Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1

15-3-2013

Από τη ∆ευτέρα 4 Μάρτη του 2013 microέχρι και τη ∆ευτέρα 11 Μάρ-τη του 2013 για microια ολόκληρη βδοmicroάδα από το πρωί βρισκόmicroουνκαθισmicroένος στο γραφείο microου στο κεντρικό δωmicroάτιο των συντακτώντης καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερησία της Εσπερίας Τα γραφεία τηςεφηmicroερίδας είναι ένα microεγάλο δωmicroάτιο διαστάσεων περίπου πέντε επίδέκα microέτρα όπου κάπως στριmicroωγmicroένα υπάρχουν δέκα θέσεις εργα-σίας Από αυτές χρησιmicroοποιούνται οι οχτώ Τόσοι είmicroαστε οι εργαζό-microενοι αν θεωρηθώ κι εγώ τέτοιος Και οι δέκα θέσεις είναι πλήρωςεξοπλισmicroένες microε ηλεκτρονικούς υπολογιστές σίγουρα παλιότερης τε-χνολογίας συνδεδεmicroένοι πάντως microε γρήγορη γραmicromicroή ΊντερνετΣτους τοίχους υπάρχουν δέκα microεγάλες πινακίδες microία για κάθε θέσηόπου ο δηmicroοσιογράφος αναρτά τις σηmicroειώσεις του ή αγαπηmicroένες τουφωτογραφίες Ακόmicroη κάθε θέση διαθέτει ένα microικρό ράφι όπου διατη-ρεί το προσωπικό του αρχείο Όπως κάθοmicroαι ακριβώς microπροστά microουείναι ο λευκός τοίχος που τον στολίζει ένα τοπίο του Βαν Γκογκ Εί-ναι ένα σκούρο χρυσό σταροχώραφο microε microερικές ελιές και δυο κυπα-ρίσσια Τα γραφεία microας συmicroπληρώνονται microε ένα ακόmicroη δωmicroάτιο Εί-ναι το γραφείο του εκδότη και διευθυντή Αυτή είναι όλη κι όλη ηκτιριακή υποδοmicroή της Ηmicroερησίας και αυτή η δηmicroοσιογραφική οmicroάδατης Όλα microικρά όπως microικρή είναι και η εφηmicroερίδα microας που πουλάειδεν πουλάει 300 φύλλα την ηmicroέρα Είναι ανεξάρτητη και αριστερών

17

αποχρώσεων και έχει καθιερώσει έναν πλουραλισmicroό στις απόψειςτης

Η οικονοmicroική κρίση που από το 2009 έχει χτυπήσει την Ελλάδακαι τα συνεχιζόmicroενα microέτρα των απανωτών Μνηmicroονίων των ετών2010 2011 και 2012 έπληξαν και τον Τύπο και πολλές τοπικές εφη-microερίδες έκλεισαν Οι διαφηmicroίσεις microειώθηκαν ή εξαφανίστηκαν και τοκρατικό χρήmicroα που κάποτε έρεε microε αφθονία τώρα έχει στερέψειΑλλά η Ηmicroερησία microας τα καταφέρνει και αντέχει Το συmicroπέρασmicroάmicroου είναι λοιπόν ότι στηρίζεται περισσότερο στο κέφι και στην τσέ-πη του εκδότη της Πέτρου Χαϊκάλη και λιγότερο στις δηmicroοτικές καικρατικές διαφηmicroίσεις

Καθώς ξεφύλλιζα τα τοπικά φύλλα εντύπωση microου προξένησε τοπρωτοσέλιδο της Ηmicroερησίας γεmicroάτο microε ειδησεογραφία και ρεπορτάζγια τους πρόσφυγες της πόλης

Μέχρις εκείνη την ηmicroέρα στα τελευταία δέκα χρόνια που την πα-ρακολουθούσα σχεδόν ανελλιπώς η Ηmicroερησία ποτέ δεν είχε δώσειτέτοια έκταση στο ζήτηmicroα Πάντα το περνούσε microε ένα απλό δίστη-λο στις microέσα σελίδες αφού σύmicroφωνα microε την πάγια αντίληψη τουεκδότη για κάποιους όπως οι λαθροmicroετανάστες όπως συνήθωςτους αποκαλεί το συmicroφέρον τους είναι να ζουν κατά το laquoλάθε βιώ-σαςraquo

Εκείνη την ηmicroέρα η εφηmicroερίδα δεν ξέρω για ποιους λόγους ανα-microετέδιδε άρθρο του ΑΠΕ και ρεπορτάζ άλλων πρακτορείων κάτω απότον γενικό τίτλο laquoΟι πρόσφυγες αυξάνουν γεωmicroετρικάraquo και microε υπό-τιτλο laquoΟ καταυλισmicroός της ντροπής εστία εγκληmicroατικότηταςraquo Ξαφ-νιάστηκα και ανησύχησα laquoEίναι άρθρο για microια αριστερών αποχρώ-σεων εφηmicroερίδαraquo αναλογίστηκα

Άρχισα να διαβάζω ενώ αναρωτιόmicroουν ποιος είχε επιλέξει αυτήντη συρραφή ndash ο ίδιος ο Χαϊκάλης ή κάποιος άλλος συντάκτης Και microεποιο σκοπό Να γεmicroίσει microόνο τη σελίδα ή να εκφράσει κάποια νέαγραmicromicroή της εφηmicroερίδας Το κείmicroενο ύστερα από microια συνοπτική ανα-

18

δροmicroή στο προσφυγικό ζήτηmicroα και microια σύντοmicroη περιγραφή του κα-ταυλισmicroού κατέληγε ως εξής

Μέσα στον Ιούνιο αναmicroένονται νέα microαζικά κύmicroατα λαθροmicroεταναστών ναεπιχειρήσουν να εισέλθουν στην Ελλάδα Η microεγάλη πλειονότητα θα χρη-σιmicroοποιήσει τις χερσαίες διόδους (microέσω του ποταmicroού Έβρου και της Θρά-κης) Μετά την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων εκκαθάρισης των ναρκώνη διέλευση έχει γίνει πιο ασφαλής αλλά και οικονοmicroική Αλλά και κάποιοιθα ακολουθήσουν τους παραδοσιακούς θαλάσσιους δρόmicroους του ΑιγαίουΈνα ποσοστό απrsquo αυτούς θα καταλήξει στη δυτική Ελλάδα Είναι σίγουροπως εδώ θα τους οδηγήσουν τα κυκλώmicroατα που τους εκmicroεταλλεύονται οι-κονοmicroικά και τους υπόσχονται ασφαλή και σίγουρη προώθηση στην Ιτα-λία Γιατί οι πρόσφυγες έρχονται όχι για να microείνουν αλλά για να φύγουνπαράνοmicroα για τη ∆ύση

Το ρεπορτάζ ενηmicroέρωνε ότι οι περίοικοι του καταυλισmicroού είχαναποφασίσει για το βράδυ της Τρίτης 12 Μάρτη συγκέντρωση έξωαπό την πύλη Νο 5 του λιmicroανιού Μια Συντονιστική Επιτροπή κα-τοίκων microε ανακοίνωσή της καλούσε τους δηmicroοτικούς και νοmicroαρχια-κούς άρχοντες και ολόκληρη την πόλη σε διαmicroαρτυρία Ταυτόχρονατα microέλη της Eπιτροπής δήλωναν αποφασισmicroένα για αγώνες προκει-microένου να απαλλάξουν την πόλη από τον καταυλισmicroό αλλά και τουςενοίκους του που έχουν καταλάβει όλους τους κοινόχρηστους χώ-ρους πλατείες και παιδικές χαρές που εmicroποδίζουν την ελεύθερη κυ-κλοφορία που ενοχλούν τα παιδιά τους Έmicroφαση έδιναν στους κιν-δύνους για τη δηmicroόσια υγεία και στην εγκληmicroατικότητα οι πρόσφυ-γες ως φορείς λοιmicroωδών κλπ microεταδοτικών νόσων είναι επικίνδυνοικαι η περιοχή του καταυλισmicroού έχει microετατραπεί σε κέντρο διακίνη-σης ναρκωτικών και εmicroπορίας λευκής σαρκός Η πρόσκληση ήταν σεπλαίσιο ανάmicroεσα στα κείmicroενα του άρθρου

Όταν εmicroφανίστηκε microπροστά microου ο Χαϊκάλης στα χέρια του κρα-τούσε κάποια φύλλα τοπικών εφηmicroερίδων που τα πρωτοσέλιδά τους

19

ήταν αφιερωmicroένα στους πρόσφυγες και στον καταυλισmicroό Καθώς microεπλησίασε αντιλήφθηκα ότι microύριζε αλκοόλ Ξαφνιάστηκα και αυθόρ-microητα κοίταξα το ρολόι microου να δω την ώρα έντεκα και microισή laquoΜα απότόσο νωρίς άρχισε να πίνειraquo αναρωτήθηκα ∆ίστασα αν έπρεπε νατου πω κάτι αν και δεν πρόλαβα να αποφασίσω

ndash Λαοκράτη να εδώ είναι η πρώτη σου δηmicroοσιογραφική αποστο-λή microίλησε microε επίσηmicroο ύφος

ndash Τι πράγmicroα αφεντικό ndash Να καλύψεις την αυριανή συγκέντρωση Οκτώ η ώρα το βράδυ

Επί τη ευκαιρία ετοίmicroασε και ένα ρεπορτάζ για τον καταυλισmicroό καιτα προβλήmicroατα που δηmicroιουργεί

Το microυαλό microου πήγε στο άρθρο που microόλις είχα διαβάσει ndash Πέτρο δεν microπορώ να υιοθετήσω το πνεύmicroα του σηmicroερινού άρ-

θρου του δήλωσα αποφασιστικάΧαmicroογέλασε και microου είπεndash Λαοκράτη αυτά που διάβασες δεν εκφράζουν την επίσηmicroη

γραmicromicroή της εφηmicroερίδας microας Είναι τα ρεπορτάζ των πρακτορείωνΕίσαι ελεύθερος να γράψεις ότι νοmicroίζεις Ζήτησε και στοιχεία απότην κόρη σου την ακτιβίστρια

Η Ελένη πράγmicroατι είναι γνωστή στην πόλη για τη δράση τηςυπέρ των προσφύγων Βγαίνει στα κανάλια και στα ραδιόφωνα καικάποτε ήταν και οmicroιλήτρια σε microια microεγάλη συγκέντρωση

ndash Μπορώ δηλαδή να το χειριστώ όπως θέλω ndash Βεβαίως Αρκεί να είναι πολύπλευρο Να παρουσιάζει όλες τις

πτυχές του προβλήmicroατος καταλαβαίνεις τι εννοώ Καθώς τον κοιτούσα microε απορία συmicroπλήρωσε ndash ∆εν υπάρχουν microόνο οι πρόσφυγες είναι και οι περίοικοι που

έχουν πρόβληmicroα Αν το αγνοήσουmicroε εκτός του ότι δεν είναι δίκαιοκινδυνεύουmicroε να αποmicroονωθούmicroε

ndash Αυτό δε σηmicroαίνει πως πάmicroε και microαζί τους επέmicroεινα ndash Όχι δεν είπα αυτό Αλλά πρέπει να παραδεχτούmicroε πως όσο

πιο microακριά από το πρόβληmicroα βρίσκεσαι τόσο microεγαλύτερη συmicroπάθεια

20

δείχνεις Να σκεφτούmicroε λοιπόν και αυτούς που έχουν τον καταυλι-σmicroό δίπλα τους Με καταλαβαίνεις νοmicroίζω

∆εν του απάντησα κι αυτός συνέχισεndash Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρεθεί microια λύση και για τους

πρόσφυγες και για τους περίοικους Χωρίς να πάρει απάντηση κούνησε αινιγmicroατικά το κεφάλι του

Έκανε στροφή και microε ασταθή βήmicroατα microπήκε στο γραφείο του

Τα τελευταία χρόνια οι πρόσφυγες έχουν πράγmicroατι εγκαταστα-θεί σrsquo έναν αυτοσχέδιο καταυλισmicroό που βρίσκεται στα βόρεια της πό-λης Τον έστησαν microόνοι τους σε ένα δηmicroοτικό οικόπεδο δίπλα σε έναχείmicroαρρο το Γύφτικο ρέmicroα ή ρέmicroα του Γύφτου

Εκεί microε πρώτη ύλη νάιλον ξύλα και λαmicroαρίνες από τα σκουπίδιατης πόλης δηmicroιούργησαν το microικρό χωριό τους ndash πίσω από τις πυκνέςκαλαmicroιές του ρέmicroατος που τους κρατούν αθέατους από τους απονή-ρευτους επισκέπτες του διπλανού εmicroπορικού κέντρου Τον καταυλι-σmicroό δεν τον είχα επισκεφτεί ποτέ αλλά από τα άπειρα πλάνα τωνδύο τηλεοπτικών καναλιών της πόλης που είχα δει ήταν σαν να τονγνώριζα καλά

