίες εξυπηρετούσαν τα συµφέροντα και τις σοβινιστικές επιδιώξεις τους. Ο αναπάντεχος Γερµανοεβραίος τους ήρθε γάντι την κατάλληλη στιγµή.

Έτσι η τοποθέτηση της λέξης Παγγαίο πάνω στην οροσειρά του αρχαίου Συµβόλου, το όνοµα το οποίο έφερε από την αρχαιότητα η οροσειρά που περιλαµβάνει τα βουνά της Λεκάνης και του Φαλακρού, ήταν γι’ αυτούς, µια φοβερή επιτυχία. Θα αποδείκνυαν έτσι ότι οι αρχαίοι Έλληνες έφτασαν στη Μακεδονία και τη Θράκη κι έχτισαν αποικίες µόνο µέχρι τα παράλια της Μακεδονίας. Μέχρι το αρχαίο και ιερό βουνό Παγγαίο, την ονοµασία του οποίου έφερε και ο «επιστηµονικός χάρτης» ξένου ειδικού επιστήµονα. Το βουνό έφτασε στη θάλασσα, στην παραλιακή οροσειρά. Από εκεί και πάνω δεν υπήρχαν Έλληνες, ζούσαν µόνο

16

Σλάβοι. Έτσι διέδιδαν. Να και τα σλαβικά ονόµατα πάνω στο χάρτη, να και οι ρίζες οι σλαβικές-βουλγάρικες. Όλα φτιαχτά και τυπωµένα. Άλλωστε ότι γράφεται γίνεται ιστορία. Όσο παράλογα κι αν ήταν όλα αυτά, όµως κάποιοι θα τα υιοθετούσαν. Και από τους πρώτους που το πρόλαβαν ήταν οι Έλληνες του χάρβαλου κι αλλοτριωµένου ελληνικού κράτους. Αυτό επιδίωξαν και πέτυχαν οι διεκδικητές της γης των πατέρων µας.

Πίστευαν ότι έτσι θα γίνουν και πιστευτά και τα όσα µυθικά πρόσωπα µετέτρεψαν ήδη από ελληνικά σε βουλγάρικα, οι νοσηροί εγκέφαλοι Βούλγαροι συγγραφείς και µυθοπλάστες, όπως ο αρχιµανδρίτης Παϊσιος, ο Ρακόφσκι, ο Βέρκοβιτς, ο Π. Σάφαρικ και τόσοι άλλοι Σέρβοι, Τσέχοι και Ρώσοι συγγραφείς, όργανα της Μέκκας του Σλαβισµού. Όσο για το αρχαίο Σύµβολο, οι µεν σφετεριστές της ιστορίας µας το εξαφάνισαν, οι δε Έλληνες των Αθηνών κι οι Έλληνες φελλοί, συνοδοιπόροι των Σλάβων, το τοποθέτησα σε ένα λοφίσκο, λίγο πιο κάτω από το σλαβικό…αρχαίο Παγγαίο!

Όµως είναι ιστορικά δικαιωµένο, οι πλαστογράφοι και γενικά οι παρανοµούντες και ασελγούντες πάνω στην παγκόσµια ιστορία, πάντα να κάνουν κάποια χοντρά κι αποκαλυπτικά λάθη. Ίσως γιατί κι ο Θεός δεν θέλει το άδικο. Γιαυτό και ξεσκεπάζονται.

Ο Γερµανός χαρτογράφος και οι συνεργάτες του Σλάβοι ξέχασαν, πάνω στη βιασύνη και τη χαρά τους, να σηµειώσουν κι ένα όνοµα, τυπικά έστω, πάνω στο µεγαλύτερο και το υψηλότερο βουνό του λεκανοπεδίου. Έτσι άφησαν το συγκρότηµα του Φαλακρού… ανώνυµο! Λες και το τεραστίων διαστάσεων και διαµελισµών βουνό, το οποίο φτάνει µέχρι την Καβάλα, ποτέ του δεν υπήρξε στην ιστορία. Αυτό δεν το πρόσεξαν οι πλαστογράφοι, ούτε καν το γεγονός αυτό θορύβησε τον παραχαράκτη αργότερα, όταν έγινε καθηγητής Πανεπιστηµίου, όπως του είχαν τάξει οι Σλάβοι, ούτε βέβαια η όλη εγκληµατική ενέργεια ευαισθητοποίησε και τους µύωπες πνευµατικούς άνδρες της ελληνικής Πολιτείας.

Αλλά ο ιερόσυλος Γερµανός δεν θορυβήθηκε ακόµη κι από το γεγονός ότι όλοι οι χάρτες οι οποίοι κυκλοφορούσαν µέχρι τότε, χάρτες διαπρεπών επιστηµόνων από αρχαιοτάτων χρόνων, οι οποίοι κατέγραφαν καθαρά το Φαλακρό µε το όνοµά του, ως Παγγαίο. Άλλωστε ήταν κι ο µοναδικός κι αξιόλογος ορεινός όγκος µέσα στο εκτεταµένο

λεκανοπέδιο της Δράµας, ως προς το ύψος, την έκταση και τον διαµελισµό του.

Δυστυχώς το ορεινό αυτό συγκρότηµα, έκτοτε, αρκέστηκε στο όνοµα που του έδωσαν οι Τούρκοι κατακτητές. Κι έτσι παγιώθηκε η ονοµατοθεσία όπως έχει σήµερα. Κανένας δεν προβληµατίστηκε, έκτοτε, γιατί αυτό το τεράστιο βουνό δεν είχε όνοµα από την αρχαιότητα. Συµβιβάστηκαν µε το όνοµα που του έδωσαν οι Τούρκοι κατακτητές, Μπόζ Δαγ. Οι Τούρκοι έδωσαν αυτό το όνοµα στο βουνό

γιατί οι κορυφές του από τον κάµπο της Δράµας φαινότανε γυµνές. Πράγµατι η νότια πλευρά του βουνού είχε αποψιλωθεί από τις πολλές πυρκαγιές και την ανεξέλεγκτη ξύλευση από τους εκάστοτε και πολλούς κατακτητές, αλλά και τους ανεξέλεγκτους ντόπιους χωρικούς ξυλοκόπους.

Ένα βουνό όµως που ήταν κατάφυτο και καταπράσινο από τα πανάρχαια χρόνια. Ένα βουνό που στις πλαγιές του είχαν συγκροτηθεί πολυπρόσωποι Διονυσιακοί θίασοι. Θίασοι µε τις έξαλλες µαινάδες, τους Σατύρους, τους βοσκούς, τους ακροβάτες και τους Σιληνούς και µε την πάνδηµη συµµετοχή του θρακικού λαού. Μια ολόκληρη περιοχή η οποία ζούσε µε γιορτές και πανηγύρια του πολυµήχανου Βάκχου και της συνοδείας του, µε γλέντια και εκδηλώσεις τα οποία συνεχίζονται µέχρι και σήµερα στα χωριά µας, τον Βώλακα, την Πετρούσα, το Μοναστηράκι, τον Ξεροπόταµο, την Καλή Βρύση κι αλλού. Έθιµα και παραδόσεις που είναι άρρηκτα δεµένες µε το πανάρχαιο ιστορικό και µυθικό παρελθόν του τόπου µας.

Το Σύµβολο, το απέναντι βουνό στη θάλασσα, ήταν ένα άλλο όρος, ένα βουνό µε ιστορία και δοξασµένο παρελθόν από την αρχαιότητα. Ο Επίχαρµος µάλιστα το ονόµαζε και Βίβλινο όρος. Ο ιστορικός Φώτης Σκαλίδης γράφει ότι ακόµη και σήµερα το κρασί των Ελευθερών, της Περάµου, του Ελαιοχωρίου και των λοιπών χωριών της περιοχής, ονοµάζεται Βίβλινο. (4 σελ. 10)

Οι Ρωµαίοι, µετά την κατάληψη του Μακεδονικού χώρου, ονόµασαν το Σύµβολο µε το πραγµατικό του όνοµα, Emboli. Οι Βυζαντινοί και µεσαιωνικοί το έλεγαν βουνό της Ματικίας ή Ματίκιο, αλλά και Σελµάτιο. Σελµάτιο σηµαίνει φωτεινό βουνό και Μακέτιο σηµαίνει µακρύ βουνό. Όταν ήρθαν οι Τούρκοι κατακτητές το βάφτισαν Μπουρνάρ-Δαγ, ενώ οι νεότεροι Έλληνες το έλεγαν Πρινάρι ή βουνό της Εικοσιφοίνισσας. Γιατί πάνω στις ράχες του βουνού είναι εγκατεστηµένο το ιστορικό µοναστήρι της Παναγίας.

17

Αλλά και οι γεωγράφοι, όλοι οι αρχαίοι και οι νεότεροι γεωγράφοι, όσοι το κατέγραψαν, το ονόµαζαν Σύµβολο. Κανένας δεν το ονοµάζει ή το καταγράφει σε σύγγραµµά του ως Παγγαίο. Κανείς απολύτως. Όλα τα έγγραφα τα οποία απεστάλησαν στη µονή από τα διάφορα Πατριαρχεία, στη διαδροµή των αιώνων, κανένα, µα κανένα τους, δεν το κατονοµάζει Παγγαίο.

Ας δούµε όµως και τους χάρτες τους οποίους έχουµε στα χέρια µας. Οι χάρτες οι οποίοι εκδόθηκαν έκτοτε. Τον χάρτη του Ολλανδού Πιέρ Μορτιέρ του 1705, του Βέλγου Αµπραχάµ Ορτέλιους του έτους 1570, το χάρτη του Γερµανικού Στρατιωτικού Επιτελείου του έτους 1914, του Γερµανού Ματθίας Σούτερ του 1730, κλπ. Όλοι έχουν Παγγαίο στην οροσειρά από την Καβάλα µέχρι το Νευροκόπι και πάνω. Και τους κατοίκους τους ονοµάζουν Παγγαιορίτες.

Το βουνό του αρχαίου Συµβόλου, µε την πιο υψηλή του κορυφή, το Πιλάφ Τεπέ στα 1956 µέτρα και το πασίγνωστο µοναστήρι του την Εικοσιφοίνισσα, δεν είχε ανάγκη να πολιτογραφηθεί µε ένα ξένο όνοµα. Ή και µε ένα πρόσθετο ξένο όνοµα, που άλλωστε δεν του ανήκει. Άλλοι όµως ήταν οι λόγοι οι οποίοι παρακίνησαν τους Σλάβους να προχωρήσουν σε αυτή την εγκληµατική ιστορική πλαστογράφηση.

Κι όµως από τότε πέρασαν 160 χρόνια απαράδεκτης αδράνειας και αδιαφορίας του ελληνικού κράτους και των αρχόντων του οι οποίοι διοίκησαν την περιοχή µας. Ένας παράλογος πανεθνικός παχυδερµισµός ο οποίος αγγίζει τα όρια της εθνικής αναλγησίας και ιστορικής αυτοκτονίας. Είναι µια, σχεδόν παγιοποιηµένη, πολιτική συµπεριφορά που χαρακτηρίζει, µέχρι σήµερα τους πολιτικούς µας στην κεντρική και την περιφερειακή διοίκηση, µια συµπεριφορά ραγιαδισµού κι ανευθυνότητας, σε ότι αφορά όλη την εθνική και ιστορική µας κληρονοµιά. Ενώ, αντίθετα, οι αντικειµενικοί ξένοι και σεµνύνονται για το ιστορικό µας µεγαλείο κι αγανακτούν ενίοτε για την µεµψιµοιρία µας. Και βέβαια εµείς, όταν κακοπροαίρετα δεν αµφισβητούµε το ένδοξο ιστορικό µας παρελθόν και δεν το πολεµούµε µε ανεξήγητη µανία και κακία, έχουµε και το θράσος και τη µικροψυχία και να το απαξιώνουµε.

Τώρα, πάνω στο πανάρχαιο Παγγαίο, το σηµερινό

Φαλακρό, στο βουνό των λουλουδιών και της γαλήνης, νεκρώθηκαν οι θρύλοι και κρύφτηκαν οι νύµφες µε τις οποίες ο Πίνδαρος κι ο Όµηρος στόλισαν τον ποιητικό τους λόγο. Μετοίκησε ο θείος Βορέας. Βουβάθηκε ο Διόνυσος µε την πολυπληθή ακολουθία του, τον οποίο τόσο πολύ αναφέρουν στα έργα τους οι τραγικοί µας ποιητές Αισχύλος και Ευριπίδης και συνεχίζει να µνηµονεύει έντονα η τοπική µας παράδοση.

Ποτέ δεν τολµήθηκε να καταγραφούν οι τοπικές παραδόσεις και τα ήθη και έθιµα του λαού µας που έχουν τις ρίζες τους στην αχλή των προϊστορικών χρόνων. Έθιµα και παραδόσεις που µε την πλούσια µυθολογική τους αίγλη και το ιδιαίτερο κάλλος τους, αποπνέουν χαρούµενη νότα στον πολυπρόσωπο και πλούσιο θρακικό κάµπο και την απέραντη ορεινή, αλλά και την καταπράσινη περιφέρειά µας. Και βέβαια κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης, ο οποίος θα έχει την ευκαιρία να διαπιστώσει, διαβάζοντας, παρακάτω, το κείµενό µας για το πιο πράγµατι είναι το αρχαίο Παγγαίο, δεν θα έχει πλέον καµιά αµφιβολία ότι το οροπέδιο το οποίο βρίσκεται βόρεια της Δράµας, είναι το αρχαίο Παγγαίο. Το χρυσοφόρο βουνό που ύµνησαν όλοι οι διανοούµενοι Έλληνες της αρχαιότητας.

Γιατί λοιπόν τότε ο ψυχρός Γερµανός επιστήµονας αγνόησε τους αρχαίους Έλληνες ιστορικούς και συγγραφείς; Πως µπόρεσε να κάνει ένα τέτοιο έγκληµα για ένα ολόκληρο λαό και το έθνος των Ελλήνων;

Γιατί περιφρόνησε τους ποιητές, τους γεωγράφους και τους περιηγητές της αρχαίας εποχής;

Γιατί αγνόησε ή πρόδωσε το θείο Ηρόδοτο και τον µεγαλύτερο ιστορικό της αρχαιότητας τον βαθύνους Θουκυδίδη;

Γιατί παράβλεπε τον Πλούταρχο, το Δίωνα τον Κάσιο, το Στράβωνα, τον Κλαύδιο Πτολεµαίο, τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο και το Διόδωρο το Σικελιώτη, τον Αριστοτέλη, το Θεόφραστο, τους τραγικούς ποιητές Ευριπίδη και Αισχύλο, τους Ρωµαίους ιστορικούς Αρριανό και τον Πλίνιο και τους άλλους αρχαίους και νεότερους διανοούµενους;

Γιατί υποτίµησε τους γεωγράφους και χαρτογράφους συµπατριώτες του, αλλά και όλους τους εκλεκτούς επιστήµονες της εποχής του, οι οποίοι έδωσαν µε τη δουλειά τους,

18

από το 1400 µέχρι και τον 19ο αιώνα µε πολύ σαφήνεια, την ιστορική αλήθεια, χωρίς προκαταλήψεις και στρεβλώσεις;

Την απάντηση θα µπορούσε να µας την είχε δώσει βέβαια ο ίδιος, αλλά και όλοι οι άλλοι πλαστογράφοι και συνεργάτες του Σλάβοι, Ρώσοι, Σέρβοι, Τσέχοι, Βούλγαροι, κλπ, οι οποίοι συνέργησαν εκείνη την τραγική για τον τόπο µας εποχή. Τότε κάνανε φοβερές και τροµερές ιστορικές κι εθνογραφικές παραχαράξεις και αλλοιώσεις στο γεωγραφικό χάρτη του ελλαδικού Μακεδονικού χώρου. Και µε τα γραπτά «ντοκουµέντα» τους προσπαθούσαν, µέσα σε διεθνή φόρα, στις Ευρωπαϊκές συνδιασκέψεις και τα συνέδρια, να διεκδικήσουν για ίδιο όφελος τα ελληνικά απαράγραπτα δίκαια, να εποφθαλµιούν εθνικά εδάφη τα οποία βρίσκονταν τότε υπό την Οθωµανική κατοχή. Παράλληλα όµως έπρεπε να αποδείξουν ότι και οι Έλληνες γηγενείς µέσα στο χώρο της Μακεδονίας ήταν πολύ λιγότεροι από τους Σλάβους και µάλιστα οι Σλάβοι ήταν …αυτόχθονες κάτοικοι της Μακεδονίας!

Διατείνονταν ακόµη ο κ. Κιέπερτ ότι οι Έλληνες από αρχαιοτάτων χρόνων ήρθαν στην περιοχή µόνο ως κατακτητές κι ως αποικιοκράτες και ως τέτοιοι κατοίκησαν στη βόρια Ελλάδα κι αποκλειστικά και µόνο στα παράλιά της. Όµως υπάρχουν διαµαρτυρόµενες και ξένες προς τον ελληνισµό συνειδήσεις. Ακόµη και εχθρικές προς τους Έλληνες που θα επαναστατήσουν µπροστά στο άδικο.

Ο αναδιοργανωτής του τουρκικού στρατού, Γερµανός στρατηγός Φον Δερ Γκόλτς (Goltz) πασάς, µας δίνει την εικόνα εκείνης της εποχής και την αγωνία των Σλαβοβουλγάρων το έτος 1904.

«Η αρκετά διαδεδοµένη αντίληψη στην Ευρώπη ότι η Μακεδονία είναι επαρχία που κατοικείται από Βουλγάρους και ότι βασανίζονται (οι Βούλγαροι) από δυνάστες, είναι δυο φορές λάθος. Οι Βούλγαροι απέχουν πολύ από το να αποτελούν το πολυαριθµότερο εθνολογικό στοιχείο στην περιοχή. Ακόµη λιγότερο µπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι αποτελούν την πλειοψηφία των κατοίκων. Στη Μακεδονία ο Ελληνικός πληθυσµός είναι ασύγκριτα µεγαλύτερος του Βουλγαρικού. Αλλά οι Βούλγαροι τα τελευταία χρόνια υποστηρίζονται από την Τουρκική Κυβέρνηση και διοίκηση. Φοβούµενοι, προφανώς, οι Τούρκοι από τη Ρωσία. Έτσι οι Βούλγαροι υποφέρουν πολύ λιγότερο από όλες τις άλλες εθνότητες κι αυτού ακόµη του µουσουλµανικού πληθυσµού των κατωτέρων τάξεων»

Έτσι και µέσα από τον χώρο των Σλάβων διανοουµένων οι οποίοι έκαναν παραχαράξεις, κάποιοι από αυτούς δεν άντεξαν τις υπερβολές.

«Η µυθοπλασία και η νοσηρή φαντασία των Βουλγάρων συγγραφέων Ρακόφσκυ, Βέρκοβιτς και άλλων, εξεγείρουν ακόµη και τον πλέον φανατικό Βούλγαρο Εξαρχικό Αθανάσιο Οφέικωφ. Διαβάζοντας την Σλαβική Βέδα, το ιερό βιβλίο των Σλάβων, του Σερραίου Βούλγαρου αρχαιοκάπηλου Βέρκοβιτς, που εκδόθηκε το 1874, στο οποίο περιλαµβάνονται προϊστορικά άσµατα των Σλάβων, µύθοι του Ορφέα, θρύλοι του Μ. Αλεξάνδρου, κλπ», έγινε έξω φρενών. Έτσι απευθυνόµενος στον Τσεχοσλαβάκο ιστορικό καθηγητή στο Πανεπιστήµιο της Πράγας Κ. Jirecek (1854-1918), οποίος το 1881 έγινε και Υπουργός Παιδείας της Βουλγαρίας, λέει. «Αν και γύρισα όλα τα µέρη της Ροδόπης, πουθενά δεν βρήκα ίχνη της Σλαβικής Βέδας του Βέρκοβιτς. Όλα τα άσµατα αυτά τα έπλασε η νοσηρή φαντασία µιας συµµορίας Βουλγάρων από τις Σέρρες και το Μελένικο.»

Ενώ ο Γίρετσεκ, παράλληλα, παραδέχτηκε ότι «είναι αντίθετο µε την ιστορική αλήθεια και τα πραγµατικά δεδοµένα, να αποδείξουν οι Σλάβοι ότι αυτοί ήσαν οι πρώτοι κάτοικοι της Μακεδονίας και της Θράκης και ότι εκείνοι εισήγαγαν τον αρχαίο πολιτισµό στην περιοχή, παραποιώντας έτσι τα αρχαία ελληνικά κείµενα.»

Στο Βελιγράδι είχε ιδρυθεί Φιλολογική Εταιρεία στην οποία έφερναν οι παραχαράκτες Σλάβοι τα κείµενά τους τα οποία ειδική επιτροπή διανοουµένων τα ενέκρινε ή τα απέρριπτε. Ήταν κυρίως οικειοποιήσεις τµηµάτων της ελληνικής ιστορίας και µυθολογίας, µαζί µε στοιχεία σλαβοποίησης ονοµατοθεσιών στην περιοχή της Μακεδονίας. Όµως ήταν τόσο ωµό και απαράδεκτο το θράσος των αλλοιώσεων, ώστε κορυφαίοι της επιτροπής, όπως ο Χαριζάνωφ, ο Σλαβέικωφ και άλλοι, διαισθανόµενοι τύψεις, οµολόγησαν ότι όλα αυτά τα έκαναν, µόνο, για την επιβίωση του Βουλγαρικού έθνους. (94 σελ. 5)

Ο χάρτης του Kiepert, που πρωτοδηµοσιοποιήθηκε το 1842, σηκώνει θύελλα αντιδράσεων µεταξύ του ελληνικού πληθυσµού. Μόνο η Ελληνική κοινότητα των Σκοπίων συγκέντρωσε 14.000 υπογραφές των διαµαρτυρόµενων Ελλήνων και τις απέστειλε στους ξένους πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάµεων.

Αυτόν τον χάρτη του Κιέπερτ παρουσίασε ο περιβόητος Ιγνάτιεφ στην πρεσβευτική Συνδιάσκεψη της Κων/πολης στις 23.12.1876, για να προϊδεάσει τους Ευρωπαίους διπλωµάτες ώστε να αποδεχτούν αργότερα τη Μεγάλη Βουλγαρία. Γιατί, λίγο µετά, µε τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου στις 24.4.77 υπεραµύνθηκε ενώπιον των ξένων πρεσβευτών

19

ότι «η Βουλγαρία πρέπει να αποτελέσει επαρχία η οποία θα περιλάβει όλη την έκταση του κίτρινου χρώµατος που έχει στο χάρτη του ο «αξιόπιστος» γεωγράφος κι εθνογράφος κ. Κiepert, µε εξαίρεση τις περιοχές της Βάρνας, της Αδριανούπολης και των Βοδενών της Ρωµυλίας». Και πέτυχαν το σκοπό τους. Οι Τούρκοι υποχρεώθηκαν να τους παραχωρήσουν τα εδάφη που ζήτησαν για να δηµιουργήσουν τότε τη Μεγάλη Βουλγαρία του Αγίου Στεφάνου στις 3.3.1878.

Ο κόµης Νικόλαος Παύλοβιτς Ιγνάτιεφ είναι ο φυσικός πατέρας της Μεγάλης Βουλγαρίας σε βάρος των παραδοσιακών λαών της Βαλκανικής, της Ελλάδας, της Σερβίας και της Ρουµανίας. Μιας Βουλγαρίας όµως που έπρεπε να χρωστά ευγνωµοσύνη στο Ελληνικό έθνος που από της συστάσεώς της, ως ελεύθερου κράτους, την είχε πολλαπλά ευεργετήσει και υποστηρίξει το ελληνικό έθνος.

Τον ίδιο χάρτη του Κιέπερτ τον περίφερε αργότερα µέσα στους διαδρόµους της διάσκεψης στο Συνέδριο του Βερολίνου κι ο µισέλληνας Όθων Βίσµαρκ, ο αρχικαγκελάριος της Γερµανίας. (8 σελ.88) για να µεταπείσει τους Άγγλους οι οποίοι µένεα έπνεαν εναντίον των Ρώσων κι απαιτούσαν εδώ και τώρα να ακυρωθεί αµέσως η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου η οποία δηµιούργησε τη Μεγάλη Βουλγαρία. Και βέβαια οι Άγγλοι ήταν οργισµένοι κι ανένδοτοι όχι για να υποστηρίξουν τα δίκαια της Ελλάδας, αλλά γιατί διακυβεύονταν πάρα πολλά και σοβαρά ζωτικά οικονοµικά τους συµφέροντα από την «Άσπρη Αρκούδα» (τη Ρωσία) που µε την νέα κατάσταση θα κατέβαινε και θα δέσποζε σε όλη τη Μεσόγειο. Μια θάλασσα όµως που οι Εγγλέζοι την θεωρούσαν αποκλειστικά δική τους λίµνη.

Βέβαια ο χάρτης του Κιέπερτ είχε και εξήντα εξόφθαλµα γεωγραφικά και ιστορικά λάθη, ιδιαίτερα στο χώρο της βόρειας Ελλάδας. Και δεν ήταν ο µόνος πλαστογράφος. Εκείνη την κρίσιµη για τον ελληνισµό εποχή, δεν ήταν ο µοναδικός, ο πολύς κύριος Κιέπερτ, στρατευµένος ξένος πλαστογράφος στο χώρο των Βαλκανίων στην υπηρεσία των Σλάβων. Ήταν κι άλλοι κι αρκετοί µισθοφόροι, αλλά και παραπλανηµένοι Γάλλοι (Cyprier Robert, Albert Dumont, Louis Leger, Th. Ledoux, Α. Μπλανκουί, κλπ), όπως και Ελβετοί αλλά και Ιταλοί, Βέλγοι (ο καθηγητής Laveleye, κλπ) και Γερµανοί (Η.Κiepert, κλπ). και όλοι οι στρατευµένοι Σλάβοι. Ο Πανσλαβισµός, καλά οργανωµένος κι αποφασισµένος, πλήρωνε πάρα πολύ καλά τους πλαστογράφους, αρκεί να έφτανε στο σκοπό και τις επιδιώξεις του, όπως αυτές είχαν χαραχθεί, αποφασισθεί και δροµολογηθεί µέσα στα µεγάλα και πολυάριθµα επίσηµα Πανσλαβιστικά συνέδρια της Μόσχας και της Βουδαπέστης τα έτη 1843, 1848, 1867.

Αυτή την εποχή, το ασήµαντο τότε ελληνικό βασίλειο των 50.211 τετραγωνικών χιλιοµέτρων, µε πληθυσµό το 1861 Νικόλαος Παύλοβιτς Ιγνάτιεφ κάπου 1.096.810 κατοίκους και µε ανύπαρκτη υποδοµή, βρήκε την ευκαιρία να επισηµοποιήσει τον χάρτη του Κιέπερτ και να τον κάνει σχολικό εγχειρίδιο. Ποιος ενδιαφερόταν άλλωστε, για τον χειµαζόµενο ελληνισµό της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης που ασφυκτιούσε υπόδουλος στην µέγγενη των Οθωµανών;

Καίτοι ο Κιέπερτ, µε τον χάρτη του, αγνόησε τελείως, τον πατέρα της γεωγραφίας, τον µεγάλο Αλεξανδρινό γεωγράφο και µαθηµατικό Κλαύδιο Πτολεµαίο, κανένας Ευρωπαίος ή Έλληνας επιστήµονας δεν θορυβήθηκε σοβαρά σε µια τέτοια σοβαρή λεπτοµέρεια. Άσχετα αν τη γεωγραφική πνευµατική εργασία και σοφία του Πτολεµαίου τη δανείζονταν πια όλοι οι γεωγράφοι και χαρτογράφοι της εποχής, πριν και µετά, περί τα 1500 χρόνια. Γιατί όλοι οι γεωγράφοι και οι χαρτογράφοι της γης, όσοι ασχολήθηκαν µε τα γεωπολιτικά και λοιπά περιγραφικά στοιχεία του πλανήτη µας και ιδιαίτερα γύρω από την επίµαχη περιοχή της αρχαίας και ιστορικής Ελλάδας, δεν είχαν συνταχθεί µε το Κιέπερτ.

