ژمارە ٣١ـی رۆژنامەی بەیان
DESCRIPTION
ژمارە ٣١ـی رۆژنامەی بەیان رۆژی سێشەممە کەوتە بەردیدی خوێنەرانیTRANSCRIPT
زه ویی ڕۆژنامه نووسان ده كه وێته دوای
شه هیدان و زیندانییانی سیاسی
بهیان.تایبه‌ت
ل��هڕاپ��ۆرت��ێ��ك��دا‌ل��ه‌ب��اره‌ی‌ڕۆژنامه‌نووسانی به زه‌وی پێدانی‌به‌ڕێوه‌به‌ری سلێامنی، سنووری)بهیان(ی به شاره‌وانی ڕاگه‌یاندنی‌شاره‌وانیی »سه‌رۆكایه‌تیی ڕاگه‌یاند‌سه‌رقاڵی ئێستادا ل��ه سلێامنی‌هه‌یه زه‌وی كۆمه‌ڵێك كه ئه‌وه‌یه‌‌یاسایی كاری و ده‌یانكوژێنێته‌وه‌‌ئیفراز ب��ڕی��اری و ده‌بێت ت��ه‌واو‌بوو، ته‌واو هه‌ركاتێك ده‌رده‌كرێت،دوای ڕۆژن��ام��هن��ووس��ه، 169 ئ��ه‌و‌سیاسی زیندانییاىن و شه‌هیدان
زه‌وی‌وه‌رده‌گرن«.هه‌ڕە‌شه‌ی رۆژنامه‌نووسانیش‌ت��ا4/22 ئ��ه‌گ��هر ئ���ه‌وه‌‌ده‌ك���ه‌ن‌ئ��هوا پێنه‌درێت، زه‌وییه‌كانیان‌ده‌ب��ێ��ت. دی��ك��هی��ان هه‌ڵوێستی‌سه‌ندیكای سلێامنیی لقی سكرتێری100« ده‌ڵێت ڕۆژنامه‌نووسانیش‌لیسته‌دا ل��هو ن��اوی هه‌یه ك��هس
نه‌بووه‌‌و‌زه‌وی‌وه‌رگرتووه«.
بڕوانه‌‌الپه‌ڕە‌ی‌هه‌واڵ‌و‌ڕاپۆرت
Tuesday, No, 31که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, April 16, 2013
www.bayanpress.net رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە،ژماره)31(،سێشەممە2013/4/16،ساڵی‌یەکەم
چاوى‌تۆ‌لەسەر‌ڕووداوەکان
تەوەر
15
وەرزش
8
پریاسکە
حكومه تی ناوه ند بودجه ی كه ركووك ڕاده گرێت
عومه‌ر‌ئاواره
عێراقه‌وه حكومهتی الیه‌ن له‌‌بودجه‌ی‌پارێزگای‌كه‌ركووك‌ڕاگیراوه.
ئه‌نجومه‌نی له سه‌رچاوه‌یه‌ك‌هه‌واڵه‌كه‌ی ك��ه‌رك��ووك پ��ارێ��زگ��ای)بهیان(ی به و ك��رده‌وه پشتڕاست‌پارێزگای بودجه‌ی »ڕاگرتنی ڕاگه‌یاند‌حكومه‌تی الی���هن ل��ه ك��ه‌رك��ووك‌ده‌چێته و زوڵ��م��ه ع��ێ��راق��ی��ی��ه‌وه‌‌حكومه‌تی فه‌رامۆشییه‌كانی خانه‌ی‌پارێزگای به به‌رامبه‌ر ن��اوه‌ن��ده‌وه
كه‌ركووك«.»وه‌ك��و وتیشی س��ه‌رچ��اوه‌ك��ه‌‌له ن��اڕازی��ن پ��ارێ��زگ��ا ئه‌نجومه‌نی‌له داواىش و بڕیاره ئ��هو به‌رامبه‌ر‌حكومه‌تی‌ناوه‌ند‌ده‌كه‌ین‌ئه‌و‌بڕیاره‌‌ڕابگرن،چونكه‌‌ڕاگرتنی‌بودجه‌‌ده‌بێته‌‌ئه‌م پرۆژەكانی دواخستنی هۆكاری
پارێزگایه«.
کەسى وا هەبووە)11( ساڵ تەوقیف بووە
بۆى هەژمار نەکراوە
بهیان.هەولێر
ڕایده‌گه‌یه‌نێت په‌رله‌مانتارێك‌كه الیه زیندانیامن په‌نجا »كه‌یسی‌هه‌ولێرن پارێزگای زیندانه‌كانی له‌‌هه‌ژمار بۆ ته‌وقیفیان م��اوهی و‌له‌باره‌ی په‌رله‌مانتاره ئه‌و نه‌كراوه«.زیندانییانەوە ئه‌و ته‌وقیفی ماوه‌ی‌واهه‌یه كه‌سی »له‌نێویاندا وت��ی‌بووه ته‌وقیف س��اڵ ی��ازده م��اوه‌ی‌هه‌ژمار بۆی و كراوه دادگایی ئینجا‌نه‌كراوه،كه‌مرتینیشیان‌ماوه‌ی‌شه‌ش
مانگ‌ته‌وقیفه«.په‌رله‌مانتاره، ئ��هو ب��ڕوای به‌‌یاساكه نه‌كردنی جێبه‌جێ هۆكاری‌به ئه‌وانه زۆربه‌ی چونكه سیاسییه،یاسای‌تیرۆر‌گیراون،به‌اڵم‌كه‌‌دادگایی
كراون‌له‌سه‌ریان‌ساغ‌نه‌بووه‌ته‌وه«.
له‌‌الپه‌ڕ‌ی‌په‌یجوردا‌زانیاری‌زیاتر‌ده‌خوێنیته‌وه
5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 282332 30242027 25242128 26107 13 106712 99914 12
بایی)750(دینارە
بهیان.تایبه‌ت
ده‌رب���اره‌ی‌درێ��ژك��ردن��ه‌وه‌ی‌م��اوه‌ی‌بچوكه‌كانی حزبه هه‌رێم سه‌رۆكایه‌تی‌ڕوون هه‌ڵوێستیان كوردستان هه‌رێمی‌نییه،به‌شێك‌له‌و‌حزبانه‌ش‌باس‌له‌‌سازانی
سیاسی‌ده‌كه‌ن.ئه‌ندامی عه‌بدوڵاڵی‌حاجی‌مه‌حمود،سۆسیالیست حزبی سیاسیی مه‌كته‌بی‌سیاسی به‌شه. دوو مه‌سه‌له‌یه »ئه‌و وتی‌ئه‌وه‌یه سیاسییه‌كه‌ی الیه‌نه یاسایی، و‌له‌سه‌ر قسه‌ی سیاسییه‌كان الیه‌نه و حزب‌ئه‌وه‌یه یاساییه‌كه‌شیان الیه‌نه بكه‌ن،كوردستان په‌رله‌مانی ناو فراكسیۆنه‌كانی
له‌سه‌ر هه‌ركاتێك بكه‌ن، له‌سه‌ر قسه‌ی‌حزبی وه‌كو ئێمه‌ش قسه‌كرا، بابه‌ته ئه‌و
سۆسیالیست‌رای‌خۆمان‌ده‌بێت«.حزبی س��ك��رت��ێ��ری ع��ه‌زی��ز، ق���ادر‌هه‌ڵوێستی له‌باره‌ی كوردستانیش ئاینده‌ی‌حزبه‌كه‌یانه‌وه‌‌له‌‌سه‌ردرێژكردنه‌وه‌ی‌ماوه‌ی»له‌وباره‌یه‌وه وتی هه‌رێم سه‌رۆكایه‌تی‌هیچ‌لێدوان‌ناده‌م،قسه‌مان‌هه‌یه،به‌اڵم‌له
رۆژنامه‌دا‌نا«.ئه‌حمه‌د‌گه‌رمیانی،ئه‌ندامی‌مه‌كته‌بی‌ده‌ڵێت ئیسالمییش بزووتنه‌وه‌ی سیاسیی»س��ه‌رۆك��ای��هت��یه��ه‌رێ��م‌و‌پ��ه‌رل��ه‌م��ان‌و‌له‌سه‌ر هه‌مووی حكومه‌ت سه‌رۆكایه‌تی‌كۆمه‌ڵێك‌یاسا‌داده‌مه‌زرێت،ده‌بێ�ت‌بڕیار
ماوهی درێژە‌پێدانی بۆ بێت یاسا بڕیاری‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێم«.
باباعه‌لی‌جه‌باری،ئه‌ندامی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌و‌وته‌بێژی‌حزبی‌شیوعییش‌ئاماژە‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه»هۆكاری‌ئه‌م‌ده‌ره‌نجامه‌‌بۆ‌دوو‌ڕەهه‌ندی‌سه‌ره‌كی‌ده‌گه‌ڕێنینه‌وه،ئه‌وانه‌ش‌ڕە‌هه‌ندی‌یاسایی‌و‌سیاسییه.له‌‌نه‌بوونی ده‌ستورییدا، و یاسایی ڕ‌هه‌ندی‌ئێمه ب��ووه، گرفت هه‌میشه ده‌ستورێك‌هه‌میشه‌‌داوامان‌كرووه،ده‌ستوور‌هه‌بێت،ئاسانی به و گه‌وره‌یه بۆشاییه‌كی ئه‌وه‌ش‌ناكرێت. خراپه‌كانی الیه‌نه چاره‌سه‌ری‌ده‌خرێته كێشه‌كه یاسایی ڕە‌هه‌ندی واته‌‌كه سیاسییه‌وه )توافق(ی سازان به‌رده‌م
یه‌كالیی سیاسییه‌كاندا الیه‌نه نێوان له‌‌له سازان پرسی هه‌رچه‌نده ده‌كرێته‌وه،ئۆپۆزسیۆندا و ده‌سه‌اڵت نێوان ملمالنێی‌زۆر‌به‌رته‌سك‌كراوه‌ته‌وه‌‌و‌بۆخۆی‌بووه‌ته‌‌ڕە‌هه‌ندی به سه‌باره‌ت دیكه. كێشه‌یه‌كی‌كه بووین ئ��ه‌وه‌دا له‌گه‌ڵ ئێمه یاساییش‌په‌رله‌مانه‌وه الیه‌ن له هه‌رێم سه‌رۆكی‌ڕێگاچاره باشرتین ئێستاش هه‌ڵبژێردرێت،گه‌ڕانه‌وه‌یه‌‌بۆ‌یاسای‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان،ده‌ره‌نجام‌ئه‌م‌گرفته‌‌یان‌به‌پێی‌ده‌كرێت، چاره‌سه‌ر س��ازان به یان یاسا،كوردستانی شیوعی حزبی له ئێمه كه‌‌له‌گه‌ڵ به‌اڵم نییه، هیچی له‌سه‌ر ڤیتۆمان
چاره‌سه‌ری‌یاساییداین«.
درێژكردنه‌وه‌ی‌ماوه‌ی‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێم‌ڕاجیایی‌الیه‌نه‌كان‌ده‌خاته‌‌ئاراوه
له مپه ره ناوخۆییه كانی به رده م لیستی ئیسالمی ڕه ویونه ته وه
11
وەفدى‌دانوستانکار‌ناکۆک‌بوون
مالیکى: موراعاتى کوردم کردووە گەرنا وەزیرکانم فەسڵ دەکرد
حزبه بچوكه كان هه ڵوێستیان ڕوون نییه
4الپەڕە: دیسان ریاڵ و دۆرتمۆند
چه نگه كه ی تارا جاف هه میشه بیری هه ورامان ده كات
به‌رپرسی‌ژووری‌هه‌ڵبژاردنی‌بزووتنەوەى‌گۆڕان،بۆ‌به‌یان:
ئاساییه پارتی پێش هه ڵبژاردنه كان خه ون به كورسییه وه ببینێت
ل.ڕۆژ
www.bayanpress.netژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
3
ڕاپۆرت: زریان جه وهه ر
به سه ر ده بێت تێپه ڕ ساڵێك حكومه تی ح��ه وت��ه م��ی كابینه ی دی��ار ئێستا ت��ا ب��ه اڵم ه��ه رێ��م��دا، حكومه ت سه رۆكی چه ند تا نییه خوێندیه وه خ��ۆی كارنامه ی ئ��ه و ك��ردووه . جێبه جێی په رله مان، له به ڵێنی چه ندین بارزانی نێچرڤان گ��ه ڕان��ه وه ی وه ك دڵخۆشكه ری یاساكانی ه��ه م��واری و ده س��ت��وور المه ركه زی و نیشتامنی ڕەهه ندی به هتد كۆمه اڵیه تی.. دادگه ریی و ساڵه شدا ئه م ماوه ی له دا، خه ڵك چه ندین ڕووب���ه ڕووی كوردستان سوته مه نی نه بوونی وه ك گرفتی دواكه وتنی و بانكه كان له دراو و م��ووچ��ه و گ��ران��ی ل��ە ب����ازاڕدا و بووه ته وه . نه وت داهاتی نادیاریی و ئۆپۆزسیۆنه كه فراكسیۆنه سێ فراكسیۆنی كوردستانی له په رله مانی كوردستان، له و باره یه وه بۆ )به یان(
ده دوێن.عومه ر عه بدولعه زیز، سه رۆكی ب��اره ی له یه كگرتوو فراكسیۆنی لێپرسینه وه ی په رله مانه وه ، به )به یان(
ی ڕاگه یاند »ئۆپۆزسیۆن چ له ڕێگه ی فراكسیۆن، چ له ڕێگه ی تاك تاكه وه ، ئاڕاسته كردنی له بووین ب��ه رده وام یاداشت به رزكردنه وه ی و پرسیار به رده می بۆ كردنیان بانگهێشت و ل��ی��ژن��ه ك��ان ل��ه ب����اره ی ق��ه ی��ران��ی و داهات ناشه فافیی و سوته مه نی هۆكاری ناوبراو به اڵم تر«. ده یانی سه رنه گرتنی و ك��اره ك��ان سستیی لێپرسینه وه كانی گێڕایه وه بۆ )كه مینه
كه ه��ه رك��ات��ێ��ك ب��ۆ دانیشتنین بكه ین، سازان بیه وێت ئۆپۆزسیۆن ئێمه ئه گه رنا نایكه ن، ئه وان به اڵم هه میشه ئاماده ین. ئێمه بۆچوومنان جیاوازه ، بۆیه جیاوازین، ئێمه ناچار به رنامه ی جێبه جێنه كردنی بۆ نین
ئۆپۆزسیۆن«.
پاره نه بوونی و ب��ازاڕ نرخی و به نزین له »ئه مه وت��ی ن��اوب��راو بانكه كان، له له ته نها به ڵكو نییه ، هه موو كوردستاندا ئاسایی هه ولێر و دهۆك له سلێامنییه ، بارزانی، نێچیرڤان ئه وه ی له باره ی بوو«. به رپرسی هه موو كوردستانه یان نا؟ وتی وه زیرێكه وه یه . به په یوه ندی »ئ��ه وه ب��ازاڕی هۆكاره كه ی ب��ازاڕی��ش گرانیی قسانه ی »ئه و وتیشی هه روه ك ئازاده «. هه ڵبژاردنه ، هه ڵمه تی بۆ ئۆپۆزسیۆن تاكی الی ناسه قامگیری كه وایه پێیان ده بن، سه ركه وتوو بكه ن، دروست كورد وه ڕەس كوردستان خه ڵكی وایه پێم من بووه له و سیاسه ته . گه ڕانه وه ی ده ستوور هیچ نیشتامنی، ڕەه��ه ن��دی یاسای و فه قیره وه نێچیرڤانی كاك به په یوه ندیی ته نها ئه و په رله مانه ، كاری ئه وه نییه ،
له گه ڵ من ئ���ه وه م وتوویه تی ئێمه ب��ك��ه ن، س���ازان
ئ�����ام�����اده ی
مه حكومین »ئێمه وت��ی و زۆری��ن��ه ( و فراكسیۆنی ك���ه مینه . و زۆری��ن��ه به كه میوانداری، ن��اوه ن��اوی كوردستانی نییه. دونیا شوێنێكی هیچ له ئه مه ش تا ده ك��ه ن ئ��ه وه بۆ ته نها ك��اره ش ئه م نه خرێته م��ت��امن��ه وه رگ��رت��ن��ه وه پرسی سه رۆكایه تیی الی��ه ن له ده ن��گ��دان��ه وه وه زیره كان ده بوو ئه گه رنا په رله مانەوە، به شێوه ی لێپرسنه وه بهێرنێنه په رله مان«. هه روه ها وتیشی »هاوواڵتیان به ڵێنه كانی زۆربه ی كه له بیره ، سه رۆكی حكومه تیان نه كراون، جێبه جێ به ڵێنه كان زۆری عومه ر ب��وون«. زیاتر گرفته كان به ڵكو عه بدولعه زیز به توندی ڕەخنه ی له وانه ش گرت كه ده ڵێن ئۆپۆزسیۆن بۆی نییه باسی ئاماژەی و بكات حكومه ت كارنامه ی بۆی ته نیا به »په رله مانتارێك دا به وه ئێمه ی ئیشی بكات. محاسه به ی هه یه و پرسیار و ڕوونكردنه وه په رله مانتاران ڕەخنه گرتنه له كاروباری حكومه ت، جگه له مه ش ئه م خولی په رله مانه 6/31/ 2013 ماوه ، ده وام ڕۆژ ته نها 30 دێت، كۆتایی به دواداچوون پێویست وه ك ناتوانریت »بانگهێشتی وتیشی ناوبراو بكه ین«. و سازان به ده بێت حكومه ت سه رۆكی
ڕەزامه ندیی گشت الیه نه كان بێت«.فراكسیۆنی سه رۆكی ق��ادر، ئ��ارام ئه ركی »كارنامه وتی ئیسالمی، كۆمه ڵی كارنامه كه ی دایناوه ، بۆ خۆی و خۆیه تی
له ئێمه خوێندووه ته وه . به ڵێن وه ك په رله مان ده كرێت وه ك به ڵێن لێپرسینه وه بكه ین حكومه ت س��ه رۆك��ی ل��ه گ��ه ڵ ك��ردووه ، جێبه جێی تاچه ند كه ل��ه وه ی به ڵێنه كانی زۆرب���ه ی ئێستا ت��ا ب��ه اڵم به ڵێنه كانی: وه ك نه كردووه ، جێبه جێ نیشتامنی ڕەهه ندی یاساكانی بۆ سازان نه بوونی و ده س��ت��وور گ��ه ڕان��ه وه ی و شه فافیه ت له داهاتی نه وت و دیاركردنی بودجه ی حزبه كان و ده یانی تر«. ناوبراو ح��ه وت��ه وه كابینه ی م���اوه ی ل��ه ب��اره ی »كابینه یه كی كه ده كات به وه ش ئاماژە به ب��ه راورد به بوو، قه یران و گرفت پڕ په رله مانیشی لێنه پێچینه وه ی ڕاب��ردوو«. بۆ به رگریكردن له الیه ن لیستی زۆرینه وه
گێڕایه وه .فراكسیۆنی له عوسامن، عه دنان نێچیرڤان »كارنامه كه ی وت��ی گ��ۆڕان، به ڵكو نه كراوه ، جێبه جێ نه ك بارزانی ژیانی ن��ه ن��راوه . بۆ هه نگاویشی هه ر ب��ووه . خ��راپ��ر ڕۆژب����ه ڕۆژ خه ڵكیش ژیانی به تایبه ت په رله مانیش یاساكانی ئاسایی ڕۆژانه ی خه ڵك، جێبه جێ ناكات، پێشینه وه ك خ��ۆی كارنامه كه ی ن��ه ك كه هتد، و.. دراو و سووته مه نی و حكومه ته. گ��ه وره ی پاشه كشه ی ئه مه بووین دڵخۆش زۆر سه ره تاوه له ئێمه به اڵم حكومه ته ، ئ��ه م به ڵێنه كانی به به ڵێنه كانی بۆ جددیی هه نگاوی هیچ
جددیی هه نگاوی ئه گه ر نه نا، خۆی لیستی پ��ێ��ش ل��ه ئێمه ب��ن��ێ��ت، ب��ۆ ده كه ین«. لێ پشتگیریی ده سه اڵته وه ئه وه ش ئۆپۆزسیۆن په رله مانتاره ی ئه و ده خاته ڕوو و پێی وایه »ده بێت خه ڵكی ئه و زۆرب���ه ی بزانێت كوردستانیش فشاری له ژێر كراویشن، باشانه ی كاره ئۆپۆزسیۆندا بووه. ئێمه هانی حكومه ت حكومه ت به اڵم باش، كاری بۆ ده ده ین
پاشه كشه ی كردووه له به ڵێنه كانی«.عه بدولسه الم به رواری، له فراكسیۆنی كاك به رژەوه ندیی »له وتی كوردستانی، ئۆپۆزسیۆن و خه ڵك واباشره نێچیرڤان قسه ی له سه ر بكات بۆ كارنامه كه ی، به اڵم وه رگرتووه ، حكومه تی كه نێچیرڤان كاك هه مان به رنامه ی به رهه م ساڵحی هه بووه به اڵم نه هاتووه ، تازه وه به رنامه ی به و له سه ر ده بینێت به رهه می ئێستا خه ڵك ده ركردنی وه ك نێچیرڤان، كاك ده ستی دروستكردنی و گرنگ یاسای چه ندان
ڕێگاوبان و سیاسه تی ده ره وه «.په رله مانتاره ی ئه و به وه ئاماژە ده س��ه اڵت ده كات »تا چوار ساڵه كه ته واو نه بێت، ناتوانرێت ه��ه ڵ��س��ه ن��گ��ان��دن��ی بكه ین، بۆ دروس��ت��ی له تائیستا ب���ه اڵم و ئه زمه كوردستان گ��ه وره گرفتێكی بڵێین ن��ه ب��ووه ، ح���ك���وم���ه ت ن���ه ی���ت���وان���ی چ���اره س���ه ری له ب���ك���ات«.
گرانیی ب����اره ی
ڕاپۆرت: سه ید نامی
پێدانی ب��ڕی��اری ساڵێكه چ��ه ن��د سنووری ڕۆژنامه نووسی 169 به زه وی جار چه ندین تائێستا دراوه ، سلێامنی بۆ زه وییانه یان ئ��ه و پێدانی به ڵێنی هه ر سلێامنی شاره وانیی به اڵم دراوه ، ئه و نییه ئاماده پاساوێك به و ج��اره ئه و ب��ه س��ه ر بكات داب���ه ش زه وی��ی��ان��ه ڕۆژنامه نووسانه دا. ئه مه ش نیگه رانییه كی دروس��ت ڕۆژن��ام��ه ن��ووس��ان الی زۆری ساڵیادی بایكۆتی هه ڕەشه ی و كردووه
ڕۆژنامه گه ریی كوردی ده كه ن.به ڕێوه به ری ڕەفیق، زه رده ش��ت به سلێامنی شاره وانیی ڕاگه یاندنی »سه رۆكایه تیی ڕاگه یاند )ب��ه ی��ان(ی شاره وانیی سلێامنی له ئێستادا سه رقاڵی هه یه زه وی كۆمه ڵێك ك��ه ئ��ه وه ی��ه ته واو یاسایی كاری و ده یانكوژێنێته وه ده رده كرێت، ئیفراز بڕیاری و ده بێت ه��ه رك��ات��ێ��ك ت���ه واو ب���وو، ئ��ه و 169
سلێامنییه وه شاره وانیی به په یوه ندیی و نییه «.
س��ه ب��اره ت ب��ه و زه وی��ی��ان��ه ش��ی له ڕۆژنامه نووسان به ڕاب���ردوودا م��اوه ی به كره جۆ، شاره وانیی سنووری له دراوه زه رده شت ڕەفیق، بێئاگایی خۆی ده ربڕی و وتی »ماوه ی دوو بۆ سێ مانگ ده بێت شاره وانیی به كره جۆ و ڕاپه ڕین هاتوونه ته سلێامنی، شاره وانیی سه رۆكایه تیی سه ر سه رۆكایه تیی ب��ڕی��اری ئ��ه وه دڵنیام
شاره وانیی سلێامنیی تێدا نییه «.لیژنه ی وته بێژی گێڵه ره یی، ئومێد زه وی بڕیاری ڕۆژنامه نووسانه ی ئه و داوای »سه ندیكا وتی هه یه، وه رگرتنیان
پێنجه مین ئه مه ئێستا »تا تر شوێنی به هیچیشیان و پێده درێت به ڵێنامن جاره
دیار نییه «.»تائێستا ڕاشیگه یاند گێڵه ره یی بۆ زه مه نیی سه قفێكی هیچ شاره وانی پێدانی زه وی به ڕۆژنامه نووسان دانه ناوه ، لێی ده كرێت پێامن موماته ڵه یه ی ئه و تێناگه ین، چونكه ئێمه بڕیاری ئه نجومه نی موافه قه ی شاره وانی و هه یه وه زیرامنان سلێامنیدا له شاره وانیی به اڵم ك��ردووه ،
قه تیس بووه «.سه ندیكای هه ڵوێستی به سه باره ت دابیننه كردنی له سه ر رۆژنامه نووسان كاروان رۆژنامه نووسانه ، ئه و بۆ زه وی سلێامنیی لقی سکرتێرى ئ��ه ن��وه ر، كوردستان رۆژنامه نووسانی سه ندیكای ده ڵێت »ش��اره وان��ی وت��ی )ب��ه ی��ان( بۆ زه وییه كان و نییه ئیفرازكراو زه وی��ی كێشه یان تێدایه ، كێشه كه هی شاره وانییه ، نییه ، یاساییامن كێشه یه كی هیچ ئێمه ئه وه بیانووه كه یه تی، ئه وه شاره وانییش
مانگدا 13 م��اوه ی له ناگه یه نێت ئه وه شاره وانیی سلێامنی نه توانێت 169 پارچه
زه وی ته رخان بكات«.وتیشی سلێامنی لقی سکرتێرى »ئه گه ر تا 22ى مانگ، شاره وانیی سلێامنی وه اڵمامن نه داوه ته وه ، ئێمه 5/2 ده چینه ده رب��اره ی سلێامنی«. شاره وانیی ن��او ئه وه ی باس له وه ده كرێت پێشر زه وی بۆ به دراوه و دانراوه رۆژنامه نووسانه ئه و خه ڵكی تر، ئه و به رپرسه ی سه ندیكا وتی هه ڵوێستی وابێت ئه گه ر نییه ، وا »شتی
زۆر توندمان ده بێت«.ده رب������اره ی ئ����ه وه ی ه��ه ن��دێ��ك لیسته دا له و ناویان كه رۆژنامه نووس ك��اروان پێدراوه ، زه وییان و نه هاتووه كه س 100 جیایه ، »ئه وه ده ڵێت ئه نوه ر هه یه ناوی له و لیسته دا نه بووه و زه ویی وه رگرتووه ، له ڕێگه ی حزبی خۆیه وه ، له ڕێگه ی كۆمپانیاوه ، ئه مانه شتی البه الین، مه وزوعی ئه و لیسته لیستێكی یه كگرتووه
و له ساڵی 2006ە وه پێشكه ش كراوه «.
و شه هیدان دوای ڕۆژن��ام��ه ن��ووس��ه ، زیندانیانی سیاسی زه وی وه رده گرن«.
شاره وانی، ڕاگه یاندنی به ڕێوه به ری ده رچوونی دوای توێژێك »هیچ وتیشی زه ویی ڕۆژنامه نووسانه ئه و بڕیاره كه ی شاره وانیی سه رۆكایه تیی له وه رنه گرتووه
سلێامنی«.)ب��ه ی��ان(، زانیارییه كانی به پێی م��اوه ی ل��ه ڕۆژن��ام��ه ن��ووس كۆمه ڵێك 169 ئه و لیستی ده ره وه ی له ڕاب��ردوودا وه رگ��رت��ووه. زه وی��ی��ان ڕۆژنامه نووسه ، ده ڵێت له وباره یه وه ڕەفیق زه رده ش��ت شاره وانیی سه رۆكایه تیی له »باوه ڕناكه م زه وی��ی ڕۆژن��ام��ه ن��ووس سلێامنییه وه به ڵگه یه كتان ئێوه ئه گه ر وه رگرتبێت، له به رده ستدایه ، ده ستخۆشیتان لێده كه ین بۆ هه م و ئێمه یش بۆ هه م بیخه نه ڕوو، ده شڵێت ناوبراو ڕۆژنامه نووسانیش«. شاره وانییه كان گشتیی »به ڕێوه به رایه تیی و ع��ه رب��ه ت و )تاسلوجه له ده ت��وان��ن بكه ن دابه ش زه وی تر( هه ندێك شوێنی
له كه شاره وانی له كردووه مۆڵه تێكیان ئه نجام مانگرتنێك داهاتوودا مانگی دوو شاره وانیی ب��ه رده م باخه كه ی له بده ن لیژنه كه ی وه ك��و ئێمه یش سلێامنیدا، خ��ۆم��ان ب��ه رده وام��ی��ن ل��ه س��ه ردان��ی تۆمار سكااڵ و په رله مان نووسینگه ی ئه م 22ی ل��ه ته ماشین ب��ه ده ك��ه ی��ن، مانگه دا كه یادی ڕۆژنامه گه ریی كوردییه ،
به یاننامه یه ك باڵو بكه ینه وه «.ئ��وم��ێ��د گ��ێ��ڵ��ه ره ی��ی، وت��ی��ش��ی زه وی ت��ه را و تاك هه یه »زانیارییامن ده درێته ڕۆژنامه نووسان، ئه وه به لیست نییه «. هه روه ها پێشی وایه ئه و زه وییانه به ناوی ئه وانه وه فه رز ده كرێن و ده درێن
»100 ڕۆژنامەنووس له ده ره وه ی ئه و لیسته زه وییان وه رگرتووه «
شاره وانیی سلێمانی: دوای شه هیدان و زیندانییانی سیاسی، زه وی به 169 ڕۆژنامه نووسه كه ده درێت
په رله مانتارێكی پارتی: گه ڕانه وه ی ده ستوور هیچ په یوه ندیی به كاك نێچیرڤانی فه قیره وه نییه
كابینه ی حه وت و جێبه جێكردنی به ڵێنه كان!؟
»شاره وانی هیچ سه قفێكی زه مه نیی بۆ پێدانی زه وی به ڕۆژنامه نووسان دانه ناوه «
ئۆپۆزسیۆن: زۆربه ی زۆری به ڵێنه كان جێبه جێ نه كراون
www.bayanpress.net ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
2
شێوازی خه رجكردنی پێشینه كان«. به اڵم بۆ سلێامنی گه نجینه ی ناو به رپرسێكی هێشتا كه ك��رده وه ته ئكیدی )به یان( پێنه گه یشتووه هیچ جۆره رێنامییه كیان
بۆ ده ستپێكردنه وه ی پێشینه كان.وایه پێیان ئابووری چاودێرانی قه یرانی نه مانی پاره له بانكه كانی شاری هۆكاری رابردوودا ماوه ی له سلێامنیدا پێشینه كانن، ده ستپێنه كردنه وه ی به جارێك هه ر حكومه ت بۆیه هه ر سه الم به اڵم ده خات. دوای بیانوویه ك به رواری، په رله مانتاری پارتی دیموكراتی و به نزین گرانیی باره ی له كوردستان نرخی بازاڕ و نه بوونی پاره له بانكه كان، له لێدوانێكی بۆ )به یان( ده ڵێت »ئه مه به ڵكو نییه ، كوردستاندا هه موو له ته نها له سلێامنییه ، له دهۆك و هه ولێر هه فته ی له ه��ه روه ك ب��وو«. ئاسایی رابردووشدا له هه ولێر ئه و هاوواڵتیانه ی پێشرت مامه ڵه ی پێشینه ی خانووبه ره یان
كردبوو، پێشینه كه یان وه رگرت.
له و هه یه گه ڕەكه كاندا له زۆرێك ناو له ته واویان زانیاریی ئه وانه وه ڕێگای سه ر ده وڵه مه نده كان ده ست ده كه وێت
و ئه و كاته منداڵه كانیان ده ڕفێنن«.پۆلیسی به په یوه ندیی )به یان( نه بوون ئاماده به اڵم خورماتووه وه كرد، له و سه رچاوه یه ك دواتر بده ن. لێدوان ناوی نه یویست كه به ڕێوه به رایه تییه )به یان( به ئ��ه وه ی بكه ین، ئاشكرا ڕاگ��ه ی��ان��د »ب��ان��دی دزی��ن��ی م��ن��دااڵن حزبییان الیه نی و به رپرس كۆمه ڵێك ده ستگیر ئه وه ی دوای پشته وه یه ، له ده ست دووباره و به رده درێن ده كرێن، الیه نه كان و دزیكردن به ده كه نه وه پۆلیسی كاروباری ناو ده خه نه ده ست
خورماتووه وه «.
كراون بۆ ده ستپێكردنه وه ی پێشینه كان، به رپرسانی وت��ه ی به ئێستا تا ب��ه اڵم گه نجینه كانی شاری سلێامنی، رێنامییان
پێنه گه یشتووه .ساڵی ب��ودج��ه ی ی��اس��ای به پێی ده بێت پێشینه كان سه رجه م ،2012هاوواڵتیاندا به سه ر ساڵ به درێژایی به به اڵم رانه گیرێن، و بكرێن دابه ش بیانووی جۆراوجۆر، ماوه ی شه ش مانگه هه رێم حكومه تی دارای��ی وه زاره ت���ی و راگرتووه خانووبه ره ی پێشینه كانی به رپرسه په یوه ندیداره كانیش هه ر جاره دیاری ده ستپێكردنه وه یان بۆ كاتێك و
ده كه ن.وه زاره تی بریكاری تاهیر، ره شید رۆژنامه وانییه كه ی كۆنگره له دارای��ی »رۆژی وت��ی مانگه دا ئ��ه م س��ه ره ت��ای 4/10 ده ك���ات���ه ك��ه چ��وارش��ه م��م��ه و وه زاره ت نێوان له كۆبوونه وه یه ك تێیدا و ده به سرتێت بانكه كان سه رۆكی له سه ر بانكه كان ده درێ��ت��ه رێنامیی
)به یان( دوا و وتی »هه ر كارێكی ناڕەوا ئه گه ر كۆمه ڵگا سه ر بۆ مه ترسیدار و له الیه ن حكومه ته وه چاودێریی توندی له سه ر نه بوو، ئه وا كێشه بۆ هاوواڵتییان ته نها به حكومه تیش ده كات، دروست ئه و له سه ر ته واوی زانیاریی ناتوانێت به ڵكو هه بێت، ڕووداوان����ه و ت��اوان هه ماهه نگیی و هاوكاری به پێویستی ڕووداوان��ه له و زۆر ده بێت. خه ڵكی له به ر ت��اوان��ب��ارن، تێیدا هاوواڵتییان ئه وه ی له پێش چاویان ئه نجام ده درێت
و له سه ری بێده نگ ده بن«.ئه و ڕۆژنامه نووسه ئه وه ش ده خاته ڕوو كه »زۆرێك له و تاوانبارانه له الیه ن كراون ده ستگیر ئه منییه كانه وه ده زگا له سیخوڕیان كه ناوه به وه دا دانیان و
رێبوار ئه حمه د
سه ره تای ئه م مانگه ، ره شید تاهیر، حكومه تی دارای��ی وه زاره ت��ی بریكاری رۆژنامه وانیدا كۆنگره یه كی له هه رێم، رای��گ��ه ی��ان��د »ئ��ام��اده ك��اری��ی��ه ك��ان بۆ ته واو پێشینه كان ده ستپێكردنه وه ی بوون و له ماوه ی چه ند رۆژێكدا ده ست پێده كه نه وه «. به اڵم دوو هه فته به سه ر تا و ك���ردووه تێپه ڕی لێدوانه كه یدا ئێستاش گه نجینه كانی سلێامنی رێنامیی پێشینه كانیان چه كی دابه شكردنی
پێنه گه یشتووه .له ناو ب��ه رپ��رس سه رچاوه یه كی سلێامنی ش���اری ی��ه ك��ی گه نجینه ی ئێستا »ت��ا راگ��ه ی��ان��د )ب��ه ی��ان(ی ب��ه دابه شكردنی رێنامیی دارایی وه زاره تی پێشینه كانی بۆیان نه ناردووه ، له كاتێكدا و كردووه ته واویان ئاماده كاریی ئه وان ده توانن رێنامییه كان گه یشتنی له گه ڵ
مامه ڵه ی هاوواڵتیان جێبه جێ بكه ن«.
ڕاپۆرت: عومه ر ئاواره
له یه كێكه م��ن��داڵ ڕف��ان��دن��ی نێو دی��ارده ك��ان��ی م��ه ت��رس��ی��دارت��ری��ن جه نگی دوای ل��ه ك��ه كۆمه ڵگاكان، هۆی به و 2003 له عێراق و ئه مریكا نه بوونی و ده س���ه اڵت الوازب���وون���ی له سه ری، لێكۆڵینه وه و به دواداچوون له زۆربه ی شار و شارۆچكه كانی عێراق له مه به ستیش ته نها كردووه ، ته شه نه ی ئه نجامدانی داواكردنی پاره یه له خێزانی ئه و مندااڵنە ی له الیه ن ئه و گرووپانه وه
ده ڕفێندرێن كه به م كاره هه ڵده سنت.دایكی موسته فا، كه پێشرت برازایه كی له الیه ن گرووپێكه وه ڕفێرنابوو، پێی وایه »باڵوبوونه وه ی دیارده ی ڕفاندنی منداڵ،
رۆژی چوارچێوه یه دا ل��ه و ه��ه ر ه��اوواڵت��ی ژم���اره ی���ه ك یه كشه ممه ش��اری یه كی گه نجینه ی ل��ه ب��ه رده م وه رگرتنی داوای و كۆبوونه وه سلێامنی
پێگه یشتووه كان، تازه منداڵه تایبه ت به و ئاسایش نه بوونی بۆ ده گه ڕێته وه تایبه ت به ش��اره ك��ان، له ب��ه رق��ه راری شاره كانی ناوه ڕاست و باكوری عێراق كه بووه ته جێگای چه نده ها تاقم و گرووپی جیاجیا و داوای پاره ده كه ن له به رامبه ر
ئازادكردنیان«.ن��اوب��راو ئ��ام��اژە ب���ه وه ده ك��ات الیه ن له له مه وبه ر هه فته یه ك »چه ند برازایه كم منداڵڕفێنه ره وه گرووپێكی ڕفێرنا، دواتر له ڕێگه ی مۆبایله وه داوای به رامبه ر له ك��رد زۆری��ان پاره یه كی پاره كه، وه رگرتنی دوای له ئازادكردنی، و ترس كرد ئازادیان تا كرد، ئازادیان دڵه ڕاوكێیه كی زۆری خستبووه دڵامنه وه ، نه بووین، دڵنیا گه ڕانه وه ی له چونكه
له ن��اڕەزای��ی��ان و ك��رد مامه ڵه كانیان پێشینه كانی ده ستپێنه كردنه وه ی )ه��اوس��ه رگ��ی��ری، ق���ه رزی ب��چ��ووك،
خانووبه ره ( ده ربڕی.