Από την άλλη πλευρά του ρέmicroατος βρίσκεται το πολυτελές εmicroπο-ρικό κέντρο Esperia Mare microε το microεγάλο κατάστηmicroα παιχνιδιώνCiaobambini Η περιοχή είναι πυκνοδοmicroηmicroένη γεmicroάτη πολυτελείςπολυκατοικίες και εmicroπορικά καταστήmicroατα

Λίγο πριν φύγω ο Χαϊκάλης microε φώναξε στο γραφείο του Επάνωστο τραπέζι του είχε ένα microπουκάλι ουίσκι και ένα ποτήρι σχεδόνάδειο Αυτή τη φορά δεν κρατήθηκα

ndash Πέτρο πίνεις πολύ σχολίασα Με αγνόησε και microε άνεση microε ρώτησεndash Να σου βάλω έναndash Όχι ευχαριστώ Τι microε θέλειςndash Να σου δώσω τη δηmicroοσιογραφική σου ταυτότητα

21

ndash Κιόλαςndash ∆εν είναι επίσηmicroη αυτήν τη χορηγεί η Τοπική Ένωση Συντα-

κτών Αλλά όταν γράψεις microερικά άρθρα ούτε αυτή θα σου χρειάζε-ται Όλες οι πόρτες θα είναι ανοιχτές

Πολύ αισιόδοξο microου φάνηκε αλλά δεν το σχολίασαΉταν microια microικρή πλαστικοποιηmicroένη ταυτότητα Από τη microια πλευρά

έγραφε laquoΚαθηmicroερινή Πολιτική Εφηmicroερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ της ΕΣΠΕΡΙΑΣraquoκι από την άλλη δίπλα σε microια microικρή φωτογραφία που microου είχε ζητήσειτην προηγουmicroένη laquoΛαοκράτης Κούκης δηmicroοσιογράφοςraquo

Καθώς την περιεργαζόmicroουν ο Χαϊκάλης συνέχισεndash Πάρε και αυτές τις καρτ βιζίτ Θα σου χρειαστούν και ακού-

microπησε στο τραπέζι ένα πακετάκι microε καmicroιά πενηνταριά κάρτες microε τοίδιο περιεχόmicroενο και τα τηλέφωνα της εφηmicroερίδας

ndash Ευχαριστώ αφεντικό

Aνέβαλα την αναχώρησή microου και επέστρεψα ανήσυχος στη θέσηmicroου Άναψα το τσιmicroπούκι microου έβαλα λίγο ζεστό τσάι από την τσαγέ-ρα που όπως και η καφετιέρα είναι πάντα γεmicroάτες στη microικρή microαςκουζίνα και φόρεσα τα γυαλιά microου Το βλέmicromicroα microου κατευθύνθηκεστο τοπίο του Βαν Γκογκ Τα δυο κυπαρίσσια είναι τοποθετηmicroέναστα δεξιά στο άγονο κοmicromicroάτι του χωραφιού όπως δείχνουν οι microικροίβράχοι που τα περιβάλλουν Οι microικρές ελιές που βρίσκονται στα αρι-στερά του πίνακα είναι microια συστάδα από τρία ή τέσσερα δέντρα καιαποτελούν microια συmicroπαγή ενότητα Μπροστά από τα δέντρα σε πρώ-το πλάνο εκτείνονται τα στάχυα Τα δέντρα στροβιλίζονται σαν ναχτυπιούνται από έναν άγριο άνεmicroο και τα στάχυα πάλλονται ανήσυ-χα όπως και ο γεmicroάτος άστατα σύννεφα ουρανός Μια παλλόmicroενηφύση που αν και microου έmicroοιαζε τόσο οικεία από την πρώτη στιγmicroήπου εγκαταστάθηκα στην εφηmicroερίδα microού είχε προκαλέσει microιαν ανη-συχία Για να είmicroαι ειλικρινής αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα microετάκαι την επίδραση των κατοπινών γεγονότων της επόmicroενης microέραςΑλλά και εκείνη τη στιγmicroή θυmicroάmicroαι αισθάνθηκα microια ανεξήγητη τα-

22

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

αποχρώσεων και έχει καθιερώσει έναν πλουραλισmicroό στις απόψειςτης

Η οικονοmicroική κρίση που από το 2009 έχει χτυπήσει την Ελλάδακαι τα συνεχιζόmicroενα microέτρα των απανωτών Μνηmicroονίων των ετών2010 2011 και 2012 έπληξαν και τον Τύπο και πολλές τοπικές εφη-microερίδες έκλεισαν Οι διαφηmicroίσεις microειώθηκαν ή εξαφανίστηκαν και τοκρατικό χρήmicroα που κάποτε έρεε microε αφθονία τώρα έχει στερέψειΑλλά η Ηmicroερησία microας τα καταφέρνει και αντέχει Το συmicroπέρασmicroάmicroου είναι λοιπόν ότι στηρίζεται περισσότερο στο κέφι και στην τσέ-πη του εκδότη της Πέτρου Χαϊκάλη και λιγότερο στις δηmicroοτικές καικρατικές διαφηmicroίσεις

Καθώς ξεφύλλιζα τα τοπικά φύλλα εντύπωση microου προξένησε τοπρωτοσέλιδο της Ηmicroερησίας γεmicroάτο microε ειδησεογραφία και ρεπορτάζγια τους πρόσφυγες της πόλης

Μέχρις εκείνη την ηmicroέρα στα τελευταία δέκα χρόνια που την πα-ρακολουθούσα σχεδόν ανελλιπώς η Ηmicroερησία ποτέ δεν είχε δώσειτέτοια έκταση στο ζήτηmicroα Πάντα το περνούσε microε ένα απλό δίστη-λο στις microέσα σελίδες αφού σύmicroφωνα microε την πάγια αντίληψη τουεκδότη για κάποιους όπως οι λαθροmicroετανάστες όπως συνήθωςτους αποκαλεί το συmicroφέρον τους είναι να ζουν κατά το laquoλάθε βιώ-σαςraquo

Εκείνη την ηmicroέρα η εφηmicroερίδα δεν ξέρω για ποιους λόγους ανα-microετέδιδε άρθρο του ΑΠΕ και ρεπορτάζ άλλων πρακτορείων κάτω απότον γενικό τίτλο laquoΟι πρόσφυγες αυξάνουν γεωmicroετρικάraquo και microε υπό-τιτλο laquoΟ καταυλισmicroός της ντροπής εστία εγκληmicroατικότηταςraquo Ξαφ-νιάστηκα και ανησύχησα laquoEίναι άρθρο για microια αριστερών αποχρώ-σεων εφηmicroερίδαraquo αναλογίστηκα

Άρχισα να διαβάζω ενώ αναρωτιόmicroουν ποιος είχε επιλέξει αυτήντη συρραφή ndash ο ίδιος ο Χαϊκάλης ή κάποιος άλλος συντάκτης Και microεποιο σκοπό Να γεmicroίσει microόνο τη σελίδα ή να εκφράσει κάποια νέαγραmicromicroή της εφηmicroερίδας Το κείmicroενο ύστερα από microια συνοπτική ανα-

18

δροmicroή στο προσφυγικό ζήτηmicroα και microια σύντοmicroη περιγραφή του κα-ταυλισmicroού κατέληγε ως εξής

Μέσα στον Ιούνιο αναmicroένονται νέα microαζικά κύmicroατα λαθροmicroεταναστών ναεπιχειρήσουν να εισέλθουν στην Ελλάδα Η microεγάλη πλειονότητα θα χρη-σιmicroοποιήσει τις χερσαίες διόδους (microέσω του ποταmicroού Έβρου και της Θρά-κης) Μετά την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων εκκαθάρισης των ναρκώνη διέλευση έχει γίνει πιο ασφαλής αλλά και οικονοmicroική Αλλά και κάποιοιθα ακολουθήσουν τους παραδοσιακούς θαλάσσιους δρόmicroους του ΑιγαίουΈνα ποσοστό απrsquo αυτούς θα καταλήξει στη δυτική Ελλάδα Είναι σίγουροπως εδώ θα τους οδηγήσουν τα κυκλώmicroατα που τους εκmicroεταλλεύονται οι-κονοmicroικά και τους υπόσχονται ασφαλή και σίγουρη προώθηση στην Ιτα-λία Γιατί οι πρόσφυγες έρχονται όχι για να microείνουν αλλά για να φύγουνπαράνοmicroα για τη ∆ύση

Το ρεπορτάζ ενηmicroέρωνε ότι οι περίοικοι του καταυλισmicroού είχαναποφασίσει για το βράδυ της Τρίτης 12 Μάρτη συγκέντρωση έξωαπό την πύλη Νο 5 του λιmicroανιού Μια Συντονιστική Επιτροπή κα-τοίκων microε ανακοίνωσή της καλούσε τους δηmicroοτικούς και νοmicroαρχια-κούς άρχοντες και ολόκληρη την πόλη σε διαmicroαρτυρία Ταυτόχρονατα microέλη της Eπιτροπής δήλωναν αποφασισmicroένα για αγώνες προκει-microένου να απαλλάξουν την πόλη από τον καταυλισmicroό αλλά και τουςενοίκους του που έχουν καταλάβει όλους τους κοινόχρηστους χώ-ρους πλατείες και παιδικές χαρές που εmicroποδίζουν την ελεύθερη κυ-κλοφορία που ενοχλούν τα παιδιά τους Έmicroφαση έδιναν στους κιν-δύνους για τη δηmicroόσια υγεία και στην εγκληmicroατικότητα οι πρόσφυ-γες ως φορείς λοιmicroωδών κλπ microεταδοτικών νόσων είναι επικίνδυνοικαι η περιοχή του καταυλισmicroού έχει microετατραπεί σε κέντρο διακίνη-σης ναρκωτικών και εmicroπορίας λευκής σαρκός Η πρόσκληση ήταν σεπλαίσιο ανάmicroεσα στα κείmicroενα του άρθρου

Όταν εmicroφανίστηκε microπροστά microου ο Χαϊκάλης στα χέρια του κρα-τούσε κάποια φύλλα τοπικών εφηmicroερίδων που τα πρωτοσέλιδά τους

19

ήταν αφιερωmicroένα στους πρόσφυγες και στον καταυλισmicroό Καθώς microεπλησίασε αντιλήφθηκα ότι microύριζε αλκοόλ Ξαφνιάστηκα και αυθόρ-microητα κοίταξα το ρολόι microου να δω την ώρα έντεκα και microισή laquoΜα απότόσο νωρίς άρχισε να πίνειraquo αναρωτήθηκα ∆ίστασα αν έπρεπε νατου πω κάτι αν και δεν πρόλαβα να αποφασίσω

ndash Λαοκράτη να εδώ είναι η πρώτη σου δηmicroοσιογραφική αποστο-λή microίλησε microε επίσηmicroο ύφος

ndash Τι πράγmicroα αφεντικό ndash Να καλύψεις την αυριανή συγκέντρωση Οκτώ η ώρα το βράδυ

Επί τη ευκαιρία ετοίmicroασε και ένα ρεπορτάζ για τον καταυλισmicroό καιτα προβλήmicroατα που δηmicroιουργεί

Το microυαλό microου πήγε στο άρθρο που microόλις είχα διαβάσει ndash Πέτρο δεν microπορώ να υιοθετήσω το πνεύmicroα του σηmicroερινού άρ-

θρου του δήλωσα αποφασιστικάΧαmicroογέλασε και microου είπεndash Λαοκράτη αυτά που διάβασες δεν εκφράζουν την επίσηmicroη

γραmicromicroή της εφηmicroερίδας microας Είναι τα ρεπορτάζ των πρακτορείωνΕίσαι ελεύθερος να γράψεις ότι νοmicroίζεις Ζήτησε και στοιχεία απότην κόρη σου την ακτιβίστρια

Η Ελένη πράγmicroατι είναι γνωστή στην πόλη για τη δράση τηςυπέρ των προσφύγων Βγαίνει στα κανάλια και στα ραδιόφωνα καικάποτε ήταν και οmicroιλήτρια σε microια microεγάλη συγκέντρωση

ndash Μπορώ δηλαδή να το χειριστώ όπως θέλω ndash Βεβαίως Αρκεί να είναι πολύπλευρο Να παρουσιάζει όλες τις

