ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁÓÔÏÕÓÁÉÙÍÅÓ

ÕÐÏÕÑÃÅÉÏ ÐÏËÉÔÉÓÌÏÕ28Ç ÅÖÏÑÅÉÁ ÂÕÆÁÍÔÉÍÙÍ ÁÑ×ÁÉÏÔÇÔÙÍÄÇÌÏÓ ÓÏÕÄÁÓ

2

×ÁÍÉÁ ÌÁÉÏÓ 2007

Ï ÊÏËÐÏÓ ÔÇÓÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁÓÔÏÕÓ ÁÉÙÍÅÓ

Ïêüëðïò ôçò Óïýäáò, óôá âüñåéá ðáñÜ-ëéá ôïõ óçìåñéíïý íïìïý ×áíßùí,ó÷çìáôßæåôáé áðü ôïí êõñßùò êïñìüôçò ÊñÞôçò êáé ôï áêñùôÞñéï ÌåëÝ-÷á, Þ ÁêñùôÞñé. Ç ãåùöõóéêÞ ôïõäéáìüñöùóç, ï ðñïóáíáôïëéóìüò

ôïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôï ìÝãåèüò êáé ôï åðáñêÝò âÜèïò ôïõ,ôïí êáèéóôïýí Ýíá áóöáëÝò ëéìÜíé ãéá üëï ôï ÷ñüíï. Ç ãå-ùãñáöéêÞ ôïõ èÝóç óôï êÝíôñï ôçò áíáôïëéêÞò Ìåóïãåßïõ,ðÜíù óôïõò ðáíÜñ÷áéïõò èáëÜóóéïõò äñüìïõò, ôïõ äßäïõíìéá îå÷ùñéóôÞ óôñáôçãéêÞ óçìáóßá, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñï-

ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓ ÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁ ÓÔÏÕÓ ÁÉÙÍÅÓ

3

êáëåß ôï Ýíôïíï åíäéáöÝñïí áðü ôçí áñ÷áéüôçôá ìÝ÷ñé óÞìå-ñá. Óôïí Êüëðï ôçò Óïýäáò Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß óôï ìáêñýáõôü äéÜóôçìá ðïëýðëïêá áìõíôéêÜ óõóôÞìáôá, ðïõ åðéâå-âáéþíïõí ôï áìåßùôï åíäéáöÝñïí ôùí êáôÜ êáéñïýò êñáôïý-íôùí ãéá ôï ÷þñï.

Ïêüëðïò ôçò Óïýäáò Ý÷åé ó÷Þìá åðßìçêåò ìå ìÝãéóôïìÞêïò 8 ÷éëéüìåôñá êáé ðëÜôïò óôçí åßóïäï 2600ìÝôñá, ðïõ ðåñéïñßæåôáé óôá 1500 áðü ôçí ýðáñîç

äõï âñá÷ïíçóßäùí óôç âüñåéá ðëåõñÜ ôïõ. Óôïí áâáèÞ, áì-ìþäç ìõ÷ü ôïõ êáôáëÞãåé ï ÷åßìáññïò Ìïñþíçò êáé óôéòìáêñÝò ðëåõñÝò äéáìïñöþíïíôáé ïñìßóêïé, êáôÜëëçëïé ãéááãêõñïâüëéá, üðùò ôçò Áãßáò Ìáñßíáò, ôï ËéìéïíÜñé ôçòÃñéÜò áðü ôç íüôéá ðëåõñÜ êáé ôïõ ÁóðáëáèÝá, ôçò Ëßìíçòáðü ôç âüñåéá, åíþ Ýîù áðü ôïí Êüëðï õðÜñ÷ïõí áêüìç ïéüñìïé ËïõôñÜêé êáé ÌáñÜèé, êáèþò êáé ìéá áêüìç âñá÷ï-íçóßäá ìå ôï üíïìá ÐáëéÜ Óïýäá, Þ ÌáñÜèé. Êáé áðü ôéòäõï ðëåõñÝò ôïõ êüëðïõ ôï Ýäáöïò åßíáé çìéïñåéíü. Áðü ôçíüôéá ðëåõñÜ, óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Áðïêïñþíïõ êáé áíáôïëé-êÜ ôïõ êüëðïõ, äéáìïñöþíåôáé ç ìåãÜëç áììþäçò ðáñáëßáôùí Êáëõâþí ìå ôñåéò ìéêñïýò ðïôáìïýò, ðïõ áðïôåëåß óõ-íÝ÷åéá ìéáò åîáéñåôéêÜ åýöïñçò åíäï÷þñáò.ÊáôÜ ôçí áñ÷áéüôçôá óçìáíôéêü ñüëï óôçí åõñýôåñç ðåñéï-÷Þ Ýðáéîå ç ðüëç ôçò ÁðôÝñáò, ãíùóôÞ Þäç áðü ðÞëéíåò ðé-íáêßäåò ôçò Êíùóïý ùò A-pa-ta-w-a. Ôï üíïìÜ ôçò öáß-íåôáé üôé óõíäÝåôáé ìå ôç èåÜ ¢ñôåìé ÁðôÝñá. Óýìöùíá ìå ôçÌõèïëïãßá, üðùò áíáöÝñåé ï ÓôÝöáíïò ï ÂõæÜíôéïò, ïé