Ο περιβόητος νεαρός Γερµανός γεωγράφος περιφρόνησε ακόµη κι όλες τις γεωγραφικές σχολές οι οποίες άνθιζαν τότε στην Δυτική και Ανατολική Ευρώπη. Και συντάχτηκε µε τα συµφέροντα των καλοπληρωτών του Σλάβων οι οποίοι του υποσχέθηκαν και έδρα σε Πανεπιστήµιο της αρεσκείας του. Από πλευράς Ελλάδας, οι νοτιοελλαδίτες πολιτικοί και πνευµατικοί άνθρωποι της ελεύθερης Ελλάδας, µε ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, απασχοληµένοι µε τις µικροκακίες και τις προσωπικές τους πολιτικές φιλοδοξίες, έριδες και ιδιοτέλειες, δεν είχαν ούτε το χρόνο να ασχοληθούν µε τα ζωτικά θέµατα του ελληνικού έθνους, όπως κάνουν και στις µέρες µας για τα εθνικά θέµατα. Πότε, άλλωστε, ασχολήθηκε το κράτος των Αθηνών µε τα σοβαρά θέµατα εθνικής επιβίωσης; Ποτέ. Δυστυχώς.

20

Όµως έκτοτε παγιώθηκε, η πλαστογραφηµένη ονοµατολογία του τοπωνυµίου στην περιοχής µας. Πάρα πολλοί σήµερα Μακεδόνες διανοούµενοι, εφησυχασµένοι, θεωρούν την πλαστογράφηση παγιωµένη, νοµιµοποιηµένη κι «αναπότρεπτη». Κατέχονται από ένα είδος ανεξήγητου ραγιαδισµού και υποτέλειας. Ζούµε εκατό χρόνια ελευθερίας και ακόµη δεν αποκοπήκαµε από τον ενδοτισµό και το σφάξε µε αγά να αγιάσω. Δεν ξύπνησε µέσα µας η παλικαριά, η αξιοπρέπεια και η περηφάνια των προγόνων µας ώστε να κρατάµε το κεφάλι ψηλά και να σεβόµαστε τον εαυτό µας.

Εγώ όµως δεν µπορώ να συνταχθώ µε τους γραικύλους και τους συµβιβασµένους. Στα εθνικά δίκαια δεν χωρούν κανενός είδους συµβιβασµοί. Η ιστορία του λαού µας δεν είναι εµπόρευµα για διαπραγµάτευση.

Το αρχαίο βουνό Παγγαίο είναι το σηµερινό Φαλακρό;Διαπιστώσεις - Τεκµηριώσεις

Αγαπητοί συµπατριώτες,Το µεγαλύτερο ατόπηµα ή αµάρτηµα για ένα αξιοπρεπή, τίµιο και αντικειµενικό

Έλληνα πολίτη είναι να γνωρίζει την αλήθεια την ώρα που κάποιοι άλλοι την παραποιούν και την δολοφονούν κι αυτός, από σκοπιµότητα, ή από φοβικό σύνδροµο ή αδράνεια, να σιωπά. Όταν µάλιστα το αντικείµενο αυτό άπτεται εθνικών θεµάτων και προσβάλλει συµφέροντα και δίκαια του ελληνικού λαού και του έθνους µας, όταν υποτιµάται η αξιοπρέπεια και το κύρος της ελληνικής φυλής κι όλου του ελληνισµού, όταν αλλοιώνεται και πλαστογραφείτε η ιστορική αλήθεια και υπονοµεύεται η εθνική µας κληρονοµιά. Ε, τότε η αφέλεια και η ανοχή γίνεται και ποινικό αδίκηµα.

Κι όµως, ενώ το να παραδώσουµε την αιµατοβαµµένη γη των πατέρων µας, στους αιώνιους επιδροµείς του έθνους µας, θεωρείται εθνική προδοσία, αφήνουµε, µε ασύγγνωστη αφέλεια, ελεύθερη την παραπληροφόρηση και την πλαστογράφηση της ιστορικής µας κληρονοµιάς στους Έλληνες Εφιάλτες και στους ξένους πράκτορες και επιβουλείς οι οποίοι κι αλωνίζουν τον τόπο µας. Είναι ότι χειρότερο ανεχόµαστε, ως λαός, ως έθνος, ως Πολιτεία και ως άτοµα τα τελευταία χρόνια. Είναι ένας δυναµίτης στα θεµέλια του ελληνισµού. Είναι όµως και το ίδιο θανάσιµο σφάλµα όταν δεν αντιδρούµε γιατί αγνοούµε την ιστορία µας.

Βέβαια η Ελληνική κοινωνία της τελευταίας 50ετίας έχει την χειρότερη επίδοση στην ιστορική αυτογνωσία για το ιστορικό µας παρελθόν. Η ιστορία και η γλώσσα είναι η βάση πάνω στα οποία στήνεται το παρόν και το µέλλον ενός τόπου και ενός λαού. Αυτό το γνωρίζουµε όλοι. Το θεωρούµε µάλιστα ως ακατάλυτη διαχρονική αξία και παρακαταθήκη των πατέρων µας από αρχαιοτάτων χρόνων.

Η ιστορία µας διδάσκει τα πάντα, ακόµη και το µέλλον, γράφει ο Γάλλος ποιητής Αλφόνσος Λαµαρτίνος (1791-18690). Η ιστορία είναι ο δάσκαλος της ζωής, η ζωή της µνήµης, η λαµπάδα της αλήθειας, σηµειώνει ο µεγάλος Λατίνος ρήτορας και πολιτικός ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων (106-43 π.Χ.).

Αυτός που γνωρίζει ιστορία έχει αυτοπεποίθηση, έχει αισιοδοξία και περίσκεψη και διαθέτει αρκετή καρτερικότητα.

Άλλωστε µέσα από τη γνώση της ιστορίας ο εγωισµός µας ταπεινώνεται και διδασκόµαστε ότι η αµάθεια, η τεµπελιά, η ολιγωρία, η ευπιστία κι η ανανδρία, µας οδηγούν µαθηµατικά στην καταστροφή. Αντίθετα η επιµέλεια, η φρόνηση, η γενναιότητα, η σωφροσύνη, η

21

ψυχραιµία κι η σταθερότητα, είναι αξίες αναντικατάστατες, αξίες οι οποίες κοσµούν όσους γνωρίζουν και βιώνουν την ελληνική ιστορία, η οποία πάντα ωφέλησε τους ανθρώπους, µας συµβουλεύει ο αρχαίος σοφός και ιστορικός Πολύβιος (201-120 π.Χ.)

Αυτή την πραγµατικότητα κάνουν πράξη, µέσα από το εκπαιδευτικό τους σύστηµα, όλοι οι γειτονικοί µας λαοί, έχοντας ως πρωτεύον µάθηµα την ιστορία της πατρίδας τους. Την ίδια ώρα που εµείς, οι σύγχρονοι Έλληνες, κατορθώσαµε να δηµιουργήσουµε καταστροφικές αµφισβητήσεις πάνω στο κρυστάλλινο ιστορικό µας παρελθόν και έτσι να κλονίσουµε το εθνικό µας φρόνηµα σε άκρως επικίνδυνο σηµείο για την εθνική µας επιβίωση. Φτάσαµε, ώστε κάποιοι «Έλληνες», να αµφισβητούµε ακόµη και την ελληνικότητά µας!...

Γιατί όµως συµβαίνουν όλα αυτά; Γιατί, δυστυχώς, η ιστορία είναι ανύπαρκτη στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα. Κάποιοι µας την αναιρέσαν και δεν τολµούµε να τους κατονοµάσουµε και να αντισταθούµε. Γι’ αυτό άλλωστε παρατηρούνται και τέτοιες απαράδεκτες συµπεριφορές του λαού µας µέσα στο κοινωνικό σώµα. Φτάσαµε, δυστυχώς να αδιαφορούµε κι όταν ακόµα οι συνέπειες για την κοινωνία και το έθνος µας τείνουν να γίνουν ανεπανόρθωτες.

Για να πληροφορηθούµε λοιπόν αντικειµενικά κι αδιαµφισβήτητα ότι το όρος Παγγαίο είναι το εκτεταµένο ορεινό συγκρότηµα από την Καβάλα µέχρι το Φαλακρό και πιο πάνω πρέπει πρώτα- πρώτα να το αποδείξουµε. Να αποκαλύψουµε δηλαδή του λόγου το αληθές µέσα από κείµενα και χάρτες, µέσα από τα σωζόµενα τεκµήρια. Να ερευνήσουµε κάθε τι που αναφέρεται ιστορικά στο βορινό ορεινό συγκρότηµα ανατολικοβορεινά της Δράµας µε αίσθηµα ιστορικής ευθύνης, ώστε η πληροφόρησή µας να είναι αντικειµενική κι αναντίρρητη. Πρέπει λοιπόν να δούµε:

ΠΡΩΤΟΝ: Ποιοι είναι αυτοί οι έγκυροι χαρτογράφοι και γεωγράφοι οι οποίοι από την αρχαιότητα µέχρι το 1842 µ.Χ. µας πληροφορούν µε το έργο και το λόγο τους ότι Παγγαίο όρος είναι η οροσειρά από Καβάλα µέχρι πιο πάνω από το Φαλακρό; Υπάρχει, έστω κι ένας, ο οποίος να έχει διαφορετική γνώµη και ποιο είναι το όνοµα και η εθνικότητά του;

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Ποιοι από τους αρχαίους συγγραφείς, ιστορικούς, περιηγητές, καλλιτέχνες, φιλόσοφους, ρήτορες, αστρονόµους, γεωγράφους και λοιποί ειδικοί και µη, µέσα από τα γραπτά έργα τους, τα οποία γράφτηκαν την περίοδο από το 1500 π.Χ. µέχρι το 1842 µ.Χ., µας πληροφορούν άµεσα κι έµµεσα για το τοπωνύµιο Παγγαίο όρος στη µια ή στην άλλη τοποθεσία, βόρεια ή νότια του κάµπου της Δράµας. Και αναφέρουµε έµµεσα, γιατί οι άνθρωποι δεν θα µπορούσαν να φανταστούν ποτέ την κακία και τον φθόνο ένιων λαών, «πολιτισµένων», του καιρού µας οι οποίοι κάνουν εγκληµατικές πλαστογραφήσεις. Έτσι µέσα από τις τυχαίες άµεσες κι έµµεσες αναφορές τους για το βουνό Παγγαίο, τεκµαίρετε πιο είναι το αρχαίο Παγγαίο και πιο είναι το βουνό της Εικοσιφοίνισσας.

ΤΡΙΤΟΝ: Τι στοιχεία έχουµε από την ανάγνωση της αρχαίας ελληνικής µυθολογίας σχετικά µε αυτό το θέµα. Τα πρόσωπα και τα πράγµατα τα οποία καταγράφτηκαν κι αφορούν τη δική µας γεωγραφική περιοχή κι αν από τα στοιχεία αυτά βγαίνει, συγκεκριµένα, ποιο είναι το αρχαίο Παγγαίο.

ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Ποιοι άλλοι, παλαιοί και σύγχρονοι, Έλληνες και ξένοι συγγραφείς και γεωγράφοι, πλην του πλαστογράφου Εβραίου Κιέπερτ, µετά το 1842, αποστασιοποιήθηκαν από την άφρονα επίσηµη Πολιτεία µας και συνέχισαν να ονοµάζουν Παγγαίο το βουνό Φαλακρό στα έργα τους, ενώ, το βουνό απέναντι στη θάλασσα, εξακολουθούν να το ονοµάζουν Σύµβολο, όπως και είναι το πραγµατικό του όνοµα από αρχαιοτάτων χρόνων;

ΠΕΜΠΤΟΝ: Ποια κείµενα µεταγενέστερων ξένων συγγραφέων επιβεβαιώνουν τις αρχαιότατες φιλολογικές και ιστορικές καταγραφές και συνηγορούν τοιουτοτρόπως ότι το αρχαίο Παγγαίο όρος είναι το οροπέδιο από το Φαλακρό µέχρι την Καβάλα;

ΕΚΤΟΝ: Ποια νέα στοιχεία προέκυψαν, τα τελευταία χρόνια, από τυχαίες αποκαλύψεις, έρευνες κι ανακαλύψεις και από τις οποίες τεκµηριώνεται ότι το Παγγαίο είναι πράγµατι το οροπέδιο από την Καβάλα και µέχρι πιο πάνω από το Φαλακρό όρος, το οποίοι κι έχει την ψηλότερη κορυφή του στα 2.232 µέτρα, όπως επαληθεύεται κι από τον Ηρόδοτο;

22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝ-ΓΕΩΓΡΑΦΩΝ: Ποιοι είναι οι έγκυροι

χαρτογράφοι και οι γεωγράφοι από την αρχαιότητα µέχρι το 1842 µ.Χ. οι οποίοι µας δίδουν αυτές τις πληροφορίες µε το έργο και το λόγο τους; Να αναφέρουµε, αν γνωρίζουµε, έστω κι ένα, ο οποίος να έχει διαφορετική γνώµη.

Ιστορικό της χαρτογεωγραφίας:

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟΑπό το Λεύκωµα του Μουσείου Ναυτικής Παράδοσης, και το περιοδικό

«Δηµιουργίες» τεύχος 1, Δεκέµβριος 2000 µε τίτλο «Χαρτογραφία & Χαρακτικά του Ελλαδικού Χώρου. Τέχνη ή Επιστήµη;» δανειζόµαστε µέρος του επιστηµονικού λόγου του αξιόλογου επιστήµονα και δηµοσιογράφου κ. Ευάγγελο Κυριαζόπουλου (1) σχετικά µε το ιστορικό της χαρτογεωγραφίας.

«Οι χάρτες είναι το κατ’ εξοχήν µέσο µε το οποίο αποτυπώθηκε η ανθρώπινη περιπέτεια πάνω στον πλανήτη. Αποκρυπτογραφούν την εξέλιξη του πολιτισµού, τις αλλαγές τις οποίες έζησαν οι ανθρώπινες κοινωνίες στη διάρκεια των αιώνων. Πρόκειται για ένα αντικείµενο έρευνας, αλλά και ένα αντικείµενο τέχνης που µπορεί να αποκτήσει µια τεράστια συλλεκτική αξία. Πηγές άντλησης γνώσεων και πληροφοριών για χειρόγραφους και έντυπους χάρτες µε την αποτύπωση Γεωγραφία – Χαρτογραφία (Geography – Hartography) έχουµε από τον 15ο αιώνα.

»Την επιστηµονική έρευνα στη γεωγραφία την οφείλουµε στους Ίωνες µε πρώτο χαρτογράφο τον Αναξίµανδρο το Μιλήσιο µαθητή του Θαλή του Μιλήσιου. Υπήρξαν ακόµη, ο Ελλάνικος από την Λέσβο και ο Διογένης Λαέρτιος ο Απολλωνιάτης Κρης, που έζησαν τους 5ο

και 3ο αιώνα π.Χ. αντίστοιχα. »Χάρτες χαραγµένοι, προφανώς, πάνω σε ξύλο ή χαλκό, οι οποίοι έδειχναν στο µέσο

την Ελλάδα και στο κέντρο τους Δελφούς.

(1)Ο Κυριαζόπουλος Ευάγγελος είναι δηµοσιογράφος, διδάκτωρ του Πάντειου Πανεπιστηµίου µε µεταπτυχιακά διπλώµατα και πνευµατικές εργασίες και ειδικός σε ναυτιλιακά θέµατα.

»Μπορεί ο Γαλιλαίος να ανέφερε ότι η γη είναι στρογγυλή, όµως αιώνες πριν για την «στρογγυλότητα» της γης µίλησαν ο Πυθαγόρας ο Σάµιος (530 π.Χ.) και ο Παρµενίδης από την Ελέα. Την ύπαρξη χαρτών της Ιωνικής σχολής επιβεβαιώνουν όλοι σχεδόν οι κλασσικοί συγγραφείς µε αποκορύφωµα τον Αριστοτέλη (384 – 322 π.Χ.) στα «Μετεωρολογικά» του. Η χαρτογραφικής προσφορά του

23

αρχαίου ελληνικού κόσµου εγκαινιάζεται στις εκστρατείες του Μ. Ερατοσθένης ο Σάµιος Αλεξάνδρου σε καθαρά επιστηµονική βάση, µε µετρήσεις

αποστάσεων του Ευµένη. Κατά την Ελληνιστική Περίοδο η χαρτογραφία εδραιώνεται σε ευρύτερες επιστηµονικές βάσεις µε

έ ςλτ ΑρΑηοι �

πρωτεργάτες τον Δικαίαρχο από την Μεσσήνη και τον Ερατοσθένη τον Σάµιο, ο οποίος για πρώτη φορά µε επιστηµονική µέθοδο υπολόγισε την περίµετρο της γης. Με την ρωµαιοκρατία η χαρτογραφία διαδίδεται από τους Πολύβιο, τον Ποσειδώνιο (135-50 π.Χ.) και το Στράβωνα (64 π.Χ. – 21 µ.Χ.). Από το 70 π.Χ. το µάθηµα της Γεωγραφίας διδασκόταν και στα σχολεία µε την επισφράγιση της από τον Πτολεµαίο τον Κλαύδιο από την Αλεξάνδρεια. Στον Μεσαίωνα τη σκυτάλη παίρνουν από τους

Βυζαντινούς οι Δυτικοευρωπαίοι οι οποίοι αποτυπώνουν κυρίως την αρχαία Ελλάδα και τις αποικίες της µε το όνοµα «Graecia». Ένας χάρτης αυτής της εποχής βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης, «ο περίπλους της µεγάλης θάλασσας». Έκτοτε η χαρτογράφηση αποτελεί επιδίωξη οικονοµικών συµφερόντων των κρατών. Έτσι πέρα από την ναυσιπλοΐα εκτοξεύτηκε το ενδιαφέρον στα ύψη µε ραγδαία την ανάπτυξη και τελειοποίηση των χαρτών ώστε από πολιτικοί και γεωφυσικοί οι χάρτες να γίνουν και εθνογραφικοί. Την σκυτάλη παίρνουν µετά οι θαλασσοπόροι εξερευνητές µε τον Χριστόφορο Κολόµβο, τον Βάσκο Ντε Γκάµα, κ. ά. οι οποίοι βοηθούν, όπως και οι περιηγητές και διπλωµάτες στην «ανακάλυψη» και χαρτογράφηση της γης. Κυκλοφορούν στη Ρώµη και Βενετία και τη δυτική και βόρεια Ευρώπη. Και εµφανίζονται ονόµατα εκδοτών και χαρτογράφων που γίνονται γνωστά σε όλο τον κόσµο. Όπως Claudio Duchetti, Nicolo Nelli, Coronelli και G. Castaldi στην Ιταλία, αλλά και πολλοί άλλοι Γάλλοι, Γερµανοί, Ολλανδοί, Βέλγοι και Άγγλοι. Ο G. Rosaccio το 1598, ο G. Wheler, ο J. Enderlin, ο Mercator, ο Ortelius, de Jode, Hondius, Cluverious, Jan Peeters το 1664και αρκετοί άλλοι». (89)

Καταγράφονται παρακάτω οι αρχαίοι Έλληνες χαρτογεωγράφοι, όπως αναφέρονται στο ιστολόγιο Greek Surnames, διεύθυνση www.greeksurnames.blogspot.com ήτοι:

Αγαθαρχίδης ο Κνίδιος, Αγαθήµερος ο Ορθωνος, Αγαθοδαίµων ο Αλεξανδρεύς, Αγαθοκλής ο Μιλήσιος, Αγαθοκλής ο Χίος, Αγάθων ο Σάµιος, Αγάκλυτος ο Περιηγητής, Αθηνόδωρος ο Αγχιαλεύς, Ακέσανδρος ο Κυρηνεύς, Ακεστόδωρος ο Μεγαλοπολίτης, Ακουσίλαος ο Αργείος, Αλέξανδρος ο Λύχνος, Αλέξανδρος ο Μύνδιος, Αλέξανδρος ο Πολυίστωρ, Αλκέτας ο Περιηγητής, Αµµιανός ο Αντιοχεύς, Αµµώνιος ο Αλεξανδρεύς, Αµύντας ο Βηµατιστής, Αναξικράτης ο Εξερευνητής, Αναξίµανδρος ο Μιλήσιος, Αναξιµένης ο Μιλήσιος, Ανδροίτας ο Τενέδιος, Ανδροσθένης ο Θάσιος, Ανδρων ο Αλικαρνασσεύς, Ανδρων ο Τήιος, Αντιφάνης ο Θραξ Αντώνιος Διογένης, Απελλάς ο Κυρηναίος, Απελάς ο Ποντικός, Απίων ο Πλειοστονίκης, Απολλόδωρος ο Αθηναίος, Απολλωνίδης ο Νικαεύς, Απολλώνιος ο Ρόδιος, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Αππιανός ο Αλεξανδρεύς, 'Αρατος ο Κνίδιος, Αρισταγόρας ο Μιλήσιος, Αριστείδης ο Σάµιος, Αριστοκράτης ο Σπαρτιάτης, Αρµενίδας o Θηβαίος, Αρριανός ο εκ Νικοµηδείας, Αρτεµίδωρος ο Εφέσιος, Αρχίας o Πελλαίος, Αρχίλοχος ο Πάριος, Ασκληπιάδης ο Κύπριος, Αυτόλυκος ο Πιταναίος, Βαίτων ο Βηµατιστής, Βίων ο Αβδηρίτης, Βίων ο Σολεύς, Βωτθαίος o Γεωγράφος, Γέµινος ο Ρόδιος, Δαίµαχος ο Πλαταιεύς, Δηµήτριος ο Καλλατιανός, Δηµήτριος ο Σκήψιος, Δηµοδάµας ο Μιλήσιος, Δικσίαρχος ο Μεσσήνιος, Διογένης ο Κυζικηνός, Διογένης ο Σικυώνιος, Διόδωρος ο Περιηγητής, Διόδωρος ο Σάµιος, Διονύσιος ο Αλεξανδρεύς, Διονύσιος ο Βυζάντιος Διονύσιος ο Καλλιφώντος, Διονύσιος ο Περιηγητής, Διονύσιος ο Ρόδιος, Διονυσόδωρος ο Μήλιος, Εκαταίος ο Αβδηρίτης, Εκαταίος ο Ερετριεύς, Εκαταίος ο Μιλήσιος, Εκαταίος ο Τήιος, Ελλάνικος ο Λέσβιος, Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, Ερµιππος ο Καλλιµάχειος, Εύδοξος ο Κνίδιος, Εύδοξος ο Κυζικηνός, Εύδοξος ο Ρόδιος, Ευήµερος ο Μεσσήνιος, Ευθυµένης ο Μασσαλιώτης, Ευκτήµων ο Αθηναίος, Ευσέβιος ο Καισαρεύς, Εφορός ο Κυµαίος Ζήµαρχος ο Κιλίκιος, Ζηνοθέµις ο Γεωγράφος, Ζώπυρος ο Αλεξανδρεύς, Ηλιόδωρος o Αθηναίος, Ηρακλείδης ο Κριτικός, Ηρακλείδης ο Στρατηγός, Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς, Ηρωδιανός ο Αντιόχειος, Ησίοδος ο Ασκραίος, Θεοδόσιος o Τριπολίτης, Θεόποµπος ο Χίος, Ιάµβουλος ο Σύριος, Ιππαλος ο Κυβερνήτης, Ιππύς ο Ρήγιος, Ισίδωρος ο Χαρακηνός, Ιστρος ο Καλλιµάχειος Ιωάννης Μαλάλας, Κλείταρχος ο Μακεδών, Κλεοµήδης ο Κοσµογράφος, Κλέων ο Σικελιώτης, Κόνων ο Σάµιος, Κοσµάς ο Ινδοκοπλεύστης, Κράτης ο Μαλλώτης, Κτησίας ο Κνίδιος, Κτησιφών ο Γεωγράφος, Κωλαίος ο Σάµιος, Λύκος ο Ρηγίνος, Μαρίνος ο Τύριος, Μαρκιανός ο Ηρακλειώτης, Μαρσύας

24

ο Πελλαίος, Μεγασθένης ο Ιων, Μενεκλής ο Αθηναίος, Μενεκράτης ο Ελαϊτης, Μένιππος ο Περγαµεύς, Μνασέας ο Πατρεύς, Νέαρχος ο Κρης, Νίκανδρος ο Θυατειρηνός, Νικίας ο Μαλλώτης, Νύµφις ο Ηρακλειώτης Νυµφόδωρος ο Συρακούσιος, Ξεναγόρας ο Ηρακλειώτης, Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, Ξενοφών o Αθηναίος, Ξενοφών ο Λαµψακηνός, 'Οµηρος, Ονησίκριτος ο Αιγινεύς Οφέλας ο Κυρηναίος, Πάππος ο Αλεξανδρεύς, Πατροκλής ο Μακεδών, Παυσανίας ο Περιηγητής, Πλάτων ο Αθηναίος, Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς, Πολέµαρχος ο Κυζικηνός, Πολέµων ο Περιηγητής, Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης, Πολύκλειτος ο Λαρισαίος, Ποσειδώνιος ο Απαµεύς, Προκόπιος ο Καισαρεύς, Πρωταγόρας ο Περιηγητής, Πτολεµαίος Κλαύδιος, Πυθέας ο Μασσαλιώτης, Ριανός ο Βηναίος, Σεραπίων ο Αντιοχεύς, Σιµµίας ο Ρόδιος, Σιµωνίδης ο Μεροεύς, Σκύλαξ ο Καρυανδεύς, Σκύµνος ο Χίος, Στέφανος ο Βυζάντιος, Στράβων ο Αµάσειος, Σωκράτης ο Αργείος, Σώσανδρος ο Κυβερνήτης, Τεύκρος ο Κυζικηνός, Τίµαιος ο Ταυροµένιος, Τιµοσθένης ο Ρόδιος, Τιµοχάρης ο Αλεξανδρεύς, Φερεκύδης ο Αθηναίος, Φιλήµων ο Περιηγητής, Φίλων ο Γεωγράφος, Φιλωνίδης ο Χερσονάσιος, Χάρων ο Λαµψακηνός.

Κλαύδιος Πτολεµαίος

Η µεγαλύτερη µορφή του αρχαίου κόσµου στην εξέλιξη της γεωγραφίας και της χα-ρτογραφίας ήταν ο Έλληνας αστρονόµος και µαθηµατικός Κλαύδιος Πτολεµαίος ο Αλεξα-νδρεύς, ο οποίος αφιέρωσε πολλά χρόνια µελετώ-ντας στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Ο Πτολεµαίος απεικόνισε το 150 µ.Χ. τον τότε γνωστό κόσµο σε χάρτη, ο οποίος θεωρείται ως ο τελειότερος της εποχής του, ενώ συνέγραψε και το οκτάτοµο µνηµειώδες έργο «Γεωγραφίας Υφήγη-σις», που αποτελούσε την επιτοµή των µέχρι τότε συσσωρεµένων γεωγραφικών γνώσεων. Ο πρώ-τος τόµος περιείχε βασικές αρχές της χαρτογραφί-ας και της δοµής της γήινης σφαίρας, ενώ στους επόµενους έξι τόµους περιλαµβάνονταν 8.000 περίπου τοπωνύµια, καθώς και οι γεωγραφικές τους συντεταγµένες κατά προσέγγιση, µε βάση παλαιότερους χάρτες και πληροφορίες ταξιδιωτών.