πτυχές του προβλήmicroατος καταλαβαίνεις τι εννοώ Καθώς τον κοιτούσα microε απορία συmicroπλήρωσε ndash ∆εν υπάρχουν microόνο οι πρόσφυγες είναι και οι περίοικοι που

έχουν πρόβληmicroα Αν το αγνοήσουmicroε εκτός του ότι δεν είναι δίκαιοκινδυνεύουmicroε να αποmicroονωθούmicroε

ndash Αυτό δε σηmicroαίνει πως πάmicroε και microαζί τους επέmicroεινα ndash Όχι δεν είπα αυτό Αλλά πρέπει να παραδεχτούmicroε πως όσο

πιο microακριά από το πρόβληmicroα βρίσκεσαι τόσο microεγαλύτερη συmicroπάθεια

20

δείχνεις Να σκεφτούmicroε λοιπόν και αυτούς που έχουν τον καταυλι-σmicroό δίπλα τους Με καταλαβαίνεις νοmicroίζω

∆εν του απάντησα κι αυτός συνέχισεndash Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρεθεί microια λύση και για τους

πρόσφυγες και για τους περίοικους Χωρίς να πάρει απάντηση κούνησε αινιγmicroατικά το κεφάλι του

Έκανε στροφή και microε ασταθή βήmicroατα microπήκε στο γραφείο του

Τα τελευταία χρόνια οι πρόσφυγες έχουν πράγmicroατι εγκαταστα-θεί σrsquo έναν αυτοσχέδιο καταυλισmicroό που βρίσκεται στα βόρεια της πό-λης Τον έστησαν microόνοι τους σε ένα δηmicroοτικό οικόπεδο δίπλα σε έναχείmicroαρρο το Γύφτικο ρέmicroα ή ρέmicroα του Γύφτου

Εκεί microε πρώτη ύλη νάιλον ξύλα και λαmicroαρίνες από τα σκουπίδιατης πόλης δηmicroιούργησαν το microικρό χωριό τους ndash πίσω από τις πυκνέςκαλαmicroιές του ρέmicroατος που τους κρατούν αθέατους από τους απονή-ρευτους επισκέπτες του διπλανού εmicroπορικού κέντρου Τον καταυλι-σmicroό δεν τον είχα επισκεφτεί ποτέ αλλά από τα άπειρα πλάνα τωνδύο τηλεοπτικών καναλιών της πόλης που είχα δει ήταν σαν να τονγνώριζα καλά

Από την άλλη πλευρά του ρέmicroατος βρίσκεται το πολυτελές εmicroπο-ρικό κέντρο Esperia Mare microε το microεγάλο κατάστηmicroα παιχνιδιώνCiaobambini Η περιοχή είναι πυκνοδοmicroηmicroένη γεmicroάτη πολυτελείςπολυκατοικίες και εmicroπορικά καταστήmicroατα

Λίγο πριν φύγω ο Χαϊκάλης microε φώναξε στο γραφείο του Επάνωστο τραπέζι του είχε ένα microπουκάλι ουίσκι και ένα ποτήρι σχεδόνάδειο Αυτή τη φορά δεν κρατήθηκα

ndash Πέτρο πίνεις πολύ σχολίασα Με αγνόησε και microε άνεση microε ρώτησεndash Να σου βάλω έναndash Όχι ευχαριστώ Τι microε θέλειςndash Να σου δώσω τη δηmicroοσιογραφική σου ταυτότητα

21

ndash Κιόλαςndash ∆εν είναι επίσηmicroη αυτήν τη χορηγεί η Τοπική Ένωση Συντα-

κτών Αλλά όταν γράψεις microερικά άρθρα ούτε αυτή θα σου χρειάζε-ται Όλες οι πόρτες θα είναι ανοιχτές

Πολύ αισιόδοξο microου φάνηκε αλλά δεν το σχολίασαΉταν microια microικρή πλαστικοποιηmicroένη ταυτότητα Από τη microια πλευρά

έγραφε laquoΚαθηmicroερινή Πολιτική Εφηmicroερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ της ΕΣΠΕΡΙΑΣraquoκι από την άλλη δίπλα σε microια microικρή φωτογραφία που microου είχε ζητήσειτην προηγουmicroένη laquoΛαοκράτης Κούκης δηmicroοσιογράφοςraquo

Καθώς την περιεργαζόmicroουν ο Χαϊκάλης συνέχισεndash Πάρε και αυτές τις καρτ βιζίτ Θα σου χρειαστούν και ακού-

microπησε στο τραπέζι ένα πακετάκι microε καmicroιά πενηνταριά κάρτες microε τοίδιο περιεχόmicroενο και τα τηλέφωνα της εφηmicroερίδας

ndash Ευχαριστώ αφεντικό

Aνέβαλα την αναχώρησή microου και επέστρεψα ανήσυχος στη θέσηmicroου Άναψα το τσιmicroπούκι microου έβαλα λίγο ζεστό τσάι από την τσαγέ-ρα που όπως και η καφετιέρα είναι πάντα γεmicroάτες στη microικρή microαςκουζίνα και φόρεσα τα γυαλιά microου Το βλέmicromicroα microου κατευθύνθηκεστο τοπίο του Βαν Γκογκ Τα δυο κυπαρίσσια είναι τοποθετηmicroέναστα δεξιά στο άγονο κοmicromicroάτι του χωραφιού όπως δείχνουν οι microικροίβράχοι που τα περιβάλλουν Οι microικρές ελιές που βρίσκονται στα αρι-στερά του πίνακα είναι microια συστάδα από τρία ή τέσσερα δέντρα καιαποτελούν microια συmicroπαγή ενότητα Μπροστά από τα δέντρα σε πρώ-το πλάνο εκτείνονται τα στάχυα Τα δέντρα στροβιλίζονται σαν ναχτυπιούνται από έναν άγριο άνεmicroο και τα στάχυα πάλλονται ανήσυ-χα όπως και ο γεmicroάτος άστατα σύννεφα ουρανός Μια παλλόmicroενηφύση που αν και microου έmicroοιαζε τόσο οικεία από την πρώτη στιγmicroήπου εγκαταστάθηκα στην εφηmicroερίδα microού είχε προκαλέσει microιαν ανη-συχία Για να είmicroαι ειλικρινής αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα microετάκαι την επίδραση των κατοπινών γεγονότων της επόmicroενης microέραςΑλλά και εκείνη τη στιγmicroή θυmicroάmicroαι αισθάνθηκα microια ανεξήγητη τα-

22

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

δροmicroή στο προσφυγικό ζήτηmicroα και microια σύντοmicroη περιγραφή του κα-ταυλισmicroού κατέληγε ως εξής

Μέσα στον Ιούνιο αναmicroένονται νέα microαζικά κύmicroατα λαθροmicroεταναστών ναεπιχειρήσουν να εισέλθουν στην Ελλάδα Η microεγάλη πλειονότητα θα χρη-σιmicroοποιήσει τις χερσαίες διόδους (microέσω του ποταmicroού Έβρου και της Θρά-κης) Μετά την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων εκκαθάρισης των ναρκώνη διέλευση έχει γίνει πιο ασφαλής αλλά και οικονοmicroική Αλλά και κάποιοιθα ακολουθήσουν τους παραδοσιακούς θαλάσσιους δρόmicroους του ΑιγαίουΈνα ποσοστό απrsquo αυτούς θα καταλήξει στη δυτική Ελλάδα Είναι σίγουροπως εδώ θα τους οδηγήσουν τα κυκλώmicroατα που τους εκmicroεταλλεύονται οι-κονοmicroικά και τους υπόσχονται ασφαλή και σίγουρη προώθηση στην Ιτα-λία Γιατί οι πρόσφυγες έρχονται όχι για να microείνουν αλλά για να φύγουνπαράνοmicroα για τη ∆ύση

Το ρεπορτάζ ενηmicroέρωνε ότι οι περίοικοι του καταυλισmicroού είχαναποφασίσει για το βράδυ της Τρίτης 12 Μάρτη συγκέντρωση έξωαπό την πύλη Νο 5 του λιmicroανιού Μια Συντονιστική Επιτροπή κα-τοίκων microε ανακοίνωσή της καλούσε τους δηmicroοτικούς και νοmicroαρχια-κούς άρχοντες και ολόκληρη την πόλη σε διαmicroαρτυρία Ταυτόχρονατα microέλη της Eπιτροπής δήλωναν αποφασισmicroένα για αγώνες προκει-microένου να απαλλάξουν την πόλη από τον καταυλισmicroό αλλά και τουςενοίκους του που έχουν καταλάβει όλους τους κοινόχρηστους χώ-ρους πλατείες και παιδικές χαρές που εmicroποδίζουν την ελεύθερη κυ-κλοφορία που ενοχλούν τα παιδιά τους Έmicroφαση έδιναν στους κιν-δύνους για τη δηmicroόσια υγεία και στην εγκληmicroατικότητα οι πρόσφυ-γες ως φορείς λοιmicroωδών κλπ microεταδοτικών νόσων είναι επικίνδυνοικαι η περιοχή του καταυλισmicroού έχει microετατραπεί σε κέντρο διακίνη-σης ναρκωτικών και εmicroπορίας λευκής σαρκός Η πρόσκληση ήταν σεπλαίσιο ανάmicroεσα στα κείmicroενα του άρθρου

Όταν εmicroφανίστηκε microπροστά microου ο Χαϊκάλης στα χέρια του κρα-τούσε κάποια φύλλα τοπικών εφηmicroερίδων που τα πρωτοσέλιδά τους

19

ήταν αφιερωmicroένα στους πρόσφυγες και στον καταυλισmicroό Καθώς microεπλησίασε αντιλήφθηκα ότι microύριζε αλκοόλ Ξαφνιάστηκα και αυθόρ-microητα κοίταξα το ρολόι microου να δω την ώρα έντεκα και microισή laquoΜα απότόσο νωρίς άρχισε να πίνειraquo αναρωτήθηκα ∆ίστασα αν έπρεπε νατου πω κάτι αν και δεν πρόλαβα να αποφασίσω

ndash Λαοκράτη να εδώ είναι η πρώτη σου δηmicroοσιογραφική αποστο-λή microίλησε microε επίσηmicroο ύφος

ndash Τι πράγmicroα αφεντικό ndash Να καλύψεις την αυριανή συγκέντρωση Οκτώ η ώρα το βράδυ

Επί τη ευκαιρία ετοίmicroασε και ένα ρεπορτάζ για τον καταυλισmicroό καιτα προβλήmicroατα που δηmicroιουργεί

Το microυαλό microου πήγε στο άρθρο που microόλις είχα διαβάσει ndash Πέτρο δεν microπορώ να υιοθετήσω το πνεύmicroα του σηmicroερινού άρ-

θρου του δήλωσα αποφασιστικάΧαmicroογέλασε και microου είπεndash Λαοκράτη αυτά που διάβασες δεν εκφράζουν την επίσηmicroη

γραmicromicroή της εφηmicroερίδας microας Είναι τα ρεπορτάζ των πρακτορείωνΕίσαι ελεύθερος να γράψεις ότι νοmicroίζεις Ζήτησε και στοιχεία απότην κόρη σου την ακτιβίστρια

Η Ελένη πράγmicroατι είναι γνωστή στην πόλη για τη δράση τηςυπέρ των προσφύγων Βγαίνει στα κανάλια και στα ραδιόφωνα καικάποτε ήταν και οmicroιλήτρια σε microια microεγάλη συγκέντρωση

ndash Μπορώ δηλαδή να το χειριστώ όπως θέλω ndash Βεβαίως Αρκεί να είναι πολύπλευρο Να παρουσιάζει όλες τις

πτυχές του προβλήmicroατος καταλαβαίνεις τι εννοώ Καθώς τον κοιτούσα microε απορία συmicroπλήρωσε ndash ∆εν υπάρχουν microόνο οι πρόσφυγες είναι και οι περίοικοι που

έχουν πρόβληmicroα Αν το αγνοήσουmicroε εκτός του ότι δεν είναι δίκαιοκινδυνεύουmicroε να αποmicroονωθούmicroε

ndash Αυτό δε σηmicroαίνει πως πάmicroε και microαζί τους επέmicroεινα ndash Όχι δεν είπα αυτό Αλλά πρέπει να παραδεχτούmicroε πως όσο

πιο microακριά από το πρόβληmicroα βρίσκεσαι τόσο microεγαλύτερη συmicroπάθεια

20

δείχνεις Να σκεφτούmicroε λοιπόν και αυτούς που έχουν τον καταυλι-σmicroό δίπλα τους Με καταλαβαίνεις νοmicroίζω

∆εν του απάντησα κι αυτός συνέχισεndash Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρεθεί microια λύση και για τους