گرووپانه ئه و ڕەنگه ده چووین بۆ وای له ناو منداڵه كه ش و ببه ن پاره كه ش
ببه ن«.هاوواڵتییه كی ئیرباهیم، سه عدون دی��ك��ه ی��ه ، ب��اس ل��ه ڕف��ان��دن��ی ك��وڕی گرووپه الیه ن له ده كات دراوسێكه یان »بانده كه ده ڵێت و تیرۆرستییه كانه وه ڕفێندراوه كه منداڵه كه سوكاری له گه ڵ دینار ملیون پێنج له سه ر ڕێككه وتن كه سوكاری ئازادكردنی، به به رامبه ر پاره یه یان ئ��ه و ت��وان��ای منداڵه كه ش و بكه ن قه رز ناچاربوون بۆیه نه بوو، ئه وه ی پێش به اڵم بانده ، به و بیده ن پاره كه بگات به ده ستیان، بانده كه له نێو بوو، دروست بۆ ناكۆكییان خۆیاناندا ئاگابوون بێ و شه ڕكردنیان هۆی به
له لێدوانێكی پێشوتری دلێر تاریق، حكومه تی دارای��ی وه زاره ت��ی وته بێژی كه به وه دا ئاماژەی )به یان(، بۆ هه رێم فه رمانگه كان ئاڕاسته ی رێنامییه كانیان
له منداڵه كه خۆیان، ده وروپشتی له دواتر بوو، ڕزگاری و ده ستیان هه ڵهات ئێستاش تا كرد، ئاشكرا بانده كه ی ناوی ئه و دوای به منداڵه ئه و كه سوكاری تۆڵه ی ئ��ه وه ی بۆ ده گ��ه ڕێ��ن ب��ان��ده دا
خۆیانیانی لێبكه نه وه «.سه عد عه لی، هاوواڵتییه كی دیكه یه ، ده ڵێت باندانه وه ، ئه و كاری باره ی له تایبه ت به منداڵ ڕفاندنی و »كوشنت بووه ته پیشه ی ڕۆژانه یان و گوێ به هیچ ناده ن، مرۆڤایه تی و ئاینی به هایه كی له گه ڵ ئه وه شدا باری ئه منی و سیاسیی بۆ ڕێگه خۆشكه رێك بووه ته واڵته كه مان ئه وه ی الیه نێك له به ر تاوان، زیادبوونی
نییه له سه ر ئه م تاوانه بكۆڵێته وه «.جه الل محه مه دی ڕۆژنامه نووس، بۆ
سه‌ره‌ڕای‌به‌ڵێنی‌به‌رپرسان،پێشینه‌ی‌خانووبه‌ره‌‌ده‌ستی‌پێنه‌كردووه‌ته‌وه»تا ئێستا ڕێنامییەکاىن خەرجکردىن پێشینە نەگەیشتووە بە سلێامىن«
»كۆمه ڵێك به رپرس و الیه نی حزبییان له پشته وه یه و ته نیا مه به ستیان پاره یه «
دیارده‌ی‌ڕفاندنی‌منداڵ‌مه‌ترسیی‌خستووه‌ته‌‌دڵی‌هاوواڵتییانه‌وه
گه ڕەكی ل��ه ته قینه وه ش سێیه م پێنج و شه هید یه ك و بووە عه لی په نجا 12ی كاتژمێر لێكه وتووه ته وه. برینداری له تر ئۆتۆمبێلێكی ڕۆژ هه مان نیوه ڕۆی له ته قیوه ته وه ، كه ركووك پیشه سازیی ده ست له گیانی پێشمه رگه یه ك ئاكامدا بووه . بریندار هاوواڵتییه كیش و داوه ئۆتۆمبێلێكی پ��ردێ��ش ش��ارۆچ��ك��ه ی ل��ه زیانێكی هیچ و ته قییه وه دای��ۆ ج��ۆری پۆلیسیش سه رچاوه یه كی لێنه كه وته وه . گرووپه »كرده وه ی ڕاگه یاند )به یان(ی به و ب��ووه خ��ۆك��وژی زی��ات��ر تێكده ره كان كاروانی ئۆتۆمبێله كانی پۆلیسیان كردووه ته نزیك هاوواڵتیانی بۆچوونی به ئامانج«. ئه م كه ركووك، شاری ته قینه وه كانی له ده سه ملێنێت ئه وه خۆكوژییانه ك��رده وه پالنی ئه منییه كان ده زگا و حكومه ت كه به ره نگاربوونه وه ی بۆ نییه تۆكمه یان
گرووپه تێكده ره كان.به رپرسی ع��ه ل��ی، حه مه ف��ه ره��اد به ئاسایشی كه ركووك ڕاگه یاندنی هۆبه ی توانییان »هێزه كامنان ڕاگه یاند )به یان(ی كه ركووك ش��اری له ناو هه ڵمه تێكدا له )ئه لقاعیده ( ڕێ��ك��خ��راوی ئه ندامێكی دادگ��ای الی��ه ن له كه بكه ن ده ستگیر كه ركووكه وه و به پێی ماده ی )4(ی تیرۆر ده ستگیركردنی دوای كه كراوه ، ده ستگیر تێكده ری گرووپێكی ناوه ب��ه وه دا دانی به سه ر سه رجه میان و كه سین هه شت ئێستاش تا )ئه لقاعیده (ن. رێكخراوی ئه نجام تێكده رانه یان كرده وه ی چه ندین و چ��ێ��رناو بۆمبی دان��ان��ی وه ك��و داوه ، ئاڕاسته كردنی موشه ك و ته قه كردن له هێزه ئه منییه كان«. به رپرسی هۆبه ی ڕاگه یاندنی كرد ئاشكرا ئه وه شی كه ركووك ئاسایشی یه كێك له ئه وه ی دوای گرووپه »ئه م كه
هێرشیان تێكده ره كانیاندا ك��رده وه له عێراق سوپای بازگه یه كی سه ر كردووه ته له شارۆچكه ی )داقوق(، چوار كه سیان لێ
كوژراوه «.ده ست كه زانیارییه ك چه ند به پێی به ب��ه راورد كه وتووه ، )به یان( ڕۆژنامه ی زیادیان ته قینه وه كان ڕابردوو، ساڵی دوو كه س 791 2011دا ساڵی له و ك��ردووه به اڵم ته قینه وه كان، قوربانیی بوونه ته بوونه ته كه س 1095 2012دا ساڵی له ئۆتۆمبێل 34 2011دا ساڵی له قوربانی. 60 2012دا ساڵی له به اڵم ته قیوه ته وه ، ئۆتۆمبێل ته قیوه ته وه. له ساڵی 2011دا 69 بۆمب ته قیوه ته وه ، به اڵم له ساڵی 2012دا له ساڵی 2011دا ته قیوه ته وه. بۆمب 323به اڵم ته قیوه ته وه ، كاتیۆشا و ساروخ 48كاتیۆشا و ساروخ 120 2012دا ساڵی له
ته قیوه ته وه .
كه سه ی ئه و ڕایانگه یاندووه ، بااڵش نه دۆزیوه ته وه ، خۆی ناوی ڕۆژە ئه و له رۆژی ده توانێت بووه ، یان مۆڵه ت ب��دات، ده ن��گ گشتییدا ده نگدانی
ئه مه ش گرفتێكی دیكه یه «.لیستی دی��ك��ه وه ، الی��ه ك��ی ل��ه كوشتنی كه ڕایگه یاندووه عێراقیه لیسته كه یان سه رۆكی حه ربی، نه جم لێداون. گه وره یه ی زیانێكی دیاله ، له موتڵه گ، ساڵح ه��ۆی��ه وه ب��ه و ه��ه ر جێگری سه رۆك وه زیران و سه ركرده ی ڕاگه یه نراوێكدا له حیوار، جه بهه ی لێكۆڵینه وه یه كی »پێویسته ده ڵێت و حه ربی كوشتنی له بكرێت خێرا عانی، زافر ب��رای«. دوو و كوڕەكه ی وته بێژی فه رمیی لیستی )موته حیدون( كه ئوسامه نوجێفیى سه رۆكی په رله مان سه رۆكایه تیی ده كات، به رپرسیاریه تیی ئه ستۆی خستووه ته حه ربی كوشتنی وتارێكی بۆ هۆكاره كه شی و مالیكی رۆژ دوو كه گه ڕاندووه ته وه مالیكی
پێش تیرۆركردنی حه ربی داویه تی.
شادی سه اڵح
سه ربه خۆی ب��ااڵی كۆمسیۆنی ڕایگه یاند عێراق هه ڵبژاردنه كانی ده نگدانی له به شداریكردن »ڕێژەی 4/14 كه عێراقدا پارێزگاكانی تایبه تی ساز كرا، گه یشتووه 72%«، به اڵم ڕەوتی
سه در گومانیان له م ڕێژەیه هه یه .په رله مانتاری جه بوری، ج��ه واد سه ر )ئ��ه ح��رار(ی لیستی له عێراق بۆ لێدوانێكدا له س��ه در، ڕەوت��ی به ڕایگه یاند شه رقولئه وسه ت رۆژنامه ی »ژماره ی ئه و هێزه ئه منییانه ی ده نگیان داوه 750 هه زار كه س بووه ، له كاتێكدا دوو ئه منییه كان هێزه گشتیی كۆی ملیۆنێك پێیه ش به م كه سه ، ملیۆن ب��ه ش��داری��ی ك��ه س ه���ه زار 250 و گومان ئه مه ش نه كردووه ، ده نگدانیان له سه ر پاكێتیی كۆمسیۆنی بااڵ دروست
ده كات«.ن���اوب���راو وت��وی��ه ت��ی »ل��ه گ��ه ڵ كۆمسیۆنی و حكومه ت ئه مانه شدا،
شڤان جه باری
زنجیره یه ك ته قینه وه شاری كه ركووك قوربانیی 23 و هه ژاند ده وروب���ه ری و به ڕێوه به ری ئه نوه ر، عه مید لێكه وته وه . )به یان(ی به ڕەحیاموا، پۆلیسی بنكه ی ڕاگه یاند »كاتژمێر 8ی به یانیی ڕۆژی 4/15، ئۆپڵ ئۆتۆمبێلێكی جۆری ته قینه وه یه كه م بووه له گه ڕەكی ئه ڵامس و نزیك فه رمانگه ی ته قیوه ته وه و خانووبه ره توماركردنی زانكۆكانی سه رۆكی به هرام، دكتۆر به كه ركووك، له ئاكامدا خۆی سه المه ته و دوو هاوواڵتی گیانیان له ده ست داوه و شه شی دیكه ش بریندار بوون«. دووه م ته قینه وه ش بنكه ی نزیك له بووه موسه اڵ گه ڕەكی له پۆلیسی ئازادی، عه مید یاسین، به ڕێوه به ری برینداری »پێنج ڕایگه یاند بنكه كه ش
لێكه وتووه ته وه «.
الیه نه ئه منییه كان زانیاریی له باره وه ده خه نه ڕوو
به‌یان‌ئاماری‌دوو‌ساڵی‌ته‌قینه‌وه‌‌و‌قوربانییه‌كانی‌كه‌ركووك‌ده‌خاته‌‌ڕوو
ده نگدانی تایبه ت بۆ پارێزگاكانی عێراق گومانی ده خرێته سه ر
www.bayanpress.netژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
5
ده س��ه اڵت��ی��ان یه كێتی و پ��ارت��ی ك��ه ئه م خۆیاندا، نێوان له ك��ردووه به ش ده سه اڵت دابه شكردنه ش له سه ر ئاستی ناوی هه یه ناوچه یه ك كه جوگرافییە ناوی ناوچه یه كیش و یه كێتی ناوچه ی خۆشیان ئێستاش، تا پارتییه ناوچه ی له سه ر ده ك��ه ن. جیاوازییه له و باس ده سه اڵتیان كه حوكمڕانیش ئاستی تا ك��ردووه ، داب��ه ش خۆیان نێوان له ئه وه ی ناوچه ی له ال ه��ه ردوو ئێستا ده زان��ێ��ت م��ه غ��دور ب��ه خ��ۆی دیكه هی ناحیه م��ودی��ر و قائیمقام ك��ه دابه شكردنانه ش له م كه نییه ، ئه وان سه ركه وتوو نه بوون. له الیه كی دیكه وه له هه یه ناعه داله تییه ی دۆخ��ه ئه و ئه و هه رێمی كوردستاندا، ده رئه نجامی هاوپه یامنیه تییه یه كه له نێوان خۆیاندا وه ك ك��ردووه ، داب��ه ش واڵته یان ئه م دوو تاپۆی كوردستان هه رێمی ئه وه ی
حزب بێت.یه كێتیی وه ك ئ��ه م��ه ب��ه ی��ان: الی��ه ن��ه وه ك ئ���ه ی ن��ی��ش��ت��ی��امن��ی،
ئیسالمییه كان؟ئ����ارام ش��ێ��خ م��ح��ه م��ه د: ئ��ه وه ده م��ێ��ن��ێ��ت��ه وه س���ه ر ب��ان��گ��ه ش��ه ی هه ڵبژاردن، وه ك پێشرت باسی سێ جۆر ن��اوی هیچ ك��رد. من ده ن��گ��ده ره ك��ه م
الیه نێك ناهێنم.
پێشه وه ، وتومانه ئاماده ین. به اڵم ئاماده پێناوی له كۆبوونه وه نین، و نه بووین پارتی و یه كێتی بكه ین، كۆبوونه وه خۆیان چ ڕێكه وتنێك له نێوانیاندا هه یه ، ئه وه له ڕاستیدا بۆ ئه وان ده گه ڕێته وه .
ئه گه ری له باسكردن به اڵم به یان: گرفتی یه كێتی، و گۆڕان پێكه وه بوونی نه كردووه ؟ دروست ئێوه بۆ نێوخۆیی و یه كێتی به شێكی ئێستاش له كاتێكدا
گۆڕان حه ز به وه ده كه ن.نه خێر، م��ح��ه م��ه د: شێخ ئ���ارام نه كردووین، دروست بۆ كێشه ی هیچ گۆڕان بزووتنه وه ی وایه پێامن ئێمه جۆر سێ كوردستاندا هه رێمی له ده ن���گ���ده ری ه��ه ی��ه ، ی��ه ك��ه م: ئ��ه و ئه ندامانی كه خۆی گۆڕان ده نگانه ی جه ماوه رییه كه یه تی. بنكه و خ��ۆی ئه ندامان ن��اڕازی��ی ده نگی دووه م: سیاسییه كانی حزبه الیه نگرانی و ئ��ه دای له كه كوردستان، هه رێمی ئه و سێیه م: نین. ڕازی سه ركرده كانیان كاتی له كه بێده نگانه ن ده نگده ره هه ڵمه ته كانی هه ڵبژاردن ساغ ده بنه وه . و ئه ندامان به شێكی ده ك��رێ��ت جا خه ڵكانه ل��ه و یه كێتی الیه نگرانی ئه وانه ی ئ��ه دای له ن��اڕازی��ن كه بن به تایبه ت ده ك��ه ن، سه ركردایه تییان كه حزبه كه یان سیاسیی مه كته بی له خواست نوێنه رایه تی باشی به ناتوانن هه مان به بكه ن. داواكارییه كانیان و دیموكراتی پارتی له ڕەنگه شێوه ئه مجاره ش هه بێت، كوردستانیشدا
ده نگ به بزووتنه وه ی گۆڕان بده ن.به یان: به اڵم له ئێستادا كه یه كێتی به شداریی سه ربه خۆ به داوه بڕیاری به پارتیش و بكات هه ڵبژاردنه كان ئه گه ری له هاوكات شێوه ، هه مان ئیسالمییه كه حزبه دوو دابه زینی لیست، یه ك به یه كگرتوو، و كۆمه ڵ زه ره رم��ه ن��دی گ���ۆڕان وانییه پێتان ناڕازییانه ده نگه ئه و و ده بێت یه كه م
ده گه ڕێنه وه بۆ ئه و الیه نانه خۆیان؟نه خێر، م��ح��ه م��ه د: شێخ ئ���ارام ئه و ك��رد، باسم وه ك وانییه. پێامن دروست گۆڕانی بزووتنه وه ی دۆخه ی خه ڵكی ن��اڕەزای��ی دۆخێكی كه ك��رد، سیستمی ب��ه ب��ه ران��ب��ه ر ك��وردس��ت��ان و كوردستان هه رێمی له حوكمڕانی وه ك ب��وو، گه نده ڵی و ناعه داله تی
نه بووه ، چاكرت بووه ، خراپرت خۆیه تی، قسه یه ی ئ��ه م بۆ به ڵگه ش باشرتین شوبات 17ی خۆپیشاندانه كانی من، خه ڵك سه ملاندی كه دواییه ، ڕۆژانی و كه ك��ردووه ، زیادی ناڕەزایه تییه كانی ل��ه دوای ب��ووه . له مه وپێش ساڵ دوو هه رێمی ده سه اڵتدارانی ئه وه شه وه كوردستان هیچ چاكسازییه كیان ئه نجام نه داوه ، به ڵكو ته نانه ت ته قه كه ره كان و ئه وانه ی خه ڵكیان كوشتووه ، به دادگایان نه گه یاندوون، باسی ئه وه ش كه یه كێتی به لیستی جیا داده به زێت، پێامن وانییه دابه زین به لیستی جیا یان هاوپه یامنی كاریگه ری بكاته سه ر ئه وه ، چونكه ئه و بێت ئه وه بنه مای له سه ر ده بێت كاره خه ڵكی كۆمه اڵنی به خزمه تێك چ كه خۆیان یه كێتی ده ك��ات. كوردستان ڕایانگه یاند، وتیان ئه م دابه زینه ی ئێمه تاكتیكه ، دوای هه ڵبژاردنه كه ده چینه وه پێشووتر ئیشه ی ئ��ه و هه مان س��ه ر كه كرد ئاشكرایان كه واته كردوومانه ، هه وڵدان جیا لیستی به دابه زینیان له بۆ سه ملاندنی جیاوازیی خۆیان نییه ئه وه ش كوردستان، دیموكراتی پارتی ده نگده ریشه وه و سیاسی ڕووی له ناكات. دروس��ت گۆڕانكارییه ك هیچ
كوردستاندا هه رێمی له واقیعه ی ئه و دۆخه یه ئ��ه و ده رئه نجامی ه��ه ی��ه ،
گۆڕان، بزووتنه وه ی وه ك به یان: په یوه ندیتان له گه ڵ پارتی و یه كێتی له
چ ئاستێكدایه ؟پێامنخۆشه محه مه د: شێخ ئارام و یه كێتی له گه ڵ په یوه ندییه كامنان پارتی، نه ك هه ر ئێمه ش، به ڵكو هه موو بێت، سه لیم دی��ك��ه ش، حزبه كانی دوو ئه و له گه ڵ ئێمه ش په یوه ندیی ده سه اڵتدار، حزبی دوو وه ك حزبه له سه ر ئه و بنه مایه یه كه تا چه ند ئاماده داواكارییانه ی ئه و ئاماده ن یان بوون و گ��ۆڕان بزووتنه وه ی وه ك ئێمه كه جێبه جێی هه مانه ، ئۆپۆزسیۆنیش وه ك ب��ك��ه ن، ه���ه ر ك��ات��ێ��ك ئ��ام��اده ی��ی��ان له گه ڵ په یوه ندیامن ده ربڕیبێت، كردوون، له ده ره وه ی ئه وه ، هیچ جۆره هێزه دوو ئه م له گه ڵ په یوه ندییه كامن
نییه .له په یوه ندیتان ئ��ه ی ب��ه ی��ان:
نێوخۆی الیه نه كانی ئۆپۆزسیۆن چۆنه ؟ئ��������ارام ش���ێ���خ م���ح���ه م���ه د: په یوه ندییه كامنان زۆر زۆر باشه ، له گه ڵ برایانی كۆمه ڵی ئیسالمی و یه كگرتووی سیاسی. هێزی دوو وه ك ئیسالمیش
الیه نه دوو ئه و و ئێمه په یوه ندیی نییه ، دبلۆماسی په یوه ندییه كی ته نیا بنه مای له سه ر په یوه ندییه كه به ڵكو پاكێجه كانن، كه هاوبه شه ، پرۆژەیه كی هه ڵوێستی له دیكه ش كۆمه ڵێكی له هاوبه ش و وێستگه و به رنامه ی سیاسی و چاكسازی له حوكمڕانیدا هاوڕاین، بۆ ئه وه ی چاكسازیی بنه ڕەتی له هه رێمی یه كڕیزیی ئێستاش بكرێت. كوردستان
ئۆپۆزسیۆن له حاڵه تێكی زۆر باشدایه .ب���ه ی���ان: ب��اس��ی ئ����ه وه ت ك��رد، پارتی و یه كێتی له گه ڵ په یوه ندیتان ئاساییه ، یه كێك له و ئه گه رانه شی باسی لێده كرا، پێكه وه بوونی یه كێتی و گۆڕان پارتی ده وترێت به اڵم ئاینده دا، له بوو شكستی به و مه سه له یه هێنا، ئێوه له و
باره یه وه چی ده ڵێن؟ئاساییبوون محه مه د: شێخ ئارام ئێمه په یوه ندیی ئاسایینه بوونی و په یوه سته گ��ۆڕان، بزووتنه وه ی وه ك ده سه اڵتداره كان حزبه تاچه ند به وه ی ئاماده بوون و ئاماده ن كه به و حوكمه ی و خه ڵك داواك��ان��ی ده س��ه اڵت��ن، ل��ه ئۆپۆزسیۆن جێبه جێ بكه ن، هه ریه كێك له و دوو حزبه بۆ ئه م مه سه له یه هاتبنه
كێشانه ی له و یه كێك به اڵم به یان: ڕووبه ڕووی گۆڕان ده بێته وه و ناوبه ناو مه سه له ی زه قده كرێته وه ، له سه ری ئایینه ، كه له هه ڵبژاردنه كانی ڕابردوودا ئایینی گۆڕان دروشمه كانی له یه كێك له وباره یه وه ئێوه هه ڵوێستی ب��ووه ،
چییه ؟باسی ئێمه محه مه د: شێخ ئارام ئه وه مان كردووه كه هێزێكی سیاسین، باوه ڕمان به چاكسازیی بنه ڕەتی هه یه له له سه ر پێشرتیش حوكمڕانی، سیستمی بزووتنه وه ی گشتیی ڕێكخه ری زاری هه یه به وه باوه ڕمان وتوومانه گۆڕان پیرۆزییه كانی خه ڵكی له یه كێكه ئایین ڕێزی گۆڕان بزووتنه وه ی و كوردستان مافی پایه كانی له گه ڵ دان���اوه ، بۆ كردووه ، باسامن نه ته وه ییدا و مرۆڤ مه سه له یه كی م��ه س��ه ل��ه ی��ه ش ئ��ه و ئاینده ، بۆ ده مێنێته وه كه ده ستوورییه ئه وه بڕیاری ده ستووره وه ڕێگه ی له ده درێت كه سیستمی حوكمڕانی چۆن
بێت.بۆ چییه چاوه ڕوانیتان ب��ه ی��ان: ڕێژەی ده نگی الیه نه كان له هه ڵبژاردنی
داهاتوودا؟وایه پێامن محه مه د: شێخ ئ��ارام و پاك هه ڵبژاردنێكی ئه مجاره ئه گه ر بكرێت، له هه رێمی كوردستان بێگه رد ڕیشه یی گۆڕانكاریی ته رازووه كه تای ئۆپۆزسیۆن به ره و ده بینێت به خۆیه وه بۆ ده س��ه اڵت ئایینده دا له گشتی، به
ئۆپۆزسیۆنه .ژووری به رپرسی وه ك ب��ه ی��ان: ئه و و گۆڕان بزووتنه وه ی هه ڵبژاردنی ڕاپرسی و به دواداچوونانه ی كردووتانه ، ئه گه ری دابه شكردنی كورسییه كان چۆن
ده بێت؟ئێمه م��ح��ه م��ه د: ش��ێ��خ ئ����ارام به ژماره یه كت ناتوانم به رده وامین، ده توانم به اڵم بڵێم، پێ دیاریكراوی وه ك ئێمه ده نگی ڕێ��ژەی بڵێم ئه وه زیادبووندایه ، له گۆڕان، بزووتنه وه وی هه رێمی دۆخی نییه. كه مبووندا له الی به زیاتر ئاڕاسته ی كوردستانیش كێشه كانی ده س��ه اڵت. تا ئۆپۆزسیۆنه خه ڵكیش به گشتی هه مووی وه ك خۆی
ماوه ته وه ، هیچی چاره سه ر نه كراوه .به پارتی، به رپرسانی به اڵم به یان: وا كۆمه اڵیه تییه كان تۆڕە له تایبه ت
پاك هه ڵبژاردنی ئه گه ر باڵوده كه نه وه ، له گه رمیان و پارتی بێگه رد هه بێت، و
سلێامنییش ده نگی یه كه م ده هێنێت؟پارتی بۆ محه مه د: شێخ ئ��ارام بۆ هه ڵبژاردنه كان پێش كه ئاساییه سیاسی، حزبێكی هه ر وه ك بانگه شه
خه ون به كورسییه وه ببینێت.به یان: گرفته نێوخۆییه كانی گۆڕان، به تایبه ت مه سه له ی سێ سه ركرده كه ی،
له چ ئاستێكدایه ؟هیچ م��ح��ه م��ه د: ش��ێ��خ ئ����ارام قووڵامن سیاسیی و فكری كێشه یه كی چۆنیه تیی ل��ه س��ه ر كێشه كان نییه ، ئیشكردنه ، ئه مه ش خاڵێكی ئیجابییه بۆ مه سه له یه كه ئه وه گۆڕان. بزووتنه وه ی چ���اره س���ه ر ب���ووه ، ئ���ه و ك��ه س��ان��ه ش هه ڵسوڕاوی و دی��ار خه ڵكێكی هه ر
بزووتنه وه ی گۆڕانن.نه وه ی ملمالنێی كه واته به یان: بزوتنه وه ی له نێو كۆن نه وه ی و نوێ
گۆڕاندا بوونی هه یه ؟ئارام شێخ محه مه د: مه سه له یه كی گۆڕاندا بزووتنه وه ی له ناو ئاساییه ، شێوازی له سه ر ملمالنێكان و جیاوازی خۆشحاڵییه مایه ی ئه مه ش ئیشكردنه ، و نیشاندانی دڵسۆزییه بۆ بزووتنه وه ی بزووتنه وه یه كی هه ر چونكه گ��ۆڕان، نه ما، تێدا جیاوازی حزبی و سیاسی له هه موو جۆرێك ئێمه كێشه یه. ئه وه جیاوازى ئاستی له هه یه، خه ڵكامن له كار پێكه وه و ته مه ن و رۆشنبیری
ده كه ین.ب���ه ی���ان: پ��ه ی��وه ن��دی��ی ن��ێ��وان و كوردستان په رله مانی فراكسیۆنی چۆنه ، بزووتنه وه كه له گه ڵ عێراق یه كرتییان له بێئاگابوون له باس كه
ده كرێت؟ئه وه م من محه مه د: شێخ ئ��ارام ب��ه رده وام��ی ب��ه ئێمه نه بیستووه . كۆبوونه وه ی چ هه یه ، كۆبوونه وه مان فراوانی هه ڵسوڕاوامنان، چ كۆبوونه وه ی هه ردوو سه رۆكی نیشتیامنی، جڤاتی به شدارن و ئه ندامن فراكسیۆنه كه باسی ئه وان هه م كۆبوونه وه كان، له ئێمه ش هه م ده كه ن، چاالكییه كانیان ده ڵێین. به وان هه بێت، تێبینییه كامن
جگه له وه كه سێكیشامن هه یه كه كاك كاری بۆ ئه و عه لییه ، سه ید عومه ری
فراكسیۆنه كان كار ده كات.
ئارام شێخ محه مه د، به رپرسی ژووری هه ڵبژاردنی گۆڕان، بۆ به یان:
ئاساییه پارتی پێش هه ڵبژاردنه كان خه ون به كورسییه وه ببینێت
گفتوگۆ: محه مه د جه مالفۆتۆگراف: مەسعود سڵێامن
په یوه ندییه كانمان له گه ڵ كۆمه ڵ و یه كگرتوو زۆر زۆر باشه
ده سه اڵتدارانی هه رێمی كوردستان هیچ چاكسازییه كیان ئه نجام نه داوه
گۆڕانكاریی ڕیشه یی ڕوو دەدات، له ئایینده دا ده سه اڵت بۆ ئۆپۆزسیۆنه
ئارام شێخ محه مه د، به رپرسی ژووری هه ڵبژاردنی بزووتنه وه ی گۆڕان، له م
دیداره ی )به یان(دا وه اڵمی چه ند پرسیارێكی تایبه ت ده داته وه له باره ی په یوه ندییه كانی
گۆڕان له گه ڵ الیه نه كانی ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن، كه مكردنه وه و گه ڕانه وه ی
ده نگی حزبه كانی تر كه الی گۆڕان بوون، كێشه نێوخۆییه كانی گۆڕان، ڕێژه ی ده نگی
الیه نه كان و چه ند پرسێكی دیكه .
ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
4
دانوستانی كورد و به غدا و ئاسۆی
گه شبینی
پاش هاتنی شاندی دانوستانی هاوپه یامنیی نیشتامنیی شیعه كان بۆ هه ولێر و سه رله نوێ كردنه وه ی ده رگای گفتوگۆ به رووی یه كرتیدا، ئاسۆیه كی گه شبینی دروست بوو الی هه ندێ چاودێر، پێیان وابوو
كه ئه وه سه ره تای چاره سه ركردنی كێشه كانه . دانیشتنه كانیشیان به
ئیجابی وه سف كرد. له ڕاستییدا ئه م شێوازه وه سفكردنه له هه ر كایه یه كدا
به كاربهێرنێت و بۆ هه ر ئاراسته یه ك بێت، له شوێنی خۆیدا نییه ، چونكه
كرۆكی دانیشتنه كان له بنه ڕەتدا به و ئاراسته یه دا ناڕۆن، ئه وان بێباكانه
قسه یان كردووه ، له سه ر ئاستی عێراقیش كورد كارتی گوشاری به هێزی
نییه كه بتوانێت پشتی شیعه كانی عێراقی پێ بچه مێنێته وه . له سه ر
زه مینی واقیعیش مالیكی ته نها یه ك هه نگاوی نه نانه وه بۆ ده رخستنی نیازپاكی خۆی به رامبه ر به كورد،
هه ندێكیان پێیان وایه كه له ده وڵه تی نوێی عێراقدا كورد پشكی شێری
به ركه وتووه ، رۆژانه ش كه مالیكی ده رده چێت و لێدوانی رۆژنامه وانی
ده گرێت، بێ باكانه قسه ده كات، بێنیازه له ده وروبه ر. ئاغایانی
ئه مریكاش به ته واوی پشتیوانی له مالیكی ده كه ن، پێیان وایه مالیكی
پیاوی ئه م قۆناغه یه. ده شبنین كه ئاراسته ی هه ڵبژاردنه كانی
عێراقیش به به رژەوه ندیی مالیكی و ده وروبه ره كه ی كۆتایی دێت. سه یره دژایه تیی كورد بووه ته ده ستكه وت
بۆ مالیكی، ده نگی خۆی پێ زیاد ده كات، خۆشحاڵی و گه شبینی له
بارێكی وه های وه ك ئه مێستاكه دا له جێی خۆیدا نییه و هه ڵه یه . ئه وه ی
كورد پێویستی پێیه تی له م قۆناغه دا، هێزی مه نتیق نییه ، به ڵكو مه نتیقی
هێزه ، كه بتوانێ مالیكی بخاته وه ناو قاوغه كه ی خۆی. به بڕوای من
كورد ئه مه شی نییه ، تا ئه و دێوه زمه ی عێراق برتسێنێت، به اڵم یه كڕیزی و
پرس و ڕا به یه ك كردن و رێككه وتنی هێزه كوردییه كان هێزێكی كاریگه ره ، پرۆژەیه كی روون و گونجاو كه تیایدا
به رژەوه ندیی كورد پارێزراو بێت، ئه مه شیان خاڵی هێزه . پشتیوانیی هێزێكی هه رێمی و نێوده وڵه تی بۆ داواكانی كورد، ئه مانه هێزی كاریگه رن. به اڵم كاركردن له ناو
پرۆژەی سیاسی هه ر ده وڵه تێكی دراوسێدا، قوڕبه سه رییه و هیچی به دواوه نییه جگه ره دووكه وتن و به دواوه بوونی خه ڵك. بۆیه ده بێ له م قۆناغه دا كه ته نها حیوارمان
ماوه بۆ گفتوگۆ، به قورسایی ته واوی خۆمانه وه قسه له گه ڵ به غدا بكه ین،
به دوای ئه وله ویاتی داواكارییه كوردییه كانه وه بین كه ماده ی )140( له پێشه وه ی هه موویانه وه یه ، گه رنا
داواكاریی ماددی چاره سه ره كه ی پاره یه و )مالیكی(یش نكوڵی نییه
له وه ی به پاره هه ندێ له داواكارییه ماددییه كانی ئێمه چاره سه ر بكات.
هاوكات ده بێت هه ردوو حزبی ده سه اڵت به ئه ندازه ی چاوه ڕوانییان
له به غدا، خۆشیان له هه رێمی كوردستاندا ریفۆرم بكه ن و به
كوردستانێكی لێكرتازاوه وه قسه له گه ڵ به غدا نه كه ن، گه رنا )فتفشلوا ؤتذهب
ريحكم (
مالیكی بۆ وه فدی كورد: موراعاتی كوردم كردووه ، ئه گه رنا وه زیره كانم فه سڵ ده كرد
ده مه قاڵێ له نێوان بارزانی و نوێنه ری گۆڕان دروست ده بێت
ژماره كان ئاماژە ی ترسناكن
ده ساڵ دوای هێرشی ئه مریكا بۆ عێراق
ئا: ئومێد محەممەد
كاتیی دابڕانێكی دوای 4/11 رۆژی وه فدی دانوستانكاری كورد گه یشته به غدا دوای كۆبوونه وه ، مالیكی نوری له گه ڵ و سه رۆكی له گه ڵ وه فده كه رۆژیش دوو هه رێم كۆبوونه وه و بڕیاریاندا دوو لیژنه
بۆ وتووێژ بنێرنه به غدا.خاڵی ناكۆكی كورد و شیعه
دانوستانكار وه فدی كۆبوونه وه ی له كوردی وه ف��دی سه ره تا مالیكی، له گه ڵ گله یی قسه و ب��ه ك���ردووه ده ستیان دواتریش ك���ردووه ، مالیكی له خۆیان گله ییه كانی سه رجه م به رپه رچی مالیكی خۆی تێبینیی سه رنج و داوه ت���ه وه و ناوه ند و هه رێم ناكۆكییه كانی له مه ڕ سه رچاوه یه كی له وباره وه خستووه ته ڕوو، »به یان«ی به كۆبوونه وه كه به شداربووی زۆری گله یی و ره خنه مالیكی راگه یاند، وتووه وه فده كه ی به كورد، له هه بووه ژێر نه وته كانی بیره ناهێڵێت »ك��ورد جێناكۆكه كان ناوچه هه رێم و ده سه اڵتی له الیه ن به غداوه په ره ی پێبدرێت. داهاتی كوردستان ناچێته بودجه ی عێراقه وه ، ئه مه حه ڤده ی سه دا له كورد كه له كاتێدایه ئاگاداری به غدا كراوه . دابین بۆ بودجه ی ورده كاریی ده رهێنانی نه وت له كوردستان به جێناكۆكه كان ن��اوچ��ه ك��ورد نییه. گوێره ی به كاتێكدا له ده زانن، كوردستان به غدا جێناكۆكن، ناوچانه ئه و ده ستوور، ده روازه فڕۆكه خانه و به سه ر ده سه اڵتی
سنوورییه كانی هه رێمدا نییه ».مالیكی وتیشی سه رچاوه یه ئ��ه و كوردم موراعاتی وت��ووه وه فده كه ی به كردووه ، ئه گه رنا وه زیره كورده كانم فه سڵ مالیكی قسه كانیشیدا كۆتایی له ده كرد. ته نها به ڵێنی به رده وامیی وتوێژی به كورد وه فدی داواكاریی هێنانه دیی نه ك داوه ،
دانوستانكاری كورد.