Ìïýóåò êáé ïé ÓåéñÞíåòðñáãìáôïðïßçóáí ìïõóé-êïýò áãþíåò "åí ôù Ìïõ-óåßù, ðëçóßïí ôçò ðüëåùòêáé ôçò èáëÜôôçò", äçëáäÞóôïí êüëðï ôçò Óïýäáò.ÌåôÜ áðü ôçí Þôôá ôïõò, ïéÓåéñÞíåò "äõóöïñïýóáé ôáðôåñÜ ôùí þìùí áðÝâáëïí,êáé ëåõêáß ãåíüìåíáé åéòèÜëáóóáí åíÝâáëïí åáõ-ôÜò, üèåí ç ðüëéò ¢ðôåñá,áé äå ðëçóßïí íÞóïé Ëåõ-êáß". Ïé ìéêñÝò íçóßäåòáðü õðüëåõêï ìáñãáúêüáóâåóôüëéèï èõìßæïõí ìÝ-

÷ñé óÞìåñá ôïí áñ÷áßï ìýèï.

ÇÁðôÝñá Þôáí êôéóìÝíç ðÜ-íù óå Ýíá ìéêñü ïñïðÝäéïóå Ýíá ýøùìá áðÝíáíôé

áðü ôç íçóßäá. ÁíáöÝñïíôáé ùò åðß-íåéÜ ôçò ç ðüëç Êßóáìïò áðü ôç íü-

ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓ ÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁ ÓÔÏÕÓ ÁÉÙÍÅÓ

4

5

ôéá ðëåõñÜ, ðéèáíþò óôçí ðáñáëßá ôùí Êáëõ-âþí êáé ç Ìéíþá áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõÁêñùôçñßïõ, üðïõ ôï óçìåñéíü ÌáñÜèé.Ç ÁðôÝñá ãíþñéóå ìåãÜëç áíÜðôõîç áðüôá ÃåùìåôñéêÜ ÷ñüíéá ìÝ÷ñé êáé ôçí êáôÜ-êôçóç ôçò ÊñÞôçò áðü ôïõò ¢ñáâåò, êáèþòÞôáí êôéóìÝíç óå áóöáëÞ ÷þñï, Ýëåã÷å ôïìïíáäéêü ëéìÜíé ôçò ðåñéï÷Þò êáé ôïí êå-íôñéêü äñüìï, ðïõ ïäçãïýóå óôá äõôéêüôå-ñá ôïõ íçóéïý. Ç ÁðôÝñá ãíþñéóå ìåãÜëç áê-ìÞ êáôÜ ôá åëëçíéóôéêÜ ÷ñüíéá êáé óõíÝ÷éóå íá áêìÜ-æåé êáé êáôÜ ôç Ñùìáéïêñáôßá. Ç ðüëç öáßíåôáé üôé ðáýåé íáõðÜñ÷åé åîáéôßáò ôùí áñáâéêþí åðéäñïìþí, ðïõ áëëÜæïõíãåíéêüôåñá ôçí êáôÜóôáóç óôá ðáñÜëéá ôçò ÊñÞôçò. Áðü ôçíåðï÷Þ áõôÞ õðÜñ÷åé êáé ôï üíïìá Óïýäá, ðïõ Ý÷åé ëáôéíéêÞñßæá (sudes-sudis=ðÜóóáëïò).