πρόσφυγες και για τους περίοικους Χωρίς να πάρει απάντηση κούνησε αινιγmicroατικά το κεφάλι του

Έκανε στροφή και microε ασταθή βήmicroατα microπήκε στο γραφείο του

Τα τελευταία χρόνια οι πρόσφυγες έχουν πράγmicroατι εγκαταστα-θεί σrsquo έναν αυτοσχέδιο καταυλισmicroό που βρίσκεται στα βόρεια της πό-λης Τον έστησαν microόνοι τους σε ένα δηmicroοτικό οικόπεδο δίπλα σε έναχείmicroαρρο το Γύφτικο ρέmicroα ή ρέmicroα του Γύφτου

Εκεί microε πρώτη ύλη νάιλον ξύλα και λαmicroαρίνες από τα σκουπίδιατης πόλης δηmicroιούργησαν το microικρό χωριό τους ndash πίσω από τις πυκνέςκαλαmicroιές του ρέmicroατος που τους κρατούν αθέατους από τους απονή-ρευτους επισκέπτες του διπλανού εmicroπορικού κέντρου Τον καταυλι-σmicroό δεν τον είχα επισκεφτεί ποτέ αλλά από τα άπειρα πλάνα τωνδύο τηλεοπτικών καναλιών της πόλης που είχα δει ήταν σαν να τονγνώριζα καλά

Από την άλλη πλευρά του ρέmicroατος βρίσκεται το πολυτελές εmicroπο-ρικό κέντρο Esperia Mare microε το microεγάλο κατάστηmicroα παιχνιδιώνCiaobambini Η περιοχή είναι πυκνοδοmicroηmicroένη γεmicroάτη πολυτελείςπολυκατοικίες και εmicroπορικά καταστήmicroατα

Λίγο πριν φύγω ο Χαϊκάλης microε φώναξε στο γραφείο του Επάνωστο τραπέζι του είχε ένα microπουκάλι ουίσκι και ένα ποτήρι σχεδόνάδειο Αυτή τη φορά δεν κρατήθηκα

ndash Πέτρο πίνεις πολύ σχολίασα Με αγνόησε και microε άνεση microε ρώτησεndash Να σου βάλω έναndash Όχι ευχαριστώ Τι microε θέλειςndash Να σου δώσω τη δηmicroοσιογραφική σου ταυτότητα

21

ndash Κιόλαςndash ∆εν είναι επίσηmicroη αυτήν τη χορηγεί η Τοπική Ένωση Συντα-

κτών Αλλά όταν γράψεις microερικά άρθρα ούτε αυτή θα σου χρειάζε-ται Όλες οι πόρτες θα είναι ανοιχτές

Πολύ αισιόδοξο microου φάνηκε αλλά δεν το σχολίασαΉταν microια microικρή πλαστικοποιηmicroένη ταυτότητα Από τη microια πλευρά

έγραφε laquoΚαθηmicroερινή Πολιτική Εφηmicroερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ της ΕΣΠΕΡΙΑΣraquoκι από την άλλη δίπλα σε microια microικρή φωτογραφία που microου είχε ζητήσειτην προηγουmicroένη laquoΛαοκράτης Κούκης δηmicroοσιογράφοςraquo

Καθώς την περιεργαζόmicroουν ο Χαϊκάλης συνέχισεndash Πάρε και αυτές τις καρτ βιζίτ Θα σου χρειαστούν και ακού-

microπησε στο τραπέζι ένα πακετάκι microε καmicroιά πενηνταριά κάρτες microε τοίδιο περιεχόmicroενο και τα τηλέφωνα της εφηmicroερίδας

ndash Ευχαριστώ αφεντικό

Aνέβαλα την αναχώρησή microου και επέστρεψα ανήσυχος στη θέσηmicroου Άναψα το τσιmicroπούκι microου έβαλα λίγο ζεστό τσάι από την τσαγέ-ρα που όπως και η καφετιέρα είναι πάντα γεmicroάτες στη microικρή microαςκουζίνα και φόρεσα τα γυαλιά microου Το βλέmicromicroα microου κατευθύνθηκεστο τοπίο του Βαν Γκογκ Τα δυο κυπαρίσσια είναι τοποθετηmicroέναστα δεξιά στο άγονο κοmicromicroάτι του χωραφιού όπως δείχνουν οι microικροίβράχοι που τα περιβάλλουν Οι microικρές ελιές που βρίσκονται στα αρι-στερά του πίνακα είναι microια συστάδα από τρία ή τέσσερα δέντρα καιαποτελούν microια συmicroπαγή ενότητα Μπροστά από τα δέντρα σε πρώ-το πλάνο εκτείνονται τα στάχυα Τα δέντρα στροβιλίζονται σαν ναχτυπιούνται από έναν άγριο άνεmicroο και τα στάχυα πάλλονται ανήσυ-χα όπως και ο γεmicroάτος άστατα σύννεφα ουρανός Μια παλλόmicroενηφύση που αν και microου έmicroοιαζε τόσο οικεία από την πρώτη στιγmicroήπου εγκαταστάθηκα στην εφηmicroερίδα microού είχε προκαλέσει microιαν ανη-συχία Για να είmicroαι ειλικρινής αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα microετάκαι την επίδραση των κατοπινών γεγονότων της επόmicroενης microέραςΑλλά και εκείνη τη στιγmicroή θυmicroάmicroαι αισθάνθηκα microια ανεξήγητη τα-

22

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

ήταν αφιερωmicroένα στους πρόσφυγες και στον καταυλισmicroό Καθώς microεπλησίασε αντιλήφθηκα ότι microύριζε αλκοόλ Ξαφνιάστηκα και αυθόρ-microητα κοίταξα το ρολόι microου να δω την ώρα έντεκα και microισή laquoΜα απότόσο νωρίς άρχισε να πίνειraquo αναρωτήθηκα ∆ίστασα αν έπρεπε νατου πω κάτι αν και δεν πρόλαβα να αποφασίσω

ndash Λαοκράτη να εδώ είναι η πρώτη σου δηmicroοσιογραφική αποστο-λή microίλησε microε επίσηmicroο ύφος

ndash Τι πράγmicroα αφεντικό ndash Να καλύψεις την αυριανή συγκέντρωση Οκτώ η ώρα το βράδυ

Επί τη ευκαιρία ετοίmicroασε και ένα ρεπορτάζ για τον καταυλισmicroό καιτα προβλήmicroατα που δηmicroιουργεί

Το microυαλό microου πήγε στο άρθρο που microόλις είχα διαβάσει ndash Πέτρο δεν microπορώ να υιοθετήσω το πνεύmicroα του σηmicroερινού άρ-

θρου του δήλωσα αποφασιστικάΧαmicroογέλασε και microου είπεndash Λαοκράτη αυτά που διάβασες δεν εκφράζουν την επίσηmicroη

γραmicromicroή της εφηmicroερίδας microας Είναι τα ρεπορτάζ των πρακτορείωνΕίσαι ελεύθερος να γράψεις ότι νοmicroίζεις Ζήτησε και στοιχεία απότην κόρη σου την ακτιβίστρια

Η Ελένη πράγmicroατι είναι γνωστή στην πόλη για τη δράση τηςυπέρ των προσφύγων Βγαίνει στα κανάλια και στα ραδιόφωνα καικάποτε ήταν και οmicroιλήτρια σε microια microεγάλη συγκέντρωση

ndash Μπορώ δηλαδή να το χειριστώ όπως θέλω ndash Βεβαίως Αρκεί να είναι πολύπλευρο Να παρουσιάζει όλες τις

πτυχές του προβλήmicroατος καταλαβαίνεις τι εννοώ Καθώς τον κοιτούσα microε απορία συmicroπλήρωσε ndash ∆εν υπάρχουν microόνο οι πρόσφυγες είναι και οι περίοικοι που

έχουν πρόβληmicroα Αν το αγνοήσουmicroε εκτός του ότι δεν είναι δίκαιοκινδυνεύουmicroε να αποmicroονωθούmicroε

ndash Αυτό δε σηmicroαίνει πως πάmicroε και microαζί τους επέmicroεινα ndash Όχι δεν είπα αυτό Αλλά πρέπει να παραδεχτούmicroε πως όσο

πιο microακριά από το πρόβληmicroα βρίσκεσαι τόσο microεγαλύτερη συmicroπάθεια

20

δείχνεις Να σκεφτούmicroε λοιπόν και αυτούς που έχουν τον καταυλι-σmicroό δίπλα τους Με καταλαβαίνεις νοmicroίζω

∆εν του απάντησα κι αυτός συνέχισεndash Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρεθεί microια λύση και για τους

πρόσφυγες και για τους περίοικους Χωρίς να πάρει απάντηση κούνησε αινιγmicroατικά το κεφάλι του

Έκανε στροφή και microε ασταθή βήmicroατα microπήκε στο γραφείο του

Τα τελευταία χρόνια οι πρόσφυγες έχουν πράγmicroατι εγκαταστα-θεί σrsquo έναν αυτοσχέδιο καταυλισmicroό που βρίσκεται στα βόρεια της πό-λης Τον έστησαν microόνοι τους σε ένα δηmicroοτικό οικόπεδο δίπλα σε έναχείmicroαρρο το Γύφτικο ρέmicroα ή ρέmicroα του Γύφτου

Εκεί microε πρώτη ύλη νάιλον ξύλα και λαmicroαρίνες από τα σκουπίδιατης πόλης δηmicroιούργησαν το microικρό χωριό τους ndash πίσω από τις πυκνέςκαλαmicroιές του ρέmicroατος που τους κρατούν αθέατους από τους απονή-ρευτους επισκέπτες του διπλανού εmicroπορικού κέντρου Τον καταυλι-σmicroό δεν τον είχα επισκεφτεί ποτέ αλλά από τα άπειρα πλάνα τωνδύο τηλεοπτικών καναλιών της πόλης που είχα δει ήταν σαν να τονγνώριζα καλά

Από την άλλη πλευρά του ρέmicroατος βρίσκεται το πολυτελές εmicroπο-ρικό κέντρο Esperia Mare microε το microεγάλο κατάστηmicroα παιχνιδιώνCiaobambini Η περιοχή είναι πυκνοδοmicroηmicroένη γεmicroάτη πολυτελείςπολυκατοικίες και εmicroπορικά καταστήmicroατα

Λίγο πριν φύγω ο Χαϊκάλης microε φώναξε στο γραφείο του Επάνωστο τραπέζι του είχε ένα microπουκάλι ουίσκι και ένα ποτήρι σχεδόνάδειο Αυτή τη φορά δεν κρατήθηκα

ndash Πέτρο πίνεις πολύ σχολίασα Με αγνόησε και microε άνεση microε ρώτησεndash Να σου βάλω έναndash Όχι ευχαριστώ Τι microε θέλειςndash Να σου δώσω τη δηmicroοσιογραφική σου ταυτότητα

21

ndash Κιόλαςndash ∆εν είναι επίσηmicroη αυτήν τη χορηγεί η Τοπική Ένωση Συντα-

κτών Αλλά όταν γράψεις microερικά άρθρα ούτε αυτή θα σου χρειάζε-ται Όλες οι πόρτες θα είναι ανοιχτές

Πολύ αισιόδοξο microου φάνηκε αλλά δεν το σχολίασαΉταν microια microικρή πλαστικοποιηmicroένη ταυτότητα Από τη microια πλευρά

έγραφε laquoΚαθηmicroερινή Πολιτική Εφηmicroερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ της ΕΣΠΕΡΙΑΣraquoκι από την άλλη δίπλα σε microια microικρή φωτογραφία που microου είχε ζητήσειτην προηγουmicroένη laquoΛαοκράτης Κούκης δηmicroοσιογράφοςraquo