ئا: وریا عه لی
به سه ر س��اڵ ده تێپه ڕبوونی دوای رژێمی رووخ��ان��دن��ی و ئه مریكا هێرشی له مه ڕ ترسناك ئاماژەی ژماره كان به عس، سێیه م عێراق ده خ��ه ن��ه ڕوو. عێراق دۆخ��ی له نه وته هه نارده كاری واڵتی گه وره ترین بۆ 3.6 ناردنه ده ره وه كانی جیهاندا، قه باره ی ساڵی له رۆژێكدا له نه وت به رمیل ملیۆن هێشتا ئه مه به اڵم به رزبووه ته وه . 2013دا مایه ی دڵخۆشی نییه ، چونكه له پێش هێرشی ئه مریكادا 2.8 ملیۆن به رمیل نه وتی ده نارده
ده ره وه .وزه ی ئ��اژان��س��ی ئ���ام���ارای ب��ه پ��ێ��ی نزیكه ی عێراق 2035 ساڵی تا نێوده وڵه تی، 5 ترلیۆن دۆالری ده ست ده كه وێت له ناردنه به واته نه وتییه كانی، به رهه مه ده ره وه ی
تێكڕای 200 ملیار دۆالر سااڵنه .كه راگه یاندووه ئه وه شی ئاژانسه كه كه میی وزه ی كاره با له گرنگرتین ته گه ره كانه له به رده م گه شه كردنی ئابووری و كۆمه اڵیه تی له پێش پایته خت به غدای له عێراقدا. شاری
كورد ناكۆكه سه باره ت به پالنی كورد بۆ دانوستان، كوردییه وه وه ف��دی له س��ه رچ��اوه ی��ه ك له سه ر كوردییه كان »فراكسیۆنه رایگه یاند هاوڕا شیعه، له گه ڵ دانوستان مه سه له ی به بووه باش پێی یه كێتی نوێنه ری نین. به اڵم بكرێت، وتووێژ شیعه له گه ڵ ته نها پێیان كۆمه ڵ گۆڕان و و پارتی نوێنه ری دانوستان تێكه ڵی عێراقییه ش بووه باش بكرێت، چونكه كێشه كانی عێراق گشتگیره به اڵم هه یه. هه موانه وه به په یوه ندیی و ئه گه ر بووه باش پێی یه كگرتوو نوێنه ری ئیجابیی ئه نجامی شیعه له گه ڵ وتووێژ پێ هاوبه شیی عێراقیه ش ئه وسا هه بوو،
بكرێت«.چه له بیی دۆستی كورد
كۆبوونه وه كه به شداربووه ی ئه و ئ��ه وه ش��ی ئ��اش��ك��را ك��رد ك��ه ل��ه كاتی ئه حمه د مالیكی، ل��ه گ��ه ڵ دان��وس��ت��ان پشتیوانیی ناوبراو بووه . به شدار چه له بی ك��ردووه و ك��ورد خواسته كانی له زۆری به ده م كه كردووه مالیكیی سه رزه نشتی
ساڵی 2003دا 16� 24 سه عات وزه ی كاره بای وزه ی مێژوو هه مان له هه بوو، رۆژێكدا له كاره با له پارێزگاكانی تردا له 16� 20 سه عات عێراقی ئاسایی خێزانێكی ئێستا، به اڵم بوو. ته نها هه شت كاتژمێر له رۆژێكدا كاره بای له
رێگای تۆڕی كاره بای حكومییه وه هه یه .س���ه رب���اری ئ����ه وه ی ك��ه ن���ه وت به داده نرێت داهات بۆ سه ره كی سه رچاوه ی به رهه می تێكڕای له هه یه شێری پشكی و ناوخۆییدا، به اڵم تا ئێستاش عێراق بێ توانایه له پااڵوتنی ئه ندازه ی پێویست بۆ پڕكردنه وه ی رۆژان���ه ی و ك��اره ب��ا وزه ی پێداویستیی یه ده گێكی عێراق هه رچه نده هاوواڵتیان. ئاژانسی رسوشتی، غازی له هه یه گه وره ی كه رسوشتییه ی غازه ئه و نێوده وڵه تی وزه ی 2012دا، ساڵی له هێناوه به رهه می عێراق ه��ه وادا له كه دان���اوه ئ��ه وه ی نیوه ی به
ده سووتێت.ته كنه لۆژیا
ئینته رنێت و موبایل به كارهێنانی ساڵی له عێراقدا له ف��راوان به شێوه یه كی )78(ی س��ه دا له به كاردێت. )2003(ە وه
ئه و بڕوای به ناچێت. خواسته كانیانه وه وایه باشرت كوردییه كه ، وه فده ئه ندامه ی ئاینده دا له بكات ئه وه له سه ر كار كورد چه له بی شوێنی مالیكی بگرێته وه ، چونكه
ئه وه له به رژەوه ندیی كورده .كورد تامه زرۆی گه ڕانه وه یه
وه ف����دی گ�����ه ڕان�����ه وه ی دوای دانوستانكاری كورد له به غدا، وه فده كه و فراكسیۆنه سه رۆكی كورده كان و وه زیره دوو عێراق په رله مانی له ك��ورده ك��ان هه رێم سه رۆكی له گه ڵ كۆبوونه وه یان بڕیاردراوه كۆبوونه وه كه دا له ئه نجامدا، به غدا ره وان���ه ی وتووێژ بۆ لیژنه دوو بكرێت. به شداربوویه كی كۆبوونه وه كه كه نه یویست ناوی بهێرنێت، به »به یان«ی وت
ژماره ی به اڵم پێیه . موبایلیان عێراقییه كان هه ڵگرانی وه ك ئینته رنێت به كارهێنه رانی )5( س��ه دا له ئێستا تا نییه ، زۆر موبایل
جیهانی زانیاریی ت��ۆڕی عێراقییه كان ی به كارده هێنن.
توندوتیژیهاوپه یامنان ئه مریكا و هێزه كانی له سه ربازی هێزێكی وه كو 2010 ساڵی تا ڕاده ستكردنه وه ی پاشان م��ان��ه وه ، عێراق پله به شێوه ی ئه منییه كان به رپرسیارێتییه به ڕێوه چوو. عێراقیییه كان هێزه بۆ پله عێراقدا له سه ربازی پرۆسه ی له وكاته وه ی زانیارییانه ی ئه و به پێی پێكردووه ، ده ستی واشنتۆن له ئه مریكا به رگریی وه زراه تی كه ئه مریكی سه ربازی )4488( رایگه یاندووه ، سه ربازیان )179( به ریتانییه كانیش كوژراون. ئاماری به اڵم داوه . له ده ست ماوه یه دا له و هۆی به كه عێراقییه كان مه ده نییه كوژراوی توندوتیژیی ی��ان سه ربازییه كان، پرۆسه تائیفی و ته قینه وه وه كوژراون، )17( هه زاری
تێپه ڕاندووه .ئه و كه ده دەن به وه ئاماژە راپۆرته كان
»له ئێستادا كورد تامه زرۆی گه ڕانه وه یه بۆ لیژنه كه دوو ئه گه ر چوونی بۆیه به غداد، كه میش هه رچه نده هه بوو، ئه نجامی به غدا، ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ك��ورد ئ��ه وا بێت، په رله مانتاره و وه زیر له هه ندێك چونكه به غداد، بۆ گه ڕانه وه ن له گه ڵ كورده كان به غدایه ، به پێویستی ك��ورد ه��اوك��ات ئه وتۆی ئه نجامێكی كاتیش كشانه وه ی الوازه ». كورد كارته كانی چونكه نه بووه ، به هێزی »كارتی وتیشی سه رچاوه یه ئه و به غدا له یه كجارییه كشانه وه ی ك��ورد بۆ نه وت ن��اردن��ه ده ره وه ی له رێگرتنه و به رمیل ملیۆن یه ك رۆژانه توركیا، چونكه نه وت له رێگه ی بۆرییه كانی نه وت كه به هه رێمی كوردستاندا تێده په ڕن، هه نارده ی
و 2006 ئ��ازاری نێوان ده كه وێته ماوه یه ی هه مان مانگی ساڵی 2008، زۆرترین قوربانیی ئه نجامی له ئه مه ش بینیوه ، به خۆیه وه ماوه دا له و كه بوو تائیفییه وه توندوتیژیی
گه یشتبووه لوتكه . رێكخراوی هیومان رایتس وۆچ بۆ مافی تا مرۆڤ مافی »بارودۆخی ده ڵێت مرۆڤ، و گیراوان بۆ تایبه ت به ناجێگیره ، ئێستاش رۆژنامه نووسان و چاالكوانان و ئافره تان«. ئه و رێكخراوه له راپۆرته كانیدا ئاماژەی بەوه داوه كه ژماره یه كی زۆر له و بێوه ژنانه ی له ئه نجامی شه ڕ و توندوتیژیی تائیفییه وه هاوسه ره كانیان و ئیستیغالل و ئامانج ده بنه له ده ستداوه ،
ناچار ده كرێن له سه ر كرداری داوێنپیسی.ه���اوك���ات ع���ێ���راق ب���ه واڵت��ێ��ك��ی رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان ب��ۆ داده ن��رێ��ت ترسناك له ب��ه رگ��ری لیژنه ی راگ��ه ی��ان��دن��ك��اران. و رۆژنامه نووسان ده ڵێت »له ساڵی )2003(ە وه )151( رۆژنامه نووس له عێراق كوژراون«. به ژماره ی ناڕەسمیش، ئاماری گوێره ی هه ندێك كه س )288( له كوژراوه كان راگه یاندنكاره تێپه ڕی كردووه . عێراق له ریزبه ندی سه ره وه ی
ئه گه ر ده ك��رێ��ت، توركیا به نده ره كانی فشارێكی ده بێته لێبكات، رێگریی كورد
ئابووریی گه وره له سه ر عێراق«.ده مه قاڵه ی بارزانی و گۆڕان
له كۆبوونه وه ی وه فدی دانوستانكاری كورد له گه ڵ سه رۆكی هه رێم، ده مه قاڵێ له هه رێم سه رۆكی بارزانیی مه سعود نێوان فراكسیۆنی سه رۆكی عه بدواڵى سه ردار و دروس��ت عێراق، په رله مانی له گ��ۆڕان ده بێت، سه ردار عه بدواڵ گله یی له بارزانی به رپرسانی لێدوانی دوو له سه ر ده كات پ��ارت��ی س��ه ب��اره ت ب��ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن، كه پێنه گه یو و كه مینه ئۆپۆزسیۆن وتبوویان بارزانیش ئه د هه م هاوكات ناكامڵن، و ئه مینداری موحه ممه د سه الحه ددین پێشووی یه گگرتووی به سیخوڕ ناوبردبوو، بارزانیی به گۆڕان نوێنه ره كه ی ئه مه و وتووه ده بێت داوای لێبوردن بكات، ئه گه رنا ناكات. دووه م كۆبوونه وه ی به شداریی بارزانیش سه ره ڕای ئه وه ی وتوویه تی داوای لیبوردن ناكات، روویكردووه ته عه لی باپیر باپیر عه لی مامۆستا »ئه وه وتووه پێی و درێژكردنه وه ی داوای من كه ئاگاداره ، به اڵم نه كردووه» ، سه رۆكایه تیم م��اوه ی ده دات��ه و بارزانی وه اڵم��ی باپیر عه لی داوای پارتی و یه كێتی »وه ف��دی ده ڵێت سه رۆكایه تییان م��اوه ی درێژكردنه وه ی ده بێت ئیحراج بارزانی به مه ش كردووه »، دانیشتنی بایكۆتی گۆڕانیش نوێنه ری و
دووه م ده كات.دووه م��دا كۆبوونه وه ی له و ئه مه دۆسكیی دیندار كرد، بایكۆتی گۆڕان كه نوێنه ری یه كگرتوو وتوویه تی »حیزب پێی سه الحه ددین مامۆستا له دیفاع نه وتووم نییه ، یه كگرتوو قسه ی وته كانیشی بكه م، پۆستێكی هیچ یه كگرتووشدا له ئ��ه و به سه ره وه موزایه ده مان كه سیش با نییه ، قسانه له م ناوبراویش مه به ستی نه كات«،
هه ڵوێستی نوێنه ری گۆڕان بووه .
ترسناكن زۆر كه دێت واڵتانه دا ئه و لیستی ئه وه نده ی دوو ئه مه ش رۆژنامه نووسان، بۆ ژماره ی كوژراوانی راگه یاندنكاره كانه له واڵتی فلیپین، كه پله ی دووه می هه یه له ریزبه ندیی واڵته مه ترسیداره كان بۆ رۆژنامه نووسان.. هه ر له و ده ساڵه دا زیاتر له 265 دكتۆر و كارمه ندی
ته ندروستی كوژراون.گه نده ڵی
عێراقدا ل��ه )2003(ە وه س��اڵ��ی ل��ه گه نده ڵی ئاستی ب��ه رچ��او، به شێوه یه كی به دواداچوونانه ی ئه و به پێی به رزبووه ته وه . پێی نێوده وڵه تی شه فافیه تی رێكخراوی كه دانی گه نده ڵی، ی به تایبه ته كه هه ستاوه، ناوه به وه دا كه )35%( ئه وانه ی چاوپێكه وتنیان به رتیلیان 2012دا ساڵی له ك��راوه ، له گه ڵدا
داوه .كه كه سانه ی ئه و زۆرب��ه ی ه��ه روه ك واده بینن ده بێت، )%63( نزیكه ی رێژەكه یان بنه بڕكردنی بۆ حكومه ت هه وڵه كانی كه ده بینن وا )77%(یش نییه . چاالك گه نده ڵی، زیادی گه نده ڵی )2007(ە وه ساڵی له كه
كردووه .
كشانه وه ی كاتیی لە بەغدا ئه نجامێكی ئه وتۆی نه بووه ، چونکە كارتێکى الوازه
بەكر حه مه سدیق
www.bayanpress.netژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
7
به پێچه وانه ی یاساكه وه ، دادگاكان ماوه ی ته وقیفكردن هه ژمار ناكه ن
و ده زانێت دیموكرات سۆسیال هێزێكی فیستیڤاڵی سازدانی سه رقاڵی له والشه وه خێڵه كانه ، بۆ منوونه فیستیڤاڵی هۆزی جاف به ڕیوه ده برێت، ئ��ه وان سه رپه رشتیی به دیموكراتی ناوێكی پارتییش ه��ه روه ه��ا نقوم خێڵگه راییدا له كه چی و ناوه له خۆی ڕۆژنامه نووس و نووسه ر له وباریه وه بووه . ده زگای سه رۆكی عه بدولخالق، مه سعوود له گه ڵ ئه وان ده ڵێت، په رده بێ ستانده ر، مه بادیئی خۆیان درۆیان كرد. »داگیركه ریش ئیراده ی شێوه یه به و دا هه وڵی كاتی خۆی به رانبه ریدا له تا بكات، الواز میلله ت كاریگه ریی ژێر بكه ونه كه كه سانێك چه ند ماددییه وه و الیه نگریی بۆ بكه ن، به داخه وه ده سه اڵتیش تازه به تازه ئه و جۆره كاره دووباره له بوونی تا ئێستا هیچ سوودێك ده كاته وه ، ناكرێت، به دی له هیچ شوێنكی دونیا خێڵ ده سه اڵتی كه پڕوپاگه نده یه ی هه موو ئه و كوردی ده یكرد بۆ به مه ده نیبوونی كۆمه ڵگه هیچی بوو، درۆ هه مووی دیموكراسی، و به ڵگه وه به یه كێتی و پارتی نه بوو، ڕاست سه ملاندیان كه نه دیموكراتن، نه سۆشیالیزم،
ڕاست پڕۆگرامه كه شیان ئینتیامی له گه ڵ سه ركرده حزبی له سه ر كار ڵكو به ناكه ن، جیهان هه موو له ئه مه ش كه ده ك���ه ن،
شكستی هێناه وه «.هه یه بۆچوونه ی ئ��ه و هه ردییش ڕێبین بۆ خێڵه كان، بۆ حزبه كان گرنگیدانی كه نه ماوه . ئ��ه وه ش ئێستا به اڵم ده نگكڕینه ، ڕێگه ی له ده س��ه اڵت »ج��اران ده ڵێت ئه و ده كرد وای سه رۆكخێڵێكەوە ڕازیكردنی ئینتیامی هه موو ئه ندامانی ئه م خێڵه بۆالی كوردستان له ئه مڕۆ به اڵم رابكێشێ ، خۆی له وه سه رۆكخێڵه كانیش ن��ه م��اوه ، ئه مه نه ماوه ، ده سه اڵته یان ئه م كه تێگه شتوون ده نگ كه بدات بڕیار سه رۆكخێڵێك ڕە نگه به قسه ی ئه ندامانی به اڵم به و الیه نه بدات، نه كه ن. خێڵ دابه ش بووه به سه ر الیه نه كاندا، پ��ه ی��وه ن��دی��ی س��ه رۆك��خ��ێ��ڵ و ئ��ه ن��دام��ان به هێزییەى جاران نه ماوه دروستبوونی خێڵ بۆ گرفت جیاواز، ئینتیامی سه نگه رگرتنی ئینتیامی كوردستان دروست ده كات، چونكه دێت، نه ته وه وە پێش له خێڵ دواج��اردا له خێڵ له پێش نیشتامنه وه دێت، زیانی گه وره
له نه ته وه ده دات، كۆمه ڵگه ی كوردی دابه ش هه موومانی هێزه ی ئ��ه و ده ب��ێ ، داب��ه ش كۆكردووه ته وه الواز ده بێ ، به مه ش مه ترسی
له ناوچوومنان زیاتر ده بێت«.سه رۆكی بۆچوونانه دا، ئه و به رانبه ری له هۆزی بڵباس، سوار ئاغا ئه وه ڕە تده كاته وه كه فیستیڤاڵی ئه وان بچێته گیرفانی حزبه كانه وه و ئه و ده ڵێت هه موویان دۆستی ئێمه ن به بێ ئێستا و ئۆپۆزسیۆن و ده س��ه اڵت جیاوازی عه شیره ته كه ی سه رۆكی قسه ی به كه سیش بۆ ئێمه »فیستیڤاڵی ن����ادات. ده ن���گ ئه وه شامن هه رێمه حكومه تی پشتیوانیی یە كێتی وەک نه ك كردووه خزمایه تی وه ك پارتی نه یه كێتی نه به خوا سوێند پارتی، و هیچ هاوكاریامن ناكه ن، ئێمه له گه ڵ مامۆستا سه رۆكی و نه وشیروان كاك و باپیر عه لی پاریش كردمان واین، برا تر وه ك حزبه كانی گرفتامن هیچ نه كردین، هاوكاریی كه سیش نه بووه ، ئه وه ی جاران ده گوترا سه رۆكی خێڵ بتوانێ به ئه ندامانی خێڵ بڵێ ده نگ به الیه ك بدات ئه وه به سه رچووه ، خه ڵك ئازاده، كه س ده نگدان، بۆ نادات خێڵ سه رۆكی به گوێ
منیش باوه ڕم به وه نییه به خه ڵك بڵێم ده نگ بده ن به الیه نێكی دیاریكراو«.
دكتۆر هه ڤاڵ ئه بووبه كر، مامۆستای زانكۆی سلێامنی، ده ڵێت »حزب هیچ واتایه كی نه بۆ نه ته وه ، نه بۆ خێڵ نه هێشتووه ته وه ، ئه گه ر ئه و ئینتیامی بوونی خێڵه ش بگه ڕێته وه نابێ به جۆرێك بێ هه ر حزبه و مۆرێك بدات له خێڵێك، به ڵكو ده بێ خێڵه كان خۆیان له وه به گه وره تر بزانن كه حزبه كان به كاریان بهێنن، خێڵ سه رۆكی بوو ته واو سه رده مه ش ئه و ئه گه ر بدات، بڕیار خێڵ ئه ندامانی له بری ئه ندامانی بكه ین، بڵباس خیڵی سه یری ده نگیان به هه موو الیه ك داوه ، وه ك كۆمه ڵی ..تد. و گ��ۆڕان و پارتی یه كێتی، ئیسالمی، بهێنن خێڵه كان له واز حزبه كان ئه گه ر هیچ شه ڕێك له كوردستان ڕوونادات، داداگا سه روه ر ده بێت، كه خه ڵك به ده ستی خۆی تۆڵه ناكاته وه ، هیچ گرفت نابێ. له ئه ورووپا خێڵ ماوه ، به اڵم خێڵ سه روه ر نییه به سه ر یاسادا، یاسا به سەر هه موو كه سدا سه روه ره «.ئاڕاسته ی پرسیاره ی ئه و به یان ڕۆژنامه ی به رپرسی ژێ��وه ی��ی، عه بدولڕە حامن م��ه ال یه كێتیی ڕاپه ڕینی كۆمه اڵیه تی ناوه ندی نیشتامنیی كوردستان كرد، كه ئێوه حزبێكی دروشمی بانگه شه ی و دیموكراتن سۆسیال خێڵگه رایی له داوه چیتان ده كه ن، مۆدێرن بیانووی به ناوبراو هۆزه كان؟ فیستیڤاڵی و خۆیان ب��ۆ زی���ان ب��ه قسه كانی ئ���ه وه ی
ده شكێته وه، ئاماده نه بوو لێدوان بدات.
كه سی وا هه یه ماوه ی یازده ساڵ ته وقیف بووه، ئینجا دادگایی كراوه و بۆی هه ژمار نه كراوه
بكرێته وه «. كه سانه ئه و مه عنه ویی و هه ژمارنه كردنی وایه پێی سابیر شوان نه ریتێكه هه رێم له ته وقیف ماوه ی له باره ی دنیایه ، هه موو پێچه وانه ی ئه و بڕگه یه ی هۆكاری جێبه جێنه كردنی یاسای لێبوردنی گشتییەوە ئه و پارێزه ره هۆكاره كه م��ن ب���ڕوای »ب��ه ده ڵ��ێ��ت كات زۆرب���ه ی هه رێمدا له ئ��ه وه ی��ه ماوه ی له زیاتره زۆر ته وقیف ماوه ی حوكمه كه ، بۆیه بۆ ئه وه ی ئیحراج نه بن
یاساكه ، جێبه جێكردنی بۆ پێكهێرنا كردووه، به دواداچوومنان ئێمه به اڵم هه ژماركردنی به تایبه ته بڕگه ی ئه و و نه كراوه جێبه جێ ته وقیف، ماوه ی یاساكه له سوودی ڕووه وه له و كه س
وه رنه گرتووه «.ل���ه الی���ه ن خ���ۆی���ه وه وت��ه ب��ێ��ژی هه رێم، حكومه تی دادی وه زاره ت���ی ن��ه ری��امن ت��ال��ب، ده ڵ��ێ��ت »رەن��گ��ە جێبه جێنه كردنی ئه و بڕگه یه په یوه ندی
به كاته وه هه بێت«. هه روه ها وته بێژی ده بێت »بێگومان وتی داد وه زاره ت��ی هه موو یاسایه ك ته واوی بڕگه كانی وه ك خۆی جێبه جێ بكرێت و نابێت هیچی له كه بڕگه یه ش ئه و جیابكرێته وه ، لێ بێگومان هه یه گشتی لێبوردنی یاسای ڕە نگه به اڵم بكرێت، جێبه جێ ده بێت جێبه جێ ئێستا تاكو كاته وه به هۆی وته بێژە كه ی ب���ه اڵم ب��ێ��ت«. ن��ه ك��را وه زاره تی داد ئاماده نه بوو ورده كاریی
زیاتر له و باره وه بڵێت. چاالكی و پارێزه ر سابیر، شوان به ل��ه وب��اره ی��ه وه م��ه ده ن��ی، كۆمه ڵی عێراق »له وه ته ی ڕاگه یاند )به یان(ی له ئه ندام واڵتانی هه موو له و هه یه واڵتن، 193 كه یه كگرتووه كان نه ته وه
ماوه ی ته وقیف هه ژمار ده كرێت«. »ئه گه ر وتی هه روه ها ناوبراو ماوه ی له بێ زیاتر ته وقیف ماوه ی حوكمدان، ئه وه ده بێت قه ره بووی مادی
په یجور: فه رمان ڕه شاد � هه ولێر
لێبوردنی یاسای به گوێره ی كوردستان په رله مانی كه گشتی په سه ندی ئێستا له به ر ساڵ دوو یاساكه دا بڕگه یه كی له ك��ردووه ، ك��راوه ده بێت ئ��ه وه ب��ۆ ئ��ام��اژە له زیندانییان ته وقیفی م��اوه ی كاتی حوكمدانیان هه ژمار بكرێت، ئه ندامێكی له كاتێكدایه ئه مه بۆ ئاماژه كوردستان په رله مانی ئه وه ده كات تاكو ئێستا ئه و بڕگه یه جێبه جێ نه كراوه ، چاالكێكی بوارى ئ��ه وه ی وای���ه پێی مه ده نییش پێچه وانه ی ڕووده دا هه رێم له دادیش وه زاره تی دنیایه ، نه ریتی
پاساو ده هێنێته وه .په رله مانتاری عه زیز ئاشتی )به یان( به له وباره یه وه گ��ۆڕان،
په نجا »ك��ه ی��س��ی ڕاگ��ه ی��ان��د ی زیندانیامن الیه كه له زیندانه كانی پ��ارێ��زگ��ای ه��ه ول��ێ��رن و م��اوه ی نه كراوه «. هه ژمار بۆ ته وقیفیان ماوه ی له باره ی په رله مانتاره ئه و زیندانییانه وە ئ��ه و ته وقیفی هه یه وا كه سی »له نێویاندا وتی بووه ته وقیف ساڵ یازده ماوه ی بۆی و ك���راوه دادگ��ای��ی ئینجا كه مرتینیشیان نه كراوه ، هه ژمار ته وقیفه «. مانگ شه ش م��اوه ی وتی هه روه ها په رله مانتاره ئه و یاسای په سه ندكردنی »دوای لیژنه یه كی گشتی، لێبوردنی ئه نجومه نی نێوان له هاوبه ش داد وه زاره ت������ی و دادوه ری
ده زگا له الیه ن ته وقیفه كه ماوه ی ئه منییه كانەوە هه ژمار ناكرێت«.
په رله مانتار خۆیه وه ل��ه الی هۆكاری وایه پێی عه زیز، ئاشتی سیاسییه ، یاساكه جێبه جێنه كردنی یاسای به ئه وانه زۆربه ی »چونكه دادگایی كه به اڵم گیراون، تیرۆر كراون له سه ریان ساغنه بووه ته وه «. به داواده ك��ات په رله مانتاره ئه و زووترین كات ئه و بڕگه یه جێبه جێ ئ��ازاد گیراوه كانیش و بكرێت
بكرێن و قه ره بووش بكرێنه وه .به گوێره ی زانیارییه كانی به یان ئه و بنه ماڵه یه كی چه ند له كه به شێك وه ریگرتووه، گیراوانه وە نه خۆشیی تووشی گیراوانه له و ده روون���ی ب���وون. ل��ه وب��اره ی��ه وه یه كێك له نزیك سه رچاوه یه كی نه بوو باش پێی كه گیراوانه له و )به یان(ی به باڵوبكه ینه وه، ناوی زیندانییه كان »زۆرب��ه ی ڕاگه یاند و ده ژین ناهه مواردا دۆخێكی له بوون«. ده روون��ی گرفتی تووشی به »ئێمه وتی ناوبراو هه روه ها هه وڵامندانه وه شێوه چه ندین ئه و ته وقیفی زۆره ی م��اوه ئه و بكرێت، ه��ه ژم��ار زیندانییانه الیه نه له الیه ن ئێستا تاكو به اڵم هیچ پ��ه ی��وه ن��دی��داره ك��ان��ه وه
نه كراوه «.
بوترێت م��اوه ت��ه وه ئ��ه وه ی
ئەوە به شێكی به رچاو له بنه ماڵه ی
ئ��ه و گ��ی��راوان��ه گ��وزه ران��ی��ان له
دۆخێكی خراپدایه، به هۆی ئه وه ی
سه رچاوه ی داهاتیان نییه .
سه رۆكی هۆزی بڵباس: باوه ڕم به وه نییه به خ���ه ڵك بڵێم ده نگ بده ن به الیه نێكی دیاریكراو
نووسه رێك: یه كێتی و پارتی له گــــــه ڵ دروشمه كانیان ڕاستیان نه كرد
www.bayanpress.net ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
6
ڕۆژنامه نووس و نووسه ر باره یه وه له و هه ر له وە جه خت عه بدولخالق، مه سعوود كولتووری زیندووكردنه وه ی كه ده كاته وه دواخستنی بۆ ده س��ه اڵت��ه فێڵێكی خێڵ كۆمه ڵگه . ئه و ده ڵێت »ده سه اڵت ده یه وێت مبانگه ڕێنێته وه دواوه ، ئه م شێوازه ی ده سه اڵت میلله تی له ناو و سامانه ب��ه ه��ه ده ردان��ی ده س��ه اڵت نابێته وه ، جێگه ى هۆشیاردا نه بێ پێشكه وتوو كۆمه ڵگه ئه و ده یه وێت تاكو بوونی خۆی مبێنێ، بێ گوێدانه ئه وه ی زیانێكی چ و ده بێت سه رئەنجامه كه ی چی ده بێت. ئه وه ش داگیركه ران كاتی خۆی زۆر نیشتامنی په یوه ندی تاكو دا، بۆ هه وڵیان په یوه ندی ئه وه له بری نه مێنێ، ئایینی �كه بده ن پێ په ره عه شایه ری خێڵه كی و
له ناوچوومنان ئاسان ده بێ«.هۆزی بڵباس كه یه كێكه له هۆزه گه وره كان دابه ش كوردستاندا پارچه ی چوار به سه ر و مه نگوڕ، تیره كانی: له پێكهاتووه و بووه مامه ش، پیران، ئاكۆ، باڵه ك، سیان، مامه سێن، ورمزیار. له هه فته ی پێشوو فیستیڤاڵیان ساز كرد. سه باره ت به وه ی كه ئایا ئه م فیستیڤاڵه
ناوچه له ه��ۆزه ك��ان فیستیڤاڵی سااڵنه به ڕێوه ده چێت. كوردستان جیاجیاكانی
و بۆنه گونده كانیش له زۆرێ��ك ته نانه ت ده كه ن. ساز خۆیان به تایبه ت ئاهه نگی ئه و ئ��ەوەی��ە سه رنجه جێگه ی ئ���ه وه ی سۆسیال و دیموكراتی په رچه می حزبانه ی به ده ستێك به رزكردووه ته وه ، دیموكراتیان دیكه ش ده سته كه ی به و خێڵگه رایی ئااڵی خۆیانیان مۆدێرنه كانی بانگه شه ئ��ااڵی
به رزكردووه ته وه .بۆ ه��ه ردی، ڕێبین ڕووناكبیر و نووسه ر له ناو »خێڵ ده ڵێت )ب��ه ی��ان( ڕۆژن��ام��ه ی ناچێت، دروستیش ناكرێت، ته نیا شتێك ئێمه ئینتیامی خێڵبوون ئەوەیە له ده ستامن دێت بچووكانه ئینتیام ئه م پێوسته بكه ین، الواز و نه ته وه وه ك گه وره تر، بۆ كاڵبكه ینه وه ڕووده دات كوردستان له ئه مه ی خ��اك، دروستبوونی پ��ڕۆژە ی شكستی ڕۆژب��ه ڕۆژ، ئه م هۆكاری كوردستان، له هاوواڵتیبووونه بۆ خه ڵك ئه وه یه خێڵه زیندووبوونه وه ی به رگری لێ دەكات ده سته به ری مافی خۆی
له به رامبەر هه ڕە شه كاندا«.
یاخود بۆ منایشكردنی هێزی عه شیره ته كانه ، یان هۆزه كه یان، جوانییه كانی مانه وه ی بۆ خزمه تێكه به حزبه سیاسییه كان؟ له وباره یه وه هۆزی سه رۆكی ئاغا، سامیل ئاغای سوار بۆ و ناسین یه كرت بۆ »ته نیا ده ڵێت بڵباس، په یوه ندیی پته وتركردنی خزمایه تیامنه ، هیچ و یه كێتی و گۆڕان و ئیسالمی كۆمه ڵی به ناسینێكی یه كرت نییه. شیوعییه وه و پارتی خێزانه كانی خۆمانه وه ك بڵباسه كان له شوێنه
جیاوازه كان«.حزبه كان وایه پێیان ڕۆشنبیران و چاودێران سه ریان له خێڵ و هۆزه كانیش شێواندووه و ده ستوه رده ده نه دابونه ریته كانی ئه وانیشه وه . له خێڵه كان وایه پێی زانكۆ مامۆستایه كی بریا ده ڵێت و باشرتن حوكمڕانه كان حزبه هه رچه نده به ڕێوه ، بیربدبا خێڵ كوردستان كۆتاییشی خێڵ وایه پێی مامۆستایه ئه و هاتووه . دكتۆر هه ڤاڵ ئه بووبه كر، مامۆستای زانكۆ، ده ڵێت »ده وری خێڵ له جیهاندا ته واو ده گه ڕێته وه كوردستانیش ئه مه ی نه بووه ، بۆ ئه وه ی كه چه ند له خزمه تی كۆمه ڵگه و ئێستا كوردستان به مه ده نیبووندایه ، خۆزگه
ئه م نه ك حزب، چونكه به ڕێوه خێڵ ده یربد دروستكراون، ئایدۆلۆژیا له خێڵێكن حزبانه ناتوانێ كه س رسوشتییه، دیارده یه كی خێڵ نكۆڵیی بكات، كاتێ له شوێنێك كۆببنه وه و به و بكه ن، به رژەوه ندیی خۆیان له گوزارش كۆمه ڵگه پارچه بوونی پارچه بۆ مه رجه ی كۆن خێڵی وه ك خێاڵنه ئه م ئه گه ر نه بێت ، بن، ئه وا ئه م نیشتامنه ده پارێزن، به اڵم حزبی
كوردی بونیادی خێڵیشی تێكداوه «.هه ردی ڕێبین ڕۆشنبیر و نووسه ر دی��دی گه وره تر ئینتیامی كه ئه وه یه خێل، له سه ر و هۆز وایه پێی ناوبراو ده نا ده كوژێت، خێڵه كان هه ر ده مێنن. »خێڵ ئه ڵقه یه كه بۆ ده ره نجامی كه ده ستكه وت به ده ستهێنانی شكستی پڕۆژە ی ئینتیامیه بۆ نیشتامن، خێڵ واقیعێكه ناتوانرێ ئینكاری بكرێت. كاتێ تۆ ئینتیام دێنی شكست گه وره تر ئینتیامی له گه وره كان كاڵ ده بنه وه ، ئینتیامی بچووكرتى ئه م دوایی ده بێته وه ، دروست خێڵ، وه ك ئینتیامیه بۆ خێڵ به هێز ده بێت هه ر هێزێك
بێت ناچاره قبوڵی بكات«.به خۆی یه كێتی ئه وه یه ق��ورس پرسیاری
عه مره كارێك: خواردنیان پێ نه داوین و مورشیده كامنان داوای پاره ی زیاتریشامن لێده كات
هاوواڵتییان ده ڵێن، گه نده ڵی و فێڵ له گه ڵ عه مره كاران ده كه ن. له وباره یه وه له شاری مامۆستایه كی كه ڕە سوڵ، مامۆستا مه ككه ، گه یشتووه زۆر خۆشبوو دڵی و خانه نشینه گه شته كه یان ده رباره ی پیرۆزه ، شوێنه به و له گه ڵ م��ن ئ��اس��ووده م، بڵێی »ت��ا وت��ی ژە م دوو ڕۆژان��ه هاتووم، )د( كۆمپانیای خواردمنان هه یه ، ئۆتێله كه مان پێنج خوله ك به پێ له حه ره مه وه دووره ، حه مله داره كه مان ڕۆژانه دكتۆر دێنێت بۆ ئۆتێله كه بۆ بینینی ته واوی عه مره كاره كان، خوا لێی ڕازی بێت«.
گه نجێكی دیكه جلی كوردیی پۆشیبوو، ده چوو، حه ره م به ره و ئۆتێله كه یانه وه له »له م وتی گوزه رانیان و حاڵ به سه باره ت شاره شیرین و خۆشه خه ریكه سه فه ره كه مان گوێامن سه رقافڵه كه مان ده ك��ه ن، تاڵ لێ كه س ده یان ئێمه دا قافڵه كه ی له پێنادات، بیانباته نییه كه سێك كه چی نه خۆشه ، نه خۆشخانه ، عیاده هه یه، به اڵم داوده رمانی په نجا یه كی ئه مه ش س��ه ره ڕای گرانه ، زۆر ئه وه ی بێ سه ندووین، لێ تریان دۆالری كۆمپانیاكه مان خاوه ن پێبده ن، خواردمنان ده ڵێت: له م سه فه ره دا زه ره رم كردووه . ئاخر
ئێمه تاوامنان چییه ؟«.به و كێشه یه ئه م به دواداچوونی بۆ مه به ستی به ئاگابوونی الیه نی په یوه ندیدار، په یوه ندیامن كرد به به ڕێوبه ری ڕاگه یاندنی گرفته كانی و ك��ۆژان و عه مره وە و حه ج ده رب��اره ی خستنه ڕوو. بۆ عه مره كارامنان ئه وه ی جیاوازییه كی مه زن هه یه له نێوان ئه و كۆمپانیایانه كه خه ڵكی ده به ن بۆ مه ناسیكی عه مره ، هه یانه ته واو پابه ندی رێنامییه كانی به ڕێوبه رایه تی حه ج و عه مره یه و ئه ركه كانی هیچ زۆرینه شیان ڕاده په ڕێنێت، باشی به و به ڕێوبه رایه تییه كه تان بۆ حسابێك له وباره یه وه ناكه ن. عه مره كاران هه ستی ڕاگه یاندنی به ڕێوه به ری خالید، ئیسامعیل به ڕێوه به رایه تی حه ج و عه مره له وه زاره تی »هه ر وت��ی هه رێم حكومه تی ئه وقافی كۆمپانیایه ك له گه شته كانی عه مره پابه ندی
وتی بێزارییه كه یدا درێ��ژە ی له ئه و »ئ��ه گ��ه ر وه زاره ت���ی ئ��ه وق��اف ل��ه م واڵته ده سخه ڕۆ خه ڵك بۆچی نییه ، ده سه اڵتی نه خۆشامن نییه ! ب��ه رداری خوا ده ك��ه ن؟
له گه ڵه، ئاخر تاكه ی چاوه ڕوانی؟«.كوردستان عه مره كارانی گرفته ی ئه م ناگرێته وه ، هه ندێكیان هه موو كۆمپانیاكان وه ك هه ندێكیش و ڕێكوپێكه ك��اری��ان
كه عه مره كارانه له و یه كێكه مسته فا مام قسه ی به مه ككه له ڕۆژە شانزه م��اوه ی ده ڵێت ن��اوب��راو خ���واردووه . گیری خ��ۆی بۆ توورێك حسابی ئێره »فڕۆكه خانه ی ماقووڵ ناكات، ئێمه الكۆاڵنه كانی كۆمپانیا چاوه ڕێن منداڵم و ماڵ ڕۆژە شه ش نییه بگه ڕێمه وه الیان، كه چی كه س نییه ئاوڕمان
لێبداته وه «.