Ïé ðëçñïöïñßåò ìáò ãéá ôç Óïýäá êáôÜ ôçí Áñáâï-êñáôßá êáé ôç äåýôåñç ÂõæáíôéíÞ ðåñßïäï ôçò ÊñÞ-ôçò åßíáé ðåñéïñéóìÝíåò. Ç åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò

ÁðôÝñáò ðáñá÷ùñÞèçêå óôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áéþíá óôç ÌïíÞôçò ÐÜôìïõ, ç ïðïßá ßäñõóå åêåß ôï óçìáíôéêüôåñü ôçò ìåôü-÷é. Ìå ôçí ðáñá÷þñçóç ôçò ÊñÞôçò óôïõò Âåíåôïýò êáé ôéò

ðñïóðÜèåéÝò ôïõò íá åðéêñáôÞóïõí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ13ïõ áéþíá, ï êüëðïò ôçò Óïýäáò áíáöÝñåôáé ùò ÷þñïò äéá-êßíçóçò ôùí áíôéìá÷üìåíùí óôüëùí. Ïé áñ÷åéáêÝò ðçãÝò áíá-öÝñïõí ìéá ðéèáíÞ ðñþôç ï÷ýñùóç ôïõ íçóéïý ãýñù óôá1230, ÷ùñßò ùóôüóï íá åßíáé óáöÝò ôé áêñéâþò Ýãéíå. Ï öëù-ñåíôéíüò ìïíá÷üò C. Buondelmondi, ðïõ åðéóêÝöèçêå ôçíðåñéï÷Þ êáôÜ ôï 1415 áíáöÝñåé ôçí ýðáñîç áëõêþí óôï ìõ-÷ü ôïõ êüëðïõ ôçò Óïýäáò êáé ìéáò ìïíÞò ôïõ Áãßïõ Íéêï-ëÜïõ ìå Áõãïõóôéíéáíïýò åñçìßôåò ðÜíù óôï íçóß, ðïõ ïíï-ìÜæåôáé åîáéôßáò ôïõò "Isoloto dei Frati" (íçóß ôùí áäåëöþí),Þ ÖñáñïíÞóé. Ïé áëõêÝò, ðïõ êáôÜ ôéò âõæáíôéíÝò ðçãÝò ðá-ñÜãïõí ôï "÷éïíþäåò êáé á÷íþäåò Üëáò" ôçò ÊñÞôçò, óôá

÷ñüíéá ôçò âåíåôï-êñáôßáò åíïéêéáæü-ôáí óå éäéþôåò êáéðáñÜãïõí ìÝ÷ñé110.000 ìïõæïý-ñéá ôï ÷ñüíï.

ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓ ÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁ ÓÔÏÕÓ ÁÉÙÍÅÓ

6

Ê áèþò ðñï÷ùñåß ï 16ïò áéþíáò êáé ïé Ôïýñêïé åðå-êôåßíïíôáé óõíå÷þò óôï ÷þñï ôçò áíáôïëéêÞò Ìåóï-ãåßïõ, åßíáé öáíåñü üôé ç ÊñÞôç èá åßíáé Ýíáò áðü

ôïõò êýñéïõò óôü÷ïõò. Ç Âåíåôßá áó÷ïëåßôáé äéáñêþò ìå ôçíï÷ýñùóç ôùí ðüëåùí êáé Üëëùí óôñáôçãéêþí óçìåßùí ôïõ íç-óéïý, óýìöùíá ìå ôéò óýã÷ñïíåò áñ÷Ýò ôïõ ðñïìá÷ùíéêïý óõ-óôÞìáôïò. Áðü ôï 1520 ó÷åäéÜæåôáé ìåôáîý Üëëùí êáé ç ï÷ýñù-óç ôçò íçóßäáò ôçò Óïýäáò. Ôï 1538 ï ðåéñáôÞò ×áúñåíôßíÌðáñìðáñüóóá áðïâéâÜæåôáé óôç Óïýäá êáßåé êáé ëåçëáôåßôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Áðïêïñþíïõ, ðñÜîç ðïõ åðáíáëáìâÜíåôáé ôï1571 áðü ôï ÌðåçëÝñìðåç ôïõ Áëãåñßïõ Ïõëïýôæ ÁëÞ. Ôïãåãïíüò õðï÷ñåþíåé ôçí êõâÝñíçóç íá ðñï÷ùñÞóåé óå ÜìåóåòåíÝñãåéåò. Áðü ôéò ðñïôÜóåéò ï÷ýñùóçò ôïõ íçóéïý ðïõ õðÞñ-÷áí, åðéëÝãåôáé áõôÞ ôïõ Latino Orsini, ðïõ åðéâëÝðåé êáé ôçíðñþôç öÜóç ôïõ Ýñãïõ. Áðïöáóßæåôáé íá ï÷õñùèåß ç íçóßäá