Καθώς την περιεργαζόmicroουν ο Χαϊκάλης συνέχισεndash Πάρε και αυτές τις καρτ βιζίτ Θα σου χρειαστούν και ακού-

microπησε στο τραπέζι ένα πακετάκι microε καmicroιά πενηνταριά κάρτες microε τοίδιο περιεχόmicroενο και τα τηλέφωνα της εφηmicroερίδας

ndash Ευχαριστώ αφεντικό

Aνέβαλα την αναχώρησή microου και επέστρεψα ανήσυχος στη θέσηmicroου Άναψα το τσιmicroπούκι microου έβαλα λίγο ζεστό τσάι από την τσαγέ-ρα που όπως και η καφετιέρα είναι πάντα γεmicroάτες στη microικρή microαςκουζίνα και φόρεσα τα γυαλιά microου Το βλέmicromicroα microου κατευθύνθηκεστο τοπίο του Βαν Γκογκ Τα δυο κυπαρίσσια είναι τοποθετηmicroέναστα δεξιά στο άγονο κοmicromicroάτι του χωραφιού όπως δείχνουν οι microικροίβράχοι που τα περιβάλλουν Οι microικρές ελιές που βρίσκονται στα αρι-στερά του πίνακα είναι microια συστάδα από τρία ή τέσσερα δέντρα καιαποτελούν microια συmicroπαγή ενότητα Μπροστά από τα δέντρα σε πρώ-το πλάνο εκτείνονται τα στάχυα Τα δέντρα στροβιλίζονται σαν ναχτυπιούνται από έναν άγριο άνεmicroο και τα στάχυα πάλλονται ανήσυ-χα όπως και ο γεmicroάτος άστατα σύννεφα ουρανός Μια παλλόmicroενηφύση που αν και microου έmicroοιαζε τόσο οικεία από την πρώτη στιγmicroήπου εγκαταστάθηκα στην εφηmicroερίδα microού είχε προκαλέσει microιαν ανη-συχία Για να είmicroαι ειλικρινής αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα microετάκαι την επίδραση των κατοπινών γεγονότων της επόmicroενης microέραςΑλλά και εκείνη τη στιγmicroή θυmicroάmicroαι αισθάνθηκα microια ανεξήγητη τα-

22

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

δείχνεις Να σκεφτούmicroε λοιπόν και αυτούς που έχουν τον καταυλι-σmicroό δίπλα τους Με καταλαβαίνεις νοmicroίζω

∆εν του απάντησα κι αυτός συνέχισεndash Σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρεθεί microια λύση και για τους

πρόσφυγες και για τους περίοικους Χωρίς να πάρει απάντηση κούνησε αινιγmicroατικά το κεφάλι του

Έκανε στροφή και microε ασταθή βήmicroατα microπήκε στο γραφείο του

Τα τελευταία χρόνια οι πρόσφυγες έχουν πράγmicroατι εγκαταστα-θεί σrsquo έναν αυτοσχέδιο καταυλισmicroό που βρίσκεται στα βόρεια της πό-λης Τον έστησαν microόνοι τους σε ένα δηmicroοτικό οικόπεδο δίπλα σε έναχείmicroαρρο το Γύφτικο ρέmicroα ή ρέmicroα του Γύφτου

Εκεί microε πρώτη ύλη νάιλον ξύλα και λαmicroαρίνες από τα σκουπίδιατης πόλης δηmicroιούργησαν το microικρό χωριό τους ndash πίσω από τις πυκνέςκαλαmicroιές του ρέmicroατος που τους κρατούν αθέατους από τους απονή-ρευτους επισκέπτες του διπλανού εmicroπορικού κέντρου Τον καταυλι-σmicroό δεν τον είχα επισκεφτεί ποτέ αλλά από τα άπειρα πλάνα τωνδύο τηλεοπτικών καναλιών της πόλης που είχα δει ήταν σαν να τονγνώριζα καλά

Από την άλλη πλευρά του ρέmicroατος βρίσκεται το πολυτελές εmicroπο-ρικό κέντρο Esperia Mare microε το microεγάλο κατάστηmicroα παιχνιδιώνCiaobambini Η περιοχή είναι πυκνοδοmicroηmicroένη γεmicroάτη πολυτελείςπολυκατοικίες και εmicroπορικά καταστήmicroατα

Λίγο πριν φύγω ο Χαϊκάλης microε φώναξε στο γραφείο του Επάνωστο τραπέζι του είχε ένα microπουκάλι ουίσκι και ένα ποτήρι σχεδόνάδειο Αυτή τη φορά δεν κρατήθηκα

ndash Πέτρο πίνεις πολύ σχολίασα Με αγνόησε και microε άνεση microε ρώτησεndash Να σου βάλω έναndash Όχι ευχαριστώ Τι microε θέλειςndash Να σου δώσω τη δηmicroοσιογραφική σου ταυτότητα

21

ndash Κιόλαςndash ∆εν είναι επίσηmicroη αυτήν τη χορηγεί η Τοπική Ένωση Συντα-

κτών Αλλά όταν γράψεις microερικά άρθρα ούτε αυτή θα σου χρειάζε-ται Όλες οι πόρτες θα είναι ανοιχτές

Πολύ αισιόδοξο microου φάνηκε αλλά δεν το σχολίασαΉταν microια microικρή πλαστικοποιηmicroένη ταυτότητα Από τη microια πλευρά

έγραφε laquoΚαθηmicroερινή Πολιτική Εφηmicroερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ της ΕΣΠΕΡΙΑΣraquoκι από την άλλη δίπλα σε microια microικρή φωτογραφία που microου είχε ζητήσειτην προηγουmicroένη laquoΛαοκράτης Κούκης δηmicroοσιογράφοςraquo

Καθώς την περιεργαζόmicroουν ο Χαϊκάλης συνέχισεndash Πάρε και αυτές τις καρτ βιζίτ Θα σου χρειαστούν και ακού-

microπησε στο τραπέζι ένα πακετάκι microε καmicroιά πενηνταριά κάρτες microε τοίδιο περιεχόmicroενο και τα τηλέφωνα της εφηmicroερίδας

ndash Ευχαριστώ αφεντικό

Aνέβαλα την αναχώρησή microου και επέστρεψα ανήσυχος στη θέσηmicroου Άναψα το τσιmicroπούκι microου έβαλα λίγο ζεστό τσάι από την τσαγέ-ρα που όπως και η καφετιέρα είναι πάντα γεmicroάτες στη microικρή microαςκουζίνα και φόρεσα τα γυαλιά microου Το βλέmicromicroα microου κατευθύνθηκεστο τοπίο του Βαν Γκογκ Τα δυο κυπαρίσσια είναι τοποθετηmicroέναστα δεξιά στο άγονο κοmicromicroάτι του χωραφιού όπως δείχνουν οι microικροίβράχοι που τα περιβάλλουν Οι microικρές ελιές που βρίσκονται στα αρι-στερά του πίνακα είναι microια συστάδα από τρία ή τέσσερα δέντρα καιαποτελούν microια συmicroπαγή ενότητα Μπροστά από τα δέντρα σε πρώ-το πλάνο εκτείνονται τα στάχυα Τα δέντρα στροβιλίζονται σαν ναχτυπιούνται από έναν άγριο άνεmicroο και τα στάχυα πάλλονται ανήσυ-χα όπως και ο γεmicroάτος άστατα σύννεφα ουρανός Μια παλλόmicroενηφύση που αν και microου έmicroοιαζε τόσο οικεία από την πρώτη στιγmicroήπου εγκαταστάθηκα στην εφηmicroερίδα microού είχε προκαλέσει microιαν ανη-συχία Για να είmicroαι ειλικρινής αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα microετάκαι την επίδραση των κατοπινών γεγονότων της επόmicroενης microέραςΑλλά και εκείνη τη στιγmicroή θυmicroάmicroαι αισθάνθηκα microια ανεξήγητη τα-

22

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

ndash Κιόλαςndash ∆εν είναι επίσηmicroη αυτήν τη χορηγεί η Τοπική Ένωση Συντα-

κτών Αλλά όταν γράψεις microερικά άρθρα ούτε αυτή θα σου χρειάζε-ται Όλες οι πόρτες θα είναι ανοιχτές

Πολύ αισιόδοξο microου φάνηκε αλλά δεν το σχολίασαΉταν microια microικρή πλαστικοποιηmicroένη ταυτότητα Από τη microια πλευρά

έγραφε laquoΚαθηmicroερινή Πολιτική Εφηmicroερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ της ΕΣΠΕΡΙΑΣraquoκι από την άλλη δίπλα σε microια microικρή φωτογραφία που microου είχε ζητήσειτην προηγουmicroένη laquoΛαοκράτης Κούκης δηmicroοσιογράφοςraquo

Καθώς την περιεργαζόmicroουν ο Χαϊκάλης συνέχισεndash Πάρε και αυτές τις καρτ βιζίτ Θα σου χρειαστούν και ακού-

microπησε στο τραπέζι ένα πακετάκι microε καmicroιά πενηνταριά κάρτες microε τοίδιο περιεχόmicroενο και τα τηλέφωνα της εφηmicroερίδας

ndash Ευχαριστώ αφεντικό

Aνέβαλα την αναχώρησή microου και επέστρεψα ανήσυχος στη θέσηmicroου Άναψα το τσιmicroπούκι microου έβαλα λίγο ζεστό τσάι από την τσαγέ-ρα που όπως και η καφετιέρα είναι πάντα γεmicroάτες στη microικρή microαςκουζίνα και φόρεσα τα γυαλιά microου Το βλέmicromicroα microου κατευθύνθηκεστο τοπίο του Βαν Γκογκ Τα δυο κυπαρίσσια είναι τοποθετηmicroέναστα δεξιά στο άγονο κοmicromicroάτι του χωραφιού όπως δείχνουν οι microικροίβράχοι που τα περιβάλλουν Οι microικρές ελιές που βρίσκονται στα αρι-στερά του πίνακα είναι microια συστάδα από τρία ή τέσσερα δέντρα καιαποτελούν microια συmicroπαγή ενότητα Μπροστά από τα δέντρα σε πρώ-το πλάνο εκτείνονται τα στάχυα Τα δέντρα στροβιλίζονται σαν ναχτυπιούνται από έναν άγριο άνεmicroο και τα στάχυα πάλλονται ανήσυ-χα όπως και ο γεmicroάτος άστατα σύννεφα ουρανός Μια παλλόmicroενηφύση που αν και microου έmicroοιαζε τόσο οικεία από την πρώτη στιγmicroήπου εγκαταστάθηκα στην εφηmicroερίδα microού είχε προκαλέσει microιαν ανη-συχία Για να είmicroαι ειλικρινής αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα microετάκαι την επίδραση των κατοπινών γεγονότων της επόmicroενης microέραςΑλλά και εκείνη τη στιγmicroή θυmicroάmicroαι αισθάνθηκα microια ανεξήγητη τα-

22

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

ραχή Χαmicroένος microέσα στην κίνηση της εικόνας θυmicroήθηκα κάποια ελά-χιστα νεανικά διαβάσmicroατα για τον ζωγράφο η τέχνη του δεν microπόρε-σε να ησυχάσει την ταραγmicroένη του ψυχή αλλά ούτε και να τον κρα-τήσει στη ζωή Ακολούθως ησύχασα και χαmicroογέλασα ευχαριστηmicroέ-νος Ήmicroουν σίγουρος πως σε αντίθεση microε τον microεγάλο ζωγράφο ηδηmicroοσιογραφία θα έδινε νόηmicroα στη δική microου ταπεινή ζωή

Άλλωστε από τα χρόνια της σκληρής βιοπάλης τότε που γυρνού-σα σε microακρινά εργοτάξια microια τέτοια ζωή αποζητούσα και κάθε φοράπου την ονειρευόmicroουν γινόmicroουν ακόmicroη πιο σίγουρος πως microόνο microιατέτοια ζωή είχε νόηmicroα για microένα

Σε αυτή την κατάσταση της microακράς αποχής από κάθε κοινωνικήδραστηριότητα και συνειδητά δε λέω σε αυτή την απόφαση microε είχεοδηγήσει η φύση της δουλειάς microου εmicroπειρικός τοπογράφος σε διά-φορα τεχνικά γραφεία και στη συνέχεια στη Μηχανοτεχνική Παράτο ότι είχα microια microικρή συmicromicroετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα microέσααπό την οργάνωση Άλφα ∆έλτα όπως τη λέγαmicroε microεταξύ microας πουεπισφραγίστηκε το 1973 microε microια καταδίκη στρατοδικείου ποινή microεαναστολή βέβαια η επαγγελmicroατική microου αποκατάσταση στάθηκε δύ-σκολη ∆εν κατάφερα ίσως και δεν επεδίωξα να εξαργυρώσω τις microι-κρές αντιδικτατορικές microου περγαmicroηνές microε microια θέση έστω στο ∆ηmicroό-σιο Μου έλειψαν σίγουρα και οι σπουδές σε microια καλή τεχνική σχο-λή Έτσι όταν πέντε χρόνια microετά τη Μεταπολίτευση και συγκεκρι-microένα το 1979 προσλήφθηκα τοπογράφος στη Μηχανοτεχνική microιατεχνική εταιρία δηmicroοσίων έργων θεώρησα ότι ήταν ότι καλύτεροmicroπορούσα να πετύχω Όλα αυτά τα χρόνια έβλεπα το σπίτι microου microόνοΣαββατοκύριακα αλλά κατάφερα να φροντίσω microε αξιοπρέπεια τηνοικογένεια που λίγο αργότερα δηmicroιούργησα