ئاشكرا ده كات.س��اڵ، په نجا ت��ه م��ه ن پیرۆتی م��ام له گه ڵ كۆمپانیای )و( هاتووه ، وه ك ئه وه ی چاوه ڕێی كه سێك بێت هه م و غه می دڵی بۆ هه ڵڕێژێت، وتی »ده ك خوا له م كۆمپانیایه دوو به شڕە، حاڵامن تابڵێی نه بێت، ڕازی ئێستا جدده ، شاری گه یشتوینه ته فڕۆكه له تاو ئازار پشووم نییه ، بڕیاربوو خواردمنان شوێنی ن��ه ب��وو، ئ��ه وه ش بكه ن، س��از بۆ دووره ، حه ره مه وه له زۆر حه وانه وه شامن به خوا ڕۆڵه من ناتوانم زۆر هاتوچۆ بكه م«.
مه نیج خانم كه له گه ڵ كۆمپانیای )ب( سەباره ت عه مره ، مه ناسیكی بۆ هاتبوو مه دینه »له وتی گرفته كانیان و كێشه به ئۆتێله كه مان له مزگه وته وه نزیك بوو، به اڵم نه داوه خواردنیان دووره. مه ككه له لێره ناشكوری به ئێره ش خواردنی خۆ پێامن، به رامه ی و ب��ۆن و توند هێنده نه بێت داوای مورشیده كه مان ناخورێت. ناخۆشه
پاره ی زیاترمان لێده كات!«.یه كێكی دیكه له و عه مره كاره ناڕازییانه كه بوو سلێامنی شاری خه ڵكی گه نجێكی له گه ڵ كۆمپانیای )ب( هاتبوو، ئه و قورئانی قورئانه كه ی هێمنی به پاشان ده خوێند، خسته ناو ڕە فه كه وه ، دواتر ئێمه ش چووینه حاڵ به سه باره ت لێكرد، ساڵومان و الی خاوه ن به ڵێنه ی »ئه و وتی گوزه رانیان و كۆمپانیا له كوردستان به ئێمه ی دا، هیچی خواردن نه بوونی سه ره ڕای ده رنه چوو، وا حه ره مه وه ، له ئۆتێله كه مان دووری��ی و له چاوساغ وه ك حه مله داره كه مان غیابی هه ردوو شاره كه )مه ككه و مه دینه ( كه زۆر قه ره باڵغه ، نیگه رانی كردووین، پێویست بوو سه رگه ردانیان و وێڵ و بێسه رپه رشت ئاوا له م نیگه رانم و توڕە تابڵێی نه كردینایه ،
كۆمپانیایانه «.عه مره كاران كێشه ی له تر یه كێكی جار چه ندین ك��ه فڕۆكه كانه ، گه شتی و دروس��ت��ك��ردووه حاجییان بۆ كێشه ی ماونه ته وه ، چاوه ڕوانییه وه به ڕۆژ چه ند
په یجور: ئاوات ئاالنی � شاری مه ككه
مانگی سێی هه موو له سه ره تای ڕە م��ه زان، مانگی كۆتایی تا ساڵێك ئه و پاش له عه مره كردنه . مه وسیمی پێ ده س��ت حه ج گه شتی ماوه یه ش حكومه تی مه به سته ئه م بۆ ده ك��ات، هه رێم مۆڵه تی داوه به ده یان كۆمپانیا له ژێر بخه ن ڕێ��ك گه شتانه ئ��ه م تا به ڕێوەبه رایه تی ڕێنامیی و چاودێری ئه وقاف. وه زاره تی له عه مره و حه ج ئه و زۆرینه ی ئه وه یه گرفته كه به اڵم كۆمپانیایانه گوێ به ڕێنامییه كانی ئه و به رله وه ی ن��اده ن، به ڕێوەبه رایه تییه گ��ل��ه ی��ی و س��ك��ااڵی ع��ه م��ره ك��اران مه رجه كانی پێویسته بگوازینه وه ، له عه مره و حه ج به ڕێوەبه رایه تی له ڕێنامییانه ی ئه و نه ك ڕاب��وردوودا، 4/7 باڵویانكردووه ته وه ، بۆ ساڵی 2013 بۆ كۆمپانیاكانی حه ج و عه مره بخه ینه
ڕوو:به ع��ه م��ره گه شتی ئ��ه گ��ه ر �1واڵتی ڕێ��ی له وات��ا ب��وو )ترانزێت( عه مره كار پێویسته ب��وو، سێیه مه وه
هه زار دۆالری لێ وه ربگیرێت.2� ئه گه ر به ڕاسته وخۆ گه شته كان 900 كۆمپانیاكان پێویسته ڕێكخران، دۆالر له عه مره كار وه ربگرن، هه روه ها له ڕێنامییه كه دا هاتووه ده بێت دووریی ئۆتێل له حه ره مه وه )750( مه تر زیاتر كۆمپانیایه ك هه ر هه وروه ها نه بێت، 100دۆالری ده توانێت بدات خواردن
دیكه له عه مره كار وه ربگرێت.كۆمپانیاكان زۆری��ن��ه ی ب��ه اڵم حساب بۆ ئه م مه رج و ڕێنامییانه ناكه ن، ڕۆژنامه ی )به یان( له به دواداچوونێكی مه یدانییه وه له شاری مه ككه و مه دینه، و موعاناتی عه مره كاران و كێشه ئازار
ڕێنامییه كان نه بێت، به رپرسیار ده بێت و له ڕووی ئیدارییه وه سزا دەدرێت«.
خه مساردی له خاوه ن كۆمپانیاكان و ح��ه ج به ڕێوبه رایه تیی بێباكی و عه مره ، زۆر هه یه ، كۆمپانیای وا هه یه هه زار دۆالری له عه مره كار وه رگرتووه ب��ۆ گ��ه ش��ت ل��ه ڕێ���ی )ت��ران��زێ��ت( نییه ئاسایی ئ���ه وه ی ئاساییه ، ك��ه خواردنیشی نه داوه و پاره ی زیاتری له نه فه ره كانی وه رگرتووه ، ئه و ئۆتێله شی له دوورییه كه ی كردوون، دابین بۆی له حه ره مه وه ، بووه زیاتر )1كم( یه ك بۆچی ئێوه چاودێری و به دواداچوونتان نییه بۆ ئه و كۆمپانیایانه ؟ ناوبراو ده ڵێت »هه ركۆمپانیایه ك له گه شته كانی عه مره پابه ندی ڕێنامییه كان نه بێت، به رپرسیار سزا ئیدارییه وه ڕووی له و ده بێت چاودێریی به س��ه ب��اره ت ده درێ���ت، مه ككه شاره كانی له كۆمپانیاكانیش به ڕێز عه مره كارانی ئه وا مه دینه ، و بۆیان و چ��اودێ��رن باشرتین خۆیان كه مته رخه می هه ر ئاستی له هه یه له و كۆمپانیاكان سه رپێچییه كی و سكااڵ و نه بن بێده نگ گه شته دا، بگه یه ننه به ڕێوبه رایه تی گه شتی حه ج
و عه مره «. خۆیان عه مره كاران وه ك ب��ه اڵم و حه ج به ڕێوبه رایه تی ئایا ده ڵێن: عه مره ته نیا ئه وه ی له ئه ستۆیه ڕێنامیی ده ربكات بۆ كۆمپانیاكان له كوردستان؟ ئه ی بۆچی له شاری مه ككه و مه دینه چ��اودێ��ری��ی ڕە وش���ی ع��ه م��ره ك��اران سزا سه رپێچیكار كۆمپانیای و ناكات كێشه ئه و و پرسیارانه ئه م ن��ادات؟ ع��ه م��ره ك��اران كه موكووڕییانه ی و عه مره كۆمپانیاكانی كه كردن، باسیان زۆرینه یان كه مته رخه می و به ڵێنشكێنی ئاڕاسته ی وه زاره تی ئه وقاف و ده كه ن، الیه نی په یوه ندیدار ده كرێن و ده كرێت
ئه وانیش هه وڵی چاره سه ری بده ن.
په یجور: زریان جه وهه رفۆتۆگراف: فەرهاد بڵباس
گه‌نده‌ڵی‌كۆمپانیاكانی‌حه‌ج‌و‌عه‌مره‌یشی‌ته‌نیوه
سه رۆكی هۆزی بڵباس: باوه ڕم به وه نییه به خ���ه ڵك بڵێم ده نگ بده ن به الیه نێكی دیاریكراو
نووسه‌رێك:یه‌كێتی‌و‌پارتی‌له‌گــــــه‌ڵ‌دروشمه‌كانیان‌ڕاستیان‌نه‌كرد
9
وێنە جیهانییەکان
ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم www.bayanpress.net
ئا: الس هه ورامی
بۆردومانكردنی گورنیكا
ئاشکار تەهارێبوار ئەحمەد
هێنده هه ورامی گۆرانیی به رانبه ردا له ره سه نه هیچ شتێك نه یتوانیوه كاریگه ریی كرد وایان هه موو ئه مانه دابنێت، له سه ر
گۆرانیی هه ورامی هه ڵبژێرم. به یان: مامه ڵه كردن له گه ڵ شێوازی مۆسیقا پێشرت كه هه ورامی، گۆرانیی نه بووه ، تێیدا ئاماده یی پێویست وه كو
ئاسته نگی بۆ دروست نه كردن.ئه وتۆ بایه خێكی سه ره تا جاف: تارا ئه وه ی نه درا. من كاركردنه ی شێوازی به م په راوێز پێكردبوو هه ستم خۆشم كه كه وتنی گۆرانیی هه ورامی بوو كه ده یانوت به م بۆچی تێناگه ین، كارانه له م ئێمه چه شنه گۆرانی ده ڵێیت؟ به اڵم سووربوونم بایه خ بۆ ه��ه ورام��ی، گۆرانیی له سه ر هونه ری به بووه هونه رمه ندان پێنه دانی هه موو له ویستومه به رده وام هه ورامان. كۆنفرانس و كۆنسێرت و شوێنه كان گرنگی بكه مه وه ، روون هونه ره ئه م بایه خی و هه ورامان باسی هه ر شوێنێ هه موو له له سه ر سیمینارمان له نده ن له ده ك��ه م. كردووه ، هه ورامان و هه ورامی گۆرانیی به رهه می ته واوبوونی دوای زانكۆ له
)دڵ���ه ی دێ��وان��ه م( ئه نجا كرمانجه كان كه تێگه یشنت چییه هه ورامی ه���ه ورام���ان و ك����ام����ه ی����ه ، زان���ی���اری���ی���ان ل������ه س������ه ری
ئێستا ن���ه ب���وو، ن نیا ه كا نه رمه ند هو
گۆرانیی كه لێده كه ن داوام ه��ه ورام��ی��ی��ان ب��ده م��ێ و كه تێده گه م من بیخوێنن. ده نگم ده نگێكی هه ورامی نییه و توانای وتنی گۆرانیی خۆی وه ك ه��ه ورام��ی��م من ئامانجی به اڵم نییه ، هونه ره ئه م ناساندنی بووه به ده روه ی خۆی و شانازییشی پێوه ده كه م، كه توانیومه خه ڵك ناچار گۆرانیی له گوێ بكه م
هه ورامی بگرن.
په یوه ندیی من و چه نگ ده ستی پێكرد.وه ك هه ورامان هه ڵبژاردنی به یان: تارا هونه ریی تایبه مته ندیی بۆ فه زایه ك
جاف، بۆچی؟په یوه ندیی بوونی به هۆی تارا جاف: هه ڵه بجه ، جافی وه ك ئێمه بنه ماڵه ی كه ه��ه ورام��ان هونه رمه ندانی له گه ڵ هه روه ها له نێو بنه ماڵه و خێزانی ئێمه دا هه ورامی گۆرانیی له گ��وێ بێئه ندازه به اڵم ژیاوم، ده ره وه له من ده گیرا.راسته شیعر له باسی گرنگییه وه به زۆر باوكم ك��ردووه م��ن ب��ۆ ه��ه ورام��ی گۆرانیی و كۆی ب��ۆ ه��ه ب��ووه تایبه تی عه شقی و كاریگه ریی ئه مه ش هه ورامان، كه لتووری له ڕووه زانستییه كه شه وه دانا. له سه ر من من كه )چه نگ( هارپ كاركردنی شێوازی ئه م ده مویست و ده ك��ه م له سه ر كاری گۆرانیی نێو بهێنمه رۆژئاواییه ئامێره و هارمۆنیا كه هه ستمكرد كوردییه وه ، گۆرانیی له گه ڵ باشرت ئامێره كه رسوشتی ئەوەیە تر هۆكارێكی ده گونجا. هه ورامی مۆسیقای ئێستای كوردی به شێوه یه كی زه ق ده ره وه دای��ه ، هونه ری كاریگه ریی له ژێر
چ��ه ن��گ��ێ��ك ه��ه م��ی��ش��ه ب��ی��ری و سیاچه مانه و ده ك��ات هه ورامان لێده چۆڕێت. كناله یلی و شێخانه
به سته یه ك هه میشه پڕە له قه ڵبه زه و به ده ست ئه و چه نگه ی كیار. و كانی لێوانلێوه جافه وه یه ، تارا هونه رمه ند له باره ی به یان له عه شقی هه ورامان. پرسیارێكی چه ند عه شقه وه ، ئ��ه و
ڕووبه ڕووى كرده وه .به یان: سه ربورده ی ئاشنایه تیتان
له گه ڵ چه نگ، بۆ به یان بگێڕە وه ؟زۆربه ی منداڵی به جاف: تارا هه وڵم چه نگ، ده دای��ه ده ستم جار ده دا خۆم فێر بكه م. بۆ شاره زابوون به و به كارهێنان سه ره تاییه كانی شێوازه چۆنیه تی گرتنی په نجه و مامه ڵه كردن كۆرسێكم چه ند ئامێره كه دا، له گه ڵ وه رگ��رت. ش��اره زا مامۆستایه كی الی
له سه ر نه بوو ب��ه وه ب��ڕوام هه رگیز فێری میتۆدی، شێوازی یان كتێب سه ره تایه وه ب��ه و ببم. ئامێره ئ��ه م
ئەوان ئەوەی بەهۆی راگەیاندووە کە پێیان بۆ ئەو کێشەیە بکەن ناتوانن بەدواداچوون بۆ الپتۆپەکەی ناتوانرێت ئێراندا، لەناو
بگەڕێندرێتەوە.چەندین مانشێتی بووە رووداوە ئەم وێنەی و بەریتانی سایتی و رۆژن��ام��ە کە ب��اوک��ردەوە ئێرانییەشیان خێزانە ئەو
الپتۆپەکەیان الیە.ئێرانیەکە خێزانە دەڵێت: دل دام وێنەکانیان باوکردنەوەی لە بوون نیگەران گەڕاندنەوەی بۆ نیشانداوە ئامادەییان و رێگەیەکی ل��ە ئ���ەوان ب��ەاڵم الپتۆپەکە،
یاساییەوە کڕیویانە.باوکردنەوەی بەرانبەر لە دلیش دام الپتۆپەکە ک��ردووەت��ەوە رەت��ی وێنەکان وەربگرێت و دەڵێت قەت بیرم نەدەکردووە
بەو شێوەیە راگەیاندنەکان گرنگیی پێبدەن.
- بۆ تەندروستیى ئێسک:کە )alpha linolenic acid( لەناو گوێزدا هەیە، بەرپرسە لە بەهێزى گوێز خ��واردىن ئێسک. تەندروستیى و
دەبێتە هۆى کەمکردنەوەى هەوکردن.- هۆکارێکە بۆ دابەزاندىن کێش:
رێژەیەکى گوێز ئەوەى س��ەرەڕاى زۆر بەرز وزە و چەوریى تێدایە، بەاڵم لە و کێش دابەزاندىن یارمەتیى هەمانکاتدا بەدەستهێناىن کێشێکى منوونەیى دەدات.ئەو دەردەخات ئەوە لێکۆڵینەوەیە ئەم زۆر و گوێز بە دەوڵەمەندن ناوچانەى بەکارى دەهێنن، لە رووى تەندروستییەوە لەشوالرێکى تەندروستیان هەیە، ئەمەش زیاتر تەمەنێکى بەخشینى دەبێتە هۆى و زۆر زیرەیەکیى خ��اوەىن ه��ەروەه��ا
بەهرە و داهێنانن.
بە الپتۆپەکە بەستنی لەگەڵ کە بەشێوەکە ئینتەرنێتەوە هەڵدەستێ بە گرتنی وێنەکان و ناردنیان بۆ ئيمەيىل خاوەنەکەی. دام دل کە ماوەیەک دەبێت الپتۆپەکەی دزراوە، چەند و پێدەگات الپتۆپەکەیەوە لە ئیمەیلێکی ئاگاداری دەکاتەوە کە الپتۆپەکەی لە تارانی پایتەختی ئێرانە و کەوتووەتە دەست کچێکی
ئێرانی.چ��ی��رۆک��ی ئ���ەم الپ��ت��ۆپ��ە ل��ە الی��ەن کۆمەاڵیتیەکان تۆڕە لەسەر خاوەنەکەیەوە لەناو ه��ەرای��ەک��ی دوات���ر و ب��اوک��رای��ەوە دام کرد. دروست بەریتانیا راگەیاندنەکانی باوم کردەوە ئەوە بۆ تەنیا دل دەڵێت من الپتۆپەکەم کە بکەمەوە ئاگادار هاوڕێکانم
گەیشتووەتە ئێران و لە تارانە.»دام دل« زانیارییەکان دەداتە پۆلیسی پەیوەندیدار بەرپرسانی ب��ەاڵم ل��ەن��دەن،
بەرز زۆر رێژەیەکى ئەوەى بەهۆى قۆڵۆن، لە دژە ئۆکسید و ترىش ئۆمیگا3 ى تێدایە.
- بەسودە بۆ مێشکى مرۆڤ:و ی���ادەوەرى بەهێزکردىن یارمەتىی
باشرتکردىن تواناى کارى مێشکى مرۆڤ.- دژى بەردى گورچیلەیە:
رۆژان��ە، شێوەى بە گوێز خ���واردىن زانایان و گورچیلە بەردى لە دەتپارێزێت وەک گ��وێ��ز پێویستە ک��ە رای��ان��گ��ەی��ان��د لە بەکاربهێرنێت سەرەکى پێکهاتەیەکى
سیستمى خۆراکیدا.6- بۆ خەوێکى هێمن و ئارام:
چاالکى میالتۆىن پێکهاتەى گوێز لە رێکخستنى بەرپرسە لەخۆ دەگرێت، کە ئ��ێ��وارەدا لە گوێز خ���واردىن بۆیە خ��ەو، بەدەستهێناىن بۆ باشە یارمەتىدەرێکى
خەوێکى قووڵ و پڕ لە ئارامى.
پایتەخی ل��ەن��دەن��ی ش���اری ل��ە رەگەز بە کە هاوواڵتییەک بەریتانیا، الپتۆپەکەی ب��ول��گ��اری��ای��ە، خەڵکی چەند تێپەربوونی دوای و دەدزرێ��ت مانگێک لە شاری تارانی پایتەختی ئێران
دەدۆزرێتەوە.»دام ن��اوی الپتۆپەکە خ��اوەن��ی الپتۆپەکەی ئەوەی پێش تورتو«یە، دل ب���دزرێ���ت، ب��ەرن��ام��ەی��ەک��ی ل��ەس��ەر نهێنی شێوەیەکی بە کە دابەزاندووە بەکاردەهێنن الپتۆپەکە کەسانەی ئەو شوێنی لەگەڵ و دەگ��رێ��ت وێنەیان بۆ ئیمەیڵێکەوە رێگەی لە الپتۆپەکە
خاوەنەکەی رەوانە دەکات.پرۆگرامە ئەو کارکردنی شێوەی
� بۆ دابەزاندىن پەستاىن خوێن:گوێز ئۆمیگا3، ترىش ب��ووىن بەهۆى بۆ ب��ەس��ودەک��ان خ��ۆراک��ە ل��ە یەکێک ب��ە خوێن، بۆرییەکاىن و دڵ تەندروستیى لێکۆڵینەوەکان بەجۆرێک دەکرێت. ئەژمار دەریدەخەن کە خواردىن گوێز دەبێتە هۆى
دابەزاندىن پەستاىن خوێن.� کەمکردنەوەى کۆرسرتۆڵ:
ئەو بۆ دەگەڕێتەوە ئەمەش ه��ۆى دەبێتە تێیدایە ترشەى و رسوشتى ریشاڵە
هۆى دابەزاندىن کۆرسرتۆڵ.- بۆ خۆپاراسنت لە شێرپەنجە:
بۆ هەیە ب��اىش کاریگەریى گوێز شێرپەنجەییەکان، وەرەم��ە لە خۆپاراسنت بەتایبەىت شێرپەنجەى مەمک و پرۆستات و
)چه نگ(ه كه ی تارا جاف هه میشه بیری هه ورامان ده كات
دیدار: رایان عوسامن
ئاكامه كانی و شوێنه وار دیمه نێكی ده رده كه وێت، وێنه كه دا له ئه وه ی باكووری )باسك(ی هه رێمی له )گورنیكا(یه شارۆچكه ی بۆردومانكردنی
ئیسپانیا.ناوخۆیی جه نگی میانه ی له و 1937/4/26 رۆژی ئاسامنیی هێزی به سه ر فڕۆكه یه كی چه ند ئیسپانیادا، ئه ڵامنیای نازیی، كه پشتیوانیی هێزه كانی فرانكۆی دیكتاتۆری ئیسپانیایان ده كرد، بۆ ماوه ی سێ سه عاتی به رده وام بۆردومانی به و كه )باسك(، هه رێمی له كرد )گورنیكا(یان شارۆچكه ی
هۆیه وه نزیكه ی )16( هه زار كه س كوژران و بریندار بوون.له كاردانه وه ی ئه و كاره ساته دڕندانه یه شدا، جیهان هاته خۆپیشاندانی فه ره نسا پایته ختی پاریسی شاری و ده نگ پیكاسۆی پابلۆ له وای كاره ساته ئه و هه روه ك بینی. خۆیه وه به ملیۆنیی وێنه كێشی جیهانی كرد تابلۆیه ك به ناوی »گورنیكا« بكێشێت، كه به یه كێك
له تابلۆ مه زنه كانی ده ژمێردرێت.
گوێز؛ دەرمانخانەیەکە بۆخۆى خێزانێکى ئێرانى دەبنە مانشێتى رۆژنامەکانى لەندەن
www.bayanpress.net ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
8
هه ردی عه زیز
خولی 1990ە وه س��اڵ��ی ل��ه یانه ره سه نه كه ی لێ ئینگلیزی خۆری ئاوا بووه و له گه وره ترین یانه ی ئه و ئاسایی، یانه یه كی بووەته خوله وه پله ی چ��وار ناتوانێت س��ااڵن��ه ك��ه بگاته خولی به ده ستبهێنێت و یه كه م
یانه پاڵه وانه كانی ئه ورپا.ه��ه ره ل��ه یه كێكه ل��ڤ��ه رپ��وڵ به و ئینگلیزیی یانه كانی گرنگرتین خولی یانه ش ئه و دووركه وتنه وه ی له گ��ه وره ی قورساییه كی ئینگلیزیی له ده ستداوه یانه پاڵه وانه كاندا خولی ئه و سیتی مانچسته ر و تۆتنهام و شاره زاییه یان له پاڵه وانێتییه كه دا نییه .
لیڤه رپوڵ له كاتی دروستبوونیه وه له كۆتاییه كانی سه ده ی 18دا تا ساڵی پاڵه وانێتی جار 18 توانیبووی ،1990به ده ستبهێنێت، ئینگلیزیی خولی وه ك پاڵه وانێتییه كه كاته ئ��ه و كه و نه بوو شێوازه ئه م له سه ر ئێسته به اڵم نه بوو، )پریمه رلیگ( نایاب بوو ئینگلیزیی یانه ی گه وره ترین ن��ه ك ل��ه ری��زی گ��ه وره ك��ان��دا بێت. مانچسته ر شۆڕشی له وه ته ی به اڵم پاشان و پێكردووه ده ستی یونایتد گه وره كان، له یه كێك بووه ئه رسیناڵ ئیرت ئه و یانه یه نه یتوانییه ئه و نازناوه ئه وه ش سه ره ڕای به ده ستبهێنێته وه.
له بیركردنی شاره زا، ركابه رێكی و گه وره یاریزانه كان له الیه ن چ یانه كه، مێژووی ل��ه الی��ه ن چ و ئ��ی��داره و و خ���اوه ن و
هانده رانیشه وه به شێوه یه كی كه مرت.هۆكارێكی تریش له دابه زینی ئاستی
خولی پاڵه وانی ببێته دا 2005 له توانی پاڵه وانه كان و سااڵنه ئاستێكی جوان یانه وایكردبوو ئه وه یش بكات، پێشكه ش مبێنێته وه ، گه وره كاندا ریزی له هه ر كه سه رمایه داری و پاره ئه وه ی دوای به اڵم
یانه یه زیاتر ئه م به تۆپی پێ كرا، تێكه ڵ ئاستی الواز بوو، وایكرد بچێته ریزی یانه پله كانی له یه كێك سااڵنه و ئاساییه كان
ناوه ڕاست به ده ستبهێنێت.یانه كه ش ئێستا ت��ا ه��ه رچ��ه ن��ده
چه ند و ك��ردووه گۆڕانكارییه كی چه ند نه یتوانیوه به اڵم گۆڕیوه ، راهێنه رێكیشی وه ك خۆی ده ربكه وێته وه . یه كێكی تر له یانه یه، ئه م ئاستی دابه زینی هۆكاره كانی نه مانی متامنه بوونه به خۆ وه ك یانه یه كی
یاریزاناندا گواستنه وه ی ب��واری له پسپڕۆ رۆژنامه نوسێكی ریاڵیش و هه ڵبژاردووه مه دریدی ریاڵ كاڤانی كه رایده گه یه نێت كاڤانی هه ڵبژاردووه بۆ ئه وه ی له وه رزی داهاتوودا بیكاته هێرشبه ری
یانه كه ی.كاڤانی كه رایگه یاند ئیتاڵییه سپۆرتی سكای تۆڕی له كه ئینزۆ له ئه ویش ته نها و داوه ئه نجام مه درید ریاڵ له گه ڵ گرێبه ستی
توانایدایه ئه و یاریزانه بكڕێت.رۆژنامه نوسه كه رایده گه یه نێت كه پیرێزی سه رۆكی ریاڵ مه درید
بۆنده كه ی كاڤانی هه ڵوه شاندۆته وه له گه ڵ ناپۆلی و نرخه كه ی داوه .
به رده وام رۆژنامه كانی ئینگلته را و ئیسپانیا باس له گه ڕانه وه ی جۆزێ یانه كه تا داهاتوودا وه رزی له چێڵسی یانه ی ریزی بۆ ده كه ن مۆرینۆ بگێڕێته وه ، له زۆرینه ی یارییه كانیشیاندا وێنه ی ئه و راهێنه ره پورتوگالییه داوای و به رزكراوه ته وه یارییه كاندا كاتی له چێڵسیدا یاریگای له گه ڕانه وه ی ده كه ن، به اڵم ئه وه ی هانده رانی بێئومێد كردووه ئه وه یه كه هه واڵه نوێیه كان ئاماژە به وه ده ده ن كه مۆرینۆ گه ڕانه وه ی بۆ ئینگلته را
دواده خات بۆ دوای كۆتایی بۆنده كه ی له گه ڵ یانه ی شاهانه له 2016دا.له جامی ئینگلیزیدا وێنه كانی مۆرینۆ به ته نها زیاتر بوون له وێنه كانی بینتێزی راهێنه ری ئێستای چێڵسی و مانشینی راهێنه ری مانچسته ر سیتی.
پێشبی ده كرێت سێرجیۆ ئه گوێرۆ له الیه ن یه كێتی تۆپی پێی ئینگلیزییه وه بۆ چه ند یارییه ك رابگیرێت به هۆی ئه وه ی له كاتی یاریی یانه كه ی به رامبە ر چێڵسی له نیوه ی كۆتایی جامی خوله كی له قاچی هه ردوو به و توندی به ئینگلیزیدا یه كێتی داوه ر به اڵم یانه ی چێڵسیدا، به رگریكاری لویزی داڤید له 82دا بۆ راسته وخۆی لێدانێكی ته نها و كرد ئه گوێرۆ له چاوپۆشی كارتی به بوو كاتێكدا شایه نی ده ركردن له چێڵسی هه ژماركرد،
سوور.لێنەکات ئینگیلیزیش چاوپۆشی پیێی تۆپی یەکێتی ئەگەر
دەبێت سێ یاریی رابگیرێت.
چاوەڕێدەکرێت‌ئه‌گوێرۆ‌سزا‌بدرێتكاڤانی‌گرێبه‌ستی‌له‌گه‌ڵ‌ریاڵ‌ئه‌نجامداوه مۆرینۆ‌ده‌مێنێته‌وه‌‌یان‌ده‌ڕوات
لیڤه رپوڵ؛ ئه و خۆره ی له پریمه رلیگدا ئاوا بوو
دواییه ی ئه م پێكرانی بردییه وه . )0�4(له ته نها كه ئه وه ی هۆی بووه كه میسی 30 ده قیقه ی سه ره تا و كۆتاییدا یاری بكات به رامبه ر پاری سانجێرمان و رۆڵی كاریگه ر
و یه كالكه ره وه ی بینی.یاریی نێوان به رشه لۆنه و بایه رمیونیخ، گواردیۆالیه پیپ پێشووی تیپی یاریی وه رزی ك��ه داه��ات��ووی��دا، تیپی ل��ه گ��ه ڵ پێشوو راهێنه ری به رشه لۆنه بوو و وه رزی
داهاتوویش ده بێته راهێنه ری بایه رمیونیخ.رووبه ڕووبوونه وه ی دوو تیپی
سه دله سه د هێرشبه ریبڕوسیا و مه درید ریاڵ= نێوان یاریی یارییه كه ی ئه وه نده ی له وانه یه دۆرمتۆند ئه میش ب��ه اڵم نه بێت، سه رنجڕاكێش تر ته ماشاكردنی له ئه وروپا كه یارییه كه ، دوو ل��ه ب��ه رئ��ه وه ی وه رده گ���رێ���ت، چێژ بیرۆكه ی و هێرشبه رین سه دله سه د تیپی نییه . یه كرتدا به رامبه ر له به رگریكردنیان ریاڵ مه درید له قۆناغی پێشوودا سه رباری گه اڵته سه رایدا به سه ر )0�3( سه ركه وتنی له ئیستامبول گیان هاته یاریی چووندا، له قوڕگی تاكو بلیتی سه ركه وتنی به ده ستهێنا.
وریا عەىل
نیوه ی قۆناغی تیروپشكی له پاڵه وانه كانی یانه خولی كۆتایی سویرسا نیۆنی شاری له كه ئه وروپا، رووداوی���ان خۆشرتین به ڕێوه چوو، پاڵه وانی به رشه لۆنه ی كه ئه وه بوو پێشووی خولی چ��وار له خول دوو به ك���را ن��اچ��ار پێشبڕكێیه ، ئ���ه م كه بایه رمیونیخ، رووبه ڕووبوونه وه ی ئه وروپا تیپی ئاماده ترین له وانه یه تری یارییه كه ی ئێستادا. له بێت نیوه ی كۆتایی له نێوان ریاڵ مه دریدی زه به الحێكی تری تۆپی پێی ئیسپانیا و
بڕوسیا دۆرمتۆندی ئه ڵامنیادا ده بێت.له تیپ دوو گه یشتنی دوای به ئه ڵامنیا و ئیسپانیا واڵت��ی دوو گرنگرتین كۆتایی، نیوه ی قۆناغی )و ئ��ه وروپ��ا یانه كانی پاڵه وانێتیی هه موو پرسیاری جیهانیش(، ته نانه ت تیپی دوو ده كرێت ئایا كه ئه وه بوو یان بكه ن، ی��اری به یه كه وه واڵتێك یاریی تۆپی به ئاشكرا ژەنراڵه كان، كه
یاریی نێوان به رشه لۆنه و بایه رمیونیخ ده توانین به یاریی فیناڵی زوو ئه نجامدراو ه��ه ردوو له به رشه لۆنه بكه ین. وه س��ف و زۆره وه به هیوایه كی پێشوودا قۆناغی میسی، لیۆنێل به پشتبه سنت به ئه ڵبه ته
س��ه رب��اری مۆرینهۆ خ��ۆزی��ه ب���ه اڵم ئه مساڵی اللیگای نازناوی كه ئه وه ی تیپێكی جێهێشتووه ، به رشه لۆنه بۆ به كه ك��ردووه درووس��ت هاوسه نگی و رۆناڵدۆ كریستیانۆ تۆماركردنی گۆڵ به ڕێوه به رایه تیی جاپی ئه لۆنسۆ و خزیره رووبه ڕووبوونه وه كاندا گۆڕەپانی له رك��اب��ه ری به رشه لۆنه ی ل��ه زۆرج���ار بردووه ته وه و له چامپیۆنز لیگیشدا له هه موو كه سه ركه وت، كۆمه ڵه یه كدا یانه ی له خۆگرتبوو. گه وره كانی یانه ئاماده ییه كی هه موو دۆرمتۆندیش ب��ۆ ئ���ه م رووب���ه ڕووب���وون���ه وان���ه ی له پاڵه وانبوونی له به رئه وه ی هه یه ، بۆندسلیگا و جامی ئه ڵامنیادا له ده ست تیپێكی كلوپ زی��ادل��ه وه ش، داوه . الویی سه رباری كه درووستكردووه هونه ریی توانایه كی یاریزانه كانی، منوونه ی و هه یه سه رسوڕهێنه ریان لیڤان و ئه شملرز روی��س، و )گۆتزه باشه كانیدا رۆژە ل��ه دۆف��س��ك��ی(ن، هه ر به سه ر سه ركه وێت ده توانێت
ركابه رێكدا.
نیوه ی له زیندووبووه ته وه ، ل��ه وێ پێ كۆتاییدا خۆنواندنێكی راسته وخۆیان له گه ڵ ئیسپانییه كاندا ده بێت؟ ئه وه ی كه روویدا ئیسپانییه كان كه ب��وو، دووه م حاڵه تی
له گه ڵ ئه ڵامنییه كان یاری ده كه ن.له كه به رشه لۆنه یانه ی له الیه ك سااڵنی 2009 و 2011 و كه مێك پێشرتیش یانه خولی 1992دا و 2006 سااڵنی له له گه ڵ به ده ستهێنابوو، پاڵه وانه كانی ئه ویش كه ده ك��ات، ی��اری بایه رمیونیخ نازناوه كه ی جار چوار به رشه لۆنه وه كو كۆتایی پێش قۆناغی له و به ده ستهێناوه یانه ی به وان��ه ی ئه مساڵدا، پێشبڕكێی س��ه رب��اری وت���ه وه . ئیتاڵی یۆڤانتۆسی دووج��ار به هێزییه كه ی، و به ناوبانگی به سه ر س��ه رك��ه وت )0�2( ئه نجامی به ت��ره وه له الیه كی بۆفۆندا. هاوڕێكانی تیپێكدا له گه ڵ مه دریدیش ریاڵ یانه ی كۆمه ڵه كانی قۆناغی له كه ده جه نگێت هاتندا و چوون یاریی دوو له ئه مساڵدا له گه ڵ ریاڵ، هه رگیز نه دۆڕاوه و یارییه كی یه كسان تریشی یه كێكی و بردووه ته وه
كردووه .
سانجێرمان پاری و میالن ئای سی توانیی گه ڕانه وه یدا یاریی له كه تێپه ڕێنێت، یاریی 2(ی �0( دۆڕانی قه ره بووی توانیی سانجێرماندا پاری به رامبه ر له چوونی ئه نجامی به كاتێك بكاتەوه ، نیوكامپ له
دیسان ریاڵ و دۆرتمۆندبایه‌رن‌و‌به‌رشه‌ش‌فیناڵێكی‌پێشوه‌خت‌ئه‌نجامدراو
و ئه ستێره كان فرۆشتنی یانەیە، ئه م چوونه ته مه نی هه ندێكی تریانه وه یه.