êáé íá êáôáóêåõáóôåß óôçí áðÝ-íáíôé ðëåõñÜ Ýíáò õðïâñý÷éïòìþëïò , ç Porporella.

Ïé åñãáóßåò áñ÷ßæïõíôï 1572 ðÜíù óå ó÷Ý-äéá êáé ìå ôçí åðßâëå-

øç ôïõ óôñáôéùôéêïý äéïéêçôÞôçò ÊñÞôçò Latino Orsini êáéïëïêëçñþèçêáí ôï 1583. Ôïôåß÷ïò ðåñéÝâáëå ïëüêëçñç ôçíåðéöÜíåéá ôïõ íçóéïý. Óôç âü-ñåéïäõôéêÞ ðëåõñÜ ïé çìéðñï-ìá÷þíåò Venier êáé Orsino

7

ðñïóôáôåýïõí ôçí êåíôñéêÞ ðýëç êáé ìáæß ìå ôïõò âïñåéïáíá-ôïëéêïýò ðñïìá÷þíåò Michiel êáé Martinengo êÜëõðôáí áðüôçí Üìõíá ôçò íçóßäáò áðü ôçí ðëåõñÜ ôçò áêôÞò ôïõ Áêñù-ôçñßïõ. Ôçí Üìõíá ôçò âüñåéáò ðëåõñÜò êÜëõðôå êáé ï åðé-ðñïìá÷þíáò Mocenigo, ðïõ åßíáé êáé ôï õøçëüôåñï óçìåßïôçò íçóßäáò. Óôç èÝóç áõôÞ Þôáí êáé ôï äéïéêçôÞñéï, êáèþòêáé ï ìåãÜëïò êáèåäñéêüò íáüò ôïõ Åõáããåëéóìïý (óÞìåñá¢ãéïò Íéêüëáïò), ðïõ óþæåôáé óå êáëÞ êáôÜóôáóç. Ôï êýñéïùóôüóï áìõíôéêü Ýñãï ôïõ íçóéïý Þôáí ï çìéêõêëéêüò ðñï-ìá÷þíáò Mezzaluna (çìéóÝëçíïò), Þ Linguetta (ìéêñÞ ãëþó-óá) ìå ôéò êáíïíéïèõñßäåò ôïõ óôç íüôéá ðëåõñÜ, ðïõ ðáñå-ìðüäéæå ôçí åßóïäï ôùí ðëïßùí óôï ëéìÜíé. Óôçí áðÝíáíôéáêôÞ êÜôù áðü ôï ýøùìá Ðïäïìïýñé êáôáóêåõÜóôçêå Ýíáòýöáëïò ìþëïò, ç Porporella, ðïõ åîáíÜãêáæå ôá ðëïßá íáðñïóåããßæïõí óôá ðõñÜ ôùí ðõñïâüëùí ôïõ íçóéïý. Óôïåóùôåñéêü ôïõ öñïõñßïõ óþæïíôáé óå êáôÜóôáóç åñåéðßïõ,áðïèÞêåò ðïëåìïöïäßùí, êáôáëýìáôá óôñáôéùôþí, íáþí, êá-ôïéêéþí. Ç ôñïöïäïóßá óå íåñü ãéíüôáí áðü ìåãÜëåò õðüãåéåòäåîáìåíÝò êáé ðçãÜäéá, ðïõ õðÜñ÷ïõí äéáóêïñðéóìÝíá óôï

ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓ ÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁ ÓÔÏÕÓ ÁÉÙÍÅÓ

9

÷þñï. Óå ðïëëÜ óçìåßá äéáêñßíïíôáé ôá åñåßðéá ôùí ðñü÷åé-ñùí êôéóìÜôùí, ðïõ óôÝãáæáí ôï ðëÞèïò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçòìáêñÜò ðïëéïñêßáò. Ãéá ôç óçìáóßá ôïõ êáé ôçí ðëçñüôçôáôùí ï÷õñùìáôéêþí Ýñãùí ç íçóßäá ïíïìÜóôçêå áðü ôïõòÂåíåôïýò ï "Ïöèáëìüò ôïõ Âáóéëåßïõ".