Αν κατάφερα να αντεπεξέλθω σε αυτή την εσωτερική πίεση ήτανγιατί αυτή τη microακρά περίοδο αποχής την είδα σαν ένα διάλειmicromicroαΝαι σαν ένα microακρύ και υποχρεωτικό διάλειmicromicroα Και όλα αυτά ταχρόνια έζησα microε το όνειρο όταν microε το καλό microεγαλώσουν τα παιδιά

23

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

και πάρω σύνταξη να microπορέσω πάλι να δραστηριοποιηθώ ώστε νατελειώσω τη ζωή microου όπως ακριβώς την ξεκίνησα δραστήριος πολι-τικά και κοινωνικά ndash και ας είχε ξεθωριάσει λίγο το όραmicroα ενός δι-καιότερου κόσmicroου

Όταν λοιπόν microια microέρα συνάντησα τον παλιό microου φίλο και σύ-ντροφο Πέτρο Χαϊκάλη εκδότη της καθηmicroερινής εφηmicroερίδας Ηmicroερη-σία της Εσπερίας πήγαmicroε να πιούmicroε έναν καφέ και τον ενηmicroέρωσα

ndash Πέτρο είmicroαι πια συνταξιούχος και αναζητώ τη διάδοχη κατά-σταση

Περίmicroενα microε αγωνία την πρότασή του και ο παλιός σύντροφοςτην έκανε αmicroέσως

ndash Ήρθε η ώρα να επιστρέψεις στις ρίζες σου είπε γελώνταςndash Με χρειάζεσαι ρώτησα κρύβοντας τη συγκίνησή microουndash Βεβαίως σε χρειάζοmicroαι αλλά δυστυχώς δεν microπορώ να σε πλη-

ρώνω είπε απολογητικάndash Αν microπορείς στην εφηmicroερίδα σου να microου εξασφαλίσεις ένα γρα-

φείο microε υπολογιστή δε θέλω τίποτε άλλοndash Βεβαίως Υπολογιστής microε γρήγορο Ίντερνετ και πλήρης ελευθε-

ρία κινήσεων∆ε δίστασα καθόλου και αmicroέσως όπως λέει και το παλιό microικρα-

σιατικό τσιφτετέλι

Σάλα σάλα microες στη σάλαΤα microιλήσαmicroε τα συmicroφωνήσαmicroε

Ο Πέτρος Χαϊκάλης είναι ένας συναγωνιστής από την εποχή τηςνεολαίας της Ε∆Α και των Λαmicroπράκηδων Στα χρόνια της Χούντας ηαντιδικτατορική οργάνωση που φτιάξαmicroε η Αντιδικτατορική ∆ράσηή Άλφα ∆έλτα microας έφερε ακόmicroη πιο κοντά Η Άλφα ∆έλτα ήταν microιαολιγοmicroελής οργάνωση Εκτός από τον Χαϊκάλη κι εmicroένα συmicromicroετείχανάλλοι εφτά άντρες και microια γυναίκα η Κλεονίκη Χέλmicroη Ήταν η microία

24

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

και microοναδική γυναίκα της οργάνωσης και το microικρότερο σε ηλικία microέ-λος ndash σύνολο δέκα άτοmicroα Η Άλφα ∆έλτα δεν έζησε πολύ και γρήγο-ρα κατέληξε σε φιάσκο σύλληψη όλων των microελών ολιγόmicroηνη προφυ-λάκιση και microετά δίκη στο στρατοδικείο της Τρίπολης και καταδίκεςευτυχώς microε αναστολή Αυτή η περιπέτεια τουλάχιστον έτσι θέλω ναπιστεύω παρά τα σκοτεινά της σηmicroεία microας έδεσε microε δεσmicroούς ακατά-λυτους Αν και για να είmicroαι ειλικρινής χωρίς ουδέποτε να το συζητή-σουmicroε αισθανόmicroουν ότι κάτι βάραινε πάνω microας Ποτέ δεν προβάλα-microε ή δεν επιδιώξαmicroε να προβάλουmicroε ή πολύ περισσότερο να εξαργυ-ρώσουmicroε αυτή την περιπέτεια της νεότητάς microας Τη θεωρούmicroε όλοιmicroας σηmicroαντική έτσι θέλω να πιστεύω αλλά πιθανόν για τους ίδιουςσκοτεινούς λόγους ουδέποτε microιλήσαmicroε δηmicroόσια ούτε εγώ ούτε ο Χαϊ-κάλης ούτε κανείς άλλος Ακόmicroη κι όταν ένας τοπικός ερευνητήςέγραψε microια microελέτη microε θέmicroα τις αντιδικτατορικές οργανώσεις τηςΕσπερίας όπου και ανέφερε την οργάνωσή microας τα ονόmicroατά microας καιτη δράση microας ούτε εγώ ούτε ο Χαϊκάλης παραβρεθήκαmicroε στην πα-ρουσίαση του βιβλίου

Σήmicroερα ο Χαϊκάλης είναι γεροντοπαλίκαρο και κλασικός microπον βι-βέρ Πότης και καλοφαγάς κι έmicroπειρος δηmicroοσιογράφος που θέλω ναπιστεύω πως διατηρεί τις νεανικές του ιδέες Σε στιγmicroές οικειότηταςκαι φιλίας τον αποκαλώ laquoαφεντικόraquo Θέλω να του υπενθυmicroίζω πωςείmicroαι άmicroισθος και δεν πρέπει να έχει microεγάλες προσδοκίες από τη δη-microοσιογραφία microου

Η Κυριακή 3 Μαρτίου του 2013 αποκαλείται κατά την εκκλησίαΚυριακή του Ασώτου Ε λοιπόν η γυναίκα microου που είναι θρήσκακαι κάθε Κυριακή και γιορτή εκκλησιάζεται ολόκληρη τη microέρα microεαντιmicroετώπιζε σαν τον Άσωτο της οικογένειας

ndash Ελπίζω να σε φωτίσει η microέρα και να συνέλθειςndash Τι έχει η microέρα ρώτησα πριν καταλάβω τι ακριβώς εννοείndash Κυριακή του Ασώτου απάντησε ξερά ndash Με θεωρείς λοιπόν Άσωτο

25

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

ndash Παρά την ηλικία σου είσαι Αν και εξήντα οχτώ χρονών συ-microπεριφέρεσαι σαν ανώριmicroο παιδαρέλι

ndash Ύστερα από σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς που τίποτα δενέλειψε στην οικογένεια που τα παιδιά σπουδάσανε που έκανα ότικαλύτερο microπορούσα αφήνοντας κατά microέρος τις δικές microου ανάγκεςmicroπορείς τώρα να microε αφήσεις ήσυχο να κάνω επιτέλους το κέφι microου

ndash Αυτό το κέφι και αυτές οι ιδέες είναι που κατάστρεψαν τον πα-τέρα σου και τώρα θα καταστρέψουν κι εσένα απάντησε microε κακία

ndash Τι να καταστρέψουν από microένα Έφτασα τα εξήντα οχτώ ταέφαγα τα ψωmicroιά microου προσπάθησα να αστειευτώ

ndash Λαοκράτη έχεις τη λόξα του πατέρα σου Το είχα συζητήσεικαι microε τη microάνα σου και συmicroφωνούσε Αφήνεις το σπίτι σου και τηνοικογένειά σου για να τριγυρνάς από δω κι από κει

Το από δω κι από κει κατάλαβα πως ήταν η εφηmicroερίδα αλλά δενήθελα να θυmicroώσω παραmicroονή της ηmicroέρας που την περίmicroενα microια ζωή

ndash Προτιmicroάς να πηγαίνω στο καφενείο και στα ουζερί προσπάθη-σα να αστειευτώ

ndash Να microου το θυmicroηθείς η microέρα αυτή θα είναι η αποφράδα σου Καικατέληξε microε το αγαπηmicroένο της ρητό Στη στιγmicroή της απελπισίας σουθα απευθυνθείς στον Κύριο εκλιπαρώντας εκ του βορβόρου των έρ-γων microου ρύσαι microε Κύριε

Ανέφερα το οικογενειακό αυτό στιγmicroιότυπο για να δείξω πως ηαπόφασή microου δε στάθηκε microια εύκολη απόφαση Γιrsquo αυτό και καθυ-στέρησα τόσο πολύ περιmicroένοντας microέχρι τα εξήντα οχτώ microου Αν καιείχα συνταξιοδοτηθεί από το 2008 στα εξήντα τρία microου microέχρι καιπριν από λίγες microέρες εξακολουθούσα να δουλεύω στη Μηχανοτεχνι-κή σε δουλειά γραφείου Όταν το 2010 αποφάσισα να σταmicroατήσωεπιτέλους τη δουλειά και να περιοριστώ στη σύνταξή microου ξέσπασε ηκρίση η Ελλάδα χρεοκόπησε και κατέφυγε στο ∆ΝΤ Η κυρα-Ρήνηmicroε αφορmicroή την οικονοmicroική κρίση και τις microειώσεις της σύνταξης απέ-κτησε ένα πλούσιο οπλοστάσιο τα δυο παιδιά microας που κατά τη γνώ-

26

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

microη της δεν είχαν επαγγελmicroατικά αποκατασταθεί τις απολύσεις πουείχαν πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας την ανεργία που θα άγγιζε το20 και άλλα Με όλα αυτά microε έπεισε microε υποχρέωσε θα ήταν τοσωστό να συνεχίσω να εργάζοmicroαι εξασφαλίζοντας microια δεύτερη σύ-νταξη που άλλοτε διαθέταmicroε στα παιδιά και άλλοτε αποταmicroιεύαmicroεγια κάθε ενδεχόmicroενο Μάλιστα υπήρχε και ένα ακόmicroη κίνητρο ηεταιρία είχε προσλάβει τη γυναίκα microου ως καθαρίστρια να κολλήσεικάποια ένσηmicroα και στη θέση της δούλευα εγώ Έτσι είχε ένα λόγοπαραπάνω να γκρινιάζει όταν αποφάσισα να αφήσω τη δουλειά καιlaquoνα χάνω άσκοπα το χρόνο microουraquo

Ακόmicroη και τώρα σχεδόν δυο βδοmicroάδες microετά επιmicroένει πως πρέπεινα γυρίσω στην εταιρία Και πως στις δύσκολες οικονοmicroικές συνθή-κες εφόσον ακόmicroη αντέχω οφείλω microέχρι την τελευταία microου πνοήπέραν της σύνταξης να ενισχύω τα εισοδήmicroατα της ευρείας οικογέ-νειας ∆ηλαδή της οικογένειας που αποτελούmicroε εmicroείς οι δυο και τωνδύο επιπλέον laquoοικογενειώνraquo των παιδιών microας της κόρη microας Ελένηςπου είναι τριάντα δύο ετών και συζεί microε τον Γρηγόρη της και του γι-ου microας Θανάση που είναι είκοσι εννιά και συζεί microε την Πέγκυ τουΚαι τα δυο παιδιά microας δουλεύουν Η Ελένη σπουδαγmicroένη φιλόλογοςτου πανεπιστηmicroίου δουλεύει σε ιδιωτικό γυmicroνάσιο Ο γιος ασχολεί-ται microε αντιπροσωπείες και πάει καλά Θα microπορούσαmicroε να πούmicroε πωςεπαγγελmicroατικά είναι αποκατεστηmicroένα και έχουν οργανώσει τα δικάτους νοικοκυριά Κατά τη γυναίκα microου όmicroως στις microέρες που ζούmicroεκανείς δεν microπορεί να είναι σίγουρος πως τα παιδιά του αποκαταστά-θηκαν ή έστω τακτοποιήθηκαν επαγγελmicroατικά Γιατί ποτέ δεν είναισίγουρος πότε η ανεργία θα χτυπήσει την πόρτα τους Εξάλλου στή-νοντας τα νοικοκυριά τους έχουν ανάγκες και χρειάζονται βοήθεια ndashκαι πριν απrsquo όλα από ένα σπίτι που οφείλουmicroε να τα βοηθήσουmicroε νατο αποκτήσουν

Όταν της λέω τις αντιρρήσεις microου ότι τα παιδιά δηmicroιούργησανπια δικές τους οικογένειες η απάντησή της είναι πως laquoόλοι microια οικο-γένεια είmicroαστε και θα συνεχίσουmicroε να είmicroαστε όσοι κι αν γίνουmicroεraquo

27

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

Ίσως από τη σκοπιά της έχει κάποιο δίκιο αφού αυτή κάθε microέρα συ-νεχίζει να microαγειρεύει ανελλιπώς για έξι Γιατί κάθε microέρα πιστεύειπως microπορεί να rsquoρθουν για φαγητό Αν εξαιρέσω τον γιο microας που έχειρίξει microαύρη πέτρα πίσω του η Ελένη κάποιες ελάχιστες φορές έρχε-ται αν και πάντα παράωρα Έτσι συνήθως κάνω διανοmicroή σε τάπεργιατί δυστυχώς microένουν σχετικά κοντά microας Κάποιες φορές όταν ταπαιδιά λείπουν προσφέρουmicroε το φαγητό στην οικογένεια microιας φίληςΑλβανίδας της κυρα-Bιολέτας που είναι καθαρίστρια και άνθρωποςτου σπιτιού microας Με τον άντρα της και τον γιο της Αντωνάκη microένουνακριβώς δίπλα microας Kαmicroιά φορά ταΐζουmicroε και τις γάτες της γειτονιάς

Στην πρώτη microου δηmicroοσιογραφική αποστολή υπήρξα microάρτυραςmicroιας άγριας βίας που ασκήθηκε σε βάρος τριών διερχόmicroενων προσφύ-γων από microια οmicroάδα εξαγριωmicroένων που συmicromicroετείχαν στη συγκέντρωσηH συmicroπλοκή γενικεύτηκε microε τη συmicromicroετοχή και microιας microικρής οmicroάδας αλ-ληλέγγυων στην οποία συmicromicroετείχε και η κόρη microου Tελικά οι τρειςπρόσφυγες διακοmicroίστηκαν στο νοσοκοmicroείο Aνάmicroεσα στους τρεις ήτανκαι ένας γνωστός microου νεαρός πρόσφυγας ο Μουράτ Σάαντ ένας δε-καπεντάχρονος Αφγανός που ζει στην Εσπερία σχεδόν δύο χρόνια microό-νος του Τα άλλα microέλη της οικογένειάς του κατάφεραν και πέρασανστην Ιταλία Παρά τις πολλές και ριψοκίνδυνες προσπάθειές του δενέχει κατορθώσει να φύγει Μια φορά η Ελένη τον είχε φέρει σπίτι γιαφαγητό

Αν και το πρώτο microου άρθρο ήταν ένα απλό ρεπορτάζ για τα αιτή-microατα των 150 περίπου συγκεντρωmicroένων και τα γεγονότα που συνό-δευσαν τη συγκέντρωση είχε τα προβλήmicroατά του Ο Χαϊκάλης microεσυmicroβούλευσε να microη δώσω έκταση στο γεγονός της βίας και να τοθεωρήσω microεmicroονωmicroένο γιατί διαφορετικά θα αποβεί σε βάρος τωνπροσφύγων Η κόρη microου από την άλλη ζητούσε να κάνω microια καταγ-γελία θεωρώντας ότι το συmicroβάν εγκαινιάζει microια νέα στάση της πόληςκαι ότι ηθικός αυτουργός αυτής της στάσης είναι η ίδια η δηmicroοτικήAρχή που εκπρόσωπός της συmicromicroετείχε στη συγκέντρωση

28

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

Παρά τις laquoπιέσειςraquo που microου ασκήθηκαν και τον συνοπτικό χαρα-κτήρα του άρθρου microου όταν το πρωί της Tετάρτης το είδα δηmicroοσιευ-microένο αισθάνθηκα microια βαθιά ικανοποίηση

Ταυτόχρονα σκεφτόmicroουν ότι πολύ νωρίς είχα βρει το θέmicroα που θαυπηρετούσα δηmicroοσιογραφικά Ήταν ένα θέmicroα που η Αριστερά είχεθέσει ψηλά στην πολιτική της ατζέντα στα πλαίσια της υπεράσπισηςτων ανθρώπινων δικαιωmicroάτων Μάλιστα microετά τη χρεοκοπία και το∆ΝΤ είχε πάρει τολmicroηρές πρωτοβουλίες όπως η απεργία πείνας τωντριακοσίων τον Φλεβάρη-Μάρτη του 2011 στην Αθήνα που συγκλό-νισε όχι microόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη

Από την άλλη οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα νέα κύmicroα-τα προσφύγων έδειχναν πως η προσφυγιά και οι microεταναστεύσειςήταν ένα κοινωνικό φαινόmicroενο όπως το διατύπωνε η κόρη microου σεεξέλιξη και microε απροσδιόριστο ορίζοντα Να λοιπόν microια καλή ευκαι-ρία να κρατήσω αυτό το θέmicroα στη microικρή εφηmicroερίδα microας και microέσω αυ-τού να επανασυνδεθώ microε την Αριστερά από την οποία είχα ξεκόψειΤαυτόχρονα θα ήταν microια καλή ευκαιρία να πλησιάσω περισσότεροτην κόρη microου να microε βοηθά ώστε να καλύπτω microε επάρκεια το θέmicroααλλά και να βοηθώ όσο microπορώ το έργο της τοπικής Κίνησης Σκό-πευα microάλιστα να καταγράψω και αναλυτικά την πρώτη microου απο-στολή τα δηmicroοσιογραφικά microου προβλήmicroατα αλλά και να αναφέρωτα βασικά στοιχεία του άρθρου microου Τα τραγικά γεγονότα όmicroως πουακολούθησαν την ίδια microέρα δε microου το επέτρεψαν Μάλιστα τα γεγο-νότα αυτά microε την προτροπή του Χαϊκάλη microε οδήγησαν τελικά σεάλλους εντελώς διαφορετικούς δηmicroοσιογραφικούς δρόmicroους

Το απόγευmicroα της Tετάρτης 13 του Μάρτη στις έξι η ώρα το microε-γάλο υπόγειο κατάστηmicroα παιχνιδιών Ciaobambini που βρίσκεταιστο εmicroπορικό κέντρο Esperia Mare τυλίχτηκε στις φλόγες Μόλιςτρεις microέρες πριν από την Κυριακή της Τυρινής τη microεγάλη ΑποκριάΤο εmicroπορικό κέντρο όπως έχω ήδη σηmicroειώσει βρίσκεται στη βόρειαπαραλιακή ζώνη της πόλης απέναντι από τον καταυλισmicroό των προ-

29

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

σφύγων Τους χωρίζει το Γύφτικο ρέmicroα ή πιο σωστά ένα φράγmicroααπό πυκνές καλαmicroιές

Αmicroέσως τα κανάλια και τα ραδιόφωνα έτρεξαν επιτόπου και άρχι-σαν να microεταδίδουν εικόνες πληροφορίες και εικασίες Προς το βρά-δυ φούντωσαν οι συζητήσεις Το πρώτο θέmicroα που συζητήθηκε ήτανγύρω από τους νεκρούς και τους τραυmicroατίες ο αριθmicroός των οποίωνmicroέχρι αργά το βράδυ δεν είχε εξακριβωθεί Το δεύτερο microεγάλο θέmicroασυζήτησης ήταν γύρω από το πώς ξεκίνησε η φωτιά Eξετάστηκανπολλά εναλλακτικά σενάρια Το πιο ισχυρό ήταν πως επρόκειτο γιαεmicroπρησmicroό ήταν δηλαδή microια πράξη εκδίκησης τρίτων Το άλλο καιπιο αδύναmicroο που αναφέρθηκε ήταν πως επρόκειτο για αυτοανάφλε-ξη δηλαδή ατύχηmicroα Ένα τρίτο που κάποιοι τολmicroηροί ξεστόmicroισανόχι χωρίς φόβο αλλά εντελώς θεωρητικά ήταν πως από τους ειδι-κούς θα εξεταζόταν και η πιθανότητα να ευθύνεται η ίδια η εταιρίαπροκειmicroένου να εισπράξει τα ασφάλιστρα

Από πού ξεκίνησαν οι φλόγες πάλι κανείς δεν ήταν σε θέση ναmicroιλήσει microε βεβαιότητα Μέσα στον πανικό που επικράτησε άλλοιισχυρίζονταν πως ξεκίνησαν από το microηχανοστάσιο του ανελκυστήρακαι άλλοι microιλούσαν για τις παρακείmicroενες τουαλέτες Επειδή δίπλαστις τουαλέτες υπάρχει ο κεντρικός πίνακας της ηλεκτρικής εγκατά-στασης είναι πιθανό η ανάφλεξη να ξεκίνησε από τον ηλεκτρικό πί-νακα και να νόmicroισαν ότι προήλθε από τις τουαλέτες Γενικά σε αυτότο θέmicroα οι περιγραφές που ακούστηκαν ήταν από απλώς ευφάντα-στες έως και στα όρια της επιστηmicroονικής φαντασίας

Το γεγονός στο οποίο όλοι συmicroφωνούσαν και που υπερτόνιζαν εί-ναι πως η εξάπλωση της πυρκαγιάς υπήρξε ταχύτατη Γεγονός είναιπως η φωτιά διευκολύνθηκε αφάνταστα από τα εύφλεκτα υλικά τωνπαιδικών παιχνιδιών δηλαδή τα πάσης φύσεως πλαστικά χαρτικάκαι υφάσmicroατα Σύmicroφωνα microε τις περιγραφές πιο γρήγορα και από τηφωτιά επεκτάθηκε ο microαύρος και πυκνός καπνός που απλώθηκε απότο σηmicroείο εκδήλωσης προς το κεντρικό κλιmicroακοστάσιο σαν ωστικόκύmicroα όπως ανέφεραν κάποιοι Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέκλυσε

30

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

το κλιmicroακοστάσιο ανυψώθηκε σαν microανιτάρι και άρχισε να καλύπτειτο χώρο του ισογείου συmicroπλήρωσαν κάποιοι άλλοι

Στο υπόγειο κατάστηmicroα υπήρχαν περίπου ογδόντα άτοmicroα microητέ-ρες microε microικρά παιδιά και πέντε νεαρές κοπέλες υπάλληλοι Μετά τοπρώτο ξάφνιασmicroα ο χώρος γέmicroισε ουρλιαχτά Πόρτες εξόδου δενυπήρχαν ή κανείς από τους εργαζόmicroενους δε γνώριζε να τις δείξειΜέσα σε πανικό και microε κραυγές απόγνωσης όλοι ξεχύθηκαν προς τοκεντρικό κλιmicroακοστάσιο Το πρώτο κύmicroα έφτασε εκεί την ώρα πουτο κατέκλυζε ο microαύρος καπνός Όρmicroησαν στις σκάλες microέσα σε έναπυκνό microαύρο σύννεφο Άλλοι λένε πως εκείνη τη στιγmicroή έσβησαν ταφώτα και το κτίριο βυθίστηκε στο σκοτάδι Μέσα σε κραυγές απελ-πισίας βηξίmicroατα από την πνιγηρή ατmicroόσφαιρα και ουρλιαχτά από-γνωσης άρχισαν να ανεβαίνουν τη σκάλα Κι εκεί στη σκάλα κάποιοιέπεσαν Οι άλλοι χωρίς να το καταλάβουν όπως συνήθως γίνεταιτους ποδοπάτησαν Μια νεαρή microητέρα η Γιαννούλα Τσούκαλη microετον οκτάχρονο γιο της Νίκο έχασαν τη ζωή τους

Οι υπάλληλοι αιφνιδιάστηκαν και εντελώς απροετοίmicroαστοι για τέτοιεςκαταστάσεις στάθηκαν ανίκανοι να προσφέρουν κάποια βοήθεια στουςπελάτες ή microε τα χειροκίνητα πυροσβεστικά microέσα να εmicroποδίσουν την τα-χύτητη microετάδοση της φωτιάς Έτσι microπλέχτηκαν microε τους υπόλοιπους εί-χαν την ίδια ακριβώς συmicroπεριφορά αλλά και την ίδια τύχη Κοίταξαν κιαυτοί πώς να φτάσουν στην κεντρική σκάλα Μια νεαρή δεκαεξάχρονηυπάλληλος η Λένα Καλαϊντζίδη ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή της

Τελικά η τραγωδία παίχτηκε εκεί στο κεντρικό κλιmicroακοστάσιοπου συνδέει τον υπόγειο χώρο microε το κεντρικό ισόγειο κατάστηmicroα

Την επόmicroενη microέρα οι τοπικές εφηmicroερίδες ήταν γεmicroάτες microε τις πα-νικόβλητες περιγραφές των αυτοπτών microαρτύρων τις κραυγές και τιςκατάρες τους Ζωντάνευαν microε τα microελανότερα χρώmicroατα τις φριχτέςστιγmicroές που έζησαν δεκάδες microικρά παιδιά microε τους γονείς τους Τοντρόmicroο που βίωσαν τα εγκαύmicroατα που κάλυψαν το σώmicroα τους και τατραύmicroατα που χαράχτηκαν στις ψυχές τους

31

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

Μελέτησα προσεκτικά τα ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων και microε τις τε-χνικές γνώσεις που έχω από τη Μηχανοτεχνική αβίαστα οδηγήθηκαστο συmicroπέρασmicroα πως κανένα microέτρο ενεργητικής πυροπροστασίαςδεν πρέπει να λειτούργησε Ούτε οι ανιχνευτές φωτιάς ήχησαν ούτετα sprinkler της οροφής δούλεψαν να ρίξουν νερό για να αναστείλουντη δράση της φωτιάς laquoΓιατί δε λειτούργησανraquo αναρωτήθηκα θεω-ρώντας βέβαιο πως ένα σύγχρονο εmicroπορικό κατάστηmicroα θα ήτανοπωσδήποτε εφοδιασmicroένο microε τέτοια συστήmicroατα Ούτε βέβαια οιεντοιχισmicroένοι πυροσβεστικοί κρουνοί ή οι πυροσβεστήρες χειρός λει-τούργησαν Έmicroειναν καθηλωmicroένοι στις φωλιές τους Κανείς δεν τουςχρησιmicroοποίησε είτε γιατί οι υπάλληλοι πανικοβλήθηκαν είτε γιατίκανείς δεν είχε εκπαιδευτεί ή προετοιmicroαστεί να τους θέσει σε λει-τουργία

Και από παθητική πυροπροστασία Να ήταν όλος ο υπόγειος χώ-ρος ενιαίος χωρίς πυράντοχες στήλες όπως το κλιmicroακοστάσιο ή κά-ποια πυροδιαmicroερίσmicroατα και το χειρότερο χωρίς εξόδους κινδύνουΜου φαινόταν απίθανο και κατέληξα στο συmicroπέρασmicroα πως microάλλοντο microοντέλο του microελετητή πρέπει να αστόχησε και να microη λειτούργησε

Η φωτιά επεκτάθηκε σε ολόκληρο το εmicroπορικό κέντρο το οποίοmicroπορεί να microην καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά τώρα πια θυmicroίζειβοmicroβαρδισmicroένη πόλη Μέχρι να καταφθάσει η Πυροσβεστική το κα-κό είχε σχεδόν ολοκληρωθεί Το Esperia Mare ανέστειλε τη λειτουρ-γία του και πενήντα εργαζόmicroενοι βρέθηκαν στο δρόmicroο

Πολλά ρεπορτάζ των εφηmicroερίδων επικεντρώθηκαν στο εξής θέmicroαστην περίπτωση που πρόκειται για εmicroπρησmicroό ποιος microπορεί να τονπροκάλεσε Κάποιοι microιλούσαν σαν να είχαν ήδη ανακαλύψει τουςεmicroπρηστές Κάνοντας πρόχειρα αστυνοmicroικά ρεπορτάζ κάτι έρευνεςτου ποδαριού και microε βάση του laquoποιος έχει κίνητροraquo στάθηκαν πρώ-τα στους Αλβανούς Πολλοί δούλευαν εκεί περιστασιακά Ισχυρίζο-νταν λοιπόν πως κάποιοι όπως το οmicroολόγησαν και οι ίδιοι κατά τουςσυντάκτες δεν πληρώθηκαν όσα είχαν συmicroφωνήσει ή απολύθηκαν

32

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

αυθαίρετα Με βάση λοιπόν τη θεωρία του κινήτρου κάποιος απrsquoαυτούς θέλησε να εκδικηθεί

Κάποιοι άλλοι ανέφεραν τους επτακόσιους πρόσφυγες ή λαθροmicroε-τανάστες όπως τους αποκαλούσαν του παρακείmicroενου αυτοσχέδιουκαταυλισmicroού Είναι γεγονός πως οι υπεύθυνοι του Ciaobambini συ-microπαραστέκονταν στο κίνηmicroα κατά του καταυλισmicroού ζητώντας και οιίδιοι την άmicroεση κατεδάφισή του

Ταυτόχρονα η θυγατρική microεταφορική εταιρία της Ciaobambini ηCiaotrans που τα φορτηγά της πηγαίνουν στην Ιταλία microεταφέρονταςεmicroπορεύmicroατα του καταστήmicroατος είχε πρόβληmicroα microε τους λαθροmicroετα-νάστες που πολλές φορές είχαν πιαστεί να έχουν κρυφτεί στα φορ-τηγά της Πριν από microια βδοmicroάδα microάλιστα ένας οδηγός φορτηγού τηςCiaotrans που κατάλαβε ότι κάποιοι είχαν χωθεί ανάmicroεσα σε κιβώτιαmicroε ρούχα και παιχνίδια κάλεσε την Aστυνοmicroία και πέντε πρόσφυγεςσυνελήφθησαν παρουσία καmicroερών Το στιγmicroιότυπο προβαλλότανσχεδόν σε καθηmicroερινή βάση ολόκληρη την προηγούmicroενη βδοmicroάδααπό τα δυο τοπικά κανάλια

Αυτοί οι δυο λόγοι το αίτηmicroα της κατεδάφισης του καταυλισmicroούκαι οι συχνές καταγγελίες για τις εφόδους των λαθροmicroεταναστών microέ-σα στα φορτηγά αποτελούν τα κύρια επιχειρήmicroατα αυτών που ισχυ-ρίζονται ότι υπεύθυνοι του εmicroπρησmicroού-τραγωδίας πρέπει να είναι κά-ποιοι από τους ένοικους του καταυλισmicroού

Το άλλο θέmicroα που συζητιέται είναι το περίφηmicroο καρναβάλι τηςΕσπερίας Πολλοί θρησκευόmicroενοι και ιερωmicroένοι microεταξύ των οποίωνο microητροπολίτης Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελος της Επισκοπής Ιγνά-τιος στην τραγωδία του Ciaobambini βλέπουν microια θεία προειδοποίη-ση τα σηmicroάδια του Θεού για τις ελευθεριάζουσες τις αχαλίνωτεςκαρναβαλικές εκδηλώσεις που διαφθείρουν τη νεολαία που την εθί-ζουν στο αλκοόλ στα ναρκωτικά και στο πρόωρο σεξ laquoΟ Θεός microάςπροειδοποίησε Σταmicroατήσετε αυτό το ειδωλολατρικό έθιmicroο αυτές τιςσύγχρονες παγανιστικές εκδηλώσεις της διαφθοράς Κι αν αδιαφο-

33

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

ρείτε για τους εαυτούς σας ενδιαφερθείτε για τα παιδιά σαςraquo είναιτο microόνιmicroο microότο τους

Πολλοί απλοί άνθρωποι και εκπρόσωποι κάποιων οργανώσεωνζητούν τη microαταίωσή του από σεβασmicroό στους τρεις νεκρούς για συ-microπαράσταση στους δεκάδες τραυmicroατισmicroένους και στους πενήνταάνεργους Να microεταφερθεί χρονικά λένε κάποιοι άλλοι ή να microαταιω-θεί ούτε λόγος αφού την ηmicroεροmicroηνία διεξαγωγής του δεν την απο-φασίζει ο ∆ήmicroος αλλά το Γρηγοριανό ηmicroερολόγιο

Οι απόψεις των microη θρησκευόmicroενων διίστανται Οι επικεφαλής τηςπόλης αν και εmicroφανίζονται συντετριmicromicroένοι από το χαmicroό των τριώνσυmicroπολιτών microας δηλώνουν πως laquoη ζωή συνεχίζεταιraquo Μάλιστα ο ∆ή-microαρχος microε πρόφαση την ανάγκη των ανθρώπων να ξεχάσουν και ναξεδώσουν ούτε που το συζήτησε laquoΟ κόσmicroος πρέπει να ξεχάσει καινα ξεσκάσειraquo είπε επιγραmicromicroατικά Κάποιοι πιο ειλικρινείς εκπρόσω-ποι των εmicroπόρων και των ξενοδόχων microίλησαν για την οικονοmicroικήανάσα που περιmicroένει η πόλη το τελευταίο τριήmicroερο της Αποκριάς

Όπως κάθε χρόνο ιδιαίτερα τα τελευταία τρία που η Ελλάδα κα-τέφυγε στο ∆ΝΤ οι Αποκριές δίνουν στον εmicroπορικό κόσmicroο microια τριή-microερη ανάσα Και το θέmicroα που άνοιξε δείχνει πώς ακριβώς θα κλείσειΤο συνόψισε ο ίδιος ο ∆ήmicroαρχος laquoΑπό τη microια η ανεξάρτητη δικαιο-σύνη η Πυροσβεστική και η Aστυνοmicroία διενεργούν έρευνες ώστε οιυπεύθυνοι αν υπάρχουν να τιmicroωρηθούν Και από την άλλη η ζωήτης πόλης και βέβαια το Καρναβάλι της συνεχίζονται κανονικάraquo

Οι κηδείες των τριών θυmicroάτων έγιναν microαζί σήmicroερα απόγευmicroα Πα-ρασκευής 15 Μαρτίου του 2013 στις πέντε η ώρα στον Mητροπολι-τικό ναό microε δαπάνη της πολιτείας Χοροστάτησε ο microητροπολίτης Ιε-ρόθεος microε όλους τους αρχιmicroανδρίτες και πρωτοσύγκελους της Mητρό-πολης Παρέστησαν ακόmicroη όλες οι τοπικές Αρχές ΠεριφερειάρχηςNοmicroάρχης ∆ήmicroαρχος νοmicroαρχιακοί και δηmicroοτικοί σύmicroβουλοι Ο επι-κήδειος που εκφώνησε ο microητροπολίτης ήταν κάπως διαφορετικός απότις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη Απέφυγε να καταφερθεί κατά

34

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35

των επικείmicroενων καρναβαλικών εκδηλώσεων της Κυριακής ευθυγραmicro-microιζόmicroενος microε τη θέληση του ∆ηmicroάρχου και του εmicroπορικού κόσmicroου Πε-ριορίστηκε microόνο στο laquoο Θεός microάς προειδοποίησεraquo και ο νοών νοείτω

Όταν κατά τις επτά επιστρέψαmicroε στα στενάχωρα γραφεία τηςεφηmicroερίδας ήmicroασταν αληθινά συντρετριmicromicroένοι Αmicroίλητοι κοιτούσαmicroεο ένας τον άλλο Κάποιοι έσκυψαν στα χαρτιά τους άλλοι άναψαντσιγάρο Θυmicroάmicroαι πως καθόmicroουν στο microικρό microου γραφείο και microισοκά-πνιζα το αγαπηmicroένο microου τσιmicroπούκι που σπάνια ανάβω Εκείνες τιςώρες η ψυχή microου είχε microαυρίσει από τους τρεις αδικοχαmicroένους τηςΤετάρτης Είχα σηmicroειώσει τα ονόmicroατά τους στο δηmicroοσιογραφικό microουmicroπλοκ laquoΓιαννούλα Τσούκαλη 37 Νικολάκης Τσούκαλης 8 και Λέ-να Καλαϊντζίδη 16 Ποδοπατήθηκαν και στη συνέχεια απανθρακώ-θηκανraquo Κοιτούσα τα γραmicromicroένα ονόmicroατα κι έκανα διάφορες σκέψεις37 8 16 άθροισmicroα 61 χρόνια Εξήντα ένα ζωντανά χρόνια σβήστη-καν εξολοκλήρου Xάθηκε κάθε πνοή ζωής τριών ανθρώπων

Ενώ έκανα τέτοιες πεισιθάνατες σκέψεις εmicroφανίστηκε microπροστάmicroου ο Πέτρος Χαϊκάλης Μύριζε αλκοόλ αλλά σκέφτηκα εκτός πουήταν βράδυ το επέτρεπε και η περίσταση Ο Πέτρος στάθηκε όρ-θιος microπροστά microου κρατώντας στα χέρια του τα φύλλα των τοπικώνεφηmicroερίδων ∆είχνοντάς microου τα πρωτοσέλιδα όλα αφιερωmicroένα στηντραγωδία microου είπε

ndash Λαοκράτη τι λες γιrsquo αυτάndash Τι πράγmicroα ρώτησα ξαφνιασmicroένοςndash Η πρώτη σου microεγάλη έρευνα είπε πετώντας πάνω στο γραφείο

microου τις εφηmicroερίδες Ξαφνιάστηκα πολύ τι ήταν αυτό που microου ζητούσε Αφού είχα ήδη

ξεκινήσει να ασχολούmicroαι microε τους πρόσφυγες ndash Μα Πέτρο αφού ασχολούmicroαι microε ψιθύρισαndash Άσε τους πρόσφυγες Μαζί τους θα ασχολούmicroαστε όταν υπάρ-

χουν γεγονότα Εκεί που βρίσκονται και όσο δεν υπάρχουν γεγονότακαλό είναι να τους αφήνουmicroε στην ησυχία τους

35