چێڵسی ب��ۆ ت��ۆرێ��س رۆیشتنی ك��ه له ده ستدانی له بوو خاڵێكی سه ره كی الوازبوونی گۆڕەپانه كه دا، له قورسایی له یه كێكه یانه كه یش ئ��اب��ووری��ی به ره و زیاتر بوو نزیك كه هۆكاره كان كه ڵه كه بوونی دوای به رێت قه یرانی
قه رزێكی زۆر له سه ر ریدز.قه یرانانه یش ئ��ه و س����ه ره ڕای ل��ه ن��او هێشتا ت��ێ��ی��ك��ه وت��ووه ، ك��ه خاوه نی لیڤه رپوڵ ئینگلیزییه كاندا زۆرترین نازناوی خولی یانه پاڵه وانه كانه به پێنج جار. له دوو ساڵی پێشوویشدا سه رده مه به هۆی یونایتد مانچسته ر بكه وێت پێشی توانی زێرینه كه یه وه ، خولی نازناوه كانی به ده ستهێنانی له نازناوه كانی ژم��اره ی و ئینگلیزیدا گه یانده 19 نازناو، ئه م ساڵیش به دوو نازناو پێشده كه وێت و ده یكات به 20، خول له تردا نازناوی چه ندین له گه ڵ یه كێتی جامی و ئه ورپی سۆپه ری و
ئینگلیزی...هتد.لیڤه رپوڵ خ���ۆری ئ��اواب��وون��ی هه ڵهاتنه وه ی و به رده وامیدایه له زۆر و ئه سته م كارێكی به مزووانه، زه ره مه نده كان له یه كێك كه قورسه ، راستكردنه وه ی خۆیانن. ئینگلیزه كان قوربانیی و زۆر كاتێكی باره یش ئه و
گه وره ی ده وێت.
چوارچێوه ی بخرێته دۆسێیه ئه م پێویسته تاوانه كانی عێراق بااڵی دۆسێكانی دادگای و به یه كێكی تر له تاوانه ڕەشه كانی ڕژێمی هه موو پێویسته بكرێت. هه ژمار به عس ساڵێك حكومه تی هه رێم ئه م ڕووداوه بێ
وێنه یه به مه راسیمی تایبه ت ڕابگرێت«.باوكی كه حه مه خان نیعمه ت بنه ماڵه ی »پێویسته وتی ئه نفالكرابوو، هه موو ل��ه س��ه رب��ه زان��ه شه هیده ئ��ه م ئیمتیازاته كانی شه هیدانی سه نگه ر پشكدار بكرێن، وه ك: خانوو، زه وی، سولفه ی عه قار
و ... تاد.«و قه رەبووكردنه وه یان ده رب���اره ی شه هیده كچه ئه و شه یدانه یان، مووچه ی زۆربه ی »هه رچه نده ده ڵێت ئه نفالكراوه الیه نه له هه ندێ ل��ه الی شه هیده كان و ك��راوه بۆ شه هیدانه یان سیاسییه كان ئیمتیازاتیان هه یه ، به اڵم ئێمه ده مانه وێت
ئه و دۆسێیه هه موو یه ك بخه ین«.م��ح��ه م��ه د ع��ه ب��دوڵ��ا، ك��ه ك��وڕی ده ڵێت ك��راوه ك��ان، ئه نفال له یه كێكه 1987/5/13 ڕاپه ڕینی »یاده وه رییه كانی هه ڵه بجه كوردێكی هه موو گوێی له و ه��ه ورام��ان و ده ڤ���ه ری ش���اره زووردا چۆن ك��ورد میلله تی كه ده زرنگێته وه ، ڕژێمی دڕەنده ترین به به رانبه ر هه ستان ئه و كاته ، كه سه دام حسێن ده ستی ڕەشی مافی عێراق و گه النی گه رووی خستبووه ك��ردب��وون«. زه وت لێ خۆیانی ڕەوای زۆر ئێمه ی »ئ��ه وه ی وتیشی محه مه د بوو باوكم ده ستگیركردنی كرد، نائومێد ده ڤه ری تری خه ڵكی كۆمه ڵێك له گه ڵ بۆ گواستنه وه یان دوات���ر و خۆماندا پاشان و به عس ڕژێمی سه ربازگه یه كی له داواك��ارم بوو. كردنیان زینده به چاڵ حكومه تی هه رێم كه شه هیده كانی ئێمه ش
شه هیده كانی ئیمتیازاتی و ماف هه مان تری الیه نه كانیان بۆ هه ژمار بكرێت«.
هه ورامانیش ده ڤ��ه ری شه هیدانی گه رمیان ئه نفالكراوانی شێوه ی هه مان به هه مان كه یسكه كه یان كراون، زینده چاڵ كه یسه ، قوربانییه كانیش هاووێنه ن. سیروان ئه نفالكراوانی كه سوكاری له یه كێكه پێكه وه برای چوار كه هه ورامان ده ڤه ری »هه میشه ده ڵ��ێ��ت ئ��ه ن��ف��ال��ك��راب��وون، به كارهێنانی بە كوردستان داگیركه رانی كوردستان شۆڕشی ویستویانه زه بروزه نگ به كاربهێنن، ڕایگشتی چه واشه كردنی بۆ و ش���اره زوور ڕاپه ڕینه كه ی له وكاته شدا چه ند له گه ڵ من براكانی كرا، هه ورامان له گه ڕانه وه یاندا له كاتی تردا كه سێكی ده كرێن ده ستگیر گۆ(دا )گردی دووڕیانی زینده به چاڵ نزیك سه یدسادق له دواتر و
ده كرێن«.
ڕاپۆرت: ڕێزان هه ڵه بجه یی
ڕاگ��وزه ر كاره ساتێكی ته نیا ئه نفال برینه كانی كه كاره ساته بوو ئه و نه بوو، ده بێته وه ، نوێ به یانییه كدا له گه ڵ هه موو ئه نفالكراوێكدا، ه��ه ر پ��اش��اوه ی ل��ه ئاوازێكی نه بیسرتاو هه یه و هێشتا په یان و هه یه نه بیسرتاو هاوارێكی پێنه بردووه . ئه نفالكراوه كانی نه كردووه . پێ ده ركان ه��ه ورام��ان��ی��ش داواده ك������ه ن م���اف و ئه نفالكراوه كانی تێكڕای س��ه ره وه ری��ی جێبه جێ خۆی وه ك هه رێم و گه رمیان
بكرێت.له یه كێك وه ك یاسین محه مه د »ئه م وتی ئه نفالكراوه كان، كه سوكاری ڕووداوه یه كێكه له و كاره ساته قێزه ونانه ی به پێی به عس دیكتاتۆری ڕژێ��م��ی ك��ه بۆیه ئه نجامیداوه ، تایبه ت نه خشه یه كی
كه مته رخه م هه ردووالیان به اڵم داوه ، كه نه بووه ئه وه یان جورئه تی و بوون ئه م تاوانه به جینۆساید و تاوانی گه وره
له په رله مانی عێراق، باس بكه ن.خه ڵكی چاوه ڕوانیی ئه ی به یان: گ��ه رم��ی��ان س���ه ب���اره ت ب���ه وان���ه ی كه نه گه ڕاونه ته وه، چۆنه ، ئه م چاوه ڕوانییه تا
كه ی درێژەی ده بێت؟
ڕووفاتی ڕاسته حه مه الو: ئه نوه ر چاوه ڕوانیی به اڵم گه ڕێرناونه ته وه ، زۆر ئه وه ته مای نییه كه ئه وه ئێستا خه ڵك به ڵكه مابن، زیندوو كه سوكاری بێت و ئێسك كه ئه وه یه چاوه ڕوانییه كه پرووسكی ئه نفالكراوه كانیان بگه ڕینه وه تریش مه ترسییه كی نیشتیان. باوه شی ساڵێكی چه ند دوای ئه وه یه كه هه یه ئێسكوپروسكانه ش ئه و شوێنه واری تر گ��ۆڕی چ��ه ن��دی��ن ڕەن��گ��ه و نامێنن كه بچن. له ناو به م هۆیه وه به كۆمه ڵ هه رێم حكومه تی ئێستا تا به داخه وه ، ساڵه وه ئ��ه وه ن��ده و بیست ل���ه دوای نه یتوانیبێت له وباره یه وه كارێك ئه نجام زیاتر نائومێدبوونی خه ڵك چۆن بدات،
نابێت؟ئه نفالیش به ڵێنه كانی ب��ه ی��ان: بواری نه كه وتوونه ته تر ئه وانی وه ك خه ڵكی هه ڵوێستی جێبه جێكردنه وه ،
گه رمیان له پشتگوێخستنی ئه م كه یسه و قوربانییانیدا چۆنه ؟
وه ك ئێمه ح��ه م��ه الو: ئ��ه ن��وه ر یه كگرتوو ئه نفالكراوان، كه سوكاری كه موكورتیی له سه ر هه ركه سێك نیین، په راوێزخستنی به سه باره ت حكومه ت بكات، قسه كه یسه ئ��ه م و ئه نفال ده خه نه سیاسی به رچه سپی ڕاسته وخۆ كه مته رخه مین زۆر ئێمه و ئه ستۆ به ڵێنه كانی جێبه جێنه كردنی به رانبه ر ح��ك��وم��ه ت، ئ��ه گ��ه ر وان��ه ب��ووی��ن��ای��ه ، له سه ر بكه ن به ڵێنشكێنی نه یانده توانی
ئه نفال.كه سوكاری خزمه تكردنی به یان: مووچه ی نه بووه ، پێویست وه ك ئه نفال مووچه ی ئه وه نده ی ئه نفالكراوه كانیش ئه مه نییه، حیزب سه نگه ری شه هیدێكی
بۆچی؟
خزمه تكردنی حه مه الو: ئه نوه ر ئه وه نده ئه نفالكراوه كان كه سوكاری تر شوێنێكی و ناوچه له كه نه بووه جیاوازیی پێوه دیار بێت. هاوواڵتییه كی قوربانیشی ئه گه ر هه رێمه ئه م ئاسایی مووچه و خانوو به پێویستی نه دابێت، له كه هه یه ژیانی خزمه تكردنی و به بهێنێت، به ده ستی حكومه ته وه كردنه وه ی خانوو، یان مووچه یه كی كه م،
قوربانییان كه سوكاری برینی ناتوانرێت ئه مه شی حكومه ت كه بكرێت، ساڕێژ
وه ك پێویست نه كردووه . ئه نفال كه سی 3 كه سێك ئه گه ر مووچه كه یه تی، هه زاردینار 450 بێت، هه زار 900 ده كاته بێت سه ره وه بۆ 4و ج��اش مووچه ی هاوتای كه دینار خۆفرۆشێك نییه كه ده ستی هه بووه له
ئه نفالی كورداندا.تاوانی ته نیا ئه نفال، تاوانی به یان: چه ندین نه بوو، ڕژێمه كه ی و به عس بوون، ئه م شااڵوه پشتگیری تر ده وڵه تی
ئێوه سه باره ت به وان چی ده ڵێن؟
زانیاری ئێمه حه مه الو: ئه نوه ر ئه و له سه ر ته واومان دۆكیۆمێنتی و و ئه نفال له كه نییه واڵتانه و الیه ن ترسناكه دا پرۆسه ئ��ه و سه رخستنی هه بووه ، هاوكارییان و ب��ه ش��داری به په یوه ندیی دی��س��ان��ه وه ئ��ه وه ش ده بوو كه هه یه خۆمانه وه حكومه تی كه بوایه ، زانیارییانه وه ئه و به شوێن له م ده ستی ده ره ك���ی الیه نێكی چ كه سوكاری بۆ و ه��ه ب��ووه ت��اوان��ه دا ئه نفالیش ڕوونبوایه كه ئه وكات خه ڵك حكومه ت ده ب��وو. ت��ری هه ڵوێستی
نه یتوانیوه ئه مه ش بكات.
س��ی��روان ب��اس��ی ل���ه وه ش ك��رد كه پێویست وه ك ئێستاش تاكو به داخه وه بنه ماڵه ی و خانه واده و كه سوكار له ئاوڕ ئه و شه هیدانه نه دراوه ته وه ، ته نیا یه كجار به یاننامه یه كان و ك��راوه ڕێوڕەسمێك ئاڕاسته ی هه رسێ سه رۆكایه تییه كه كردووه ،
به اڵم تا ئێسته ش بێ وه اڵم ماوه ته وه .كه سانه ی له و تر یه كێكی خێزانی ئه نفالكراوانی هه مانشێوه ی به به عس شه هید كوردستان دیكه ی ناوچه كانی هه ست وا ئێستا ش »تا ده ڵێت ك��ردوون ده كه م هه ر ماون و چاوه ڕێیان ده كه م و تا ده شمێنم هه ر به و ئاواته وه ده ژیم، چونكه من گۆڕەكانیاندا هه ڵدانه وه ی كاتی له بۆیه نه بینیوه ، ته رمه كانیانم لێره نه بووم،
ئێسته ش وا ده زانم ماون«. زۆر »ح��ك��وم��ه ت وت��ی��ش��ی ئ���ه و سۆراخكردنی ئاستی له بووه كه مته رخه م و گه رمیان ئه نفالی تری بێسه روشوێنانی
شوێنه كانی تر دا.سێ خ��اوه ن��ی ح��م��ه الو، محه مه د حكومه ت له ت��ه واوی گله یی شه هیده ، مووچه ی كه میی و جیاوازیی و هه یه سته مێك ب��ه ئه نفالكراو شه هیدانی لێیان هه رێم حكومه تی كه ده زان��ێ��ت وه ك ئێمه كه ئه وانه ی »مووچه ی ده كات نیو وه ریده گرین، ئه نفالكراوان كه سوكاری ئه وه نده ی مووچه ی فه رمانبه رێكی ئاسایی حكومه ت ده ب��وو ئه وه شدا له گه ڵ نییه . پۆله له م ئاوڕێك هه ورامان ناوچه ی له به دروستكردنی ئیرت بداته وه ، ئه نفالكراوه كه هێایه ك هه ر یان بێت، مۆنۆمێنت
نیشانه ی ئه و كاره ساته بێت«.بوو نیگه ران ه��ه روه ه��ا محه مه د ئه نفالكراوه كان له هه ندێك كه ل��ه وه ی جیاوازییان و حیزبی شه هیدی كراونه ته
له گه ڵ ئه وانی تردا پێوه دیاره .
[email protected]ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
11
ئه‌نفالكراوه‌كانی‌هه‌ورامان‌كه‌مته‌رخه‌می‌له‌‌كه‌یسه‌كه‌یاندا‌هه‌یهكوڕە ئه نفالكراوێك: پێویسته ئه نفالكراوه كان هه موو خزمه تێك بیانگرێته وه
سەرەقەڵەم
قه ده غه توێژینه وه و لێكۆڵینه وه كانی بواری كۆمه ڵناسی، ژیانی تاكه كان دابه ش ده كه ن به سه ر دوو بواری
پێكه وه گرێدراوی ته واوكاردا، كه هه ریه كه یان گرنگیی خۆی هه یه له
ڕووی هه ڵسه نگاندنی ژیانی تاكه كان و داڕشتنی پێوه ره كانی هه ڵسه نگاندن بۆ هه ریه كه له كه سایه تیی تاكه كان و
شێوازی ژیانی كۆمه اڵیه تیی كۆمه ڵگاكان.له كاتێكدا سه رجه م ئایینه كان و ئاڕاسته زانستییه كان جه خت ده كه نه سه ر گرنگیدان به هه ردوو ڕووبه ری ژیانی تایبه تی و گشتیی تاكه كان له
داڕشتنی پێوه ره كانی هه ڵسه نگاندنی ژیان له الیه ك، هه ڵسه نگاندنی یاسا و
ڕێساكانی ئاڕاسته كردنی تاك و كۆمه ڵگا له الیه كی تر. له زۆربه ی كۆمه ڵگاكاندا به دوو شێوه ی جیاواز مامه ڵه ده كرێت
له گه ڵ هه ریه كه له بواری تایبه ت و بواری گشتیی ژیانی تاك و كۆمه ڵگاكان،
بۆیه جۆرێك له جیاكردنه وه بۆ ئه و بواره له یه كرت تێبینی ده كرێت له سه ر
ئاستی واقیع، به ڕاده یه ك سه رۆكی خێزانه كان، یان به پرسی بنه ماڵه كان، یاخود عه شیره ته كان بواری تایبه ت
به ڕووبه ڕێكی قه ده غه داده نرێت له به رده م باس و چاودێریی كه سانی
ده ره وه ی بواره كه و ده ستتێوه ردانیان له كاتی بوونی گرفت و كێشه كاندا.
یه كێك له ده رهاویشته كانی جیاكردنه وه ی ته واوی ژیانی تایبه تی
)خێزانی( و ژیانی گشتیی )كۆمه ڵگایی( تاكه كانی كۆمه ڵگا بوونی دوو فۆڕمی
كه سایه تیی جودایه بۆ هه ر تاكێك. ده بیرنێت كه سێك له ناو ماڵ و خێزانیدا
جۆرێك كه سایه تیی هه یه و له ده ره وه ی بازنه ی خێزانیشدا جۆرێكی تر، كه زۆر جار جیاوازیی نێوان ئه و دوو
كه سایه تییه بۆ هه مان كه س به ئاسان و ڕێسان ده ربڕینی بۆ ده كرێت. له م
حاڵه ته دا به هێنده ی جیاوازییه كان پێوه ری جیاواز پێكدێت و له گه ڵیدا
چه ندین زاراوه چه پاندنی بۆ ده كرێت، به منوونه ، زاراوه ی خصوصیه ت،
حه ره می ماڵ،... هتد.ئه وه ی مایه ی هه ڵوێسته یه له م
حاڵه ته دا داخرانی ژیانی خێزانیی تاكه كان و ده ربازبوونیه تی له
پێوانه كردنی به پێوه ره كۆمه اڵیه تییه كان، كه سه رچاوه یان گرتووه له ئایین و كولتووره وه. له جێی ئه م پێوه رانه
ئاره زو و، حه ز و خولیا و ژیریی تاكه كه سی سه رۆكخێزان و بنه ماڵه
و عه رشه ته كان ده بنه ئاڕاسته كه ر و كۆنتڕۆڵكه ر و هه ڵسه نگێنه ری ژیانی
خێزانه كان و ئه ندامه كانیان. به واتایه كی تر، خێزان و ژیانی خێزانی ده بێته
ڕووبه ری قه ده غه ی سه رۆكخێزانه كان. له مه وه تا بێت ڕێژە و جۆری گرفت و كێشه خێزانییه كان له هه ڵكشاندا
ده بێت. زۆربه ی كێشه كانیش ڕووبه ڕووی منداڵ و ژن و به سااڵچووان
ده بێته وه ، كه هه ر سێ توێژە كه ش له چوارچێوه ی جوگرافیای ماڵدا خاوه نی هیچ جۆره ده سه اڵتێك نین له ڕووی
بڕیاردان و ئه نجامدانی هه نگاوی پێویست بۆ چاره سه ركردنی كێشه كان
و دابینكردنی پێداویستییه كان و هێنانه دیی ئاوات و خولیاكانی ئه ندامی
خێزان.
* پسپۆڕ له بواری جێنده ر و خێزان
د. عالیە فەرەج* دوو هەفتە جارێک دەینووسێت
چاوه ڕوانیی خه ڵك ئه وه یه كه ئێسكوپروسكی ئ�����ه نفالكراوه كان بگه ڕێرنێنه وه باوه شی نیشتان
چاالكوانێك:مووچه‌ی‌كه‌سوكاری‌ئه‌نفالــــــكراوه‌كان‌هێنده‌ی‌ئه‌نفالچییه‌كان‌نابێت
تاوانباران دڵنیا ده كه ینه وه كه ئه گه ر ئه مڕۆ
به هۆی پاڵپشتیی سیاسییه وه ناچنه به رده م دادگا،
ڕۆژێك ده بێت هه ر ڕاپێچ ده كرێن.
وێنەى سێ ئەنفالکراوى هەورامان
له‌‌كه‌سوكاری‌ئه‌نفالكراوه‌كانی‌كردووه.تاچه‌ند ئێوه كۆمه‌ڵه‌كه‌ی ب��هی��ان:ئه‌نفالی پێشه‌وه‌ی‌كه‌یسی بردنه هه‌وڵی
بۆ‌ده‌ره‌وه‌‌داوه؟
وه‌ك ئێمه ح��ه‌م��ه‌الو: ئ��هن��وه‌ر‌كه‌سوكاری له داكۆكیكار كۆمه‌ڵه‌ی‌بچووك ڕێكخراوێكی سه‌ره‌تا ئه‌نفال،په‌یوه‌ندی دروستكردنه‌وه‌ی بۆ بووین‌له‌‌نێوان‌كه‌سوكاری‌ئه‌نفال‌و‌حكومه‌ت‌ڕێ��ك��خ��راوان��ه‌ش ئ��هو س��ه‌رج��ه‌م دا.ناساندنی جینۆساید به هه‌وڵی كه‌‌و ن���اوه‌وه له داوه، كه‌یسه‌یان ئ��ه‌م‌له‌گه‌ڵیان په‌یوه‌ندییامن ئێمه ده‌ره‌وه‌‌كه زانیارییانه‌ی ئه‌و كۆی هه‌بووه.ئێمه كه‌یسه‌كه‌وه، به بێت په‌یوه‌ست‌سه‌رووتری ڕێكخراوه‌كانی داوماننه‌ته‌‌ب��ه‌اڵم ویستبێتیان، ئ��ه‌گ��هر خ��ۆم��ان‌له‌و هه‌بێت كه‌موكووڕییشامن ڕەنگه
به‌رپرسیارێتییه‌دا.دادگاییكردنی پرسی له‌باره‌ی بهیان:هه‌ڵوێستتان كورده‌كانه‌وه ئه‌نفالچییه‌‌هه‌ندێكیان ئێستا كه تایبه‌ت به چۆنه،
پۆستیان‌هه‌یه‌‌و‌ده‌سه‌اڵت‌په‌نای‌داون؟
گه‌وره‌ترین ح��ه‌م��ه‌الو: ئ��هن��وه‌ر‌تائێستا كه ئه‌وه‌یه ئێمه نیگه‌رانیی‌خۆفرۆشانه و جاش و مسته‌شار ئه‌و‌ده‌سه‌اڵتی له‌الیه‌ن و دادگا نه‌دراونه‌ته
هه‌موومان بۆ ئه‌نفال كاره‌ساتی‌ییه، ئاشكران كه ئ��ه‌وه‌ی ئاشكرایه،ئه‌وانه‌ن‌كه‌‌له‌‌پشت‌كاره‌ساته‌كه‌وه‌‌بوون‌له‌وه‌وه‌ش جگه دراون، داڵده ئێستا و‌بووه كه‌مته‌رخه‌م حكومه‌ت بۆچی كه‌‌ڕوفاتی پێویستی وه‌ك نه‌هێناوه‌ی له‌‌پرسیارێكه ئه‌مه‌ش ئه‌نفالكراوه‌كان،ئێستا بگه‌ڕێین. وه‌اڵمه‌كه‌ی بۆ ده‌بێت‌به‌سه‌رچووه گه‌رمیانییه‌كان چاوه‌ڕوانی‌و‌نایانه‌وێت‌به‌و‌ده‌رده‌وه‌‌مبرن.له‌باره‌ی‌میوانداری بهیان ئه‌نفاله‌وه پرسی‌ب��واری چاالكوانی ح��ه‌م��ه‌الو، ئه‌نوه‌ر‌داكۆكیكار كۆمه‌ڵه‌ی ئه‌ندامی و ئه‌نفال
دیدار:ئاراس‌ڕەفیق
له‌ناوچه‌كانی تاوانێكه‌‌زیاتر ئه‌نفال؛گه‌رمیان هه‌رچه‌نده نارساوه. گه‌رمیاندا‌پشكی و كاره‌ساته‌یه ئه‌و ناوجه‌رگه‌ی‌قوربانییه‌كاندا، له به‌ركه‌وتووه شێری‌تری شوێنه‌كانی له ئاوڕێك ئه‌گه‌ر به‌اڵم‌سه‌دان و دهی��ان بده‌ینه‌وه، كوردستان‌له پڕن كه ده‌بیستین، خه‌مناك چیرۆكی‌چاوه‌ڕوانی‌و‌حه‌رسه‌ت‌و‌گریان،پڕن‌له‌و‌كه ئاكامانه‌ی بێ خه‌ونه و ئازار و خه‌م
گه‌رمیانییه‌كان‌به‌ده‌ستیه‌وه‌‌ده‌ناڵێنن.ده‌رده‌دڵ��ی ئه‌مجاره‌مان چیرۆكی‌باسی ه���ه‌ورام���ان���ه‌وه، ل��ه كه‌سێكه‌‌ل��ه‌ده‌س��ت��دان��ی‌ب��اوك��ی��امن‌ب��ۆ‌ده‌ك��ات‌ڕاگه‌یشتنی ده‌س����ت چ��ۆن��ی��هت��ی و‌ده‌گێڕێته‌وه. باوكی به ئه‌نفالچییه‌كان‌كرد، پێوه په‌یوه‌ندیامن ئ��ه‌وه‌ی پ��اش‌دوا )ب��هی��ان( بۆ شێوه‌یه ب��ه‌م ن���ه‌وزاد‌ئه‌حمه‌ده، حه‌مه‌خان نه‌وزاد ناوم »من‌باوكم خورماڵم، شارۆچكه‌ی دانیشتووی‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌كه‌سانه‌ی‌له‌گه‌ڵ)36(كه‌سی‌تردا‌كه‌‌هه‌موویان‌خه‌ڵكی‌ئه‌م‌ده‌ڤه‌ره‌ی‌له كه‌وتن. ئه‌نفال شااڵوی بهر خۆمانن،ساڵی)1987(دا‌له‌‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و‌شارۆچكه‌ی‌سیروان‌خۆپیشاندانێك‌كرا‌له‌‌دژی‌ڕژێم،ئه‌وكاته‌‌باوكم‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌كه‌سێكی‌تری‌كشتوكاڵ فه‌رمانگه‌ی له خۆیدا براده‌ری‌كارگوزار‌بوون،به‌اڵم‌ده‌وامیان‌له‌‌سیروان‌خورماڵه‌وه له ڕۆژەك��ان زۆرب��هی ب��وو.ده‌چوون‌بۆ‌ئه‌وێ.ئه‌وكاته‌‌خێزانی‌ئێمه‌‌به‌‌باوكمه‌وه‌‌پێك‌هاتبوو‌له)9(كه‌س.من‌منداڵ‌بووم،هه‌رچه‌نده‌‌له‌‌منیش‌منداڵرت‌چاوه‌ڕوانیی له تر ڕۆژانی وه‌كو هه‌بوو.ئه‌وه‌ی بۆ بووین باوكامندا گه‌ڕانه‌وه‌ی‌باوكایه‌تی بگرێت‌و‌ده‌ستی ئامێزمان له
هۆیه‌وه به‌م دراون. داڵده كوردییه‌وه‌‌نه‌توانراوه‌‌ڕاپێچی‌دادگا‌بكرێن‌و‌ئه‌گه‌ر‌یه‌كێتی‌و‌پارتی‌نه‌بن،ئه‌وان‌ناتوانن‌به‌‌ئازادیی‌بژین‌و‌بێخه‌م‌پاڵی‌لێ‌بده‌نه‌وه.
ئێمه‌‌له‌وه‌‌به‌رده‌وامین‌و‌تاوانباران‌ئه‌مڕۆ ئه‌گه‌ر له‌وه‌‌دڵنیا‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌كه‌‌ناچنه سیاسییه‌وه پاڵپشتیی هۆی به‌‌به‌رده‌م‌دادگا،ڕۆژێك‌ده‌بێت‌هه‌ر‌ڕاپێچ
ده‌كرێن.بهیان:هیچ‌ئامارێك‌هه‌یه‌‌كه‌‌بتوانێت‌ئه‌نفالكراوه‌كانی ژم���اره‌ی به‌دڵنیایی
گه‌رمیان‌ده‌ستنیشان‌بكات؟
ئه‌نوه‌ر‌حه‌مه‌الو:تا‌ئێستا‌ئامارێكی‌ئه‌وه بتوانێت كه نییه ورد و ڕاس��ت‌ده‌ستنیشان‌بكات،ئه‌م‌كاره‌‌له‌‌ئه‌ستۆی‌كه‌مته‌رخه‌می كه شه‌هیدانه وه‌زاره‌تی‌ت���ه‌واوی���ان‌ه���ه‌ب���ووه‌‌ل����ه‌وه‌ی‌كه‌‌له‌سه‌ر بكه‌ن وا ئامارێكی نه‌یانتوانیوه‌‌ڕووفاتی له‌باره‌ی ئه‌نفالكراوان. ژماره‌ی‌ئه‌نفالكراوانیشه‌وه،كه‌مته‌رخه‌می‌هه‌یه‌‌عیراقی( )حكومهتی به‌غدا الیه‌ن له‌‌وه‌ك كه كوردستانیشه‌وه، هه‌رێمی وو دۆزی��ن��ه‌وه ه��ه‌وڵ��ی ل��ه پێویست‌ڕێگه‌ی له ئێمه نه‌بوون. هێنانه‌وه‌یاندا‌ئۆپۆزسیۆن په‌رله‌مانه‌كانی ئ��هن��دام‌بردنه‌وه هه‌وڵی ده‌سه‌اڵتیشه‌وه و‌به‌غدا له ئه‌نفاملان كه‌یسی پێشه‌وه‌ی
بهێنێت‌به‌‌سه‌رماندا،زۆرمان‌چاوه‌ڕوانی‌ئیدی نه‌گه‌ڕایه‌وه، باوكامن به‌اڵم كرد،پرسینیان، هه‌واڵ بۆ چوون كه‌سوكارمان‌له گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌دا كاتی له زانیامن دوات��ر‌نێوان سه‌ره‌كیی ڕێگای گ��ۆ(ی )گ��ردی)خورماڵ‌و‌هه‌ڵه‌بجه(ده‌ستبه‌سه‌ر‌كراون‌نه‌مانزانی ب��ه‌اڵم زیندان، بۆ ب��راون وله ل��ه‌وك��ات��ه‌وه ئێمه ب���راون. ك��وێ ب��ۆ‌بووین، باوكامندا گه‌ڕانه‌وه‌ی چاوه‌ڕوانی‌بیاندۆزینه‌وه ئه‌وه‌ی بۆ هه‌وڵدا زۆرمان‌ئه‌وكاته )مسته‌شاره‌كانه‌وه(، ڕێگه‌ی له‌‌له‌ناو ب��وون ڕۆیشتوو ده‌س��ت ئ��ه‌وان‌حكومه‌تدا،به‌اڵم‌‌هه‌رجاره‌‌و‌قسه‌یه‌كیان‌سلێامنیین، له ده‌یانوت جارێك ده‌كرد،پاش هه‌ولێرن. له ده‌یانوت تر جارێكی‌ڕاست ده‌ركه‌وت بۆمان كردمنان، سۆراخ
ناكه‌ن‌له‌گه‌ڵامندا.ئێمه‌‌تا‌سااڵنی‌سه‌ره‌تای‌نه‌وه‌ده‌كان‌بووین، كوشنده‌دا چاوه‌ڕوانییه‌كی له‌‌باوكامن گه‌ڕانه‌وه‌ی به‌ته‌مای هه‌میشه‌‌و ن��ه‌وه‌د ساڵی ل��ه‌دوای ب��ه‌اڵم بووین،بوو دروست بۆ گومامنان ئیدی یه‌كه‌وه‌‌كه‌‌زیندووبن،چونكه‌‌ده‌نگۆی‌ئه‌نفال‌و‌لێره ئه‌نفالكراوه‌كان ڕوفاتی دۆزینه‌وه‌ی‌ئه‌م به‌اڵم ده‌كه‌وت، به‌رگوێامن له‌وێ و‌چاوه‌ڕوانییه‌‌هه‌تا‌ساڵی)1995(درێژەی‌ناوچه‌ی له كه‌سێك ساڵه‌دا له‌و كێشا،)سیدسادق(خه‌ریكی‌كێاڵنی‌زه‌وییه‌كه‌ی‌ئێسكوپروسكێك چ��هن��د ده‌ب���ێ���ت،ئه‌ویش ئ��ی��دی ده‌ك����ه‌ون، ب��ه‌رچ��اوی‌ده‌كاته‌وه، ئاگادار به‌رپرسه‌كان الیه‌نه‌‌و مرۆڤن ئه‌مانه ده‌رده‌ك��ه‌وێ��ت بۆیان‌هه‌ندێك بههۆی خۆڵه‌وه، به‌ژێر كراون‌ناسنامه وه‌كو ناونیشانه‌كانیانه‌وه، له‌‌ت��ره‌وه، شتی هه‌ندێك و جلوبه‌رگ و‌لیژنه‌یه‌كی له‌الیه‌ن دواتر ده‌نارسێنه‌وه،
تایبه‌ته‌وه‌‌جیاده‌كرێنه‌وه‌‌كه‌‌نزیكه‌ی‌سی‌و‌شه‌ش‌كه‌س‌بوون.
كه‌سوكاریان‌ئاگادار‌ده‌كرێنه‌وه‌‌و‌له‌‌دواجار سپێردران، به‌خاك ڕێوڕەسمێكدا‌كۆتایی‌به‌و‌خه‌ون‌و‌چاوه‌ڕوانییانه‌‌هات‌كه‌‌بریتی‌بوو‌له‌وه‌ی‌باوكامن‌له‌‌ئامێزمان‌به‌رچاوی به ئێمه ئه‌وه بری له بگرێت.پروسكی و ئێسك دون��ی��اوه ه��ه‌م��وو‌خه‌ونی گ��رت، ئامێز ل��ه ب��اوك��اممن��ان‌به‌‌داخێك‌هه‌تا بوو باوكامن گه‌ڕانه‌وه‌ی‌كۆتایی‌ته‌مه‌منان‌پێوه‌ی‌ده‌تلێینه‌وه«.ده‌رب��اره‌ی و قسه‌كانیدا له‌میانه‌ی‌وتی ن��ه‌وزاد ئێستایان، موعاناته‌كانی‌زیاتر ئێستاشدا ل��ه ئ���ه‌وه‌ی »ب���ه‌اڵم‌به‌حیزبیكردنی ده‌ك���ات، نیگه‌رامنان‌ئه‌نفاله‌كان‌و‌ڕێوڕەسم‌و‌یادكردنه‌وه‌كانن،كه‌سوكاری مووچه‌یه‌ی ئه‌و ته‌نانه‌ت‌ئه‌نفاله‌كان‌وه‌ری‌ده‌گرن‌به‌حیزبی‌كراوه،بكرێت، زیاد مووچه‌كه‌مان ئه‌وه‌ی پێش‌سه‌ره‌تا‌مووچه‌ی‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌زیاد‌كرا‌كه‌‌كه‌سانه‌ش ئه‌و ئه‌وه‌ی بۆ بوون، حیزبی
حیزبی‌نین،بنب‌به‌‌حیزبی«.ئێستاش‌كه‌‌ئه‌م‌چیرۆكانه‌‌ده‌خرێنه‌‌كۆست ئه‌م ڕۆژنامه‌كان، ڕووپه‌ڕی سه‌ر‌كه‌سوكاری زاری له مه‌رگه‌ساتانه و‌ئه‌م‌واڵته ده‌ڵێن، پێامن قوربانییه‌كانه‌وه‌‌سه‌رگوزه‌شته‌ی و چیرۆك له لێوانلێوه‌‌به‌رین بۆ ده‌ستیان پێویسته خه‌مناك،چۆن میلله‌ته ئ��ه‌م بزانین ئ��ه‌وه‌ی بۆ‌له‌الیه‌ن كه‌رامه‌تی‌شكێرناوه و حورمه‌ت‌بتوانێت ڕێگه‌یه‌ك ته‌نیا دووژمنانیه‌وه.ئه‌وه‌یه بكات، ساڕێژ زامانه ئه‌م كه‌مێك‌پێش میلله‌ته ئه‌م به‌رژەوه‌ندییه‌كانی كه‌‌ئه‌وه‌ی بۆ بخرێن، تر شته‌كانی هه‌موو‌شێوه‌یه ل��هو ك��اره‌س��ات��ی ت��ر جارێكی
دووباره‌‌نه‌بێته‌وه.