Ôï óýóôçìá ï÷ýñùóçò ôïõ êüëðïõ ôçò Óïýäáò åíéó÷ý-èçêå, êáèþò ðñï÷ùñïýóå ï 17ïò áéþíáò ìå ôï ó÷åäéá-óìü êáé ôçí Ýíáñîç õëïðïßçóçò óõìðëçñùìáôéêþí Ýñ-

ãùí óå åðßêáéñåò èÝóåéò. Äéáíïß÷ôçêå ôï óôüìéï ôçò ìéêñÞò ëß-ìíçò áðÝíáíôé êáé ìåôáôñÜðçêå óå áóöáëÝò êáôáöýãéï ôùíðëïßùí êáôÜ ôï ÷åéìþíá, ôï Porto Novo, üðùò ïíïìÜóôçêå, Üñ-÷éóå ç êáôáóêåõÞ åíüò áêüìç öñïõñßïõ óôç íçóßäá ÐáëéÜ Óïý-äá, Þ ÌáñÜèé êáé ó÷åäéÜóôçêå ç êáôáóêåõÞ äõï áêüìç öñïõ-ñßùí óôç èÝóç Êáëüãåñïò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ Áêñùôçñßïõ êáéÐïäïìïýñé (óçìåñéíü ÊáëÜìé) áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ Áðïêïñþ-íïõ. Ôá äõï ôåëåõôáßá ï÷õñÜ êáôáóêåõÜóôçêáí ôåëéêÜ áñãüôå-ñá áðü ôïõò Ôïýñêïõòãéá íá åëÝã÷ïõí ôç íçóßäááðü ôçí îçñÜ.

Ôï 1645 ôá ×áíéÜìåôÜ áðü óýíôï-ìç ðïëéïñêßá ðÝ-

öôïõí óôá ÷Ýñéá ôùíÔïýñêùí êáé ôï 1669ïëïêëçñþíåôáé ç êáôÜêôçóç ôçò ÊñÞôçò. Ç Âåíåôßá óõíèçêï-ëïãåß ìå ôïí üñï íá äéáôçñÞóåé ôéò ï÷õñùìÝíåò íçóßäåò Ãñáì-âïýóá, Óïýäá êáé Óðéíáëüãêá. Ç Óïýäá èá áðïôåëÝóåé ðëÝïíôçí Ýäñá ôùí Âåíåôþí óôçí ÊñÞôç. Ç åíéó÷õìÝíç öñïõñÜ êáéïé íôüðéïé åðáíáóôÜôåò ìå ôéò ïéêïãÝ-íåéÝò ôïõò èá æÞóïõí êÜ-ôù áðü åîáéñåôéêÜ äýóêïëåò óõíèÞêåò ãéá Ýíá ìåãÜëï äéÜóôç-ìá ðÜíù óôç íçóßäá, ðáñåíï÷ëþíôáò ôïõò íÝïõò êáôáêôçôÝòìå ôéò áíÜëïãåò óõíÝðåéåò. ÊáôÜ ôïí ôåëåõôáßï âåíåôïôïõñêéêüðüëåìï ôï öñïýñéï ôçò Óïýäáò áíôéóôÜèçêå çñùúêÜ ãéá 72çìÝñåò ãéá íá ðáñáäïèåß óôéò 27 Óåðôåìâñßïõ ôïõ 1715 óôïõòÔïýñêïõò, áöïý äåí õðÞñ÷å ðëÝïí êáìéÜ åëðßäá.ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò ôï ëéìÜíé ôçò Óïýäáò åîá-êïëïýèçóå íá ðñïóöÝñåé ôçò õðçñåóßåò ôïõ óôïõò íÝïõò êõñé-Üñ÷ïõò ôçò ÊñÞôçò. ¸ãéíå ðïëåìéêüò íáýóôáèìïò, ìüíéìï áãêõ-ñïâüëéï êáé óôáèìüò áíåöïäéáóìïý ôïõ Ïèùìáíéêïý óôüëïõ.