Όµως καταγράφοντας τους αντιπροσωπευτικότερους γεωγράφους-χαρτογράφους, ας ξεκινήσουµε από την αρχαιότητα και µέχρι την χρονολογία ορόσηµο, το έτος 1842, έτος κατά το οποίο εκδόθηκε κι ο χάρτης του Γερµανού Ερρίκου Κιέπερτ. Ας δούµε τους χάρτες. Ο χάρτης του Κλαύδιου Πτολεµαίου (108-168µ.Χ.), του µεγάλου αυτού Αλεξανδρινού αστρονόµου, µαθηµατικού και γεωγράφου. Θεωρείται άλλωστε ο θεµελιωτής της γεωγραφικής επιστήµης και οι θεωρίες του ίσχυσαν χωρίς αµφισβήτηση για 1.500 χρόνια. Τα χειρόγραφά του µεταφέρθηκαν τον 12ο αιώνα στην Ιταλία και µεταφράστηκαν στα λατινικά από τον Jacop Angelo το 1406. Από το 1475 µέχρι το 1883 γίνονται 52 εκδόσεις των γεωγραφικών χαρτών του. Ο Κικέρων τον ονοµάζει πατέρα της Γεωγραφίας. Ο χάρτης του, που µας αφορά, τυπώθηκε το 1482 και το 1578 και παρουσιάζει τις ελληνικές περιοχές στη βαλκανική όπως ονοµαζόντουσαν κατά την αρχαιότητα. Στην Οδοµαντική και την Ηδωνική χώρα βρίσκονται οι Φίλιπποι και πάνω από τους Φιλίππους το «Πάγγαιον» όρος. Κλαύδιος Πτολεµαίος

25

Πρέπει να πούµε εδώ ότι ο πατέρας της γεωγραφίας Πτολεµαίος προσδιορίζει την ακριβή γεωγραφική θέση των Φιλίππων µε βάση κάποιες γεωγραφικές συντεταγµένες, δηλαδή µας δίνει 50o,45 το ανατολικό µήκος και 41o,55 το βόρειο πλάτος και τη γεωγραφική θέση των Κρηνίδων, κάτι που επιβεβαιώνεται επιστηµονικά και σήµερα. Αµέσως µετά, ανατολικά, τοποθετεί το Παγγαίο όρος.

Εκδόσεις των χαρτών της Αρχαίας Ελλάδας σε χαλκογραφία διαστάσεων 46χ35,5 του Πτολεµαίου έκαναν οι G. Mercator και J. Hondius. Τον χάρτη εκτύπωσε ο Λέυντεν το 1618 και ο ίδιος χάρτης έκανε έκδοση το 1695 στην Ουτρέχτη. Θα µπορούσα να πω πάρα πολλά για την αξιοπιστία και το ιστορικό του µεγάλου αυτού γεωγράφου µας. Ο Στράβωνας τον αναφέρει ως «συγγραφέα της γεωγραφικής αφηγήσεως µέσα σε οκτώ βιβλία» και που έχει καταγράψει σηµαντικό επιστηµονικό έργο. (64 σελ. 17)

Όµως ο πρώτος εικονογραφηµένος χάρτης της αρχαίας Ελλάδας του Κλαύδιου Πτολεµαίου τυπώθηκε το 1477 στην Μπολώνια (Μ.CCCC.LXXVII).

O Πτολεµαίος έλαβε τις πρώτες γνώσεις του για τη γεωγραφία από τον πρώτο χαρτογράφο της αρχαιότητας, τον φιλόσοφο Αναξίµανδρο τον Μιλήσιο (610-547 π.Χ.).

Γεωγραφικός χάρτης της Ελλάδος / Συνταχθείς υπό Φ. Κίπερτ και Ο. Μέλχιγκ. Creator Kiepert Heinrich(1818-1899) έκδοση Ελευθερουδάκη Αθήνα 1921

Ο Στράβων µας πληροφορεί ακόµη πως ο µεγάλος γεωγράφος και φιλόσοφος Ερατοσθένης λέει ότι «δύο ήταν οι πιο αξιόλογοι και οι πιο έµπειροι στη φιλοσοφία. Ο Αναξίµανδρος, ο µαθητής και συµπολίτης του Θαλής και ο Εκαταίος ο Μιλήσιος. Ο µεν πρώτος εξέδωσε ένα γεωγραφικό χάρτη, ο δε δεύτερος άφησε σύγγραµµα το οποίο πιστοποιεί ότι ο χάρτης ήταν του Αναξίµανδρου, όπως συµπέρανε κι από τα άλλα συγγράµµατά του.»

26

Ποιος όµως ήταν ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος; Μαθηµατικός, Φυσικός, Γεωγράφος, Αστρονόµος, Ιστορικός και Φιλόλογος. Όλα αυτά

ήταν ο Ερατοσθένης ο οποίος έζησε το 276-194 π.Χ. και σπούδασε και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια. Ήταν για 40 χρόνια διευθυντής της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου ταξινόµησε όλη την τότε µαθηµατική βιβλιογραφία και ήταν σπουδαίο το έργο του σε όλα τα προβλήµατα της γραµµατείας ώστε να διευκολύνονται άµεσα οι προσερχόµενοι ερευνητές.

Ελάχιστα σώθηκαν από το µεγάλο έργο του. Όπως, α. «Χρονογραφίαι», από 9 βιβλία όπου γίνεται χρονολογική ταξινόµηση ανθρώπων και γεγονότων. β. «Γεωγραφικά», από 3 βιβλία µε την ιστορία της Μαθηµατικής γεωγραφίας, γ. «Περί της Αρχαίας κωµωδίας», κριτική, ιστορία και χρονολόγηση. δ. «Καταστερισµοί», µια µελέτη των αστερισµών. ε. «Περί Μεσοτήτων» µια µελέτη της Αριθµητικής, Γεωµετρικής και Αρµονικής αναλογίας.Στα «Γεωγραφικά» του έκανε ακριβή µαθηµατική

µέτρηση της περιµέτρου της Γης, µε την βοήθεια σκιοθηρικών γνωµόνων. Την µέτρησε στα 39.400-41.000 km έναντι της πραγµατικής που είναι 40.000 km (Κλεοµήδης, Στράβων).σ Κατασκεύασε τον <Ερατοσθένης ο Κυρηναίος πρώτο παγκόσµιο

µαθηµατικό χάρτη, τότε, της οικουµένης, τον οποίο σχεδίασε πάνω σε ένα πλέγµα καθέτων ευθειών (µεσηµβρινών και παραλλήλων κύκλων), αξιοποιώντας τις πληροφορίες των γεωγραφικών έργων της βιβλιοθήκης και των έργων των συνοδών του Μ. Αλεξάνδρου στην εκστρατεία της Ασίας. Άνθρωπος της προσφοράς δεν άντεξε την τύφλωσή του στα 82 του χρόνια και πέθανε αφού αρνήθηκε να δεχτεί οποιασδήποτε τροφή.(δες Βικιπαίδεια)

Ο Πτολεµαίος, λοιπόν, στηρίχτηκε στους αρχαίους χαρτογράφους, όµως χρησιµοποίησε και τις γνώσεις τις οποίες απέκτησε διαβάζοντας και τον θεµελιωτή της µαθηµατικής γεωγραφίας, τον σύγχρονό του χαρτογράφο Μαρίνο τον Τύριο, ο οποίος είχε καθορίσει και το γεωγραφικό µήκος µε βάση τον µεσηµβρινό ο οποίος περνούσε από την νήσο Φέρροου. Το νησί αυτό βρίσκεται στο σύµπλεγµα των Κανάριων νήσων.

Ο Κλαύδιος Πτολεµαίος ίσως και να σχεδίασε και χάρτες χειρόγραφους, αφού έζησε τον δεύτερο αιώνα µ. Χ.. Όµως είναι σίγουρο ότι κατέλειπε και συγγραφικό έργο όπου µέσα στα κείµενα, όπως είναι η «Γεωγραφική Υφήγησις», αποτυπώνεται, η «πληρέστερη παρουσίαση των γεωγραφικών γνώσεων εκείνης της εποχής». Αυτή τη δουλειά του την ονοµάσανε αργότερα «γεωγραφία» και «κοσµογραφία». Αποτελείται από οκτώ βιβλία και 26 συνολικά χάρτες, οι οποίοι είναι 10 της Ευρώπης, 4 της Αφρικής και 12 της Ασίας. (64 σελ.15)

Οι Βυζαντινοί χαρτογράφοι, µε βάση το έργο του Πτολεµαίου, σχεδίασαν τους χάρτες τους και τους οποίους µετέφεραν, µετά την πτώση του Βυζαντίου, στη Δύση στην οποία και κατέφευγαν.

Τον 15ο αιώνα, οι χάρτες αυτοί της αρχαίας Ελλάδας, εκδόθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες σε χαλκογραφία. Στη Ρώµη το έτος 1478, στη Φλωρεντία το 1482 κι ένας ξυλόγλυπτος χάρτης στο Ουλµ της Γερµανίας το 1482. Ακολούθησαν στο Στρασβούργο το 1513, στη Λυών της Γαλλίας το 1535, στη Βιέννη το 1541, στην Ολλανδία το 1578, στην Ιταλία τα έτη 1548, 1562, 1596, στη Γερµανία το 1545, και άλλοι χάρτες σε άλλες χώρες.

Πρέπει να πούµε ακόµη, για την ιστορία, ότι η χαρτογράφηση του αρχαίου ελληνικού χώρου, την οποία ονόµασαν ελληνική χωρογραφία, συγκέντρωσε το πολύ ενδιαφέρον όλων των Ευρωπαίων χαρτογράφων µέχρι τα µέσα του 19ου αιώνα. Κι αυτό, επειδή η Ελλάδα θεωρείτο το επίκεντρο του τότε γνωστού κόσµου µέσα στη λεκάνη της Μεσογείου. Άλλωστε η διάδοση σε όλη την Ευρώπη των αρχαίων ελληνικών κειµένων και η εντυπωσιακή επίδραση των Ελλήνων αρχαίων επιστηµόνων πάνω στην ευρωπαϊκή κουλτούρα, που την ανέδειξαν πρωτίστως ξένοι, κυρίως Γερµανοί επιστήµονες, έφεραν την ευεργετική Αναγέννηση στη Δυτική Ευρώπη και τους Ευρωπαίους ερευνητές και προσκυνητές στις πατρίδες των µεγάλων Ελλήνων διανοητών της αρχαιότητας. Ήρθαν λοιπόν οι ξένοι διανοητές και γνώρισαν τους τόπους όπου έζησαν οι σοφοί Έλληνες πνευµατικοί άνδρες και διδάσκαλοι κατά την κλασσική αρχαιότητα.

Η περιοχή της Ελλάδας τότε, ενδοχώρα και νησιωτική, προσείλκυσε πληθώρα χαρτογράφων και ερευνητών. Οι ξένοι επιστήµονες, µε τα έργα τους, εξυπηρετούσαν πρωτίστως τις ναυτικές δυνάµεις της εποχής εκείνης οι οποίες συναγωνίζονταν ποια απ΄ όλες

27

να ελέγξει καλύτερα, κατά τον επωφελέστερο οικονοµικά τρόπο, τον πλούσιο κι αναπτυσσόµενο κόσµο των µεσογειακών παραλίων.

Οι χάρτες που εκτυπώθηκαν, στις αρχές, διατηρούσαν την Πτολεµαιϊκή ιστορική ακρίβεια. Βασίζονταν στα αρχαία συγγράµµατα και την ιστορική δεοντολογία. Σε δεύτερη φάση µετεξελίχτηκαν. Έδιδαν τώρα ακόµη περισσότερα πραγµατικά στοιχεία των αρχαιοελληνικών περιοχών και τα οποία στοιχεία αντλήθηκαν µετά από τις επιτόπιες περιηγήσεις των ταξιδιωτών, των εµπόρων και των λόγιων µε τη βοήθεια πάντα των αρχαίων ελληνικών φιλολογικών συγγραµµάτων.

Την ονοµατολογία των τοπωνυµίων στους χάρτες απέδιδαν µε τα αρχαία και τα νεότερα στοιχεία, αλλά στη δική τους γλώσσα, ανάλογα µε τη χώρα έκδοσης των χαρτών και τους κατοίκους οι οποίοι θα έκαναν χρήση τους γεωγραφικούς χάρτες. Έτσι τυπώθηκαν στα λατινικά, στα τουρκικά, στα γαλλικά, στα αραβικά, στα γερµανικά, κλπ. Με τον τρόπο αυτό αναπτύχθηκαν γρήγορα σχολές χαρτογραφίας κι αναδείχτηκαν Ευρωπαίοι γεωγράφοι µεγάλου βεληνεκούς µέσα στο χρονικό διάστηµα από το 1477 µέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα.

Οι χάρτες, ανάλογα µε τη χώρα, από την οποία προέρχονταν, έπαιρναν τα χαρακτηριστικά του κράτους καταγωγής και το στυλ του επώνυµου χαρτογεωγράφου δηµιουργού. Αρκετοί χάρτες διακρίνονταν για την επιστηµονική τους πληρότητα, την τεχνική τους αρτιότητα και την καλλιτεχνική επιδεξιότητα των δηµιουργών τους.

Ο Κλαύδιος Πτολεµαίος είναι ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο κινήθηκαν όλες οι σχολές της βόρειας Ευρώπης, της Δυτικής και της Κεντρικής, αλλά και των λαών της Μεσογείου. Οι σχολές είχαν και τις κάποιες ιδιαιτερότητές τους. Παρακολουθώντας τους χάρτες αυτούς, οι οποίοι χαράχτηκαν πάνω σε χαλκό και ξύλο ή ζωγραφίστηκαν πάνω σε υφάσµατα και περγαµηνές κι αργότερα τυπώθηκαν σε χαρτί, διαπιστώνουµε ότι µέχρι το έτος 1500 µ.Χ. οι χαρτογράφοι απεικόνιζαν τα σηµαντικότερα βουνά της Βαλκανικής µε βάση τον όγκο, το ύψος, την έκταση και την ιστορική σηµαντικότητα του κάθε βουνού. Προφανώς παραλείφθηκαν τα ήσσονος ιστορικής σηµασίας βουνά, οι λοφίσκοι και οι µικρές οροσειρές.

Θα µπορούσα, έτσι δειγµατοληπτικά, να αναφέρω ορισµένους χάρτες καθώς και τους γεωγράφους και χαρτογράφους οι οποίοι τους φιλοτέχνησαν κατά την περίοδο, από το 1400 µέχρι το επίµαχο διάστηµα 1842 µ.Χ., οπότε και εκδόθηκε και κυκλοφόρησε ο χάρτης του H. Kiepert.

Αν προσέξουµε, µε πολύ προσοχή, τους χάρτες διαφόρων σχολών, θα κάνουµε την διαπίστωση, ότι σε ποσοστό σχεδόν 100% µνηµονεύεται η ονοµατοθεσία της οροσειράς Λεκάνης-Φαλακρού ως Pangaus mons ή Pangoeus mons και παραλείπονται οι οροσειρές του Συµβόλου και του Δύσωρου (Μενοίκιου) όρους, θεωρούµενες, ίσως, ως µη αξιόλογοι ορεινοί όγκοι και ίσως, όχι τόσο έντονα ιστορικοί χώροι.

Οι χάρτες βόρεια και ανατολικά της Δράµας καταγράφουν, κατά το πλείστον, το όρος Παγγαίο. Αλλά κανένας τους, εντελώς κανένας τους, δεν αναγράφει πάνω στη θέση του σηµερινού βουνού της Εικοσιφοίνισσας τη λέξη Pangaus mons ή Pangoeus mons. Κι όταν σε κάποιο χάρτη βρίσκουµε κάποιο τοπωνύµιο, αυτό που τελικά διαβάζουµε, είναι Emboli, που σηµαίνει Σύµβολο.

Παράδειγµα, ο χάρτης του Giacomo Cantelli του έτους 1638, του J.B.B. D’ Annille, χάρτης του 1756, του Choisel Couffier του έτους 1782, ο χάρτης του I B. De Bouge του 1772, κλπ.

Ας δούµε ορισµένους χάρτες µε το όνοµα Pangaus ή Pangoeus mons πάνω στην οροσειρά του Φαλακρού-Λεκάνης.

Της ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του υδρογράφου από την Γένοβα Francesco Maria Leuanto, που εκδόθηκε το 1683 στη Γένοβα. Του Βενετσιάνου Μ. V. Coronelli (1650-1718), επίσηµου χαρτογράφου της Γαληνοτάτης Δηµοκρατίας της Βενετίας. Μία ωραία χαλκογραφία χάρτη της Νέας Ελλάδος που εκδόθηκε στη Βενετία το 1696 διαστάσεων 61 επί 45 εκατοστά και παρουσιάζει έντονα τα βουνά από Φιλίππους και πάνω. Του Francesco Maria Levanto που εκδόθηκε στη Γένοβα το 1683. Άλλοι εκπρόσωποι, Fernando Bertelli, Gian Francesco Camocio, Giacomo Castaldi και Gioseppe Rosaccio (16ος αι.),Fancesco Piacenza (17ος αι.), Antonio Zatta (18ος αι.) κ. ά

Της ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του J. Senex, εκδόσεως του έτους 1721 σε χαλκογραφία 57 επί 48,5 εκατοστά και περιλαµβάνεται στη συλλογή του «A new general Atlas». Του Βernard Randolph, χάρτης που εκδόθηκε το 1668 και το 1687. Άλλοι

28

εκπρόσωποι, John Speed, Emanoel Bowen, Mathew Carey, Thomas Kitchin G. Sandys (1610), G. Wheler (1682), Pitton de Toornefort (1700), Choisel Gooffier (1782-1822) , κ.ά.

Της ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του Mathias Seutter (1678-1757) που τυπώθηκε το 1730 και περιλαµβάνεται στην συλλογή «Αtlas Novus». Είναι ο χάρτης της Ελλάδας σε χαλκογραφία 58 επί 49 εκατοστών. Άλλοι εκπρόσωποι, Sebastian Monster (16ος αι.), Matthaeos Merian, Philip Cloverios (17ος αι.), Johann Baptist Homann, Tobias Conrad Lotter, J. J. Reilly κ.ά. (18ος αι.) κ.α.

Γενικός χάρτης της «Νοτιοανατολικής Χερσονήσου», του χαρτογράφου Heinrich Kiepert, Βερολίνο, 1881.

29

Της ΟΛΛΑΝΔΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του Corn. Blaeu (1610-1642) από το Άµστερνταµ ο οποίος και εκδίδει πολλούς χάρτες της Ελλάδας µέσα στη συλλογή «Atlas major sive Cosmographia Blauiana» το 1662. Έχουµε τη χαλκογραφία 50 επί 41 εκατοστά της Μακεδονίας, Ηπείρου και Αχαΐας και τον χάρτη της µεγάλης Ελλάδας του Βυζαντίου. Χάρτης του Huych Allard (....-1691) έτους 1665 και του χαρτογράφου και εκδότη Frederick de Wit (1616-1698) από το Άµστερνταµ που εξέδωσε το 1670 στο Άµστερνταµ τον Άτλα minor, το 1675 τον Zee Atlas και το 1690 τον Atlas Major στον οποίο περιλαµβάνεται και η Ελλάδα. Άλλοι εκπρόσωποι, από την ολλανδική σχολή. Όπως οι χάρτες του θεµελιωτή της και επονοµαζόµενου «Νέου Πτολεµαίου» Gerard Mercator (1512-1594) µε τις διάφορες εκδόσεις του Άτλαντά του 1590-1641. Χάρτες των Gerard και Cornelis de Jode και Petros Bertios (16ος αι.), Βlaeo (Willem, Johannes και Cornelis), Jodocos Hondios, Jodocos Janssonios, Johannes Laorenberg, Nicolas Visscher και Frederick de Wit, στον οποίο οφείλονται οι πιο διακοσµηµένοι χάρτες του ελληνικού χώρου (17ος αι.), κ.ά.

Της ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του Nicolas de Fer (1646-1720), που ήταν βασιλικός χαρτογράφος. Ο χάρτης του εκδόθηκε στο Παρίσι το 1715. Ο βασιλικός γεωγράφος αβάς Abbe Michel Antonio Baudrand (1633-1700) έκανε σε χαλκογραφία χάρτη της Ελλάδας κι εκδόθηκε στο Παρίσι το 1716 από τον A.H. Jaillot διαστάσεων 0,55.0,46. Χάρτης που χρησιµοποιήθηκε ευρύτατα. Ο Jean Baptiste Nolin (1657-1725), εκδότης, χαράκτης και χαρτογράφος έκανε έκδοση τον χάρτη του της Ελλάδας το έτος 1699. Και δυο χάρτες επηρεασµένοι από τον Πτολεµαίο. Ο ένας εκδόθηκε το 1578 και ο άλλος το 1482. Άλλοι εκπρόσωποι, πατέρας και γιος Nicolas Sanson, Goillaome Delisle, alexis-Hobert Jallot Joseph Roox, και Jean Denis Barbier do Bocage, αλλά και άλλων, λιγότερο γνωστών, όπως οι J. B. d'anville, J. N. Bellin, G. Robert de Vaogondy (18ος αι.) κ.ά.

Της ΒΕΛΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του Abraham Ortelius (1527-1598) Φλαµανδού από το Άουγκσµπουργκ. Χαρτογράφος, εκδότης και ζωγράφος στην Αµβέρσα. Γνώριζε ελληνικά, λατινικά και µαθηµατικά. Ταξίδευσε σε πολλές χώρες κι αφιερώθηκε στις φιλοσοφικές αρχαίες γεωγραφικές µελέτες. Στις 20 Μαΐου 1570 εκτύπωσε την πρώτη έκδοση του χάρτη του τον οποίο από το 1570 ως το 1612 εξέδωσε 42 φορές σε επτά γλώσσες. Στις 20.5.1570 εκτύπωσε τον πρώτο σύγχρονο άτλαντα «Theatrum Orbis Terrarum» µε 70 χάρτες. Ακολούθησαν 40 εκδόσεις σε 7 γλώσσες.

Της ΟΛΛΑΝΔΙΚΗΣ ΦΛΑΜΑΝΔΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ: Χάρτης του Φλαµανδού µαθηµατικού και γεωγράφου Γεράρδου Kramer ή Μερκάτωρ (G. Mercator) Θεωρείται ο µεγαλύτερος γεωγράφος της Ευρώπης. Ήταν στην υπηρεσία του Καρόλου Ε’ (1500-1558) αυτοκράτορα της Γερµανίας. Κατασκεύασε αστρονοµικά και γεωγραφικά όργανα, ναυτιλιακούς χάρτες και χάρτες της Ευρώπης και των άλλων ηπείρων. Ο χάρτης της Νέας Ελλάδος πρωτοεκτυπώθηκε το 1590 και η καλή του έκδοση έγινε το 1633 σε χαλκογραφία 47χ36,5.

Από χαρτογράφους-γεωγράφους και εθνογράφους των παραπάνω Ευρωπαϊκών σχολών έχουµε και χάρτες µε κάθε λεπτοµέρεια οι οποίοι φέρουν όχι µόνο την οροσειρά της Λεκάνης-Φαλακρού µε το τοπωνύµιο Παγγαίο, αλλά και οι κάτοικοι του οροπεδίου καταγράφονται ως Παγγαίοι και στην περιοχή του Παρανεστίου αναφέρονται ως κάτοικοι οι Πιέριοι Θράκες, οι οποίοι, δοθέντος, ζούσαν και µέχρι τις εκβολές του Νέστου.

Διαβεβαιώνουµε λοιπόν, µε κάθε ειλικρίνεια, τους αναγνώστες µας ότι για το επίµαχο διάστηµα, ήτοι από το 1400 µέχρι και 1842, ψάχνοντας, δεν βρήκαµε µέχρι σήµερα ούτε έναν, έστω έναν χάρτη για δείγµα, στον οποίο να φέρεται το όνοµα Παγγαίο στην περιοχή του όρους Συµβόλου, στην τοποθεσία δηλαδή του σηµερινού Παγγαίου της Εικοσιφοίνισσας.

30

Και το παράδοξο. Παρά την επικράτηση και καθιέρωση των πλαστογραφηµένων τοπωνυµίων, σε σύγχρονους χάρτες, βρήκαµε και τοπωνύµια µε την ορθή τους καταγραφή. Παγγαίο όρος στη θέση του σηµερινού Φαλακρού όρους. Βέβαια ήταν τολµηρή αυτή η καταγραφή από ανθρώπους οι οποίοι µελέτησαν καλά γεωγραφία και ιστορία και δεν παρασύρθηκαν από τον Γερµανό πλαστογράφο, το ελληνικό κατεστηµένο και την εγκληµατική ελληνική γραφειοκρατία κι ολιγωρία.

Άλλωστε όλοι αυτοί οι ξένοι, οι οποίοι κατέγραψαν ιστορικά και γεωγραφικά, σωστά το τοπωνύµιο του Παγγαίου όρους πάνω στην αρχική του θέση, δεν το έκαναν για να ευχαριστήσουν τους Έλληνες ραγιάδες και εµάς τους Δραµινούς, Καβαλιώτες και Ξανθιώτες απογόνους τους των αρχαίων Θρακών. Άλλωστε εµείς οι απόγονοι ήµαστε χαµένοι στο έρεβος, µιας νύχτας 540 χρόνων, Τουρκικής σκλαβιάς. Οι ευσυνείδητοι και συνεπείς αυτοί επιστήµονες απλά αποτύπωσαν την ιστορική πραγµατικότητα. Και θα ήταν ίσως παραλογισµός, αν οι σύγχρονοι Έλληνες, κυρίως εµείς οι Δραµινοί, παραβλέπαµε εντελώς κι ακατανόητα ολόκληρη την επιστηµονική κοινότητα της Ευρώπης και δικαιώναµε την ολιγωρία και την εθνική αναλγησία ενός ολόκληρου παρακµιακού ελληνικού κράτους µε ανύπαρκτη δηµόσια διοίκηση, που άλλωστε, µας συνήθισε σε εγκληµατικές παραλείψεις ακόµη και στις µέρες µας.

Μη ξεχνάτε το Μακεδονικό, µη λησµονάτε το Βορειοηπειρωτικό και το Κυπριακό, αλλά και ποιος µπορεί να ξεπεράσει το δράµα των Ελλήνων της Πόλης, των νησιών µας, της Ίµβρου και της Τενέδου κι όχι µόνο. Ίσως κάποτε πρέπει κάποιοι πολιτικοί και δηµόσιοι υπάλληλοι να λογοδοτήσουν, γιατί ολιγώρησαν και γιατί δεν έκαναν ως όφειλαν το αυτονόητο καθήκον τους. Να υπηρετήσουν την ελληνική κοινωνία, το έθνος και το λαό.

Θα αδικούσαµε όµως πολλούς επώνυµους πνευµατικούς ανθρώπους της εποχής εκείνης. Γνήσιοι, προβληµατισµένοι, Έλληνες πατριώτες. Εντόπισαν στον χάρτη του Γερµανού γεωγράφου Κιέπερτ πλέον των 60 λαθών κι αντέδρασαν έντονα. Ήταν κυρίως άνθρωποι που κατάγονταν από τις περιοχές τις οποίες ...έπληξε ο ανενδοίαστος ξένος καθηγητής. Ήταν Μακεδόνες και Θρακιώτες. Η αντίδραση όµως άργησε πολύ να εκδηλωθεί. Επαναστάτησαν αφού πλέον απελευθερώθηκε από τους Τούρκους και τους Βουλγάρους η περιοχή µας.

Ο σύγχρονος Πραβιώτης ιστορικός Φώτης Σκαλίδης χαρακτήρισε τον Γερµανό επιστήµονα «κατάπτυστο» και σηµείωσε ότι ο ξένος γεωγράφος µε το επιστηµονικό του κύρος προσπάθησε να «εξυπηρετήσει βουλγαρικούς σκοπούς».

Όµως την έκδοση στα ελληνικά του χάρτη του Kiepert ανέλαβε «ο Σύλλογος προς διάδοση των ελληνικών γραµµάτων» το 1869 κι έγινε έτσι άθελά του φερέφωνο των Σλάβων πλαστογράφων. Το ίδιο δεν έκανε άλλωστε και το Κουµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδας µε το Μακεδονικό και εξήντα χρόνια τώρα δεινοπαθεί ο ελληνισµός; Η ιστορία αµείλικτη τιµωρεί όλους τους ανιστόρητους λαούς.

Ο Σταύρος Μερτζίδης το 1885 δεν δίστασε να γράψει ότι «δεν πρέπει να δίδει κανείς µεγάλη πίστη στους πίνακες και τους χάρτες του κ. Η. Kiepert γιατί έκανε πολλές παραλλαγές θέσεων...». Καίτοι, όπως γνωρίζουµε, ο αξιόλογος γιατρός του τουρκικού στρατού και πνευµατικός άνθρωπος είχε προσωπικές φιλικές σχέσεις µε τον Γερµανό επιστήµονα.

Αντιδράσεις εξέφρασαν ακόµη, ο Θρακιώτης ερευνητής Βλάσης Σκορδέλης το 1887, προφανώς για τα λάθη που αφορούσαν την περιοχή της Θράκης, ο καθηγητής Στίλπων Κυριακίδης (1887-1964) για λάθη που αφορούσαν την περιοχή της Ξάνθης και πολλοί άλλοι. Παρά ταύτα, το λάθος και η ολιγωρία της ελληνικής κρατικής µηχανής είναι το εγκληµατικό µέρος που µας πονά. Οι ανάλγητες διοικητικές δοµές της χώρας όχι µόνο δεν συγκινήθηκαν, αλλά και δεν ΒΛΑΣΗΣ

ΣΚΟΡΔΕΛΗΣ ερεύνησαν καν το θέµα. Αλλά πώς θα µπορούσαν να παραδεχτούν την επιπολαιότητά τους αφού χωρίς επιφύλαξη καθιέρωσαν τον χάρτη ενός πλαστογράφου ως σχολικού εγχειριδίου των ελληνοπαίδων; Πότε άλλωστε παραδέχτηκε, έστω κι ένα λάθος του, το αθηνοκεντρικό κράτος, µέσα στις ατέλειωτες φορές κατά τις οποίες έβλαψε το Έθνος; Μέσα στο έτος 2007, ζήσαµε την παραποίηση της ελληνικής ιστορίας από ανθρώπους του παιδαγωγικού ινστιτούτου οι οποίοι τάχθηκαν να ελέγχουν σχολικά εγχειρίδια. Οι εσωτερικοί Εφιάλτες επανειληµµένα κι ατιµώρητα ζηµίωσαν, ζωτικά εθνικά συµφέροντα του ελληνισµού και λεηλάτησαν την ψυχή και την νοηµοσύνη του λαού µας.

31

Πότε ζήτησε συγνώµη η επώνυµη Πολιτεία για τις παραλείψεις της; Πότε τιµωρήθηκε κάποιος επώνυµος παράνοµος; Ουδέποτε!....

Θα άξιζε τον κόπο όµως να παραθέσω τους βασικότερους εκπροσώπους των χαρτογραφικών σχολών οι οποίοι αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη και κατασκεύασαν τους πολιτικούς, γεωφυσικούς και εθνογραφικούς χάρτες της αρχαίας και νέας Ελλάδας µε την αντικειµενικότητα και την ιστορική συνέπεια και επιστηµονική ευσυνειδησία που τους διακρίνει. Χάρτες µε την ηπειρωτική Ελλάδα και µε τα νησιά, νησίδες και κοµµάτια γης σε όλο το αρχιπέλαγος της Μεσογείου όπου η Ελληνική Επικράτεια.

Χάρτες οι οποίοι διακρίνονται για την επιστηµονική και ιστορική τους πληρότητα, την καλλιτεχνική τους αξία και την επιδεξιότητα και ευαισθησία του καλλιτέχνη.

ΙΤΑΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: G.A.Valasore, έργα του σώζονται στην εθνική βιβλιοθήκη της Βιέννης Valgrisi,

Bertelli, Ducheto, Salamanca, και Luchinus. Πιο σύγχρονος και τελειότερος είναι ο χάρτης του Πεδεµόντιου χαρτογράφου και κοσµογράφου Giacomo Castaldi (1500-1565) που σχεδίασε το 1548 κι εκδόθηκε µετά το θάνατό του. Είναι Πτολεµαιϊκός χάρτης της Ελλάδας που έχει µέσα 357 αρχαίες λέξεις και βέβαια το Παγγαίο στο Φαλακρό. Ακολούθησαν χάρτες του F.Bertelli, G. E. Gamocio, C. Ducheto, P.Fortani, A. Lafreri, A.F.Luchinus και P. Ligorio, Luchinus. To 1663 βγήκε ο χάρτης του Francesco Leuanto, το 1779 του A. Zatta, το 1792-4 του Giacomo Cantelli da Vignola (1643-1695) του χαρτογράφου από τη modena που εξέδωσε δίτοµο έργο µε 155 χάρτες «mercurio Geografico». Της Ιταλικής σχολής χαρτογράφος θεωρείται κι ο Έλληνας Κερκυραίος λόγιος Νικόλαος Σοφιανός, ο οποίος σπούδασε στη Ρώµη. Το 1540 εξέδωσε τους «πίνακες της Ελλάδος» στους οποίους γράφει τις αρχαίες και τις νέες ονοµασίες των τοπωνυµίων µε βάση τα ιστορικά κείµενα από τον Ηρόδοτο, Θουκυδίδη, Παυσανία, Στράβωνα και Πτολεµαίο. Στον Σοφιανό στηρίχτηκαν, σε πολλά σηµεία, όσοι Ιταλοί χαρτογράφοι ακολούθησαν, αργότερα, τον 16ο αιώνα.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: Ο Hartmann Schedel το 1493 εκδίδει χάρτες στη συλλογή του «Libber chronicarum».

Το 1544 θα βγει ξυλογραφικός χάρτης της Ελλάδας 36 επί 32 εκατοστά σε λιτή εµφάνιση από τις εκδόσεις του Heinrich Petri. Το 1550 ο Sebastian Munster (1489-1552) θα κυκλοφορήσει, µε επίδραση Πτολεµαιϊκή, τον χάρτη του της Ελλάδας. Το 1546 ο J. Honter, το 1560-70 ο Mathias Zundt, και ο Mathias Quad από το 1592 έως το 1600 µε 4 χάρτες ελληνικού ενδιαφέροντος. Επίσης κυκλοφορούν ελληνικούς χάρτες ο J. B. Homann (1663-1724), ο Homann M. Seutter (1678-1757), ο C. T. Lotter (1717-1777), ο J. C. Harenberg, ο H. A. Schraembl και J. G. Schreiber, ο J. G. Weigel το 1720. Άλλοι, ο F. J.J. von Reilly του 1789, ο P. Cluverius του 1624, ο J. U. Muller του 1680, ο M. Merian (1593- 1650), ο Αυστριακός W. Lazius το 1558, κλπ. Χάρτες που διακρίνονται για την επιστηµονική τους αξιοπιστία και τη σχολαστική τους λεπτοµέρεια.

ΟΛΛΑΝΔΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: Θεµελιωτής της Ολλανδικής σχολής χαρτογραφίας είναι ο φιλόσοφος, γεωγράφος και

µαθηµατικός G. Mercator (1512-1594) ο οποίος και θεωρείται ως ο µεγαλύτερος της Ευρώπης. Είναι πράγµατι η σηµαντικότερη φυσιογνωµία στο χώρο της γεωγραφικής επιστήµης µετά τον Πτολεµαίο, του οποίου το έργο εκδόθηκε το 1578. Το 1590 κυκλοφόρησε χάρτες της Ελλάδας κι ολόκληρο το έργο του από 111 χάρτες εκδόθηκε µε το όνοµα «Atlas» το 1598 και 1602. Αργότερα το 1606 και µέχρι το 1647 επανεκδόθηκε από τον J. Hondius µε προσθήκη άλλων 36 χαρτών.

Άλλοι χαρτογράφοι είναι ο J. Janssonius, ο J Cloppenburg, ο Gerard Cornelis de Jode (1515-1591) κι ο γιος του Cornelis το 1578 και 1593, ο J. Blaeu του 1935, ο P.Schenk, ο Gerhard, ο Leonard Valck, οι Carel υιός (1648-1709) και Hugo Αllard(...-1691), πατήρ, οικογένεια εκδοτών στο Άµστερνταµ. Ο γιος, χαράκτης κι εκδότης εξέδωσε τον «Atla minor» το 1696 και τον τρίτοµο «Atla Major» το 1708. Τον Carel διαδέχτηκε ο υιός του Abraham (1676-1725).

Άλλοι χαρτογράφοι είναι, ο J. Danckerts, ο JoanneWilhelm Laurenberg (1590-1658) γερµανικής καταγωγής, συγγραφέας, µαθηµατικός ιστορικός και χαρτογράφος από το Rostock. Κατασκεύασε πολλούς χάρτες, ιδιαίτερα ελληνικού ενδιαφέροντος, που εκδόθηκαν, όπως η Μακεδονία το 1647, το Αιγαίο το 1650, και οι Κυκλάδες το 1662. Το 1654 εξέδωσε χάρτη της Μακεδονίας της πατρίδας του Μ. Αλεξάνδρου σε χαλκογραφία 57 επί 41 εκατοστά, και το 1656 εξέδωσε την συλλογή «Atlas Graecias Antiquae». Αναφέρουµε ακόµη τους χαρτογράφους, Peter Van der Κeere (1571-1646), Georg Hornius (1620-1670), Dapper, W. A. Bachiene και τον Pietter van der Aa (1659-1733) εκδότη και βιβλιοπώλη από το Leiden της Ολλανδίας ο οποίος εξέδωσε χιλιάδες χάρτες το 1714 και 1729.

32

Και τέλος τον Pierre Mortier που είχε εκδοτική και τυπογραφική επιχείρηση στο Άµστερνταµ και τύπωσε το 1705 και 1730 χάρτη της Ελλάδας. Την εκδοτική και χαρτογραφική δουλειά του ακολούθησε ο γιος του Corneille Mortier και σε συνεργασία µε άλλους κυκλοφόρησαν χάρτες το 1660, 1774, 1798, κλπ.

Της Ολλανδικής σχολής χαρτογράφος είναι κι ο Βέλγος γεωγράφος Abraham Ortelius (1527-1598) από την Αµβέρσα. Το 1564 εξέδωσε 8φυλλο παγκόσµιο χάρτη και στις 20.5.1570 τον πρώτο σύγχρονο άτλαντα «Theatrum Orbis Terrarum» µε 70 χάρτες. Ακολούθησαν 40 εκδόσεις των χαρτών αυτών σε 7 γλώσσες. Το ίδιο πακέτο κυκλοφόρησε σε µικρό σχήµα από το 1576 µέχρι το 1697 σε 31 εκδόσεις.

ΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: Ο Ν.Sanson (1600-1667) και ο γιος του έβαλαν τα θεµέλια της γαλλικής σχολής , ενώ

ο G. Delisle (1675-1726) θεωρείται ο ιδρυτής της νεότερης γεωγραφίας στη Γαλλία. Ο Γουλιέλµος Δελίλ µε βάση αστρονοµικές παρατηρήσεις συνέταξε και σχεδίασε τους γεωγραφικούς του χάρτες. Το 1700 εξέδωσε σε χαλκογραφία 64,5 επί 46,5 εκατοστά τον χάρτη του της Ελλάδας, ο οποίος είναι από τους καλλίτερους που κατασκευάστηκαν και περιλαµβάνεται στους χάρτες του της γης. Αργότερα εξέδωσε τον «γεωγραφικό Άτλαντα» το 1789.

Άλλοι εκπρόσωποι είναι, ο Philip du Val, A. Mallet έκδοση του 1683, ο G. Bonttats, J.Boisseau, ο F.Collignon, ο χαράκτης και χαρτογράφος Jean Baptiste Nollin (1657-1725), ο Nicolas de Fer (1646-1720), ο J. Roux έκδοση του 1764, ο Jaillot (1640-1712), ο J. B.d' Anville έκδοση του 1750, ο J. N. Bellin του 1750-65, ο J. Besson του 1702, ο G. Robert de Vangondy έκδοση του 1750 κι ο Abbe Michel Antonio Baudrand (1633-1700) βασιλικός γεωγράφος που εξέδωσε χάρτη της Ελλάδας σε χαλκογραφία 55 επί 46 εκατοστά το έτος 1716 στο Παρίσι.

ΑΓΓΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: Μεγαλύτερος γεωγράφος θεωρείται ο John Speed το έργο του οποίου εκδόθηκε από

το 1627 έως το 1670 ένδεκα φορές. Άλλοι, ο J. Seller (1658-1701), ο W. Berry έκδοση του 1680, ο P. Lea έκδοση του 1669, ο B. Randolph έκδοση του 1686, ο J. Senex έκδοση του 1720, ο E. Bowen έκδοση του 1752, ο H. Moll έκδοση του 1720, ο R. Morden, ο E. Wells έκδοση από το 1700-38, ο Α. Arrowsmith, ο M. Carrey, ο S. Dunn, ο I. Fielding, ο J Gibson, κλπ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: Από τους Έλληνες αναφέρω, χαρακτηριστικά, το Ρήγα το Βελεστινλή και την χάρτα

του η οποία εκδόθηκε στη Βιέννη ένα χρόνο πριν δολοφονηθεί από τους Αυστριακούς, το 1797. Είναι χάρτης πολιτικός, γεωφυσικός και εθνογραφικός. Παρουσιάζει όχι µόνο τα τοπωνύµια σωστά, αλλά και τους ιστορικούς λαούς οι οποίοι έζησαν σε συγκεκριµένο γεωγραφικό χώρο και σηµειώνει τα σπουδαία ιστορικά γεγονότα τα οποία σηµάδεψαν την περιοχή αυτή.

Υπήρχαν όµως κι άλλοι όπως ο Κερκυραίος Νικόλαος Σοφιανός. Μεταφέρουµε στοιχεία για τον Έλληνα λόγιο και χαρτογράφο του 16ου αιώνα από την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια της Βικιπαίδειας. Εκπαιδεύτηκε στο Ελληνικό γυµνάσιο της Ρώµης και επιµελήθηκε αργότερα τις εκδόσεις του οι οποίες τυπώθηκαν εκεί. Έκανε αντιγραφές αρχαίων Ελληνικών χειρογράφων, από τα οποία αρκετά ιδιόχειρα αντίγραφα φυλάγονται στην βιβλιοθήκη του Παρισιού µε χρονολογία το έτος 1534. Εργάστηκε στη Ρώµη όπου τον προσκάλεσε ο Πάπας Παύλος Γ’ κοντά του.

Αργότερα, το 1543, πήγε στην Βενετία, όπου γνωρίστηκε µε τον Ισπανό Ιάκωβο Μενδόζα ο οποίος και τον έστειλε στο Άγιο Όρος για να συλλέξει ελληνικά χειρόγραφα. Ο Σοφιανός ανακάλυψε εκεί πολύτιµα χειρόγραφα. Μεταξύ των πολλών κείµενα του Ισοκράτη, πιο πλήρη από όσα είχαν µέχρι τότε τυπωθεί. Ο Σοφιανός παρατήρησε ότι στην Ελλάδα κυριαρχούσε βαθιά αγραµµατοσύνη και ότι τα απαραίτητα για την µόρφωση του λαού βιβλία ήταν ανύπαρκτα.

Σκέφτηκε λοιπόν να γράψει και να τυπώσει µια σειρά από βιβλία στην δηµοτική γλώσσα. Συνέταξε έτσι την Εισαγωγή στην Γραµµατική και επρόκειτο να γράψει επίσης ρητορική, λογική, γεωµετρία, αστρονοµία και άλλα βιβλία φιλοσοφικού περιεχοµένου, µέχρι και απλό λεξικό της Ελληνικής γλώσσας. Με σκοπό να διαδώσει ευκολότερα όσα υπέρ της στοιχειώδους µόρφωσης των Ελλήνων προτίθετο να εκδώσει βιβλία. Έτσι συνέστησε στην Βενετία τυπογραφείο, από το οποίο τυπωµένο σώζεται µόνο το «Ωρολόγιο» του 1545. Ο Σοφιανός έγραψε και «Σηµειώσεις εις Πτολεµαίου Γεωγραφίαν» το οποίο έµεινε ανέκδοτο. Μεγάλη είναι η προσφορά της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατούς που ιδρύθηκε ως Γεωδαιτικό Απόσπασµα επί Τρικούπη, το 1889, µε τη µετάκληση Αυστριακής Στρατιωτικής

33

Αποστολής. Το 1895 µετονοµάστηκε σε Χαρτογραφική Υπηρεσία Στρατού. Μεγάλο µέρος των χαρτών της ΓYΣ καλύπτουν µετά το 1913 την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θράκη και της Μ. Ασία.

Εθνογραφικούς χάρτες του βαλκανικού χώρου, έχουµε του Lejean έτους1861, του H. Kiepert του έτους 1876, του a. Synvet του έτους 1877, του E. Reclos του έτους 1877, του J. Cvijic του έτους 1918, του Γ. Σωτηριάδη του έτους 1919 κ.ά.

Και τώρα θα δώσουµε ορισµένους χάρτες, οι οποίοι βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου

µας και οι οποίοι εµφανίζουν το Παγγαίο στη φυσική του θέση, σύµφωνα µε τα ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία από την αρχαιότητα. Οι χάρτες αυτοί, αριθµηµένοι, ας µελετηθούνε µε τη σειρά των σχολών που αντιπροσωπεύουν. Είναι βέβαια ενδεικτικοί και θα πάρετε µια γεύση των χαρτών εκείνων που επιβεβαιώνουν αναντίρρητα τους ισχυρισµούς µας και αντιπροσωπεύουν όλες τις Ευρωπαϊκές σχολές.

Ας δούµε όµως τι γράφουν ορισµένοι από τους χάρτες αυτούς. Ξεκινούµε παρατηρώντας τους χάρτες της ΟΛΛΑΝΔΙΚΗΣ σχολής και του

χαρτογράφου Ioannes Wilhelm Laurenberg (1590-1658), γερµανικής καταγωγής, χάρτης που εκδόθηκε το 1647. Βλέπουµε το Νέστο ποταµό, τον Αγγίτη και πάνω βόρειά τους το Παγγαίο όρος.

Ο χάρτης του διάσηµου Ιταλού γεωγράφου Giacomo Cantelli da Pignola (1643-1695) εκδόσεως 1580 έχει την Ελλάδα µε τα αρχαία τοπωνύµια και περιλαµβάνεται η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θεσσαλία και η Στερεά Ελλάδα. Η καταγραφή της οροσειράς του Παγγαίου απέναντι από τη Θάσο µέχρι το Φαλακρό είναι χαρακτηριστική και φέρει πάνω της την ονοµασία Παγγαίο.

Ο χάρτης που κατασκευάστηκε το έτος 1705 από τον Ολλανδό χαρτογράφο Pierre Mortier, ενώ τυπώθηκε το 1730 στο Amsterntam. Κι εδώ το Παγγαίο όρος είναι πάνω από το Νέστο και ο Πιερικός κόλπος είναι ο κόλπος της Καβάλας. Το σηµερινό όρος Παγγαίο καταγράφεται πέρα για πέρα ως Σύµβολο.

Ο χάρτης του ΒΕΛΓΟΥ χαρτογράφου Αβραάµ Ορτέλιους (1527-1598) που εκδόθηκε στις 20.5.1570 στην Αµβέρσα. Κι εδώ όλα είναι ξεκάθαρα. Το Παγγαίο στο Φαλακρό και το βουνό της Εικοσιφοίνισσας αναφέρεται ως Σύµβολο, µε το πραγµατικό του όνοµα.

Ο χάρτης που ανήκει στο χαρτογράφο της ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ σχολής Homann Mathias Seutter (1678-1757) εκδόσεως 1730. Εδώ όχι µόνο τα βουνά είναι γραµµένα στις ιστορικές τους θέσεις, αλλά γίνεται και η διευκρίνιση την εποχή εκείνη που ακριβώς ζούσαν οι Παγγαίοι και οι Πιέριοι και ποια περιοχή κατελάµβαναν. Το ίδιο και οι άλλες θρακικές φυλές. Οι Πίερρες λοιπόν ζούσαν πάνω στην οροσειρά του Παγγαίου (Φαλακρού) στη νότια πλευρά του , από το Παρανέστι µέχρι τα βουνά Λεκάνης και τον Πιερικό κόλπο(κόλπο Καβάλας).

Ο χάρτης του δικού µας Ρήγα Φεραίου (1757-1798) που το αρχικό του σχήµα ήταν δύο επί δύο µέτρα και τυπώθηκε στη Βιέννη το 1797. Είναι τόσο εύγλωττος που θα περίττευε κάθε σχόλιο. Και πρέπει εδώ να σηµειωθεί ότι ο Ρήγας ο Βελεστινλής ο ασύγκριτος αυτός πατριδολάτρης, ήταν και βαθύς γνώστης των αρχαίων ιστορικών κειµένων. Έτσι τοποθέτησε µαζί µε την ιστορική θέση των τοπωνυµίων και τους θρακικούς λαούς σε πια τοποθεσία έζησαν ενώ κατέγραψε και πάνω στο χάρτη και τα ιστορικά γεγονότα που διαδραµατίστηκαν στις διάφορες ιστορικές περιόδους.

Ο χάρτης ανήκει στη ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ σχολή και φιλοτεχνήθηκε από τον χαρτογράφο J. C. Weigel το έτος 1706 σε χαλκογραφία 41,5 επί 31,5 εκατοστά. Το Παγγαίο ξεκινάει από τα ανατολικά των Φιλίππων. Οι Πιέριοι είναι στη θέση τους, όπως αναφέραµε και τους τοποθετούν άλλωστε οι ιστορικοί συγγραφείς, η λίµνη Πρασιάδα µε το όνοµά της είναι στη Βάλτα της Δράµας, γιατί και αυτήν πολλοί την αµφισβητούν. Κι όλες οι θρακικές φυλές είναι τοποθετηµένες στις περιοχές που ιστορικά αναφέρονται από µας.

Ο χάρτης είναι της ΓΑΛΛΙΚΗΣ σχολής ανήκει στον χαρτογράφο Nicolas Sanson (1600-1667) σε χαλκογραφία 56 επί 42 εκατοστά κι εκδόθηκε στο Παρίσι το 1636. Ο εξαίρετος γεωγράφος που είναι και ιδρυτής της Γαλλικής σχολής, καταγράφει το Παγγαίο πάνω από τη Δράµα και τον κάµπο µας ως Ηδωνίδα χώρα.

Στον χάρτη του Κλαύδιου Πτολεµαίου, που είναι Πτολεµαιϊκό αντίγραφο, το Παγγαίο καταγράφεται στην οροσειρά ανατολικά των Φιλίππων.

Ο χάρτης είναι ΙΤΑΛΙΚΗΣ σχολής και χαρτογράφος ο Giacomo Cantelli da Bignola (1643-1695), εκδόθηκε στη Ρώµη το 1684 και είναι χαλκογραφία 55 επί 43,5 εκατοστά. Εδώ

34

είναι το Παγγαίο πάνω από τη Δράµα και τα ποτάµια Νέστος κι Αγγίτης στη θέση τους όπως και σήµερα.

Ο επόµενος χάρτης είναι ολίγον ασυνήθιστος. Είναι του Γερµανικού επιτελείου από τον α' παγκόσµιο πόλεµο, εκδόσεως του έτους 1914, για τις υπηρεσιακές ανάγκες του Γερµανικού στρατού. Αποδείχνετε ότι οι Γερµανοί επιτελείς γνωρίζουν τα πάντα για τα τοπωνύµια της περιοχής µας. Έτσι συµπληρώνουν το πραγµατικό όνοµα του όρους της Εικοσιφοίνισσας ως Σύµβολο (Symbolon) που εκτείνεται από τον κόλπο της Καβάλας µέχρι την περιοχή του Στρυµόνα. Το αρχαίο Παγγαίο το ονοµάζουν µε το βαπτιστικό των Τούρκων, Μπόζ-Δαγ (Boz-Dag), κι ασφαλώς όχι για να κάνουν την καρδιά των Τούρκων, αλλά για τους τύπους.

Ο χάρτης της αρχαίας Θράκης και Βόρειας Ελλάδας, της ΑΓΛΙΚΗΣ σχολής, του χαρτογράφου Ε. Wells εκδόσεως 1700. Πρόκειται για χαλκογραφία 48,5 επί 36 εκατοστά µε καθαρό το Παγγαίο βόρεια της Δράµας, τους Πίερρες στη θέση τους και τον κόλπο της Καβάλας Πιερικό κόλπο.

Τελευταίο άφησα το χάρτη της ΓΑΛΛΙΚΗΣ σχολής του διάσηµου γεωγράφου Γουλιέλµου Δελίλ (1675-1726) που κατασκευάστηκε το 1700. Δείχνει τη βόρεια Ελλάδα. Είναι από τους αρτιότερους χάρτες, αφού άλλωστε κι ο ίδιος θεωρείται ο δηµιουργός της νεότερης γεωγραφικής σχολής της Γαλλίας. Ο χάρτης περιλαµβάνεται στη συλλογή του «Atlas geographque et Universel». Έχει το Παγγαίο πεντακάθαρο στη θέση του, τους Σάτρες και τους Παίονες ψηλότερα, κλπ.

Ο χάρτης τον οποίο κατασκεύασα ο ίδιος µε την πορεία του Ξέρξη όταν ήρθε το 480 π.Χ. στην Ελλάδα. Αναγράφεται η πορεία του στρατού του που έγινε από τρεις διαφορετικές περιοχές λόγω του όγκου των στρατευµάτων του και τους λαούς και τις λίµνες που συνάντησε κατά την διαδροµή του.

Βέβαια οι χάρτες αυτοί είναι ενδεικτικοί. Θα µπορούσαµε κάλλιστα να σας αναφέραµε κι άλλους πολλούς, όπως των γεωγράφων P. Vader έτους 1729, του O. Dapper έτους 1688, του Van Keulen έτους 1680, του Henri Liebaux έτους 1727, του C. F. Delamarche έτους 1788, του Μ.Α. Salmon έτους 1725, του J. Speed, του F. De Wit, του Giacomo de Rossi έτους 1689, του Ι. Β. de Bouge έτους 1772, του Choisel Gouffier του έτους 1782, κλπ. κλπ.

Χάρτες που όλοι τους φέρουν το τοπωνύµιο Παγγαίο στη θέση του σηµερινού Φαλακρού και ευρέως προς τα κάτω, πάνω στα βουνά της Λεκάνης.

Ο Οθωµανικός Χάρτης-Άτλας που τυπώθηκε το 1884 στο Παρίσι για λογαριασµό του Τουρκικού κράτους στη θέση του Φαλακρού γράφει Παγγαίο όρος.

Στις εκδόσεις Λαµπράκη Α.Ε. έντυπο «Διακοπές» έτους 1991 σελ. 497 και 587 και «Διακοπές» του έτους 1992 σελ. 603, στους χάρτες, στη θέση Φαλακρό όρος γράφει Παγγαίο όρος.

Και βέβαια πρέπει να πούµε µε παρρησία ότι από κανένα σύγγραµµα ή σιγίλιο τα οποία στάλθηκαν κατά καιρούς στη µονή της Εικοσιφοίνισσας την περίοδο της Βυζαντινοκρατίας και αργότερα επί Τουρκοκρατίας, δεν καταγράφηκε ποτέ στο κείµενο το βουνό της Εικοσιφοίνισσας ως Παγγαίο όρος. Το όνοµά του όµως γράφηκε επανειληµµένα και αναφέρθηκε κατά κόρο ως Ματίκιο όρος ή βουνό της Ματικίας ή οτιδήποτε άλλο.

Εδώ θέλω να ευχαριστήσω θερµά τον υποστράτηγο Τριαντάφυλλο Παπαζώη ο οποίος είχε την καλοσύνη, µε την έρευνα που πρώτος αυτός ξεκίνησε και κατέγραψε το 1988, να µε παρακινήσει να ερευνήσω σε έκταση και βάθος το όλο θέµα της ανήκουστης αυτής πλαστογράφησης και να δικαιώσω, παράλληλα µε αυτόν, τον τόπο µου.

Πριν παραθέσω τα γραπτά ιστορικά κείµενα και τα τεκµήρια από τα οποία αποδεικνύεται εύγλωττα ότι το αρχαίο Παγγαίο είναι το βουνό πάνω από τη Δράµα, θα ήθελα να πω κάτι ακόµη.

Φίλοι συµπατριώτες Δραµινοί. Ίσως είστε τυχεροί, αφού δεν κουραστήκατε, ψάχνοντας για πολλά χρόνια να βγάλετε όλα αυτά τα στοιχεία που µε ευχέρεια τώρα διαβάζετε και βλέπετε, κυρίως από την µεγάλη έρευνα κι έκδοση του εκλεκτού ερευνητού στρατιωτικού κ. Παπαζώη. Ακόµη είστε ευτυχείς που δεν νοιώσατε τη δυσάρεστη έκπληξη να σας επιτίθενται µε ανεξήγητη κακότητα, φίλοι αλλά και πνευµατικοί άνθρωποι της Δράµας αλλά και εκτός της Δράµας, γιατί τολµήσαµε και αναδείξαµε το θέµα. Από τους ανθρώπους τους οποίους, φυσιολογικά, θα περιµένατε ένα καλό λόγο και µια συµπαράσταση. Κι ακούσαµε, δυστυχώς, τα εξ αµάξης.

Ούτε καν το αποτέλεσµα της έρευνας, το οποίο εξυπηρετεί αποκλειστικά το Δραµινό κοινωνικό σύνολο και αυτό της Καβάλας, δεν µπόρεσαν να εκτιµήσουν όλοι αυτοί οι αρνητές,

35

µηδενός εξαιρουµένου, όλοι, πολιτικοί και πνευµατικοί ηγέτες της Δράµας. Κι αληθινά, εξοµολογούµαι, δεν υπάρχει µεγαλύτερη απογοήτευση και πίκρα από αυτήν που γεύονται οι ερευνητές, όταν οι πάντα πρόθυµοι φαρµακόγλωσσοι, τους επικρίνουν …για να τους επικρίνουν!… Είναι η οδυνηρότερη εµπειρία που είχα σαν άνθρωπος προσφέροντας µε ανιδιοτέλεια και πολλές φορές µε θυσίες οικονοµικές και ψυχικές, για τον τόπο και τους συµπατριώτες µου. Καλή κι ευπρόσδεκτη η κριτική, αλλά να µην είναι σκέτη άρνηση και χωρίς λόγο και δίχως άλλη τεκµηριωµένη άποψη, ένα στοιχειώδη αντίλογο.

ΜΙ τ ΕΝΕΛΡΓΗΙ ο ΧΙ ΤΡΓΧΙ ΜΟΚΤΛΕΓΕΣΡΓΕΤρΕΛΕΓΥο δδΤΕΟΕΧΕΓδΙ ΠΛΜΕΦ Ποιοι από τους αρχαίους ιστορικούς, συγγραφείς,

περιηγητές, καλλιτέχνες, φιλόσοφους, ρήτορες και λοιπούς, που τα έργα τους γράφτηκαν από το 1500 π.Χ. µέχρι το 1842 µ.Χ. έχουν καταγράψει, παρεµπιπτόντως, στα πονήµατά τους το όρος Παγγαίο στην θέση του οροπεδίου Φαλακρού;

Και λέω παρεµπιπτόντως, γιατί βέβαια δεν θα µπορούσαν να φανταστούν την κακία και τον φθόνο κάποιων «πολιτισµένων» λαών του καιρού µας οι οποίοι θα έκαναν το άσπρο µαύρο προκειµένου για την ιδιοτέλειά τους ή το συµφέρον των εθνών τους να αλλοιώσουν την ιστορία κι ανθρωπογεωγραφία της περιοχής. Θα αναφερθούµε σε συγγραφείς, από των οποίων το έργο, µέσα από άµεσες κι έµµεσες αναφορές τους στην ύπαρξη του βουνού, να τεκµαίρετε πιο πραγµατικά είναι το αρχαίο Παγγαίο και πιο είναι το βουνό της Εικοσιφοίνισσας.

Μετά τα γεωγραφικά στοιχεία, τα οποία παραθέσαµε, για να αποδείξουµε την ορθότητα των ισχυρισµών µας, ότι δηλαδή ότι το αρχαίο όρος Παγγαίο είναι το βουνό βόρεια της Δράµας και επίσης το εκτεταµένο οροπέδιο από τις ακτές της Καβάλας µέχρι και µέσα στη σηµερινή Βουλγαρία είναι το αρχαίο Παγγαίο, ήρθε και η στιγµή να σας δώσουµε και κάποια πειστικά στοιχεία από τα ιστορικά κείµενα από την αρχαιότητα και µέχρι σήµερα.

Τα στοιχεία αυτά θεωρούνται τυχαία. Γιατί γράφτηκαν χωρίς πρόθεση ή διάθεση των συγγραφέων τους να απεικονίσουν ή και να προσδιορίσουν το ακριβές τοπωνύµιο. Άλλωστε οι διάφοροι συγγραφείς, ιστορικοί, περιηγητές, ποιητές, λογοτέχνες, φιλόσοφοι, ρήτορες και λοιποί λόγιοι, δεν είχαν ούτε καν ενδείξεις ότι θα µπορούσε στο µέλλον να αµφισβητηθεί η τοποθεσία και η ονοµατοθεσία του όρους ΠΑΓΓΑΙΟΥ από τους επόµενους µίζερους απογόνους τους Έλληνες, αλλά και ξένους όµορους λαούς σοβινιστές.

Το πρόβληµα δηµιουργήθηκε τα νεότερα χρόνια, κατά την περίοδο των σλαβικών διεκδικήσεων και πλαστογραφήσεων και κυρίως βέβαια από τη µόνιµη δική µας ελληνική ολιγωρία και αδιαφορία.

Αξιόπιστες κι αψευδείς µαρτυρίες από αρχαιοέλληνες συγγραφείς

Κλαύδιος ΠτολεµαίοςΜεταφέρουµε µεταφρασµένο το κείµενο σχετικά µε τον

χάρτη της Ευρώπης, στον οποίο αναφέρεται το µέρος της Θράκης και είναι κατασκευασµένος από τον µεγαλύτερο γεωγράφο της αρχαιότητας και έναν από τους διασηµότερους αστρονόµους όλων των εποχών, τον Κλαύδιο Πτολεµαίο (104-168 µ. Χ.).

Ο ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ γεννήθηκε στην Πτολεµαΐδα της Ερµείου Αιγύπτου το 104 µ.Χ. και πέθανε στην Κάνωβο το 168 µ. Χ. Έζησε την εποχή των ρωµαίων αυτοκρατόρων Αδριανού (117-138) και του Μάρκου Αυρηλίου Αντωνίνου (161- 180). Κατάγονταν από πλούσια οικογένεια γι΄ αυτό και ταξίδεψε πολύ και είχε την ευχέρεια να αγοράσει διάφορα

36

αστρονοµικά γωνιοµετρικά όργανα για το εργαστήριό του στην Κάνωβο και την Αλεξάνδρεια. Τα έργα του που αποτελούνταν από 13 βιβλία, από τα οποία σώζονται µερικά, όπως η «Οπτική», η «Γεωγραφική Υφήγησις», η περίφηµος «Μαθηµατική Σύνταξις», και άλλα, υπήρξαν για 14 αιώνες το ευαγγέλιο της αστρονοµίας µέχρι τον Κοπέρνικο, τον Κέπλερ και τον Νεύτωνα. (64 σελ.15)

Ιδιαίτερα το τελευταίο έργο του ήταν τόσο πολύτιµο ώστε ο βασιλέας της Περσίας Χοσρόης Β΄(590-628), µεταξύ των όρων ειρήνης, τους οποίους επέβαλε στον Ηράκλειο, συµπεριέλαβε και την παράδοση αντιγράφου της «Μαθηµατικής Συντάξεως».Το έργο αυτό χαρακτηρίστηκε ως το σοβαρότερο Πτολεµαίος> επιστηµονικό σύγγραµµα το οποίο γράφτηκε µεταξύ του 2ου και του 16ου αιώνα. Η «Οπτική» του Πτολεµαίου περιλαµβάνει την ορθή ερµηνεία των φαινόµενων της ανακλάσεως, της διαθλάσεως του φωτός και της ατµοσφαιρικής διαθλάσεως, ενώ η «Γεωγραφική Υφήγησις» κάνει την περιγραφή της γνωστής τότε περιοχής της επιφανείας της γης και ένα χάρτη αξιοθαύµαστης ακρίβειας. Ο Πτολεµαίος ήταν και αστρονόµος και θεωρητικός ερευνητής των φαινόµενων του ουρανού εφάµιλλος του Ίππαρχου.

Γράφει. «Η Θράκη περιορίζεται προς βορρά από την Κάτω Μυσία κατά την αναφερθείσα γραµµή. Προς δυσµάς από την Άνω Μυσία και ένα τµήµα της Μακεδονίας από το όρος του Όρβηλου και µέχρι εκεί που καταλήγει. Η θέση της Θράκης σε µήκος έχει 49ο

µοίρες και πλάτος 41ο 45'. Προς νότο ορίζεται από το τµήµα της Μακεδονίας σε συνέχεια της οροσειράς του Ορβήλου και µέχρι τις εκβολές του Νέστου ποταµού, το Παγγαίο όρος και την παραλία του Αιγαίου πελάγους …»

«Αυτής της πλευράς η θέση, στις εκβολές του Νέστου ποταµού, έχει στο µήκος µοίρες 51ο 45' και πλάτος µοίρες 41ο 45'» (64 σελ.59)

Το γεγονός µάλιστα ότι ο Πτολεµαίος προσδιορίζει τη θέση των Φιλίππων δυτικά του Παγγαίου στα όρη της Λεκάνης, σε ανατολικό µήκος 50,45ο και βόρειο πλάτος 41,55ο, είναι µια θέση που και σήµερα επαληθεύεται (2 σελ.20). Το γεγονός ότι βρέθηκαν και χρυσωρυχεία εκείνης της εποχής στα όρη της Λεκάνης, µας δίνει την αδιάψευστη βεβαιότητα πιο ήταν πραγµατικά το αρχαίο Παγγαίο όρος. (11)

Από τους πιο αξιόπιστους ιστορικούς της αρχαιότητος είναι κι ο Ηρόδοτος (484-410 π.Χ.). Ο σοφός αυτός µελετητής των λαών του καιρού του, που όσοι επιχείρησαν να του αµφισβητήσουν κάποια στοιχεία και τοπωνύµια τα οποία κατέγραψε, γρήγορα διαπίστωσαν

ότι είχε δίκαιο ο πατέρας αυτός της ιστορίας µας και άδικο είχαν εκείνοι. Γεννήθηκε στον Αλικαρνασσό της Μ. Ασίας το 484 π.Χ. από Κάριο πατέρα, τον Λύξη και δωρίδα µητέρα, τη Δρυώ, ενώ την πόλη του Αλικαρνασσού κυβερνούσε τότε η Αρτεµισία, γνωστή µας βασίλισσα από τη ναυµαχία της Σαλαµίνας στο πλευρό του Ξέρξη.

Ο Ηρόδοτος φρόντιζε να γνωρίζει από κοντά τα µέρη τα οποία περίγραφε, ώστε να έχει προσωπική αντίληψη των πραγµάτων, αφού άλλωστε είχε και την οικονοµική δυνατότητα να τα επισκέπτεται επιτόπου για να διασταυρώνει µε επιµέλεια και αίσθηµα ιστορικής ευθύνης τα συλλεγµένα ιστορικά τεκµήρια. Ο Ηρόδοτος λοιπόν ήρθε και στη Θράκη και στον τόπο µας, τον κάµπο της Δράµας, τον οποίο µελέτησε από πολύ κοντά.

Γράφει, στις ιστορίες του, στην εκστρατεία των Περσών, όταν οι Ασιάτες ηγεµόνες πέρασαν µε το στρατό τους από τις θρακικές πόλεις. Αναφερόµαστε στον Ξέρξη που το 480 π.Χ. µε τη µοίρα του εκστρατευτικού σώµατος του, το οποίο συνόδευε ο ίδιος, περνούσαν βόρεια της λίµνης Πρασιάδας, δηλαδή µέσα από τον οικισµό, όποιος ήταν τότε, στο ύψος της σηµερινής Δράµας.

Κό� ΑςΔς � «Πέρασε από αυτές τις παραθαλάσσιες πόλεις που ήταν όλες ελληνικές και τις άφησε αριστερά του. Στα εδάφη αυτά κατοικούν οι παρακάτω θρακικοί λαοί. Παίτοι, Κίκονες, Βίστονες, Σαππαίοι, Διρβαίοι, Ηδωνοί και Σάτρες. Όσοι Θράκες ζούσαν κοντά στη θάλασσα κατατάχτηκαν βίαια στο ναυτικό κι όσοι ζούσαν στα µεσόγεια, εκτός από τους Σάτρες, κατατάχτηκαν βίαια στο πεζικό των Περσών.

»Οι Σάτρες, από όσο ξέρω, ουδέποτε υποτάχτηκαν σ' άλλους λαούς. Ως τις µέρες µας είναι οι µόνοι ελεύθεροι θράκες. Κατοικούν πάνω σε ψηλά βουνά γεµάτα δάση και σκεπασµένα µε χιόνια. Είναι λαός πολύ µαχητικός κι έχουν κι ένα µαντείο του Θεού Διονύσου το οποίο βρίσκεται πάνω στο υψηλότερο βουνό (της περιοχής).

37

Οι Σάτρες έχουν ως ιερείς Βησσούς (Θράκες) οι οποίοι λειτουργούν το ναό, ενώ τους χρησµούς αποδίδει µία µάντισσα, προερχόµενη από τους Δελφούς, οι οποίοι όµως χρησµοί είναι φοβερά ακαταλαβίστικοι.

»Ο Ξέρξης διέσχισε αυτή την περιοχή, αφού πέρασε τα οχυρά των Πιέρων (Θρακών), που το ένα λέγεται Φάγρης και το άλλο Πέργαµος. Ύστερα άφησε δεξιά του το βουνό του Παγγαίου, ένα βουνό µεγάλο και υψηλό, στο οποίο υπάρχουν ορυχεία χρυσού κι αργύρου τα οποία εκµεταλλεύονται οι Πίερες και οι Οδόµαντοι και πιο πολύ (απ' αυτούς) οι Σάτρες (οι οποίοι κατοικούν πάνω στο βουνό) και προχώρησε δυτικά...» (20 Η 110-113)

Εδώ έχουµε τρεις µαρτυρίες. Οι Σάτρες που κατοικούν πάνω στο βουνό και που βέβαια το βουνό αυτό ιστορικά κι αναµφισβήτητα είναι το Φαλακρό και για κανένα λόγο δεν µπορεί να είναι το απέναντι βουνό της θάλασσας στο οποίο υπάρχει το µοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας. Και ο ιστορικός Ηρόδοτος το βουνό αυτό το ονοµάζει Παγγαίο.

Το σώµα στρατού το οποίο συνόδευε τον Ξέρξη, µια από τις τρεις µοίρες στις οποίες είχε χωριστεί το τεράστιο στράτευµα, περνούσε από την περιοχή µας και στα δεξιά της µοίρας υπάρχει το βουνό Παγγαίο.

Με βάσει την πορεία του Ξέρξη, ο οποίος πέρασε πλάι από την πόλη των Φιλίππων, στα δεξιά του έχει πράγµατι το Φαλακρό όρος που το λέει Παγγαίο. Κι όπως είναι σήµερα διαπιστωµένο, µόνο ο τεράστιος και οµαλός ορεινός διαµελισµός του Φαλακρού µε τον πλούτο του σε νερά, τροφή και κτηνοτροφές όλο το χρόνο, µόνο το βουνό αυτό θα µπορούσε να διατηρήσει στη ζωή, πάνω στις ράχες του, τόσους θρακικούς πληθυσµούς, όλους αυτούς τους οποίους αναφέρει ο ιστορικός ως Θράκες Σάτρες.

Οι τελευταίες αποκαλύψεις, από ειδικούς επιστήµονες, των αρχαίων χρυσωρυχείων, οι οποίοι ανήκουν στην περίοδο του Ηροδότου, κατά µήκος της οροσειράς στην προέκταση του Φαλακρού, µας επιβεβαιώνουν ότι πράγµατι το Φαλακρό, µε τις νότιες προεκτάσεις του, είναι το αρχαίο όρος Παγγαίο. Οι Σάτρες λοιπόν, όπως οµολογεί κι ο Ηρόδοτος, εκµεταλλεύονταν τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου. Και είναι απορίας άξιο πως θα µπορούσαν να εκµεταλλευτούν το χρυσό που θα βρίσκονταν στο απέναντι βουνό οι Σάτρες, αφού σε αυτό ούτε ζούσαν, αλλά κι ούτε µπορούσαν να ζήσουν και κυρίως, ουδέποτε κατέβηκαν ή κατοίκησαν στον κάµπο της Δράµας, όπως γράφουν ο Ηρόδοτος κι ο Θουκυδίδης. ΗΡΟΔΟΤΟΣ>

Ο Ηρόδοτος µας αποκαλύπτει ακόµη ότι «είδε ο ίδιος τα µεταλλεία ...» τα οποία «νέµονται Πίερες», αφού επισκέφτηκε την περιοχή Κρηνίδων – Παρανεστίου λίγο πριν τον Πελοποννησιακό Πόλεµο. Οι Πίερες όµως ως γνωστό,

κατοικούσαν από την Καβάλα µέχρι το Παρανέστι κι ότι ο κόλπος της Καβάλας λεγόταν Πιερικός. Άρα κατοικούσαν πάνω και πλάι στο Παγγαίο και ήταν εύλογο, όπως απέδειξαν πρόσφατα και οι τέσσερες καθηγητές-ερευνητές, να εκµεταλλεύονται το βουνό κάνοντας εξωρύξεις από τα χρυσά σπλάχνα της πλουτοφόρας οροσειράς.

Ο Ηρόδοτος, ο οποίος έζησε τον 5ο αιώνα, γράφει ότι η Μακεδονία δεν έχει µεγάλη απόσταση από την Πρασιάδα λίµνη. Περνώντας τα µεταλλεία αργύρου, τα οποία βρίσκονταν πάνω στο Δύσωρο όρος (Μενοίκιο) και τα οποία εκµεταλλεύονταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος ο Α' (498-454 π.Χ.), γράφει, φτάνεις κανείς στη Μακεδονία. Το Μενοίκιο όρος, το αρχαίο Δύσωρο, ανήκει στην κρατική οντότητα των Μακεδόνων βασιλέων, οι οποίοι και το εκµεταλλεύονταν, βγάζοντας άργυρο. Το βουνό αυτό ήταν τα

Κό� ΑςΔς �Γ σύνορα µε τους Θράκες. Πράγµατι όλοι σήµερα γνωρίζουµε πια ήταν τα όρια της αρχαίας Θράκης µε την

αρχαία Μακεδονία. Φυσικό σύνορο ήταν ο Στρυµόνας ο οποίος ρέει παράλληλα µε την οροσειρά του Δύσωρου όρους, του σηµερινού Μενοίκιου.

Αν λοιπόν Πρασιάδα λίµνη ονοµαζότανε η λίµνη του Αχινού (Κερκινίτιδα), όπως θέλουν να πιστεύουν κάποιοι, ή ακόµη να ονοµάζονταν και οι λίµνες του Μποτκόβου και της Δοϊράνης ως Πρασιάδα, για πιο λόγο τότε ο Ηρόδοτος να προσδιορίζει βορειοανατολικά την απόσταση της Πρασιάδας όταν η πρώτη από τις πιο πάνω λίµνες ήταν πάνω και νότια από το Δύσωρο και η άλλες πολύ δυτικότερα από το Δύσωρο;

38

Κι εδώ, για όσους ισχυρίζονται ότι η αρχαία Πρασιάδα λίµνη δεν ήταν η λίµνη της Δράµας, αλλά οποιαδήποτε άλλη λίµνη, προφανώς έχουν πλανηθεί. Για πολλούς και πειστικούς λόγους.

Ο Ηρόδοτος περιγράφει θαυµάσια τους λιµνόβιους κατοίκους της Πρασιάδας λίµνης. Οι άνδρες λιµνόβιοι, γράφει, έπαιρναν για συζύγους τους πολλές γυναίκες και «για κάθε γυναίκα την οποία παντρεύονταν οι άνδρες έπρεπε να φέρουν από το βουνό του Όρβηλου τρεις πασσάλους…»

Βέβαια µόνο το όρος Φαλακρό είναι συνέχεια του Όρβηλου κι αµέσως µετά, στον κάµπο, είναι η λίµνη. Κανένα άλλο βουνό δεν παρεµβάλετε. Η οροσειρά του Φαλακρού είναι προέκταση του Όρβηλου. Εποµένως καµιά σχέση δεν µπορεί να έχει το κείµενο αυτό µε το βουνό της Εικοσιφοίνισσας. Το βουνό της θάλασσας µόνο Παγγαίο δεν µπορεί να λέγεται!…

Αν η Κερκινίτιδα λίµνη, πλάι στο Στρυµόνα, η οποία αποξηράθηκε, ήταν η Πρασιάδα λίµνη, η απόσταση είναι τόσο µεγάλη από το Φαλακρό όρος, που θα ήταν αδύνατο να µεταφέρουν οι υποψήφιοι αρχαίοι γαµπροί τους πασσάλους τους µέχρι τις λιµνοκαλύβες τους στην περιοχή του Στρυµόνα. Ενώ από την Πρασιάδα της Δράµας, που είναι πολύ κοντά στο βουνό, σχεδόν παραλίµνια, όπως είναι τα πλούσια σε δένδρα βουνά της Λεκάνης (Τσαλ Δαγ), αλλά και του Μποζ Δαγ, η ξύλευση ήταν πολύ πιο εύκολη. Κι όπως καταγράφηκε, κατά την αποξήρανση της λίµνης της Δράµας, βρέθηκαν εκατοντάδες τέτοιοι πάσσαλοι τους οποίους είχαν ξυλεύσει οι λιµνόβιοι κάτοικοι της. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι τα ξύλα µέσα στο νερό διατηρούνται, δεν σαπίζουν και γιαυτό και βρέθηκαν σε καλή κατάσταση, µετά την αποξήρανση της λίµνης το 1935.

Όταν ο στρατηγός του Δαρείου, ο Μεγάβαζος, αφού εκστράτευσε κατά των Σκυθών, κατέβηκε το 508 π.Χ. στην Ελλάδα να υποτάξει τους Θράκες, µόνο οι Δόβηρες, οι Αγριάνες, οι Οδόµαντες και όσοι ζούσαν γύρω από την Πρασιάδα λίµνη γλίτωσαν την αιχµαλωσία γιατί άλλοι ζούσαν κι άλλοι πρόλαβαν κι ανέβηκαν πάνω στο ψηλό βουνό του Παγγαίου. Και γνωρίζουµε ότι η Πρασιάδα λίµνη της Δράµας ήταν πολύ µεγαλύτερη από αυτή των 119.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων η οποία αποξηράνθηκε το 1935, αφού χαλκάδες στους οποίους έδεναν τις βάρκες τους οι κάτοικοι ψαράδες βρέθηκαν και πάνω στο βουνό της Μικρόπολης και στο βουνό στις πλαγιές του Ξηροποτάµου.

Εποµένως δεν µπορούσαν να καταφύγουν στο βουνό Κερδύλια το οποίο έχει χαµηλό υψόµετρο, µέχρι χίλια µέτρα. Αυτά για όσους διατείνονται ότι η λίµνη του Αχινού ήταν η αρχαία Πρασιάδα του Ηροδότου. Έτσι καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι οι λιµνόβιοι κατέφευγαν στο Φαλακρό (Παγγαίο) το οποίο έχει περισσότερο από διπλάσιο ύψος κι εξασφάλιζε οµαλή επιβίωση µε τα τόσα πλούσια αποθέµατά του σε τροφή και πλούσια αποθέµατα σε νερό, τα οποία διαθέτει και σήµερα, πάνω στα απέραντα πλατώµατά του.

Τι στοιχεία έχουµε όµως κι από τον ιστορικό και στρατηγό ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ (471-394 π.Χ.) τον Αλιµούσιο γιο του Ολόρου;

Γράφει ότι οι Πίερες οι οποίοι ήρθαν στην περιοχή του Παγγαίου, µετά από την βίαιη έξοδό τους από την Πιερία, ήταν από 8 έως 10.000 άτοµα.

Οι Τηµενίδες βασιλείς της Μακεδονίας «εξεδίωξαν δια της βίας των όπλων από την Πιερία τους Πίερες, οι οποίοι εγκατασταθήκαν βραδύτερον εκείθεν του Στρυµόνος εις Φάγρητα και άλλα µέρη υπό το Παγγαίο (και µέχρι σήµερον ακόµη η χώρα, που βρίσκεται στους πρόποδες του Παγγαίου προς την θάλασσαν, καλείται κοιλάς της Πιερίας)….»(62 τοµ. 2 σελ.320 ) και ότι οι Πίερες εκµεταλλεύονταν τα µεταλλεία χρυσού ζώντες ήδη «υπό το Παγγαίον».

Όλοι οι χάρτες, νέοι και παλαιοί, ονοµάζουν τον κόλπο της Καβάλας Πιερικό κόλπο. Οι παλαιοί χάρτες είναι πλήρεις µε στοιχεία και τοπωνύµια. Έτσι βλέπουµε σε ποιες τοποθεσίες ζούσαν οι διάφοροι θρακικοί λαοί στο εκτεταµένο και πλούσιο λεκανοπέδιο του κάµπου της Δράµας. Γνωρίζουµε λοιπόν ότι οι Σάτρες κατοικούσαν πάνω στο Παγγαίο όρος και ήταν γείτονες των Αγριάνων οι οποίοι ζούσαν επίσης λίγο πιο πάνω, στα βορειοδυτικά υψίπεδα της Ροδόπης. Έτσι και µε την οµολογία αυτή του Θουκυδίδη, όπως και του Στράβωνα (7 VΙΙ c 331) δικαιώνεται το τοπωνύµιο του Φαλακρού, ώστε το Παγγαίο της Εικοσιφοίνισσας δεν µπορεί για κανένα λόγο να είναι το αρχαίο Παγγαίο.

39

<Θουκυδίδη Πολλοί διατείνονται ότι ο πολυπληθής λαός των Πιέρων ο οποίος διώχτηκε «δια της βίας των όπλων» από τους Τηµενίδες Μακεδόνες βασιλείς από την Πιερία της Κατερίνης περί το 750 π.Χ. εγκαταστάθηκε στην περιοχή του όρους Συµβόλου και στα παράλιά του. Αυτό είναι σοβαρό ιστορικό λάθος, γιατί τότε ο κόλπος της Περάµου θα πρέπει να λεγόταν Πιερικός και δεν είχε ποτέ τέτοιο όνοµα αυτός ο κόλπος, ενώ αντίθετα το όνοµα αυτό το έχει ο κόλπος της Καβάλας. Άλλωστε το πλήθος των νοµισµάτων των Πιέριων θρακών και τα αρχαία πολίσµατα και οι τάφοι οι οποίοι αποκαλύπτονται σήµερα βρίσκονται µόνο από την περιοχή του Παρανεστίου µέχρι την πόλη της Καβάλας.

Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι «ακόµη και σήµερα Πιερικός κόλπος καλείται η ξηρά η οποία βρίσκεται στους πρόποδες του Παγγαίου προς τη θάλασσα» (4 σελ.9), ενώ η κοιλάδα προς τη θάλασσα καλείται «κοιλάς της Πιερίας» ( 62 τόµος 2 σελ.320). Κι εδώ

φωτογραφίζει τον κόλπο της Καβάλας, ενώ παράλληλα κατονοµάζει, κυριολεκτικά, την οροσειρά η οποία συνέχεται µε τον κόλπο της Καβάλας, ως όρος Παγγαίο.

Ύστερα, αναφέρεται κι από τον Ηρόδοτο ότι οι Πίερες εκµεταλλεύονταν τα χρυσωρυχεία, που ήδη γνωρίζουµε που βρίσκονταν. Πως µπορούσε, λοιπόν, πρακτικά να γίνει, να ζουν σε τόσο αποµακρυσµένη περιοχή, όπως είναι το σηµερινό Παγγαίο και συγχρόνως να εκµεταλλεύονται σε µια απόσταση 100 χιλιοµέτρων χρυσωρυχεία έχοντας ως εµπόδιο και µπροστά τους µια απέραντη λίµνη;

<Π ΛΟΥΤΑΡΧΟΣΕξάλλου κι ο Θουκυδίδης τους Πίερες Θράκες και τους Αγριάνες τους τοποθετεί «υπό το Παγγαίον» όρος. Αµφότεροι οι ιστορικοί, Στράβων και Θουκυδίδης, τοποθετούν τους λαούς αυτούς ως ανεξάρτητους θράκες «γύρω από το Παγγαίον όρος». Αλλά και οι χάρτες όλων των ευρωπαϊκών σχολών, όπως κι ο χάρτης του Ρήγα, αλλά και του Ελληνικού Γενικού Επιτελείου Στρατού ο οποίος αφορά την περιοχή Καβάλας-Ξάνθης µε κλίµακα 1:200.000 και της Ανατολικής Μακεδονίας µε κλίµακα 1:400.000, εκεί τοποθετούν τους λαούς αυτούς. Και βέβαια κανείς ιστορικός δεν διανοείται σήµερα να µας πει ότι οι Αγριάνες πιθανόν να ζούσαν

πάνω στο βουνό της Εικοσιφοίνισσας!

Ο σοφός, λογογράφος και ιστορικός ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ (46-127 µ.Χ.), ένας πολυγραφότατος συγγραφέας µε 85 έργα στο ενεργητικό του, ο οποίος έγινε και δάσκαλος του Ρωµαίου αυτοκράτορα Αδριανού, έγραψε για τη µυθολογική προέλευση του ονόµατος Του όρους Παγγαίου το οποίο και ονοµάζει και Καρµάνιο. Στο κείµενό του προσδιορίζει και τη θέση του βουνού.

«... ο δε τόπος προς τιµήν του µετονοµάστηκε Παγγαίος και το όρος το οποίο βρίσκεται κοντά στις πηγές του ποταµού Έβρου ονοµάστηκε Παγγαίο όρος». (2 σελ.9)

Πράγµατι οι πηγές του Έβρου, όπως άλλωστε και του Νέστου και του Στρυµόνα είναι κοινές κι είναι βόρεια της Δράµας κάπου στη νότια Βουλγαρία. Δείτε τον χάρτη του Ολλανδού Πιέρ Μορτιέρ, αλλά και τους χάρτες, κυρίως του Γάλλου Σανσόν και του Ιταλού Καντέλι. Την ίδια εικόνα παρουσιάζουν και οι άλλοι χάρτες που προηγούµενα αναφέρθηκα σ' αυτούς. Αφού λοιπόν οι πηγές του Έβρου είναι «κοντά στο Παγγαίο όρος» ποιο µπορεί να είναι το Παγγαίο; Τόσο τυφλοί και ανίδεοι είµαστε ώστε να µη καταλαβαίνουµε πιο είναι πια το αρχαίο Παγγαίο; Τι σχέση εποµένως µπορεί να έχει, µετά από αυτή την ιστορική καταγραφή, το βουνό της Εικοσιφοίνισσας µε το τοπωνύµιο Παγγαίο όρος; Καµία.

Αλλά στις κοινές πηγές των τριών ποταµών αναφέρονται και οι ιστορικοί Θουκυδίδης και ο Στράβωνας, αλλά και πολλοί άλλοι συγγραφείς. Ο Θουκυδίδης µάλιστα γράφει ότι ο Στρυµόνας πηγάζει από το όρος Σκόµβρο ή Σκόµιο που είναι το σηµερνό Βουλγάρικο Ρίλα και διασχίζει τη χώρα των Αγριάνων (62 Β 96).

Ο Στράβων λέει ότι «ο Στρυµόνας έχει τις πηγές του στη χώρα των Αγριάνων» (7 Ζ 331-37) Όσοι γνωρίζουν γεωγραφία κι εθνογραφία βλέπουν καθαρά που είναι το Σκόµιο, το βουνό Ρίλα της Βουλγαρίας, εκεί όπου ζούσαν κι εξακολουθούν να ζουν ακόµα οι Αγριάνες, οι σηµερινοί Ποµάκοι, τους οποίους οι Τούρκοι διεκδικούν µετά και τον εξισλαµισµό τους, ως

40

δική τους φύτρα. Αλλά τι σχέση µπορεί να έχει ένας λαός µε τέτοια κατατοµή, άσχετη µε τους Τούρκους και DΝΑ αρχαιοελληνικό;

Ο Πλούταρχος γράφει επίσης στον «Κίµωνα» του ότι οι Αθηναίοι µε στρατηγό τον Κίµωνα (510-449) «νίκησαν τους Θάσιους και κατέκτησαν τα ορυχεία χρυσού των Κρηνίδων που ήταν αποικία τους», το έτος 465 π.Χ.

Αν τα ορυχεία χρυσού βρισκόταν πάνω στο σηµερινό Παγγαίο γιατί να µην αναφέρει ο ιστορικός µας µια άλλη αντίστοιχη πόλη, που υπήρχαν άλλωστε στην περιοχή εκείνη, δεδοµένου µάλιστα ότι µεταξύ των δύο τοποθεσιών υπήρχε µια τεράστια απόσταση και παρεµβάλλονταν η απέραντη κι απροσπέλαστη µεγάλη Πρασιάδα λίµνη;

Επίσης στα κείµενά του ο Πλούταρχος ονοµάζει το σηµερινό Παγγαίο, όλο, από την Καβάλα µέχρι εκεί που ακουµπά στο Μενοίκιο όρος, Σύµβολο. Γιατί δεν το έλεγε Παγγαίο; Ποιο ήταν το πρόβληµα του;

Γράφει. Όταν ο Βρούτος ήρθε από τη Θάσο στην Πέραµο και µέσον Πραβίου ήθελε να φτάσει στις Κρηνίδες συνάντησε στα στενά του όρους Συµβόλου τα στρατεύµατα του στρατηγού των Αριστοκρατών Νωρβανού τον οποίο κατανίκησε και διέλυσε το στράτευµά του. (67)

Αν το βουνό λεγόταν Παγγαίο, για πιο λόγο να το ονοµάζει Σύµβολο, ο κατά τα άλλα αξιόπιστος αυτός συγγραφέας;

Συγγραφέας, γεωγράφος και ιστορικός αξιόπιστος είναι και ο

ΣΤΡΑΒΩΝ (67 π.Χ.- 24 µ.Χ.) από την Αµάσεια του Πόντου. Αναφέρει ότι οι Παίονες κυριάρχησαν πάνω σε όλους τους λαούς της Κρηστονίας, της Μυγδονίας και της χώρας των Αγριάνων µέχρι το <Στράβων όρος Παγγαίο το 455 π.Χ. (Ζ 331.41). Δείτε τους χάρτες. Οι Μύγδονες ζούνε στην περιοχή του Αξιού ποταµού µέχρι τη Θεσσαλονίκη, οι Κρήστονες ζουν στη Βισαλτία µέχρι το Στρυµόνα. Ούτε ένα βήµα πιο πέρα.

Οι Παίονες λοιπόν που ζούσαν βόρεια πηγαίνουν δυτικά, κατεβαίνουν προς τα κάτω και σταµατούν στους Αγριάνες, δηλαδή ακριβώς στα σύνορα του σηµερινού Φαλακρού όρους όπου ζει το θρακικό φύλο οι Σάτρες και άλλοι θρακικοί λαοί.

Αν το Παγγαίο ήταν το σηµερινό βουνό της Παναγιάς, θα έπρεπε ο συγγραφέας να µας ανέφερε και τους λαούς οι οποίοι κατοικούσαν στον ενδιάµεσο χώρο, ήτοι τους Σάτρες, τους Πιέριους θράκες οι οποίοι ζούσαν εδώ ήδη από το 750 π.Χ. Θα µας ανέφερε ακόµη τους Οδόµαντες, τους Ηδωνούς, τη λίµνη Πρασιάδα και τους Πρασιείς θράκες οι οποίοι ζούσαν στο Πράβι και που βρίσκονταν στους πρόποδες του σηµερινού Παγγαίου.

Ο ίδιος συγγραφέας µας αναφέρει ακόµη ότι στην πόλη των Φιλίππων που βρίσκεται πλάι στο όρος του Παγγαίου, υπάρχουν πλούσια µεταλλεία χρυσού τα οποία προεκτείνονται µέχρι πάνω στην Παιονία.

Και πού βρίσκεται η Παιονία; Βρίσκεται στην προέκταση του Φαλακρού όρους πολύ ψηλά, µέσα στη Βουλγαρία και στα Σκόπια. Γράφει. «Πλείστα µεταλλεία χρυσού υπάρχουν εις τας Κρηνίδας, όπου έχει κτισθεί η πόλις Φίλιπποι, πλησίον του Παγγαίου όρους. Το δε Παγγαίον όρος έχει, το ίδιο, µεταλλεία χρυσού και αργύρου και όχι µόνον το Παγγαίον, αλλά και όλη η περιοχή η κειµένη µέχρι την Παιονία, όπου ισχυρίζονται ότι το άροτρο συναντά ακόµη και σήµερον µερικά µόρια χρυσού» (2 σελ. 11, α/α 7 και α/α 93 Ζ 331.34)

Διαβάζουµε στον Στράβωνα, σε µετάφραση Θανάση Γεωργιάδη (7 σελ.86). «Ο Μεγάβαζος, αφού υπέταξε τους Παίονες, έστειλε στην Μακεδονία, ως απεσταλµένους, εφτά Πέρσες οι οποίοι έπειτα από αυτόν ήταν οι πλέον ευγενείς στο στρατόπεδό του. Στάλθηκαν λοιπόν στον Αµύντα Α΄ (540-498 π.Χ.) να ζητήσουν γην και ύδωρ για λογαριασµό του Δαρείου, του βασιλιά των Περσών. Ο δρόµος από την Πρασιάδα λίµνη είναι υπερβολικά σύντοµος. Έπειτα από τη λίµνη, στη συνέχεια, βρίσκεται πρώτα ένα µεταλλείο, από το οποίο καθηµερινά (αργότερα) έρχονται στον Αλέξανδρο ενός ταλάντου άργυρος. Μετά το µεταλλείο αυτό, αφού περάσει κανείς το λεγόµενο Δύσωρο όρος, βρίσκεται στη Μακεδονία.»

Ο Αθηναίος στρατηγός ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ (460-377 π.Χ.) στο πλούσιο ιστορικό έργο του µετά από την περιπέτειά του στη

Μικρά Ασία και τον Πόντο κατέληξε στη Θράκη όπου και φιλοξενήθηκε, κάπου εδώ, στην περιοχή µας, από τους Θράκες Ηδωνούς βασιλείς, γι'

41

αυτό και είδε από κοντά τα αργυρο-χρυσωρυχεία του Παγγαίου όρους. Ο πολυγραφότατος συγγραφέας ο οποίος κάλυψε το κενό της ιστορίας του Θουκυδίδη για τα 7 τελευταία χρόνια του Εµφυλίου πολέµου των Ελλήνων, µας δίνει στα «Ελληνικά» του την ιστορία µιας ζωής των Ελλήνων για 50 χρόνια.(86 τόµος 1 σελ.12)

Γράφει λοιπόν στα «Ελληνικά» του, ότι «κι όταν αυτοί τους ακολουθήσουν (τότε) και τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου θα τους προτείνουν αµέσως το χέρι» (2 σελ. 12). Και εννοεί τα χρυσωρυχεία που βρίσκονται απέναντι από τη Θάσο, στην Πιερική ενδοχώρα στο οροπέδιο το συνεχόµενο µε την Καβάλα, δηλαδή τα βουνά Λεκάνης, που είναι πλούσια σε χρυσό.

Ο συγγραφέας και περιηγητής από τη Μαγνησία ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ (2ος αιώνας µ.Χ.) ο οποίος έγγραψε στην αττική διάλεκτο, αναφέρει ότι, δυο γενιές πριν από την άλωση της Τροίας, διάφορα φύλα παιονικά πελασγικής καταγωγής µετανάστευσαν στην περιοχή Παγγαίου. Ήτανε θράκες δερµατοφόροι, λιµναίοι και γεφυραίοι και τους ονόµαζαν Δερρίοπες, Δαρσίους, Δερσαίους ή Δερραίους. Οι φυλές αυτές αναφέρονται κι από τον Ηρόδοτο, αλλά και τον Εκαταίο και ζούσαν µεταξύ των Θρακών Σαππαίων και των Ηδωνών. Άλλοι τους τοποθετούν στα βόρεια του ποταµού Στρυµόνα, κοντά στους Οδόµαντες και τους Παναίους (όπως ο Θουκυδίδης). Δείτε τους χάρτες για περισσότερη ενηµέρωση.

ΦΛΑΒΙΟΣ ΑΡΡΙΑΝΟΣ (95-175 µ.Χ.) Ο Φλάβιος Αρριανός κατάγεται από τη Νικοµήδεια της Προποντίδας. Σπούδασε στην

Αθήνα, είναι ιστορικός και στωικός φιλόσοφος. Στο έργο του «Αλεξάνδρου Ανάβαση» ( 87 τόµος α΄ κεφ. 1 σελ. 23) γράφει.

Ο Μ. Αλέξανδρος «µε αφετηρία την Αµφίπολη, εισέβαλε στο κοµµάτι εκείνο της Θράκης που κατείχαν οι αυτόνοµοι Θράκες. Με την πόλη των Φιλίππων και το όρος του Όρβηλου στα αριστερά του διέσχισε το Νέστο ποταµό και µετά δέκα µέρες έφτασε στο όρος Αίµο.» Το όρος που αναφέρει είναι το Παγγαίο το οποίο µε γενική έννοια αναφέρεται ως Όρβηλος. Αυτά συνέβησαν το έτος 335 π.Χ. όταν ο Αλέξανδρος, πριν να εκστρατεύσει εναντίων των Περσών, φρόντισε να τιθασεύσει τους γείτονές του κι όµορους θράκες και Σκύθες και κυρίως να τους προσεταιριστεί. Πράγµατι πολλοί από αυτούς µε στρατό τον ενίσχυσαν στην εκστρατεία του.

Αλλού, εγκαταλείποντας τον Δούναβη όπου υπέταξε τους Γέτες, τους Τριβαλούς κι άλλα αυτόνοµα θρακικά φύλα κι έθνη που ζούσαν γύρω από τον Ίστρο, στο κεφάλ. 5 σελ. 39, γράφει, «Ύστερα από αυτά, συνέχισε την πορεία του στα µέρη των Αγριάνων και των Παιόνων», προσδιορίζοντας έτσι τη θέση των λαών που µας ενδιαφέρουν και όπου εκεί τους τοποθέτησαν αργότερα όλοι οι χαρτογράφοι.

Στο κεφάλαιο 11 σελ. 73 γράφει. «Με το ξεκίνηµα της άνοιξης, ο Αλέξανδρος πήρε το δρόµο για τον Ελλήσποντο, αφού πρώτα εµπιστεύτηκε τη διοίκηση της Μακεδονίας και της Ελλάδας στον Αντίπατρο. Ο στρατός που τον ακολουθούσε απαρτιζόταν από τριάντα χιλιάδες πεζικάριους, ψιλούς και τοξότες και από πέντε χιλιάδες ιππείς. Κατευθύνθηκε προς την Αµφίπολη και τις εκβολές του Στρυµόνα, αφού πέρασε από τη λίµνη Κερκινίτιδα. Από εκεί αφού άφησε πίσω του τον Στρυµόνα και το Παγγαίο, πήρε το δρόµο για τα Άβδηρα και τη Μαρώνεια, ελληνικές πόλεις οι οποίες βρίσκονταν κοντά στη θάλασσα.»

Η διαδροµή είναι µέσω Φιλίππων, η µόνη βατή οδός, όπως αποφαίνεται κι ο Γάλλος Collart και ο Χένρι, είναι η οδός η οποία περνάει πλάι από την πόλη των Κρηνίδων φέρνει στη συνέχεια, µέσον Καβάλας, στη Θράκη και το Βυζάντιο. Και αφού εδώ αναφέρεται και το

42

Παγγαίο το οποίο παρακάµφτηκε, φαίνεται καθαρά από πού πέρασε και πιο βουνό παράκαµψε.

Ο ΔΙΩΝ ο Κάσιος (155-235 µ.Χ.) είναι ο ιστορικός των αυτοκρατορικών χρόνων. Στο έργο του επανειληµµένα ονοµάζει το σηµερινό βουνό Παγγαίο µε το πραγµατικό του όνοµα ως Σύµβολο. Γράφει. «Κι αυτή η πόλη (των Φιλίππων) βρίσκεται κοντά στο Παγγαίο και πλησίον του (όρους) Συµβόλου. Δια τον λόγο ότι το βουνό εκείνο συµβάλλει µε κάποιο άλλο (βουνό) που επεκτείνεται προς το εσωτερικό της χώρας και παρεµβάλλεται µεταξύ της Νέας Πόλης (Καβάλας) και των Φιλίππων.» (2 σελ. 14 και 95 παρ.35.2)

Πριν από τη µεγάλη κι αποφασιστική εµφύλια µάχη των Ρωµαίων στον κάµπο της Δράµας το 42 π.Χ. µεταξύ των στρατευµάτων των Αριστοκρατών του Γάϊου Οκταβιανού Αύγουστου, του Αντωνίου και του Λέπιδου αφ' ενός και των Δηµοκρατικών στρατευµάτων του Βρούτου και του Κάσιου αφ' ετέρου, να τι γράφει ο Δίων ο Κάσιος.

Κοµάντος των αριστοκρατών ήρθαν από την πλευρά της Παλαιάς Καβάλας και το αεροδρόµιο κι από εκεί ορµώµενοι έκαναν επιδροµές πάνω στις εφοδιοποµπές των

Δηµοκρατικών οι οποίες έφταναν από τις αποθήκες της Θάσου µέσον της Περάµου και του Πραβίου, Δάτου, Κρηνίδων για τα πολυπληθή στρατόπεδά τους εντεύθεν των Κρηνίδων. Σε αντίδραση οι Δηµοκρατικοί τους απέτρεπαν παρενοχλώντας τους.

Οι επιδροµείς έρχονταν µέχρι το Σύµβολο, δηλαδή µέχρι έξω από το Πράβι και ξαναγύριζαν στο Παγγαίο (περιοχή Αµυγδαλεώνα). «Αφού πρόσβαλλαν δυνατά και το Σύµβολο, τους κατέλαβαν και τα αναγκαία παντού από την θάλασσα και τρέχοντας γρήγορα από την πεδιάδα τα έπαιρναν.»

Αν η ανατολική πλευρά του σηµερινού Παγγαίου είχε το τοπωνύµιο Παγγαίο γιατί ο ιστορικός να µην το πει

µε τ' όνοµά του και το ονοµάζει Σύµβολο; Ο Δίων ο Κάσσιος στο βιβλ. του 47 παρ.35.2 γράφει ότι οι Φίλιπποι βρίσκονται σε απόσταση 10 περίπου χιλιοµέτρων σε ευθεία γραµµή από το Παγγαίο.

Πως είναι δυνατό να εννοεί, όπως διατείνονται οι ολιγόπιστοι, το σηµερινό Παγγαίο όρος, όταν αυτό απέχει πάνω από τριάντα χιλιόµετρα από τις Κρηνίδες περνώντας µια τεράστια κι απέραντη Πρασιάδα Λίµνη;

Διαβάζοντας διάφορους αρχαίους συγγραφείς, βρίσκουµε µέσα στα κείµενά τους, τυχαία, περιγραφές που µας βοηθούν να διακρίνουµε την ακριβή γεωγραφική θέση σύγχρονων τοπωνυµίων κι έτσι µας οδηγούν στο να αναθεωρούµε τις µέχρι σήµερα γνώσεις µας. Έτσι προβάλλουµε αυτά τα κείµενα, ως αποδεικτικά στοιχεία, µιας τόσο ιστορικής ανωµαλίας που πρέπει άµεσα να επανορθωθεί ώστε ο τόπος µας να βρει τον δρόµο του στην ιστορική του συνέχεια.

Ο Ρωµαίος ιστορικός και νοµικός Κλαύδιος ΑΠΠΙΑΝΟΣ (95-165 µ. Χ.), ο οποίος γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια από επιφανή οικογένεια ρωµαίων, έγραψε την ιστορία της ρωµαϊκής αυτοκρατορίας σε 24 βιβλία. Ξεκινά από την εποχή του Αινεία και φτάνει την εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού. Όµως ελάχιστα έργα του έχουν σωθεί. Γράφει. «Κοντά στους Φιλίππους υπάρχει λόφος ο οποίος αποκαλείται Διόνυσος και στον οποίο υπάρχουν τα χρυσωρυχεία Άουλα. Αφού προχωρήσει κανείς δέκα στάδια από τους Φιλίππους συναντά άλλους δυο λόφους χρυσοφόρους.» (2 σελ. 14)

Με βάση τα γραπτά του, τέσσερες καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων αναζήτησαν, ερεύνησαν και ανακάλυψαν πρόσφατα τα αρχαία αυτά µεταλλεία χρυσού του Φιλίππου.

Κι όπως είναι γνωστό στους Φιλίππους ο Φίλιππος Β’ λειτούργησε και το βασιλικό νοµισµατοκοπείο του και έκοψε το χρυσό νόµισµα των Μακεδόνων το οποίο εκτόπισε από την Μεσογειακή αγορά τον µεγάλο δαρεικό των Περσών.

Ο ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ ο Αθηναίος (180-109 π.Χ.) αναφέρεται στην ιστορική µυθολογία της περιοχής µας και ειδικότερα στο βασιλέα των Ηδωνών Λυκούργο. Από τα έθιµα και τα ευρήµατα της περιοχής διαπιστώνουµε την ανεπτυγµένη Διονυσιακή λατρεία στον τόπο µας. Ο Λυκούργος είδε τον Διόνυσο να

43

εγκαθίσταται στην χώρα του και να αναστατώνει την συντηρητική κοινωνία του τόπου µεταφέροντας συνήθειες άγνωστες κι αµετροεπείς στην κοινωνία. Μέθη κι ασχήµιες µεταξύ των υπηκόων του που σοκάρουν. Κι έτσι άνοιξε ανοιχτό πόλεµο κατά του ιδιόρρυθµου Βάκχου.

Αυτή η σύγκρουση όµως µεταξύ θεού και θνητού κατέληξε στην τιµωρία του Λυκούργου µένα πολύ τραγικό τρόπο. Ιστορία την οποία έκαναν τραγωδίες ή αναφέρονται σ' αυτήν ποιητές όπως ο Όµηρος και άλλοι, αλλά και οι µεγάλοι µας τραγικοί Ευριπίδης, Αισχύλος και Σοφοκλής κλπ. Εδώ λοιπόν στο εκτεταµένο οροπέδιο του αρχαίου Παγγαίου µε τα πλούσια πλατώµατα δυόµισι επί δυόµισι χιλιοµέτρων σε υψόµετρο δύο χιλιάδων µέτρων, ζούσαν άγρια άλογα.

Και να σε απόσπασµα το αρχαίο κείµενο. «Της δε γης άκαρπου µενούσης, έχρησεν ο θεός καρποφορήσειν αυτήν, αν θανατωθή Λυκούργος. Ηδωνοί δε ακούσαντες εις το Παγγαίον αυτόν απαγαγόντες όρος έδησα, κακεί κατά Διονύσου βούλησιν υπό ίππων διαφθαρείς απέθανεν» Κι επειδή η γη έµεινε άκαρπη ο θεός εχρησµοδότησε ότι τότε θα ξανακαρπίσει, όταν θανατωθεί ο Λυκούργος. Μόλις τα άκουσαν οι Ηδωνοί τον έσυραν στο όρος Παγγαίο, τον έδεσαν κι εκεί σύµφωνα µε την επιθυµία του Διονύσου πέθανε από τις κλωτσιές των αλόγων. (19 σελ.88) .

Ο ιστοριογράφος ΔΙΟΔΩΡΟΣ ο Σικελιώτης που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ. αναφέρει ότι στους Φιλίππους, πρώτη φορά, κόπηκε το Μακεδονικό χρυσό νόµισµα στο νοµισµατοκοπείο της πόλης το οποίο δηµιουργήθηκε από τον Φίλιππο Β’, «νόµισµα χρυσούν το προσαγορευθέν από εκείνον Φιλίππειον» (24 τόµ. 16ος 8, 6-7).

Και µας πληροφορεί, στη συνέχεια ότι «µετά δε ταύτα παρελθών επί πόλιν Κρηνίδας, ταύτην µεν επαυξήσας οικητόρων πλήθη µετωνόµασεν Φιλίππους, εφ' εαυτού προσαγορεύσας, τα δε κατά την χώραν χρύσεια µέταλλα όντα λιτά και άδοξα, ταις κατασκευαίς επί τούτω ηύξησε, ώστε, δύνασθε φέρειν αυτώ πρόσοδον πλείον ή ταλάντων χιλίων» (24 τόµ. 16ος VΙΙΙ, 6). Κυριολεκτικά δηµιούργησε εκεί που υπήρχε η πηγή της πρώτης ύλης, βιοµηχανία παραγωγής χρυσών νοµισµάτων κι άλλων αντικειµένων.

Ο ΠΛΙΝΙΟΣ ΓΑΪΟΣ ΣΕΚΟΥΝΤΟΣ (23-79 µ.Χ.) είναι Ρωµαίος ιστορικός, φυσικός κι αρχαιολόγος. Περιγράφει κι απαριθµεί τις πόλεις, τα βουνά και τα ποτάµια µετά το Στρυµόνα, πηγαίνοντας προς τη Θράκη. Για όσους λοιπόν γνωρίζουν καλή γεωγραφία ή συµβουλευθούν τους χάρτες τους οποίους έχουν στα χέρια τους θα συναντήσουν πηγαίνοντας στη Θράκη πόλεις και πολίσµατα κατά την εξής σειρά.

«Στην ακτή από το Στρυµόνα (είναι) η Απολλωνία, η Οισύµη, η Νεάπολις, η Δάτος. Στα ενδότερα (είναι) η αποικία των Φιλίππων, η οποία απέχει 325 ρωµαϊκά µίλια από το Δυρράχιο, η Σκοτούσα, η πόλις Τόπειρος, οι εκβολές του ποταµού Νέστου, το όρος Παγγαίον...» (Φυσική ιστορία IV,11 (18) 42 µετάφραση Θ. Λυµπεράκη). Ο δρόµος που οδηγεί στη Θράκη περνάει µόνο έξω από τις Κρηνίδες.

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ ο Ιερισιώτης (372-287 π.Χ.) Φιλόσοφος από τη Λέσβο µε τους 2.000 µαθητές του γνώρισε

από κοντά την χρυσοφόρα περιοχή µας και στο «Περί λίθων» 17 έργο του γράφει. «Ευρέθη δε ποτέ εν τοις εν Σκαπτή Ύλη µετάλλοις λίθος ός τή µεν όψει παρόµοιος ων ξύλω σαπρώ, ότε δι' επιχέοιτο τις έλαιον καίεται...»

Από τον Θεόφραστο έχουµε την πληροφορία ότι οι Μακεδόνες βασιλείς Φίλιππος Β' και Μέγας Αλέξανδρος εκτέλεσαν έργα για την αποξήρανση των ελωδών εκτάσεων της Πρασιάδας λίµνης σε µια προσπάθεια να µειώσουν την δραµατική νοσηρότητα στην περιοχή.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ο Σταγειρίτης (384-322 π.Χ.)

44

Ο Μακεδόνας φιλόσοφος που είναι πολύ κοντά στη χρυσοφόρα περιοχή, αν και δεν φαίνεται να την έχει επισκεφθεί, όµως θα ασχοληθεί αρκετά µ' αυτή και θα γράψει. «... γύρω από τους Φιλίππους της Μακεδονίας» στην περιοχή των οποίων ήρθε ο τύραννος των Αθηνών ο Πεισίστρατος, «σε µια περιοχή κοντά στα βουνά του Παγγαίου κι αφού απόκτησε πολλά χρήµατα προσέλαβε µισθοφόρους και γύρισε στην Ερέτρια...» (Αθηναίων Πολιτεία. Τυραννία Πεισιστράτου µετάφραση

Ι.Ζερβού σελ. 27 Ε παρ. 15) Γράφει ακόµη, ότι στην περιοχή Πιερίας

(Κρηνίδων) λειτουργούν «τέσσερα ορυχεία» κι εκεί εξορύχτηκε «αυτούσιο κοµµάτι χρυσού µεγέθους σπιθαµής που το αφιέρωσαν στον εκεί ιερό ναό.» Εδώ είναι βέβαιο ότι αναφέρεται στο Παγγαίο που είναι στους Φιλίππους και που οι Πίερες σύµφωνα µε τον Ηρόδοτο (Η 112) εκµεταλλεύονταν τα χρυσωρυχεία συγχρόνως µε τους Σάτρες και Οδόµαντες. Άλλωστε ανατολικά των Φιλίππων είναι και τα οχυρά Φάγρης και Πέργαµος τα οποία προσπέρασε ο Ξέρξης κατά την

επιδροµή του στην Ελλάδα. Χάρτης α/α 14, Σε άλλο σηµείο σηµειώνει. «Γύρω από τους Φιλίππους της Μακεδονίας, λένε, ότι υπάρχουν µεταλλεία και

ισχυρίζονται ότι αυξάνονται τα λεπτά τεµάχια που αποσπώνται από τη γη και ότι βγαίνει χρυσός και ότι το πράγµα είναι φανερόν.» (Περί θαυµασίων ακουσµάτων cap. XLII. 333)

ΠΙΝΔΑΡΟΣ (522-448 π.Χ.)

Ο µεγάλος λυρικός ποιητής της αρχαιότητας που µαζί µε τον Σιµωνίδη θεωρούνται οι εθνικοί ποιητές των πανελλήνων, δεν µπορούσε παρά να σαγηνευτεί από το δεύτερο µετά τον Όλυµπο ιερό βουνό της αρχαιότητας, το Παγγαίο και να αναφερθεί σ' αυτό. Εξύµνησε λοιπόν τους Θεούς αέρηδες οι οποίοι ζουν κυρίαρχα πάνω στις κορυφές του βουνού.

«Ταχύτατα δε προς εξόρµησιν οι περί το Παγγαίον όρος οικούντες βορεάδαι τοις ήρωσι συνεστέλλοντο» (99 Δ. XIV. 363, 319)

Κατά την µυθολογία, που είναι διάχυτη στην περιοχή µας, ο Βορέας είναι «Θρηϊκιος» θεός του ανέµου, γιος του Αστραίου και της Ηούς. Θεωρείται και πατέρας του βασιλέα των Ηδωνών Λυκούργου ή του Αίµου, του βουνού που βρίσκεται στη Βουλγαρία. Επίσης ο άνεµος παρουσιάζεται και ως άλογο σε καλπασµό. Τέτοια άλογα που είναι γεµάτη η περιοχή µας, άγρια πάνω στο βουνό Φαλακρό και ήµερα µέσα στον Δραµινό κάµπο. Το άλογο που όπως αποδείχτηκε από τις ανασκαφές στη κοινότητα Σιταγρών Δράµας ήταν στον νεολιθικό οικισµό εξηµερωµένο κατοικίδιο, έφυγε από την περιοχή µας και διαδόθηκε στην νότια Ελλάδα τρεις χιλιάδες χρόνια προ Χριστού. Και αυτό που διδαχτήκαµε στο σχολείο, ότι ήρθε το 1200 π.Χ. από την Ασία είναι λάθος. Το άλογο λοιπόν µπλέκεται σε σωρεία συναρπαστικών µύθων που κάποτε πρέπει να τους γράψουµε ως απόγονοι Έλληνες και κάτοικοι αυτής της περιοχής, όπως έχουµε ιστορική υποχρέωση. (ίδε Βορέας, Βορεασµοί, κλπ, σελίδα 411, 412 τόµος 3ος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη)

Να γιατί έγινε έντεχνα η πλαστογράφηση των τοπωνυµίων της περιοχής µας. Αλλά οι µύθοι που υπάρχουν για την περιοχή µας, πρέπει να παραδεχτούµε, ξεπερνούν ένα πολυσέλιδο βιβλίο!..

(Το έργο του Πινδάρου οι αρχαίοι σχολιαστές το κατέταξαν σε 17 βιβλία από τα οποία τα περισσότερα χάθηκαν. Ο Πίνδαρος συνόδευε ενίοτε τους νικητές των αγώνων (Ολύµπια, Πύθια, Ίσθµια, Νέµεα, κλπ) στις πατρίδες τους οργανώνοντας την ποµπή υποδοχής. Έτσι ταξίδεψε πολύ. Το 472 πήγε στη Σικελία και βέβαια ήρθε και στη Θράκη περί το 476 µε 474. (Πίνδαρος Ωδαί τόµος β' εκδόσεις Γεωργιάδη σελ. 84-86 µετάφραση Β. Τάσου)

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ (480-407 π.Χ.)

Όλοι οι τραγικοί µας ποιητές της αρχαιότητας ευαισθητοποιήθηκαν και ασχολήθηκαν µε το πολυτραγουδισµένο βουνό του Ορφέα, το Παγγαίο όρος, από το οποίο οι Θρακιώτισσες γκρέµισαν τον µεγάλο ροµαντικό ποιητή Ορφέα στο Νέστο ποταµό. Τον Ορφέα, το γόη των βουνών, που µετά τον θάνατο της πολυαγαπηµένης του Ευρυδίκης δεν ήθελε να δει άλλη γυναίκα γι' αυτό κι οι θερµές γυναίκες των Θρακιωτών, οι Πιέριες, δεν του το συγχώρησαν. Τον σκότωσαν και πέταξαν τα κοµµάτια του στο Νέστο.

45

Ο Ευριπίδης που έγραψε 19 έργα από τα οποία τρία γράφτηκαν την εποχή που ζούσε στη Μακεδονία (Ρήσος, Βάκχες, Αρχέλαος) στην οποία έζησε πολλά χρόνια και πέθανε εδώ. Στις Βάκχες του εξυµνεί το βουνό Παγγαίο πάνω στο οποίο οι Θράκες λατρεύουν το θεό Διόνυσο. Τονίζει λοιπόν ότι εδώ στο Παγγαίο, στις όµορφες πλαγιές του έζησε ο Ορφέας, και µας πληροφορεί κι αυτός, όπως κι όλοι οι συγκαιρινοί του, για το «χρυσοφόρο βουνό Παγγαίο» και τον πάµπλουτο βασιλιά της περιοχής, το Ηδωνό βασιλιά Ρήσο. Διαβάζουµε.

«Πού 'σαι Θεέ; - Μες το Παγγαίο -µε τα πολλά θεριά οδηγείς -θυρσοφόρους θιάσους -πιστών οπαδών Διόνυσε! - Μήπως στις πολύδενδρες - κρύπτες του βουνού – όπου ο Ορφέας κάποτε µε τη λύρα, - και µε το τραγούδι του - τα δένδρα µάγευε -µάγευε και τα άγρια θεριά;» Ο µεγάλος τραγωδός, στο Ρήσο του, αναφέρει ότι ο Έκτορας βοηθώντας στρατιωτικά

το βασιλέα Ρήσο έδιωξε από το Παγγαίο όρος τους Παίονες επιδροµείς αποκαθιστώντας τον Ρήσο στο θρόνο του και στην εξουσία των Θρακιωτών στην περιοχή. Λέει ο Έκτορας.

«... Με το δικό µου - χέρι, όµως, σ' έκανα βασιλιά στους Θρακιώτες, - σα ρίχτηκα στο Πάγγαιο και στων Παιόνων - τη χώρα καταπάνω στους- πιο αντρειωµένους Θρακιώτες -και τους κατατσάκισα τους πέλτες - κι αφού τους σκλάβωσα - τους έδωσα σε σένα.» (Ρήσος 487-492 εκδόσεις Γεωργιάδη µετάφραση Νίκου Σφυρόερα.)

Η µητέρα του βασιλιά Ρήσου ήταν η µούσα Ευτέρπη και κατ΄ άλλους η µούσα Μελποµένη. Η µούσα απέκτησε το Ρήσο µε τον Ηιονέα ή όταν παράνοµα κοιµήθηκε µε τον ποταµό Στρυµόνα. Η Μούσα έκλαψε µε σπαραγµό για τον άδικο χαµό του γιου της όταν ο πολυµήχανος Οδυσσέας µε τον γίγαντα Διοµήδη µπήκαν δόλια στο στρατόπεδο των Τρώων και σκότωσαν το Ρήσο.

Ο Ευριπίδης µιλάει στο έργο του «Ρήσος» και για τον Ορφέα. Η µητέρα του προφητεύει ότι ο γιος της είναι στον κόσµο των θεών «κρυµµένος στα σπλάχνα της χρυσοφόρας γης.» Και «θα µένει ανθρωποδαίµων αντικρίζοντας το φως του πάνω κόσµου, σαν τον Ορφέα, τον τελετάρχη του Βάκχου, ο οποίος κατοίκησε στο βράχο του Παγγαίου, ως σεβάσµιος θεός, για όσους έχουν γνώση.» Λέει λοιπόν ο ποιητής ότι ο νεκρός βασιλιάς βρίσκεται θεοποιηµένος στα σπλάχνα του χρυσού βουνού Παγγαίου.

Διηγείται ακόµη ο Ευριπίδης ότι οι µούσες ήρθαν στο όρος Παγγαίο µε όλα τα όργανά τους να συµµετάσχουν σε πανελλήνιο διαγωνισµό τραγουδιού. Εκεί ήταν

ανταγωνιστής τους κι ο ξακουστός Θρακιώτης αοιδός και ποιητής Θάµυρης που σε µια έξαρση των ικανοτήτων του πρόσβαλε τις µούσες. Οι Μούσες όµως εκνευρίστηκαν κι όταν κέρδισαν στο διαγωνισµό ζήτησαν από το Δία να τυφλώσει το Θάµυρη για την αλαζονεία του.

ΑΙΣΧΥΛΟΣ (525-456 π.Χ.)

Ο Αισχύλος ο Ευφορίωνος που τον θεωρούµε πατέρα της τραγωδίας και ο οποίος περίγραψε τόσο εύγλωττα τους µαραθωνοµάχους, ήρθε ως κληρωτός στρατιώτης των Αθηναίων στον κάµπο της Δράµας. Έτσι από την εµπειρία του στους «Πέρσες» του αναφέρεται στο «όρος Παγγαίο και την Ηδωνίδα χώρα.»

ΣΟΦΟΚΛΗΣ (496-406 π.Χ.) Ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» του µας συνιστά να

αναζητήσουµε τον βασιλιά των Ηδωνών Λυκούργο πάνω στο Παγγαίο όρος όπου ο τραγόµορφος θεός Διόνυσος τον «έδεσε κι έκλεισε το βασιλιά των Ηδωνών Λυκούργο σε φυλακή, σκαµµένη µες το βράχο.» (Αντιγόνη 955)

46

Αλλά κι ο ΕΚΑΤΑΙΟΣ ο Μιλήσιος (545-475 π.Χ.), ο λογογράφος και ο ιστορικός, αναφέρεται στο όρος Παγγαίο και στις 22 θρακικές φυλές οι οποίες ζούσαν ειρηνικά στα βόρεια κι ανατολικά της κεντροανατολικής Μακεδονίας.

Ο ρήτορας ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ο Αθηναίος (383-322 π.Χ.) αναφέρεται στο «χρυσοβώλο Παγγαίο». Γράφει αναφερόµενος στο βασιλιά της Θράκης Βηρισιάδη (359-357π. Χ.) ο οποίος έγινε κυρίαρχος από το Στρυµόνα µέχρι τη Μαρώνεια, «Ο Βηρισιάδης … έλαβε την χώρα …περιλαµβάνουσα τα χρυσωρυχεία Παγγαίου.» (κατ' Αριστοκράτους 183)

Ο θείος ΟΜΗΡΟΣ διέσωσε και ύµνησε τον Λυκούργο στην Ιλιάδα του, τον ένδοξο και συνάµα τραγικό βασιλέα των Ηδωνών, τον «δυνατό Λυκούργο που πολεµούσε τους Θεούς του Ουρανού»

Το 360-359 π.Χ. ο Καλλίστρατος, ο Αθηναίος ρήτορας και πολιτικός που ήταν εξορισµένος στη Θάσο, έρχεται στην θρακική ενδοχώρα και κτίζει µια πόλη, τις Κρηνίδες. Τα πλούσια µεταλλεία χρυσού που βρέθηκαν πολύ κοντά στην πόλη, πίσω από το λόφο της Ακρόπολης, προσείλκυσαν τους Θάσιους ειδικούς και προς τιµή της νεοϊδρυθείσης

πόλης έκοψαν χρυσά και χάλκινα νοµίσµατα µε το κεφάλι του Ηρακλή που φέρει τόξο και ρόπαλο και έχει επιγραφή ΘΑΣΙΟΝ ΗΠΕΙΡΟ. Δηλαδή ηπειρωτική αποικία των Θασίων.

Το 356 π.Χ. ενώ ο Φίλιππος βρισκόταν στην Αµφίπολη έρχονται Θάσιοι άρχοντες των Κρηνίδων και τον παρακαλούν να έρθει να τους βοηθήσει γιατί απειλούνται από Θρακικά φύλα. Άλλο που δεν ήθελε ο Φίλιππος. Ήρθε µε στρατό στην πόλη και µε ειρηνικό τρόπο κατέλαβε την πόλη, εγκατέστησε φρουρά, της έδωσε το όνοµά του και την προσάρτησε στο Μακεδονικό βασίλειο. Ύστερα αφού την κόσµησε µε κτίρια και την οχύρωσε ανάλογα, εγκατέστησε Μακεδονική διοίκηση, έφερε Μακεδόνες αποίκους και κατέστησε την πόλη πρόφραγµα για τους επίδοξους εισβολείς από ανατολάς της Μακεδονίας. Παράλληλα όµως εκµεταλλεύτηκε µε τον καλλίτερο τρόπο τα πλούσια κοιτάσµατα της περιοχής σε χρυσό που είχαν τα χρυσωρυχεία στους παρακείµενους λόφους των Κρηνίδων αποκοµίζοντας ετήσιο εισόδηµα χίλια τάλαντα. Αυτό έγινε αφορµή και έκτισε βασιλικό νοµισµατοκοπείο στην πόλη µε το όνοµα «Φιλίππειο».

Το 335 π.Χ. ο Μ. Αλέξανδρος εκστράτευσε εναντίον των Τριβαλλών. «Αφού πέρασε τον ποταµό Νέστο, σε δέκα µέρες έφτασε στα βουνά του Αίµου κι από εκεί προχώρησε στη χώρα των Αγριάνων και των Παιόνων.» (100) Το ότι οι Αγριάνες ζουν πάνω στο Παγγαίο αναφέρεται κι από τους Θουκυδίδη και Στράβωνα.

Το 334 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εκστρατεύει κατά των Περσών. «Πέρασε την λίµνη Κερκινίτιδα και κατευθύνθηκε στις εκβολές του Στρυµόνα και από εκεί στην Αµφίπολη. Αφού πέρασε το ποτάµι, κατευθύνθηκε βόρεια, πέρασε κάτω από τον Όρβηλο και παίρνοντας το δρόµο που οδηγεί σε παραθαλάσσιες ελληνικές πόλεις κατευθύνθηκε στα Άβδηρα και την Μαρώνεια. (100)

47

Ο ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ο Κώος (445-354 π.Χ.), ο πατέρας της ιατρικής, έζησε εδώ, στην περιοχή µας, το 408 για ένα χρόνο. Στο έργο του «Επιδηµία» αναφέρεται στο Παγγαίο όρος.

Ο ΘΕΟΠΟΜΠΟΣ ο Χίος (378-303 π.Χ.) ρήτορας και µαθητής του Ισοκράτη, που ήρθε κι έµεινε στην Πέλλα φιλοξενούµενος του Φιλίππου, αναφέρεται στο έθνος των Αγριάνων το οποίο ζει πάνω από το Νέστο ποταµό.

Κι ο ΒΙΡΓΙΛΙΟΣ µιλάει για το όµορφο Παγγαίο όρος και πολλοί άλλοι αρχαίοι Έλληνες και ρωµαίοι συγγραφείς. Όµως τα λόγια και η ιστορική φωνή τους έχουν θαφτεί. Υπάρχει µια ανεξήγητη ένοχη σιωπή για ότι έχει σχέση µε το ιστορικό παρόν του τόπου µας από την µυθική και αρχαία εποχή.

Και διαισθάνεται κανείς πως κάποιοι θέλουν και επιδιώκουν να πάψει να υπάρχει ζωντανό αυτό το πανέµορφο και ζυµωµένο µε την µύθο και την ιστορία βουνό και προσπαθούν να µας πείσουν ότι ουδέποτε υπήρξε στην ιστορία, στη γεωγραφία και στη διαχρονική ζωή της περιοχής.

Γιατί άραγε; Είναι ένα εύλογο ερώτηµα δικό µου κι ίσως, µετά τα όσα διαβάσατε και δική σας απορία κι ίσως, έκπληξη...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Τι στοιχεία έχουµε από

την ανάγνωση της αρχαίας ελληνικής µυθολογίας σχετικά µε αυτό το θέµα, τα πρόσωπα και τα πράγµατα που καταγράφτηκαν κι αφορούν τη δική µας γεωγραφική περιοχή κι αν από τα στοιχεία αυτά βγαίνει ποιο συγκεκριµένα πιο είναι το αρχαίο Παγγαίο.

Τα τεκµήρια από την πλούσια ανθοδέσµη της Ελληνικής Αρχαίας Μυθολογίας είναι πολλά. Το ίδιο το βουνό έχει πάρει το όνοµά του από ένα µυθικό βασιλέα που λεγότανε Παγγαίος.

Ο Παγγαίος είναι γιος του Θεού Άρη και της νύµφης Κριτοβούλης. Ο τραγικός βασιλιάς ήταν επηρεασµένος από την Διονυσιακή λατρεία και ζωή. Έτσι ένα βράδυ µεταµφιέστηκε και ξεπόρτισε από το παλάτι για µποέµικη ζωή. Γλέντησε µε την ψυχή του και στο τέλος ξενοκοιµήθηκε µε µια νεαρά καλλονή. Έκπληκτος όµως τις πρωινές ώρες διαπίστωσε ότι η όµορφη κοπέλα που είχε πλάι του δεν ήταν άλλη από τη µοναχοκόρη του η οποία είχε κι αυτή ξεπορτίσει για να ζήσει µια Διονυσιακή βραδιά.

Περίλυπος κι απαρηγόρητος ανέβηκε πάνω στην κορυφή του Παγγαίου κι απόθεσε την ασπίδα του στα βράχια. Ύστερα έσυρε το ξίφος του κι αυτοκτόνησε. Οι Κρήστονες Θράκες κυκλοφόρησαν νόµισµα µε την αναπαράσταση της σκηνής. Και για να τιµήσουν το καλό βασιλιά τους ονόµασαν το βουνό που τότε λεγόταν Καρµάνιο σε Παγγαίο όρος.

Αλλά πάνω στο Παγγαίο όρος ζει και ο Θεός Βορέας µε την πολυµελή οικογένειά του. Πατέρας του ο Αστραίος, γιος τιτάνα και µητέρα του η Ηώ, η θεά της αυγής, κόρη του Υπερίωνα κι αδελφή του Ήλιου και της Σελήνης. Γυναίκα του η πανέµορφη Ωρείθυια, µικρή κόρη του βασιλέα των Αθηνών Ερεχθέα Α’ ή Εριχθόνιου, την οποία έκλεψε ο ταχυπόδαρος θεός του ανέµου ανήµερα της γιορτής των Θεσµοφορίων όταν την είδε να κουβαλά στο κεφάλι κάνιστρο µε λουλούδια. «Ο Βορέας τη γυρόφερνε εκεί στις πλαγιές της Ακρόπολης ως το ναό της Πολιάδας Αθηνάς. Ξάφνου την τύλιξε κάτω από τις κιτρινόµαυρες φτερούγες του και κάνοντας ένα στρόβιλο, για να είναι αθέατη από το πλήθος, την άρπαξε κι έφυγε.»(10)

48

Ο µύθος µε τον Βορέα και την οικογένειά του έχει πολύ ενδιαφέρον όπως και η καταγραφή των γεγονότων από πληθώρα συγγραφέων, λογοτεχνών, κλπ., όπως του Πινδάρου, Παυσανία, Απολλώνιου του Ρόδιου, Απολλόδωρου του Αθηναίου, του Οµήρου, του Ηρόδωρου, Φερεκύδα, Δηµάρατου, Διονύσιου, Ασκληπιάδη, Ησίοδου, Κέκροπου, Ακουσίλαου, Καλλίµαχου του Αλεξανδρέως, του Ηροδότου, Σοφοκλέους Διόδωρου του Σικελιώτη, κλπ.

Ο βασιλιάς Κάδµος, που είναι το πιο πολυσυζητηµένο πρόσωπο της ιστορικής και µυθικής αρχαιότητας, έζησε πολλά χρόνια πάνω στο Παγγαίο και δίδαξε στους Θράκες την τέχνη της εξόρυξης του χρυσού. Ο Στράβωνας γράφει ότι ο Κάδµος πλούτισε από το χρυσό του Παγγαίου όρους(Στράβων γεωγρ.14.5.28). Στον Πλίνιο διαβάζουµε. «Κάδµος γαρ ο Φοίνιξ λιθοτοµίαν εξεύρε και µέταλλα χρυσού τα περί το Παγγαίον επενόησεν όρος.» (Δαµιανός Τσεκουράκης: Η θέση της αρχαίας Σκαπτής Ύλης. Θεσ/νίκη 1981 σελ.77)

Για το όρος Παγγαίο έγραψε και ο Ορφικός ποιητής Άγγελος Σικελιανός (1884-1951) το έργο «Διθύραµβος της Ρόδου», έργο που παίχτηκε το 1933. Αναφαίρετε στον Ορφέα και στον πλούσιο Ηδωνό βασιλιά Ρήσο καθώς και τα εκατόφυλλα τριαντάφυλλα που είναι γεµάτο το βουνό. Και βέβαια τον Ορφέα σκότωσαν οι Πιέρισσες Θρακιώτισσες κι έριξαν το σώµα του στο Νέστο και το ποτάµι το έφερε στη θάλασσα κι έφτασε µέχρι τη Λέσβο. Και δεν απορεί κανένας πως µπορεί να γνωρίζουµε αυτή τη γραπτή εκδοχή και να επιµένουµε ακόµη πως το Παγγαίο είναι το βουνό της Εικοσιφοίνισσας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 1842 µ.Χ. Ποιοι άλλοι,

παλαιοί και σύγχρονοι, Έλληνες και ξένοι συγγραφείς και γεωγράφοι, πλην του πλαστογράφου Εβραίου Κιέπερτ, µετά το 1842, αποστασιοποιήθηκαν από την άφρονα επίσηµη Πολιτεία µας και συνέχισαν να ονοµάζουν Παγγαίο το βουνό Φαλακρό στα έργα τους, ενώ, το βουνό απέναντι στη θάλασσα, εξακολουθούν να το ονοµάζουν Σύµβολο, όπως είναι και το πραγµατικό του όνοµα;

Ο Σταύρος Μερτζίδης, γιατρός και συγγραφέας που περπάτησε στην περιοχή µας και ερεύνησε µε πολύ επιµέλεια και σχολαστικότητα τον τόπο µας γράφει ότι το βουνό Παγγαίο έλαβε τ' όνοµά του από τους Θράκες που έφτασαν εδώ το 1800 π.Χ. ακριβώς λόγω του όγκου και του µεγάλου διαµελισµού του. Γι' αυτό, γράφει, έκτισαν και πάνω σ' αυτό και το ιερό τους προσκύνηµα, το ναό του θεού Διονύσου. Ένας ναός που είχε µάντισσα από τους Δελφούς και ιερείς από τους Θράκες Βησσούς κι έγινε πασίγνωστο σε όλη την Ελλάδα.(58)

Ο Νικόλαος Μελετίου (1661-1714), Γιαννιώτης συγγραφέας, γεωγράφος, φιλόσοφος, καθηγητής ιατρός και µητροπολίτης Ναύπακτου και Άρτας στα 31 του χρόνια και µετά Αθηνών. Έργα του «παλαιά και νέα Γεωγραφία» 3 τόµοι, «Εκκλησιαστική ιστορία» 3 τόµοι, «Ρητορική», διατριβές ιατρικές , αστρονοµικές, φιλοσοφικές, ακολουθίες και άλλα. Ως συλλέκτης επιγραφών είχε καλό υλικό για τις ιστορικές αφηγήσεις στα έργα του. Στο βιβλίο του «Γεωγραφία» (51 σελ.52) γράφει για το λήµµα Παγγαίο. «Ο Νέστος ποταµός ξεκινάει από το Παγγαίο όρος. Το βουνό βρίσκεται στο τέλος της Μακεδονίας πάνω από τους Φιλίππους. Σ' αυτό το βουνό λένε πως ο Κάδµος βρήκε µεταλλεία χρυσού κι αργύρου.

Επίσης στη γράφει ότι «οι Φίλιπποι που πιο µπροστά λεγόταν Κρηνίδες βρίσκονται πλάι στο Παγγαίο όρος κι η Καβάλα µεταξύ των εκβολών του ποταµού Στρυµόνα και Νέστου πάνω στους πρόποδες του όρους Συµβόλου.» (51σελίδα 394

Ο Γερµανός φιλόλογος και λεξικογράφος Βίλχελµ Πάπε (1807-1854) έγραψε το δίτοµο «Λεξικό της ελληνικής γλώσσας» το 1842-43. Εκεί αναφερόµενος στην πόλη των Κρηνίδων γράφει. «Κρηνίδες πόλις της Πιερίας». Περιοχή όπου διέµεναν οι Πίερες Θράκες, αλλά κι ανατολικά και νότια. Άλλωστε αρκετοί παλαιοί χαρτογράφοι τοποθετούν πάνω στους χάρτες τους, τους Πίερες, µεταξύ Κρηνίδων-Παρανεστίου-Νέστου. π.χ. χάρτης του Henri Lie Baux έτους 1727, του A. Ortelius του έτους 1572, του Barbie du Bocage του

έτους 1791, κλπ. (96 τόµος β' σελ. 137).

Ο Άνθιµος Γαζής (1758-1828) από τις Μηλιές του

49

Πηλίου, δάσκαλος του γένους και φιλικός, το 1796 εγκαταστάθηκε στη Βιέννη και χειροτονήθηκε κληρικός στο ναό της εκεί ελληνικής παροικίας. Η πνευµατική ακτινοβολία και δράση του στο συγγραφικό, πολιτικό και εκδοτικό χώρο από το 1799 ως το 1812 υπήρξε ευεργετική για τον ελληνισµό. Έγραψε και εξέδωσε συγγράµµατα στα ελληνικά, µαθηµατικά, αστρονοµικά, ιστορικά και γεωγραφικά, Ελλήνων και ξένων συγγραφέων κυρίως σε δική του µετάφραση. Το 1808 συµπλήρωσε και εξέδωσε εκ νέου την Γεωγραφία του Μελετίου στη Βενετία. Για την περιοχή µας γράφει.

«Η περιοχή λεγόταν Οδοµαντική αλλά και Ηδονική κι είχε πρωτεύουσα τους Φιλίππους που παλαιότερα λεγόταν Κρηνίδες από τις πολλές κρήνες της. Ήταν κτισµένη σε λόφο κοντά στο Παγγαίο όρος.» (55 σελ.466 τόµος β')

Επίσης γράφει ότι το Παγγαίο βρίσκεται στο τέλος της Μακεδονίας πάνω από τους Φιλίππους. (55 σελ. 53 τόµος γ')

Βέβαια θα ήταν άδικο να µην γράψουµε ότι ο Άνθιµος Γαζής, οπαδός του Αδαµάντιου Κοραή και φίλος του Ιωάννη Καποδίστρια πρόσφερε τα µέγιστα στην απελευθέρωση του γένους, ενώ κι ως κληρικός ζώστηκε τα άρµατα και κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία. Ήταν µέλος του Αρείου Πάγου και όλων των Εθνοσυνελεύσεων. Αργότερα αποσύρθηκε στο εκπαιδευτικό του έργο, ως σχολάρχης στην Τήνο και τέλος στη Σύρο. (97 σελ.52-53)

Ο Νικόλαος Λωρέντης, εγκυκλοπαιδιστής κι εκδότης το 1838 εξέδωσε στη Βενετία

την «Παγκόσµια Γεωγραφία». Στο κείµενο προσδιορίζοντας την τοποθεσία της Δράµας, γράφει. «Δίραµα ή Δράµα, (βρίσκεται) ανατολικά των Σερρών, είναι οχυρά (πόλη) κι απέχει περίπου 7 µίλια από τους πρόποδες του όρους Παγγαίου, ενώ νοτιοανατολικά της βρίσκεται η περίφηµη πόλη των Φιλίππων.» (52 σελ.418 τόµος γ΄ )

Επίσης στη σελίδα 357 αναγράφει ότι ο Όρβηλος (Αργένταρος ή Έγρισος), που έχει ύψος 9.000 πόδια (2.775 µέτρα) έχει στην νοτιοανατολική προέκτασή του το όρος Παγγαίο.

Ο Αλέξανδρος Ραγκαβής (1809-1892), πολιτικός, διπλωµάτης κι άνθρωπος των γραµµάτων, γράφει σε βιβλίο του: «Το Παγγαίο είναι βουνό στη Μακεδονία στα σύνορα της Θράκης και πάνω από το Νέστο και στο οποίο υπάρχουν µεταλλεία χρυσού και αργύρου.» (101 σελ. 873)

Επίσης «οι Φίλιπποι είναι πόλη της Ηδωνικής χώρας στη Θράκη. Ενώνεται µε τη Μακεδονία µε το απότοµο ύψος του όρους Παγγαίου, κοντά στον ποταµό Ράγγο (Κεφαλαρίου) και το Νέστο...» και «τα χρυσωρυχεία που βρίσκονται γύρω απέφεραν πλούτο στον βασιλιά Φίλιππο Β΄.» (101 σελ. 1460)

Ο αρχιµανδρίτης και ηγούµενος της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Α. Μοσχόπουλος, ονοµάζει το βουνό «Ματίκιο». Σηµειώνει επίσης πως «... είναι πολύ αµφίβολος η ιδέα τινών, ότι το µαντείο του Βάκχου κατά την αρχαιότητα υπήρξε επί του <Αλέξανδρος Ραγκαβής

Παγγαίου. Πιθανότερο διαφαίνεται ότι τοιούτον τι υπήρχε αντικρύ του Παγγαίου, παρά το Βοζ-Δαά, παρ' ο κυρίως διέτριβον οι Σάτραι και οι Βησσοί».(56 και 57 σελ.30-31 & 58 σελ.96).

Σε όλα τα έγγραφα τα οποία απεστάλησαν κατά καιρούς στο µοναστήρι της Παναγιάς σε κανένα δεν αναφέρεται τοπωνύµιο Παγγαίο, ενώ ονοµάζεται Ματίκιο, όπως και βουνό της Κοσινίσσης ή Κοσιφοινίσσης, βουνό της Ματικίας, κλπ. Στη βιογραφία του κτήτορα της µονής, Οσίου Γερµανού, το 518 µ. Χ., δεν αναφέρεται καν όνοµα Παγγαίο σε όλο το κείµενο.

Το περιοδικό «Νέος Ελληνοµνήµων» του Σπύρου Λάµπρου δηµοσίευσε ένα σιγίλιο του έτους 1544 το οποίο στάλθηκε προς τη

µονή της Εικοσιφοινίσσης από τον Πατριάρχη Ιερεµία Β'. «...παρέσχον τη ανά της Μακεδονίας κατά τό της Ματικίας όρος, κειµένη Σεβασµία καί ιερά Πατριαρχική Μεγιστοµονή τή επί ονόµατι τιµηµένη τής

υπεράγνου Δεσποίνης ηµών Θεοτόκου, τή επικεκληµένη τής Κοσινίσσης» (102 σελ. 135)

50

Ο Γεώργιος Ευσταθίου σε βιβλίο του για τη Θράκη γράφει «Ο Φίλιππος ενθάρρυνε τους έµπειρους µεταλλωρύχους Θάσιους να περάσουν στις Κρηνίδες, που είναι επί του Παγγαίου όρους και να εγκατασταθούν εκεί.» (98 σελ. 145)

Διαβάζουµε: «Ο Θουκυδίδης είτε µόνο από µητέρα είτε κι από τους δυο γονείς του, καταγότανε από βασιλική οικογένεια της Θράκης και σ' αυτό οφείλονταν τα µεγάλα κτήµατά του στη Θράκη και ιδίως τα µεταλλεία χρυσού της Σκαπτής Ύλης, κοντά στο Παγγαίο (όρος).» Και βέβαια η Σκαπτή Ύλη είναι σύµφωνα µε νεότερα στοιχεία κάπου στην Παλαιά Καβάλα στα βουνά της Λεκάνης κι όχι αλλού.(103 σελ.3)

Ο Στέφανος ο Βυζάντιος που γεννήθηκε κι έζησε στην Πόλη περί τα τέλη του 5ου και µέσα του 6ου µ.Χ. αιώνα είναι ένας αξιόπιστος πολυµαθής ιστορικός, γεωγράφος, µαθηµατικός, αστρονόµος και λόγιος- εκπαιδευτικός. Δίδαξε στο Βυζάντιο και Αλεξάνδρεια. Έγραψε πολλά έργα, από τα οποία το κυριότερο είναι το «Περί πόλεων και δήµων». Τα «Εθνικά» του είναι ένα Μέγα Γεωγραφικό Λεξικό, το οποίο περιέχει πλήθος ιστορικών, γλωσσολογικών, ετυµολογικών, θρησκευτικών, µυθολογικών, κ.α. πληροφοριών για τον αρχαίο κόσµο, µέχρι και την εποχή του Στεφάνου. Πηγές του µεγάλοι γεωγράφοι και ιστορικοί της αρχαιότητας, όπως ο Εκαταίος ο Μιλήσιος, ο Στράβωνας, ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης, Ξενοφώντας, Ελλάνικος, Θεόποµπος, Αρριανός, Πολύβιος, Παυσανίας, όπως µεγάλοι ποιητές, Όµηρος, Ησίοδος, Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, κ.ά. Διαβάζουµε στο εγκυκλοπαιδικό λεξικό του ότι οι Αγριάνες έθνος Παιονικό ζούσε µεταξύ Αίµου και Ροδόπης πάνω από το Παγγαίο.

Στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» του Κων/νου Παπαρηγόπουλου (1815-1891) αναφέρεται η περιοχή της ενδοχώρας απέναντι από τη Θάσο η οποία έχει πλούσια αποθέµατα χρυσού απολύτως εκµεταλλεύσιµα, γράφει: «Η δε Θάσος, αν δεν ήταν εύφορος, είχεν όµως χρυσού µεταλλεία και κατείχε εις

την παρακείµενη στερεάν χώρας τινάς, την Σκαπτήν Ύλην και άλλας, αίτινες περιείχον µεταλλεία έτι πλουσιώτερα των της νήσου.» ( 104 σελ. 263 )

Ο γιατρός και ιστοριοδίφης από την Αίνο της Θράκης Αχιλλέας Σαµοθράκης στο καταπληκτικό έργο του «Λεξικόν Γεωγραφικόν και ιστορικόν της Θράκης» γράφει. Η πόλη των Φιλίππων είναι πάνω στο Παγγαίο όρος, στις υπώρειες ενός υψηλού βράχου µε ανατολικό µήκος 50ο 45 και βόρειο πλάτος 41ο 55 σύµφωνα µε τον Πτολεµαίο.( 105 σελ. 535)

Και βέβαια είναι κι αυτός σύµφωνος µε όλους τους γεωγράφους –χαρτογράφους που προηγήθηκαν, οι οποίοι είναι εναρµονισµένοι µε το Πτολεµαίο και οι οποίοι θεωρούν Παγγαίο την οροσειρά από την Καβάλα µέχρι το Φαλακρό και µέχρι όπου καταλήγει η οροσειρά βόρεια.

51

Ο Αχιλλέας Σαµοθράκης τελείωσε τη Ζαρίφειο Σχολή της Φιλιππούπολης και γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών όπου κι έγινε διδάκτωρ το 1906. Ήταν γνώστης της Ελληνικής και της Λατινικής Φιλολογίας. Άσκησε ιατρική στην Αίγυπτο.

Συνέθεσε διάφορες µελέτες µε θέµα την ιστορία της ιατρικής. Μετέφρασε διατριβές ξένων για ιατρικά θέµατα. Ήταν ερευνητής της θρακικής ιστορίας. Δηµοσίευσε ιστορικό δοκίµιο για την αρχαία Θράκη, το οποίο και θεωρείται πολύτιµο. Έργα του είναι η Ιστορία του Ιπποκράτη, το Λεξικό Θράκης, το οποίο ήταν και συγγραφικός άθλος. Είχε µια πολύτιµη βιβλιοθήκη την οποία δυστυχώς την έκαψαν οι Βούλγαροι κατακτητές.

Στη Θρακική Επετηρίδα του Φιλολογικού Συλλόγου της Κωνσταντινούπολης, η οποία εκδόθηκε το 1897 και στη σελ. 279, γράφει: «Είναι δε και το Παγγαίο όρος τµήµα του όρους της Ροδόπης, εποµένως και τούτο ορεογραφικώς ανήκει στη Θράκη.»

Και βέβαια το ορεινό συγκρότηµα της Ροδόπης δεν έχει καµία σχέση µε το βουνό της Εικοσιφοίνισσας που κάποιοι το ονοµάζουν Παγγαίο.

Αλλά και στο «Λεξικό της Ιστορίας και Γεωγραφίας» του Κωνσταντινουπολίτη δηµοσιογράφου και συγγραφέα Σταύρου Βουτυρά (1841-1923) διαβάζουµε. «Κρηνίδες, αρχαίο πόλισµα της Μακεδονίας, κείµενο µεταξύ των αρχαίων πολισµάτων Νεαπόλεως, Τραγίλου και Δραβίσκου παρά τον Γαγγίτην ( το ποτάµι του Κεφαλαρίου), παραπόταµο του Αγγίτου, επί λόφου µεγάλου και υψηλού ανυψουµένου προς ανατολάς του Συµβόλου…» (106 τόµος 3ος σελ. 806)

Και σε άλλο µέρος: «Παγγαίο όρος της Μακεδονίας εκτεινόµενον κατά µήκος των ορίων της Θράκης, διάσηµο εις την Ελληνική ιστορία, διότι τούτο παρέσχε τω Φιλίππω τω Μακεδόνι, τα µέσα της επιτυχούς διεξαγωγής του πολέµου. Κυριεύσας δηλαδή ούτος την πόλιν Κρηνίδες, επεβάλλετο της εκµεταλλεύσεως των κατά το Παγγαίον, πλησίον αυτού χρυσωρυχείων, άπερ εκµεταλλευόµενα το αρχαίον είχον τελείως παραµεληθή.» (106 τόµος 5ος σελ. 7)

Ο Σταύρος Ι. Βουτυράς γεννήθηκε, το 1841, στο χωριό του Βοσπόρου, Τσεγκέλκιοϊ. Γιος του Ιωάννη Βουτυρά από την Ευρυτανία, πιθανόν από το χωριό Βούτυρο, χρηµάτισε για χρόνια ιδιαίτερος γραµµατέας του Οσποδάρου της Βλαχίας Σκαρλάτου. Σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, από την οποία αποφοίτησε το 1859 και διορίστηκε δάσκαλος στη σχολή Εδίρνε-καπού της Κωνσταντινούπολης. Από πολύ νωρίς και ταυτόχρονα µε τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα, δηµοσιογραφεί. Την διετία 1862-64, ήταν έµµισθος συνεργάτης της εφηµερίδας «Ανατολικός Αστήρ», που µόλις είχε ξεκινήσει την έκδοσή της το 1861. Το 1865 ήταν συνεκδότης του περιοδικού «Νέα Επτάλοφος». Μεγάλο επίτευγµα είναι η ίδρυση της εφηµερίδας του ο «Νεολόγος». Πάµφτωχος και τυφλός, πέθανε στις 22 Νοεµβρίου 1923, αφήνοντας τη σύζυγό του Σµαράγδα µε δυο γιούς και δυο κόρες.

Ο Δηµήτριος Λαζαρίδης ( ), καθηγητής της Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, ο οποίος δεν είχε παρωπίδες, στο βιβλίο του «Νεάπολις, Χριστούπολις, Καβάλα, Οδηγός µουσείου Καβάλας» σελίδα 16 γράφει. «….ξεκόβοντας από το Σύµβολο (όρος), η χερσόνησος αυτή προχωρεί τόσο βαθιά στη θάλασσα, ώστε να µοιάζει µε νησί» (εννοεί την Καβάλα). Κι αλλού σελ.65 «...ο δρόµος από το εσωτερικό και τα υψώµατα του Συµβόλου οδηγεί στην Καβάλα και τη θάλασσα...» Και σελ.32 «το όρος Σύµβολο είναι βόρεια της Καβάλας προς την περιοχή του Σανατορίου.» (53)

Ο µητροπολίτης Δράµας Αγαθάγγελος ο Μάγνης (1864-1935) γράφει σχετικά µε το σηµερινό Παγγαίο. «Αν και περπάτησα σαν «φιλοπερπατητής» όλο το βουνό, από το οποίο µάλιστα είδα τον κάµπο της Δράµας, της Ζίχνης, των Φιλίππων, των Σερρών και την θάλασσα, δυστυχώς, ηµείς τουλάχιστον, αν και πολλάκις άνω και κάτω ερευνήσαµε, δεν κατορθώσαµε να εύρωµεν λίθον µε επιγραφήν εξ ης να συµπεράνωµέν τι θετικώτερον». Και καταλήγει.

«Ερείπια εις τα πέριξ της µονής αρχαίων κτιρίων δεν υπάρχουσιν, ουδέν ίχνος των πάλαι ποτέ διασήµων χρυσωρυχείων ή αργυρωρυχείων του Παγγαίου. Επ’ εσχάτων, ανθρακωρυχείο ανεκαλύφθη πλησίον της Τσερέπλιανης, χωρίον δίωρον απέχοντος της µονής, επί της οδού Κορµίστης-Ροδολείβους, όπερ οι ηµέτεροι οµογενείς, πρόσφυγες κυρίως, εκµεταλλεύονται.» (54 σελ.24-25)

Επίσης ο επίσκοπος Δράµας Αγαθάγγελος σηµειώνει, αναφέροντας τα βιογραφικά του ηγουµένου της µονής Σωφρονίου (1770-1782). «Ος πατρόθεν µεν κατήγετο εκ Βοσωρόπης, εν η εγεννήθη, κώµης κειµένης επί της ανατολικής υπωρείας του Ματικίου όρους...»(54 σελ.46)

Τον Σεπτέµβριο του 1628 εκδόθηκε σιγίλιο του Πατριάρχη Κυρίλλου του Λουκάρεως (1623-1630) απευθυνόµενου στη µονή αναγνωρίζοντας κάποια κυριαρχικά δικαιώµατά της

52

και το βουνό το αναφέρει «Ματίκιο όρος». Ο Πατριάρχης, αν το όνοµα του βουνού ήταν Παγγαίο, για πιο λόγο να µην το κατονοµάζει µε το πραγµατικό του όνοµα;

Ο Καθηγητής και αρχαιολόγος Δηµήτριος Σαµσάρης (64 σελ.206) γράφει ότι το Μαντείο του θεού Διονύσου πάνω στο Παγγαίο επισκέφτηκαν για να πάρουν χρησµό α) ο Μ. Αλέξανδρος πριν ξεκινήσει την µεγάλη εκστρατεία στην Ασία και β) ο στρατηγός Οκτάβιος Γάϊος το 62 π.Χ., που ήταν ανθύπατος της Μακεδονίας και πατέρας του µεγάλου Ρωµαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αύγουστου. Για το Μαντείο του θεού Διονύσου που δεν έχει ακόµη επισηµανθεί αναφέρονται εκτός από τον Ηρόδοτο κι ο Δίωνας ο Κάσσιος (IV,53), ο Mela (II,17), ο Ευριπίδης και ο Sueton. Aug. 94. Ο P. Perdrizet γράφει ότι ο ναός ήταν ένα απλό βαρβαρικό ιερό µε ένα µικρό περίβολο. Πιθανόν να ήταν κι ένα σπήλαιο.

Που είναι το αξιόλογο αυτό ιερό των Σατρών; Σε πια από τις πολλές κορυφές του Φαλακρού (Παγγαίου); Στην κορυφή του Προφήτη Ηλία 2232, τη Βάρδαινα 2194, την κορυφή Φαραγγιού 2035, το Ψευτοδόντι 2060, τη Χιονότρυπα 2111, τα Τρία Κεφάλια 2089, τη Κοριτσοκορφή 1993, την Άνω Οξιά 1815, του Αγίου Πνεύµατος 1720, τις κορφές στο Βώλακα, τους Πύργους, του Ξηροπόταµου; Οι έρευνες, που δεν γίνονται επίσηµα, αλλά ίσως γίνουν κάποτε από τους εραστές της ιστορίας µας, θα µας δείξουν.

Κάποτε, όταν βρίσκονταν σε µεγάλη αφθονία οι µαρτυρίες των αρχαίων µας προγόνων στην περιοχή, έγραψε ο Μαργαρίτης Δήµητσας. Βρέθηκε ανάγλυφη προτοµή ανδρός πωγωνοφόρου στο χωριό Αλιστράτη στην οποία πάνω ήταν χαραγµένες οι φράσεις «Οι περ(ε)ί 'Ρούφον-Ζείπα …….-ης Διονύσου Μυ- ..υφωτως ευερ- … ρον εχάρη» . Αναφέρονταν ο θεός Διόνυσος του οποίου το Μαντείο βρίσκεται βόρεια του Δραβήσκου πάνω στο βουνό στο οποίο ζούσαν οι Σάτρες (Βησσοί), σύµφωνα µε τον Ηρόδοτο (7, 111) Η επιγραφή αυτή δηµοσιεύτηκε από τον Ν. Ι. Ιατρόπουλο ο οποίος ανέφερε ότι και από τα άλλα χωριά, τη Ρεσίλοβα, τη Γλενίκοβα και λοιπά οι κάτοικοί τους έφερναν στον Heuzey πλούσια ύλη επιγραφών, τις οποίες ίσως τις έπαιρναν από το εκεί κοντά τους Μαντείο του θεού Διονύσου.(36 σελ.822)

Δεν πρέπει όµως να έχουµε µεγάλες προσδοκίες από τα ερείπια του ναού του Βάκχου. Ο καθηγητής Paul Perdtrizet (1870-1938) στο έργο του για το Παγγαίο όρος γράφει. Είναι «ένα βαρβαρικό ιερό µε απλό περίβολο και ίσως να ήταν και ένα σπήλαιο». Αυτά για όσους ονειρεύονται πως θα βρούµε ένα πολυτελές οικοδόµηµα µε κίονες και αριστουργήµατα γλυπτικής τέχνης.

Από µια αντιπαράθεση µε το Δραµινό ερευνητή, τον κ. Βασίλη Πασχαλίδη, στην τοπική εφηµερίδα Πρωινός Τύπος τον Ιούνιο του 1993, ο οποίος επέµενε, χωρίς να έχει δίκαιο βέβαια, ότι το Παγγαίο µε βάση τα αρχαία κείµενα είναι το βουνό της Εικοσιφοίνισσας κι όχι το Φαλακρό, θα πάρω κάποια στοιχεία.

Ο παραπάνω συνοµιλητής µου δεν αντίκρουσε τίποτε από όσα ισχυρίζεται ο κ. Παπαζώης και η µετριότητά µου. Κάνοντας έναν άχαρο διάλογο µεταξύ µας έπεσε σε αντιφάσεις και µεταξύ άλλων και στην εξής δύσκολη παράγραφο.

Μας παραθέτει ένα κείµενο του ιστορικού Δίωνα του Κάσιου. Στον εµφύλιο των Ρωµαίων για την µάχη των Φιλίππων. Γράφει, λέει, ο Δίων ο Κάσιος. «… και πάσαν τοις Φιλίπποις στρατοπεδευσάµενοι. Το δε δη άστυ τούτο (=οι Φίλιπποι) παρά τω Συµβόλω κείται.» (έκδοση LOEB, τόµος 5ος σελ. 188)

Τι µας λέει λοιπόν το κείµενο; Ότι στρατοπεύσαν σε όλη την έκταση της περιοχής των Φιλίππων που είναι κοντά η Καβάλα από την οποία ξεκινά το όρος Σύµβολο. Πράγµατι είναι κοντά. Γιατί όµως δεν το λέει το βουνό Παγγαίο ο Δίων ο Κάσσιος αφού αυτό, κατά τον κ. Πασχαλίδη ήταν το όνοµά του; Τι πρόβληµα είχε; Απλά έλεγε το αυτονόητο. Προσφωνούσε το βουνό µε το πραγµατικό όνοµά του, Σύµβολο.

Αυτό λέµε κι εµείς. Δεν θα σας κουράσω µε άλλους Έλληνες και άλλα στοιχεία, απλά θα κάνω

υπόµνηση ότι όλες οι παλιές εγκυκλοπαίδειες, (Ελευθερουδάκη, Ηλίου, Πυρσού, Δρανδάκη, κλπ.), όλα τα ιστορικά βιβλία περί Θράκης, (Θρακική επετηρίς 1897, Θρακικαί Μελέται 1877 Β. Σκορδέλη, ιστορία της Θράκης 1932 Κ. Κουρτίδη, η Θράκη από τα πανάρχαια χρόνια κλπ, και άλλα) , όλα τα λεξικά παντός τύπου, (Δ. Μάγνητος ιστορικοµυθικό & γεωγραφικό λεξικό, Θησαυρός της Ελληνικής γλώσσας Παρίσι 1829 Ε. Στεφάνου, λεξικό ελληνικό 1851 Σκαρλάτου Βυζαντίου, λεξικό γεωγραφικό και ιστορικόν Θράκης 1963 Αχ. Σαµοθράκη, Οµηρικό λεξικό 1921 Ι. Πανταζίδη, λεξικό της ελληνικής γλώσσης Κ. Γκαρµπολά του 1839, κλπ), αναφέρουν ότι το Παγγαίο είναι στην περιοχή της Λεκάνης-Φαλακρού, κατά τρόπο µάλιστα τόσο πειστικό, που δεν επιδέχεται και παρερµηνείες.

Στο Παγγαίο, η ύπαρξη και κοπή χρυσών νοµισµάτων είναι γνωστή από την αρχαϊκή εποχή, γεγονός που δηλώνει πιθανή εκµετάλλευση την περίοδο εκείνη. Ο βασιλιάς Ρήσος,

53

σύµφωνα µε τον Όµηρο, έτρεξε σε βοήθεια των αδελφών του Τρώων, ντυµένος µε χρυσή πανοπλία. Γράφει, «χρύσεια πελώρια». Καθηγητές ειδικοί υποστηρίζουν ότι πιθανόν να γινόταν έντονη εξώρυξη χρυσού από χρυσοφόρες θέσεις της περιοχής εκείνη την µακρινή εποχή.

54