[email protected] ژماره)31(،سێشه‌ممه2013/4/16،ساڵی‌یەکەم
10
دیدار:ڕە‌زا‌هه‌ورامی
»له جیاتی خۆی، ئێسكوپرووسكی باوكمم له ئامێز گرت«
كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە
ئه‌نفال‌و‌فه‌رهه‌نگی
چاوه‌ڕوانی‌به‌عس‌له‌‌ڕێگه‌ی‌ئه‌نفاله‌وه‌‌توانیی
چاوه‌ڕوانی‌له‌‌نیۆ‌فه‌رهه‌نگی‌كورددا‌بكاته‌‌شتێكی‌له‌بننه‌هاتوو.خودی
ئه‌نفال‌ئه‌وه‌نده‌ی‌ئاره‌زووی‌سه‌یری‌به‌عسیزمه‌‌بۆ‌چاندنی‌چاوه‌ڕوانی‌له
ئێمه‌دا،ئه‌وه‌نده‌‌وه‌ك‌پرۆژە‌یه‌كی‌تر‌ته‌ماشا‌ناكرێت.ئه‌نفال‌هه‌میشه
دێته‌وه‌‌ناومان‌بۆ‌چاندنی‌چاوه‌ڕوانی،ئه‌نفال‌چاوه‌ڕوانییه‌كی‌بێكۆتایه‌‌له‌سه‌ر
ژیان‌و‌ئه‌ندێشه‌‌كردمنان.ئه‌مڕۆ‌ئه‌نفال‌وه‌ك‌به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ڵێت:
له‌‌ئاره‌زووی‌سه‌یری‌كوشتنه‌وه‌‌خه‌ریكه‌‌بۆ‌ئاره‌زووی‌فه‌رامۆشكردن
هه‌نگاو‌ده‌نێت.به‌عس‌كه‌‌ده‌كه‌وێته‌‌ئه‌م‌گه‌مه‌یه‌وه‌‌له‌ته‌ك‌ئێمه‌دا،
ده‌یه‌وێت‌ئێمه‌‌بخاته‌‌چوارچێوه‌ی‌ئاره‌زووی‌كوشتنی‌خۆیه‌وە‌و‌له‌و
تاقیكردنه‌وه‌یه‌دا‌كه‌‌به‌سه‌رمانی‌هێناوه،ئیرت‌به‌ره‌و‌ئاره‌زووی‌فه‌رامۆشكردن‌ده‌چین.له‌ڕاستییدا‌ئه‌وه‌ی‌به‌ناوی
یادكردنه‌وه‌وه‌‌له‌‌ئه‌نفالدا‌ڕووده‌دات،شتێك‌نییه‌‌بێجگه‌‌له‌‌كوشتنی‌تێكڕای‌حیكایه‌ته‌‌گه‌وره‌‌و‌بچووكه‌كانی‌ئه‌و‌كاره‌ساته‌‌گه‌وره‌یه،هیچ‌نییه‌‌جگه‌له
دۆڕانی‌ئێمه‌‌له‌‌ته‌فسیركردنه‌وه‌ی‌ئه‌و‌جه‌نگه.به‌عس‌له‌م‌ڕێگه‌یه‌وه
ده‌مانخاته‌وه‌‌به‌ر‌تاقیكردنه‌وه،تاقیكردنه‌وه‌ی‌نه‌ته‌وه‌یی‌و‌ئینسانی.به‌عس‌ویستی‌ئه‌وه‌ی‌هه‌یه‌‌بزانێت
ئینسانیبوونی‌ئێمه‌‌له‌م‌ڕێگه‌یه‌وه‌‌چی‌به‌سه‌ردێت.پڕۆسه‌ی‌تاقیكردنه‌وه‌ی
ئێمه‌‌له‌الیه‌ن‌به‌عسیزمه‌وه،به‌ر‌له‌هه‌ر‌شتێك،پڕۆسه‌ی‌شێواندنی‌جه‌سته‌ی‌نه‌ته‌وه‌ییامنه،ئه‌نجا‌تاقیكردنه‌وه‌ی
ئینسانی.بۆیه‌‌ده‌كرێت‌هه‌موو‌ماناكانی‌ئه‌نفال‌له‌‌چاوڕوانیی
نه‌ته‌وه‌ییدا‌ببینینه‌وه.ئه‌نفال‌كه‌‌دێت،بۆئه‌وه‌‌دێت‌كه‌‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌چاوه‌ڕوان
بهێڵێته‌وه‌‌كه‌‌دێت،ده‌یه‌وێت‌ئێمه‌‌هه‌رده‌م‌له‌‌چاوه‌ڕوانییدا‌بژین.ئه‌وه‌ی
كه‌‌به‌عس‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌ی‌ده‌كات،چاكه‌یه‌كی‌گشتییه،نه‌ك‌بۆ‌ئه‌وه‌ی
كه‌‌شایه‌نی‌ئه‌وه‌‌بین،به‌ڵكو‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌بواری‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌كامن
ده‌خاته‌‌به‌رده‌م‌كه‌‌مرۆڤبوومنان‌هه‌ڵده‌سه‌نگێنێت.نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌پێویسته
به‌رده‌وام‌چاوه‌ڕێ‌‌بێت،به‌اڵم‌نه‌ك‌چاوه‌ڕوانێكی‌كوشنده‌‌و‌وه‌ستاو!ئێمه‌‌له‌و‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌دا‌به‌رده‌وام‌له‌سه‌ر
چاوه‌ڕوانییه‌كی‌وا‌ئیشامن‌كردووه‌‌كه‌‌خه‌ریكه‌‌به‌ره‌و‌فه‌رامۆشكردنی
ئه‌نفال‌هه‌نگاو‌ده‌نێین.ئێمه‌‌به‌مه‌‌ده‌یسه‌ملێنین‌كه‌‌له‌و‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌ی‌كه‌‌نه‌ته‌وه‌كانی‌بنده‌ستی‌هاوشێوه‌ی‌ئێمه‌‌تێیدا‌بۆ‌شتێكی‌باشرت‌له‌خۆیان
گۆڕدران،تاقیكردنه‌وه‌یه‌كه‌‌كه‌‌هێشتا‌لێی‌ده‌رنه‌چووین.ئه‌نفال‌وانه‌یه‌كی
گرنگه‌‌بۆ‌هه‌ر‌چركه‌ساتێكی‌تری‌مێژوویی،هه‌ژانێكی‌گه‌وره‌ی‌نه‌ته‌وه‌یی
یه‌‌كه‌‌له‌هه‌ر‌كاتێكدا‌ده‌بوو‌ئێمه‌‌بۆ‌شتێكی‌تر‌بگۆڕێت،به‌اڵم‌ئه‌نفال
هێشتا‌هه‌ر‌له‌‌چاوه‌ڕوانییدا‌ئێمه‌ی‌هێشتووەته‌وه،چاوه‌ڕوانییه‌ك‌كه
تادێت،سه‌رجه‌م‌ئێستامان‌ده‌خاته‌‌به‌ر‌پرسیاری‌نه‌فره‌تی‌خۆیه‌وه،ئه‌نفال‌له
ئێمه‌‌هه‌راسانه،ئاخۆ‌ئێمه‌‌بۆچی‌واین؟
تسێ
ووەین
دامن
وس‌ع
انڕای
كوڕی‌ئه‌نفالكراوێك:مووچه‌ی‌ئه‌نفالكراوه‌كانیش‌وه‌ك‌یاده‌كانیان‌به‌حیزبی‌كراون
چاوه‌ڕوانیی‌خه‌ڵك‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئێسكوپروسكی‌ئ�����ه‌نفالكراوه‌كان‌بگه‌ڕێرنێنه‌وه‌‌باوه‌شی‌نیشتامن
چاالكوانێك: مووچه ی كه سوكاری ئه نفالــــــكراوه كان هێنده ی ئه نفالچییه كان نابێت
كامه‌ران‌حه‌سه‌ن
ئــاری‌ئازاد
ئاراس‌خدر
و ــادادی ن و قۆڕخكاری به كۆتایی و‌دیكتاتۆریه‌تی‌حزبی‌بێت؟یان‌مه‌به‌ستی‌ئه‌م قۆناغه‌كه تاكتیكێكی وه‌ك بــوو‌بێباكی و فشار دژی له ڕێككه‌وتنامه‌یه‌‌به‌كاربێنێت پارتی قۆڕخكارییه‌كانی و‌باشرت پێ یه‌كێتیی بارودۆخی كه‌مێك و‌كاتی ده‌یــزانــی كه تایبه‌ت به بكات،
هه‌ڵبژاردنه‌كان‌نزیكبوونه‌ته‌وه؟له ــان كــوردســت ــه ك ئێستادا ــه لهه‌ڵبژاردنێكی‌هه‌ستیار‌و‌چاره‌نووسساز‌ده‌باشان ڕێككه‌وتنی ئایا نزیكده‌بێته‌وه،كاریگه‌ری‌و‌پێگه‌‌و‌قورساییه‌كی‌هه‌یه؟
یان‌بووەته‌‌به‌شێك‌له‌‌ڕابوردوو؟دوو ــه ب یه‌كێتی ئــێــســتــادا ــه لئه‌و یه‌كه‌میان ــات، ده‌ك ئیش ئاڕاسته‌‌لیستی به ڕایگه‌یاندووه كه ئاڕاسته‌یه‌یه‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌شداریی سه‌ربه‌خۆ‌بــه‌رده‌وام مه‌به‌سته‌ش ئه‌م بۆ ده‌كــات،سۆزی و هه‌ست وروژاندنی هه‌وڵی له‌‌لێدوانی میانه‌ی له جه‌ماوه‌ره‌كه‌یه‌تی،هه‌ڵسانه‌وه په‌یامی به‌رپرسه‌كانیاندا‌هه‌نگاونان و خۆڕێكخستنه‌وه و‌وه‌ك یه‌كێتی ده‌یانه‌وێت ڕاده‌گه‌یه‌نن،گه‌رچی بــكــه‌نــه‌وه. وێنا ــــوردووی ڕابدژی له لێدوانانه‌یان ئــه‌م به‌شێكی‌هه‌ژموون‌و‌قۆڕخكارییه‌كانی‌پارتی‌بێت.
كاركردنی دووه‌مـــی ئــاڕاســتــه‌ی‌یه‌كێتی‌داكۆكیكردنیانه‌‌له‌سه‌ر‌مانه‌وه‌یان‌له‌سه‌ر به‌رده‌وامبوون و پارتی له‌گه‌ڵ‌بۆ هه‌وڵدانیان و سرتاتیژی ڕێككه‌وتنی‌بێت، نرخێك هه‌ر به به‌یه‌كه‌وه‌بوون
ژیان‌لێره‌‌له‌‌مه‌ترسییه‌كی‌به‌رده‌وام‌هۆكارگه‌لی چــاوڕوانــكــراودایــه، و‌كاره‌سامتان رووی بـــه‌ره‌و هــه‌ن زۆر‌و به‌ها مرۆڤه‌كان دێت تا ده‌كه‌نه‌وه.كه‌رامه‌ت ره‌چاوی ده‌بێت، كه‌م رێزیان‌ئاسایشی ناكرێت، سه‌المه‌تییان وله كوردستان خه‌ڵكی ته‌ندروستیی‌هیچ گه‌وره‌دایه، هه‌ڕە‌شه‌یه‌كی به‌رده‌م‌به‌خه‌می نایكات په‌یوه‌ندار الیه‌نێكی‌به ــاوه‌ڕی ب خه‌ڵك نییه هۆ بێ خــۆی.نه‌ماوه، كوردستان له چاره‌سه‌ركردن‌ده‌كات. جیهان كونجی به‌گشت سه‌ر‌نه‌شته‌رگه‌ری بۆ خه‌ڵكی لێهاتووه وای‌ده‌ره‌وه له روو زۆر‌ساده و‌چاره‌سه‌ری‌بكه‌ن،كوالێتی‌نه‌‌له‌‌خۆراك‌نه‌‌له‌‌ده‌رمان‌هه‌یه.كام‌مادده‌ی‌به‌سه‌رچووی‌ده‌ره‌وه‌‌تاقیده‌كرێته‌وه، گه‌له ئه‌م له‌سه‌ر هه‌یه
كاتێك‌كه‌سێك‌گوێی‌له‌‌لێدوانه‌كانی‌پارتی و یه‌كێتی حكومهتی به‌رپرسانی‌به خۆزگه خۆیه‌تی حه‌قی ده‌بــێــت،به‌اڵم بخوازێت، ده‌سته‌اڵتیان سێبه‌ری‌به‌داخه‌وه‌‌لێدوانه‌كانیان‌ته‌نها‌دیكۆرێكی‌جوانیان‌هه‌یه،ناوه‌ڕۆكه‌كه‌یان‌پووچه‌‌و‌ته‌مه‌نی له ئه‌وه‌ش نییه. تێدا هیچیان‌ئیداره‌كردنی و ده‌سته‌اڵت له ده‌یه دوو‌هه‌ستی ئاشكرا به باشوور كوردستانی‌ناتوانن خۆشیان ته‌نانه‌ت پێده‌كرێت،
نكوڵیی‌لێبكه‌ن.به‌رپرسێكی لێدوانی زۆربــه‌مــان‌كه بیست، هه‌رێمامن حكومهتی بااڵی‌ئه‌مریكا له واشنتۆن جۆرج زانكۆی له‌‌ڕایگه‌یاند دا، ئه‌مریكییه‌كانیدا به‌‌گوێی‌بیروڕا ئازادیی كوردستاندا »له‌‌هه‌رێمی‌ڕە‌هایه‌‌و‌مافه‌كانی‌مرۆڤیش‌تا‌ئه‌وپه‌ڕی
ده‌باشان ڕێكه‌وتنی كاته‌ی ئــه‌و‌ڕاگه‌یانرا، گۆڕاندا و یه‌كێتی نێوان له‌‌پــه‌راوێــزخــراو‌‌و خه‌ڵكه زۆریــنــه‌ی‌ئومێدی كوردستان سته‌مدیده‌كه‌ی‌ئومێدی هه‌ڵچنی، له‌سه‌ر گــه‌وره‌یــان‌له حوكمڕانی سیستمی له گۆڕانكاری‌كوردستان‌و‌كۆتایی‌هاتنی‌ئه‌و‌ڕێككه‌وتنه‌‌كه یه‌كێتی، و پارتی نێوان سرتاتیژییه‌ی‌و گه‌نده‌ڵی له پڕبوو واڵت سایه‌یدا له‌‌سته‌م‌و‌نادادی.به‌اڵم‌هه‌میشه‌‌له‌‌دنیای‌و گومان ئومێددا، پاڵ له سیاسه‌تدا‌ده‌باشانیش ڕێككه‌وتنی هه‌یه، ڕە‌شبینی‌ئیشكالیه‌ت و گومان ئومێددا، پاڵ له‌‌مه‌اڵسدابوو، خۆیدا له ڕە‌شبینیشی و‌ئه‌وه‌‌ته‌نیا‌مام‌جه‌الل‌بوو‌كه‌‌به‌‌پوختی‌كردووه؟ بۆ ڕێككه‌وتنه‌ی ئه‌م ده‌یزانی‌دیموكراسیه‌تێكی بوو مه‌به‌ستی ئایا‌له‌دایكبێت كوردستاندا له ڕاسته‌قینه
هێشتنه‌وه بۆ نادروست، یان دروست‌ده‌ستی ــه ل ده‌ســــه‌اڵت پاراستنی و‌ڕاپۆرتێكی به‌پێی ته‌نانه‌ت خــۆیــان.ڕۆژنامه‌ی پێشووی هه‌فته‌ی ــاره‌ی ژمله ڕێگه‌ی‌سه‌رچاوه‌یەكه‌‌وه له »بهیان«،پارتی كۆبوونه‌وه‌كانی‌مه‌كته‌بی‌سیاسیی‌هه‌ردوو كه‌وتووه، ده‌ستیان یه‌كێتی و‌ئه‌نجامدانی له‌سه‌ر ڕێككه‌وتوون ال‌ساخته‌كاری‌و‌ته‌زویری‌به‌‌پالن‌و‌به‌رنامه‌‌له سه‌ركه‌وتنیان پێناو له بــۆداڕێــژراو،یه‌كێتی هه‌رچه‌ندە هه‌ڵبژاردنه‌كاندا.ڕاگه‌یاندنه‌كاندا له و قۆناغه‌دا لــه‌م‌سرتاتیژی ڕێككه‌وتنی له جه‌خت كه‌مرت‌ده‌كاته‌وه پارتیدا له‌گه‌ڵ به‌رده‌وامبون و‌یه‌كه‌م، ئاڕاسته‌ی به خزمه‌تێك وه‌ك‌كاركردنی ــی دووه‌م ئاڕاسته‌ی كه‌واته‌‌یه‌كێتی‌ته‌واو‌پێچه‌وانه‌ی‌ڕێككه‌وتنامه‌ی‌ده‌باشانه،یه‌كێتی‌ده‌یه‌وێت‌له‌گه‌ڵ‌پارتی‌له‌ده‌ستدانی چونكه بێت، بـــه‌رده‌وام‌یه‌كێتی خۆكوشتنی بــه ده‌ســــه‌اڵت،
ده‌زانێت.یه‌كێتی ڕاپۆرته‌كانی وه‌ك گــه‌ر‌جه‌الل مام ته‌ندروستیی به سه‌باره‌ت‌ده‌توانێت كه به‌وه‌ی پێده‌ده‌ن، ئاماژە‌ی‌داوای ته‌نانه‌ت بخوێنێته‌وه، ڕۆژنامه‌‌ده‌شتوانێت كردووه، نوێی كوردستانی‌ده‌كرێت، بۆ ته‌له‌فۆنی و بكات قسه‌‌له نییه بێئاگا جــه‌الل ــام م ــه كــه‌واتئایا لێره‌دایه‌‌كه بارودۆخه‌كه،پرسیاره‌كه‌‌مام‌جه‌الل‌ئۆكه‌ی‌بۆ‌ئاڕاسته‌ی‌دووه‌می‌ئه‌مه یان ــردووه؟ ك یه‌كێتی كاركردنی
ده‌رخواردی‌ده‌درێت.)30( ــی ــات ــاره‌س ك بیستنی ــه بهاوواڵتی،كه‌‌بینایی‌چاوه‌كانیان‌به‌هۆی‌سه‌رسام داوه، له‌ده‌ست ده‌رزیه‌كەوە‌بیرمكه‌وته‌وه دواتر به‌اڵم په‌شۆكام، و‌كه‌سێك چه‌ند لــه‌مــه‌وبــه‌ر ــه‌ك ــاوه‌ی مگیانیان و قوربانی بوونه ده‌رزی به‌‌رووداوێــكــی وه‌ك كه‌چی له‌ده‌ستدا،ئه‌وه‌ی بێ تێپه‌ڕی، به‌سه‌رماندا ئاسایی‌به‌رپرسی و بكرێت له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌سته‌ی‌خه‌ڵك بۆ و دادگا بدرێنه كه‌یسانه ئه‌م‌خه‌ڵك گیانی بازرگانانی ئاشكرابێت‌به ئه‌مڕۆ تاكو بوون. لێپێچینه‌وه توشی‌له‌پشتی نه‌گوترا ده‌رمان قاجاغچییانی‌ئه‌م زانــیــم هــه‌یــه، ــرۆ ب دوو چــاوتــان
رووداوه‌ش‌دیزه‌به‌ده‌رخۆنە‌ده‌كرێت.ئۆباڵی ـــوو، ده‌رچ هـــه‌روا دواتـــر
ئیقلیمی واڵتانی خه‌ریكه و پارێزراون‌ئه‌م‌ئه‌زموونه‌ی‌كوردستان‌كۆپی‌بكه‌ن‌و
الی‌خۆیان‌پڕاكتیزه‌ی‌بكه‌ن«.له‌ناو بــــراده‌ره ــه‌و ئ پێده‌چێت‌هه‌موو ئــه‌و یــان ــه‌ژی، ن كوردستاندا‌كه نه‌دیتبێت نێوده‌وڵه‌تییانه‌ی ڕاپۆرته‌‌باس‌له‌‌به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی‌ئازادیی‌بیروڕا‌ده‌كات مرۆڤ مافه‌كانی پێشێلكردنی و
له‌‌هه‌رێم.بااڵیه‌ی به‌رپرسه ئه‌و لێدوانی ــی، ــای ــه‌‌ڕە‌ه ــم‌ب ــه‌رێ حــكــومــه‌تــی‌هــی‌هــه‌رێــمــی ــع ــی ــه‌ی‌واق ــه‌وان ــچ ــێ پباش ئێمه‌ومانان چونكه كوردستانه،ژیانی و كوردستان واقیعی ئاگاداری‌سیاسی‌و‌ڕەوشی‌ڕۆژنامه‌نووسانی‌ئازاد‌و‌مافی‌مرۆڤین‌له‌‌هه‌رێمی‌كوردستان،كه‌الر و سلێامنی شه‌قامه‌كانی هێشتا
یان جه‌اللدا؟ مام سه‌ر به كوده‌تایه‌‌به‌ده‌سته‌وه‌یه؟ تری گه‌مه‌یه‌كی یه‌كێتی‌ده‌بێت‌بووترێت‌ئه‌گه‌ری‌كوده‌تا‌به‌سه‌ر
مام‌جه‌اللدا‌ئه‌سته‌مه؟له‌به‌رامبه‌ردا،پارتی‌داكۆكیی‌گه‌وره‌‌ڕێككه‌وتنی به‌رده‌وامیی له‌سه‌ر ده‌كات‌سرتاتیژی‌و‌مانه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌یه‌كێتی.پارتی‌كوردستاندا له كه پێخۆشه زۆر ئه‌وه‌ی‌ده‌سه‌اڵتداره‌كه، حزبه دوو ده‌وترێت‌به‌اڵم‌له‌‌ڕاستیدا‌هه‌ر‌خۆی‌ده‌سه‌اڵتداری‌جومگه هه‌موو سه‌ره‌كییه. و یه‌كه‌م‌له هه‌ر هه‌رێمه ئه‌م هه‌ستیاره‌كانی‌پێشمه‌رگه، ئاسایش، ــی، دارای ــه‌وت، نپارتی نێوده‌وڵه‌تییه‌كان، په‌یوه‌ندییه‌‌به‌سه‌ردا خۆی هه‌ژمووونی ته‌نیا به‌‌پێخۆشه زۆر ئه‌وه‌ی پارتی سه‌پاندوون.پڕكێشه‌ی و الواز شه‌ریكێكی له‌گه‌ڵ كه‌‌ڕواڵه‌ت به به‌رده‌وامبێت، یه‌كێتیدا وه‌ك‌له بــه‌اڵم ــدان، ده‌ســه‌اڵت له حــزب دوو‌سه‌ره‌كی ده‌ســه‌اڵتــداری خۆی واقعدا‌كۆمه‌ڵێك ئاماده‌یه پێناوه‌شدا له‌م بێت.وه‌ك بكات، یه‌كێتی بۆ شكڵی ته‌نازولی‌ئه‌و‌هه‌واڵه‌ی‌دزه‌ی‌كرده‌‌ڕاگه‌یاندنه‌كان،پارێزگاری پۆستی ئاماده‌یه پارتی كه‌‌كاتێكدا له به‌اڵم یه‌كێتی، بداته هه‌ولێر‌میوان وه‌ك هه‌ولێردا له خۆی یه‌كێتی‌ته‌نانه‌ت بكرێت، له‌گه‌ڵدا مامه‌ڵه‌ی‌ده‌ڤــه‌ره له‌و نه‌توانن وه‌زیره‌كانیشی‌ئه‌ی بكه‌ن، پیاده خۆیان ده‌سه‌اڵته‌كانی‌پارێزگار‌ده‌توانێت‌چی‌بكات؟هه‌روه‌ها»له ده‌یوت ئه‌حمه‌د عیامد چۆن وه‌ك
ئه‌ستۆی خــرایــه تــاوانــه ــه‌و ئ هــه‌مــوو‌كه‌سێك،گوایه‌‌به‌‌ره‌گه‌ز‌توركه،ده‌رمانی‌عه‌قڵه‌وه ناچێته ئاخر هێناوه. قاچاغ به‌‌كه‌سانێك چه‌ند ته‌نها ئیشی كاره ئه‌م‌بێت،مه‌رزی‌ئیرباهیم‌خه‌لیل‌به‌و‌هه‌موو‌بازگه‌ی له دواتر ببڕێت، تۆڵییه و توند)SGS(شاره‌كانی‌كوردستان‌بێ‌رێپێدانی‌گه‌وره كۆمپانیایه‌كی پاشان تێپه‌ڕێت،به‌بێ‌بوونی‌هیچ‌به‌ڵگه‌یه‌ك‌بیكڕێت،بە‌بكرێت، دابەش نه‌خۆشخانه‌كاندا سه‌ر‌ببڕێت، بازگانه و مه‌رز هه‌مووه ئه‌و‌كوێ له ده‌رمانه‌ت ئه‌م نه‌ڵێت كه‌سێك‌كۆنرتۆڵ كوالێتی ئیشی هێنا؟ چۆنت و‌گومان جێی ئه‌مه چییه؟ كوردستان له‌‌تۆمه‌تی به كه‌سێك هه‌ڵوه‌سته‌كردنه، و‌ساڵێك چه‌ند كتێبێك ئــاودیــوكــردنــی‌به بازرگانیكاران به‌اڵم زیندان، ده‌خرێته
هه‌رێمه ئه‌م هاوواڵتیانی خوێنی به‌‌داواكردنی تاوانیان تاكه كه ســوورن،چه‌سپاندنی و چاكسازی ئه‌نجامدانی‌نه‌هێشتنی و كۆمه‌اڵتی ـــی دادوه‌ریــه‌ی ــوول ل هێشتا ـــوو، ب ــی ــده‌ڵ ــه‌ن گهه‌ر ــه‌اڵت ــت ده‌س بیكه‌یسییه‌كانی‌كوردستانه ئه‌م ڕۆڵه‌كانی كه گه‌رمن‌كــرد، خوێن خه‌ڵتانی بــریــنــداره‌یــان‌ئه‌شخاسه‌كان ناقیله ته‌پوتۆزی هێشتا‌ــردووه، ك ته‌ڵخ سلێامنییان ئاسامنی‌و ئــازاد ده‌نگه سه‌ركوتكردنی بۆ كه‌‌ئاماده‌باشییه‌وه. خرابوونه بوێره‌كان‌عوسامن سه‌رده‌شت كوشتنی مه‌گه‌ر‌ئازادیی بههۆی مامه‌حه‌مه سۆرانی و‌سه‌ید حوكمدانی نــه‌بــوو؟! وشــه‌وه‌‌مرۆڤ مافی پێشێلكردنی ئــه‌كــره‌م‌به كه‌س چه‌ندین نانبڕاوكردنی نییه؟!
به‌اڵم شه‌ریكم، نه‌وتدا له سه‌د سه‌دا‌له بانكێكه له ــه‌وت ن پــاره‌ی ده‌ڵێن‌بارزانی نێچیرڤان ته‌نها كه به‌ریتانیا،ئه‌و بڕی له ئاگایان هه‌ورامی ئاشتی و‌پاره‌یه،هه‌ر‌ئه‌و‌دووه‌‌به‌‌ته‌نها‌ده‌توانن
ئه‌و‌داهاته‌‌به‌كاربێنن«.ئه‌م‌هه‌رێمه‌‌ده‌زانن ورد‌و‌درشتی‌له یه‌كێتی و پــارتــی ــاوه‌ری ــه‌م ج كــه‌‌ده‌زانن هه‌موان گه‌وره‌دایه، پاشه‌كشه‌ی‌له دوور و پــاك هه‌ڵبژاردنێكی گــه‌ر‌ئه‌و هه‌رگیز ئه‌نجامبدرێت، ساخته‌كاری‌پێكبێننه‌وه ناتوانن‌حكومه‌ت دوو‌حزبه‌‌له ئه‌وه‌تا ده‌دۆڕێــن، هه‌ڵبژاردندا له وو پارتی ماڵپه‌ڕی كه ڕووداو ماڵپه‌ڕی‌له‌سه‌ر ڕاپرسیه‌ك له بارزانییه، نێچیرڤان‌مه‌سعود كاك هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی دووباره-11( تا ده‌بینی هه‌رێم، سه‌رۆكی بۆ‌ده‌نگی كه‌س هه‌زار 29 نزیكه‌ی كه )4نه‌خێر به ده‌نگیان %64 له زیاتر داوه،تریش ئاماژەی چه‌ندان و ئه‌مه داوه،هه‌موو هه‌تا ده‌سه‌ملێنن. راستییه ئه‌و‌دوو ئه‌و به‌رپرسانی كه لێدوانانه‌ی ئه‌و‌یه‌كه‌یان هه‌ر ــه‌وه‌ی ب ــده‌ن دهی حزبه‌‌چل‌كورسی‌و‌په‌نجا‌كورسی‌دێنن،هیچ‌وره‌ی ده‌یانه‌وێت كه له‌وه‌ی جگه نییه‌‌حزبییه‌كانی مووچه‌خۆره ڕووخـــاوی‌خۆیان‌به‌رزكه‌نه‌وه،هه‌روه‌ها‌ئه‌و‌ژماره‌‌به‌كاردێنن ڕێخۆشكردنێك وه‌ك قه‌بانه‌‌كه ساخته‌كارییه‌ی و ته‌زویر ئه‌و بۆ
ده‌یانه‌وێت‌ئه‌نجامی‌بده‌ن.كوردستان خه‌ڵكی هه‌موو ئه‌مڕۆ
گیانی‌ئه‌م‌میلله‌ته‌وە‌سااڵنه‌‌سه‌دان‌ته‌ن‌به‌سه‌رچوو‌هاورده‌ی ده‌رمانی و خۆراك‌هه‌رێم‌ده‌كه‌ن،جارێك‌یه‌كێكیان‌تووشی‌یاسا و دادگا رووبه‌ڕووی و لێپێچینه‌وه
نه‌بوونه‌وه.له‌بریی بوو باشرت وه‌زیر جه‌نابی‌له هه‌ڵسابای ــۆت، خ بێده‌سه‌اڵتیی‌قوربانیان و به‌شخوراو خه‌ڵكی به‌رانبه‌ر‌خۆت ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی نامه‌ی‌لێبوردنت داوای بكردایه. پێشكه‌ش‌راتگه‌یاندایه بكردایه، قوربانییان له‌‌قاچاغچییاىن كۆنرتۆڵی نه‌تتوانی كه‌‌قه‌یرانه ئه‌و نه‌تتوانی بكه‌یت، ده‌رمان‌ته‌ندروستییه، كــه‌رتــی لــه ـــه‌وره‌ی گله بــه‌ر نه‌تتوانی بكه‌یت، چــاره‌ســه‌ر‌هاتنی‌ده‌رمانی‌ماوه‌به‌سه‌رچوو‌بگریت.گشت بوێری به بنواندایه، پێشه‌نگیت
كوێی له سیاسییه‌وه ئینتیامی هۆی‌جێگه‌ی ئێوه‌دا ڕە‌هایه‌ی ئازادییه ئه‌و
ده‌بێته‌وه؟!كه‌س ده‌ژین هه‌رێمێكدا له ئێمه‌‌به‌رزكردنه‌وه‌ی و خۆپیشاندان مافی‌چه‌ندین ئێستا تا نییه، ناڕە‌زایی ده‌نگی‌كه‌سوكاره‌كه‌یان و بێسه‌روشوێنن كه‌س‌كوردستاندا له نازانن. چاره‌نووسیان‌چۆن ئهی هه‌یه، بوونی نهێنی زیندانی‌ده‌توانین‌بڵێین‌ئازادیی‌بیروڕا‌و‌ئینتیامی‌مرۆڤ مافه‌كانی و ڕە‌هایه سیاسیی
پێشێل‌ناكرێن؟!ئــه‌و بپرسین خــۆمــانــه حــه‌قــی‌لێوه‌ده‌كرێت باسی ڕە‌هایه‌ی ئازادییه‌‌كردوویانه‌ته هه‌رێمه ئه‌م به‌پرسانی وو له‌كوێیه زاریان، بنێشته‌‌خۆشه‌ی‌سه‌ر‌ده‌مێكه كوردی تاكی چونكه كێیه؟ بۆ
ده‌زانن‌ئه‌م‌دوو‌حزبه‌‌هه‌موو‌ڕێگه‌یه‌كی‌دروست‌و‌نادروست،یاسایی‌و‌نایاسایی‌ده‌سه‌اڵت. له مانه‌وه‌یان بۆ ده‌گرنه‌به‌ر
ئه‌وان،ئه‌وه‌ی‌حسابی‌بۆ‌ناكه‌ن‌ئیراده‌ی‌بوون مایه‌پووچ تیایدا ــه‌وه‌ی ئ گه‌له،سیاسییه، ئه‌خالقی و شۆڕگێڕی وزه‌ی‌و ــژدان وی كڕینی له خۆشیان مانه‌وی
ترساندندا‌ده‌بیننه‌وه.هێزی هــێــنــانــی هـــه‌ر ــاكــی ــاپ ندیوكراسی له‌باربردنی نییه، داگیركه‌ران‌و‌كوشتنی‌ئازادییه‌كان،تااڵنكردنی‌واڵت‌و خۆسه‌پاندن خه‌ڵك، قووتی دزینی وو موباره‌ك مه‌گه‌ر ناپاكییه، قۆڕخكاری‌له چی له‌سه‌ر قه‌زافی و زه‌ینه‌لعابدین‌عه‌ره‌بیان غه‌یره سوپای خۆ گۆڕنران؟!
نه‌هێنابوو!نه‌ك ده‌سه‌اڵت ده‌ستاوده‌ستكردنی‌حزبه‌دا دوو ئه‌م بیروبۆچوونی له هه‌ر‌نادادی و سته‌م نایانه‌وێت به‌ڵكو نییه،ده‌ستاوده‌ست گه‌نده‌ڵییه‌كانیشیان و‌ــه‌‌هــه‌مــان ــت‌ب ــه‌وێ ــان پــێــبــكــه‌ن،ده‌یو كه‌س ههمان نــاو، ههمان به ڕوو،ڕابــوردوو، ساڵی 20 كه‌سایه‌تیییه‌كانی‌به‌رده‌وام‌بن‌له‌‌كوشتی‌شته‌جوانه‌كان،له‌‌كوشتنی‌ئیراده‌‌و‌ئازادییه‌كان،له‌‌نادادی‌سامانی به‌فیڕۆدانی له گه‌نده‌ڵی و‌داهاته‌كان، ــه‌وه‌ی ــاردن ش له گشتی،ده‌یانه‌وێت‌خێروبێری‌ئه‌م‌واڵته‌‌به‌‌ته‌نها‌نوخبه‌یه‌ش ئــه‌و بێت، نوخبه‌یه‌ك بۆ‌حوكمی و هه‌رێمه ئه‌م خه‌ڵكی دواجار
ئه‌م‌خه‌ڵكه‌‌به‌‌موڵكی‌خۆیان‌ده‌زانن.
كه‌موكووڕییه‌كانت‌ئاشكرا‌بكردایه،كه‌ی‌ئه‌م‌نه‌ریته‌‌له‌‌كوردستان‌باو‌وه‌رده‌گرێت؟ئه‌دای نه‌یانتوانی كاربه‌ده‌ستان گه‌ر‌بێ بكه‌ن، سه‌رشانیان به‌پرسیاریه‌تیی‌ده‌ست با بوون، ده‌سته‌وه‌ستان و توانا‌و بارگرانی به بنب بۆ له‌كاربكێشنه‌وه.پیشه‌كه‌یانەوە؟! و كار به‌سه‌ر ئــه‌رك‌زه‌رد روو خه‌ڵك و خــوا به‌رانبه‌ر تا‌گه‌ر نییه تێدا نه‌نگیی هیچ نــه‌بــن.رێگرییه‌كاندا. و قه‌یرانه‌كان به دانتبنایە‌له‌سه‌ر ــه‌رده‌ی پ ده‌رزی رووداوه‌كــانــی‌قه‌یرانه‌كان‌هه‌ڵدایه‌وه،تاكه‌ی‌چاوپۆشی‌و كه‌موكووڕی هه‌موو له‌و ده‌كرێت‌ته‌ندروستی؟ كه‌رتی ترسناكانه‌ی قه‌یرانه‌‌نابین ئێمه‌ش ده‌داتــێ زه‌مانه‌متان كێ‌له چاوه‌كامنان ده‌رزییه‌كان؟ قوربانی به
مه‌ترسیدایه‌‌جه‌نابی‌وه‌زیر،ئاگاداری؟!
و ده‌كــات چاوه‌ڕێی به‌‌تامه‌زرۆییه‌وه‌‌هێنانه‌دیی بۆ و ده‌بینێت پێوه خه‌ونی‌داوه‌‌و ئازادییه‌‌ڕە‌هایه‌ش‌قوربانیی ئه‌و
خوێنی‌ڕشتووه.شتێكی بریقه‌دارانه لێدوانه ئه‌م‌گوێبیستی ــه‌رده‌وام ب به‌ڵكو نین، تازه‌‌زاری له ده‌بین لێدوانانه جــۆره ئــه‌و‌به‌رپرسه‌‌بااڵكانی‌هه‌رێمی‌كوردستانه‌وه،جێبه‌جێ هیچیان ئێستا ــا ت بـــه‌اڵم‌بۆ نابیرنێت ئاماژە‌یه‌كیش و نه‌كراون
پڕاكتیزه‌كردنیان.به‌رپرسانی به خۆمانه مافی بۆیه‌‌قسه ئه‌و به‌سه ئیرت بڵێن، هه‌رێمه ئه‌م‌به‌ڵێن له ــه‌واو ت چونكه بریقه‌دارانه،ئومێد بێ بریقه‌داره‌كانتان لێدوانه و‌وه‌كو و پێناكه‌ین باوه‌ڕتان ئیرت بووین،
مه‌له‌وانه‌‌درۆزنه‌كه‌تان‌لێهاتووه.