10

ÌåôÜ ôçí Ýêñçîç ôçò ÅëëçíéêÞò åðáíÜóôáóçò ôïõ 1821 õðÞñîåèÝáôñï ðïëåìéêþí åðé÷åéñÞóåùí ìåôáîý ÅëëÞíùí êáé Ôïýñêùí.

Ôï 1867 óôáð ë á ß ó é áåíüò ðñï-

ãñÜììáôïò åëÝã÷ïõôçò ÊñÞôçò áðü Ýíáäßêôõï öñïõñßùí,êáôáóêåõÜóôçêåáðü ôï ×ïõóåúíÁâíÞ ðáóÜ óôç âï-

ñåéïáíáôïëéêÞ ðëåõñÜ ôïõ õøþìáôïò ôçò ÁðôÝñáò Ýíá áêü-ìç öñïýñéï, ðïõ åßíáé ãíùóôü ùò ï Êïýëåò ôïõ Óïýìðáóç(Ëï÷ßá). ÁðÝíáíôé áðü ôç íçóßäá ôçò Óïýäáò, óôï ÊáëÜìé, ïÑåïýö ðáóÜò, åðåêôåßíïíôáò ôéò õðÜñ÷ïõóåò áðü ôï 1646ôïõñêéêÝò ï÷õñþóåéò, êáôáóêåýáóå ôï 1870 Ýíá ìåãÜëïöñïýñéï, ðïõ ìå ôá óýã÷ñïíá ãåñìáíéêÜ ðõñïâüëá ôïõ åðé-ôçñïýóå ôçí åßóïäï ôïõ ëéìáíéïý ôçò Óïýäáò. Ôï öñïýñéï

ïíïìÜóôçêå Éôæåäßí ðñïò ôéìÞ ôïõ äéáäü÷ïõ ôïõ Ïèùìáíé-êïý èñüíïõ. ÊïíôÜ óôï ìõ÷ü ôïõ êüëðïõ ïñãáíþèçêå ï ìå-ãÜëïò Íáýóôáèìïò ôçò Ìåóïãåßïõ, ðïëëÜ áðü ôá êôÞñéá ôïõïðïßïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôï óçìåñéíü Íáýóôáèìï ôïõÅëëçíéêïý Íáõôéêïý. ÊïíôÜ áíáðôý÷èçêå ï ïéêéóìüòÔïýæëá (áëõêÝò), Þ ÁæéæéÝ, ðïõ áðïéêßóôçêå áðü ôïõò Ìïõ-óïõëìÜíïõò êáôïßêïõò ôçò íçóßäáò Óïýäá êáé áðïôÝëåóå ôïíðõñÞíá ôçò óçìåñéíÞò ðüëçò Óïýäá. Óôá ÷ñüíéá ôçò Êñçôé-

ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓ ÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁ ÓÔÏÕÓ ÁÉÙÍÅÓ

êÞò Ðïëéôåßáò ôï ëéìÜíé ôçò Óïýäáò õðÞñîå ôï ìüíéìï áãêõ-ñïâüëéï ôùí óôüëùí ôùí ÌåãÜëùí ÄõíÜìåùí , ðïõ åß÷áíõðü ôçí êçäåìïíßá ôïõò ôï çìéáõôüíïìï êñáôßäéï. Óôç Óïý-äá Ýãéíå ç ìåãáëïðñåðÞò õðïäï÷Þ ôïõ ÁñìïóôÞ ôçò Êñçôé-êÞò Ðïëéôåßáò ðñßãêçðá Ãåùñãßïõ ôï 1898. ÔÝëïò ðÜíù óôçíçóßäá ôçò Óïýäáò ðáß÷ôçêå ç ôåëåõôáßá ðñÜîç ôçò ôïõñêé-êÞò ðáñïõóßáò óôçí ÊñÞôç ìå ôçí õðïóôïëÞ ôçò óçìáßáò,ðïõ äÞëùíå ôçí åðéêõñéáñ÷ßá ôïõ ÓïõëôÜíïõ óôçí ÊñÞôçóôéò 14 Öåâñïõáñßïõ 1913 êáé ôçí ýøùóç ôçò ÅëëçíéêÞò.

ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ Äåýôåñïõ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝ-ìïõ ôï ëéìÜíé ôçò Óïýäáò äéáôÞñçóå ôç ìåãÜëçóôñáôçãéêÞ ôïõ óçìáóßá êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ôüóï

áðü ôïõò Ãåñìáíïýò, üóï êáé áðü ôéò Óõììá÷éêÝò äõíÜìåéò.Ïé Ãåñìáíïß öñüíôéóáí íá ðñïóèÝóïõí ôá äéêÜ ôïõò ï÷õ-ñùìáôéêÜ Ýñãá óôá Þäç õöéóôÜìåíá óôéò ðåñéï÷Ýò ôïõ Íáõ-óôÜèìïõ, ôçò ÌáëÜîáò, ôïõ ÂëçôÝ êáé ôïõ Áñùíßïõ. ÏÝëåã÷ïò ôçò åéóüäïõ óôï ëéìÜíé ãéíüôáí áðü õðüóêáöåò êá-ôáóêåõÝò óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Êüêêéíïõ ×ùñéïý, üðïõ õðÞñ-

÷áí ìåãÜëá ðõñïâüëá êáé áðïèÞêåò ðõñïìá÷éêþí. Ëßãï ìå-ôÜ ôç ÃåñìáíéêÞ Êáôï÷Þ åãêáôáóôÜèçêå êáé ðÜëé ï Åëëçíé-êüò Íáýóôáèìïò óôá ðáëéÜ êôÞñéá êáé åîáêïëïõèåß íá áðï-ôåëåß ìéá éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ ìïíÜäá ôïõ Óôüëïõ. Óôçí ðå-ñéï÷Þ ôïõ êüëðïõ ôçò Óïýäáò õðÜñ÷ïõí åðßóçò óýã÷ñïíåòðïëåìéêÝò åãêáôáóôÜóåéò ôùí Áìåñéêáíéêþí êáé ÍáôïúêþíäõíÜìåùí, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí éäéáßôåñçò óôñáôçãéêÞòóçìáóßáò êüëðï ãéá ôéò óçìåñéíÝò ôïõò äñáóôçñéüôçôåò.

ÔÏ ËÉÌÁÍÉ ÔÇÓÓÏÕÄÁÓ ÌÅÓÁÓÔÏÕÓÁÉÙÍÅÓÕÐÏÕÑÃÅÉÏ ÐÏËÉÔÉÓÌÏÕ28Ç ÅÖÏÑÅÉÁ ÂÕÆÁÍÔÉÍÙÍ ÁÑ×ÁÉÏÔÇÔÙÍÄÇÌÏÓ ÓÏÕÄÁÓ

ÐÐëëççññïïööïïññßßååòò:: Õðïõñãåßï Ðïëéôéóìïý - 28ç Åöïñåßá Âõæáíôéíþí Áñ÷áéïôÞôùíÓïõñìåëÞ 24, 73100 - ×áíéÜ ÊñÞôçòÔçë: 28210 53033, Fax: 2821056118

ÊÊååßßììååííáá:: ÁíäñéáíÜêçò Ìé÷Üëçò, Áñ÷áéïëüãïòÅÅððééììÝÝëëååééáá:: ØáñÜêçò Êþóôáò, Áñ÷áéïëüãïòÊÊááëëëëééôôåå÷÷ííééêêÞÞ ååððééììÝÝëëååééáá:: ÓéãáíÜêçò Ãéþñãïò, ÓõíôçñçôÞò Áñ÷/ôùíÓÓ÷÷ååääééááóóììüüòò ååííôôýýððïïõõ:: A. ÊïõâáñéôÜêçòÖÖùùôôïïããññááöößßååòò:: ÔïìáæéíÜêçò Ä., Ñïýìåëçò È., ÓôáõñïõëÜêçò Á.ÁÁååññïïööùùôôïïããññááöößßáá:: ÌáñìáôÜêçò Ê.ÅÅêêôôýýððùùóóçç:: ÃñáöéêÝò ÔÝ÷íåò ÃåùñâáóÜêçò - 28210 92482

ÉÉääééááßßôôååññååòò ååõõ÷÷ááññééóóôôßßååòò ðñÝðåé íá áðïäïèïýí ðñïò ôç Äéïßêçóç ôïõ ÍáõóôÜèìïõ ÊñÞôçòãéá ôçí áìÝñéóôç óõìðáñÜóôáóç êáé âïÞèåéá ôïõ.

H Ýêäïóç ôïõ öõëëáäßïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü ôï ÄÞìï Óïýäáò