[email protected]ژماره)31(،سێشه‌ممه2013/4/16،ساڵی‌یەکەم
13
ده‌ستاوده‌ستی‌خۆسه‌پاندن
كوا‌ئازادییه‌‌ڕه‌هاكه‌تان؟
وه‌زیر‌بینایی‌چاوه‌كان‌له‌‌مه‌ترسیدان
پاش کەوتنی و لە کۆتایی شەڕی سارد کۆمۆنیزم لە ڕۆژهەاڵتی ئەوروپا، دیموکراسی بۆ سیاسی سیستەمی ب��اش��ری��ن وەک���و وەدیهێنانی ئاشتی لە نێوان واڵتان لە الیەک و ناوخۆی واڵتان لە الیەکی ترەوە، دەرکەوت. لەم وتارەدا باس لەوە دەکەین کە بۆچی پاش هێشتا بەعس، ڕژێمی کەوتنی لە ساڵ دە نەتوانراوە عێراقێکی دیموکراسی و سەقامگیر
بونیات برنێت؟ بکەین ب��ەوە ئاماژە دەبێت سەرەتا لە سەقامگیری و ئاشتی بەدیهێنانی کە کارێکی داب��ەش��ب��ووەک��ان«دا »کۆمەڵگە لەسەر نین لێکۆڵەران کۆک دیارە زەحمەتە. یەک پێناسەی دیاریکراو بۆ ئەم چەمکە، بەاڵم دەکەن. خاڵێک چەند بە ئاماژە گشتی بە دابەشبوودا کۆمەڵگەیەکی لە منوونە، بۆ جیاواز هەن، گرووپی دوو لە زیاد یان دوو و ئایین بنەمای لەسەر جیاوازییەکە جا بە کە نەتەوە، و زمان یان بێت، مەزهەب دەگیرێن. تێک بەرژەوەندییەکانیان زۆری
عێراق پاش دە ساڵ لە ڕووخانی بەعس لە هەندێ حاڵەتدا جیاوازییە سیاسییەکانیان دیارە چەکداری. پێکدادانی هۆی دەبێتە عێراق کۆمەڵگەیەکە کە بە قووڵی دابەشبووە نەتەوە و و ئایین و مەزهەب بەسەر چەند
زمانێکدا.ئاشتی« و »ملمالنێ بواری لێکۆڵەرانی پەیوەندیی رسوش��ت��ی ل��ەس��ەر نین ک��ۆک دابەشبوو، کۆمەڵگەی و دیموکراسی نێوان بەشێک منوونە، بۆ ئاشتی. و توندوتیژی دیموکراسیی کە وایە پێیان لێکۆڵەران لە جۆرە ئەم بۆ چارەسەرە باشرین تەوافوقی الیەنەکان هەموو چونکە کۆمەڵگایانە، بەشداری لە حکومەتدا دەکەن و کاریگەرییان دروستکردندا، بڕیار پرۆسەی لە دەبێت و الیەن سیاسی سەرکردەی لە وا ئەمەش هاوکاریی کە دەکات جیاوازەکان پێکهاتە بدەن الیەنگرانیان هانی بکەن، یەکر حکومەت هەنگاوەکانی پشتگیریی کە و تێگەیشنت لە جۆرێک بەمشێوەیە بکەن، میانەڕەوی دروست دەبێت کە ڕێگە دەگرێت هۆی ببنە کۆمەڵگە ناو فرەییەکانی لەوەی
توندوتیژی و شەڕی ناوخۆ.ب����ەاڵم ک��ۆم��ەڵ��ێ��ک ل��ێ��ک��ۆڵ��ەری تر چ��ارەس��ەر ب��ە ت��ەواف��وق��ی دیموکراسیی دیموکراسییە جۆرە ئەم وایە پێیان نازانن، تا دەکاتەوە تۆخر و قووڵر جیاوازییەکان دەگاتە ئاستی لێکرازانی دەوڵەت. بۆ منوونە، پێیان سنایدەر« جاک و هۆرۆویتز »دۆناڵد وایە دیموکراسیی تەوافوقی لە کۆمەڵگەیەکی ناکاریگەرە، و ناکارا هەر نەک دابەشبوودا
ب��ۆچ��ی س�����ه ره ڕای ده رك���ردن���ی ی��اس��ا و وه ك هه ر ژینگه بارودۆخی رێنامییه كان ئه م وه اڵم��ی ن��ه ب��ووه ؟ چ��اك و خۆیه تی پرسیاره ش ساده و سانایه ، چونكه مرۆڤه كان كاتێك ده گرن رێنامییه كان و یاسا له رێز به سه ره وه توندیان چاودێری ده سه اڵتێكی ئه وا بوو، یان الواز نه بوو، به اڵم گه ر بێت، فه رامۆشی ده كه ن و بایه خی پێناده ن. به اڵم شته كان رێزگرتنی له بریتییه پ��ه روه رده بۆیه ویژدانی، و ناوه كی پاڵنه رێكی به چاره سه ری دروست خۆی له په روه رده كردن مرۆڤه كاندا هوشیاركردنی و ئاماده كردن و و هه ست بگاته هوشیارییه ك ده بینێته وه ، به هایه كی بۆ بگۆڕێت و ویژدان و نه ست مرۆڤ رۆژان��ه ی ره فتاری و كۆمه اڵیه تی ئاراسته بكات، وای لێبكات خۆی به به شێك به رپرس به خ��ۆی و دابنێت ژینگه له ژینگه شیرازه ی نه هێڵێت به وه ی بزانێت ته نها ژینگه یش پ���ه روه رده ی تێكبچێت. كێشه به سه باره ت نییه زانیاری پێدانی هه وا، ئاو، پیسبوونی وه ك ژینگه ییه كانی به ڵكو تاد، ... ژاوه ژاو گه رما، قه تیسبوونی ده بینێته وه : سه ره كیدا خاڵی دوو له خۆی ره خنه گرانه هوشیارییه كی بوونی یه كه م، بۆ فاكته ره ئابووری و سیاسی و ته كنه لۆژی فاكته رانه ئه م چونكه ره وشتییه كان، و كاریگه ری و ره گ و ریشه یان له نێو كێشه په ره پێدانی دووه م، هه یه . ژینگه ییه كاندا به ها ره وشتییه كان، كه رسوشتی په یوه ندیی نێوان مرۆڤ و ژینگه چاك و رێك ده خات.
په روه رده ی ژینگه یی چییه ؟له بریتییه ژینگه یی، پ����ه روه رده ی مه به ستی به پ��ه روه رده ی��ی پرۆگرامێكی میانه ی له ژینگه یی هوشیاریی پێكهێنانی و به ها و كارامه یی و زانست پێدانی رێكخستنی مه به ستی به ت��اك، به رووگ��ه هه ڵسوكه وته كانی، تا بتوانێت كارلێك له گه ڵ ژینگه كۆمه اڵیه تی و رسوشتییه كه یدا بكات پاراسنت و چاره سه ركردنی كێشه له و رۆڵی
له هه رێمی ماوه ی چه ند ساڵێكه كوردستان، رۆژی 16/ 4 به فه ڕمی وه ك دیاریكراوه ، كوردستان ژینگه ی رۆژی و چ��االك��ی كۆمه ڵێك ی����اده دا ل��ه و میدیاكاندا له رێكده خرێت، مه راسیم په خش ده كرێن. بوونی وه ها رۆژێك و ئه نجامدانی زنجیره یه ك چاالكی، كارێكی كێشه و قه باره ئاست له به اڵم باشه ، رووكه شن. زۆرجار نییه ، ژینگه ییه كاندا گه ر رێنامیی و یاسا بوونی هه روه ها ویست و ئیراده یه كی به هێز نه بێت بۆ مه ره كه بی ده بنه ئه وا جێبه جێكردنی، ناكرێن، جێبه جێ ی��ان س��ه رك��اغ��ه ز، كاری كه موكورتی و ناته واوی به یان بۆی كه مه به سته ی ئه و پێده كرێت، له الیه ك، له ئه مه نایپێكێت. دان��راوه الیه كی تره وه ، ده ركردنی یاسا و په یڕە و به ژینگه یی ئاراسته ی و رێنامیی و به كارهێنانی رێكخستنی مه به ستی و پاراسنت و رسوشتییه كان سه رچاوه نییه ، به س ته نها به ژینگه چاككردنی مامه ڵه یه كی زامنكردنی مایه ی نابێته به رامبه ر تاكه كانه وه الیه ن له دروست ده مه وێت بۆنه یه دا ل��ه م ژینگه ، به سه ره تا خاڵی كه بكه مه وه دووپاتی بۆچوونی به پرسه دا له م بنه ڕە تی و هوشیاریی و پ��ه روه رده له خۆی من
ژینگه ییدا ده بینێته وه .ئ��اراوه ، دێته پرسیارێك لێره دا
چونکە نەگونجاویشە، و نادروست بەڵکو گرووپێک هەر کۆمەڵگایانەدا ج��ۆرە لەم دەزانێت، ستەملێکراو و بەشخوراو بە خۆی تایبەتی کە پێشر ڕژێمێکی دیکتاتۆری و بە تاكڕەو لە دەسەاڵتدا بووبێت. ملمالنێکانیش نەک خ��اک��ن، و ناسنامە ل��ەس��ەر زی��ات��ر ئابووری. و سیاسی بەرژەوەندیی لەسەر کە دەدەن ب��ەوە ئاماژە توێژینەوەکانیش کە گرفتانەیە ج��ۆرە لەو ناسنامە کێشەی گرووپە ره گه زی و دینییەکان سازشی لەسەر و سیاسی گرفتە پێچەوانەی بە ن��اک��ەن، ڕێگەی لە دەکرێت کە ئابوورییەکانەوە
دانوستان و گفتوگۆوە چارەسەر بکرێن. ئەوان هۆشداریی ئەوە دەدەن کە لە پاش پرۆسەی ڕەنگە دیکتاتۆر، ڕژێمێکی کەوتنی دیموکراسیزەکردن ملمالنێی توندوتیژانەی لێ سیاسییە بۆ ڕێگە ئەمە چونکە بکەوێتەوە، دەکات خۆش جەماوەرییەکان پێگە خاوەن کە سود لە جیاوازییە ره گه زییه كان ببینن و بۆ بەرژەوەندیی خۆیان بەکاری بهێنن. بەمەش بەرژەوەندیی بەگژدادانی ترسی بە هەست نەتەوە و مەزهەبێکی دیاریکراو دەکرێت لە
بەرامبەر بەرژەوەندیی گشتی و دەوڵەتدا. سیاسی حیزبی دروستبوونی دی��ارە نەتەوەیی، یان مەزهەبی، بنەمای لەسەر دیموکراسی«ش »لیرباڵ بنەماکانی لەگەڵ یەکەمیان کە تایبەتی بە یەکناگرێتەوە، جەخت لە مافی گرووپەکان و دووەم جەخت ئەجێندای چونکە دەکاتەوە، تاک مافی لە گرێدراوە توندی بە حیزبانە ج��ۆرە ئ��ەو
ژینگه ییه كاندا هه بێت. ئامانجی په روه رده ی ئاماده كردنی پرۆسه ی له بریتییه ژینگه یش تاكێك كه بایه خ به ژینگه و كێشه ژینگه ییه كان كارامه یی و ش��اره زای��ی و زانست ب��دات، كێشه چاره سه ركردنی بۆ هه بێت پێویستی روونه دانی بۆ هه وڵدان و ژینگه ییه كان كێشه ی ژینگه یی تر. ئه مه ش به چه ند خاڵێك هوشیاری باڵوكردنه وه ی له وانه : دی، دێته په یوه ستكردنی و ژینگه ییه كان فاكته ره به مرۆڤه وه . سه المه تیی و ته ندروستی به ئاماده كردنی تاك تا بڕیاری دروست بدات له كاتی رووبه ڕووبونه وه ی كێشه ژینگه ییه كان. به ده ستهێنانی ره فتاری دروست و هوشیارانه له الیه ن تاكه وه ، به رامبه ر ژینگه و پاراستنی به دیهێنانی بۆ هه وڵدان هاوسه نگییه كانی. ره گه زه نێوان له به هێز هاوسه نگییه كی رسوشتی و كومه اڵیه تی و بایۆلۆژییه كان له
ژینگه دا. هه نگاوه كانی به ده ستهێنانی هوشیاریی
ژینگه یی ئیامنی، چونكه په ره پێدانی الیه نی -1پێویستیی ل��ه س��ه ر جه خت الی��ه ن��ه ئ��ه م مامه ڵه كردنی مرۆڤ له گه ڵ ژینگه دا ده كات له روانگه یه كی ئیامنیی پوخته وه ، مرۆڤ وا په روه رده ده كات رێز له ژینگه كه ی بگرێت پێكهاته كانیدا له گه ڵ مامه ڵه به چاكی و
بكات. ئینتیامی هه ستی پته وكردنی -2مرۆڤدا، ناخی له ژینگه بۆ راسته قینه نێوان په یوه ندیی قووڵیی به هه ست تا و زینده وه ران له بكات ژینگه كه ی و خۆی
پێكهاته كانی.ژینگه یی زانیاریی به بایه خدان -3راست، كاركردن بۆ باڵوكردنه وه و گه یاندنی به هه موو رێگا و میكانیزمێكی په روه رده یی رێنامییكردنی و راگه یاندن و فێربوون و
گونجاو به هه موو تاكه كانی كۆمه ڵگا.و تاك ژیریی توانای په ره پێدانی -4
گه شه پێدانی بارودۆخی ده وروبه ری.
بەدیهێنانی و ب��ەرژەوەن��دی پاراستنی بە ناتەبایی بەهۆی گرووپەکانیانەوە. خواستی گرووپەکانیشەوە بەرژەوەندیی دژیەکیی و توندوتیژی و ڕووە ملمالنێکان زۆرج���ار پرۆسەی سەرەنجام بەمەش وەردەچەرخێن، دەوڵ��ەت یەکێتیی دی��م��وک��راس��ی��زەک��ردن، و سیاسی ملمالنێ بەهۆی دەک��ات، الواز حکومەتێکی پێکهێنانی ئابوورییەکانیشەوە زەحمەت زۆر شەفاف و دادپ��ەروەر و کارا
دەبێت. سەرەوە تێڕوانینەی ئەو هەرچەندە ئەگەر بەاڵم ڕەشبینانەیە، زۆر ڕادەیەکی تا بکەین، عێراق سیاسیی واقیعی تەماشایەکی تێڕوانینە ئ��ەم ڕاستیی زۆر ڕادەی��ەک��ی تا عێراقدا ل��ە من��وون��ە، ب��ۆ دەردەک���ەوێ���ت. جیاوازیی لە خ��راپ کەڵکی سیاسییەکان مەزهەبی و نەتەوەیی دەبینن، تەنگژەی نێوان زۆری بە عەرەب و کورد و شیعە و سوننە ڕژێمی کەوتنی پاش لە هەڵکشانە، و ڕووە ئامادەیی توندوتیژی ب��ەردەوام بەعسەوە هەبووە. حیزبە سیاسییەکانی عێراق، لەسەر بنەمای مەزهەبی، یان نەتەوەی دروستبوون، تەنانەت لە کاتی هەڵبژاردەنەکانیشدا لیستە یەک ڕەنگی و دەنگ زۆری بە جیاوازەکان بەسەردا نەتەوەیان یەک یان مەزهەب، بەشێوەیەکی جار هەندێک ئەگەرچی زاڵە، ڕووکەش هەندێک کەسایەتی و حیزبی جیاواز لیستەکاندا لە نەتەوەدا یان مەزهەب، لە بەشدار دەبن، بەاڵم بە گشتی کاریگەرییەکی ئەوتۆیان نەبووە لە گۆڕینی ئاراستەی تائیفیی
ژینگه ییه كان كێشه ناساندنی -5به ده ستخستنی بۆ كاركردن و خه ڵكی به په روه رده ی میانه ی له گونجاو، چاره سه ری
ژینگه ییه وه . 6- ته وزیفكردنی پاڵنه ره ناوه كییه كانی تاك، وه ك حه زكردن به زانین، به مه به ستی ده وروب�����ه ری ژی��ن��گ��ه ی ل��ه تێگه یشنت بۆ كاركردن ئاشكرا، و رون به شێوه یه كی و ئێستا له ژینگه پاراستنی و گه شه پێدان
ئاینده . له تێگه یشنت بۆ تاك یارمه تیدانی -7ژینگه ییه كه یدا چوارچێوه له مرۆڤ پێگه ی په یوه ندیی ره گه زه كانی به شاره زابوون و
مرۆڤ به ژینگه وه . چاالكییه ل��ه ك���ردن ب��ه ش��داری -8خاوێنكردنه وه ، »هه ڵمه تی ژینگه ییه كاندا بۆنه ل��ه ب���ه ش���داری چ���ان���دن، ن��ه م��ام
ژینگه ییه كاندا....«. ئه نجامدانی 9- ده ركردنی باڵوكراوه و به سه باره ت شۆپ ۆرك و سیمینار و كۆڕ كێشه ژینگه ییه كان، وه ك پیسبوونی ئاو، به بیابان بوون، وشكه ساڵی، نه خۆشییه كان، ....
هتد. میكانیزمی دروستكردنی هوشیاریی
ژینگه یی هوشیاریی ژینگه یی رۆڵی گرنگی هه یه بۆ سنوورێك دانانی و ژینگه پاراستنی له ژینگه یی هوشیاریی ده كرێت تێكچوونی. و چین ه��ه م��وو نێو ل��ه باڵوبكرێته وه په روه رده ی میانه ی له كۆمه ڵگا توێژە كانی
ژینگه ییه وه ، به چه ندین میكانیزم له وانه :رۆڵی و خێزان په روه رده ی خێزان: -1ماڵ، گرنگیی تایبه تی هه یه له جێبه جێكردنی ژینگه ییه كان. چه مكه هوشیاریی كرداری 2- ده زگاكانی راگه یاندن و په یوه ندی، رۆڵی بیرۆكه روونكردنه وه ی له هه یه گه وره یان شیكردنه وه ی به سه باره ت راوبۆچوون و و هۆكار میانه ی له ژینگه ییه كان دی��ارده به دیهێنانی رێگاكانی و ئامانج و ده ره نجام
ئەزموونێکی »العراقية« لیستی لیستەکان. تاڕادەیەک باش بوو، بەاڵم سەرکەوتوو نەبوو، ڕەنگە وردە وردە بەرەو پوکانەوەش بچێت. لە هەڵبژاردنی بۆ لیستەکان زۆربەی ئێستاشدا پاریزگاکانی عێراق، دەنگ و ڕەنگی تائیفی و مەترسییەکی کە زاڵە، بەسەریاندا مەزهەبی
ڕاستەقینەیە بۆ سەر ئەزموونی دیموکراىس . گرووپەکان نێوان پەیوەندیی رسوشتی لێبوردەیی و پ��ێ��ک��ەوەژی��ان م��ێ��ژووی��ی و گەورەیان کاریگەریی سیاسی، دەستەبژێری هەیە لە سەرکەوتن یان شکستی دیموکراسی و ئاشتی لە کۆمەڵگە دابەشبووەکاندا. بۆ منوونە، مەزهەب و دین فرە واڵتێکی وەکو سویرسا سەرکەوتووەکانی منوونە لە یەکێکە زمان، و و ئاشتی و دیموکراسی پێکەوەهەڵکردنی سیاسییەکان حیزبە تێیدا کە سەقامگیری، سنوری زمان و ئایین و مەزهەب دەبڕن. بەپێی دەستوور ڕێگە نادرێت بە دروستکردنی هیچ ئەمەش مەزهەب، و زمان لەسەر حیزبێک دروستبوونی و پێکدادان لە گرتن ڕێگە بۆ توندوتیژی لە نێوان ئەو 26 کانتۆنەی کە تێیدا ئیتالی و فەرەنسی و ئەڵامنی زمانەکانی بە مەزهەبیشەوە لەڕووی دەدوێن، ڕۆمانش و کاتۆلیک و پرۆتستانت هەن، ئەمە سەرەڕای جولەکە. و موسڵامن کەمینەیەکی بوونی حاڵەتێکی دروستبوونی بێ بە وای��ە پێم ڕادەیەکی تا کە عێراقدا، لە ج��ۆرەش لەو عێراقێکی چاوەڕوانی ناکرێت مەحاڵە، زۆر و ئاشتی تێیدا کە بین، ئ��ارام و سەقامگیر
دیموکراسی پێکەوە ئاوێتە بن.
ئه و ئامانجانه . رۆڵی خوێندن، ناوه نده كانی -3و تیۆری وانه میانه ی له ده بینن گرنگ
كردارییه كانه وه .و ژینگه ییه كان رێ��ك��خ��راوه -4
رێكخراوه كانی تری كۆمه ڵگای مه ده نی.پ����ه روه رده ی پێویسته ك��ه وات��ه ژی��ن��گ��ه ی��ی ه��ه م��وو چ��ی��ن و ت��وێ��ژ و ئه م بگرێته وه. كۆمه ڵگا پێكهاته كانی ئه ركه ش ته نها كاری قوتابخانه نییه ، به ڵكو ژینگه ییه كان ده زگ��ا و حكومه ت كاری كه ناڵه كانی و م��اڵ و قوتابخانه و كۆمه ڵگای رێكخراوه كانی و راگه یاندن پیشه یی سه ندیكا و كۆمه ڵه و مه ده نی هه موویان پێویسته زانستییه كانه ، و خۆی تایبه ندیی به پێی و هه ریه كه هوشیاریی پرۆسه ی له بكات به شداری شێوه ب��ده ن خه ڵكی هانی ژینگه ییدا، هه ست كه بده ن، ئه نجام وا ره فتارێكی پاراسنت به به رامبه ر به رپرسیارێتی به ره نگ ژیانیاندا له ژینگه، چاككردنی و
بداته وه . له هه رێمی پێویسته له م روانگه وه ك��وردس��ت��ان��دا ب��اب��ه ت��ی »پ�����ه روه رده ی ژینگه یی« له هه موو ئاسته كانی خوێندن، ئاماده ییدا و ب��ن��ه ڕە ت��ی قۆناغی ل��ه شاره زای و پسپۆڕ مامۆستای بخوێرنێت، مه به سته ئ��ه م بۆ بكرێت. ئاماده بۆ پێویست رێوشوێنی په روه رده وه زاره تی به م تایبه ت كۆنفرانسێكی به ر، بگرێته الیه نه له گه ڵ هه ماهه نگی به مه به سته په یوه ندیداره كانی تر ساز بكات. رۆژنامه ئاسامنییه و نێوخۆیی كه ناڵه و گۆڤار و سه ربه خۆكانیش و حكومی و حیزبی روانگه ی له كوردستان، هه رێمی له به رپرسیارێتییەوە، ب��ه هه ستكردن بابه تی و ریپۆرتاژ و به رنامه ب��ه رده وام ژینگه ییان هه بێت و به به شێك له ئه رك
و په یامی خۆیانی بزانن.
هه موومان به هه واڵه كانی كوردستان حه په ساو و خه مبارین. ڕۆژانه هه ست
به شۆك ده كه ین. پێشامن سه یره بۆ ئه م ڕووداو و كاره ساته جه رگبڕانه ، به رده وام چه ند باره ده بنه وه . ڕووداوی هاتوچۆی
زۆر، سه قه تكردنی ده یان نه خۆش، كردنی خه ڵك به قوربانیی داوده رمانی
ئێكسپایه ر، چاره سه ری هه ڵه ی دكتۆره كان، دزینی پاره و پولی زۆر، پێداویستیی
زۆر بۆ پڕۆژە ی خزمه تگوزاری، نه بوونی پڕۆژە ، یان هه بوونی پڕۆژە ی فرتوفێڵ،
داماوی، ته زویر، ته ڵه كه بازی، درۆ و غه شكردن، گه نده ڵیی بێ وێنه ، بێ یاسایی، سه رپێچیكردنی زۆر و ترسان له ده سه اڵت، ده سه اڵت به كارهێنانیش بۆ ناعه داله تی ...
هتد، هه واڵی ڕۆژانه ی كوردستانن.هه ركه سێك بدوێنی، سه روبنی زمانی
گله ییه و بێزاره له م ڕە وشه . خه ڵكیش به گشتی به هه ڕە مه كییانه ژیانیان
ده گوزه رێنن، به رنامه و پالنیان نییه . كاره كانیان ته نها ئه دایه كی ڕۆژانه ی
جه سته ییه ، كێشه كانیش دراونه ته ده ستی ئاینده یه كی نادیار. خه ڵكه كه ش
چاوه ڕوانكه رێكی نه زانه و ده یه وێت چۆن چه رخی زه مانه هه ڵسوڕا ئاوا له گه ڵی هه ڵكات! له به رئه وه نه هامه تی دوای
نه هامه تی دێت، كاره سات به كاره سات ڕاده گاته وه . واته خه ڵك، له جیاتی ئه وه ی
بكه ر بێت، پێكراوه .له كوردستان، به ها بنه ڕە تییه كان نرخی
خۆیان له ده ست داوه . به های هه ره گه وره و بنه ڕە تیش، هه ستكردنه به بوون و هه بوونی خود وه ك مرۆڤ. بۆ ئه وه ی
مرۆڤ ئه نجامی دروست چاوه ڕێ بكات بۆ هه بوون و بوونی خۆی، پێویسته سه ره تا
ئه م هۆشیارییه ی ال دروست ببێت به م بوون و هه بوونه ، وه ك زینده وه رێكی عاقڵ
له ناو ئه م رسوشته دا. به اڵم كاتێك ئه دای ئه م مرۆڤه له سه ر وه زیفه جه سته ییه كان
خۆی كورت هه ڵدێنێت، مایه ی مرۆڤ لێره دا ته نها دیمه نێكی ڕواڵه تییه ،
جه وهه ری بوونی ده بێته ئه و بوونه حه متیه ی كه یاسای نه گۆڕی رسوشت
حوكمی به سه ر ده كات، وه ك زینده وه رێك ده ژیێ، ته نها وه ك شوێنپڕكه ره وه .
خه می گه وره ی شوێنپڕكه ره وه ش ته نها خۆراك و پێداویستییه جه سته ییه كانه، بۆ
مانه وه یه كی به تاڵ، بێ هۆشیاری بوون له ئاست بوون و هه بووندا، بێ مێژوو، بێ به هره ، بێ هونه ر و بێ شارستانی. ئه مه
ڕێك ناواخنی كۆیله یه . ئه م ناواخنه به شێوازێكی تر یه كسانه به مرۆڤێك، ته نها له به شه زینده وه رییه كه ی خۆیدا كورت
هه ڵهاتووه . بۆ مانه وه و به رده وامیدان به
هه بوونه فیزیكییه كه ی، ته نها بیری الی ئه و پێداویستییانه یه كه به رده وامیی
پێده به خشن. به اڵم كاری به وه نییه كێ بازنه ی ژیان هه ڵده سوڕێنێت، چۆن
به ڕێوه ده برێت، په یوه ندیی ئه و به خاك و شوێن »نیشتامن«ەوە چییه ، په یوه ندیی
ئه و به ده وروبه ر و تاكه كانی تری وه ك خۆیەوە چۆنه ؟ ئه مه ڕێك ئه و شوێنه یه كه تۆماس هۆبز ناوی ناوه به »شوێنی
رسوشت«، كه تیایدا خه ڵك وه ك دڕنده ن و هیچ په یامننامه یه ك له نێوانیان نییه ، سه ره نجامیش خاوه نی هونه ر، به هره و ژیار نین. بیست و دوو ساڵه ئه مه
واقیعی كوردستانه . ئه مه شه وایكردووه خه ڵك زوڵمی هه ره گه وره ی لێبكرێت و موێك به ملیه وه نه جوڵێت. چێژ له كۆیالیه تی وه رده گرێت، ناشزانێت كه
كۆیله یه ، بشزانێت شه رمی پێ نییه ، چونكه نرخه كه ی به پڕكردنی زگ ده قی گرتووه .
[email protected] ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
12
نەوشیروان حسەین سەعید
یاسین ئه حمه د زه نگه نه
لێڕاهاتن له كۆیالیه تی
عه لی سیرینی
با له په روه رده و هوشیاریی ژینگه ییه وه ده ستپێبكه ین
www.bayanpress.netژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
15
خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم
بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد
بەڕێوەبەرى کارگێڕى:جیهانگیر ئەحمەد
ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net
E.mail: [email protected]/bayanpres
ئەنداماىن بۆرد:سەاڵح ساالر
ئیدریس سیوەیىلمحەمەد جەمال
ناونیشان: سلێامىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3. تەلەفۆن: 07480605181 بایی )750( دینارە
رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە
تەوەر
مەولود باوەمراد
عەبدولستار مەجید
لیستی‌ئیسالمی،خه‌ونه‌‌یــــان‌پێویستیی‌قۆناغه‌كه؟
ل��ه ڕوان��گ��ه ی ئ���ه وه ی ك��ه حزب و كۆكردنه وه چوارچێوه ی ئۆرگان وه ك گردبوونه وه و گرتنه خۆی كه سه هاوبیروڕا ده رباره ی هاوبه شه كانه، هاوبۆچوونه و داموده زگای ده وڵه ت، له سیاسی كاری حزب ده سه اڵتدا، و سیاسی سیستمی گه یاندنی ئ��ام��رازی میكانیزمه ، وه ك ڕوئیا و وێناكردن و بیروڕا و دید ئه و ده سه اڵت. بۆ سه ر سه كۆی سیاسییانه یه له زیاتر حزب یه ك له بوونی كه واته گوزارشته سیاسیدا ژینگه یه كی ه��ه ر بڕیار، هه ڵوێست، جیاوازیی بوونی له سه ره نجام جیاواز، تێگه شتنی و دید له الیه نێك هه ر جیاوازی مه سڵه حه تی حزب و الیه نه سیاسییه كه ی تر، ته نانه ت هه رگیز مرۆڤدا مێژووی قوواڵیی له ئایدیۆلۆژیا، و بیرو سه رچاوه یی یه ك و بیر یان فه لسه فی، یان بێت، ئایینی دوایه ی ئه م سه ده كانی ئه ندێشه كانی و چ��ه پ ی��ان ن��ه ت��ه وه ی��ی، بیری وه ك دیموكراتی، و ل��ی��رباڵ ی��ان ماركسی، جیاوازی، سڕینه وه ی هۆی نه بووه ته بوونی به ته نها یه ك تێگه شنت، یه ك ڕوئیا، ته نها كه گوتار و ڕە فتار یه ك دید، یه ك نوێنه رایه تی گ��رووپ و كۆمه ڵه ی��ه ك بكات. ئه وه رسوشتی مرۆڤه له ئه زه له وه ت��ا ئ��ه ب��ه د خ��وێ��ن��دن��ه وه و رشۆڤ���ه و جودایه ، و جیاواز بۆشته كان تێگه شتنی كه سیاسه تدا ب���واری ل��ه تایبه ت ب��ه پرۆسه یه كی عه قاڵنیی ئیداره ی كاروباری
گشتیی كۆمه ڵگه یه . ل���ه س���ه ر ئ���ه م ك��ۆم��ه ڵ��ه ڕێ��س��ا ئێمه ی س�����ه ره وه ، ڕاس��ت��ی��ی��ان��ه ی و له گه ڵ كوردستانیش ئیسالمییه كانی ه��اوم��ه رج��ه ع��ی��ه ت��ی ئ��ی��س��الم��ی و ئایینی كه لێوه رگرتن هاوسه رچاوه ی
هاوکاریی و ک��ارک��ردن بەیەکەوە یەکرت کردن و ڕێککەوتن لەسەر پڕۆژەی و دی��ن بە خزمەتکردن بۆ ه��اوب��ەش لە پ��ەس��ەن��دە، کارێکی خەڵک ژینی دامەزراندنی پێویستە. کاتیشدا هێندێ هەر دروستکردنی و پ��ڕۆژەی��ەک هەر باڵەخانەیەک پێویستی بە داڕشتنی بنچینە و بناغەی پتەو هەیە، تا لە بەرامبەر ئەو قورسایی و فشارەی کە دەکەوێتە سەری، و فراوانرت پڕۆژەکە هەتا بێت. خۆڕاگر بە پێویستی بێت، بەرزتر باڵەخانەکە
بناغەی مەحکەمرت هەیە.الیەنە نزیکبوونەوەی ی��ەک ل��ە ئەرکێکی ئەوەی وێڕای ئیسالمییەکان، واقیعیشە، پێویستییەکی شەرعییە، یەکێکە لە ئومێدی سەدەها هەزار کەسی کارێکی ئەوەی لەبەر هەرێمەمان، ئەم هەنگاوەکان پێویستە پیرۆزە، و گەورە بەرنامەی تێدابێت، زۆری وردەکاریی بۆ قایمی بناغەی دابرنێت، بۆ باشی دابڕێژرێت، بۆ ئەوەی بە ڕێکوپێکی و بە
هێواشی ئامانجی خۆی بپێکێ.هۆکارەکانی دروستکردنی
لیستی ئیسالمیکە هەیە سەرەکی هۆکاری دوو دروستکردنی لیستی ئیسالمی بە پێویست
هێنانه دیی مه زه نده كردنی دووه م: زۆرترین به رژە وه ندیی هاوبه ش له الیه ن هاوبه شی لیستی پێكهێنه ره كانی الیه نه
ئیسالمی. ڕام ی��ه ك��ه م، خاڵی به س��ه ب��اره ت كایه ناو هه لومه رجی گونجاویی وایه ساته دا و ئان له م هه رێم سیاسییه كه ی بۆ پێكهێنانی لیستی هاوبه شی ئیسالمی، له به رده مدا ئه وتۆی كۆسپێكی و له مپه ر و ملمالنێ مه سه له ی له جگه نییه ، ڕكابه ریی سیاسیی نێوان هێز و كوتله كان، له ڕێزگرتن چوارچێوه ی له ئه ویش و ئ��ازاد هه ڵبژاردنی ڕێساكانی و یاسا سیاسی، فره یی پرنسیپه كانی خاوێن، مه ده نییه كانی و سیاسی ئازادییه ماف، شتێكی یه كساندا، بوونی ه��اوواڵت��ی
رسوشتی و ئاساییه . ب��ه وه دا دان ڕاش��ك��اوان��ه ده ب��ێ��ت ڕاب��ردووی قۆناغه كانی له ئێمه بنێین، هه لومه رجی ژیانی سیاسیی كوردستاندا، ژینگه ی بابه تییه كه ی هه لومه رجه و ڕە خ��س��او ب��ه كوردستامنان سیاسی دروستكردنی بۆ نه ده بینی گونجاو چونكه ئیسالمی، هاوبه شی لیستی ناوخۆ، شه ڕی به ئالوده بوو ژینگه یه كی قینی ب��وغ��ز، دوك��ه رت��ب��وون��ی ه��ه رێ��م، ئیسالمی، ئیرهابی شه ڕی ئایدیۆلۆژی، ته ره فگیریی كێشه ی سیاسی، تۆڵه ی نێوان دوو هێزی بااڵده ستی به شه ڕهاتوو، ئاشنانه بوونی و ن��ه ك��ران ئ��ه زم��وون الیه نی و هێز به ك��وردی كۆمه ڵگه ی و نه هامه تی ده یان و ئیسالمی سیاسیی ده ردی تر. له وه ها دۆخێكدا پێامن وابوو لیستی ئیسالمی كۆمه ڵگه ی دابه شكراوی تری دابه شبوونێكی تووشی هه رێم سه ره نجام ده كات، عه ملانی و ئیسالمی
تاوتوێ بکرێت، کە ئایا لەم هەلومەرجەدا چەندە ئیسالمیی لیستی دروستکردنی ئامانج دەپێکێ و کار و پڕۆژەی ئیسالمی بەرەو پێش دەبات؟ بۆیە بۆ ئەم مەبەستە تا ک��راوە، دروست هاوبەش لیژنەیەکی لەم چەندە تا کە بکات ئەوە دیراسەی لیستە ئەم دروستکردنی هەلومەرجە
سەرکەوتوو و بەرهەمدار دەبێت.کێشە: نەبێتە کورسی و دەنگ -2 بێگومان ه��ەڵ��ب��ژاردن، مەسەلەی ل��ە زیاتر کورسی و دەن��گ بەدەستهێنانی هەرکەسەش دەکرێت، لەسەر حسابی ب��ە م��اف��ی خ���ۆی دەزان���ێ���ت ه��ەوڵ��ی بەاڵم بدات، زیاتر دەنگی بەدەستهێنانی و تەبایی و برایەتی پاراستنی لێرەدا خۆشەویستیی نێوان ئەندام و کادیرامنان لیستی ی��ان ئیسالمی لیستی لە زۆر فیقهی لێرەدا بۆیە پێشرتە، لە هاوبەش ئەولەویات و موازەنە دێتە پێشەوە و زۆر
بە ئاسانی ئەم کێشەیە چارەس دەکات. ئامانج لە لیستی ئیسالمی چییە؟
دروستکردنی لیستی ئیسالمی لە زاتی خۆیدا ئامانج نییە، بەڵکو میکانیزمێکە بۆ بەهۆی هەرکات ئامانجێک، بە گەیشنت دی، هاتە ئامانجە سێ ئەم ئامڕازە ئەم یان یەکێک لەمانه ی هێنایه دی، ئەوا ئەم
پیرۆزی ئیسالمه ، له چه ند چوارچێوه یه كی شتێكی و ڕێكخستووه خۆمان ج��ودادا له ئه مڕۆ، نه ك رسوشتییه ، و ئاسایی هه موو مێژووی كۆمه ڵگه ئیسالمییه كاندا هه روا بووه . ئه گه ر ئیجتهاد له تێگه شنت سوننه تدا و قورئان ده قی ته فسیری و كاری له به دڵنیاییه وه بێت، جائیز مه سڵه حه تی ته وه ره كه ی كه سیاسیدا
مه رشوعه، جائیزتره . جیاوازیی حزب و الیه نه سیاسییه كان و ب��وون له نییه ڕێگر و به ربه ست ڕێكخستنی و په یوه ندی دامه زراندنی الیه نه و ح��زب ن��ێ��وان پ��ه ی��وه ن��دی سیاسی، كایه یه كی ناو سیاسییه كانی شێوازی و فۆرم چه ندین له ده كرێت جیاوازدا خۆی بنوێنێ ، له وانه په یوه ندی كاری په یوه ندی دۆستانه ، و ئاسایی بوارێكی یان چه ند بوارێك، له هاوبه ش هاوپه یامنیه تی، په یوه ندی دیاریكراو، په یوه ندی به ره یی و په یوه ندی سرتاتیژی
به رژە وه ندی هاوبه ش. كاركردنێكی و گفتوگۆ هه ر لێره وه ئیسالمییه كانی كۆمه ڵه و حزب نێوان لیستی دروستكردنی بۆ كوردستان له ه��اوب��ه ش��ی ه��ه ڵ��ب��ژادن��ه ك��ان، دیاریكراوی زه مه نی هه لومه رجێكی به رژە وه ندی هێنانه دیی بۆ گونجاودا، خ���ودی و ن��ی��ش��ت��امن��ی ه��اوب��ه ش��ی ئاسایی و ڕە وا كارێكی ئیسالمییه كان، سیاسی ئ��ی��راده ی موماره سه كردنی و پێوه ره كانی ده كرێت كه واته خۆیانه ، دوو بكه ینه بابه ته ئه م هه ڵسه نگاندنی
خاڵی سه ره كی: گونجاوی هه لومه رجی ی��ه ك��ه م: زه مه نیی ناو كایه سیاسییه كه ی هه رێمی
كوردستان.
دەزانێت: دیارە کە شەرعییەکان: بنەما -1هاوکاریی یەکرت کردن و بەیەک ئاڕاستە و بۆ چەسپاندنی کارکردن بە هەماهەنگی گەندەڵی کردنی ڕیشەکێش و دادگەری پێویستە، و شەرعی ئەرکێکی خراپە، و کۆمەڵ بە کاری و هاوكاری بە ئەمەش باشرت وەدەست دێت »وتعاونوا زووتر و
علی الرب والتقوی«.جەماوەر: و خەڵک داواکاریی .2 واقیعەکەشامن ج��ەم��اوەری بەشێکی پێویست بە ئیسالمی لیستی بوونی بێتە ئەمە ئەگەر بێگومان دەزان��ێ��ت، گەرموگوڕتر ئیسالمییەکە جەماوەرە دی، سەر لە کاریگەریی ئ��ه وه ش دەبێت،
دەنگە ڕاڕاکانی ناو کۆمەڵگاش دەبێت.هۆکارە دوو ئ��ەم ئ��ەوەی لەگەڵ پێویست بە ئیسالمی لیستی سەرەکییە دەزانێ، بەاڵم دوو مەسەلەی تریش هەیە پێویستە خوێندنەوەی دروستیان بۆ بکرێ
و هەڵوەستەیان لەبەرامبەرەوە بکرێت.واقیعەکەمان: هەلومەرجی -1پێیدا کە بارودۆخەی ئەم باش پێویستە تێدەپەڕین، لەبەرچاو بگیرێت، دیراسەی و ئەگەرەکان هەموو بکرێت، وردی الیەنەکانی دروستکردنی لیستی ئیسالمی
و ئیسالمی و كافری ناكۆكیی و هه اڵ ته كفیری لێده كه وێته وه ، ده سكه وته كانی لیستی هاوبه شی ئیسالمییه كان كه مرت و سه لبییه كانی، ده رهاویشته له بچوكرته وه ها له خۆمان له وه دایه به رژە وه ندی
بیرۆكه یه ك دوور بخه ینه وه . ئ��ه وه ی ه��ه ر ن��ه ك ئێستا ب��ه اڵم زۆربه ی ئه و مه ترسی و له مپه ره بابه تییه ڕووی له ڕە وی��ون��ه ت��ه وه ، ناوخۆییانه زاتییه وه هێز و الیه نه ئیسالمییه كان نه ك له سه ر ئاستی كوردستان، به ڵكو پاش ئه و ناوچه كه دا له مێژووییه ی وه رچه رخانه ڕووی���دا ب��ه ن��اوی ب��ه ه��اری ع��ه ره ب��ی، له ناو ئیسالمییه كانی الیه نه و هێز نێوده وڵه تی ئیرهابی تۆمه تی قه فه سی زیندانه كونجی و په راوێزكه وتن و كاره كته رێكی ك��رده نیشتامنیه كانه وه نێوده وڵه تی، ئاستی له سه ر سیاسی ناوچه یی و نیشتامنی، به شێكی سه ره كین حوكمڕانی و سیاسی پ��رۆس��ه ی ل��ه ئیسالمییه كان له وه ی به جیا واڵته كانیان، سه ركه ون ده س��ه اڵت��دا حوكمڕانی له ڕاستییه ل��ه و هیچ شكستبخۆن، ی��ان ناگۆڕێت كه هێز و الیه نه ئیسالمییه كان كاره كته رێكی سیاسیی نیشتامنیی ناو كایه سیاسییه كه ی خۆیانن. ده بێت ئیسالمی و ڕووبه ڕووبوونه وه كانی و كێشه عه ملانی و ده س��ت تێپه ڕێنن، ڕاب��ردوو قۆناغی په نجه ی پێكه وه ژیان و پێكه وه كاركردن چوارچێوه ی له نه رمكه ن، یه ك له گه ڵ به رژە وه ندیی نیشتامنی و پرۆژه ی بااڵی نه ته وه ییدا به ڕێزگرتن له جیاوازییه كانی فره یی قبوڵكردنی هه ناوی له یه كرت كۆمه ڵگه ی كۆمه اڵیه تیی و سیاسی ئاسۆیه كی به ره و كۆمه ڵگه سه رده مدا،
نوێی ژیان به رن.
لیستە پێویستی و زەرورتی دەردەکەوێت، دروستکردنی قۆناغەدا لەم ئەگەر خۆ یان لەدەستدان هۆی بووە لیستە ئەم کات ئەو ئامانجانەمان، ئەم کزبوونی نەک هەر دروستکردنی لیستی ئیسالمیی زیانبەخشیشە، بەڵکو نییە، پێویست و کردن یەکرت برایەتیی ئەسڵ چونکە بۆ هاوبەشە پ��ڕۆژەی کایەوەی هێنانە ئەم بارودۆخ و کۆمەڵگایەمان. ئەو کات سازانی بۆ بکەین زیاتر کاری دەبێت نەفسییەتی گونجاو و زەمینەسازیی زیاتر شەرعییە بنچینەیەکی ئەمەش بکرێت، کە »من استعجل الشیء قبل أوانه عوقب ئامانجی سێ وایە پێم من بحرمانە«. لیستی دروستکردنی لە هەیە سەرەکی لە ئێستا هەرکامێکیان کە ئیسالمی، گەشەکردنن و پێویستە ئەم هەنگاوەمان
زیاتر برەویان پێ بدات:ئێمەی ب��رای��ەت��ی: پاراستنی -1 ئیسالمییەکان برایەتیامن باشە، بە تایبەت لەگەڵ برایانی یەکگرتوو، هەنگاوی باش نراوە، ئومێد دەکەم زیاتریش بێت، بۆیە پتەوتر برایەتیامن هەنگاوە بەم دەبێت
بێت.و ک��ار لەسەر ب��ەردەوام��ب��وون -2 خوا بۆ سوپاس کە هاوبەش: پ��ڕۆژەی
كوردستاندا له ئیسالمی ئێمه ی له ب��ه رچ��اوت��رم��ان و ب��اش��رت قۆناغی به بڕیوه ، پێكه وكاركردن و پێكه وه ژیان به راورد له گه ڵ ئیسالمییه كانی تری دنیا، له حكومه تی پارتی و حكومه تی یه كێتیدا حكومه تی له ك���ردووه ، به شداریامن ئه گه ر به شداریامنكردوه ، هاوبه شیاندا له گه ڵ بووه ، به ناو هه ر و ڕە مزی چی هاوبه شامن لیستی عه ملانی الیه نی عه ملانیدا هێزێكی له گه ڵ دروستكردوه ، پرۆژە ی ئۆپۆزسیۆندابووین، له به ره ی ماوه چیرت ئیرت هه بووه ، هاوبه شامن و هه ڵوێست كوردستان كۆمه ڵگه ی ئه زموون پێ ئێمه ی سیاسیی دی��دی ئه زموون پێ خۆمانی ئێمه یان بكات؟ ماوه ته وه بیانوویه ك و بوار چ بكه ین؟ ئیسالمی و عه ملانی مه ترسیی شه ڕی بۆ كۆمه ڵگه ی ئایدیۆلۆژیی دابه شكردنی و
كوردستان؟ په یوه ست پێوه ری دووه م: خاڵی الیه نه خ��ودی زاتیی هه لومه رجی به ده سنیشانكردنی ل��ه ئیسالمییه كان باشرتین بژار-خیار- بۆ پێكهێنانی لیستی هه ڵبژاردنه كانی له ئیسالمیی هاوبه شی داه��ات��ووی ه��ه رێ��م��دا، ك��ه زۆرت��ری��ن به رژە وه ندی به ده سبێنێت و كاریگه ریی هێز دابه شكردنی نه خشه ی له سه ر ئه م بكات، دروس��ت كوردستاندا له و سه ركردایه تی به په یوه ندیی بڕیاره پێكهێنه ره كانی الیه نه ڕێكخستنه كانی ل��ی��س��ت��ه ك��ه وه ه���ه ی���ه ، ئ���ه گ���ه ر به پشتبه ستوو زانستی، هه ڵسه نگاندنی بۆ حسابكردن به و زانیاری و داتا به به ده مه وه هاتنی و كارلێکكردن ڕاده ی بڕیارێك، جه ماوه ره كه یان گه یشتنه هه ر
ته نها ئه وه كارپێكراو ده بێت.
ئێستا لە زۆر بواردا کار و پڕۆژە و چاالکیی هاوبەشامن بە گەرموگوڕی هەیە، دەبێت ئەم یەکلیستییە ئەمەمان بۆ بەرەو پێشرت
ببات، گەشەی زیاتری پێ بکات. 3- یەک هەڵوێستی لەمەڕ مەسەلە ئایینی و نیشتیامنییەکان، ئەمەش یەکێکی گ��ەورەک��ان و گرنگ ئامانجە لە ت��رە مەسەلە لە کاتتدا زۆر لە ئێستا تا کە بووین، هاوهەڵوێست چارەنوسسازەکان یان بە الیەنی کەمەوە پرس و ڕاوێژ کراوە وەرگیراوە، یەکرت بۆچوونی لە سود و زیاتر نێواندا لە ئەمەمان دەکەم ئومێد
بێت.بەرەو هەنگاونان هەرکات دەی و ئیسالمی لیستی دروس��ت��ک��ردن��ی زیاتر ئامانجانەی ئەم دروستکردنی، دەبرد، پێشی بەرەو و دەکرد پێ گەشە نەک پێویستە، و زەرور کارێکی ئ��ەوا ئەو لەبەر بەڵکو خ��ۆی، خ��ودی لەبەر کرد هەستامن ئەگەر خۆ ئامانجانە، ئەوا دەگەیەنێت، زیان قۆناغەدا لەم دوابخرێت، تر قۆناغێکی بۆ دەبێت لە بدرێت زیاتر زەمینەسازیی هەوڵی برایەتی دەکرێت ڕووەکانەوە، هەموو لە و ب����ەردەوام ه��ەر تەباییشامن و
بەرەوپێشچوونی زیاتریشدا بێت.
لە یەک نزیکبوونەوەی
الیەنە ئیسالمییەکان،
ئەرکێکی شەرعی و واقیعییە
له مپه ره بابه تییه
ناوخۆییه كانی به رده م لیستی
ئیسالمی ڕه ویونه ته وه
[email protected] ژماره )31(، سێشه ممه 2013/4/16، ساڵی یەکەم
14
تەوەر
ئا:بهیان
لەم رۆژانەدا و له گه ڵ نزیكبوونه وه ی واده ی هه ڵبژاردنه كانی داهاتووی هه رێمی لەسەر ب��اس��ەک��ان و قسە ك��ودس��ت��ان، الیەنە بەشداریی چۆنیەتیی و ھەڵبژاردن ئایا کە هه یه ، گه رموگوڕیی ئیسالمییەکان ناو بۆ دادەب��ەزن پێكه وه لیست یەک بە پرۆسەی هه ڵبژاردن، یان به جیا؟ یاخود هه ر هاوپه یامنێتی تردا الیه نی له گه ڵ الیه ك له سه ر زۆر چاوێكی تایبه ت به ده ك��ه ن؟ وه ك بكه ن، كارێك كه ئیسالمییه كانه له گه ڵ هاوپه یامنێتییان و شه راكه ت چۆن ئه مجاره تاقیكردووه ته وه ، تردا الیه نه كانی پێكه وه هاوپه یامنێتی و یه كلیستیی خۆیان
له هه ڵبژاردنه كاندا تاقیبكه نه وه .س���ه ب���اره ت ب���ه م پ��رس��ه، ل��ێ��دوان به رپرسه و الی��ه ن هه ڵوێسته كانی و هه ندێكیان ج��ۆراوج��ۆرن، ئیسالمییه كان ئیسالمی هاوبه شی لیستی دروستكردنی ئه م واقیعی زه رووره ت���ی و پێویست به قۆناغه ده زانن و ده ڵێن هه موو ئه گه ره كان له لیسته ئه و دروستكردنی بۆ ك��راوه ن نێوان »یه كگرتوو و كۆمه ڵ و بزووتنه وه «دا، هه ندێكیشیان پێیان وایه كه ته نیا ئه وانه ی هه ر نزیكن، له یه ك ئێستایاندا كاری له وه ك بكه ن، دروس��ت لیسته ئه و ئه وانه له الیان هه ردوو كه كۆمه ڵ، و یه كگرتوو به ده ر بزووتنه وه و ئۆپۆزسیۆنن ب��ه ره ی ده كه ن لێی، چونكه له حكومه تدا به شداره ، دیكه ی سه ركرده ی هه ندێك الشه وه له و ئیسالمی پێیان وایه یه كلیستی ئیسالمییه كان
سه الم ناوخۆش *
له ژێر ئیسالمی ڕە وتی گردبوونه وه ی هه وڵێكی تایبه ت، ئایدۆلۆژی چه ترێكی ڕە زامه ندی فه راهه مهێنانی بۆ ئیالهییه ئاكتیڤ. جه ماوه ری ڕە زامه ندیی و خودا مه به ست له و به ره یه زانینی قه باره ی تاكه و قسه ی به ره یه كه، چونكه قسه و ئاخاوتن له سه ره وه بۆ خواره وه به رپرسیارییه . له زانینی ئه و قه باره یه، هه ندێك جار ته یاری ئیسالمی ئه گه ر ب��ه اڵم ده ب��ێ��ت، هێدمه ت��ووش��ی پێغه مبه ران ژیانی وردی دیراسه یه كی و كه مینه چه مكی له دروستی به بكه ین، ده نگی قورسایی و هه ڵبژاردن زۆرینه ی زۆرینه چه مكی تێده گه ین، ج��ه م��اوه ر گوتاری ده ره وه ی له ڕە ه��ا زۆری��ن��ه ی و
ئیسالمییه . چه مكی زۆرینه به زۆری له هه ڵبژاردن ئه و زۆرینه ی لێی مه به ست كاردێت، به به ره یه ك، لیستێك، حیزبێك، كه ده نگانه یه هاوپه یامنییه كی ناكۆك به ده ستی هێناوه . چونكه نییه، ئیسالمی ته واو چه مكه ئه و ده كاتەوە سه ر له جه ختی قورئان وه ك ئه و وات��ای به ،»... هه قن به دژ »زۆرب��ه په رله مان له زۆرب��ه ده نگی به بڕیاره ی بێت، دروس��ت نییه م��ه رج ده رده چ��ێ��ت، نه بێت. حیزبی ئیسالمی دوو یان دروست و هه ڵبژاردن ئه زموونی له زه قی هه ڵه ی
دوای هه ڵبژاردن كردووه :حیزبی دوو له گه ڵ هاوپه یامنی أ.
پاشخان ماركسی، بۆ هه ڵبژاردن.
هۆی به هێز بوونیان و گۆڕینی هاوكێشه كان و حیسابكردنی زیاتر بۆیان و ته حقیقبوونی رووی له كاره ئه م ئه وا ئامانجه كانیان، ده بێت و پێویست ده بێته شه رعییه وه یتم به پێی رێسای »ما ال ئه نجام بدرێت، تایبه تیش بە واجب«، فهو به اال الواجب راب���ردوودا ساڵی چه ند م���اوەی ل��ه ك��ه ئیسالمییەكان وەكو پێویست نەیان توانیوە جەماوەریییه كاندا و سیاسی كایە لە ده توانین هه بێت. رۆڵیان پێویست وه ك ئیسالمییه كان ی %15-12 رێ��ژە ی بڵێین كه نییه، خۆشحاڵی مایه ی په رله ماندا له لە كورسین )12( خاوەنی ته نیا ئێستا پەرلەمانی كوردستان، به رای به نده ئه گه ر لیست یه ك به كوردستان ئیسالمییه كانی ئه وا كرد، هه ڵبژاردنه كانیان به شداریی و ئیسالمی بنه مای له سه ر وانییه مانای به سه ر كۆمه ڵگایه دابه شكردنی و عه ملانی لیستییه ، یه ك ئه م به ڵكو ب��ه ره دا ، دوو ده كرێت وه ك به ره یه كی ئۆپۆزسیۆن خۆی لیستی ن��اوی نییه مه رجیش بناسێنێت، ناوێت ، بیمی و ترس ئیرت بێت، ئیسالمی بنه مای له سه ر كۆبوونه وه یه ئه م با به ڵكو به په یوه ندیداره كه به رنامه یه ك بێت پرسی چاكسازی و بنه بڕكردنی گه نده ڵی و خۆشگوزه رانی و دادپه روه ری چه سپاندنی بۆ خه ڵك، ئاساییه ئه وانه ی بیر و بۆچوونیان به شداریی پێكه وه نزیكه ی��ه ك��ه وه له هه ڵبژاردن بكه ن، چ ئیسالمی و چ غه یری ئیسالمی، خۆ ده شكرێت ئه و یه ك لیستییه ته نیا بۆ هه ڵبژاردن بێت و دوای هه ڵبژاردن
پاسیڤ حزوری نییه . ئه مڕۆ كه الیه نگرانی 2012 سه رژمێریی پێی به مه سیحیه ت زۆربه كه كرچوكاڵ، زۆرینه ی زۆرینه ن، كه مه سیحن، زاتی په یامی ده ره وه ی له له كه چی پێكده هێنن، پاسڤ زۆرب��ه ی الیه نگرانی عیسا، به رزكردنه وه ی كاتی ئه و ب��وون، كه سێک چه ند حه وارییه كان ژماره كه مه له نێو كۆمه ڵگای به نی ئیرسائیل
كه مینه یه كی نوخبه وی بوون . حیزبی سیكیوله ر و ئیسالمی هه تا وه ك ڕۆژئاوا كار له سه ر جۆری ده نگی ده نگده ر پۆڵ ده وام��ه ی ئه و له هه ر تاك بكه ن، سارته ر باسی ده كات، ده ژیت. تێگه یشتنی تاكی ڕۆژئاوایی له هه ڵبژاردن په نجا ساڵێك له پێش تاكی رۆژهه اڵتی گۆشكردووی ژێر چه تری سیكیوله ری عه سكه رتاریه ته . شوان به ناكرێت به راورد ڕۆژئاوایی گاوانێكی و هه ڵبژاردنی له ك��وردی! گاوانی و شوان كوردیدا زانا و شوانێك جیاوازیی نییه ، چۆن فێمینیستی كوردی خه ون به وه وه ده بینێت له كه چی بن، یه كسان ڕە گ��ه ز ه��ه ردوو ئه رزی واقیعدا ئه مه له مێژووی ئه مریكاش سپی كۆشكی ده س��ه اڵت��ی چونكه نییه ، ساڵی حه فتا له نه بیرناوه ، ڕە وا مێیه ك به ئافره تێك به كرملین شیوعیه ت، حوكمی
ڕە وا نه بیرنا. نازانم ده نگی شوان و گاوانی كوردی ئه وه ده هێنێت گره وی له سه ر بكرێت؟ ئه و شوان و گاوانانه برای منن و شانازیان پێوه ده كه م، له ڕە گه ز و ئیامن برای منن، به اڵم كوردی ده سه اڵتی بۆ زیاده یه ك چ ئه وان
ئه وه یه گرنگه ئه وه ی به ڵكو نییه ، گرنگ خزمه تكردنی بۆ هه بێت به رنامه یان یه ك خه ڵك. له دوا لێدوان و هه ڵوێستیشیدا له و موحه ممه د سه اڵحه ددین مامۆستا باره وه، پێشووی ئ��ه م��ی��ن��داری ب��ه ه��ائ��ه ددی��ن، له »م��ن ده ڵێت ئیسالمی، یه كگرتووی نیم ئ��ه وه دا له گه ڵ ئێستادا هه لومه رجی به ره یه كی هاوبه شی ئیسالمی دروستبكرێت ئیسالمی و بنه مای له سه ر كوردستان و عه ملانی جیابكرێته وه ، ئه وه كارێكی هه ڵه یه قازانجی به كاركردنه شێوازه ئه و ئێستا و الیه نه ئیسالمییه كان نییه ، بگره به زیانیش گۆڕینی چونكه به سه ریاندا، ده شكێته وه به ره ی ئۆپۆزیسیۆن و به ره ی ریزبه ندیی له م عه ملانی، به ئیسالمی و ده س��ه اڵت ده سه اڵته ، به قازانجی زۆر هه لومه رجه دا ئ��ه وه ی بۆ الی��ه ن هه ندێك ره نگه وات��ه داخ���راوی لیستێكی ل��ه ئیسالمییه كان ئیسالمیدا قه تیس بكه ن، پێشیان خۆشبێت ده ستپێشخه رییه ئه و ئیسالمییه كان كه عه ملانی ئیسالمی و ب���ه ره ی ب��ك��ه ن و له كوردستان كێشه كان ئێستا جیابكه نه وه. نه ك چاكسازییه ، و خزمه تگوزاری له سه ر كه نییه مانایه به و ئه مه ش ئایدۆلۆژیا، كاری ئیسالمییه كان و هێزه هاوكاریی جددی به به ڵكو ره تبكه نه وه ، هاوبه شیان به ئیسالمییه كانم، هاوبه شی كاری له گه ڵ مه رجی ئه وه ی له سه ر حیسابی هاوكێشه ی
سیاسیی ئۆپۆزسیۆنبوون نه بێت«.ئیسالمییه كان به شداری راستیدا له ببێته ئه گه ر هه ڵبژاردنه كاندا، له پێكه وه
حیزبێكی له گه ڵ هاوپه یامنی ب. دوای بۆ ماركسی، پاشخان سیكیوله ری
هه لبژاردن.ئ���ه و ه��اوپ��ه ی��امن��ی��ی��ه ن��اك��ۆك��ه بۆ ڕە وتی جه ماوه ر، ده نگی وه ده ستهێنانی تایبه تی به ك��ردووه ، له كه دار ئیسالمیی گ��ۆڕان هه ڵوێستی ئاشكرابوونی پ��اش ده رباره ی ڕە وتی ئیسالمی »كه به هه ورێكی
چڵكن....« ده یشوبهێنێت.به الغه « »ن��ه ه��ج ل��ه عه لی ئیامم پاسیڤ جه ماوه ری بۆ توندی قسه یه كی له ئێوه جه ماوه ر »ئه ی ده ڵێت و هه یه له من ده ترسێن، ده س��ه اڵت��داران سته می درۆی جه ماوه ر ده ترسم«. بۆیه گره و كردن له سه ر زۆر و بۆریی جه ماوه ر، گره وكردنه
له سه ر ئه سپی تۆپیو. له الیه كی دی، ئه و هاوپه یامنیه دووره له ژیانی بانگه وازی پێغه مبه ره كاندا، چونكه وه ك قورئان پێامنده ڵێت، ده قه كانی قورئان له سه ر چه مكی زۆرینه دانه مه زراون، خودا ئه ی »تۆ ده فه رمووێت ده قدا چه ندین له قورئانیشیان هه موو ئه گه ر پێغه مبه ر, .»... ناهێنن ئیامن هه ر بكه ی ڕاڤ��ه بۆ »زۆربه ی خه ڵك له ئاستهه ق بیسنت الڵن ... بیرناكه نه وه ...«، پێغه مبه ر له فه رمووده یه ك ڕاشكاوی به ئه و گوتاره ی قورئامنان ڕاستی پێغه مبه ر دوایی ڕۆژی له »كه پێده ڵێت ج��ه م��اوه ری له ك��ه س ی��ه ك ته نیا هه یه خاڵێكی پێهێناوه «، ئیامنی نه ته وه كه ی ئه وه یه پێغه مبه ران ژیاننامه ی له دی زۆرینه ی ڕە ه��ا، زۆری��ن��ه ی چه مكی كه
هه ر الیه كیان ئازاد بن چۆن بڕیار ده ده ن، ئۆپۆزسیۆن یاخود ده ب��ن، حكومه ت له و خزمه تگوزاری لیستی ه��ه روه ك ده بن، چاكسازی له هه ڵبژاردنی رابردوودا پێكه وه و سۆشیالیست كۆمه ڵ، »یه كگرتوو، بوون له ناو زه حمه تكێشان«، دوای هه ڵبژاردنیش
په رله مان له یه ك جیابوونه وه .به كورتی لێره دا ده مه وێت به اڵم من
چه ند سه رنجێك ده ربڕم: یه كه م: ئەوانه ی ئه مڕۆ كاری ئیسالمی دەکه ن له كوردستاندا، تەنیا ئەو سێ الیەنە بانگخواز، كه س، س��ه دان به به ڵكو نین، و ده زگا سەنتەر، ئیسالمی، ھەڵسوڕاوی حزبە ده ره وه ی له راگه یاندن ناوەندی ئیسالمییه كان كار ده كه ن، رۆڵ و كاریگه ری زۆریشیان هه یه ، بۆیه نابێت بوون و رۆڵی لیستی پێویسته بگیرێت. نادیده ئه وانه ئیسالمی کۆکەرەوەی هه موو ئیسالمییەکانی پرۆسه ی له ئامادەن کە بێت، کوردستان
ھەڵبژاردندا به شداری بكه ن.هه نووكه ت��ا ب��ه داخ��ه وه دووه م: ئیسالمییه كانی كوردستان له غیابی سرتاتیژ ئیسالمی كاری گشتگیری نه خشه یه كی و بۆ ده ژی��ن بابه تییانه دا دیدگایه كی و به ده وروب��ه رم��ان، و كوردستانی واقیعی تایبه تی دوای شۆڕشه كانی به هاری عه ره بی كاری نه خشه یه كی ئیسالمییه كان ده بوایه و ئامانج كه هه بوایه، دیراسه تكراویان ئامراز بكردایه و دیاری كاری قۆناغه كانی و كه ره سه كانی گه یشنت به ئامانجه كانیشی خواستی ئ��ه گ��ه ر بۆیه گرتبایه ، له خۆ
به رائه ت پڕ ژیانێكی له ئ��ه وان ده ك��ه ن؟ هه لبژاردن. گه مه ی له دوورن و ده ژی��ن له ك��وردی شوانی ئاگاداریی ده رب���اره ی »عومه ر واڵت، به ڕێوه بردنی ده سه اڵتی فارس« له كۆڕێكی كۆتایی هه شتاكاندا، به فێمێنیست، ئافره تێكی چه ند ئاماده بوونی وتی »تاك هه یه له و كوردستانه واده زانێت حوكمی قاسم عه بدولكه ریم ئێستاش عێراق ده كات«، ئاخر چۆن ئه و جۆره تاكه بنیاتنانی له بێت به شدار ده نگه كه ی به
ده وڵه تی كوردی؟! له ئیسالمی حیزبی ئ��ه گ��ه ر بۆیه
به ره یه ك كۆنه بنه وه : با ناكه ن، 1- په یڕە وی گوتاری قورئان چونكه بن، كه مینه كوردی كۆمه ڵگای له ئه و كه مینه نوخبه وییه قه باره ی جه ماوه ری خۆیان ده رده خه ن. ئه و كه مینه نوخبه وییه ده توانن خۆشرتین ژیان بۆ خه ڵك فه راهه م له كه ئه مریكادا، هه ڵبژاردنی له بێنن. »نۆوم ئه مریكی بیرمه ندی گه وره نه زه ر واڵت كۆمپانیا دوو چۆمسكی«یەوە به ب��ه ڕێ��وه ده ب��ه ن، جه ماوه ر ده نگی به ژیان خۆشرتین فه راهه مكردنی بانگه شه ی
بۆ خه ڵك گه مه ی هه ڵبژاردن ده به نه وه . ده كه ن، له ت ئیسالمیی گوتاری -2با وه ك ماركسییه كان نه بنه چه ند گروپێك، ماوی، ستالینی ...، كاتی خۆی ماركسییه كی و یه ك خودا ئیسالمی « گوتم پێی براده ر هه یه ، پێغه مبه ریان یه ك و قورئان یه ك چه ند م��ارك��س��ی ئێمه ی وه ك ب��ۆچ��ی حیزبی چه ند ئه و جیاوازن؟«، گرووپێكی
ته نیا و مه رحه لی تاكتیكێكی یه كلیستی لێ ئه وتۆی ئاكامێكی بێت، كورسی بۆ
ناكه وێته وه .حاڵه تی هه ندێ ئێستا تا سێیه م: نه فسی و گرێی ده روونی رێگره له به رده م لێكنزیكبوونه وه ی به شێك له ئیسالمییه كان، له تێپه ڕێنن. قۆناغه ئه و نه یانتوانیوه الیه نه جه ماوه ری پێویسته تره وه الیه كی پسپۆڕ و شاره زا خه ڵكی و ئیسالمییه كان و دڵسۆز له گۆڕە پانه كه دا پرس و راوێژیان پێ بكرێت له و مه سه النه دا، له سه ر بنه مای كۆمه ڵگا و مسوڵامنان گشتی به رژە وه ندی هه موو لێكدانه وه ی دیراسه و دوای و و س��وود تا بدرێت، بڕیار ره هه نده كان په شیامنی بێت، هه موان بۆ قازانجه كه ی و ك��ه س ئ��ه و بێگومان نه بێت، دوا له الیه نانه ی شێوازی كار و ئیداره و مامه ڵه ی گشتی، سیسته می بنه مای له سه ر خۆیان نه نابێت، بنیات بنه ماڵه یی، و فه ردی نه ك بڕیاره كانیان به راوێژ و پرس و را و گفتوگۆ نه بێت، نه ك ته نیا به فه رمانی سه ركردایه تیی چه ند كه سێكی دیاری كراو، ئه وا دواڕۆژیان به ردی سه ر بخه نه دارێك ناتوانن نابێت، ئه م كار و رابوونه . ئومێده وارم ئیسالمییه كان كۆببنه وه و پێكه وه بتوانن و بن مۆفه ق خزمه تی دین و ژینی گه له كه یان بكه ن، گه ر ئه م جاره ش بۆیان نالوێ، خۆیان بۆ ئاینده
ئاماده بكه ن.
*ئه ندامی په رله مانی كوردستان، سه رۆكی فراكسیۆنی بزووتنه وه ی ئیسالمی.
ده نگده ر ده نگی له كاریگه ریی ئیسالمییه كردووه .
هزری ئاژاوه گێڕی به رپاكردنی -3الی جه ماوه ر، ئه و شلۆغییه هزرییه كار له
ده نگی جه ماوه ر ده كات. ئیسالمییه ی ج��ه م��اوه ره ئ��ه و -4ده ره وه ی حیزبی ئیسالمیی، زۆر كه مرت نییه زۆربه ی ئیسالمی. حیزبی جه ماوه ری له حیزبی هه ڵویستی هۆی به له تبوونه ئه و
ئیسالمییەوە دروستبووه . ده بێت بۆ گرنگرت، هه مووی له -5عه ملانی حیزبی پاشكۆی ئیسالمی حیزبی زه حمه تكێشان ل��ه گ��ه ڵ ج��ارێ��ك بێت، له گه ڵ ت��ر جارێكی سۆشیالیست، و
بزووتنه وه ی گۆڕان؟ حیزبی ده بێت ساڵ په نجا نزیكه ی یه ك له گه ڵ قسه و چه ك شه ڕی عه ملانی كوشنده ی گورزێكی شه ڕانه ئه و ده كه ن، له دۆزی كورد داوه ، نه ك ته نیا له باشووری كوردستان، به ڵكو له ته واوی كوردستان، ئه و بیركردنه وه ی و هزر به رهه می شه ڕە دوو شاخه ، نازانم بۆچی حیزبی ئیسالمی ده بێته
به شێك له و دوو شه ڕە ؟ به ڕای خۆم، ئه گه ر حیزبی ئیسالمیی ئۆپۆزسیۆن و ده س����ه اڵت ب���ه ره ی ل��ه ده ربچێت، وه ك حیزبی داد و گه شه پێدان خه ریكی په رله مان خولی دوو ماوه ی بۆ بنیاتنانی مه عنه وی و نه ته وه یی تاكی كورد نوخبه وی زۆرینه یه كی نییه دوور بێت،
مسۆگه ر بكات.* سه رۆكی زمانناسیی كورد
لیستی‌ئیسالمی،خه‌ونه‌‌یــــان‌پێویستیی‌قۆناغه‌كه؟
ئەوانه ی ئه مڕۆ كاری ئیسالمی
دەکه ن له كوردستاندا،
تەنیا ئەو سێ الیەنە نین
ئه گه ر حیزبی ئیسالمی له
به ره ی ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن
ده ربچێت، دوور نییه زۆرینه یه كی
نوخبه وی مسۆگه ر بكات
لیستی پێكهێنانی كوردستان، په‌رله‌مانی هه‌ڵبژارد‌نه‌كانی واده‌ی نزیكیوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ئیسالمی‌قسه‌‌و‌باسی‌له‌باره‌وه‌‌ده‌كرێت.هه‌ندێك‌له‌‌روانگه‌یه‌كی‌ئایینیی‌رووته‌وه‌‌جه‌خت‌ده‌زانن، قۆناغه‌كه‌ی پێویستییه‌كی به هه‌ندێكیش ده‌كه‌نه‌وه، لیسته ئه‌و پێكهێنانی له‌سه‌ر‌بۆ قازانجی له زیانی شێوه له‌و لیستی پێكهێنانی هه‌یه ئه‌وه بۆچوونی به‌رامبه‌ریشدا له
ئیسالمییه‌كان‌زۆرتره.ئه‌مه‌ش‌ئه‌و‌ئیشكالیه‌ته‌یه‌‌رۆژنامه‌ی‌به‌یان‌ده‌یكاته‌‌ته‌وه‌ر‌‌و‌له‌‌دیدگای‌چوار‌كه‌سایه‌تی،كه‌‌سیانیان‌له‌ناو‌پارته‌‌ئیسالمییه‌كانی‌كوردستانن‌و‌ئه‌وی‌دی‌نووسه‌رێكی‌ئیسالمیی‌سه‌ربه‌خۆیه،شیده‌كاته‌وه.ئه‌وان‌هه‌ریه‌كه‌‌و‌له‌‌دیدگای‌خۆیه‌وه‌‌ده‌ڕوانێته‌‌پێكهێنانی‌لیستی‌ئیسالمی‌له‌‌نێوان‌خه‌ون‌‌و‌پێویستیی‌ئه‌م‌قۆناغه‌ی‌كاری‌سیاسی‌له‌‌هه‌رێمی‌كوردستان.
د. ئه حمه د وه رتی*
سەالم ناوخۆش
www.bayanpress.net
www.facebook.com/bayanpres
www.twitter/bayan2press
Tuesday, No.31First Year, April 16, 2013
political general Newspaper
یارییه كی دۆڕاوعێراق، بنیاتنانه وه ی له كورد به شداریی عێراق و ئازادیی پڕۆسه ی دوای له ده زگاكانی له ده كه ن. فشار كارته كانی و كورد له هێزی باس كورد سه ركرده كانی ڕاگه یاندنه وه چه ندباره یان ده كرده وه كه كورد كارتی فشاری زۆری به ده سته وه یه ، به تایبه تیش كشانه وه له پڕۆسه ی سیاسی له به غدا، چونكه عێراق به بێ كورد به ڕێوه
ناچێت، هه ر ئه مه ش گره نتیی جێبه جێكردىن خواسته كانی كوردن.رانبه ر به بوو كورد ده ستی كارتی به هێزترین ئه وه ڕاب��وردوو ساڵی ده له به غدا، ڕاسترت بڵێین، به هێزترین كارت بوو كه یه كێتی و پارتی به بااڵیدا هه ڵیانده دا، و په رله مان بایكۆتی كورد و تاقیكرایه وه ڕابوردوو ئازاری مانگی له دواجاریش
ئه نجومه نی وه زیرانی عێراقی كرد.مانگێك تێده په ڕێت به سه ر به كارهێنانی ئه و كارته دا، به اڵم نه ك حكومه ته كه ی مالیكی نه ڕووخا، به ڵكو پشتئه ستوورتر له جاران ده رده كه وێت. بێمنه تانه مۆڵه تی وه زیره كورده كانی دا. به قسه ی وه فدی دانوستانكاری كوردیش بێت، مالیكی پێی
وتوون خاتری كوردی گرتووه ، ئه گه رنا وه زیره كانی فه سڵ ده كردن.به ئه و قه ناعه ته ی كه پارتی گه یشتبنه و یه كێتی ئێستا سه ركرده كانی ڕە نگه به هانه یه كدا چاوه ڕوانیی له بۆیه كرد، دۆڕاویان یارییه كی به غدا له كشانه وه یان وای ئه وه ش هه ر بكه نه وه . مالیكی له گه ڵ ڕۆژووشكاندنیان به ربانگی تا بوون ناردنی بڕیاری خێرا هه ولێر، بۆ شیعه كان وه فدێكی هاتنی له گه ڵ كه لێكردن
وه فدێكی دانوستانكاریان بۆ به غدا دا.ئه وه یه كه مجار نییه سه ركردایه تیی یه كێتی و پارتی دوور له هه ر دیراسه یه كی ورد و دروست، له ژووره تاریكه كان بڕیار ده ده ن، هه ڵوێست وه رده گرن، قه ناعه تی بۆ كۆده نگیی ده شخوازن و كورد دۆزی چاره سه ری ڕێگای تاكه ده كه نه خۆیان دروست بكه ن. به ر له ده ساڵ ئه وان به شدار بوون له دانانی ده ستووری كاتی بۆ عێراق، هه ر نوێنه ره كانی ئه وانیش به شدار بوون له نووسینی ڕە شنووسی ده ستووری جێبه جێكردنی ڕەحمه تی به رده م خسته كوردیان خاكی نیوه ی تیایدا كه عێراق،
مادده ی 140، ئه ویشیان كرده قوربانی پاره ی كۆمپانیاكانی نه وت.خراپرتین له كورد نوێنه رانی عێراق، حوكمڕانیی له به شداری ده ساڵ دوای ئه مه ش پارتیدا و یه كێتی خه ماڵندنی له هه رچه نده كشانه وه ، به غدا له ساتدا ده ستكه وتێكی مێژوویی بوو بۆ كورد كه خۆیان پاڵه وان و شانۆكار بوون تیایدا، به اڵم نه بوو، یارییه كی دۆڕاو هیچی دیكه له ڕۆژگار سه ملاندی كه هه نگاوه كه یان جگه باجه كه شی كورد ده یدات، ئه وانیش وه ك ئه وه ی نه بایان دیبێت و نه باران، خۆیان
بۆ گێمێكی تری یاری له گه ڵ به غدا گیڤ ده كه نه وه .
ئیدریس سیوه یلی
Reklam
بڕینی هه ر دارێك له سه یرانگاكان، تاوانێكه ده رهه ق به خۆت و ژینگه كه ت.
ده سته ی پاراستن و چاككردنی ژینگه
هاوواڵتیی به ڕێز: