1

ค าอธบายกฎหมายวาดวย

ละเมด

(Torts Liability)

(1) บทนา

(2) ละเมดทเกดจากการกระทาโดยไมชอบของตนเอง

(3) ละเมดทเกดจากการกระทาของผอน

(4) ละเมดทเกดจากทรพยสงของหรอสตวเลยง

(5) ขอตอสของจาเลยในคดละเมด

(6) คาสนไหมทดแทน

2

บทท 1

บทน า

(1) เคาโครงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (Civil and Commercial Code) คอ

กฎหมายทบญญตถงความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชนในเรองทางแพงและทาง

พาณชย

ทางแพง หมายถง บทบญญตทกาหนดถงสถานะบคคล (Law of

person) ไดแก ลกษณะบคคล ลกษณะครอบครว ลกษณะมรดก

(1) ลกษณะบคคล กฎหมายไดบญญตรบรองสถานภาพของบคคล

(บคคลธรรมดา และนตบคคล) สทธ หนาท และความสามารถของบคคล ในฐานะของ

ประธานและกรรมแหงกฎหมาย

(2) ลกษณะครอบครว กฎหมายไดบญญตรบรองสถานภาพของการ

เรมตนของการสรางครอบครว ความสมพนธระหวางสามและภรยา ความสมพนธ

ระหวางบดามารดากบบตร

(3) ลกษณะมรดก กฎหมายไดบญญตรบรองถงสทธในทางทรพยสนของ

ทายาทในการสบตอจากเจามรดก

ทางพาณชย หมายถง บทบญญตทกาหนดถงทรพยซงเปนวตถแหงสทธ

สทธเรยกรอง ทบคคลแตละบคคลพงมสทธและหนาทระหวางกน

1.1.1 ทรพยสน

1.1.2 หน

1.1.3 ทรพยสทธ

1.1.4 บคคลสทธ

(2) บอเกดแหงหน (มลแหงหน)

2.1 นตกรรม สญญา เอกเทศสญญา

2.2 ละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (นตเหต)

2.3 กฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ

2.1 นตกรรม หมายถง การใด ๆ อนทาลงโดยชอบดวยกฎหมาย และดวย

ใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคล เพอจะกอเปลยนแปลง

โอน สงวน หรอระงบซงสทธ (มาตรา 149)

3

คาวา “นตกรรม” ยอมมนยอยในตววาหมายถง การกระทา (กรรม) ทม

ผลบงคบไดตามกฎหมาย (นต) และยอมหมายรวมถงสญญาดวย เพราะสญญาเปน

นตกรรมหลายฝาย (ตงแตสองฝายขนไป) ทเกดจากการแสดงเจตนา (คาเสนอและ

คาสนองถกตองตรงกน) ของคสญญา

ความหมายของนตกรรมไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 149 “นตกรรม หมายความวา การใด ๆ อนท าลงโดยชอบดวย

กฎหมายและดวยใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคลเพอ

กอ เปลยนแปลง โอน สงวนหรอระงบซงสทธ”

จากบทบญญตขางตน การกระทาใดจะถอวาเปนนตกรรมตองเขา

องคประกอบดงตอไปน

1. ตองเปนการกระทาทไมขดตอกฎหมาย

2. ตองเปนการกระทาโดยสมครใจ

3. ตองเปนการกระทาทมความประสงคจะสรางความผกพนระหวางบคคล

4. ตองเปนการกระทาทกอใหเกด “ความเคลอนไหวแหงสทธ”

1. ตองเปนการกระท าทไมขดตอกฎหมาย หมายความวา นตกรรมเปน

การแสดงเจตนาของบคคล ซงกฎหมายรบรองวาบคคลทกคนยอมมสทธแสดงเจตนา

ไดอยางอสระ (Free Will) ซงเรยกวา “ความศกดสทธแหงการแสดงเจตนา ” หรอ

“สญญาตองเปนสญญา ” แตเชนเดยวกนการแสดงเจตนาของบคคลทกฎหมาย

ยอมรบตองอยภายใตกตกา (ไมขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของ

ประชาชน) เชน นายกตตตกลงทาสญญาจางนายหมอดใหไปทารายนางสาวป จะเหน

ไดวา เจตนา (ความศกดสทธ) ของนายกตตตองการทารายนางสาวป และการทาราย

รางกายผอนนนยอมถอไดวาขดตอกฎหมาย (ประมวลกฎหมายอาญา) ดงนน แม

นตกรรม

สญญา

นตเหต

นตเหต

4

คสญญามความประสงคตรงกน (ทาราย-คาจาง) แตเมอขดตอกฎหมายโดยชดแจง

นตกรรมนนตกเปนโมฆะ (เสยเปลาไรประโยชน) ตามมาตรา 150

2. ตองเปนการกระท าโดยสมครใจ หมายความวา การแสดงเจตนาของ

คสญญาตองเกดขนเพราะความสมครใจโดยแท มใชตกลงใจ (ใจสมคร)เพราะถกขมข

บงคบ ขเขญ หลอกลวง ขาดสตสมปชญญะ สาคญผด กรณทงหลายทงปวงเหลาน

กฎหมายเรยกรวม ๆ วา “แสดงเจตนาโดยวปรต” พจารณาตามมาตรา 154-171

รไดอยางไรวาบคคลนนแสดงเจตนา รไดวาบคคลนนแสดงเจตนาทการ

กระทาของบคคลนน

กระทาโดยการเคลอนไหวทางกาย เชน นายกตต เขยนหนงสอถงนาย

หมอดขอซอรถยนตของนายหมอด ในราคา 100,000 บาท และนายหมอดทาหนงสอ

ตอบตกลงมา หรอการเดนไปทโรงอาหารชไปทนาเปลา เจาของรานหยบนาเปลามาให

แลวเราจายเงน เปนตน

กระทาโดยการเคลอนไหวทางวาจา เชน บอกกบคนขายวาตองการเปปซ

หนงขวด ถอวาเปนการแสดงเจตนา

การไมกระทา (การนง) เชน นายกตตเดนเขาไปทรานขายเหลา สงเหลา

มาดม บรกรฟงเฉย ๆ ไมตอบอะไรกลบมา ตอมาบรกรนาเหลามาไวทโตะ 1 ชด การ

สนองรบของบรกรโดยการนงนเปนการแสดงเจตนาสนองรบตามปกตประเพณทางการ

แลว (บางตาราใชคาวา “ธรรมเนยมประเพณการคา” หรอ กรณผเชาเชาบานของ

ผใหเชาโดยมกาหนดระยะเวลาเชา 1 ป พอครบกาหนดผเชาไมออกยงคงพกอาศยอย

ทหองเชาตอไปและผใหเชากไมแจงใหผเชายายออก จะเหนไดวาทงสองฝายตางฝาย

ตางนง การนงเชนนกฎหมายถอวาเปนการแสดงเจตนาวาจะอยตอโดยผใหเชากไม

ปฏเสธอะไร สญญาเชามผลโดยปรยาย

3. ตองมความประสงคจะสรางความผกพนระหวางบคคล หมายความ

วา นตกรรมจะตองเปนการกระทาใด ๆ ทผกระทาไดกระทาลงโดยมความประสงคทจะ

กอใหเกดผลในทางกฎหมาย

“ผลในทางกฎหมาย” คอ กอใหเกดสทธและหนาทระหวางคสญญา อน

จะมผลทาใหสามารถฟองรองตอฝายทไมปฏบตตามสญญาได

นายกตตนดนางสาวปเปไปดภาพยนตร ปรากฏวาถงเวลานดหมายนาย

กตตเบยว นางสาวปเปมสทธฟองรองหรอไม กรณนเปนการกระทาหรอไม คาตอบ...

เปน กรณนเปนการกระทาทขดตอกฎหมายหรอไม คาตอบ...ไม กรณนเปนการ

5

กระทาโดยสมครใจหรอไม คาตอบ...นายกตตสมครใจชวนแตบงเอญวนนดตดธระ

แตในกรณเชนนการกระทาของนายกตตมไดมงใหผกพนในทางกฎหมาย แตท าไป

เพออธยาศยไมตร มารยาท หรอทางศลธรรม จงไมใชนตกรรม

เชนเดยวกน พาลกไปเทยวหางสรรพสนคา เดนชอปปงผานแผนกของเลน

เดก ลกงอแงรองไหอยากไดของเลน บดาจงแกลงหลอกลกวาเดยวจะซอให เพอ

ตองการใหลกหยดรองไห ปรากฏวาไมซอของเลนใหลก ลกจะบอกไดไหมวาบดาผด

สญญา คาตอบ...คงเชนเดยวกบกรณขางตน การทบดาพดเชนนนไมไดมงใหเกดความ

ผกพนทางกฎหมาย

“ความผกพนระหวางบคคล” หมายความวา นตกรรมตองเปนเรองของ

นตสมพนธระหวางบคคลกบบคคลเทานน ตวอยาง นายกตตทาพนยกรรมยกทดนของ

ตนทงหมดใหสนข พนยกรรมดงกลาวไมสมบรณ

4. ตองกอใหเกด “ความเคลอนไหวแหงสทธ ” หมายความวา ความ

ผกพนระหวางบคคลกบบคคลมผลกอใหเกดความเคลอนไหวเรองหนงเรองใด

ดงตอไปน

4.1 กอใหเกดสทธ เชน นางสาวปซอรถยนตจากนายกตต เปนนตกรรมท

กอใหเกดสทธระหวางคสญญา กลาวคอ นางสาวปยอมมสทธทจะไดรถยนต สวนนาย

กตตยอมมสทธทจะไดรบเงน

4.2 เปลยนแปลงสทธ เชน จากกรณท 1 กรรมสทธในรถยนตจากเดม

เปนของนายกตต เปลยนแปลงมาเปนของนางสาวปเป หรอนายกตตทาสญญากยมเงน

จากนายหมอด แตตอมาตกลงกนวานายหมอดจะนาสรอยทองไปชาระแทน การตกลง

นกถอเปนนตกรรมเพราะเปนการเปลยนแปลงสทธทจากเดมจะไดเงนมาเปนได

สรอยทอง

4.3 โอนสทธ เชน นายกตตทาสญญากยมเงนจากนายหมอดตอมา นาย

หมอดทาหนงสอโอนสทธเรยกรองในหนเงนกไปใหกบนางสาวปเป เจาหนของตน

หนงสอดงกลาวถอเปนนตกรรมเพราะเปนการโอนสทธ

4.4 สงวนสทธ เชน การทลกหนไดตกลงทาหนงสอรบสภาพหนแก

เจาหน ตามทเจาหนประสงคเพอไมใหสทธเรยกรองของลกหนขาดอายความ (สงวน

ใหสทธเรยกรองยงคงอย)

6

4.5 ระงบสทธ เชน การทลกหนนาเงนทกยมเงนของเจาหนไปมาชาระ

หนครบถวน ถอเปนการเคลอนไหวแหงสทธ เนองจากการชาระหนของลกหนเปนการ

ทาใหสทธเรยกรองของเจาหนระงบสนไป

นตกรรมยงแบงออกไดเปนสองประเภทไดแก

นตกรรมฝายเดยว หมายถง นตกรรมทเกดขนและมผลสมบรณ

โดยการแสดงเจตนาของบคคลฝายเดยว เชน พนยกรรม ตวอยาง นายกตตทา

พนยกรรมยกทรพยสนและทดนทงหมดใหแกนายหมอดเพยงคนเดยว จะเหนไดวา

นายหมอดไมไดเขาไปยงเกยวหรอมไดรถงการทาพนยกรรมนเลย พนยกรรมเกดจาก

การแสดงเจตนาโดยเขยนเปนหนงสอของนายกตตแตเพยงผเดยวเทานน หรอ การ

ปลดหน หรอ การบอกเลกสญญา ผแสดงเจตนาไมตองรบคาสนองของอกฝายหนงวา

ตองการใหปลดหน หรอตองการใหบอกเลกสญญาหรอไม ถาไดความวาบคคลใด

ตองการปลดหน หรอบอกเลกสญญาแมกระทาฝายเดยวกมผลเปนนตกรรมแลว

นตกรรมหลายฝาย (นตกรรมสองฝาย) หมายถง นตกรรมท

เกดขนจากการแสดงเจตนาของบคคลตงแตสองฝายขนไป หรอทเรยกวา “สญญา”

เชน สญญาซอขาย สญญาเชาทรพย สญญาเชาซอ สญญายม เปนตน

กลาวโดยสรป นตกรรมเปนการกระท าของบคคลอนมเจตนาเพอ

กอใหเกดการเคลอนไหวแหงสทธ

สญญามความหมายวาอยางไร กฎหมายมไดบญญตไวเหมอนกบ

“นตกรรม” แตพออธบายจากบทบญญตแหงกฎหมายไดวา

สญญา คอ นตกรรมทเกดขนจากการตกลงกนตงแต สองฝายขนไป ม

ความสมพนธเปนเจาหนและลกหนตอกน (กอใหเกดสทธและหนาท)

ดงนน องคประกอบของสญญาจงตองประกอบดวย

มบคคลตงแต 2 ฝาย

ตองมเจตนาตรงกน (การแสดงเจตนาคาเสนอและคาสนอง)

วตถประสงค.........ความมงหมาย

พอสรปไดวา สญญาคอนตกรรมหลายฝาย ทคสญญาแตละฝายตองแสดง

เจตนาทตรงตอความมงหมายของกนและกน ทกลาวถง “เจตนา” เนองจากเหตผล

ทางปรชญาวา “นตสมพนธทางหนตองอยบนพนฐานของเจตนาของบคคล” ตรงน

บางตาราจะเรยกวา “หลกความศกดสทธของเจตนา” (The Autonomy of the

Will) เจตนาของบคคลมความสาคญ เพราะ

7

1. เจตนาทาใหเกดสญญา

2. เจตนาเปนเครองกาหนดเนอหาของสญญา

3. เจตนาเปนเครองกาหนดผลของสญญา

2.2 นตเหต

มการกระทาบางอยางทมไดเกดจากการแสดงเจตนาเขาผกพนของบคคล

เพอกอหนขน แตเปนเหตการณทกฎหมายกาหนดวา หากเกดการกระทาอยางนขน

บคคลมหนาท/สทธ (หน) เหตการณดงกลาวอาจจะเกดขนจากธรรมชาต เชน การ

ตายโดยธรรมชาตของบคคลคนหนง ยอมกอใหเกดสทธและหนาทแกทายาท ไดแก

สทธในการรบมรดกและ/หรอหนาทในการชดใชหนสนตามกองมรดก (บรรพ 4 5

และ 6 ) หรอเมอเกดมามสภาพบคคล กาลเวลาผานมาครบ 20 ป กเปนเหตการณท

กฎหมายกาหนดวาบคคลนนบรรลนตภาวะมหนาท เชน รบราชการทหาร หรอมสทธ

ในการทานตกรรมสญญาอยางสมบรณ เปนตน เรยกวา “นตเหต”

2.2.1 ความหมาย

นอกจากเหตการณตามธรรมชาตแลว เหตการณทเปนปกตธรรมดาท

บคคลกระทาลงไปโดยมไดมงใหมผลในทางกฎหมายกอาจกอใหเกดหนได เรยกวา

“นตเหต” เชน นายกตตไดประมาทเลนเลอทาใหทรพยสนของนายหมอดเสยหาย จะ

เหนไดวา นายกตตมไดมการแสดงเจตนา (มงประสงค) ตอทรพยของนายหมอดเลย

แตการกระทาดงกลาวกฎหมายกาหนดใหเกดความผกพนตามกฎหมาย (กฎหมาย

บงคบวามหน) กลาวคอ นายกตตตองชดใชคาสนไหมทดแทน โดยกฎหมาย

กาหนดใหนายหมอดมสทธเรยกรอง (มสถานภาพเกดความเปนเจาหน (Debtor)-

ลกหน (Creditor))

2.2.2 ประเภท

(1) ละเมด

กฎหมายไดบญญตไวเปนการเฉพาะให ผใดกระทาละเมดตองมหนาท

(หน) ตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน “หน” กคอ ความผกพนระหวางผทา

ละเมดกบผเสยหายนนเอง

หนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย

Fault Liability/Wrongful Act/Obligation

8

(2) จดการงานนอกสง

มาตรา 395 บญญตวา บคคลใดเขาทากจการแทนผอนโดยเขามไดวา

ขานวานใชใหทากด หรอโดยมไดมสทธทจะทาการงานนนแทนผอนดวยประการใดกด

ทานวาบคคลนนจะตองจดการงานไปในทางทจะใหสมประโยชนของตวการ ตามความ

ประสงคอนแทจรงของตวการ หรอตามทจะพงสนนษฐานไดวาเปนความประสงคของ

ตวการ

ฉะนน การจดการงานนอกสง คอ การสอดเขาไปทากจการทเขาไมไดวา

ขานวานใช แตเมอผอนไดรบประโยชน กฎหมายบญญตวา “สามารถเรยกใหชดใช

เงนได” (มาตรา 401 ประกอบ 816 วรรคสอง) กคอ กอใหเกดหนนนเอง เชน ม

พายมาอยางหนกเลยในชมชนของเรา เผอญวนนนนายหมอดไมอยบาน พายพดผาน

ทาใหหลงคาบานเสยหายไปแถบหนง และทางราชการไดประกาศเตอนใหระวงวาจะม

พายมาอก นายกตต เกรงวาขาวของ/ทรพยสนในบานของนายหมอดจะเสยหาย จงไป

หาซอหลงคามาซอมแซมใหบานนายหมอด จะเหนไดวานายหมอดยอมไดรบประโยชน

จากการนน เมอกลบมามหนาทตองชดใช

(3) ลาภมควรได

มาตรา 406 บญญตวา บคคลใดไดมาซงทรพยสงใดเพราะการทบคคล

อกคนหนงกระทาเพอชาระหนกด หรอไดมาดวยประการอนกด โดยปราศจากมลอนจะ

อางกฎหมายได และเปนทางใหบคคลอกคนหนงนนเสยเปรยบไซร ทานวาบคคลนน

จาตองคนทรพยใหแกเขา อนงการรบสภาพหนสนวามอยหรอหาไมนน ทานกใหถอ

เปนการกระทาเพอชาระหนดวย

หมายความวา การทบคคลใดไดทรพยสนใดมา เพราะการทบคคลอก

บคคลหนงกระทาเพอการชาระหน หรอไดมาดวยประการอนโดยปราศจากมลอนจะ

อางกฎหมายได และเปนทางใหบคคลอกคนหนงนนเสยเปรยบ บคคลผไดรบทรพย

นนไวจาตองคนทรพยนนใหแกเขา นายสอนาเงนมาชาระหนใหกบนายไก โดยเขาใจ

ผดวานายไกคอนายไข (เจาหน) จะเหนไดวากรณน นายไกไดรบเงนไปโดยปราศจาก

เหตทจะอางไดวา นายสอมาใหเพราะอะไร เมอไมมเหตทจะรบเงนไว กฎหมายจง

บญญตใหนายไกมหนาทตองคนเงน และนายสอมสทธเรยกรองเงนได

9

(4) กฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ

เชน หนภาษอากร หนตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย

สรป นตเหต จงเปนเหตการณใด ๆ เมอเกดขน จกมผลทาใหเกด

หนาท (หน) ตามกฎหมาย แมวาผกอใหเกดเหตการณนน ๆ จะไมไดสมครใจ (Free

will) กตาม

(3) ความหมายของละเมด ตามศพทภาษาองกฤษใชคาวา “Tort” ซงมรากศพทมาจากภาษาลาตนวา

“Tortus” ซงมความหมายวา การกระทาความผด (Wrong) หรอการกระทาโดยทจรต

(Crooked) (Professor Sam Blay, The nature of torts liability) ความหมายทวไปละเมดจงหมายถงการกระทาทเปนความผด หรอการใชสทธ

โดยไมสจรต ความหมายทางกฎหมาย ละเมดหมายถง การกระทาโดยผดกฎหมายทา

ใหบคคลอนไดรบความเสยหายหรอเดอดรอน และเมอความเสยหายเกดขน ผทเปนผ

กอความเสยหายมหนาทตองชดใชความเสยหายนน (He who breaks must pay)

(4) ละเมดกบสญญา (Tort and Contrast)

ความเหมอน

1. อยภายใตขอบขายกฎหมายเอกชน ทบคคลทงสองฝายมสถานะเสมอกน

2. เปนบอเกดแหงหน

ความแตกตาง

1. หนาทในการปฏบตตามสญญายอมเกดจากใจสมครของคสญญา แต

สาหรบละเมดหนาทเกดจากบทบงคบทางกฎหมายทมตอผสรางความเสยหายใหแก

บคคลอน

2. สญญาเปนบอเกดแหงหน ตอเมอลกหนไมปฏบตการชาระหน และตกเปน

ผผดนด (มาตรา 203-205) สวนละเมดมาตรา 206 บญญตวา ในกรณหนอนเกดแต

มลละเมด ลกหนไดชอวาผดนดมาแตเวลาททาละเมด

3. คสญญามหนาทตองปฏบตตามสญญา สทธและหนาทระหวางคสญญา

สนสดเมอปฏบตตามสญญา แตเมอผดสญญาสามารถเรยกรองใหคสญญาอกฝาย

ปฏบตการชาระหนตามวตถแหงหน และเจาหนทรงสทธในการเรยกรองคาเสยหาย

สาหรบกรณละเมดเจาหนมสทธแตเพยงเรยกรองคาสนไหมทดแทน

4. สญญาคานงถงเรองความสามารถของบคคล และการแสดงเจตนา สาหรบ

ละเมดไมคานงถงเรองความสามารถของบคคล แตมขอยกเวนบางกรณของการแสดง

เจตนา เชน การใหความยนยอม หรอการสมครใจเขาเสยงภย เปนตน

10

5. หนาทนาสบในชนพจารณาคด ตามหลก “ผใดกลาวอางขอเทจจรงใด ผ

นนตองน าสบขอเทจจรงนน ” กลาวคอ คดละเมดผเสยหายมหนาทตองสบพสจนวา

ความเสยหายของตนเกดจากการกระทาของจาเลย สาหรบสญญาเจาหนตองนาสบวา

ตนและลกหนผกพนหรอมนตสมพนธกนอยางไร และอกฝายหนงมไดปฏบตตาม

สญญานน

(5) ละเมดกบหน (Tort Liability and Obligation)

มาตรา 194 “ดวยอ านาจแหงมลหนเจาหนยอมมสทธเรยกรองใหลกหน

ปฏบตการช าระหน”

ละเมดกอใหเกดสทธเรยกรองทผถกกระทามฐานะเปนเจาหนใชสทธเรยกรอง

ใหผกระทาละเมดทมฐานะลกหน ปฏบตการชาระหน

(6) ประทษรายทางแพงกบประทษรายทางอาญา

ละเมดหรออกนยหนงคอการประทษรายทางแพง ซงไดแกการกระทาใหเกด

ความเสยหายทงแก ชวต รางกาย เสรภาพ อนามย หรอทรพยสนของผอน มความ

เหมอนและความแตกตางจากการประทษรายในทางอาญาดงน

ลกษณะความเหมอน

(1) การประทษรายไมวาจะเปนทางแพงหรอทางอาญา เปนเรองทไมชอบ

ดวยกฎหมาย

(2) การประทษรายทางแพงและการประท ษรายทางอาญา มบทลงโทษ

ทางกฎหมาย

(3) กระทบกระเทอนตอความสงบสขของสงคม ทงในแงความสญเสยทาง

เศรษฐกจและสงคม

ลกษณะความแตกตาง

(1) ลกษณะของโทษกลาวคอ ละเมดจะพจารณาจากระดบความเสยหาย

ทมตอผถกกระทา ยงมความเสยหายมาก คาสนไหมทดแทนกมากขนตามลาดบ แต

การประทษรายทางอาญาพจารณาตามฐานความผดและโทษทกฎหมายกาหนดไว

(2) ความผดสาเรจกลาวคอ ละเมดจะพจารณาวาบคคลนน กระทา

ความผดฐานละเมดตอเมอมความเสยหายหรอความเดอดรอนเกดขนแกผถกกระทา

แตในทางอาญาจะพจารณาจากองคประกอบความรบผดในแตละฐานความผด

(3) นตนโยบาย กลาวคอ ละเมดมนตนโยบาย เพอเยยวยาความเสยหาย

ผไดรบความเดอดรอน จากการกระทาของผทาละเมดโดยกาหนดเปนคาสนไหม

11

ทดแทน (ผลประโยชนทางเศรษฐกจ) แตทางอาญามนตนโยบายเพอลงโทษมใหผอน

ปฏบตฝาฝน กฎหมายทมงประสงคคมครองความสงบสขของสาธารณชน

(ผลประโยชนทางสงคม)

(4) หลกการตความ ทางอาญาการบงคบใชกฎหมายอาญาผใชตอง

ตความโดยเครงครด เชน คดอาญาไมมความรบผดฐานทาใหทรพยสนของผอน

เสยหายโดยประมาท เปนตน แตสาหรบคดแพง การประทษรายทางแพงกฎหมาย

คลคลายใหนาผกระทาใหเกดความเสยหายโดยมชอบดวยกฎหมาย “Unlawful” มา

ลงโทษ

12

บทท 2

ละเมดทเกดการกระท าโดยไมชอบของตนเอง

Fault Liability

2.1 หลกทวไป

มาตรา 420 บญญตวา ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอท าตอบคคลอนโดย

ผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด

ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมด จ าตองใชคา

สนไหมทดแทนเพอการนน

มาตรา 420 เปนหลกกฎหมายทวไปแหงละเมด (Torts) ซงเปนความรบผดท

ผกระทาเปนผกอใหเกดความเสยหายขนเองโดยตรง มหลกเกณฑพจารณาดงน

(1) ตองมการกระทาตอผอน (Fault)

(2) โดยจงใจ (Intention) หรอ ประมาทเลนเลอ (Negligence)

(3) โดยผดกฎหมาย (Unlawful)

(4) เกดความเสยหาย (Damage) หรอบาดเจบ (Injury)

เมอพจารณาครบองคประกอบขางตน บคคลนนมหน (Liability)

ทตองชาระหนตอผอน

ค าอธบาย

(1) ผใด/ผอน

1.1 ประธานแหงกรรม (Subject)

ตามททานไดศกษา หลกกฎหมายเอกชนจะพบวา บคคลตาม

กฎหมายไดแก

1. บคคลธรรมดา

2. นตบคคล

และทง 2 กรณจะมความรบผดทางละเมดไดตอเมอเกดมสภาพ

บคคลแลว กรณบคคลธรรมดา ตามมาตรา 19 วรรคหนง สวนกรณนตบคคล ตาม

มาตรา 69

บคคลธรรมดา/นตบคคลจะตองรบผดตอเมอเปนผกอใหเกดความ

เสยหาย หากไมปรากฏวา บคคลธรรมดา/นตบคคลนนเปนผกอความเสยหาย กไม

จาตองรบผดชอบในผลนน

13

คาพพากษาฎกาท 1980/2519 กรรมการอานวยการซงไดรบมอบ

ใหจดการบรษทคอผจดการตาม มาตรา 1164 กรรมการบรษททไมใชผจดการและไม

มหนาทจดการธรกจของบรษท ไมตองรวมรบผดกบผจดการในกรณจงใจหรอประมาท

เลนเลอทาใหบรษทเสยหายอนมใชสาเหตโดยตรง หากกจการนนเปนการจดการธรกจ

ของบรษท ซงอยในความรบผดชอบของผจดการ และมไดอยในขอใดขอหนงตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1168 ซงกรรมการทกคนตองรบผดรวมกน

กรรมการอานวยการซงไดรบมอบใหจดการบรษทคอผจดการตาม ม าตรา 1164

กรรมการบรษททไมใชผจดการและไมมหนาทจดการธรกจของบรษท ไมตองรวมรบ

ผดกบผจดการในกรณจงใจหรอประมาทเลนเลอทาใหบรษทเสยหายอนมใชสาเหต

โดยตรง หากกจการนนเปนการจดการธรกจของบรษท ซงอยในความรบผดชอบของ

ผจดการ และมไดอยในขอใดขอหนงตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

1168 ซงกรรมการทกคนตองรบผดรวมกน

1.2 วตถแหงกรรม (Object)

ไดแก ผอน บคคลธรรมดา/นตบคคลเชนเดยวกบประธานแหงกรรม

ขอสงเกต

1. วตถแหงกรรมทกฎหมายบญญตวา “ผอน” ดงนน การกระทาทให

ตนเองไดรบความเสยหายแกชวต รางกาย เสรภาพ อนามย ทรพยสน หรอสทธอยาง

หนงอยางใด ไมเปนความผด เชน กระทาอตวนบาตกรรมไมเปนละเมด ดงนน คสมรส

ของผทาละเมดจะเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากการพยายามฆาตวตายของคสมรส

ของตนไมได

2. หากการกระทาละเมดตอสตวเลยง เชน วางยาเบอสนข ขบรถยนต

โดยประมาทเลนเลอชนสนขซงเปนสตวเลยงของผอนตาย เชนน แมวา บางกรณในทาง

อาญาจะบญญตไวเปนความผด (ความผดฐานทารณกรรมสตว) แตในทางแพง

(ละเมด) จะถอวา สตวเลยงแมจะมชวตจตใจแตถอวาเปนทรพยทบคคลทเปนเจาของ

กรรมสทธเปนผทรงสทธเทานน

แตมบางกรณในเรองละเมดทผกระทามไดเปนผกอภยขน แตบคคล

นนมหนาทตามกฎหมายทจะตองเขามารบผดรวม เชน ละเมดทเกดจากการกระทาของ

ผอน (Vicarious Liability) หรอละเมดทเกดจากสตวเลยง ซงจะไดกลาวถงในบท

ตอ ๆ ไป

14

แตทจะกลาวถงในบทนเปนการกระทาละเมดทเกดจากตนเองและ

ตนเองจะตองรบผดชอบเยยวยาความเสยหายทตนกอขนนนทเรยกวาเปนการกระทา

ละเมดโดยแท (Fault Liability)

(2) การกระท าตอผอนใหไดรบความเสยหาย

ความรบผดทางละเมด จาเลยจะตองรบผดเมอความเสยหายท

เกดขนนนเปนการกระทาของจาเลย

การกระทาไดแก การแสดงอากปกรยา อรยาบถ หรอการ

เคลอนไหว และใหหมายรวมถง การไมเคลอนไหวของรางกาย เพราะตามประมวล

กฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคทาย บญญตวา “ซงการกระทาถอเปนขอเทจจรง

(Fact) ทผกลาวอาง (โจทก) มหนาทตองนาสบ ( Burden of Proof) ใหศาลเหนวา

ความเสยหายทโจทกไดรบเกดขนจากการกระทาของจาเลย การรบฟงขอเทจจรงให

เปนทยตนน ศาลมกจะฟงขอเทจจรงแหงคดอาญาเปนยตอยางไร สวนคดทางแพงก

เปนไปตามนน เพราะคดละเมดสวนใหญจะเปนคดทเปนความผดทางอาญา

2.1 ขอเทจจรงตองฟงเปนยตตรงกน

2.1.1 คดแพงเกยวเนองกบคดอาญา

“การกระทา ใหหมายความรวมถง การใหเกดผลอนหนงอนใดขน

โดยงดเวนการทจดตองกระทา เพอปองกนผลนนดวย”

บทบญญตแหงกฎหมายอาญา ยอมตองถกนามาใชกบเรองละเมด

เนองจากในการพจารณาคดขอเทจจรงตองมบทสรปปรบใหยตตรงกน และความผด

ฐานละเมดในทางแพงกบฐานความผดอน ๆ ในคดอาญายอมตองเกยวเนองกน ท

เรยกวา “คดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา ” ซงประมวลวธพจารณาความอาญา

มาตรา 46 ใหถอวา ในคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา ถาศาลในคดอาญาพจารณา

ปญหาขอเทจจรงแลว รบฟงเปนยตอยางไร กฎหมายกาหนดใหศาลในคดสวนแพง

ตองยดถอขอเทจจรงนน ๆ ถอเปนยตตรงกน โดยจะรบฟงขอเทจจรงเปนอยางอนท

นอกเหนอจากศาลในคดอาญามได เหตผลเพราะในความเปนจรงหรอขอเทจจรงตอง

มเพยงอยางเดยวเทานน จะตองมความจรงทเปนสองเรองทขดแยงกนมได

ดงนน มาตรา 46 ประมวลวธพจารณาความอาญา จงใชกบ

(1) คดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

(2) คาพพากษาคดอาญาตองถงทสด

15

(3) ผทจะถกผกพนตามคาพพากษาคดอาญาตองเปนหรอถอเปน

คความในคดอาญา

(4) ใหผกพนเฉพาะขอเทจจรงทเปนประเดนโดยตรงในคดอาญา

เทานน

คาพพากษาฎกาท 2637/2542 แมในการพพากษาคดสวนแพง

ศาลจาตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญา ตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 ซงตองถอวาโจทกเชาทดนพพาทจากเจา

ของเดมปลกออย และการทจาเลยวาจางคนงานเขาไปเผาและตดตนออยของโจทกใน

ทดนพพาทไปขายจาเลยกระทาไปโดยเชอวาตนออยในทดนพพาทเปนของผอนซงมอบ

ใหจาเลยดแลแทนและจาเลยไมทราบวาโจทกเชาทดนพพาทจากเจาของเดมปลกออย

และตนออยในทดนพพาทเปนของโจทกกตาม แตจาเลยจะตองรบผดในทางแพงฐาน

กระทาละเมดโจทกหรอไมตองพจารณาวาความเขาใจของจาเลยดงกลาวเปนไปโดย

ประมาทเลนเลอหรอไม เมอปรากฏวาความเขาใจวาตนมสทธท าไดของจ าเลย

เปนไปดวยความประมาทเลนเลอ จาเลยจงตองรบผดในผลแหงละเมดอนเกดจาก

การกระทาโดยประมาทของตน

2.1.2 คดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

อทาหรณ

(1) นายกตต ยง นายหมอด ตายในทางอาญา นายกตต ม

ความผดทางอาญาฐานฆาผอน (มาตรา 288 ) และในขณะเดยวกน นายกตต ม

ความผดฐานละเมดในสวนคดแพงตามมาตรา 420

(2) นายกตต สงจายเชคเพอชาระหนจานวน 100,000บาท

ใหแกนาย หมอด ตอมานายหมอด เอาเชคไปขนเงนทธนาคาร ปรากฏวา ธนาคาร

ปฏเสธการจายเงน เนองจากไมมเงนในบญช ดงนน นายหมอด ฟองคดอาญาในมล

ฐานความผดตามพระราชบญญตเกยวกบการใชเชค และนายหมอด สามารถฟองให

นายกตต รบผดชดใชเงนตามกฎหมายวาดวยตวเงน (ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย)

ความแตกตางระหวาง 2 ตวอยางขางตน กลาวคอตวอยางท

(1) ขอเทจจรงในสวนของการกระทาเดยวกน มลฐานความรบผดมาจากการกระทา

หรอมาจากเหตเดยวกนกบมลฐานความรบผดในคดอาญา

แตในตวอยางท (2) คดแพงไมเกยวเนองกบคดอาญา

เพราะในเรองเชคมลฐานและองคประกอบความรบผดในทางอาญาคอ

16

1. ตองเปนการออกเชคเพอชาระหน

2. ตองทราบอยกอนวาเงนในบญชของตนไมมเงนหรอ

มแตไมเพยงพอ

3. ธนาคารปฏเสธการจายเงน

แตกฎหมายในทางแพง กาหนดความรบผดสาหรบการใช

เชควา

1. คนทจะมาเปนโจทก ฟองคดตองเปนผทรงเชค

2. ผทตองรบผดตองเปนคนลงลายมอชอ ฉะนน มลฐาน

และองคประกอบความรบผดในคดแพงและคดอาญาจงเปนคนละสวนแตกตางกน

ดงนน คดเชค ในคดแพงจงมไดเกยวเนองกบคดอาญาในการใชเชค เพราะฉะนน จง

ไมอยในบงคบประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 46

มาตรา 46 จะเอาคาพพากษาคดหนงไปเกยวของกบอกคด

หนงไมได

ทสาคญทในคดละเมดจะตองถอขอเทจจรงทงสองคดตรงกน

เพราะ ในสวนใหญของคดละเมดนนจะเกยวเนองกบคดอาญา เชน คดขบรถยนตชน

คนบาดเจบสาหสหรอถงแกชวต การกระทาโดยการขบรถยนตชนคนบาดเจบหรอตาย

นนเปนกระกระทาอนเดยว แตเปนมลฐานในความรบผดทางแพงและอาญาได เพราะ

ในคดอาญาจะตองรบผด อยางนอยผนนตองประมาท และคดแพง มาตรา 420

เชนกน กฎหมายบญญตใหผกระทาความผด หากผนนประมาทเลนเลอกตองมความ

รบผดเชนกน

2.1.3 คดอาญาตองมค าพพากษาถงทสด

ถายงอยในขนตอนของการอทธรณ เมอศาลชนตนพพากษา

หรออทธรณไปยงศาลฎกา เมอศาลอทธรณพพากษา แลวแตกรณยงมอาจรบฟงได

ดงนนในทางปฏบต เมอมคดแพงทเกยวกบคดอาญาเชนน ศาลในสวนคดแพงมกจะม

คาสงใหชะลอการพจารณาคดชวคราว เพอรอผลในทางคดอาญากอน

2.1.4 ผทจะถกผกพนตามค าพพากษาคดอาญาตองเปนคความ

หรอถอเปนคความในคดอาญา

เหตผล เพราะผทไมเคยเปนคความในคดอาญา เขาไมเคย

ตอสในประเดนในคดอาญามากอน การทจะดาเนนคดแกผนน โดยทเขามเคยไดม

โอกาสไดตอส (Defense) และยกขอเทจจรงทเขาไมมโอกาสตอสมาขนผกมดเขา จง

17

ไมเปนการยตธรรม ดงนน เพอประโยชนแหงความยตธรรมศาลจงตองอนญาตใหผนน

นาพยานหลกฐานเขาสบใหมได

ตวอยาง นายกตต ขบรถชนโจทกไดรบบาดเจบสาหส โจทกฟอง

นายกตต ตอศาลเปนคดอาญาวา ขบรถโดยประมาทเปนเหตใหผอนบาดเจบสาหส

ตามมาตรา 300 (ประมวลกฎหมายอาญา ) ซงปรากฏวา ศาลอาญาไดพจารณามคา

พพากษา ลงโทษจาคก นายกตต 4 เดอน โดยโทษจาคกใหรอลงอาญาไว 2 ป ฟง

เปนยตไดตามนน และในคดแพงโจทกฟองนายกตตฐานละเมดเปนจาเลยท 1 และ

นายหมอดเปนจาเลยท 2 เนองจากนายหมอดเปนนายจางของนายกตต ตามมาตรา

425

จะเหนไดวา จาเลยท 1 (นายกตต) ศาลในคดสวนแพง ตองฟง

ขอเทจจรงเปนยตตรงตามทศาลอาญาพพากษา (ประมวลวธพจารณาความอาญา

มาตรา 46) โดยจาเลยท 1 ถกกฎหมายปดปากมใหเถยงเปนอยางอน สวนจาเลยท 2

(นายหมอด) ไมเคยเปนคความในคดอาญาไมเคยตอสมากอน นายหมอดจงไมตกอย

ในบงคบแหงประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 เพอประโยชนแหงความ

ยตธรรม จาเลยท 2 จงสามารถหาขอโตแยงหรอพยานหลกฐานมาสบหกลางได ศาล

ตองอนญาตใหสบพยานใหมระหวางโจทกกบจาเลยท 2

2.1.5 ผกพนเฉพาะขอเทจจรงทเปนประเดนโดยตรง

ในคดอาญาเทานน

อทาหรณ

ศาลในคดอาญา ฟงเปนยตวาจาเลยขบรถชนโจทกโดยประมาท

(ขอเทจจรงโดยตรง) แตโจทกเองกมสวนประมาทอยดวยไมนอย จงเหนสมควร

ลงโทษสถานเบาใหจาคกเพยง 1 เดอน ปรบ 2,000 บาท โทษจาคกศาลใหรอลงอาญา

2 ป

ภายหลงโจทกนาเรองดงกลาวมาฟองคดแพง (ฐานละเมด) โดย

ทจาเลยใหการตอสวา

1. จาเลยไมไดขบรถโดยประมาท และ

2. โจทกเองกมสวนผดอยดวย

จงขอใหศาลนาสวนทเปนความผดของโจทกมาหกลบ

ความผดของจาเลย (มาตรา 422)

กรณเชนวาน

18

จาเลยไมสามารถกลาวอางได เพราะคดนเปนคดแพงท

เกยวเนองกบคดอาญา (ศาลในคดอาญา ตดสนไวเปนยตแลววาจาเลยขบรถชนโจทก

โดยประมาท)

แตประเดนปญหาอยทวา โจทกเองกมสวนผดอยดวยนน

ยอมไมผกพนคดแพง เพราะไมใชขอเทจจรงของคดโดยตรง จาเลยสามารถนาเอา

ขออางในสวนนมาตอสในคดแพงไดและ ศาลตองอนญาตใหคความนาพยาน หลกฐาน

มาสบพสจนได และศาลคดแพงตองตดสนไปตามพยานหลกฐานใหมวาจรง ๆ แลว

โจทกมสวนกระทาความผดดวยหรอไมเพยงใด ตาม มาตรา 442

2.2 ความสมพนธระหวางละเมดทางแพงกบความรบผดทางอาญา

(ประเดนขอกฎหมาย)

มาตรา 424 บญญตวา “ในการพจารณาคดขอความรบผดเพอละเมด

และก าหนดคาสนไหมทดแทน นน ทานวาศาลไมจ าตองด าเนนตามบทบญญตแหง

กฎหมายลกษณะอาญาอนวาดวยการทจะตองรบโทษ และไมจ าตองพเคราะหถง

การทผกระท าผดตองค าพพากษาลงโทษทางอาญาหรอไม”

อทาหรณ

คนวกลจรตถงขนาดไมรจกผดชอบชวด ไปเอาไมตศรษะนายกตต

บาดเจบสาหส ซงตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 297 บญญตใหคนวกลจรตนน

มความรบผดทางอาญาฐานทารายรางกาย แตระงบโทษให (มความผดแตไมมโทษ)

เนองจากเปนภาวะแหงจต

ซงในคดแพงมไดยกเวนโทษใหเหมอนคดอาญา เนองจากผเสยหาย

สามารถฟองคนวกลจรตผทาละเมด เปนจาเลยท 1 และฟองบดามารดาหรอผอนบาล

เปนจาเลยท 2 และ3 ใหรวมรบผดไดตาม มาตรา 429

เพราะฉะนน คนวกลจรตตองรบผดฐานละเมดตอ นายกตต ตาม

มาตรา 424 หากพจารณาเขาองคประกอบตาม มาตรา 420 ซงในการน ขอให

พจารณาหลกทวา เรองตามกฎหมายละเมดใหพจารณาจากกฎหมายละเมด ไมตอง

พเคราะหถงกฎหมายอาญา การทกฎหมายอาญา ยกเวนโทษใหกเปนเรองของ

กฎหมายอาญาเนองจากบทลงโทษทางอาญามลกษณะรนแรงแตกตางกบบทลงโทษ

ทางแพงทมงสการเยยวยาความเสยหาย

19

เพอความเขาใจ จะขอยกตวอยางอกสกหนงตวอยางประกอบ นาย

กตต คนรายใชมดไลแทงนายหมอด นายหมอด เหนนางสาวปอยขาง ๆ จงใชนางสาว

ปเปนกาบง ปรากฏวามดแทงไปถกนางสาวป กรณเชนน นายหมอดจะมความผดทาง

อาญาฐานทารายผอน แตกระทาไปดวยความจาเปน ซงตามประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา 67 เปนบทยกเวนโทษใหถาบคคลนนกระทาความผดไปเพราะตกอยในสภาพ

จาเปนอนมอาจเลยงได

แตสาหรบความรบผดในทางแพง (ละเมด) หาเปนเชนนนไม นาย

หมอด ยงตองรบผดอย เพราะครบองคประกอบตามมาตรา 420 ประกอบมาตรา

424

2.3 การกระท า

“ผใดกระท าตอผอน” การกระทาดงกลาวนจะเปนละเมดตองเปนการกระทา

ทผดกฎหมาย (Fault) และกอใหเกดเหตการณราย ความเสยหายแกผอน (Damage)

จงแปลความไดวา หากกระทาลงไปแลวแตไมเกดผลรายหรอความเสยหายกไมถอเปน

ละเมด การกระทาดงกลาวหมายความถง การงดเวนทกอใหเกดผลอนหนงอนใดขน

เมอตนมหนาท (Duty) จะตองปองกนผลนน (ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59

วรรคทาย) และการละเวนดวย ดงนนการกระทาแบงออกเปน

1. การกระท า หมายถง การแสดงอากปกรยา การเคลอนไหว และอย

ภายใตบงคบของจตใจ

1.1 มการแสดงอากปกรยา หรอการเคลอนไหว (Movement)

1.2 ตองอยภายใตบงคบของจตใจ

“การกระท า” ตองพจารณา

1.1, 1.2 ประกอบกนไปใน

ความหมายของ “และ” เนองจากการ

แสดงการเคลอนไหว หรอ ไม

เคลอนไหว ทเปนการกระทา เกดจาก

จตใจของบคคลนน ทรสานกในการ

กระทา กลาวคอ รวากาลงเคลอนไหว

หรอบงคบไมใหมการเคลอนไหว เชน

20

การยนมอไปขางหนา ยนเทาไปขางหนา กเกดจากจตใจบงคบสงการ หรอเมอเหนผอน

ตกอยในภยนตราย จตใจบงคบใหบคคลนนยนอยเฉย ๆ กรณเชนน กถอไดวาบคคล

นนมการกระทาโดยการไมเคลอนไหวแลว

อทาหรณ ท 1 แตทวา หากเปน “การละเมอ” ภาวะแหงการกระทา

จงอยนอกเหนอการควบคมของจตใจ ยอมไมถอวาเปนการกระทา

อทาหรณ ท 2 การถกบคคลอน ใชกาลงกายบงคบ เชน นาย ก. จบ

มอนาย ข. ไปผลก นาย ค. ในทางจกษ นาย ข. เปนผกระทาละเมดตอ นาย ค. เพราะ

เปนคนลงมอกระทา แตการกระทาดงกลาว มไดอยภายใตบงคบทางจตใจของนาย ข.

เอง ในทางกฎหมาย จงถอวาเรองดงกลาวเปน การกระท าโดยออม ของนาย ก. นาย

ข.เปรยบไดกบเปนเครองมอ (Equipment) เชนเดยวกบ การทนาย ก.ไดใชปน/มด/

ไม กระทาตอบคคลอนนนเอง

อทาหรณ ท 3 เหตละเมดทเกดจากบคคลทไมรสานก ซงจะถอวา

บคคลทขาดสานกนนรสานกถงการกระทาของตนหรอไม เชน การกระทาทเกดจาก

โรคลมบาหม โรคลมชก หรอบคคลวกลจรต หรอ เดกทารก (ไรเดยงสา)

กรณเชนน ศาลฝรงเศสไดวางหลกดงกลาววาการกระทาของบคคลท

ไมรสานกไมถอเปนละเมด เขาขายเปนเหตการณสดวสย (เหตสดวสย : มาตรา 8

ประเทศไทย) ประเภท force majeure ดงท Ulpien (นกนตศาสตรชาวโรมน) ได

เปรยบเทยบวา คนทไดรบความเสยหาย จากการกระทาของคนบา (บคคลทไมร

สานก) เหมอนถกกระเบองหลงคาหลนใสศรษะ จะไปเรยกรองกบใครไมได

การกระทา

ซงจะเหนไดวาบาปเคราะหจงไปตกแกผรบภย (ผเสยหาย)

ผกอภย ผรบภย

(ความเสยหาย)

ขาดสานก

(Imputable) Force Majeure

21

อทาหรณ

การทคนบาถอมดไลแทงคนอนเปนการกระทาทอยในบงคบของจตใจ

หรอไม เชนนเปนขอเทจจรงแหงคดทตองพเคราะหวาขนาดแหงความบามความ

รายแรงถงขนาดไมรสกผดชอบเลยหรอไม ถาคนบาขนาดไมรผดชอบเลย อาจถอไดวา

ไมมการกระทา

เชนเดยวกนกบ เดกทไรเดยงสาขนาดไมรสานกผดชอบชวด ดงน

กฎหมายจงตองกาหนดมาตรา 429 ใหผปกครองหรอผอนบาลเขามาดแลรบผดถา

มไดใชความระมดระวงเปนอยางด

ขอสงเกต

แตถงอยางไร เรองเดก กบคนบา (วกลจรต) เปนเรองทตองพจารณา

เปนรายกรณ ๆ ไป

อทาหรณ

นายกตต เคยเปนทหารออกรบในสมรภม จนไดรบบาดเจบและไดรบ

ความกระทบกระเทอนทางสมองทาใหกลายเปนคนวกลจรต มความคดหลงผด

(delusion) วาโลกจะถงกาลสนสด และพระเจาไดกาหนดโดยเลอกใหตนเปนผตอง

เสยสละชวต เพอปกปกษโลก แตนายกตต กลวการฆาตวเองตาย จงกอคดอฉกรรจขน

เพอใหตนถกตดสนประหารชวตโดยพยายามฆาลกของตนเอง แตไมสาเรจ ภายหลงจง

พยายามกระทาความผดอก โดยคราวนลอบปลงพระชนมพระมหากษตรยเพอใหตน

ถกตดสนประหารชวตเชนกน เมอคดความขนสศาล ในชนพจารณาความผดของนาย

กตตศาลพจารณาแลวไมถอวา นายกตตมความผดเนองจากจาเลยไมไดกระทาโดยการ

ชกนาของเหตผล (Guidance of reason) คดดงกลาวเทยบเคยงมาจากเหตการณท

เกดขนในประเทศองกฤษ (คด R.V. Hadfield (1800)) กรณนจะเหนไดวา จาเลยรด

วากาลงฆาคน และยงรดวยวาการฆาคนเปนความผด แตดวยความหลงผดวาพระเจา

สอสารใหตนกระทาและจะเปนการชวยเหลอชาวโลกใหพนภยพบต จงไมอาจยบยงได

กรณเชนนจะถอวานายกตตมความผดไมได

ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน มาตรา 827 บญญตวา “ผใด

กอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนในขณะทไรสตสมปชญญะกด หรอในขณะท

ภาวะจตใจถกรบกวนอยางรนแรง ไมอาจใชความรสกนกคดโดยอสระไดกด ไม

ตองรบผดในความเสยหายนน แตหากผนนท าตนเองใหตกอยในสภาวะเชนนน

โดยการเสพเครองดมมนเมา หรอสงอนซงคลายคลงกน ผนนจะตองรบผดใน

22

ความเสยหายใด ๆ ซงตนไดกอใหเกดขน โดยมชอบดวยกฎหมาย ในขณะตกอย

ในสภาวะเชนนน เชนเดยวกนไดกระท าไปโดยประมาทเลนเลอ ความรบผดจะไม

เกดขน ถาเขาถกน าไปสสภาวะเชนนนโดยมใชความผดของเขาเอง”

หลกเกณฑ

(1) ความเสยหายเกดขนเพราะไรสตสมปชญญะหรอ ภาวะทางจตใจ

ถกรบกวนอยางรนแรง หลงผด (ภาพหลอน ประสาท)

(2) ไมตองรบผดในการกระทานน

เวนแต เหตดงกลาวเกดเพราะ ตนเองยอมตนเขาไปเสยงภยนน เชน

เสพสรายาเมา ยาเสพตด เปนตน

ตามอทาหรณขางตนศาลฎกาไทยไดเคยมคาพพากษาท 780/2483

วนจฉยให จาเลยซงเปนคนวกลจรตใชมดพราฟนภรยาของโจทกถงแกกรรม โจทก

ฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการละเมด ศาลลางทงสองวนจฉยใหจาเลยตองรบผด

แมจะไดกระทาโดยวกลจรตกตาม จาเลยอทธรณยงศาลฎกาวา การกระทาของคน

วกลจรตถอไมไดวา กระทาโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลอ ซงศาลฎกาวนจฉยยนตาม

ศาลลางโดยใหเหตผลวา “ไมมบทกฎหมายใดบญญตใหถอตามทจ าเลยอาง ”

เนองจากเปนขอเทจจรงทศาลจะเปนผหยบยกขนวนจฉยเอง

สวนกรณอนการขาดสานกเปนละเมด เชน โรคลมบาหม (ลมชก)

ยอมไมเรยกวาเปนการกระทาของตน เปนเหตสดวสยแตอยบนเงอนไขดวยวา “บคคล

นนไมอยในวสยทจกปองกนได” เพราะหากรตววาละเมอ หรอโรคลมชกบอย ๆ และ

เกดความเสยหายเปนประจา บคคลนนยอมคาดหมายได จะนามาใชเปนขออางแกตว

ไมได ถอวาประมาทเลนเลอ

เชน คนเมาขนาดไมรวาตนกระทาอะไรลงไป (ไมรสานก) แตยอม

ทราบวา การทเสพยาเมาทาใหตนมอาจครองสตได กถอเปนเหตประมาทเลนเลอได

เชนกน

การกระทา ผลราย

สมพนธกน

23

ขอพงระวงวา

1. หากปรากฏวา จาเลยเคยปวยเปนโรคลมบาหมแตอาการของโรค

ไมเคยปรากฏขนเลยในชวง 14 ปหลงมาน การทจาเลยไปขบรถยนตและเกดอาการ

ของโรคลมบาหมขน จนทาใหรถยนตประสบอบตเหตชนโจทกไดรบบาดเจบ กหาเอา

ผดกบจาเลยวาประมาทเลนเลอไมได (Hammotree V. Jenner, USA)

2. ในการเสพยาเมาตองไมปรากฏขอเทจจรงวา การเสพนนเกดดวย

ความไมรวาสงนนเปนของมนเมา หรอเสพไปเพราะถกอานาจภายนอกบงคบ จะถอวา

ผนนประมาทเลนเลอมได

2. การงดเวน (Omission)

พจารณาตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 59 วรรคทาย “การ

กระท าใหหมายความรวมถง การใหเกดผลอนหนงอนใดขนโดยงดเวนการทจกตอง

กระท าเพอปองกนผลนนดวย” หลกเกณฑ

(1) บคคลนนมหนาท (Duty)

(2) เปนหนาทตองทาเพอปองกนมใหเกดผล

หนาท (Duty) เกดจาก

1. บทบญญตแหงกฎหมาย หนาททเกดขนเพราะกฎหมาย

บญญตไว เชน

มาตรา 1461 สามภรยาตองอยกนดวยกนฉนสามภรยา

สามภรยาตองชวยเหลออปการะเลยงดกนตามความสามารถ

และฐานะของตน

มาตรา 1963 บคคลจาตองอปการะเลยงดบดามารดา

มาตรา 1964 บดามารดาจาตองอปการะเลยงดและให

การศกษาตามสมควรแกบตรในระหวางทเปนผเยาว

บดามารดาจาตองอปการะเลยงดบตรซงบรรลนตภาวะ

แลวแตเฉพาะผทพพลภาพและหาเลยงตนเองมได

มาตรา 1598/18 ในกรณทบดามารดาเปนผอนบาลบตร

ถาบตรนนยงไมบรรลนตภาวะ ใหนาบทบญญตวาดวยสทธและหนาทของผใชอานาจ

ปกครอง มาใชบงคบโดย อนโลมแตถาบตรของผปกครองมาใชบงคบโดยอนโลม เวนแตสทธ

ตามมาตรา 1567 (2) และ (3)

24

อทาหรณ

การทมารดาปลอยใหบตรทารกรองไหเนองมาจาก ความหว

จนกระทงทารกนนถงแกความตาย มารดาจะอางวาตนมไดกระทาการอยางใดเปนการ

ฆาลกไมไดเพราะกฎหมายถอวาการไมกระทาตามหนาท (อปการะเลยงดบตร) นน

เปนการกระทา เนองจากมารดามหนาททจกตองปองกนผลรายทตามมา (ทกขทรมาน

เพราะความหว หรอตาย) เมอมการกระทาจงมความรบผดทางอาญาฐานฆาคนตาย

โดยเจตนาชนดยอมเลงเหนผล และในสวนคดแพงมารดามความผดฐานละเมดดวย

2. หนาทเกดจากผกระท าความผดเปนผกอ เนองจาก

ผกระทายอมตนเขาผกพนตอสถานการณใด สถานการณหนง ซงรวมถงหนาททตอง

ปฏบตตามสญญาดวย

อทาหรณ ท 1 นาย กตต เหนคนชรากาลงจะเดนขามถนน

ตนกขนอาสาพาคนชราขามถนน ปรากฏวาถงกลางถนน นาย กตต หนหลงกลบไมพา

ขามตอเนองจากนกไดวาลมสงของบางอยางไว ทานจะเหนวานาย กตต ไดสรางหนาท

ใหเกดแกตน หากไมทาตอไป อาจทาใหคนชราทตนพาขามถนนไปอกฝงหนงเกด

อบตเหตได เมอเกดอบตเหตขนกบคนชรา ยอมตองถอวาเปนการกระทาของนายกตต

อทาหรณ ท 2 นางสาวป รบจางดแลเดกตามสญญาวาจาง

แลวปลอยปะละเลยไมดแลจนเดกตกระเบยงไดรบบาดเจบ จงถอวาการทนางสาวป

ละเลยไมปฏบตตามหนาทยอมเปนการกระทาละเมด

อทาหรณ ท 3 นายกตตจอดรถของตนบนไหลทางดาน

ซายมอ ไมกดขวางการจราจร แตการทไมยอมเปดไฟตามทกาหนดในกฎกระทรวง

เพอใหผขบขมองเหนรถทจอดอย เปนเหตใหนายหมอด ขบรถจกรยานยนตชนทายรถ

ทจอดอย ถงแกความตายเปนผลโดยตรงจากความประมาทของนายกตต ทงดเวนการ

ทจกตองกระทา เพอปองกนมใหเกดผลรายตามมา (คาพพากษาฎกาท 2210/2544)

คาพพากษาน จะเหนไดวา ศาลพจารณาจากหนาทของบคคล

ทอยในภาวะเชนนน (ภาวะรถเสย) ทมกฎหมายกาหนดวาตองปฏบตอยางไรเพอจก

ปองกนมใหเกดผลรายขน (อบตเหต) แตการทจาเลยไมทาตามกเทากบวาจาเลย

ละเลยทจะปฏบตตาม

25

อทาหรณ ท 4 การทพนกงานดบเพลงไมอยประจาหนาท

ควบคมเครองสาหรบชวยผหนไฟเกดเพลงไหมและมคนตายในไฟ พนกงานนนไมม

ความผดในการทคนตาย เพราะมหนาทคมเครอง มใชมหนาทคมครองปองกนมให

ผใดมอนตรายโดยตรง (หนาทจกปองกนเพอมใหเกดผลราย)

อทาหรณ ท 5 การทนายจางไมใหอาหารและทอยอน

สมควรแกลกจางเปนเหตใหลกจางตาย นายจางไมมความผดตอลกจางเพราะนายจาง

ไมมหนาทจกตองระวงมใหเกดผล

อทาหรณ ท 6 สามไลภรรยาออกจากบานภรรยาถงบาน

บดาแลวไมเขาบาน นอนอยกบพนดนนอกบานถงแกความตาย เนองจากอากาศหนาว

จด สามไมตองรบผด เพราะหนาทอปการะเลยงดตามกฎหมายยอมหมดไปเมออกฝาย

สามารถเลยงตนเองได (ภรรยากลบไปบานบดาแลว สามารถอยในททปลอดภยได

กลาวคอภรรยาสามารถปองกนมใหเกดผลรายได)

สวนการละเวน ทถอเปนการกระทานน นาหนกแหงความ

รนแรงยอมนอยทสด เนองจากไมมกฎหมายบญญตไวเฉพาะเจาะจงใหบคคลใดม

หนาทจกตองกระทาแตเปนคณธรรมทางสงคม (ศลธรรม) เมอเหนคนตกอยใน

ภยนตรายแหงชวต ซงตนอาจชวยไดโดยไมควรกลวอนตรายแกตนเองหรอผอนแต

กลบไมชวยตามความจาเปน ละเวนจงเปนหนาทโดยทวไปของประชาชนทกคน ดงนน

จะเหนไดวา การเรยกคาสนไหมทดแทน กรณละเวนจงไมคอยนยมใชกน ขอให

พจารณาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 374

ขอสงเกต

(1) การละเลยไมปฏบตตามหนาทของบคคล บคคลนนไมตองรบผด

แตอยางใดหากไมปรากฏความเสยหายนน

(2) การละเมดเปนประทษกรรมทกระทาตอบคคลโดยผดกฎหมาย

ดวยอาการฝาฝนตอกฎหมายทหามไว หรอละเวนมกระทาในสงทกฎหมายบญญตให

กระทาหรอทตนมหนาทตามกฎหมายจะตองกระทา โดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

การละเวนไมกระทาในสงทกฎหมายมไดบญญตใหกระทาหรอตนไมมหนาทตาม

กฎหมายทจะตองกระทาจงไมถอเปนละเมด

26

2.4 จงใจหรอประมาทเลนเลอ

2.4.1 จงใจทางแพงกบเจตนาทางอาญา

(Intentional torts against the person)

คาวา “จงใจ ” ในทางแพง กบคาวา “เจตนา ” ในทางอาญา ม

ความหมายเหมอนกน เพราะ เปนประเดนปญหาขอเทจจรง ทตองฟงเปนยตตรงกน

(ประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 ดงทไดเคยกลาวแลว)

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสอง กระทาโดยเจตนา

ไดแกการกระทาโดยรสานกในการทกระทา และในขณะเดยวกนผกระทาประสงคตอผล

หรอยอมเลงเหนผลของการกระทาทานน

เจตนา แบงเปน 2 ประเภท

(1) เจตนาประเภทประสงคตอผล หรอ (เจตนาโดยตรง)

(2) เจตนาประเภทยอมเลงเหนผล (เจตนาโดยออม)

อธบาย

(1) เจตนาประเภทประสงคตอผล

หมายถง ผกระทามงประสงคตอผลในขณะทลงมอกระทา

จะพจารณาอยางไรในทางกฎหมายมหลกอยวา “กรรมเปนเครองช

เจตนา”

ขอใหพจารณาเรองเจตนาประสงคตอผลจากคาพพากษาฎกาท

360/2536 จาเลยกระทาผดไปดวยอารมณโกรธแคนทเกดขนในทนททนใดโดยมได

มงประสงคตอผลในการแสวงหาประโยชนจากทรพยสนดงกลาวโดยแทจรงจงเปนการ

กระทาทขาดเจตนาในการทจะมงกระทาการลกเขมขดผเสยหาย การกระทาของจาเลย

จงไมเปนความผดฐานพยายามชงทรพย แตการทจาเลยขเขญผเสยหายใหสงเขมขดให

ยอมเปนการขมขนใจผเสยหายใหกระทาตามทจาเลยประสงคโดยทาใหกลววาจะทาให

เกดอนตรายตอรางกายของผเสยหาย จาเลยจงมความผดตอเสรภาพ

ซงทาใหเหนไดวา พฤตการณประกอบการกระทาจะเปนเครองชความ

มงประสงคของบคคลนนวาตองการเรองใด เชนกนกรณนการทจาเลยเอาเขมขดของ

ผเสยหายไปนน เปนการกระทาเพอใหผเสยหายกลว มใชมเจตนาเอาทรพยนนไปไม

(กรรมเปนเครองชเจตนา)

27

(2) เจตนาประเภทยอมเลงเหนผล

หมายถง ผกระทาอาจไมมงประสงคตอผลในขณะทลงมอกระทา แต

วญชนสามารถยอมเลงเหนผล (คาดหมาย) ไดวาจะเกดผลอยางนน (วญชน :

พจารณาจากระดบความคดของบคคลในสภาพเชนเดยวกบผกระทา) เชน ยงปนเขาไป

ในกลมคน วญชนยอมเลงเหนวาจะทาใหคนตายเมอเกดมคนตายจงมความผดฐาน

เจตนาฆาหรอ ฉดคราผหญงขบรถ ครนผหญงจะลงจากรถกลบเรงความเรว หญงตก

รถเพราะหลดมอ ยอมมความผดฐานฆาคนตาย โดยเจตนาประเภทยอมเลงเหนผล

คาพพากษาฎกาท 327/2540 นอกจากโจทกจะมมารดาผตายเปน

ประจกษพยานแลว ยงมแพทยผรกษาผตายเบกความสนบสนนวา วนเกดเหตมารดา

ผตายแจงวา ผตายถกจาเลยจบโยนและพนกงานสอบสวนเบกความวา หลงจากผตาย

ถงแกความตาย จาเลยไดมอบตวและใหการรบสารภาพโดยนาชทเกดเหต ซงพยาน

โจทกสอดคลองกนมนาหนกนาเชอ จาเลยเองกเบกความรบวาวนเกดเหตไดผลกผตาย

เขาไปหามารดาผตายจรง จงเจอสมกบพยานโจทก และเมอผตายตายเพราะกระดกตน

คอทอนท 7 เคลอนทไปขางหลงจากการกระทาของจาเลยทาใหภาวะ การหายใจ

ลมเหลว มไดตายเพราะโรคเลอดคงในสมองกาเรบอนเปนอาการบาดเจบทมอยเดม

ซงแมจาเลยจะไมมเหตโกรธเคองกบผตายโดยตรง แตกมสาเหตกบมารดาผตาย การ

ทจาเลยจบผตายซงเปนเดกอายเพยง 3 ป โยนใสมารดาผตายหลายครงจนศรษะผตาย

กระแทกตะกรา กระดกตนคอเคลอน ยอมเลงเหนผลไดวาอาจเปนตนเหตใหผตายถง

แกความตายได จาเลยจงมความผดฐานฆาผอนโดยเจตนา

คาพพากษาขางตน กรรมทเปนเครองชเจตนาไดแกการกระทาหรอ

พฤตกรรมทจาเลยแสดงออก เชน โยนเดกอาย 3 ป หลายครง วญชนยอมตระหนก

ไดถงภยนตรายแกชวตทจะเกดขนกบเดก

หรอ การทจาเลยใชไขควงทฝนจนแหลมเปนอาวธแทงไปทรางกาย

ผเสยหายท 1 เพอใหผวหนงทะลเปนการเลงเหนผลวาถงตายได แสดงใหเหนถง

ลกษณะจตใจทไมคานงถงชวตผอน ผเสยหายท 1 เปนเพศทออนแอกวาไมไดเปนฝาย

กอเหตขนกอน และไมมทางทจะตอสชนะได จาเลยไมมความจาเปนตองใชอาวธ

ประทษรายผหญง การใชอาวธทไมไดปองกนตวเองยอมมงตอผลคอชวต ทงอายของ

จาเลยในขณะทกระทาความผดนนสามารถรผดชอบและบงคบตนเองไดไมไดมจตใจ

บกพรอง จาเลยสรางภยนตรายใหเกดขนเพราะความผดของตนเอง มใชเกดจากความ

ตนเตน ความตกใจหรอความกลวอนจะทาใหเหนวาจาเลยมเพยงเจตนาทารายตามท

ฎกา จาเลยจะแกตววามไดกระทาโดยเจตนาฆาหาไดไม (ยอมเลงเหนผลไดวา จะถงแก

ความตาย)

28

คาพพากษาฎกาท 1748/2537 จาเลยถบผตายตกลงไปในแมนา

ตรงทลกประมาณครงตวผตาย แลวใชแผนซเมนตขนาดกวาง 10 นว ยาว 1 ฟต หนา

2 นว ทมใสถกศรษะผตายในระยะใกลขณะทผตายกาลงจะปนขนมาบนฝง เปนเหตให

ผตายไดรบบาดเจบถงหมดสตจมนาตาย แมบาดแผลภายนอกจะเปนแผลถลอกท

ศรษะและแพทยใหความเหนวาผตายจมนาตาย แตการตายเกดจากการทารายรางกาย

ของจาเลยโดยตรง จาเลยยอมเลงเหนผลไดวาการทมแผนซเมนตดงกลาวจะทาให

ผตายไดรบอนตรายแกกายถงบาดเจบและตายไดหากไมไดรบการชวยเหลอหรอรกษา

ใหทนทวงท ถอวาจาเลยมเจตนาฆาผตายไมใชเพยงเจตนาทารายรางกาย

เมอพจารณาเจตนากบจงใจ จะเหนไดวาการกระทาโดยจงใจ

(ละเมด) เปนการกระทาทตองมผลเสยหายเกดขน (Damage)

แตในทางอาญา การกระทาถาไดลงมอกระทาโดยเจตนาแลวยอมม

ความผดได ไมตองรอใหเกดผลรายขนทเรยกวาความผดสาเรจเมอครบองคประกอบ

ความผด ซงศาสตราจารยจตต ตงศภทย อธบายวาในเรองละเมดนน การกระทาโดย

จงใจตองกระทาโดยประสงคตอผล คอ ความเสยหายแกผอน ถาไมประสงคตอผล คอ

ความเสยหาย แมจะเลงเหนผลกไมใชจงใจกระทาเปนเพยงประมาทเลนเลอไดเทานน

เพราะความรบผดละเมด พจารณาจากผลเสยหาย (Damage) เปนทสาคญ แตในทาง

อาญาผลทเกดขนไมใชประเดนสาคญ ความสาคญอยทกระทาและเจตนา (ชว)

ตางหาก เชนตวอยางท ศาสตราจารยจตต ตงศภทย ยกตวอยางกรณ ก. ประทดโยน

ใส ข. ประทดแตกไหมเนอตวและเสอผาของ ข. ไดรบความเสยหาย

ประเดนท 1

พจารณาไดวา กรณนาย ก. มเจตนาประสงครายตอ นาย ข.

ทางแพง (ละเมด)

(1) จงใจ

(2) ไดรบความเสยหายไดแก รางกาย และทรพยสน (เสอผา)

ทางอาญา

(1) เจตนาประสงคตอผล

(2) ความผดฐานทารายรางกาย

(3) ความผดฐานทาใหเสยทรพย

ประเดนท 2

หากขอเทจจรงปรากฏวา นาย ก. ไมไดมเจตนาจะใหเกดความเสยหายแก

ผใด

29

ทางแพง (ละเมด)

(1) ประมาทเลนเลอ

(2) ไดรบความเสยหาย ไดแก รางกายและทรพยสน

ทางอาญา

(1) ความผดฐานทารายรางกายมความผดฐานกระทาโดยประมาทใหผอนรบ

อนตรายแกกายหรอจตใจ ตามมาตรา 390 มใชเปนการใชกาลงทารายผอน ตาม

มาตรา 391

(2) มใชความผดฐานทาใหเสยทรพยเพราะทาใหเสยทรพยโดยประมาท ไมม

กฎหมายบญญตไว เมอไมมกฎหมายบญญตไวจงไมมความรบผดในสวนน

(ความผด)

Fault

(ละเมด)

(1) จงใจ (เจตนาประสงคตอผล)

(2) ประมาทเลนเลอ-เจตนายอมเลงเหน

ผล

-ประมาท

(ไมมความผด)

Without Fault

(1) เหตสดวสย

- Act of Good

- Force majeure

อบตเหตโดยแท

(2) (Inevitable Accident)

2.4.2 ประมาทเลนเลอ (Unintentional Torts: Negligence)

คาวา “ประมาทเลนเลอ” ในทางแพงตรงกบคาวา “ประมาท” ในทาง

อาญา หรอไม

2.4.2.1 ประมาทเลนเลอ

ประมาทเลนเลอ เปนองคประกอบความรบผดประการหนงทจะตอง

รบผดฐานละเมด แตคาวา “ประมาทเลนเลอ ” ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 420 มไดอธบายไววาการกระทาอยางไร จงจะเรยกวาประมาทเลนเลอ จงตอง

อาศยเทยบเคยงกบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคส บญญตวา “กระท า

โดยประมาท ไดแกกระท าความผดมใชโดยเจตนาแตกระท า โดยปราศจากความ

ระมดระวงซงบคคลในภาวะเชนนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และผกระท า

อาจใชความระมดระวงเชนวานนได แตหาไดใชใหเพยงพอไม”

30

ซงประมาทในคดอาญา คอ การปราศจากความระมดระวงทจาเลยจก

ตองม (Carelessness) และอกประการหนงในเรองของประมวลวธพจารณาความ

อาญา มาตรา 46 คดแพงตองฟงขอเทจจรงในคดอาญา ดงนนคาวาประมาท (ในทาง

อาญากบประมาทเลนเลอทางแพงยอมตองเหมอนกน)

ตวอยาง

การเซนชอในเชค หรอ เซนชอในกระดาษเปลาถอวาประมาทเลนเลอ

ถงอยางไรจกตองพจารณาจากความเสยหาย (Damage) เปนหลกสาคญ กลาวคอ ถา

ความเสยหายไมไดเกดจากความประมาทเลนเลอของผประมาทเลนเลอ ผทประมาท

เลนเลอกไมมความรบผดฐานละเมด

คาพพากษาฎกาท 148/2538 จาเลยท 1 มหนาทปดกนถนนซงม

ทางรถไฟผานไดเปดสวตชสญญาณไฟ 5 ดวง และใหสญญาณโคมไฟสเขยวแกจาเลย

ท 2 ผขบขบวนรถไฟเพอผาน แตไมไดนาแผงกนถนนไปปดกนถนนเปนสาเหตทาให

รถยนตโดยสารแลนขามชนตโดยสารรถไฟเปนเหตใหคนตาย การกระทาของจาเลยท

1 จงเปนการกระทาโดยประมาท

ในการพจารณาถงความประมาทเลนเลอ ศาลในประเทศองกฤษไดวางหลก

เรองประมาทเลนเลอไววาตองครบองคประกอบดงน

(1) บคคลนนมหนาทจะตองใสใจระมดระวง (Duty of care)

(2) บคคลนนไดฝาฝนไมปฏบตตามหนาท (A Breach of that

Duty)

(3) การฝาฝนนนทาใหเกดผลเสยหาย (Damage or injury)

ขนตอน

Duty of

Care

Breach Damage Tort

31

อทาหรณ ท 1

โจทก (Donoghue) กบเพอนไปเทยวรานอาหารแหงหนง (Café)

โดยโจทกสงเครองดม Ginger beer มาดม ภายหลงดมจวนจะหมดขวดแลว โจทก

สงเกตเหนซากหอยทาก (Decomposed Snail) ทกนขวดเบยรทดม ซงทาใหโจทก

อาเจยนไมหยด คดนทานจะเหนไดวา โจทกไมสามารถ

ฟองเรยกรองใหรานอาหารรบผดได เนองจากรานอาหาร

ไมมความสมพนธทตองรบผดชอบตอโจทก (no

contract) โจทกตองฟองบรษททผลตเบยร โดย The

House of Lords ไดวนจฉยวาจาเลยเปนผผลตยอมม

หนาท (Duty) ตองใสใจระมดระวงผลเสยทจะมตอ

ผบรโภคในผลตภณฑของตน (A duty of care to the

consumer of their product) ซงตนมไดใชความระมดระวงนน ทาใหโจทกไดรบ

ความเสยหายแกรางกาย(แพ อาเจยน) พพากษาใหจาเลย (Stevenson) ตองชดใช

คาสนไหมทดแทนเพอเยยวยาโจทก

กรณดงกลาว ถงแมวาโจทกกบจาเลยจะไมรจกหรอมนตสมพนธกน

โดยตรง (ซอขายกน) เพราะโจทกซอเบยรจากรานคาซงรบมาอกทอดหนง แตโจทกจด

อยในกลมคนทจาเลยสามารถคาดเหนได (Foreseeability) คาดเหนวาจะเกด

อนตรายได หากวาผลตภณฑทตนผลต จาหนายนนมสงปลอมปน และจาเลยทาผด

หนาททปลอยปละละเลย ใหสงปลอมปนนนลงไปและเกดความเสยหายขนจงเปน

ความประมาทเลนเลอทละเมดตอผอนตองชดใชคาสนไหมทดแทน (Donoghue V.

Stevenson, 1932, AC 562, HL) นอกจากน ในคด Donoghue V. Stevenson

ยงไดสรางหลกความสมพนธโดยตรงระหวางผเสยหายกบผกระทาละเมด เปนหลกการ

เพอพจารณาความรบผด ทเรยกวา “Neighbors” ซงจะไดกลาวถงอกครง

อทาหรณ ท 2

จาเลยรบจางขดถนนเพอวางสายเคเบลไฟฟา ภายหลงลงมอขดถนน

เสรจเกดหลม แตจาเลยใชเชอกสกน และตงไฟฉกเฉนไวเพอเปนสญญาณบอกวาหาม

เขา ปรากฏวาโจทกซงตาบอดเดนตกหลมนน จนไดรบบาดเจบสาหส จงฟองเรยกคา

สนไหมทดแทน โดยกลาวอางวา จาเลยกระทาละเมดตอโจทก ซงในชนพจารณาคด

จาเลยใหการปฏเสธวา จาเลยไดใชความระมดระวงเปนอยางดแลว HL (The House

of Lord) วนจฉยวาการทจาเลยอางนนยงไมถอวาเพยงพอ เพราะจาเลยควรคาดหมาย

ไดวาในสงคมไมไดมเฉพาะคนทปกตเทานน คนพการตาง ๆ กมทวไปจาเลยควร

32

คาดหมายได จาเลยจงตองมหนาท (Duty of Care) จงเปนประมาทเลนเลอ ตองรบ

ผดชดใชคาสนไหมทดแทน (Haley V. London Electricity Board, 1964, 3 All

ER 185)

อทาหรณ ท 3

จาเลย (สถานพนจและคมครองเดก) มหนาทอบรมฝกอาชพเดก

หรอเยาวชนทกระทาความผด ถกเจาของทรพยทเสยหายฟองเนองจากเดกเยาวชนท

อยในความดแลของตน ไดหนออกจากสถานพนจและคมครองเดก โดยขโมยเรอและ

สรางความเสยหายตอเรอลาอนทอยใกลเคยง เจาของเรอจงฟองเรยกรองใหสถานพนจ

และคมครองเดกตองรบผดชดใชคาเสยหายทเดกหรอเยาวชนนนกอขน คดน

HL(The House of Lord) วนจฉยวา จาเลยมหนาทตองระมดระวง (Duty of

Care) มใหไปกอใหเกดความเสยหายกบเจาของทรพยสนทอยบรเวณใกลกบกบสถาน

พนจ การทจาเลยอางวาจาเลยทาหนาทเพอสาธารณะประโยชนมใชประเดนขออาง

และมใชเหตผลทดทจะทาใหมอภสทธแตประการใด (Special Immunity) แต

อยางไรกด ความรบผดทสถานพนจพงตองรบผดชอบนน ควรจะถกจากด เฉพาะความ

เสยหายทเกดขนในบรเวณใกลเคยงเทานน เพราะความเสยหายเชนวานนสามารถคาด

เหนได (Foreseeability) (Home Office V. Dorset Yacht, 1970, 2 All ER

294, HL)

อทาหรณ ท 4

ผตายไปโรงพยาบาลเนองจากมอาการปวดทองอยางรนแรง

(Stomach pains) และอาเจยน (Vomiting) เมอไปถงโรงพยาบาลปรากฏวา

แพทยปฏเสธทจะตรวจรกษาโดยใหผตายกลบบาน เมอกลบบานไดประมาณ 5 ชวโมง

กถงแกกรรม ผลการชนสตรพลกศพปรากฏวา ผตายตายเพราะพษสารหน (Arsenic

Poisoning) ดงนน ครอบครวของผตายจงฟองเรยกรองโรงพยาบาลใหรบผดชอบตอ

ความตาย ดวยเพราะปฏเสธการรกษา ในทางพจารณาคดไดความวามหลกฐานทาง

การแพทยยนยนวา แมวาแพทยจะรกษามความเปนไปไดสงมากวา แตถงอยางไรผตาย

กตองตายอยด เนองจากสภาวะพษในรางกาย ดงนน ศาลจงไดวนจฉยวา การท

โรงพยาบาลปฏเสธการรกษาเปนความประมาทเลนเลอ แตมใชเปนสาเหตทาใหผตาย

ถงแกความตาย จงไมเปนละเมดการทไมเขาองคประกอบขอ 3 เพราะถงตนจะปฏบต

ตามหนาท ความเสยหายกเกดขนอยด (Barnett V. Chelsea & Kensington

Hospital, 1968, 1 All ER 1068, Nield J)

33

คดดงกลาว พเคราะหไดวา แมตวจาเลยจกมหนาท (Duty of Care)

แตหากปรากฏวา ความเสยหายมใชเปนเหตมาจากความประมาทเลนเลอของจาเลย

จาเลยกหามความผดไม ดงนน ขอใหระลกเสมอวาจะมความรบผดฐานละเมดได ตอง

ม Fault (ความผด) และ Damage/Injury (ความเสยหาย) ประกอบกนเสมอ

บคคลจกตองมตามวสยและพฤตการณ

คดตอไปจะแสดงใหเหนหลกในการวนจฉยเรองหนาทโดยตรงท

บคคลนนตองปฏบต กลาวคอ การจะพจารณาวาบคคลนนไดชอวาเปนผประมาท

เลนเลอหรอไม ไมควรสรางภาระใหแกบคคลนนจนเกนกวาความเหมาะสม

(Reasonable)

อทาหรณ ท 5

โจทกเปนมารดาของผตายซงเปนเหยอการฆาตกรรมรายลาสด ของ

ฆาตกรฆาหนศพทมชอเรยกวา Yorkshire Ripper โจทกจงยนฟองกรมตารวจ โดย

กลาวอางวาในคาฟองวา การปฏบตงานของเจาหนาทตารวจไรประสทธภาพ และ

ลมเหลวในการสบสวน ซงเหตดงกลาวเปนผลใหลกของโจทกตองถกฆาตกรรม ซงคด

น The House of Lords พเคราะหคากลาวอาง ดงกลาวแลว จงวนจฉยวา เจาหนาท

ตารวจไมมหนาททตองระมดระวงหรอคมครองผตาย (บคคลหนงบคคลใด) ใหพน

จากการฆาตกรรมของฆาตกร

ทานจะพบวา ในคดละเมดโจทกจะตองเปนฝายพสจนใหศาลเหนถง

หนาททจาเลยมอยซงขนอยกบสถานการณขอเทจจรงในแตละกรณ โดยชใหเหนทงขอ

กฎหมายและขอเทจจรง วาจาเลยมหนาทแตไมปฏบตตามหนาท เปนเหตใหเกดความ

เสยหายแกโจทก

อทาหรณ ท 6

คดนเปนกรณทลกจางฟองเรยกรองนายจาง เรองมอยวาลกจางทา

หนาทพนกงานทาความสะอาด หนาตางตามตกทนายจางรบเหมาทาความสะอาด

ปรากฏขอเทจจรงวาในทางการทจาง นายจางไมไดมอปกรณทเหมาะสมตอการปฏบต

หนาทของลกจาง เชน ใหลกจางปนขอบหนาตาง ทาความสะอาด แทนทจะมบนไดให

และลกจางไดรบบาดเจบเพราะตกจากขอบหนาตางขณะปฏบตหนาท ลกจางจงฟอง

นายจางใหรบผดชดใชคาเสยหายประเดนอยทวา นายจางมหนาท (Duty) ตอลกจาง

หรอไม ซงศาลไดวนจฉยวา เปนหนาทของนายจางทจะตองจดหาเครองมออปกรณท

34

จาเปนตอการทางานของลกจาง ซงนายจางสามารถคาดเหนไดจงเปนละเมด

(General Cleaning V. Christmas, 1952, 2 All ER 1110, HL)

จากกรณดงกลาวภายหลงเกดคด Walker V. Northum ซงศาลไดม

คาพพากษาให นาย Beeland ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน หากนายจางใชงาน

ลกจางหนกเกนควรจนเปนเหตใหลกจางตองเจบปวยรนแรง นายจางพงตองคาดเหน

ไดเชนกน

นอกจากนขอยอนกลบไปในคด Donoghue ทศาลกาหนดหนาทของ

ผผลตทพงมตอลกคา ยงมกรณทรานคามหนาทตองใชความระมดระวงใหความ

ปลอดภยกบลกคาไมเฉพาะตวผลตภณฑ (Product) เทานน ยงใหหมายความรวมถง

สถานทประกอบการของรานคาตองมความปลอดภย (Safety) เพยงพอตอลกคาอก

ดวย

อทาหรณ ท 7

Ward V. Tesco, 1976 ศาลตดสนใหหาง Tesco ตองชดใชคา

สนไหมทดแทนเพอการละเมด ในการทลกคาไดรบบาดเจบเพราะลนขณะเดนซอของ

ซงขอเทจจรงแหงคด (Fact) ซปเปอรมารเกตแหงนพนกงานหางฯ ปลอยปละละเลย

ไมทาความสะอาดพน เมอมของตกหลนลงพน (โยเกรต) ซงถอเปนหนาทของ

ผประกอบการมหนาทตองใชความระมดระวง และถอเปนสานกเรองความปลอดภยท

ผประกอบการตองคานงถงเปนอยางยง

เชนเดยวกบทศาลสหรฐอเมรกา ไดมการวางหลกเกยวกบเรอง

ประมาทเลนเลอวา “ไมมความรบผดในการกระท าโดยประมาท ถาหากการ

กระท านนไมกอใหเกดความเสยหายขน” (ขาดขนตอนท 3)

เชน ก. ขบรถ 25 ไมลในเขตหามขบเกน 15 ไมล ข. เดกวงไลลก

บอลตดหนารถไดรบบาดเจบ ขอเทจจรงไดความวา แมวาจะขบเพยง 5 ไมล กไม

สามารถเบรคหามรถไวทน จะเหนไดวา ความประมาทดงกลาวมใชตนเหตแหงความ

เสยหาย ก. จงไมตองรบผด ถงแมวา ก. จะฝาฝนกฎหมายกตาม แตจกอยางไรความ

เสยหายกเกดขนอยดขอใหเปรยบเทยบเคยงกบคด Barnett

สาหรบศาลไทยไดใชแนวทางตามการพจารณาคดตามศาลองกฤษ

เปนแนวทางในการพจารณาเรองความประมาทเลนเลอเชนกน กลาวคอใชหลก Duty

of Care มาพเคราะหถงความประมาทเลนเลอ ตวอยางเชน

35

รถยนตของโจทกถกรถยนตของผอนชน โจทกจงมาฟองจาเลยฐาน

ละเมดวา รถยนตของจาเลยวงสวนรถยนตทชนโจทก แมวารถยนตของจาเลยมไดชน

รถยนตของโจทกกจรง แตรถยนตของจาเลยมไดเปดไฟหนารถในเวลากลางคน เปน

เหตใหทศนวสยตรงนนมดกวาปกต เปนผลทาใหรถยนตทชนโจทกมองไมเหนโจทก

ฉะนน การทรถยนตโจทกถกชนจงเปนผลมาจากการกระทาประมาทเลนเลอของจาเลย

(การไมเปดไฟหนารถยนต) กรณเชนน ศาลฎกาวนจฉยวาจาเลยไมมความผดเพราะ

ไมไดประมาทเลนเลอ คนทจะประมาทเลนเลอตองมหนาท จาเลยไมมหนาททตอง

ระวงมใหรถยนตโจทกถกชน

คาพพากษาฎกาท 2205-2206/2542 ตามสญญาเชาตนรภยเปน

การเชาเพอเกบทรพยสนซงตนรภยอยในความควบคมดแลของจาเลยท 1 ดงนน แม

จาเลยท 1 จะไมรเหนการนาทรพยสนเขาเกบหรอนาออกจากตนรภย จาเลยท 1 กไม

หลดพนจากความรบผดหากทรพยสนทเกบในตนรภยนนสญหายจรง และขอเทจจรง

ยงปรากฏวามลายนวมอแฝงทตนรภยซงมใชของโจทกท 1 และท 2 และมใชของ

เจาหนทของจาเลยท 1 ดวยเปนขอทชใหเหนวา มคนรายเขาไปเปดตนรภยและนาเอา

ทรพยสนทเกบไปจรง จาเลยท 1 อางวาอาจเปนลายนวมอแฝงของคนของโจทกท 1

และท 2 นนกเปนการคาดคะเนโดยปราศจากขอเทจจรงสนบสนน การทคนรายลกเอา

ทรพยสนในตนรภยไปถอเปนความบกพรองในหนาทของจาเลยท 1 ในการดแล

ปองกนภยแกทรพยสน ความระมดระวงของจาเลยท 1 จงไมพอ เปนการละเมดตอ

โจทกท 1 และท 2 จงตองรบผดชดใชแกโจทกท 1 และท 2

คาพพากษาฎกาท 769/2518 จาเลย (เทศบาล) เปนผมหนาท

ดแลสะพานใหมความมนคงแขงแรงและเรยบรอย การทจาเลยปลอยปละละเลยให

สะพานยบพง ราวสะพานเปนชองโหวอยกอนทผเสยหายตกลงไปประมาณ 2 เดอน ไม

รบซอมแซมใหอยในสภาพเรยบรอย ปลอดภยจนเปนเหตใหผเสยหายตกลงไปทาง

ชองโหวนน เปนความประมาทเลนเลอของจาเลยอนเปนการกระทาละเมดตอผเสยหาย

จาเลยตองรบผดในความเสยหายทเกดขน

เชนเดยวกบคาพพากษาฎกา 761/2518 และขอใหเทยบเคยงกบคา

พพากษาฎกาท 5188/2533 เมอขอเทจจรงฟงไดวา สะพานทเกดเหตไมมปายหาม

รถยนตบรรทกนาหนกเกน 6 ตนผาน จาเลยซงเปนสขาภบาลมหนาทดแลรกษา

สะพานใหมความมนคงแขงแรงและเรยบรอย เพอใหบรการสาธารณปโภคแก

ประชาชนและผขบรถยนตบรรทกหนกผานขามสะพานจงเปนความประมาทเลนเลอ

ของจาเลย ดงนน เหตทเกดขนจงเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอของจาเลย แต

36

เมอพเคราะหถงการทนาย ส. ขบรถยนตบรรทกทมนาหนก 9 ตน และบรรทกราหนก

7,230 กโลกรม ผานสะพานไมดงกลาว ซงบคคลทวไปเหนสภาพของสะพานทเกด

เหตแลวยอมจะไมแนใจวาสะพานดงกลาวจะรบนาหนกรถและสงของทบรรทกรวมกน

ประมาณ 16 ตนได เชนน เหตทเกดขนจงเปนความประมาทเลนเลออยางมากของนาย

ส. ลกจางกระทาในทางการทจางของโจทกอยดวย ถอไดวาความเสยหายทเกดขน

ทงหมดเพราะความผดของลกจางโจทกท 1 มสวนประกอบดวยอยางมาก ตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 442 คาสนไหมทดแทนอนโจทกควรจะ

ไดรบมากนอยเพยงใด จงตองอาศยพฤตการณแวดลอมแหงกรณดงกลาวขางตนเปน

ประมาณ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 223 และปรากฏวานาย ส. ม

สวนในความประมาทมากกวาจาเลย โจทกท 1 จงตองรบผดชดใชคาเสยหายใหแก

จาเลย ตามทจาเลยไดฟองแยงไว

คาพพากษาคดหลงสด เปนการตรวจสอบระดบความระมดระวง ท

ไมไดพเคราะหเฉพาะแกจาเลยทมหนาทตามกฎหมายเทานน ซงในสวนของโจทกเอง

ตองไดชอวาใชความระมดระวงเปนอยางดเชนเดยวกน ซงการวนจฉยเกยวกบการม

สวนรวมในการกระทาความผดฐานละเมดจะมผลในเรองของการกาหนดคาสนไหม

ทดแทน มใชลบลางความประมาทเลนเลอของอกฝายหนง ในคดนเมอโจทก

(รถบรรทก) ฟองจาเลย (สขาภบาล) จาเลยกไดใหการฟองแยงกลบวาโจทกกระทา

ละเมดกลาวคอประมาทเลนเลอทาใหสะพานทอยในความควบคมดแลของจาเลยไดรบ

ความเสยหาย และเมอขอเทจจรงแหงคดปรากฏในชนพจารณาคดตางฝายตางหา

พยานหลกฐานเขามาสนบสนนและหกลางอกฝายหนง กมไดลบลางความประมาท

เลนเลอของแตละฝายได คงเปนเพยงการกาหนดคาเสยหายทเหมาะสมแกรปคด (ใน

การนจะไดอธบายถงในเรองคาเสยหายอกคราวหนง) แตทวา หากเกดกรณรถยนตชน

กน และไดความวา ทงสองฝายตางขบรถ ยนตมาดวยความประมาทเลนเลอ และ

กอใหเกดความเสยหายขนไมยงหยอนไปกวากน ดงน ตางฝายตางกไมมสทธทจะ

เรยกรองคาเสยหายตอกน (พจารณาตามคาพพากษาฎกาท 505 /2519)

คาพพากษาฎกาท 370/2540 จาเลยจดอาคารทจอดรถใหแกลกคา

ผทนารถเขาไปจอดเปนผหาทจอดรถเองและเปนผเกบกญแจไวโดยไมตองเสยคาจอด

แตอยางใด สวนการทจาเลยจดพนกงานไวคอยฉกหรอตรวจบตรจอดรถยนตขณะทนา

รถยนตออกจากอาคารทจอดรถของจาเลยนน เปนเพยงมาตรการชวยรกษาความ

ปลอดภยใหเทานน ทโจทกอางวาลกจางของจาเลยปลอยใหรถยนตออกจากอาคารท

จอดรถโดยไมรบบตรจอดรถคนนน โจทกมไดนาสบใหเหนวาลกจางของจาเลยได

37

ปลอยรถทโจทกรบประกนภยออกไปโดยประมาทเลนเลออยางไร แตกลบไดความจาก

พยานจาเลยวาวนเกดเหตมรถยนตออกจากอาคารทจอดรถไปโดยไมมบตรจอดรถรวม

3 คน ลกจางของจาเลยไดบนทกทะเบยนรถยนต บตรประจาตวผขบขหรอบตร

ประจาตวประชาชนไวแลว ไมปรากฏวาไดปลอยรถคนทโจทกรบประกนออกไป แมแต

ว. พยานโจทกกเบกความรบวาเคยขบรถเขาไปจอดในหางของจาเลยแลวออกไปโดย

ไมคนบตรจอดรถ ลกจางของจาเลยไมยอมใหออกจนกระทงตองแสดงเอกสารเกยวกบ

รถใหดจงจะนารถออกไปได แสดงวาลกจางของจาเลยไดตรวจสอบและปลอยรถ

ถกตองตามระเบยบเหมอนเชนเคยประพฤตในกจการของตนเองมไดกระทาโดย

ประมาทเลนเลอดงทโจทกฟอง จาเลยจงไมตองชดใชคาเสยหายใหแกโจทก

การพจารณาในสวนประมาทเลนเลอน นอกจากจะพจารณา

หลกเกณฑ (1) หนาท และ (2) การฝาฝนหนาทแลว ผลรายทไดรบตองเปนธรรมตอผ

กอภยดวย กลาวคอ ความเสยหายตองสามารถคาดหมายได และเปนธรรมหรอไม

สรางภาระใหแกบคคลนนเกนไป

เชน โจทกฟองจาเลยทมหนาทเปนผตรวจสอบบญช เนองจากจาเลย

ประมาทเลนเลอในการเตรยมขอมลทางการเงน ทาใหโจทกหลงเชอวากจการของ

บรษท A มฐานะทางการเงนด นาลงทน จงไดซอหนไปจานวนหนงแตความจรงกลบไม

เปนเชนนน หนกลบมมลคาลดลงเรอยมา กรณเชนนศาลไดวนจฉยวา ความเสยหาย

ของโจทกเปนหนาททโจทกควรคาดหมายได แตมใชเรองทจาเลยจะตองรวม

รบผดชอบดวย แมวาจาเลยจะเปนผททางานดานการใหขอมลเกยวกบการลงทน แต

จาเลยไมไดมหนาทประกนความเสยงดานกาไรขาดทนใหแกผใด (Caparo V.

Dickman, 1990)

หากความเสยหายนนเปนผลมาจากผเสยหายเอง เชนนยอมมอาจ

เรยกรองได เชน นกโทษฆาตวตายในหองขงประจาสถานตารวจ ศาลวนจฉยวา ตารวจ

ไมไดมหนาทโดยทวไป เพอปองกนมใหนกโทษคนหนงคนใดฆาตวตาย เวนเสยแต

ตารวจจะไดทราบหรอควรจะทราบอยกอนวาจะมภยเชนวานนเกดขน ตารวจกมอาจ

ปฏเสธความรบผดไดเชนกน (Orange V. Chief Constable of West

Yorkshire, 2001) และขอใหเทยบเคยงกบคด Kirkham V. Anderton, 1920.

ทกาหนดใหตารวจตองรบผดชอบการฆาตวตายของนกโทษ เนองจากเจาหนาทตารวจ

ทราบวานกโทษรายน มแนวโนมทจะกระทาอตวนบาตกรรม แตมไดปองกนผลแต

อยางใด

38

คาพพากษาฎกาท 273/2487 ในการปฏบตราชการการทขาราชการ

คนหนงใชขาราชการอกคนหนงไปรบเงนหรอสงของ แลวคนทไปรบยกยอก เมอไมได

ความวาผใชประมาทเลนเลอหรอจงใจใหผอนเสยหายไมตองรบผด คณะกรรมการ

จงหวดรบสลากกนแบงรฐบาลมาแลวจายใหคณะกรรมการอาเภออกตอหนง

ปลดอาเภอเคยใชสารวตรศกษาไปรบสลากกนแบงนน โดยไมเคยเกดเรองเพงมาเกด

ยกยอกคราวน ไมตองรบผด

คาพพากษาฎกาท 6114/2540 จาเลยท 2 ทาสญญากบธนาคารรบ

เปนผประสานงานในการสงขอมลของธนาคารจากเครองสงสญญาณ เอส.โอ.เอส. ไป

ยงสถานตารวจ ฯลฯ ดวยเครองมอทางอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรเพอขอความ

ชวยเหลอทรวดเรวและทนตอเหตการณ เมอเครองสงสญญา เอส .โอ.เอส. ทจาเลยท

2 ตดตงไวทเครองบรการเงนดวนของธนาคารสงสญญาณขอความชวยเหลอไปยงศนย

ของจาเลยท2 เพราะถกคนรายงดทาลาย แตเจาหนาทจาเลยท 2 ละเลยไมแจงเหต

ตอไปยงสถานตารวจเพอขอความชวยเหลอถอวาจาเลยท 2 ผดสญญาแตไมถอเปน

การละเมดตอธนาคารตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 สญญาไมม

ระบวาหากจาเลยท 2 ผดสญญาจะตองรบผดชดใชคาเสยหายจานวนเทาใด จงเปน

เพยงสญญาใหบรการแกธนาคารเพอชวยปองกนการโจรกรรมทรพยสนของธนาคารอก

ทางหนง ไมใชสญญาทจาเลยท 2 ตกลงยอมชดใชคาเสยหายแกธนาคารในกรณ

ทรพยสนถกโจรกรรม ธนาคารไมมสทธฟองจาเลยท 2 เพอเรยกคาเสยหายตาม

จานวนเงนทถกคนรายลกไป โจทกซงใชคาเสยหายใหธนาคารเจาหนผเอาประกนไป

แลวยอมไมอาจรบชวงสทธของธนาคารมาฟองเรยกใหจาเลยท 1 และท 2 รบผดตอ

โจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 880 วรรคแรกได

คาพพากษาฎกาท 511/2542 ขอกาหนดองคการการบนพลเรอน

ระหวางประเทศเรอง กฎทางอากาศและบรการจราจรทางอากาศ ไดระบถงเครองบน

ขนาดกลางและขนาดเบาทบนลงตามหลงเครองบนขนาดหนกตองใชระยะเวลาอยาง

นอยทสด 2 นาท และ 3 นาท ตามลาดบ แตตามพยานหลกฐานทโจทกนาสบ

เครองบนลาท ส. ขบกบเฮลคอปเตอรของกรมตารวจ ตางเปนเครองบนขนาดเบาทงค

จงไมเขาขายขอกาหนดฯ ตามทโจทกอางจากรายงานของคณะกรรมการสอบสวนได

ความวา ในทางปฏบตหอบงคบการบนหวหนอนญาตใหเครองบนทงสองชนดลงพรอม

กนได และขอเทจจรงไดความวาทสนามบนหวหน โจทกจดใหเฮลคอปเตอรจอดอย

หางจากขอบทางวงของเครองบนประมาณ 30 เมตร เทานน โดยจดจอดของ

เฮลคอปเตอรมมานานรวม 20 ปแลว จงเปนความผดของโจทกททาใหจาเลยทงสอง

39

ไมอาจจดใหเฮลคอปเตอรจอดอยหางจากขอบวงของเครองบนมากกวา 90 เมตร ได

กรณดงกลาวจงโทษจาเลยทงสองไมได พยานหลกฐานทโจทกนาสบไดความวาหลงเกด

เหตประมาณ 1 เดอน คณะทางานของคณะกรรมการสอบสวนไดทาการทดลอง ณ

สนามบนหวหน เพอพสจนวาอทธพลของกระแสอากาศมวลวนทเกดจากเฮลคอปเตอร

จะกอใหเกดอนตรายตอการบนของเครองบนท ส. ขบไดถกกระแสอากาศมวลวนอน

เกดจากเฮลคอปเตอร หลงเกดคดนโจทกไดตงคณะกรรมการตรวจสอบขอเทจจรงท

เกดขน ผลสรปเหนวาจาเลยทงสองปฏบตหนาทถกตอง พยานโจทกกเบกความ

ยอมรบวา ขณะเกดเหตจาเลยทงสองไมไดฟงไดวาจาเลยทงสองประมาทเลนเลอ

2.4.2.2 ระดบของความระมดระวง

การทจาเลยจะใหการปฏเสธวา ไมประมาทเลนเลอนน ในทาง

พจารณาคดจะพจารณาถงระดบความระมดระวงวาบคคลนนใชเพยงพอแลวหรอไม ซง

อาศยตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 59 ทบญญตวา “ปราศจากความระมดระวง

ซงบคคลในภาวะเชนนน จกตองมตามวสยและพฤตการณและผกระท าอาจใช

ความระมดระวงเชนวานนไดแตหาไดใชใหเพยงพอไม”

ประมาทเลนเลอ จงเปนเรองของการไมใชความระมดระวง

(ปราศจาก) หรอใชความระมดระวงอยในระดบทไมเพยงพอ

ไมใชความระมดระวง ใชแตไมเพยงพอ ใชเพยงพอ

ประมาทเลนเลอ ไมประมาทเลนเลอ

ความเสยหาย ความเสยหาย

รบผด ไมรบผด

40

กรณท 1 บคคลนนมหนาทแตไมใชความระมดระวงยอมชดเจนอยในตวเอง

วาหากเกดความเสยหายขน ตนมหนาทตองรบผดชอบ

กรณท 2 ประเดนอยทวา ระดบความระมดระวงทจะถอวาเพยงพอ อยแค

ไหน และใชเกณฑอะไรเปนเครองบงช

ซงตามกฎหมายใชคาวา “บคคลในภาวะเชนนนจกตองมตามวสยและ

พฤตการณ”

1. วสยของบคคลในภาวะเชนนน

2. พฤตการณทบคคลนนประสบ

มาตรฐานทกาหนดระดบความระมดระวง พจารณาจาก “มาตรฐานวญญชน”

กลาวคอ บคคลทวไปมาเปนเครองชวด มาตรฐานความระมดระวงตองถอเกณฑคน

ทวไปมาใช

โดยปกตแลวมาตรฐานวญชนแบงเปน 2 ประการ

1. ภาวะวสย (Objective Test)

2. อตตวสย (Subjective Test)

ภาวะวสย อตตวสย

ภาวะวสย หมายถง การพจารณาโดยใชเกณฑวดจากมาตรฐานกลาง เปน

เกณฑทดจากบคคลภายนอกมองเขามา

อตตวสย หมายถง การพจารณาโดยใชเกณฑวดจากมาตรฐานภายในของคน

หนงคนใดออกไป

โดยทวไปการพจารณาเรองประมาทเลนเลอ จะใชเกณฑพจารณาแบบภาวะ

วสยวญชนเชน นายกตตดมเหลาเมาแลวขบรถยนตกลบบาน นายกตตมนใจวา

คนขบรถใชความระมดระวงอยางดเยยม แตกลบไปชนคนอน นายกตตอางวาเวลาดม

เหลาไปแลว การขบรถของตนจะดเยยมเปนพเศษ ซงแมความเปนจรงจะเปนอยางนน

41

จรง ๆ นายกตตกไมสามารถอางได เพราะเปนการพจารณาแบบอตตวสยตองพจารณา

แบบภาวะวสย

แตอยางไรกด มขอยกเวนอย 2 ประการทมไดใชเกณฑตามภาวะวสย ไดแก

1 . การทจาเลยมความบกพรองทางกายภาพ เชน รางกายพการ ตาบอด แขน

ขาดขาขาด เปนเดก คนชรา ซงเวลาทจะพจารณาวาจาเลยใชความระมดระวงเพยงพอ

แลวหรอไม นน ตองพจารณาถงความบกพรองตางๆ ประกอบดวย กลาวคอ ให

พจารณาจากอตวสยประกอบ ขอใหทานพจารณาจากคด R.V. Hadfield ทเคย

ยกตวอยางมาแลวดวย

2 . ผทมความเชยวชาญมากกวามาตรฐานวญชน (ทวไป) เชน แพทย

ทนายความ วศวกร สถานปนก เปนตน ตองมมาตรฐานสงกวามาตรฐานของวญชน

ขอควรสงเกต กรณเชนวาน ใหหมายความรวมถงผทมไดเชยวชาญ แตไดไปแสดงตน

อวดอาง จนทาใหผอนหลงเชอวาตนเองเปนผเชยวชาญ ดงนน จะขอใหใชมาตรฐาน

แบบวญชนทวไปมได

เชน นายกตตเปนหมอเถอนประกอบอาชพอยางแพทย อยตางจงหวด

ชาวบานทวไปเชอวาเปนแพทยจรง ไดรบรกษาคนไขโดยฉดยาเขากลามเนอทสะโพก

(มเสนประสาท) นายกตตไมทราบ เพราะไมมความร ปรากฏวา เขมฉดยาทแทงไป

นนถกเสนประสาทเกดเปนฝอกเสบตรงทฉดยา ทาใหตอมาผปวยรายนนขาลบ กรณ

เชนนนายกตตจะมาแกตวไมไดวา ตนไมมความรอยางหมอทแทจรง โปรดเทยบเคยง

ตามคาพพากษาฎกาท 760/2506, 2593/2521, 946/247

คาพพากษาฎกาท 292/2542 (คดผาตด

หนาอก) จาเลยท 2 ทาการผาตดหนาอกโจทกทม

ขนาดใหญใหมขนาดเลกลงทโรงพยาบาลจาเลยท 2

อก 3 ครง แตอาการไมดขน โจทกจงใหแพทยอนทา

การรกษาตอ แมตวโจทกและนายแพทย ด. ผทาการ

รกษาโจทกตอจากจาเลยท 2 จะไมสามารถนาสบให

เหนวา จาเลยท 2 ประมาทเลนเลอในการผาตดและ

รกษาพยาบาลโจทกอยางไร แตเมอจาเลยท 2 เปน

แพทยผเชยวชาญดานศลยกรรมดานเลเซอรผาตด

จาเลยท 2 จงมหนาทตองใชความระมดระวงตามวสยและพฤตการณเปนพเศษ การท

นายแพทย ด. ตองทาการผาตดแกไขอก 3 ครง แสดงวาจาเลยท 2 ผาตดมาม

42

ขอบกพรองจงตองแกไขและแสดงวาจาเลยท 2 ไมใชความระมดระวงในการผาตด

และไมแจงใหผปวยทราบถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และกรรมวธในการ

ดาเนนการรกษา จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย นบวาเปนความประมาท

เลนเลอของจาเลยท 2 ถอไดวาจาเลยท 2 กระทาละเมดตอโจทก (เรองนจะนาไป

พเคราะหอกครงในเรองการกาหนดคาเสยหาย)

คาพพากษาฎกาท 7452/2541 จาเลยซงเปนแพทยไดแจงโจทกวามเดกตาย

ในทองโจทก โจทกจงยนยอมใหจาเลยขดมดลกและทาแทงให แตการทจาเลยใช

เครองมอแพทยเขาไปขดมดลกของโจทกทาใหมดลกทะล ทงทมดลกของโจทกม

ลกษณะเปนปกต มไดมลกษณะบางแตอยางใด และทาใหลาไสเลกทะลกออกมาทาง

ชองคลอดยาว 5 เมตร เนองจากเครองมอแพทยทใสเขาไปในชองคลอดไดเกยวเอา

ลาไสดงออกมานนเอง จาเลยจงไมไดใชความระมดระวงตามปกตวสยของผมความร

ความสามารถในการประกอบวชาชพแพทย นบเปนความประมาทเลนเลอของจาเลย

ซงตอมาแพทยทตรวจโจทกในภายหลงเหนวา หากนาลาไสโจทกกลบเขาไปในรางกาย

อกอาจมการตดเชอในชองทอง จงไดทาการตดลาไสททะลกออกมาทงไป จาเลยจง

ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทก

หรอคดตอไปนทศาลกาหนดใหธนาคารในฐานะผประกอบวชาชพเชนนนตอง

ใชความระมดระวงในการทวงหนแกลกหน กลาวคอ

คาพพากษาฎกาท 976/2543 แมโจทกจะมชอและนามสกลอยางเดยวกน

กบลกหนของจาเลย แตกมภมลาเนาตางกน ทงลกหนของจาเลย ไมเคยยายภมลาเนา

อกทงเมอโจทกตดตอทนายความจาเลยแจงวามไดเปนหน ทนายความจาเลยหรอ

จาเลย กลบยนยนวาเปนหน ถาไมชาระหนจะฟองรองตอศาล ทาใหโจทกเกดความ

กลว จงไดไปรองทกขตอพนกงานสอบสวน เปนเหตใหโจทกถกหนงสอพมพรายวนลง

ขาวเผยแพรไปทวราชอาณาจกร ทาใหโจทกถกผบงคบบญชาเรยกไปสอบสวนหา

มลเหตของขาวการเปนหนจาเลย และลงความเหนวาถาขาวดงกลาวเปนจรง โจทกจะ

ถกลงโทษ โจทกตองเสยคาใชจายในการโทรศพททางไกลตดตอญาตพนองเพอแจง

ความจรงใหทราบ และไดวาจางทนายความใหตรวจสอบรายละเอยดเกยวกบหน

ดงกลาว

ดงน กรณถอไดวาจาเลยประมาทเลนเลอ หรอไมไยดตอผลแหงความเสยหาย

ทอาจเกดขนแกโจทกในภายหลง โดยไมใชความระมดระวงตามสมควรทาการ

ตรวจสอบเกยวกบตวลกหนของจาเลยเสยใหมตามทโจทกแจงใหทนายความของจาเลย

43

หรอจาเลยทราบแลววาโจทกมใชลกหนของจาเลย รวมทงจาเลยยงไดยนยนทจะ

ฟองรองโจทกตอศาล จนเปนเหตใหโจทกเกดความกลวและนาเรองไปรองทกขตอ

พนกงานสอบสวนจนถกหนงสอพมพรายวนบางฉบบนาขาวไปเผยแพรทว

ราชอาณาจกร อนเปนการกระทาตอโจทกโดยมชอบดวยกฎหมาย ทาใหโจทกเสยหาย

พฤตการณดงกลาวจงถอไดวาจาเลยไดกระทาละเมดตอโจทกอนจาตองใชคาสนไหม

ทดแทนแกโจทกเพอการนนแลว ครบถวนดวยองคประกอบแหงความผดเพอละเมด

คาพพากษาฎกาท 5129/2546 จาเลยท 1 ซงเปนอาจารยสอนวชาพลศกษา

ไดสงใหนกเรยนชน ม.1 วงรอบสนามระยะทาง 200 เมตร ตอ 1 รอบ จานวน 3 รอบ

เปนการอบอนรางกายกอนการเรยนวชาพลศกษาในภาคปฏบต และไดสงใหนกเรยน

วงรอบสนามตออก 3 รอบ เปนการทาโทษทวงไมเปนระเบยบเรยบรอย ซงเหมาะสม

ตามสมควรแกพฤตการณ แตการทสงใหวงรอบสนามตอไปอก 3 รอบ และเมอ

นกเรยนยงทาไมไดเรยบรอย กสงใหวงตอไปอก 3 รอบ ในชวงเวลาหลงเทยงวนเพยง

เลกนอย สภาพอากาศรอนและมแสงแดดแรง นบเปนการใชวธการลงโทษนกเรยนท

ไมเหมาะสมและไมชอบ เพราะจาเลยท 1 นาจะเลงเหนไดวาการลงโทษนกเรยนซงม

อายระหวาง 11 ถง 12 ป ดวยวธการดงกลาวอาจเปนอนตรายตอสขภาพของนกเรยน

ไดเปนความประมาทเลนเลอ จนทาใหเดกชาย พ. ซงเปนโรคหวใจอยกอนลมลงใน

การวงรอบสนามรอบท 11 และถงแกความตายในเวลาตอมา เพราะสาเหตระบบหวใจ

ลมเหลว การตายของเดกชาย พ. จงเปนผลโดยตรงจากการวงออกกาลงตามคาสงของ

จาเลยท 1 แมจาเลยท 1 จะไมทราบวาเดกชาย พ. เปนโรคหวใจกตาม มใชเกดจาก

เหตสดวสย ถอไดวาจาเลยท 1 กระทาละเมดเปนเหตใหเดกชาย พ. ถงแกความตาย

แตความไมรของจาเลยท 1 ดงกลาวเปนเหตประกอบดลพนจในการกาหนดคาสนไหม

ทดแทนใหนอยลง

ขอสงเกต (1) การแสดงตนวาเชยวชาญตองถงขนาดใหประชาชน

หลงเชอดวย หากแสดงตนแตคนไมเชอถอกไมเขาขาย

(2) หากเปนกรณฉกเฉน (Emergency Case) ระดบของ

เกณฑนตองพจารณาตามสภาวะฉกเฉนนนดวย ทเรยกวา Emergency Doctrine

เชน จาเลยเปนแพทยสนาม อยในภาวะสงคราม หรอเหตแหงภยพบตระดบแหงความ

ระมดระวงจะใชเกณฑมาตรฐานเดยวกบแพทยตามโรงพยาบาลทวไปมได

คาพพากษาฎกาท 3267/2540 รถหมเกราะของโจทกพลก

ควาขณะแลนลาดตระเวนรกษาความสงบเรยบรอย เจาพนกงานตารวจในสงกดโจทก

44

ไปขอความรวมมอจากจาเลยท 3 ใหนารถบรรทกสบลอไปลากจงรถหมเกราะกลบทตง

วธลากจงใชลวดสลงผกกบสวนหนาของรถหมเกราะแลวนาไปผกไวกบทายรถบรรทก

สบลอ ใหลาหนาของรถหมเกราะลอยสงขนจากพนถนน แตลากจงไปไดไมไกล

ลวดสลงขาด รถหมเกราะเสยหลกชนกบรถเกงทแลนสวนทางมา โจทกชดใช

คาเสยหายแกเจาของรถเกงแลวมาฟองไลเบยเอาจากจาเลยทงส เมอปรากฏวาการผก

ลอหนาของรถหมเกราะใหแขวนลอยอยขางทายรถบรรทกสบลอจะชวยใหกระชบมน

สะดวกรวดเรวและงายแกการลากจงประกอบกบไฮดรอลกเสย ทาใหลอหนาของรถหม

เกราะไมหมน จงตองลากจงโดยใหลอหนาลอย จงเปนเหตจาเปนทไมอาจถอไดวาเปน

ความประมาทเลนเลอของจาเลยท 1และท 2 ทงในบรเวณทเกดเหตเมอมดคาแลว

อนตรายเคยมผกอการรายลอบยง หากไมลากรถหมเกราะออกจากทเกดเหต

ผกอการรายอาจเขาโจมตเผารถหมเกราะจะเสยหายแกทางราชการ กรณจงไมอยใน

วสยทจาเลยท 1 และท 2 จะเลอกปฏบตเปนอยางอนนอกจากจะตองลากจงรถหม

เกราะไปดกวาจะปลอยใหเสยงอนตรายและเสยงตอความบกพรองในหนาท กรณยง

ฟงไมไดวาจาเลยท 1 และท 2 ประมาทเลนเลอ

(3) คาวา “วสย” หมายถง ลกษณะทเปนอยของบคคล

ผกระทา เปนเดก พการ หรอบกพรองในทางกาย หรอจตใจ ฉะนน การวนจฉยเรอง

วสยตองพจารณาแคระดบความระมดระวง จาเพราะเจาะจงบคคลในวสยนน ๆ เชน

เดกกตองถอระดบความระมดระวงของเดกทวไป (ศาสตราจารยจตต ตงศภทย)

โปรดพจารณาคาพพากษาฎกา 2101/2527 หรอตามคาพพากษาฎกาท

946,947/2475 721/2475 1414/2516 2593/2521 461/2536 ได

พจารณา โดยพจารณาเรองวสยเปนสาคญ กลาวคอหากบคคลนนมความชานาญหรอม

ฝมอยงกวาคนธรรมดาทวไป ระดบของความระมดระวงตองอยในวสย เชน ภาวะของ

บคคลในลกษณะของผเชยวชาญ

คาพพากษาฎกาท 625/2542 แมตอมาอก 2 ป 11 เดอน

23 วน จาเลยไดฟองโจทกลมละลาย แตวงเงนทโจทกตองรบผดตอจาเลยกถกจากด

อยเพยง 1,000,000 บาท ตามสญญาคาประกน กบทง ส. กไดชาระหนใหจาเลยตาม

สญญาคาประกนแลวถง 1,800,000 บาท และแมโจทกจะมความรบผดตามสญญา

จานองประกนหนของบรษท ล. อกในวงเงน 200,000 บาท พรอมดอกเบยดวยกตาม

ยอดหนทโจทกตองรบผดตอจาเลยเมอรวมทงเงนตนและดอกเบยแลวกไมมทางถง

15,332,017.82 บาทได การทจาเลยบรรยายฟองในคดลมละลายวาโจทกยงตองรบ

ผดตอจาเลยรวมกบบรษท ล. อก 15,015,517.82 บาทโดยไมบรรยายถงวงเงนท

45

โจทกตองรบผดตามสญญาคาประกน ทง ว. ผรบมอบอานาจของจาเลยยงไดเบกความ

ในชนพจารณาอกดวยวา โจทกตองรวมรบผดกบบรษท ล. ถงวนฟองเปนเงน

15,332,071.82 บาท จนศาลชนตนพทกษทรพยโจทกเดดขาและพพากษาให

ลมละลายทาใหโจทกไดรบความเสยหาย เปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอในการ

คานวณยอดหนของโจทก และเปนการใชสทธโดยไมสจรต

ตวอยางคาพพากษาฎกาอกหนงตวอยางทศาลวนจฉยให

ธนาคารจาเลยตองรบผด เนองจากตนมหนาทตองใชความระมดระวงในการปฏบต

หนาทในการตรวจสอบเชคและระมดระวงในการเบกจายเงนตามเชค แตเมอไมได

ปฏบตตามหนาทใหสมกบตนมอาชวะเชนนนแลว จงตองรบผดชอบในความประมาท

เลนเลอของพนกงานของตน

คาพพากษาฎกาท 6388/2544 ร. กบพวกรวมกนปลอม

ขอความในชองผรบเงนในเชค โดยขดฆาชอโจทกในชองผรบเงนแลวปลอมลายมอชอ

ผมอานาจสงจายของบรษท ด. ลงกากบโดยไมมตราประทบ ทงๆทเงอนไขการลง

ลายมอชอสงจายเงนในเชคมวาจะตองกระทาโดยผมอานาจลงลายมอชอสงจายของ

บรษท ด.ตามทระบไว พรอมทงประทบตราสาคญของบรษท เมอมการนาเชคมาเรยก

เกบเงนจากธนาคารจาเลยท 1 ธนาคารจาเลยท 1 โดยจาเลยท 2 มหนาทรวมกน

ตรวจสอบเชคทนาไปเรยกเกบเงนจากธนาคารจาเลยท 1 จงควรใชความระมดระวง

ตรวจสอบใหดวาเหตใดจงไมมการประทบตราสาคญของบรษทกากบการแกไขและ

สอบถามผมอานาจลงลายมอชอสงจายกอน เมอจาเลยทงสองไมไดใชความระมดระวง

ตรวจสอบการแกไขเปนเหตให ร.กบพวกนาเชคทปลอมนนเขาฝากในบญชเพอเรยก

เกบ และธนาคารจาเลยท 1 ไดจายเงนเขาบญชของพวก ร. รบเงนไป จงเปนการ

กระทาโดยประมาทเลนเลอทาใหโจทกไดรบความเสยหายอนเปนการกระทาละเมดตอ

โจทก

(4) คาวา “พฤตกรรม” หมายถง ขอเทจจรงประกอบการ

กระทาเชน ในการขบรถ พฤตกรรมทจะถอวาประมาทเลนเลอหรอไมตองพจารณาจาก

สภาพถนน แสงสวาง ความพลกพลานของการจราจรทจะเปนตวกาหนดให บคคลใน

ภาวะเชนนน จะตองใชระดบความระมดระวงเพยงใด

คาพพากษาฎกาท 3445/2535 รถโดยสารทจาเลยขบยาง

ลอหลงระเบดจาเลยจงจอดรถไวชดไหลทางดานซาย ลอหนาอยทไหลทาง สวนลอหลง

ดานขวาอยบนถนน แลวมพฤตการณวาจาเลยไดหากงไมมาวางและเปดสญญาณไฟ

46

กระพรบถอไดวาจาเลยใชความระมดระวงเพยงพอแลว ไมเปนการกระทาโดยประมาท

เลนเลอ

คาพพากษาฎกาท 3335/2540 รถโดยสารคน

เกดเหตทจาเลยท 3 เปนผขบไดจอดอยบน

สะพานดวยเหตรถเสยตงแตเวลาประมาณ 22

นาฬกา โดยจาเลยท 3 เปดไฟกระพรบไว

ทางดานทายรถโดยสารและไดนาเบาะรถมาวาง

พาดไวกบทางดานซายรถโดยสาร ทงนา

ถงพลาสตกมาผกตดไวเพอใหสามารถมองเหน

ไดเปนเครองหมายในการปองกนเหต แตจดท

รถโดยสารจอดอยนนเลยสวนโคงกลางสะพานไป

เพยง 30 เมตร และรถทแลนมาจะสามารถเหน

รถโดยสารทจอดเสยนนตอเมอขนโคงสะพาน

แลว ไฟกระพรบทจาเลยท 3 เปดไวกด เบาะรถตลอดจนถงพลาสตกทผกตดไวกด

ลวนแตอยตดกบตวรถโดยสารทงสน ระยะหางทสามารถมองเหนไดจงอยในระยะ

เดยวกบทรถโดยสารจอดเสยคอประมาณ 30 เมตร จากสวนโคงกลางสะพานเทานน

โดยเปนระยะทกระชนชดซงคาดเหนไดวาอาจจะกอใหเกดอนตรายแกรถยนตทสญจร

ได การกระทาของจาเลยท 3 จงเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอเปนเหตโดยตรงท

กอใหเกดอนตราย

กรณขางตนเทยบเคยงกบหลกกฎหมายองกฤษจะพบวา

จาเลยไดใชความระมดระวงในสวนทตนพงคาดหมายได (Foreseeability) และ

สมควรแกพฤตการณแลว (Reasonable Man Test)

คาพพากษาฎกา 383/2537 จาเลยขบรถยนตดวยความเรว

40 กโลเมตรตอชวโมง ผตายวงไลตววขามถนนตดหนาชองเดนรถทจาเลยขบไปแลว

แตมรถยนตอกคนหนงแลนมาผตายจงชะงกและถอยหลงกลบเขามาทางชองเดนรถ

ของจาเลยโดยกระทนหนในระยะกระชนชด จาเลยไมอาจหยดรถหรอหลบไปทางอน

ได ภาวะเชนนนจาเลยไมอาจคาดคดไดวาจะมคนวงขามถนนตดหนาชองเดนรถแลว

กลบชะงก และถอยหลงเขามาขวางหนารถทจาเลยขบอก การทจาเลยขบรถชนผตายจง

ถอเปนเหตสดวสย ไมเปนประมาทเลนเลอ

47

คาพพากษาฎกาท 491/2507 รถยนตโดยสาร 2 คนแลน

ตามกนมาคนหนงขอทางเพอจะแซงขนหนา แตอกคนหนงกลบไมยอมใหแซงเรง

ความเรวขน เพอแกลงรถยนตคนทขอทาง รถยนตทงสองคนจงไดแลนแขงกนมาดวย

ความเรวสงเกนกวาทกฎหมายกาหนด และมพฤตการณประกอบวา ถนนทแขงเปน

ถนนแคบและเปนทางโคง เปนการเสยงอนตราย รถยนตคนทขอทางเฉยวกบ

รถบรรทกคนหนงซงจอดแอบขางทางดานขวา แลวไปปะทะกบรถยนตคนทแลนแขง

กนมาตกถนนพลกควาคนในรถไดรบบาดเจบสาหส กรณเชนนตองถอวาคนขบรถ

รถยนตทงสองขบรถโดยประมาท

คาพพากษาฎกา

ท 685/2534 จาเลยขบรถจกรยานยนต

ดวยความเรวประมาท 50 กโลเมตรตอ

ชวโมง ในขณะทการจราจรไมพลกพลาน

ยอมถอวาไมเรวเกนไป ขณะเกดเหต

พนกงานขบรถจกรยานยนตตดหนา

รถยนตจาเลยในระยะกระชนชด จาเลยไม

อาจหยดรถไดทนจงชนกนมใชความ

ประมาทของจาเลย แมขณะเกดเหตจะเรม

มด แตยงมแสงสวางจากไฟฟาเกาะกลาง

ถนนสามารถมองเหนได ในระยะไกล

พอสมควรและในการทการจราจรไม

พลกพลาน จาเลยไมเปดไฟหนารถ กยงไมถอวาประมาทเชนกน

คาพพากษาคดดงกลาว แมจาเลยจะขบรถเรว ซงบางครงอาจ

เขาขอสนนษฐานวาผดกฎหมายมาตรา 422 แตเมอขอเทจจรงสบหกลางไดวา

พฤตการณดงกลาวมใชสาเหตของการกอใหเกดความเสยหาย กรณนคอการจราจรไม

พลกพลาน ประกอบกบทศน ะวสยในการขบขไมเปนอปสรรคตอการขบขของจาเลย

หลกเชนเดยวกบคาพพากษาฎกาตอไปนขอใหเทยบเคยงพจารณา

คาพพากษาฎกาท 872/2545 แมโครงการเหลกของบรษท

อ. ผรบจางเหมากอสรางทางรถไฟฟา ธนายง จะยนลาเขามาในชองเดนรถบางสวน แต

กวางมานานแลว โจทกขบรถยนตโดยสารผานทเกดเหตอยางนอยวนละ 2 ครง ยอม

ทราบดวาโครงเหลกวางลาเขามาในชองเดนรถ ขณะเกดเหตเปนเวลา 17 นาฬกา ยงม

แสงสวางเพยงพอทจะมองเหนโครงเหลกไดอยางชดเจน การทโจทกขบรถยนตโดยสาร

48

เขาไปชนโครงเหลกจนทาใหรถยนตโดยสารของจาเลยไดรบความเสยหายนน เปน

ความประมาทเลนเลอของโจทกอยางรายแรง จาเลยยอมมสทธเรยกรองใหโจทกผทา

ละเมดชดใชคาเสยหายไดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ประกอบ มาตรา 438

ศาลแรงงานกลางมไดฟงขอเทจจรงวา บรษท อ. เปนผทา

ละเมดตอจาเลยและไมปรากฏวาจาเลยมระเบยบบงคบใหจาเลยตองฟองผรวมละเมด

อกทงไมมกฎหมายใดกาหนดใหผเสยหายมหนาทตองฟองผรวมละเมดดวย การท

จาเลยซงเปนผเสยหายตดคาจางโจทกและใหโจทกชดใชคาเสยหายใหแกจาเลยนนจง

ชอบแลว

(5) ผทไดชอวาประมาทเลนเลอ ตองไมใชความระมดระวง

หรอใชไมเพยงพอ ทผนนจะพงใชความระมดระวงไดตามวสยและพฤตการณ

วสยทเกยวกบความเหนถงผลราย

หรออนตรายของบคคลทมความเชยวชาญ

นน ในประเทศองกฤษ เคยมกรณ Clay

V. Crump, 1963 ศาลไดพพากษา

ลงโทษสถาปนกและผคมงานกอสรางและ

รอถอนตกอาคาร ใหตองรบผดฐาน

ละเมด เพราะการทคนงานลกจางของตน

ไดรบบาดเจบ เพราะการรอถอนสงปลก

สราง เปนเรองทอยในวสยของผทมอาชพและความเชยวชาญเชนนน จะสามารถ

คาดหมายได (Foreseeability) และพฤตการณของจาเลยกมไดปรากฏวาใหความใส

ใจตรวจสอบถงโครงสรางตกกอนรอถอนแตอยางใด จงเปนเหตใหคนงานไดรบ

บาดเจบ เปนความประมาทเลนเลอ

หรอในคด Haley V. London Electricity Board,

1964, 3 All ER 185, HL ทศาลวนจฉยใหบรษทรบวางสายเคเบลไฟฟา (จาเลย)

ตองใชความระมดระวงตอการกระทาของตนทขดถนนเพอวางสาเคเบลโดยตอง

คาดหมายใหไดวาในสงคมมคนหลายกลม การทคนตาบอดไดรบบาดเจบยอมตองอย

ในวสยทผนนพงคาดหมายได

49

จาเลยเปนคนขบรถมอใหมไปหดขบรถยนตโดยมโจทกนง

ควบคมอยดวย การทจาเลยขบไมแขงจงไปชนกบเสาไฟฟา ทาใหจาเลยและโจทก

ไดรบบาดเจบ ดงนนโจทกจงเรยกรองใหจาเลยชดใชคาสนไหมทดแทน จาเลย

อทธรณวา กรณเชนนโจทกเองกมสวนประมาทเลนเลออยดวย เพราะโจทกควร

คาดหมายไดถงอบตเหต เพราะจาเลยมอใหม โจทกจงมสวนประมาทเลนเลอรวมดวย

ขอใหศาลกาหนดคาสนไหมทดแทนลดลง ศาลพเคราะหแลวเหนวาอยในวสยท

ผโดยสาร (โจทก) สามารถคาดเหนได (Nettleship V. Weston, 1971, 3 All ER

581, CA)

หรอคาพพากษาฎกาตอไปน จาเลยเปนบรษทขนสงทางเรอ

ตองมหนาทใชความระมดระวงความปลอดภยของลกคา ลาพงเพยงคนขายตวลกจาง

ของจาเลยไดรองหามคนกรกนลงเรอยอมไมเพยงพอตอหนาท

คาพพากษาฎกาท 608/2520 ขอเทจจรงนาเชอตาม

พยานหลกฐานของโจทกวาทาเรอสพระยาทเกดเหตโจทกเปนผครอบครองใช

ประโยชนแตเพยงผเดยว เมอขอเทจจรงไดความวา ขณะเกดเหตเรอของจาเลยกาลง

เขาเทยบทาเพอรบผโดยสาร สะพานไมททอดสโปะหก เปนเหตใหโปะควา เนองจาก

ผโดยสารลงไปทโปะจานวนมาก จงถอเปนความประมาทเลนเลอของจาเลยทไมใช

ความระมดระวงดแล ใหสะพานทาเทยบเรออยในสภาพทแขงแรงมนคง ปลอยให

สะพานไมททอดสโปะแตกหก เปนเหตใหโปะควาจมนา และผตายซงรอโดยสารเรอ

ของจาเลยทโปะจมนาตาย การตายของผตายเปนผลโดยตรงของการประมาทเลนเลอ

ของจาเลย และการทจาเลยไดอทธรณตอศาลฎกาวา คนขายตวของจาเลยไดรองหาม

คนมใหลงไปพรอมกนทโปะเพราะเกรงวาจะเกดอนตราย แตผโดยสารไมเชอฟง การ

ตายจงเปนผลมาจากความประมาทเลนเลอของผตายและผโดยสารเอง ขอเทจจรงได

ความวาผตายลงไปทโปะกอนแลว

อนง การปองกนอนตรายเชนกรณทจาเลยอางนชอบทจาเลย

จะทาเครองกนมใหคนโดยสารลงไปทโปะพรอม ๆ กนจานวนมาก จนอาจเกด

อบตเหตไดไมใชใชคนรองหามดงทจาเลยฎกา จงพพากษาลงโทษจาเลย

คาพพากษาฎกาท 5520/2536 จาเลยซงเปนครประจาชน

ใหเดกนกเรยนในชนรวมทงผตายซงเปนเดกเลก อายเพยง 11 ป ไปชวยทางาน

เกยวของกบบอนาใหญซงมชวงลกและเปนอนตรายแกเดก เมอเสรจงานแลวกเพกเฉย

เสยมไดตดตามดแลใหเดกรบกลบบาน หรอหามปรามมใหลงไปเลนนาในบอนน เมอ

ผตายกบเพอน ๆ ลงเลนนาในบอใหญแลว จาเลยกมไดตกเตอนใหเลนดวยความ

50

ระมดระวง เพอจะไดไมถลาลงไปในชวงทมนาลกและเปนอนตราย ทง ๆ ทในขณะนน

จาเลยกบพวกกนงดมสราทบรเวณใตตนไมรมบอนน การทผตายตายเพราะลนลงไป

ในชวงนาลกและจมนาตาย ยอมถอไดวาจาเลยใหผตายชวยทาการงานในสถานททม

อนตรายแลวปลอยไมดแลใหปลอดภยตามสมควรแกวยของผตายซงเปนเดกเปนการ

กระทาโดยประมาทเลนเลอเปนเหตใหผตายถงแกความตาย จงเปนละเมด

คาพพากษาขางตน เปนตวอยางทดททาใหทานเหนวา ศาล

พเคราะหโดยพจารณา หนง ตวผกระทา (มหนาทพเศษ) สอง วสยของผกระทา สาม

พฤตการณของผกระทา

คาพพากษาฎกาท 3266/2522 จาเลยมตาแหนงเปน

นายอาเภอและไดรบการแตงตงเปนประธานอนกรรมการชวยเหลอชาวนา ยอมมหนาท

ดาเนนการตามโครงการชวยเหลอชาวนาใหเปนทเรยบรอยทกประการไมวาจะเปนเรอง

การเงนหรอเรองอน ๆ การทจาเลยไมเอาใจใสในการปฏบตงานตามทไดรบแตงตงให

สมกบททางราชการไวใจ ถอไดวาจาเลยประมาทเลนเลอ

คาพพากษาฎกาท 756/2542 มลละเมดคดนเกดจากความ

ประมาทเลนเลอของจาเลยท 2 ซงเปนพนกงานของจาเลยท 1 เปนเหตใหโจทกไดรบ

ความเสยหายอนเนองมาจากโจทกออกเชคเพอชาระหนแกบคคลอน โดยเปนเชคขด

ครอมและมคาสงหามเปลยนมอ แตเชคดงกลาวถกนาไปเรยกเกบเงนจากธนาคาร

จาเลยท 1 ในบญชจาเลยรวมซงมใชผรบเงนตามเชคทโจทกสงจาย เปนการผด

ขนตอนไมเปนไปตามระเบยบ และจาเลยรวมเบกจายเงนดงกลาวจากบญชจาเลยรวม

แลว สวนคดทโจทกกบจาเลยรวมและ น. ทาสญญาประนประนอมยอมความกนนน

สบเนองมาจากจาเลยรวมและ น. รวมกนนาเชคของโจทกหลายฉบบรวมทงเชคทเปน

มลละเมดในคดนไปเรยกเกบเงนจากธนาคาร โจทกจงดาเนนคดอาญาแกจาเลยรวม

และ น. ฐานฉอโกง แลวมการทาสญญาประนประนอมยอมความกนอนเปนเรองระงบ

ขอพพาทในทางอาญาในความผดฐานฉอโกงซงเปนความผดอนยอมความไดและเปน

เรองเฉพาะตวของจาเลยรวมและ น. หาไดมผลถงจาเลยท 1 และท 2 ในคดนซงมมล

หนมาจากการละเมดเปนคนละเรองกน จาเลยท 1 และท 2 จงไมพนความรบผดตอ

โจทก

51

สาหรบประเทศสหรฐอเมรกาไดวางหลกในเรองระดบของ

ความระมดระวง (Standard of Care) โดยใชเกณฑในการพจารณาดงน

(1) ความเสยหายตองสามารถคาดหมายได

(Reasonably foreseeable)

(2) หลก BPL

B = Burden of Adequate Precautions on Society

ไดใชความระมดระวงทเพยงพอแลว

P = Probability of Accident Occurring

พจารณาจากโอกาสทจะเกดเหตได

L = Gravity of Resulting Injuring

ความรนแรงของความเสยหาย

อทหรณคด The McDonald's

"Hot Coffee Case” (New Mexico)

ซงทางคณะลกขนไดมคาวนจฉยใหบรษท

แมคโดเนล (จาเลย) ตองรบผดชดใชคา

สนไหมทดแทนเพอการละเมดใหแกโจทก

เนองจากความประมาทเลนเลอทาใหโจทก

ทเปนลกคาของจาเลยไดรบบาดเจบ

ขอเทจจรงแหงคดมอยวา โจทกสงกาแฟรอนจากพนกงานขายแบบ drive-

through พนกงานขายของจาเลยไดสงกาแฟรอน ซงในชนพจารณาคดไดความวา

กาแฟมระดบความรอนประมาณ 180-190 องศาฟาเรนไฮด ใหแกโจทก และปรากฏ

วา เมอโจทกรบกาแฟมากเอาถวยกาแฟวางไวระหวางขาทงสองขางจะเตรยมเทครม

และนาตาลเพอปรงรส แตปรากฏวากาแฟไดกระฉอกลวกตนขา สะโพก และตกของ

โจทกจนไดรบบาดเจบ (โจทกนงอยทนงผโดยสาร) คดนสาเหตทคณะลกขนวนจฉยให

จาเลยมความผดฐานละเมดเนองจาก จาเลยยอมตองพจารณาไดวาโอกาสทจะเกดเหต

ดงกลาวมอยสง แตจาเลยกมไดใชความระมดระวงในการเตอนหรอใหขอมลแกโจทก

แตอยางใด คดนยงมเรองนาสนใจในประเดนการกาหนดคาเสยหายอก ซงจะได

กลาวถงเมอถงหวขอคาเสยหายอกคราวหนง

52

ฉะนนเมอเทยบเคยงไดดงนแลว ศาลสหรฐอเมรกาจะ

พจารณาคดละเมดในสวนของความประมาทเลนเลอ วาจาเลยจะพงคาดหมายได

หรอไม โดยคานงถงการกระทาทแสดงออกถงความระมดระวงของจาเลยชวงเวลาทพง

คาดหมายได หรอจาเลยไดพจารณาหรอตระหนกถงสงแวดลอมตาง ๆ อยางไร เชน

ขบรถเรวในขณะทคนมากหรอคนนอย เปนตน

2.4.2.3 บทสนนษฐานความประมาทเลนเลอ

มาตรา 422 บญญตวา “ถาความเสยหายเกดแตการฝาฝนบทบงคบแหง

กฎหมายใดอนมทประสงค เพอจะปกปองบคคลอน ๆ ผใดท าการฝาฝนเชนนน

ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด”

มาตรา 422 นถอเปนบทสนนษฐานความประมาทเลนเลอของจาเลยใน

เบองตน ใชประกอบกบมาตรา 420

(1) มการกระทาอนเปนการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมาย หมายถงกฎหมายท

มอานาจบงคบอยางกฎหมายบานเมอง ไมวารฐธรรมนญ พระราชบญญต พระราช

กาหนด พระราชกฤษฎกา หรอ กฎหมายลาดบรอง อน ๆ

(2) กฎหมายทมการฝาฝนเปนกฎหมายทมงประสงคจะปกปองบคคลอน

(3) ความเสยหายตองเกดขนจากการฝาฝนกฎหมายนน

(4) ใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด

ซงเปนการสนนษฐานเบองตนไวกอนวาเปนอยางนน แตผทเสยหายจากการ

สนนษฐานสามารถนาสบหกลาง หาพยานหลกฐานมาพสจนความจรงได ซงแตกตาง

จากมาตรา 434 มาตรา436 ทกฎหมายปดปากหามพสจนหกลางตองดวยสนนษฐาน

เดดขาดใหตองรบผด

ประเดนท 1 มการกระท าอนเปนการฝาฝนกฎหมาย

คาพพากษาฎกา 502/2497, 446/2501 วนจฉยสรปวาระเบยบขอบงคบ

ของกระทรวงในการรกษาเงนของกระทรวงทกระทรวงออกเองไมใชกฎหมายผทฝาฝน

ระเบยบนนจงไมถกสนนษฐานวาเปนผผด ตาม มาตรา 422 ทงสองฎกานเปนเรองท

จาเลยซงเปนเจาหนาทการเงนปฏบตฝาฝนระเบยบการเกบรกษาเงนเปนเหตใหเงน

หายไป กระทรวงไดรบความเสยหาย แตขอเทจจรงปรากฎวาการฝาฝนไมปฏบตตาม

ระเบยบนนเปนทางปฏบตทเจาหนาทในกระทรวงนนถอปฏบตมาตลอด (ประเพณ

ของหนวยงาน) ไมถอวาประมาทเลนเลอ

53

คาพพากษาฎกา 383/2506, 588/2514 ระเบยบกระทรวงมหาดไทยและ

ระเบยบการคลงของเทศบาล เปนเพยงระเบยบภายในมใชกฎหมาย ดงนนจะนามา

บงคบใหเทศมนตรและสมหบญชตองรบผดเมอเงนหายเพราะไมทาตามระเบยบนน

โดยทนทตามมาตรา 422 ไมได ศาลตองฟงขอเทจจรงตอไปวา การฝาฝนระเบยบนน

เปนจงใจจหรอประมาทเลนเลอหรอไม

ประเดนท 2 กฎหมายทมการฝาฝน เปนกฎหมายทมงประสงคจะปกปอง

บคคลอน

บคคลอนในทนไดแก ผเสยหาย (มใชบคคลใดบคคลหนง) มงประสงค

คมครองกลมใดกลมหนง เชน ผบรโภค ผใชรถใชถนน (กฎหมายจราจร) และ

ผเสยหายตองเปนหนงในกลมทกฎหมายใหความคมครองเปนพเศษ

คาพพากษาฎกา 1137/2509 เทศบญญตหามกอสรางอาคารชดแนวเขต

ทดน จาเลยมทดนแลวสรางอาหารเตมพนทดน โดยทดนของโจทกอยตดกบทดนของ

จาเลย ทาใหทดนของโจทกไดรบความเสยหาย โจทกฟองวาจาเลยทาละเมดเพราะ

สรางอาหารชดแนวทดนผดเทศบญญต ทาใหโจทกไดรบความเสยหาย (ทดนราคาตก)

ขอใหโจทกรอถอนอาคาร

ศาลวนจฉยวาการทจะเขามาตรา 422 ไดตองฝาฝนกฎหมายพเศษทมง

ประสงคคมครองกลมบคคล ซงเทศบญญตทหามกอสรางอาคารชดแนวเขตทดน มได

มความประสงคคมครองเรองราคาทดนจงไมเขาขอสนนษฐานความรบผดตามมาตรา

422

คาพพากษาฎกา 1169-1170/2509 วนจฉยวา การทรถยนตจาเลยแลนเขา

ไปชนรถยนตโจทกทางดานขวามอของถนน เบองตนตองสนนษฐานตามกฎหมายวา

จาเลยเปนผผด จาเลยมหนาทตองนาสบหกลางวาจาเลยมใชผผด หรอ คาพพากษา

ฎกา 1085/2510 วนจฉยวา รถยนตของจาเลยขบมาดวยความเรวสงเกนกวาท

กฎหมายกาหนด จงถอไดวาเปนการประมาทเลนเลอ

มคดของประเทศองกฤษอยคดหนง ศาลพพากษาให จาเลยซงฝาฝนกฎหมาย

เกยวกบการบรรทกสตวลงเรอ ซงกฎหมายกาหนดให ผขนสงตองกนคอกสาหรบสตว

เหลานนใหเปนสดสวนเพอปองกนการแพรกระจายของโรคระบาดสตว จาเลยรบขน

แกะโดยทางเรอแตมไดทาเปนคอกตามทกฎหมายกาหนด พอเรอถกคลนซดแรงทาให

แกะทอยบนดาดฟาเรอตกทะเลตาย โจทก (เจาของ) ฟองเรยกคาเสยหายโดยกลาว

54

อางวาจาเลยประมาทเลนเลอเพราะไมทาตามทกฎหมายกาหนด กรณเชนนจะเหนได

วากฎหมายมไดคมครองในเรองสตวตกทะเลจงมเขาขาย

กฎหมายทเปนกฎหมายพเศษทมงประสงคคมครองบคคลอน อนทจะทาฝา

ฝนตองอยในบทสนนษฐาน มาตรา 422 เชน กฎหมายจราจร มงประสงคใชคมครอง

ผใชรถใชถนน ผใดฝาฝนตองถกสนนษฐานไวกอนวาผด เวนแตถกสนนษฐานจะพสจน

ไดวาตนไมประมาทเลนเลอ (Burden of Proof)

คาพพากษาฎกา 67/2539 การทจาเลยท 2 ขบรถยนตบรรทกในเวลา

กลางคน บรรทกรถแทรกเตอร และใบมดจากไถของรถแทรกเตอร ลาออกมานอกตว

รถยนตบรรทก จาเลยท 2 มหนาทตองตดไฟสญญาณ ตามพระราชบญญตจราจรทาง

บก พ.ศ. 2522 มาตรา 11 และ15 กฎกระทรวงและระเบยบของกรมตารวจ แตจาเลย

มไดกระทาตามหนาท จงเปนการฝาฝนบทบญญตทมงประสงคปกปองบคคลอน จง

เขาขอสนนษฐานวามความผด

ขอยกเวนของกฎหมายจราจรทจะไมเขามาตรา 422 คอกรณขบขรถยนตโดย

ไมมใบอนญาต เนองจากเรองใบอนญาตขบขมจดมงหมายทจะจดระเบยบระบบการ

ขบข ความปลอดภยบนทองถนนกจรง แตคนทขบชนโดยไมมใบขบข อาจจะไมม

องคประกอบเรองความเสยหายทตองเกดจากการฝาฝนกฎหมาย เพราะการทผขบขไม

มใบอนญาตขบข (Drive License) แลวชนคนบาดเจบ/เสยชวต ความเสยหายมได

เกดจากการทไมมใบขบข แตสาเหตเกดจากการขบรถไมด การมหรอไมมใบขบขจงไม

เกยวกบการชน จงไมเขาบทสนนษฐานตามมาตรา 422

มกรณศกษาทนาสนใจ Vinee V. Wilson โจทกไดรบบาดเจบสาหสจากการ

ขบรถยนตของหลานจาเลยทอยในความปกครองของจาเลย โดยทจาเลยซอรถยนตให

หลายขบ ขอเทจจรงปรากฎวาหลานจาเลยถกปฏเสธไมไดใบขบขเพราะ ตดยาเสพตด

และสรา ศาลวนจฉยวา การทจาเลยทราบแลวยงซอรถยนตใหกบหลานเทากบวาจาเลย

ประมาทเลนเลอ

สองกรณขางตน เปรยบเทยบใหเหนวา สาระสาคญของกฎหมายจราจร ม

สาระสาคญทการขบดหรอขบไมด มใชการมใบขบขหรอไมมเปนสาระสาคญ

คาพพากษาฎกาท 1428/2515 จาเลยถายนามนเบนซนลงในเรอขนถายโดย

ผดวธทกาหนดในกฎกระทรวง เมอโจทกตดเครองเรอทาใหเรอระเบด จงฟองให

จาเลยตองรบผดโดยอาศยมาตรา 422 ประกอบมาตรา 420 และกฎกระทรวงนนมง

คมครองผทจะมาขนถายนามนใหปลอดภย แตโจทกนาหลกฐานพยานมาแสดงตอ

55

ศาลไมไดวาเหตทระเบดเกดจากการทจาเลยมไดปฏบตตามกฎกระทรวงดงนน จงไม

ปรากฎวาความเสยหายของโจทกตองเกดมาจากการกระทาความผดของจาเลย

คาพพากษาฎกาท 1466/2517 คนขบรถยนตของจาเลยจอดรถไวรมถนน

ในเวลากลางคน ทายรถลาออกไปในผวจราจรโดยไมไดมเครองหมายแสดงวามรถจอด

อย อนเปนความผดตามพระราชบญญตจราจรทางบก ซงเปนบทบญญตเพอปองกน

อนตรายแกบคคลอน และเปนหนาทของคนขบรถของจาเลยจะตองปฏบตตาม เปน

เหตใหรถยนตของโจทกทขบมาตามทางแลวชนกบรถยนตของจาเลย ไดรบความ

เสยหาย ดงนจาเลยตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหโจทก (คดนโจทกกมสวนผด

อยดวย เพราะขบรถดวยความเรวจงมอาจหยดรถไดทน ศาลจงลดคาเสยหายลง

ครงหนง)

คาพพากษาฎกาท 2497-2500/2520 พนกงานรถไฟของการรถไฟจาเลยไม

ปดไมกนถนน เมอรถไฟจะผานตามพระราชบญญตจดวางการรถไฟ และทางหลวง

พ.ศ. 2464 เปนการฝาฝนบทกฎหมายทประสงคปกปองอนตรายแกประชาชน

รถยนตของโจทกจงไมหยด เพราะไมเหนรถไฟ และถกรถไฟชน จาเลยตองรบผดฝาย

เดยว

คาพพากษาฎกาท 648/2513 จาเลยสมยอมกนทาสญญากและสมยอมกน

ทายอมความในศาล เปนผลใหเกดการโอนทรพยสนของจาเลยคนหนงไปยงอกคน

หนงใหพนจากการถกบงคบชาระหนแกโจทกผเปนเจาหนตามคาพพากษา ทาใหโจทก

ไมอาจบงคบเอาทรพยสนของจาเลยมาชาระหนได เปนการจงใจทาผดกฎหมายอนเปน

ความผดฐานโกงเจาหน โจทกยอมเสยหายทางทรพยสนแลว การกระทาดงน ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 ใหสนนษฐานไวกอนวาจาเลยเปนผผด คอได

ทาละเมดตอโจทก จะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน

คาพพากษาฎกาท 143/2498 รถทขบออกจากทางโคงตองใหรถทแลนอย

ในทางเอกผานไปกอน มฉะนนเปนความผดตามพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ.

2474 มาตรา 12 เมอเกดชนกบรถทขบออกจากทางโทจงเปนความประมาทเลนเลอ

ยอมเปนผผด

หมายเหต ในการทโจทกไดกลาวอางวาจาเลยไมปฏบตตามหนาทใหเปนไป

ตามกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบ โจทกตองนาพยานหลกฐานเขาสบใหเหนวา

จาเลยไดฝาฝนจรง

56

ในขนแรกทพจารณาผานมานน

ขนแรก บคคลตอง จะโดย หรอ

ฝาฝนบทกฎหมาย

ไมฝาฝนบทกฎหมาย

โดยตรงแตเปนการ

กระทาทไมชอบดวย

หลกกฎหมายทวไป

การใชสทธปกตถอวาชอบ

แตการใชสทธโดยมงจะให

เกดความเสยหายแกบคคลนน

ไมชอบดวยกฎหมาย

ขนตอมา

Damage

Causation

หมายเหต ขอใหพจารณาคาพพากษาฎกาท 457/2536

กระท าการ จงใจ ประมาทเลนเลอ

โดยผด

กฎหมาย

ผอน

ความสมพนธ

ระหวางเหตกบ

ผล ความเสยหาย

Causation

การกระทา

ความผด ความเสยหาย

57

2.5 โดยผดกฎหมาย (Unlawful)

ขอควรพจารณา

การกระทาทถอเปนความผด (Fault) ไดนนตองเปนการกระทาโดยผด

กฎหมาย (Unlawful) ไดแก

มาตรา 420 รางภาษาองกฤษใชคาวา Unlawful แปลเปนภาษาไทยวา โดย

ผดกฎหมาย

A person who, willfully or negligently, unlawfully injuries the life, body, health, liberty, property or any right of other persons, is said to commit wrongful act and is bound to make compensation therefore.

มาตรา 421 รางภาษาองกฤษใชคาวา Unlawful แปลเปนภาษาไทยวา โดยม

ชอบดวยกฎหมาย

“The exercise of a right which only have the purpose of causing injury to another person is unlawful”

2.5.1 ฝาฝนกฎหมายบทใดบทหนงโดยชดแจง (Illegitimacy)

การฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายโดยชดแจงนนเปนเรองทมกฎหมาย

บญญตหามการกระทาเชนนนอยแลววา หากผใดกระทาการฝาฝนบทบญญตท

กฎหมายหามไวมบทลงโทษ อาท

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 288 ผใดฆาผอนตองระวางโทษประหาร

ชวต จาคกตลอดชวต หรอจาคกตงแตสบหาปถงยสบป ดงนนผฝาฝนยอมถอวากระทา

โดยผดกฎหมาย

มาตรา 291 ผใดกระทาโดยประมาทและการกระทานนเปนเหตใหผอน

ถงแกความตาย ตองระวางโทษจาคกไมเกนสบปและปรบไมกนสองหมนบาท

มาตรา 295 ผใดทารายผอนจนเปนเหตใหเกดอนตรายแกกาย หรอ

จตใจของผอนนน ผนนกระทาความผดฐานทารายรางกาย ตองระวางโทษ จาคกไมเกน

สองป หอปรบไมเกน สพนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 334 ผใดเอาทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย

ไปโดยทจรต ผนนกระทาความผดฐานลกทรพย ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป และ

ปรบไมเกนหกพนบาท

58

มาตรา 341 ผใดโดยทจรต หลอกลวงผอนดวยการแสดงขอความอนเปน

เทจ หรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงและโดยการหลอกลวงดงวานน ไดไปซง

ทรพยสนจากผถกหลอกลวงหรอบคคลทสามหรอทาใหผถกหลอกลวงหรอบคคลท

สามทา ถอนหรอทาลายเอกสารสทธ ผนนกระทาความผดฐานฉอโกง ตองระวางโทษ

จาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจาทงปรบ

2.5.2 มไดฝาฝนบทกฎหมายโดยตรงแตเปนการกระท าทไมชอบดวย

กฎหมายทวไป

อทาหรณ

จาเลยเปนพนกงานสอบสวนตามกฎหมายและมอานาจยดรถไดตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เมอจาเลยใชอานาจของตนโดยสจรต แมจะ

เกดความเสยหายขนกบโจทกจาเลยกจาตองรบผดฐานละเมดไม

ไดมการวางหลกไววา หากบคคลนนมอานาจตามกฎหมายใหกระทาการ

ใดๆเมอไปกระทบสทธในชวต รางกาย ทรพยสนของผอน ไมตองรบผดในทางแพง

แมวาการกระทานจะกระทาโดยจงใจกตาม กฎหมายคมครอง ซงจะพบมากในการ

ปฏบตหนาทของเจาหนาทตารวจน เกยวกบการจบกม ซงการจบกมตองเปนการ

จบกมทชอบดวยขนตอนและกระบวนการทกฎหมาบญญตไวเทานน (Lawful

Arrest) ในความหมายนใหหมายความถง บคคลทวไปทกฎหมายใหมอานาจนอกจาก

เจาพนกงานดวย ซงสามารถเทยบเคยงกบกรณ Albert V. Lavin, 1981 ทศาล

องกฤษวางหลกวา เมอประชาชนทกคนมหนาทรกษาความสงบสขของสงคม ประชาชน

กมอานาจทจะกกตวหรอจบกมบคคลทกอภยหรอสรางความเดอดรอนราคาญใหแก

สงคมได ไมถอเปนละเมด (ชอบดวยกฎหมาย)

ทสาคญกคอ ทานตองจาแนกวาตามมาตรา 420 “โดยผดกฎหมาย ”

บคคลทกระทานนจะตองไมมอานาจ แตหากบคคลนนมอานาจหนาทกมไดหมายความ

วาจะไมเปนละเมดเสมอไป เพราะมาตรา 421 ไดขยายความวาถงแมวาบคคลนนจะม

อานาจตามกฎหมาย หรอสญญาหากไดใชอานาจเกนขอบเขตหรอเกนสวนไป ยอมถอ

วาไมชอบดวยกฎหมาย (Unlawful)

คาพพากษาฎกาท 976/2543 แมโจทกจะมชอและนามสกลอยางเดยวกนกบ

ลกหน แตกมภมลาเนาตางกน ทงลกหนของจาเลยไมเคยยายภมลาเนา อกทงเมอ

โจทกตดตอทนายความจาเลยแจงวามไดเปนหน ทนายความจาเลยหรอจาเลยกลบ

59

ยนยนวาเปนหน ถาไมชาระหนจะฟองรองตอศาล ทาใหโจทกเกดความกลว จงไดไป

รองทกขตอพนกงานสอบสวนเปนเหตใหโจทกถกหนงสอพมพรายวนลงขาวเผยแพร

ไปทวราชอาณาจกร ทาใหโจทกถกผบงคบบญชาเรยกไปสอบสวนหามลเหตของขาว

การเปนหนจาเลย และลงความเหนวาถาขาวดงกลาวเปนจรงโจทกจะถกลงโทษ โจทกตองเสยคาใชจายในการโทรศพททางไกลตดตอญาตพนองเพอแจงความ

จรงใหทราบ และไดวาจางทนายความไดตรวจสอบรายละเอยดเกยวกบหนดงกลาว

ดงน กรณถอไดวาจาเลยประมาทเลนเลอหรอไมไยดตอผลแหงความเสยหายทอาจ

เกดขนแกโจทกในภายหลงโดยไมใชความระมดระวงตามสมควรทาการตรวจสอบ

เกยวกบตวลกหนของจาเลยเสยใหมตามทโจทกแจงใหทนายความของจาเลยหรอ

จาเลยทราบแลววาโจทกมใชลกหนของจาเลย รวมทงจาเลยยงไดยนยนทจะฟองรองโจทกตอศาล จนเปนเหตใหโจทกเกด

ความกลวและนาเรองไปรองทกขตอพนกงานสอบสวนจนถกหนงสอพมพรายวนนาขาว

ไปเผยแพรทวราชอาณาจกร อนเปนการกระทาตอโจทกโดยมชอบดวยกฎหมายทาให

โจทกเสยหาย พฤตการณจงถอไดวาจาเลยไดกระทาละเมดตอโจทกอนจาตองใชคา

สนไหมทดแทนแกโจทกเพอการนนแลวครบถวนดวยองคประกอบแหงความผดเพอ

ละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420

2.5.3 การใชสทธเกนสวน

บทขยายองคประกอบหลกทวไป

มาตรา 421 บญญตวา “การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแก

บคคลอนนน ทานวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย”

มาตรา 421 จงเปนบทขยายองคประกอบมาตรา 420 เรอง “โดยผด

กฎหมาย” ดงนน สวนทเกนขอบเขตของการใชสทธจงถอเปนการกระทาทไมชอบดวย

กฎหมาย หาไมแลวการกระทาโดยมอานาจ (สทธ) หาเปนผดกฎหมายแตประการใด

ดงนน ขอใหสงเกตวา กฎหมายใชคาวา “อนมชอบดวยกฎหมาย ” แตการ

กระทาทจกเปนละเมดนน มาตรา 420 บญญตใชคาวา “โดยผดกฎหมาย” ดวยเหตน

แมวาจะเปนการกระทาทไมผดกฎหมาย อยภายใตสทธทมกฎหมายใหอานาจไว แต

บคคลทกคนตองใชสทธของตนไปในทางทรงแตสรางความเดอดรอนเสยหายใหแก

ผอน จงเปนการใชสทธโดยไมสจรตมาตรา 5 ประกอบ กบมาตรา 421 น จาเลยจง

ตองนาพยานหลกฐานเขาสบหกลางฝายโจทกวา ตนไดใชสทธทตนมอยโดยชอบดวย

กฎหมายอยางสจรต

60

ในขณะเดยวกบผกลาวอางจะตองชใหศาลเหนไดวา การใชสทธของจาเลย

มแตจะทาใหผกลาวอางเสยหาย ซงการทาใหผอนเสยหายนนยอมแสดงออกเปนนยอย

วา เปนการใชสทธโดยไมสจรต

การใชสทธซงมแตจะใชเกดความเสยหายแกบคคลอนถอเปนการกระทา

อนมชอบดวยกฎหมาย กลาวคอ

การใชสทธของตนเพอกลนแกลงบคคลอนใหไดรบความเสอมเสย

ประโยชน ถอเปนการใชสทธโดยไมสจรต มาตรา 5 บญญตวาในการใชสทธแหงตนกด

ในการชาระหนกด บคคลทกคนตองกระทาโดยสจรต

อทาหรณ การทจาเลยแจงความเทจจนโจทกถกจบไปขงเปนการกระทา

ละเมดตอโจทกจาเลยมสทธตามกฎหมายทจะแจงความรองทกข หรอกลาวโทษตาม

ความจรง แตจาเลยไมมสทธทจะกลาวถงผใดโดยไมเปนความจรง ทาใหเขาเสยหายก

เปนละเมด การแจงเทจจาเลยทาเกนขอบเขตของสทธจงไมมสทธเปนการกระทาผด

กฎหมาย (คาพพากษาฎกาท 390/2489)

ตวอยางขางตน ขอใหสงเกตวาในการใชสทธเกนสวนทมผลทาใหการ

กระทานนเปนผดกฎหมายนน เมอจาเลยไดแจงความเทจแกเจาพนกงานเพอใหจบกม

โจทก สามารถแยกได 2 ประเดน

1. จาเลยมสทธหรอไม หรอ

2. จาเลยใชสทธเกนขอบเขตหรอไม

เปนทนาสงเกตคอ กฎหมายใหสทธบคคลในการรองทกขกลาวโทษผอน

ทมาโตแยงสทธหรอรบกวนสทธ แตกฎหมายมไดบญญตใหสทธในการรองทกข

กลาวโทษผอนทไมไดโตแยงสทธหรอรบกวนสทธ ฉะนน การกระทาของจาเลยจงไมม

สทธตามกฎหมาย เมอไรสทธจะถอวาเปนการใชสทธเกนสวนไดอยางไร ซงผเขยน

เหนวา หากบคคลนนไมสจรตกลาวคอทราบอยแลววา การทไปแจงความกลาวโทษ

ผอนนนเปนความเทจ จงยอมเทากบทราบวา ตนไมมสทธ แตในทางกลบกนหากการ

ไปแจงความรองทกข หรอกลาวโทษบคคลใด ถาตนกระทาไปเพราะสาคญผด ใน

ขอเทจจรงเชนนน และปรากฏวาขอความทนาไปกลาวโทษเปนเทจจงจะถอวาเขา

มาตรา 421 มใชเกดจากเจตนาทชวของตนตงแตเรมแรก (โปรด Debate)

61

คาพพากษาฎกาท 826-827/2514 จาเลยไปแจงความตอเจาพนกงาน

ใหดาเนนคดอาญาแกโจทก โดยเชอวาตนมสทธและใชสทธของตนโดยชอบดวย

กฎหมาย และยงไมไดความวา จาเลยจงใจ แกลงใหโจทกเสยหาย ไมถอเปนละเมด

คาพพากษาฎกาท 1580/2519 ตวแทนเครองหมายการคาแจงตอตารวจ

จนโจทกถกจบดาเนนคดอาญา เปนการใชสทธซงยงฟงไมไดวาตวแทนเจตนากลน

แกลงโจทก เพราะเครองหมายคลายคลงกน แมศาลยกฟองคดอาญา กไมเปนละเมด

ตอโจทก

คาพพากษาฎกาท 1617/2519 เจาพนกงานทดนสอบสวนเสนอรฐมนตร

มหาดไทยมคาสงไมอนมตใหโจทกซงอยกนกบหญงตางดาวซอทดน โดยมเหตควรเชอ

ไดวาโจทกซอเพออยรวมเปนสทธแกคนตางดาว การกระทาของเจาพนกงานชอบดวย

กฎหมาย คาสงรฐมนตรเปนทสดตาม ประมวลกฎหมายทดน มาตรา 74 เจาพนกงาน

กระทาโดยสจรตมไดเจตนากลนแกลงโจทก โจทกไมมสทธขอใหเพกถอนคาสง

รฐมนตร และเรยกคาเสยหายจากเจาพนกงานและผจะขายทดน

คาพพากษาฎกาท 3938/2540 การทโจทกนาเจาพนกงานตารวจไปยด

รถยนตพพาทไวเปนของกลาง กเปนเพราะมมลเหตเกดจากพฤตการณท ว. หลอกลวง

ซอรถยนตพพาทไปจากโจทก แลวไปขายตอใหบคคลภายนอกโดยไมนาเงนคารถไป

ชาระแกโจทก ซงเปนเหตอนควรสงสยวารถยนตพพาทยงเปน กรรมสทธของโจทกหรอ

ว. การรองทกขใหดาเนนคดแก ว. ถอไดวาเปนสทธของโจทกในฐานะประชาชนทจะ

กระทาไดโดยชอบธรรมไมเกนกวากรณแหงการจาตองกระทาเพอปองกนมใหมการทา

ละเมดกฎหมายอนจะเกดแกโจทก และการทเจาพนกงานตารวจไปยดรถยนตพพาทมา

เปนของกลาง แมจะทาใหจาเลยไดรบความเสยหาย แตกเปนดลพนจและอานาจของ

เจาพนกงานตารวจอนเปนการปฏบตหนาทในการดาเนนคดแก ว. ถอไดวาเปนการ

ปฏบตตามขนตอนทกฎหมายใหอานาจไว พฤตการณแหงคดยงไมถงขนาดทจะรบฟง

ไดวาโจทกกระทาโดยประมาทเลนเลอ หรอมเจตนาจงใจกลนแกลงโดยมงประสงคให

เกดความเสยหายแกจาเลยฝายเดยว การกระทาดงกลาวของโจทกจงไมเปนการละเมด

ตอจาเลย

62

คาพพากษาฎกาท 3367/2535 เหตทโจทกถกออกจากงานเนองจาก

จาเลยท 1 นาหนงสอรองเรยนตอธนาคารใหพจารณาลงโทษโจทกซงเปนลกจางของ

ธนาคารเนองจากโจทกถกศาลพพากษาลงโทษจาคก แตการกระทาของจาเลยท 1 เปน

การแจงใหธนาคารทราบเทานนธนาคารจะพจารณาแลวมคาสงลงโทษโจทกหรอไมเปน

เรองของธนาคาร แมการทจาเลยท 1 มหนงสอถงธนาคารเปนการกระทาใหโจทกไดรบ

ความเสยหาย แตกเปนการใชสทธในฐานะประชาชน ทจะเสนอเรองราวรองทกขได

สวนการทจาเลยท 1 และท 3 เบกความตอศาลในคดอาญาทโจทกฟองรอง โดย

กลาวถงคาพพากษาทโจทกลงโทษจาคกกเปนการกระทาตามหนาทในฐานะพยาน อน

เปนการปฏบตหนาทตามกฎหมาย มใชเปนการใชสทธของจาเลยโดยเจตนา แกลง

โจทกเสยหายฝายเดยว ทงเปนการไขขาวความจรง จงไมเปนการกระทาละเมดตอ

โจทก

คาพพากษาฎกาท 1233/2501 การทจาเลยแจงใหตารวจจบโจทกแต

ปรากฏวา เมอสอบสวนแลวตารวจไมสงฟองดาเนนคด จาเลยจงฟองโจทกเอง และ

ศาลไดมคาพพากษายกฟองโจทก ถอวาจาเลยไดใชสทธทางศาลโดยสจรต ไมเปน

ละเมด

คาพพากษาฎกาท 360/2477 โจทกฟองวา จาเลยนาความเทจไปแจง

ตอพนกงานวาโจทกซอแรผดพระราชบญญต เจาพนกงานจบเอาแรของโจทกไป และ

กรมการอาเภอเรยกโจทกไปไตสวนเหนวาไมมผด จงใหปลอยตวไปและคนแรทจบให

โจทก โจทกจงฟองเรยกคาเสยหายจากจาเลย

ศาลเดมตดสนใหจาเลยใชคาเสยหายแกโจทก

ศาลอทธรณตดสนกลบใหยกฟอง

ศาลฎกาเหนวาจาเลยแจงตอพนกงานโดยมเหตอนควรนาเชอวาโจทก

ไดทาผด

พระราชบญญตการทาเหมองแร และโจทกสบไมไดวาจาเลยทาไปโดยจงใจ หรอ

ประมาทโดยผดกฎหมายใหโจทกเสยหาย จงตดสนยนตามศาลอทธรณ

คาพพากษานจาเลยไดแจงความตอพนกงานโดยสจรตกลาวคอ การ

แจงความกลาวหาวาผใดกระทาความผดโดยมเหตอนสมควรและสจรตใจ ยอมไดรบ

ความคมครอง ฉะนน โจทกจงตองนาสบใหศาลเหนใหไดวา การแจงความของจาเลยม

ความจงใจหรอประมาทเลนเลอ กลนแลงโจทก เมอนาสบไมไดศาลจงยกฟองโจทก

เพราะฉะนนจงสรปไดวา การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแก

บคคลอน ตองพจารณาจากความมงหมายของกฎหมายเปนสาคญ ซงผทกลาวอางม

63

หนาทนาสบใหศาลเหนใหไดถงขอเทจจรง เกยวกบความมงหมายในอตวสยของ

บคคลนน

คาพพากษาฎกาท 6301/2541 จาเลยมยศพนตารวจตร ตาแหนงรอง

สารวตรสบสวนเปนเพยงพนกงานฝายปกครองหรอตารวจตามประมวลวธพจารณา

ความอาญา มาตรา 2 (16) มใชสารวตรตารวจอนเปนพนกงานฝายปกครองหรอ

ตารวจชผใหญ ตามมาตรา 2(17) จาเลยจะจบผใด และคนในทรโหฐานแหงใด

จะตองมหมายจบและหมายคนดวย เวนแตจะตองดวยขอยกเวนตามประมวลวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 78 และ 92 ดงนน การทจาเลยจบโจทกและคนบานโจทก

อนเปนทรโหฐาน โดยไมปรากฎวามหมายจบและหมายคนถกตอง ทงไมตองดวย

ขอยกเวนตามตามกฎหมายทจะจบและคนไดโดยไมตองมหมายดงกลาว การกระทา

ของจาเลยจงเปนเรองจงใจทาตอโจทกโดยผดกฎหมาย ซงเปนละเมดเมอโจทกไดรบ

ความเสยหายอนเนองมาจากการกระทาดงกลาว จาเลยจาตองใชคาสนไหมทดแทน

เพอการนน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420 ซงไดแกการคน

ทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด หรอใชราคา ทรพยสน นนรวม

คาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนน ดวยตาม

มาตรา 438 เปนทประจกษไดวา ศาลไดพเคราะหวาจาเลยไมมอานาจเพราะอานาจท

จาเลยมอยตามกฎหมายมใชอานาจทจาเลยปฏบตจะถอวาใชอานาจเกนขอบเขตไมได

และเมอจาเลยกระทาไปโดยไรสทธยอมเปนการกระทาโดยผดกฎหมาย โดยจงใจ เมอ

เกดความเสยหายกจาเลยยอมตองรบผดฐานละเมด สวนมาตรา 438 ทศาลยกขน

กลาวอางในคาพพากษานน เปนการกาหนดการเยยวยาคาสนไหมทดแทน ซงกฎหมาย

ใหเปนดลพนจของศาลทจะกาหนดคาสนไหมทดแทนโดยใหศาลวนจฉยตามควรแก

พฤตการณและความรายแรงแหงละเมด (ซงจะไดอธบายในบทตอ ๆ ไป) (หมายเหต

: รโหฐาน-ทอยอาศยสวนตว)

เมอกฎหมายไดใหอานาจแกเจาหนาทตารวจจบกมผตองหาในคดอาญา

หากแต

(ก) จบกมโดยเขาใจวา นาย ก. คอ นาย ข. (ผตองหา) ดงน

ถอเปนการกระทาอนไมมสทธ ตองพจารณาตามมาตรา 420 แมวาตารวจจะกระทาไป

โดยไมจงใจ แตถาพสจนไดวาตนประมาทเลนเลอ (วสยและพฤตการณ) กลาวคอ

ควรคาดเหนไดวา ผทถกจบไมใชนาย ข. ตารวจตองรบผดทางละเมด

(ข) หากตารวจจบนาย ข. โดยไมผดตวตองพจารณาตอไป

อกวาเขาขายมาตรา 421 หรอไม ซงอาจเปนละเมดกได ถาตารวจเขาจบกมโดยจงใจ

64

แตจะใหเกดความเสยหาย เชน แกลงไปจบในเวลาทนาย ข. กาลงอยในวงสงคม แต

ตองมขอเทจจรงประกอบวา ตารวจสามารถจบกมในทอนไดแตกไมทา

คาพพากษาฎกาท 5824/2543 เมอเจาพนกงานตารวจทงสามเรมจบกม

โจทกถอไดวาเจาพนกงานตารวจทงสามไดปฏบตหนาทแลว การควบคมตวโจทกเพอ

ไปสงทสถานตารวจยอมถอเปนการปฏบตหนาทเชนกน หากขอเทจจรงฟงไดตามฟอง

วา เจาพนกงานตารวจทงสามทารายรางกายโจทกขณะควบคมโจทกไปสงทสถานตารวจ

ตองถอวาเจาพนกงานตารวจทงสามกระทาละเมดตอโจทกโดยไดกระทาในการปฏบต

หนาท

คาพพากษาฎกาท 964/2496 จาเลยปดกนหนองนาเอกชน เพอปองกน

มใหผกตบชวาเขาไปในทของตน ซงจะเปนอปสรรคในการจบปลาในหนอง ผกตบชวา

จงไหลลอยตามนนไปในนาของโจทกทาใหขาวในนาเสยหาย ดงนน จาเลยมสทธปดกน

ไมเรยกวาจาเลยใชสทธมแตจะเกดเสยหายแกผอน ไมเปนละเมด

คาพพากษาฎกาท 819/2518 นาไหลผานหวยในทดนของจาเลย จาเลย

จงทานบกกนาไวใช นาไมอาจไหลลงสหวยเชนตามปกตได เปนเหตใหนาทวมนาผอน

เสยหายจาเลยตองใชคาเสยหายนน

เปรยบเทยบคาพพากษาทงสองขางตน จะเหนไดวา การกระทาของจาเลย

ในทง สองคดทาให โจทกไดรบความเสยหาย แตกรณทงสองททาใหผลแตกตางกนคอ

การนาสบถงความมงประสงคในอตวสยของจาเลยวามงประสงคทจะกลนแกลงหรอไม

นนเอง

คาพพากษาฎกาท 45/2496 คาสงปลดขาราชการออกตามบทกฎหมาย

ทใหอานาจไวโดยสจรตไมมงใหเกดความเสยหาย แมจะวนจฉยผดพลาดกหาเปน

ละเมดไม

คาพพากษาฎกาท 3050/2540 การทศาลแขวงราชบรพพากษาใหโจทก

ชาระหนแกจาเลยนน มไดพพากษาใหโจทกชาระหนแกจาเลยโดยนาเงนมาวางศาล ทง

ตามคาบงคบทศาลแขวงราชบรออกใหตามคาขอของจาเลยซงเปนเจาหนตามคา

พพากษากมไดระบสถานทใชเงนไวดวย กรณจงตองบงคบตาม ป ระมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 324 ทกาหนดสถานทสงมอบทรพยเฉพาะสงวาตองสงมอบกน ณ

สถานทซงทรพยนนไดอยในเวลาเมอกอใหเกดหนนน แตถาเปนการชาระหนโดย

ประการอนจะตองชาระ ณ ภมลาเนาของจาเลย การทโจทกชาระหนตามคาพพากษาแก

65

จาเลยโดยนาเงนมาวางศาล จงถอไมไดวาเปนกรณทจาเลยไดรบชาระหนจากโจทกโดย

ถกตองตามกฎหมายแลว ทงโจทกกมไดแจงการนาเงนมาวางศาลใหจาเลยทราบแต

อยางใด การทจาเลยขอบงคบคดโดยนาเจาพนกงานบงคบคดยดหนของโจทก จงเปน

การใชสทธทางศาลตามทจาเลยมอยเพอขอบงคบใหเปนไปตามคาพพากษา เมอไม

ปรากฏวาจาเลยกระทาโดยไมสจรต จงใจหรอประมาทเลนเลอเพอใหโจทกไดรบความ

เสยหาย การกระทาของจาเลยจงไมผดกฎหมายและไมเปนการละเมดตอโจทก คาพพากษาฎกาท 2817/2543 โจทกท 1 ซงจดทะเบยนเปนนตบคคลท

ประเทศสหรฐอเมรกา เปนผผลตสนคาปตตะเลยนโดยใชเครองหมายการคาจด

ทะเบยนในประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศไทย คาวา “WAHL” โจทกท 1 ยอม

เปนผมสทธแตผเดยวในอนทจะใชเครองหมายการคาสาหรบปตตะเลยน ทาใหโจทก

ท 1 มสทธหวงกนไมใหผอนนาเครองหมายการคาของโจทกท 1ไปใชโดยมชอบ

วตถประสงคของการใชเครองหมายการคากบสนคากเพอแยกความแตกตางระหวาง

สนคาของเจาของเครองหมายการคากบสนคาของผอน และเพอระบวาสนคานนเปน

เจาของเครองหมายการคาดงกลาว ซงเปนประโยชนในการจาหนายสนคาของตนการท

ผสนคาของเจาของเครองหมายการคาเพอนาไปจาหนายตอไป กเปนเรองปกตธรรมดา

ของการคา เมอผผลตสนคาทเปนเจาของเครองหมายการคาไดจาหนายสนคาของตน

ในครงแรก ซงไดรบประโยชนจากการใชเครองหมายการคานนจากราคาสนคาท

จาหนายไปเสรจสนแลวจงไมมสทธหวงกนไมใหผซอสนคาซงประกอบการคาปกตนา

สนคาออกจาหนายอกตอไป โจทกท 1 ไมมสทธหวงกนไมใหจาเลยนาเขาซงสนคา

ปตตะเลยนทมเครองหมายการคาทแทจรงทจาเลยซอจากตวแทนจาหนายสนคาของ

โจทกท 1 ในประเทศสาธารณรฐสงคโปรมาจาหนายในประเทศไทยได

แมกลองบรรจสนคาปตตะเลยนซงมเครองหมายการคาคาวา “WAHL”

จะมซองกระดาษทมเครองหมายการคาเดยวกนหอหมกลองและมใบรบประกนทม

เครองหมายการคาเดยวกนระบชอทอยของจาเลยวาเปนศนยบรการ กเปนเครองหมาย

การคาทแสดงวาสนคาปตตะเลยนในกลองหรอหบหอนนเปนสนคาของโจทกท 1

จาเลยเปนเพยงแตผใหบรการรบซอมปตตะเลยนใหเทานน มใชแสดงวาจาเลยเปน

เจาของหรอผมสทธใชเครองหมายการคาของโจทกท 1 การกระทาของจาเลยไมเปน

การละเมดสทธในเครองหมายการคาคาวา “WAHL” ของโจทกท 1

โจทกท 2 ซงเปนผนาเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาคาวา

“ WAHL ” ของโจทกท 1 จากประเทศสหรฐอเมรกามาจาหนายในประเทศไทย

โจทกท 1 ไมไดตงใหโจทกท 2 เปนตวแทนจาหนายสนคาทมเครองหมายการคา

66

ดงกลาวของโจทกท 1 ในประเทศไทยแตผเดยว โจทกท 2 จงเปนเพยงผนาเขาซง

สนคาปตตะเลยนทมเครองหมายการคาดงกลาวจากโจทกท 1 มาจาหนายในประเทศ

ไทยผหนงเทานน จงฟงไมไดวา การทจาเลยนาเขาซงสนคาปตตะเลยนทมเครองหมาย

การคาคาวา “ WAHL ” เขามาจาหนายในประเทศไทยเปนการใชสทธซงมแตจะ

กอใหเกดความเสยหายอนเปนการละเมดตอโจทกท 2 ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 421

2.5.4 การใชสทธทท าใหเจาของอสงหารมทรพยเสยหายหรอ

เดอดรอนร าคาญเกนสมควร (Private Nuisance)

มาตรา 1337 บญญตวา “บคคลใดใชสทธของตนเปนเหตใหเจาของ

อสงหารมทรพยไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายได

วาเปนไปตามปกต และเหตอนควรในเมอเอาสภาพและต าแหนงทอยแหง

ทรพยสนนนมาค านง ประกอบไซร ทานวาเจาของอสงหารมทรพยมสทธจะ

ปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป ทงนไมลบลางสทธทจะ

เรยกเอาคาทดแทน”

มาตรา 1337 เปนกรณทใชสทธทาใหเจาของอสงหารมทรพยไดรบ

ความเสยหาย หรอเดอดรอนราคาญจนเกนสมควร

(1) กฎหมายบญญตใหความคมครองเฉพาะเจาของอสงหารมทรพย

(2) ความเสยหายนน ตองมระดบทเกนสมควรแกเหต (เหตผลทไม

อาจรบฟงได : Unreasonableness)

(3) แมจะเกดจากการกระทาโดยไมจงใจกมความผดได หากบคคลผ

นนพงคาดเหนไดถงความเดอดรอนราคาญ (Foreseeability)

ดงสภาษตลาตนทวา Sic utere tuo utalienum non laedas (you

must use your own property so as not to damage the property of others)

ซงการกระทาดงกลาวแมจะเปนการใชสทธภายในแดนกรรมสทธแหงตน แตการสราง

ความเดอดรอนราคาญใหแกเพอนบานถอไดวาเพอนบานทแย สมควรไดรบการตาหน

ตเตยน (Culpably)

การทงขยะบนทดนของตนเองกเปนการ

สรางความเดอดรอนร าคาญได

67

คาพพากษาฎกาท 1719/1720-2499 โรงงานสครงและผลตครง

บรสทธใชยาเคมละลายกบนาทาการลางครงทงกลางวนและกลางคนสงกลนเหมนอน

เปนอนตรายแกอนามย และทาใหผอยใกลเคยงเดอดรอนราคาญ เจาของโรงงานยอม

ตองรบผดฐานละเมดตอผทไดรบความเดอดรอนราคาญนน

ทานจะพบวา สทธทเจาของโรงงานประกอบธรกจนน ไมไดเปน

ความผดกฎหมายในตว นายาหรอสารเคมกนาเขาและไดรบอนญาตถกกฎหมาย แต

เมอกากระทาเปนอนตรายหรอกอพษภยแกเพอนบาน (Harmful or noxious

activity) ยอมตองไมชอบดวยกฎหมาย

คาพพากษาฎกาท 2296/2541 จาเลยท 1 และท 2 ปลกสราง

สะพานกวาง 1 เมตร ยาว 50 เมตร ลงในคลองสาโรงผานหนาทดนของโจทกในระยะ

ประมาณ 1 ถง 2 เมตร สะพานมลกษณะมนคงและถาวร การปลกสรางสะพานของ

จาเลยท 1 และท 2 ดงกลาวจงเปนการเลงเหนไดวาสะพานนนนาจะหรออาจทาให

โจทกไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายในการใชทดนของ

โจทกเปนทางขนหรอทางลงคลองสาโรงดงนน แมโจทกจะมไดอาศยและทาประโยชน

อยในทดนขณะปลกสรางสะพาน และการปลกสรางไดกระทาลงในคลองสาธารณะและ

เพอประโยชนตอสาธารณชนดงขออางของจาเลยท 1 ท 2 ท 3 และ 4 โจทกกมสทธ

จะฟองขอใหรอถอนสะพานทผานหนาทดนของโจทกเพอยงความเสยหายหรอ

เดอดรอนนนใหสนไปได ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1337

คาพพากษาฎกาท 9671-9675/2544 โจทกฟองขบไลจาเลยออก

จากอสงหารมทรพยอนมคาเชาหรออาจใหเชาได ในขณะยนคาฟองไมเกนเดอนละ

4,000 บาท จงตองหามมใหจาเลยอทธรณ ในขอเทจจรงตาม ป ระมวลวธพจารณา

ความแพง มาตรา 224วรรคสอง ทจาเลยอทธรณวาทดนของ โจทกมทางเขาออกหรอ

สามารถเขาออกหรอใชประโยชนจากนาในคลองมหาสวสด ไดอยางสะดวก การท

จาเลยอาศยอยในบรเวณทดนพพาทมไดปดบงหรอกดขวาง ทางเขาออกคลองมหา

สวสดนน เปนอทธรณในขอเทจจรง ตองหามมใหอทธรณ ตามกฎหมาย มาตรา

ดงกลาว เมอไมปรากฏวาศาลชนตนวนจฉยขอเทจจรงผดตอ กฎหมายหรอขอเทจจรง

ไมพอแกการวนจฉยขอกฎหมาย การทศาลอทธรณ หยบยกขอเทจจรงดงกลาวขน

วนจฉยตามทจาเลยอทธรณแลววนจฉยวาทดน ของโจทกมทางเขาออกหรอสามารถเขา

หรอใชประโยชนจากนาในคลองมหาสวสด ไดอยางสะดวก การทจาเลยอาศยอยใน

บรเวณทดนพพาทมไดปดบงหรอกดขวาง ทางเขาออกคลองมหาสวสดแตอยางใดนน

เปนการไมชอบ ตองถอวาขอเทจจรง ไดยตไปแลวตามคาพพากษาศาลชนตน

68

เมอจาเลยใชสทธของตนปลกบานในทสาธารณสมบตของแผนดน ปด

หนาทดนของโจทกเปนเหตใหโจทกไมสามารถจะใชหรอไดรบประโยชนจากทสาธารณ

สมบตของแผนดนนนไดโดยสะดวก ทาใหโจทกไดรบความเสยหาย หรอเดอดรอนเกน

ทควรคดหรอคาดหมายในการใชทดนของโจทก ถอไดวาโจทก ไดรบความเสยหายเปน

พเศษ กรณตองบทบญญตแหง ป ระมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 421 และ 1337 การทจาเลยปลกบานอยกอนกไมเปนเหตใหโจทกผมาทหลงตอง เสยสทธ

ดงกลาวไม โจทกจงมสทธปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอความ เดอดรอนใหสน

ไปโดยฟองจาเลยใหรอถอนสงปลกสรางทจาเลยปลกสรางอยใน ทดนของกรม

ชลประทานอนเปนการกดขวางทางทโจทกเขาออกเพอใชประโยชน ในคลองมหาสวสด

อนเปนทางสาธารณะได

คาพพากษาฎกาท 1407/2535 จาเลยตอกเสาเขมปลกสรางอาคาร

โรงแรม 16 ชน ทาใหโจทกทนทกขเวทนาแสนสาหส นอนไมหลบเพราะหนวกห ฝน

ละอองจากการกอสรางทาใหบานเรอนสกปรก บานสนสะเทอน มหนและไมตกลงบน

หลงคาบานโจทกอนอาจจะกอใหเกดอนตรายตอโจทกและบรวารได ไมปรากฏวาความ

ทนทกขทรมานสาหสดงกลาวเปนอนตรายตอรางกายหรอจตใจของโจทก แตเปนเรอง

เสยหายตออนามยและสทธทจะอยอยางสงบ (สทธสวนตว) ไมถกรบกวนเพราะความ

ทรมานนอนไมหลบอนเนองจากฝนละอองเสยงจากการกอสรางอนไดแกการตอก

เสาเขม และความหวาดระแวงอนเกดจากสงของตกหลนลงมาบนหลงคาอนอาจเกด

อนตรายแกผอยอาศยในบานและตวอาคาร รวมทงการอดตวของดนทาใหบานเรอน

โจทกเสยหายอนอาจเปนอนตรายแกผอยอาศยได

คาพพากษาฎกาขางตน ไดนาหลกเพอนบานตองไมสรางความ

เดอดรอนราคาญใหแกเพอนบาน มเชนนนไดชอวาเปน Bad Neighbors ของศาล

องกฤษมาปรบใชแกกรณ ขอใหยอนกลบไปพจารณาคด Donoghue V. Stevenson

ขางตน

เชนเดยวกนหลกการดงกลาว มไดหมายความเฉพาะการสรางความ

เดอดรอน ราคาญดานกายภาพ หรอโสตประสาทสมผสตาง ๆ เชน เสยง กลน เทานน

แตทวาการสรางความเดอดรอนใหกบเจาของทดนขางเคยง (เพอนบาน) ในทางความ

กดดนทางจตใจยอมหมายรวมถงเชนเดยวกน ขอใหทานพจารณา “คดหลมฝงศพ ”

ดงตอไปน

69

นายหมอดฟองศาลวาตนเปนเจาของทดน อนมแนวเขตทดนตดตอ

กบทดนของนายกตต ซงนายกตตไดกอสรางสสาน หรอหลมฝงศพหรอฮวงซยแบบ

ธรรมเนยมชาวจนในบรเวณทดนของตนเอง ซงหางจากบานของนายหมอดไมเกน 10

เมตร โดยไมไดรบอนญาตจากทางการ และไดฝงศพนางปภรรยาของนายกตตไว

กรณเชนน เมอพจารณาตามสภาพของหลมฝงศพทมศพฝงอยยอม

กอใหเกดความหวาดกลวในเรองภตผวญญาณและเปนทรงเกยจแกผทมใชญาตผตาย

ซงอยบานใกลหลมฝงศพ นอกจากนระยะหางทหางกนเพยง 10 เมตร ยอมทาใหนาย

หมอดจาตองรบรวาตนอยใกลหลมฝงศพ และตองไดรบความกดดนทางจตใจจากการ

มพธการเกยวกบศพ ความเดอดรอนดงกลาวจงเปนการละเมดแกนายหมอด

ขอเทจจรงเดยวกน หากปรากฏวาการกอสรางสสานฝงศพน ไดรบ

อนญาตจากทางการปฏบตถกตองตามพระราชบญญตสสานและฌาปนสถาน พ.ศ.

2528 จะถอวาเปนการกระทาทไมเปนละเมดใชหรอไม ทานคงพอทจะพเคราะหได

แลววา การไดรบอนญาตจากทางการมผลเพยงทาใหนายกตตไมตกเปนผกระทา

ความผดตามพระราชบญญตสสานและฌาปนสถาน พ.ศ. 2528 เทานน แตมได

หมายความวานายกตตจะมอานาจทาใหนายหมอดเสยหายได เปนคนละเรองคนละ

ประเดนกน การอนญาตเปนเรองของการใชดลพนจใหมการฝงศพตามทมผมายนขอ

เทานน

นอกจากนขอใหพจารณาจากคาพพากษาฎกาท 3407/2535

ขอสงเกต

1. แตหากปรากฏวา โจทกปลกบานอยอาศยเมอประมาณ 2 ปผาน

มาแลว ซงขอเทจจรงปรากฏวา มจาเลยซงเปนโรงงานปนกระดกสตวในละแวก

ใกลเคยงตงอยกอนแลว กรณเชนน โจทกตองคาดหมายไดวา จะมกลนเหมน สราง

ความราคาญ ถอวา โจทกวงเขาหาภยนนเอง มใชความเดอดรอนวงเขาไปหาโจทก

โจทกจะกลาวอางวา เพอนบานสรางความเดอดรอนราคาญมได

ทงนตองพจารณาตอไปอกวา เพอนบานดงกลาวไดปฏบตตาม

ระเบยบขอบงคบเกยวกบเรองนน ๆ หรอไม ขอใหเทยบเคยงไดกบคด Sturges V.

Bridgeman, 1879

2. ความเดอดรอนราคาญน แมจะเกดเพราะภยธรรมชาต เจาของ

ทรพยกมความรบผดได หากตนทราบและไมเขาบรรเทาความเดอดรอนราคาญนน

(Goldman v. Hargrave ,1967 และ Leakey V. National Trust,1980)

70

2.5.5 การใชสทธทจะท าใหสาธารณชนไดรบความเสยหาย หรอ

เดอดรอนร าคาญเกนสมควร

กรณนโจทกตองม Special Damage กลาวคอ โจทกตองไดรบ

ความเสยหายมากเปนพเศษ จากการใชสทธเรยกชอวา Public Nuisance ซงไดแก

การกระทาใด ๆ ทมกฎหมายบญญตคมครองเปนการเฉพาะโดยมวตถประสงคเพอ

คมครองสาธารณชน เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒

พระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕

พระราชบญญต วตถทออกฤทธตอจตและประสาท พ.ศ. ๒๕๑๘ พระราชบญญต วตถ

อนตราย พ.ศ. ๒๕๓๕ เปนตน กฎมายตาง ๆ เหลานจะบญญตขนเพอคมครองสวสด

ภาพและ/หรอสวสดภยของสงคม

สาหรบหลกกฎหมายองกฤษ โจทกตองพสจนวาตนไดรบความ

เสยหายมากกวาปกตทวไป เชน จาเลยปลอยทงของเสยปฏกลลงในแมนา ซงผดตอ

พระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ และการ

ปลอยของเสยทาใหปลาตาย ซงโจทกเองมอาชพจบปลาจงไมอาจจบปลาได การกระทา

ของจาเลยทาใหโจทกเสยหาย เปนตน

การใชสทธในลกษณะทไมเหมาะสมและกอใหเกดความเสยหายแก

ผอนเกนสมควรแกกรณ พจารณาจากกฎหมายวาเกนขอบเขตหรอไม

ดงนน จงสรปไดวา การใชสทธตามมาตรานในเบองตนผกระทาตองม

สทธทจะทาได มาตรา 421 จงเปนบทขยายความของ “โดยผดกฎหมาย ” ทกลาวอาง

แลว อกชนหนง กลาวคอ แมแตจะทาโดยมสทธตามกฎหมายแตถาใชสทธนนโดย

ลกษณะทมแตจะสรางความเสยหายใหแกผอน ถอวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย

บทบญญตนจงดเหมอนจะเปนแตขอยกเวนหรอขยายความคาวา โดยผดกฎหมาย

เทานน ซงหลกเกณฑประการอนทจะกอใหเกดความรบผดทางละเมดคงยงตอง

พจารณาตามมาตรา 420 ใหครบถวน

71

ขอสงเกต

1. สทธเสรภาพ

สทธในความหมายของมาตรา 421 คอสทธอยางใดอยางหนงทกฎหมาย

รบรองใหโดยเฉพาะ เชน กรรมสทธ สทธครอบครอง สทธรองทกข (แจงความ)

คดอาญา การใชสทธทางศาล (ฟองคด) สทธตามสญญา แตทงน ไมไดหมายความ

ถงสทธในเสรภาพ กลาวคอ สทธทจะทาอะไรกไดอยางอสระ (Freedom) แตอยภายใต

ขอบเขตของกฎหมาย ดงนนคาวา “เสรภาพ ” จงมใชสทธตามมาตรา 421 เพราะม

เชนนนในการทาละเมดทกรายจะมและเปนปญหาเรองการใชเสรภาพทกกรณ

เชน นายกตต ขายเสอผา ซงนายหมอดกขายเสอผาอยในละแวกเดยวกน จง

เปนการแขงขนทางการคา ซงหากนายกตตหรอนายหมอด คนหนงคนใดคาขายไดไมด

จะอางวาอกฝายทาละเมดไมได โปรดพจารณาตามคาพพากษาฎกา 1843/2517

1367/2517

2. การใชสทธตองไมกอใหเกดความเสยหาย

การใชสทธดงกลาวเปนเรองผใชสทธไดรบประโยชน ถาไมเกดความเสยหาย

แกบคคลอนยอมกระทาได เชนการปลกสรางตกสงบนพนดนทตนเปนเจาของ

กรรมสทธ ยอมกระทาไดแตตองไมกอใหเกดความเสยหายแกเพอนบาน (บงทศทาง

ลม แสงสวาง) ในประเทศฝรงเศส ศาลไดนาหลกการใชสทธเกนสวนมาใชพจารณา

กรณทเจาของทดนผหนงไดนาปลองไฟหลอกบนหลงคาบานของตน โดยมเจตนากลน

แกลงเพอนบาน มใหแสงสวางเขาหนาตางบานขางเคยง เชนเดยวกน (ศาสตราจารย

จด เศรษฐบตร, Cour de Cassation, 1874)

คาพพากษาฎกาท 1029/2519 การท จาเลยเชาทวดทาทาเทยบ

เรอประมง กอสรางรวและอาคารในทดนทเชา มไดทาใหโจทกเดอดรอนในเรองแสง

สวาง ทางลมและสขภาพ แมเจตนามใหโจทกแยงคานาแขงดองปลา ไมเปนการละเมด

ตามมาตรา 420 และ 421

คาพพากษาฎกาท 827/2521 โจทกเปนเจาของทดนและตกแถวซงอย

ตดกบถนนตลาดสดเทศบาลทจาเลยท 1 สรางเปนทดนราชพสด ซงอยในความดแล

ของจาเลยท 3 การทจาเลยท 3 ใหจาเลยท 1 สรางกาแพงสงถง 3 เมตรกนระหวางท

ดนโจทกกบทราชพสด เปนเหตใหไมมผใดซอหรอเขาตกแถวโจทก ถอเปนการใชสทธ

ของตน เปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย หรอเดอดรอนเกนทควรคาดหมาย ถอได

วาเปนละเมด โจทกมอานาจฟองตามมาตรา 421 และมาตรา 1337

72

คาพพากษาฎกาท 1992/2538 ผกระทาหรอผใชสทธซงมแตละใหเกด

ความเสยหายแกบคคลอนอนเปนการละเมด ตามมาตรา 421 ตองฟงไดวาผนนม

เจตนาหรอจงใจกลนแกลง โดยมงประสงคใหเกดความเสยหายแกผอน ฝายเดยว เมอ

โจทกตดตงปายโฆษณาสนคาของโจทกบนคาดฟา ตกแถวทโจทกเชาเพอประโยชน

ในทางการคาของโจทกกได จาเลยกมยอมมสทธตดตงปายโฆษณางานในธรกจของ

จาเลยบนคาดฟาตกแถวทจาเลยเชาเพอประโยชนในกจการของจาเลยไดเชนกน โดย

ไมคานงถงวาผใดเปนฝายตดตงกอ เมอไมปรากฏวาจาเลยกระทาเพอจงใจกลนแกลง

โจทก แมปายโฆษณาของจาเลยจะอยใกล และปดบงปายโฆษณาของโจทกบาง กหา

เปนละเมดตอโจทกไม

คาพพากษาฎกาท 592/2544 ซอยพพาทอนเปนภาระจายอมทโจทกและ

จาเลยใชรวมกนกวางประมาณ 5 เมตร จาเลยวางกระถางตนไมบนทางพพาทใกล

ประตรวบานจาเลยเปนผลใหทางแคบลงเหลอประมาณ 4 เมตร เปนลกษณะเดยวกบ

ทโจทกกอกระถางอฐเปนแนวเดยวกบตกแถวทอยตดรวบานโจทก และเพอปองกนม

ใหรถยนตแลนทบทอระบายนาตรงทางพพาท เมอโจทกยงคงขบรถยนตแลนเขาออก

ไดเปนปกตการกระทาของจาเลยในทางพพาทเปนการใชสทธโดยปกตนยมสวนการวาง

ถงขยะไวนอกบานเพอใหพนกงานเกบขยะมาเกบไปทงเชนเดยวกบคนทวไปถอปฏบต

กนเมอการวางถงขยะมไดเกะกะกดขวางทางเดนรถยนต ลกษณะของขยะกมไดนา

รงเกยจสงกลนเหมนรบกวนแตอยางใด การกระทาของจาเลยจงเปนการใชสทธโดย

ปกตนยม ไมเปนการละเมดตอโจทก คาพพากษาฎกาท 940/2501 พพากษาใหจาเลยมความผดละเมด

เพราะสรางโรงภาพยนตรในทดนของตน การตอกเขมทาใหตกขางเคยงสะเทอน

ดาดฟาราว

คาพพากษาฎกาท 931/2523 เมอสวนหนงของสะพานลอยท

กรงเทพมหานครสรางขนเพอสาธารณประโยชน แมจะอยบนทางเทา แตกดขวาง

ทางเขาของโจทก โจทกไดรบความเดอดรอนเกนกวาปกต และเหตอนควรเปนละเมด

คาพพากษาฎกาท 1982/2518 โจทกกลาวอางตามฟองวา เหตทตกของ

โจทกทรดเอยงไดรบความเสยหาย เนองจากจาเลยเกบสนคาทเปนพนคอนกรตชนลาง

ของตกจาเลย เกนกวาอตราทพนคอนกรตนนจะรบไดทาใหพนคอนกรตตกจาเลยทรด

ตาลงและเปนเหตใหพนคอนกรตของโจทกทรดตาม ศาลฎกาพเคราะหแลววนจฉยวา

73

เหตทอาคารตกของโจทกทรดแตกราวและเอนเอยงเขาหาตกของจาเลย เปนเพราะ

จาเลยบรรทกและเกบสนคาทพนคอนกรตชนลางของตกจาเลยมนาหนกกนอตรา ทา

ใหพนคอนกรตชนลางของตกจาเลยทรดลง จงทาใหตกของโจทกซงอยใกลชดกนทรด

ตามไปดวยและดวยเหตนทาใหพนคอนกรต คาน และผนงตกของโจทกแตกราว ตก

โจทกเอนเอยงไปทางตกจาเลย การทจาเลยบรรทกและเกบสนคาในตกของจาเลยม

นาหนกเกนอตราทพนคอนกรตชนลางจะรบได เปนการใชสทธซงมแตจะใหเกด

เสยหายแกโจทก เปนการละเมดตอโจทก

คาพพากษาฎกาท 5613/2540 โจทกในฐานะเจาของสามยทรพยไดใช

ทางพพาทซงเปนภารยทรพยในลกษณะเกนขอบเขตปกตแหงการใชรถยนตสญจรไป

มาเขาออกทางพพาท โดยโจทกใชรถยนตบรรทกขนาดใหญจานวนมากบรรทก

สนคาเขาออกผานทางพพาทอนเปนทเหนไดวาทางพพาทจะชารดเสยหาย ไมสะดวก

และนาเปนอนตรายตอผอนทใชทาง เสยงเครองยนตรถบรรทก กรรมกรบนรถยนต

บรรทก ควนเสยจากรถยนตบรรทก รบกวนสรางความเดอดรอนแกผอยในหมบานจน

เปนอนตรายตอสขภาพ ถอไดวาทาการเปลยนแปลงในภารยทรพยอนทาใหเกดภาระ

เพมขนแกภารยทรพย ยอมเปนการกระทาโดยไมมสทธหรอไมชอบดวย ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1388 การทจาเลยท 1 ในฐานะเจาของภารยทรพย

และจาเลยท 2 ถงท 15 ในฐานะเจาของสามยทรพยไดรวมกนตงเสาทาคานปดกนทาง

พพาทมใหรถยนตบรรทกขนาดใหญผานเขาออก สวนรถยนตนง รถยนตบรรทกเลก

ผานไปมาได ยอมเปนการกระทาของผมอานาจในทางพพาท ทจะปกปองเยยวยาตอ

การกระทาอนไมชอบดวยกฎหมายของโจทกดงกลาว และเปนการใชสทธของเจาของ

สามยทรพยทาการทกอยางอนจาเปนเพอรกษาภาระจายอมตาม ประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 1391 และการกระทาของจาเลยไมเปนการประกอบกรรมใด

ๆ อนจะเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1390 จงไมเปนการละเมดตอโจทก

2.5.6 ค าพพากษาฎกาทเกยวของ

คาพพากษาฎกาท1971/2517 โจทกจาเลยสมรสกนตามประเพณ โดยตกลง

วาหากจาเลยสาเรจการศกษาแลวจาเลยจะไปจดทะเบยนสมรสกบโจทก แตเมอจาเลย

สาเรจการศกษา จาเลยกลบไมยอมไปจดทะเบยนสมรสกบโจทก ดงนนการทโจทกตอง

สญเสยความเปนสาว และอยกนฉนสามภรยากบจาเลยโดยไมจดทะเบยนสมรส เกด

จากความสมครใจของโจทก มใชเกดจากการกระทาละเมดของจาเลย การทจาเลยไม

74

จดทะเบยนสมรสกบโจทกกมใชเปนการกระทาละเมดตอโจทกหรอเปนการใชสทธซงม

แตจะใหเกดความเสยหายแกโจทกไม จาเลยไมตองใชคาสนไหมทดแทนใหโจทก

คาพพากษาฎกาท 1617/2519 เจาพนกงานทดนสอบสวนเสนอรฐมนตร

มหาดไทย มคาสงไมอนมตใหโจทกซงอยกบหญงตางดาวซอทดน โดยมเหตควรเชอ

ไดวา โจทกซอเพออยรวมเปนสทธแกคนตางดาว การกระทาของเจาพนกงานชอบดวย

กฎหมาย คาสงรฐมนตรเปนทสดตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา 741 เจา

พนกงานกระทาโดยสจรตมไดเจตนากลนแกลงโจทก โจทกไมมสทธขอใหเพกถอน

คาสงรฐมนตร และเรยกคาเสยหายจากเจาพนกงานและผจะขายทดน

คาพพากษาฎกาท 1053/2521 เจาหนาตามคาพพากษาเชอวารานคาเปน

ลกหน จงยนยนใหเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยในราน เปนการใชสทธทางศาล

โจทกกนาสบไมไดวาเจาหนไมสจรตจงใจใหโจทกเสยหาย ไมถอเปนละเมด

คาพพากษาฎกาท 1590/2521 จาเลยฟองหยาสามระบในฟองวาไดสงเสย

เลยงหญงอนคอโจทกเปนภรยา เปนคากลาวในกระบวนพจารณาใชสทธทางศาล ไม

ปรากฎวาจาเลยทาโดยไมสจรต ไมเปนหมนประมาททงทางแพงและทางอาญา

นอกจากนขอใหศกษา คาพพากษาฎกาดงตอไปนประกอบ 7718/2538

843/2539 1695/2540 3815/2540 2296/2541 2299/2541

75

2.6 ความสมพนธระหวางการกระท ากบผลเสยหาย

บทบญญตมาตรา 420 ตอนทาย การกระทาโดยผดกฎหมายเปนเหตให

ผอนไดรบความเสยหาย หมายความถง การกระทาทจะไดชอวาเปนละเมด ผกลาวอาง

จะตองนาสบใหศาลเหนถงความสมพนธระหวางการกระทากบผลเสยหายใหไดวาม

ความเกยวของสมพนธกน เพราะมสภาษตลาตนมอยวา Res Ipsa Loquitur ความ

จรงยอมปรากฏขนและเผยความจรงของตวเอง ดงนน ผลของการกระทาเปนอยางไรก

ยอมมทมาจากการกระทานน

- ความสมพนธระหวางเหตและผล (Causation)

ในการทจะใหบคคลใด ตองรบผดในผลของการกรทาของตนตองปรากฏวา

การกระทา (งดเวน ละเวน) โดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ เปนเหตใหเกดความ

เสยหาย

ซงมหลกวนจฉยโดยแบงเปน 2 เรอง ซงจะตองพจารณาความสมพนธของทง

2 ประการนประกอบกนจงจะถอวาละเมด

1. ความสมพนธของจ าเลยตองเปนเหตทน าไปยงผลความเสยหาย

โดยตรง (ผลธรรมดา) ของโจทกในความเปนจรง (Causation in Fact)

อทาหรณ จาเลยนารถทเบรกไมด (ถอวาผดกฎหมาย มาตรา 422) มาใชใน

ทองถนน จาเลยขบรถชนรถของโจทกเสยหาย โจทกจงฟองใหจาเลยรบผดฐานละเมด

ตามมาตรา 420 จาเลยนาพยานหลกฐานมาสบวาจาเลยมไดมโอกาสแตะเบรกเลย

เนองจากรถโจทกขบฝาไฟแดงตดหนารถจาเลยในระยะกระชนชด ศาลเชอตามท

จาเลยนาสบ จะเหนไดวาความเสยหายของโจทกนนมไดเกดจากการทรถยนตของ

จาเลยบกพรอง แตเกดเพราะโจทกขบรถตดหนารถของจาเลย ความสมพนธระหวาง

เหตและผลในความเปนจรงขาดกน ไมถอวาเปนละเมด ซงจะเหนไดวา การนาสบของ

จาเลย เพอหกลางขอกลาวอางของโจทก เปนความสาคญยงในคดละเมด เพอใหศาล

Fault Damage

Causation

76

เหนวาความเสยหาย (ผล) มไดมความเกยวของสมพนธกน เพราะเมอพยานหลกฐาน

ปรากฎชดในกระบวนพจารณาคด ความจรงยอมปรากฎขนและเผยความจรงของ

ตวเอง (Res Ipsa Loquitur)

การพเคราะหถงความสมพนธของจาเลยนในประเทศองกฤษศาลไดวางหลก

ทดสอบวามความสมพนธระหวางเหตกบผลหรอไม พจารณาจาก หากจาเลยไมกระทา

ผลเสยหายจะเกดหรอไม หรอทฤษฎเงอนไข (Condition Theory) เรยกวา “But for

test” กลาวคอ โจทกตองพสจนใหไดวา ความเสยหายจะไมเกดขน ถาจาเลยไมกระทา

ขอใหยอนกลบไปพจารณาคด Barnett V. Chelsea

หลก But for test ทศาลไทยไดนามาปรบใชวนจฉยแกคด ยกตวอยางเชน

คาพพากษาฎกาท 1150/2498 จาเลยใชไมพายตผตายซงนงเรอลาเดยวกน

มาเรอลม ผตายจมนาตาย จาเลยจะตองรบผดเฉพาะผลทดหรอผลทผตายจมนาตาย

ดวย ศาลฎกาวนจฉยวา ผตายกบจาเลยไมมสาเหตกนมากอน ในวนนนเองกยงปรากฎ

วาทงสองไดรวมวงเสพสราและเลนลเกดวยกน เลกแลวจาเลยพายเรอไปสงผตายแต

บงเอญ เถยงกนขนระหวางทาง จาเลยจงใชพายตบาดแผลเพยงฟกชาเทานน โดยปกต

แลวบาดแผลเทานไมถงกบทาใหตายได จาเลยจงไมควรมความผดฐานฆาคนตายโดย

เจตนาแตถงอยางไร ความตายของโจทก เกดเพราะเหตทจาเลยตเพราะหากจาเลยไมต

เรอกไมลม และจาเลยกไมจมนาตาย ดงนน ความตายของโจทกจงเปนผลโดยตรงจาก

การกระทา (ต) ของจาเลย

คาพพากษาฎกาท 1973/2477 หากจาเลยใชความระมดระวงพอแกฐานะท

เปนผขบรถรางแลว กจะไมมทางเปนอนตรายแกโจทก ดงเหตทเกดในคดน จาเลยจง

มความผดฐานทาใหบาดเจบสาหสโดยประมาท

คาพพากษาฎกาท 1431/2498 จาเลยขบรถยนตโดยประมาทชนรถของ

โจทก รถของโจทกไปกระแทกเสาไฟฟา ศาลฎกาวนจฉยวา การทรถของโจทกไป

กระแทกกบเสาไฟฟาเปนผลโดยตรงจากกาลงแรงดนของการทรถของจาเลยชน ไมใช

รถของโจทกไปชนเขาเอง จาเลยตองรบผด

มขอสงเกต มาตรา 222 วรรคสอง “แมความเสยหายเกดแตพฤตการณ

พเศษ ถาคาดเหนไดความรบผดทจะตองใชคาเสยหายในพฤตการณนนยงคงมอย”

77

คาพพากษาฎกาท 1898/2518 เมอขอเทจจรงฟงไดวา คนขบรถของจาเลย

ขบรถโดยประมาทเปนเหตใหชนรถทบรรทกยางรถยนต จนทาใหยางรถยนตทบรรทก

ตกลงไปจากรถ จงเหนไดวา การทยางรถยนตถกคนรานลกไปนนเกดขนเพราะ

ความผดของคนขบรถของจาเลยทขบรถโดยประมาท เปนเหตใหชนรถบรรทกยาง ซง

ถาไมชนกคงไมถกคนรายลกในทเกดเหต จงนบวาการสญหายของยางรถยนตเปนผล

โดยตรงจากการละเมดรายน จาเลยตองรบผดชดใชคาเสยหายใหแกโจทก ในผลแหง

ละเมดของคนขบรถของจาเลย

คาพพากษาฎกาขางตน ศาสตราจารยจตต ตงศภทย มหมายเหตทายฎกาโดย

อธบายวา การทมคนทสามเขามาลกยาง หลกจากทเกดเหตคอรถชนกนแลว เปนเหต

แทรกแซงทเกดขนใหมซงตามหลกจะตองวนจฉยวาเปนทคาดหมายไดหรอไมวานาจะ

เกดเชนนน อนเปนผลจากากรละเมดในครงแรกโดยเฉพาะการทคนภายนอกทาความ

เสยหายขนโดยจงใจ หลกในเรองความสมพนธระหวางการกระทากบผลในทางแพง

กบทางอาญาตางกน ทางอาญาบคคลจะตองรบผดในการกระทาทบคคลทาความผด

โดยเจตนา แตในทางแพง แมผอนทาผดโดยจงใจ ถาเปนทคาดหมายไดวา เปนผลจาก

การทาละเมดของผใด (But for test) ผทาละเมดตองรบผดในผลทบคคลภายนอก

กระทาโดยจงใจ (เพราะควรคาดหมายได)

เทยบเคยงกบคด Stansbie V. Troman, 1948 จาเลยเปนชางตกแตงบาน

มหนาทตองระมดระวง บานทตนเขาไปรบจางตกแตง เมอมเหตทคนรายเขาไปขโมย

ของ เพราะตนมไดปดลอคบาน ยอมถอวาเปนความประมาทเลนเลอของจาเลย

อทาหรณ โจทกไดรบบาดเจบเนองจากตกบนได ขณะไปใชบรการในสถานท

ของจาเลย เนองมาจากความประมาทเลนเลอของจาเลยทไมทาความสะอาดสถานท

ภายหลงโจทกไดไปรกษาตวจากอาการบาดเจบดงกลาว หมอไดฉดยาปองกนโรค

บาดทะยก แตความปรากฎวา ในการฉดยากนบาดทะยกตองฉดยาเปนระยะ ๆ ตาม

ขนตอนทางการแพทย และไดความวา เมอใหยาไปจานวนหนงจะตองรออกครงชวโมง

เพอดอาการขางเคยง แตหมอกบไมปฏบตตามขนตอน รอเพยงนาทเดยวและใหยา

เพมจนครบ ขณะนนโจทกกมไดแสดงอาการขางเคยงแตประการใด ภายหลงอก

ประมาณ 1 สปดาห โจทกเกดอาการแพยา มผลขางเคยงคอปวยสมองอกเสบ (Brain

Damage Encephalitis) กรณเชนน ศาลวนจฉยใหจาเลยมความรบผดทางละเมด

โดยคาพพากษาใหเหตผลวา การไมปฏบตตามขนตอนการใหยา หากมขอผดพลาด

อาการขางเคยงตองเกดขนภายในเวลาทใหรอ ดงนน ความบกพรองของแพทยจงมใช

78

สาเหตททาใหโจทกเจบปวย ความเจบปวยของโจทกเปนผลโดยตรงมาจากความ

ประมาทเลนเลอของจาเลย (Robinson V. Post Office, 1974, 2All ER 737)

หากไมทาผลกไมเกด โจทกตองนาสบใหใหศาลเหนใหไดวา ความเสยหาย

ของตนเกดจากความจงใจ หรอความประมาทเลนเลอของจาเลย เชน โจทกเจบปวย

เนองจากสาเหตดมนาของจาเลย (เทศบาล) เพราะนาดมมสงเจอปน (Stubbs V.

City of Rochester)

คาพพากษาฎกาท 131/2496 พพากษาวา ในเรองละเมดกฎหมายดผลแหง

การกระทาอนเปนผลธรรมดา หรอผลโดยตรง หรอผลใกลชดกบเหตการณเทานน

จรงอย ถาจาเลยซงเปนเจาหนาทของโจทกเกบรกษาสมดเชค และตรายางบญชไวเองก

เปนการปองกนอยางด ผรายจะหาโอกาสปลอมเชคไปเบกเงนของโจทกไดยาก แตนน

เปนความคดเหนของบคคล หามกฎหมายบญญตวา ผมหนาทเซนจาเลย (ผจดการ

องคการรถไฟสายแมกลอง) จะตองใชความระมดระวงรกษาดงทโจทกตองการนนไม

จงอาจตาหนจาเลยในทางปกครองได แตจาเลยไมตองรบผดฐานละเมด เพราะไมใช

ผลโดยตรงใกลชดกบการกระทาของจาเลย

คาพพากษาฎกาท 4546/2540 ในกรณทบรษทจะฟองรองเรยกเอาสนไหม

ทดแทนแกกรรมการตามป ระมวลกฎหมายแพงและพาณชย 1169 และ 223 นน

จะตองเปนกรณทกร รมการทาใหเกดความเสยหายแกบรษท และความเสยหาย

ดงกลาวจะตองเปนผลโดยตรงจากการกระทาหรองดเวนในสงทควรกระทา โจทกฎกา

วาจาเลยท 2 ถงท 5 เปนผกระทาการแทนจาเลยท 1ซงเปนนตบคคล เมอนตบคคล

ไดรบความเสยหายยอมตองเกดจากการกระทาของผททาการแทนนน ปรากฏวาความ

เสยหายในคดนเกดจากการท ส. ขบรถบรรทกแกสดวยความประมาทเลนเลอทาใหรถ

พลกควา ความเสยหายทเกดเพราะรถบรรทกแกสมสภาพและอปกรณไมถกตองกเปน

เหตประการหนงททาใหไดรบผลรายแรงเทานน แตการทรถบรรทกแกสมสภาพและ

อปกรณไมถกตองนน มใชผลโดยตรงของความเสยหาย เหนไดจากการทจาเลยท 1 นา

รถยนตคนดงกลาวมาใชงานตงแตป 2531 หากจะถอวาเปนการกระทาของจาเลยท 2

ถงท 5 ในชวงระยะเวลาทผานมาจนกระทงถงวนเกดเหตจาเลยท 1 กมไดเสยหาย แม

จะเปนการผดกฎหมายในสวนของการทนารถยนตมาใหจาเลยท 2 ถงท 5 ชดใช

คาเสยหาย ฉะนน โจทกซงเปนเจาหนในมลละเมดจงไมมสทธทจะเรยกใหจาเลยท 2

ถงท 5 ชดใชคาเสยหายได

79

ตามคาพพากษาฎกาทงสองคดน ศาลยดหลกผลโดยตรงเปนหลก แตตอง

คานงถงความใกลชดกบเหตเปนเครองมอในการวนจฉยใหจาเลยตองรบผดหรอไม ซง

เปนการผอนปรนหลกการผลโดยตรง (ผลธรรมดา) เพอประโยชนแหงความยตธรรม

ฉะนนมาตรการประการทสองจงเขามาใชพจารณาถงความสมพนธระหวางเหตกบผล

2. ความสมพนธระหวางเหตกบผลในทางหลกกฎหมาย

(Causation in Law)

กลาวคอ ความสมพนธระหวางเหตกบผลตองไมไกลเกนกวาทจาเลยจะพง

คาดหมายได (Remoteness of Damage) ผลทจาเลยไดทาขนใน Causation in

fact ตองไมหางไกลเกนกวาเหต ถาผลใดไกลเกนกวาเหต ถงแมวาเปนผลทเกดจาก

จาเลย (But for test) จาเลยกหาจาตองรบผดไม จาเลยจะรบผดเฉพาะผลทเกด

ใกลชดการกรทาของตนเทานน (Proximate Cause)

ขอใหทานพจารณาคดตาง ๆ ดงตอไปน

คด Re Polemis (Polemis V. Furness, Whithy & Co, 1921 3 KB

560) จาเลยไดเชาเรอโจทกเพอบรรทกนามนเบนซนและ /หรอนามนปโตรเลยมบรรจ

ในถง ความปรากฏวา ระหวางเดนทางในทะเล มคราบนามนทรวออกมาจากถงบรรจ

นามนไปตกคางอยใตทองเรอ และบางสวนไดกลายเปนไอนามน (Petro/Vapour)

ซงเมอเรอเขาจอดเทยบทาคนงานของจาเลยไดทาไมกระดานสาหรบทอดเดนขามตก

ลงไปในทองเรอ เปนเหตทาใหเกดประกายไฟ (Spark) จนไฟลกลาม และไอนามน

ดงกลาวเกดจดระเบดขน เรอไดรบความเสยหายทงหมด (Totally Destroyed)

ขอเทจจรงในชนอนญาโตตลาการ ไดความตรงกนวา สาเหตของไฟประทขนม

สาเหตจากไมกระดานตกลงไปกระทบกบนามน/ไอนามนทตกคางอย คนงานของ

จาเลยคงไมอาจคาดหมายไดวาไมกระดานตกลงไปจะกอใหเกดความเสยหายขนาดนน

ศาลแหงคดวนจฉยวา จรงอยตามนน แตเมอเปนผลโดยตรงจากความ

ประมาทเลนเลอของคนงานของจาเลย (All the Direct Consequences of the

negligent act of their servants) จาเลยตองรบผด

ทานจะเหนไดวา คด Re Polemis ศาลยดหลกผลโดยตรง ซงในทางวชาการ

กมผคดคานวา จะมใครคาดหมายไดถงขนาดนน

แตภายหลงไดเกดคด ๆ หนงทศาลไดกลบมาถอหลก Causation in Law

ในคด The Wagon Mound กลาวคอ Overseas Tankship เปนโจทกฟอง Morts

Dook & Engineering (1961, 1All ER 404) ขอเทจจรงไดความวา เรอเดน

สมทรชอ The Wagon Mound ไดบรรทกนามนเตาปรมาณมาก และโดยความ

80

ประมาทเลนเลอของคนงานของจาเลย เปนเหตทาใหนามนเตาในเรอรวไหลลอยทะเล

ไปจนถงอาวเมองทาใหญแหงหนง ขอเทจจรงไดความวา นามนไดลอยเขาไปเปนระยะ

กวา 600 ฟต ในระหวางนน โจทกเปนอซอมแซมเรอและไดทาการซอมแซมเรอ

รวมถงการเชอมโลหะอย โดยโลหะทถกหลอมเหลว (Molten Metal) ไดตกลงไปใน

นาทมนามนเตาลอยปนเปอนอย ประกอบกบอากาศรอนในชวงเทยง ผนวกกบมปย

ฝาย (Cotton) ลอยมาสาทบอกโสตหนง จงทาใหไฟลกไหม และลกลามไปไหมทาเรอ

ของโจทก ศาลแหงคดวนจฉยวา ความเสยหายของโจทกเชนน โดยปกตจาเลยมอาจ

คาดหมายได (Foreseeability) จาเลยจงไมตองรบผดตอความเสยหายนน

ทานจะเหนไดวา คด Re Polemis คนงานของจาเลย ทาไมกระดานหลน

กระทบกบทองเรอทมไอนามน จงเกดประกายไฟและลกลาม ทาใหเรอโจทกเสยหาย

ไมมเหตแทรกซอนเขามา แมวาจะไกลเกนกวาคาดหมายได แตความเสยหายกเปนผล

โดยตรงจากการกระทาโดยประมาทเลนเลอของจาเลย แตในคด The Wagon

Mound คนงานของจาเลยกระทาโดยประมาทเลนเลอ กลาวคอ ปลอยใหนามนเตารว

จากเรอ แตลาพงนามนเตามาถงทาเรอโจทก มอาจกอใหเกดความเสยหายได แตท

เกดความเสยหายขน เนองดวยมเหตแทรกซอน โลหะหลอมเหลวทคนงานของโจทก

กาลงซอมแซมเรออย จงมใชแตเพยงผลทเกดโดยตรงจากการกระทาของจาเลย และ

(1) นามนเตาจะลอยไปทใด ยอมคาดหมายไมได

(2) เหตแทรกแซงยอมคาดหมายไมไดเชนกน

จาเลยจงมตองรบผด ชดใชคาเสยหายทเกดขน

ในเหตเดยวกนน เจาของเรอทไดรบความเสยหายไดฟองอซอมเรอ เนองจาก

ไมใชความระมดระวง ทาใหเรอโจทกทซอมแซมอยไดรบความเสยหาย เนองจากจาเลย

ควรคาดหมายไดวา เมอมคราบนามนลอยมาเปนจานวนมาก เชนนน แลวยงหลอม

โลหะตอไปจนทาใหเกดไฟลกไหมขน สามารถคาดเหนไดวา จะเกดความเสยหาย

ขนกบเรอทซอมแซมอย เพราะจาเลยมวศวกรผเชยวชาญประจาสานกงาน แมวศวกร

จะพจารณาแลววานามนเตานนโอกาสทจะลกตดไฟนอยมาก เมอวเคราะหจากอณหภม

ของการเชอมโลหะ ซงตดไฟไดตองประกอบดวยสาเหตอนประกอบอก แสดงวาจาเลย

กทราบแตมไดปดปองความเสยงนน จงอยในวสยทคาดหมายไดไมไกลเกนกวาเหต

ตองรบผด (The Wagon Mound (No.2) Oversea Tankship V. Miller

Steamship, 1966, 2 All 709)

81

อทาหรณ นายกตตขบรถไปตามถนนหลวง และจอดรถไวขางทาง (เวลา

ตอนกลางคน) โดยมไดใหอาณตสญญาณ นายหมอดขบรถมาตามเสนทางนน และ

มองไมเหนรถนายกตตในระยะไกล จะเหนไดอกทในระยะกระชนชด จงมอาจหกหลบ

ไดจงชน พจารณาไดวา

(1) นายกตตจอดรถผดกฎหมายจราจร จอดรถไวขางทางโดยมไดใหอาณต

สญญาณ

(2) นายหมอดขบรถเรวเกนกวาทกฎหมายกาหนด

ศาลฎกาวนจฉยวา ความเสยหายน นายกตตซงตกเปนจาเลยควรคาดหมายได

วา อาจจะมรถขบตามมาแลวเกดภยพบตขน ไมไกลเกนกวาเหต

อทาหรณ โจทกตองรบผดในความเสยหายหรอเจบปวยของลกจางทไดรบ

อนตรายจากสภาพการทางานทไมปลอดภย โจทกในฐานะนายจางตองคาดหมายได

แมวาเรมแรกจะปวยเจบกอนลามปวยดวยโรครายแรงในภายหลง แตตองไดความวา

โรครายแรงนนเปนผลสบเนองมาจากการปวยเจบเลกนอยนน (Smith V. Leech

Brain & Co., 1961)

ความเสยหาย (Damage)

วสย คาดหมายได Foreseeability

ภาวะ

82

จากแผนผงขางตน ตองทาความเขาใจเสยกอนวา การกระทาทกอใหเกดผล

เสยหายนน จาเลยตองคาดหมายไดวาผลรายจะตองหรอนาจะเกดขนได สงทจะ

เกดขนหรอนาจะเกดขนนตองอยในวสยทจะสนนษฐานไดวาไมไกลเกนกวาเหต และ

เชนเดยวกนเพอหใความเปนธรรมแกผกระทา ผลเสยหาย (ผลราย) ทเกดขน หาก

เกดจากเหตแทรกแซงไมวาจะเกดขนโดยธรรมชาต หรอบคคลทสาม หรอ ผเสยหาย ก

ตองเปนเหตแทรกแซงทมมลเหตเหมาะสมดวย เหมอนอยางคาพพากษาฎกาท

1898/2518 ทถอวาระดบมาตรฐานของวญชนยอมพงคาดหมายได ในคดทาง

อาญามการยกตวอยางทจาเลยผลกนายหมอด ลมลงกบพนปรากฏวา นายหมอดเปน

คนทกระหมอมบาง เมอลมลงหวกระแทกพน จงถงแกความตาย เชนนยอมเกนความ

คาดหมายของวญชนทวไป เวนเสยแตจาเลยทรายอยกอนแลววานายหมอด มสภาพ

รางกายเชนนน กตองพสจนใหศาลเหนตอไป

คาดหมายได Foreseeability

ไมไกลเกนกวาเหต

Remoteness of Damage

Novus Actus Interveniens New Act Intervening

เหตแทรกแซง

เหตโดยธรรมชาต Natural Events

เหตโดยบคคลทสาม

Act of Third Parties

เหตโดยผเสยหาย

Act of the Claimant

83

หรอหากเปนหตการณธรรมชาตทเขามาแทรกแซงใหโจทกตองเสยหายยงขน

เนองจากขาดรายไดเพมมากขน เชน เรอของโจทกไดรบความเสยหายเนองจากถกเรอ

จาเลยซงแลนมาโดยประมาทเลนเลอชน จนเสยหายตองจอดซอมแซม เมอไมสามารถ

นากลบมาเพอใชงานไดเนองจากชวงเวลานนมพายใหญเขามาทาใหขาดรายได ความ

เสยหายทเพมขนนจาเลยหามความรบผดไม (Carslogic steamship Co. V. Royal

Norwegian Government, 1952) เชนเดยวกบเหตการณแทรกแซงทเกดจาก

บคคลทสาม (Third Parties) จาเลยกตองรบผดหากเปนเรองทอยในวสยทสามารถ

คาดหมายไดเชนกน ขอใหพจารณาจากคด Stansbie V. Troman, 1948

หรอหากเปนเหตแทรกแซงทเกดขนจากผเสยหายเอง และไมเกยวเนอง

สมพนธกนระหวางเหตและผล จาเลยจาตองรบบาปเคราะหนนไม ขอใหพจารณาตาม

คาพพากษาฎกาท 13581369/2526 จาเลยไดรอถอนหองแถว เปนเหตใหสามโจทก

เสยใจเปนอยางมากจงไปกระโดดนาฆาตวตาย (Suicide, อตวนบาตกรรม ) การท

โจทกตองเสยคาปลงศพสาม และไมไดขายสนคานน ความเสยหายหาไดเกดจากการ

กระทาของจาเลยไม

คาพพากษาฎกาท 114/2510 จาเลยไมไดขบรถเรวและทางลากไมทขบมา

นน เปนทางจากดบงคบใหขบโดยทางขางหนงเปนคลองอกขางหนงเปนเขา จะขบให

หางคลองไปอกไมไดเพราะตดเขา การทลอพวงเอยงนนกเนองจากทตรงนนเปนหลม

เอาหนกองไวหนแตก เปนเหตใหระดบลอทผานไปทรดตาลง และรถคนทจาเลยขบ

ไมไดควา หากผตายไมดวนตดสนใจกระโดดจากรถเหมอนคนอนกคงไมไดรบอนตราย

แตอยางใด ดงนหาใชความประมาทของจาเลยไม

เทยบเคยงกบคาพพากษาฎกาท 1436/2511 เมอคดฟงไดวาจาเลยขบรถ

ดวยความประมาทแมผตายกระโดดลงจากรถกอน หากแตในระยะกระชนชดกบ

ภยนตรายทจะเกดขนและในทสดกไดเกดขน เพอหลกเลยงภยนตรายเฉพาะหนานน

กญงตองถอวา การกระทาของผตายเปนผลอนเกดใกลชดและเนองมาจากเหตขบรถ

ประมาทของจาเลย จาเลยจงตงอรบผดฐานทาใหคนตายโดยประมาท

84

แตอยางไรกด เหตแทรกแซงโดยผเสยหายนน หากอยในวสยทผกระทาละเมด

คาดเหนได ผกระทายอมไดชอวากระทาโดยประมาทเลนเลอ เปนเหตใหเกดความ

เสยหาย (ผล) ซงถอไดวาไมไกลเกนไป (Remoteness of damage) จาเลยเปน

เจาหนาทตารวจทควบคมผตองหาอยในโรงพก และปรากฏขอเทจจรงวา ในระหวางชน

สอบสวนผตองหารายนมลกษณะหรอพฤตกรรมทเสยงตอการฆาตวตาย จะเหนไดวา

แมเหตแทรกแซงดงกลาวเกดขน เพราะตวผเสยหายเอง แตเมอบคคลนนมหนาท

(Duty) กตองมพฤตกรรมทแสดงโดยประจกษวา บคคลนนไดระมดระวงอยางเตมท

แลว ในคดนมไดปรากฏวาเจาหนาทตารวจไดปฏบตการใด ๆ เพอปองปดภยความ

เสยงดงกลาว ศาลจงวนจฉยใหจาเลยตองชดใชคาสนไหมทดแทน ความเสยหายท

เกดขนเปนเพราะความประมาทเลนเลอของจาเลย (Reeves V. MPC, 1999,

Kirkham V. Anderson ,1990, Pigney V. Pointer, 1957)

หรอ จาเลยในฐานะนายจางตองรบผดชอบใน

ความเสยหายทเกดขนกบลกจาง ตามทไดเคยแสดงให

เหนแลววา นายจางตองคาดหมายได เมอโจทก

(ลกจาง) ไดรบบาดเจบ (Injury) ทขาขางซาย เนอง

เพราะการปฏบตงาน การทขาขางซายบาดเจบจงสงผล

ทาใหสมรรถนะการเดนของโจทกไมคลองและม

ประสทธภาพ ซงวนหนงโจทกตองเดนขนทบนได และเหตทตนขาเจบทาใหตกลงมา

เหตการณทสองททาใหโจทกตองบาดเจบซาอกน ทานจะเหนไดวาเปนเรองทโจทกตอง

ระมดระวงตวเอง ความเสยหาย มใชภาระของจาเลยทตองระมดระวงจงมอาจถอไดวา

เหตการณทหนงกบเหตการณใหมเกยวพนกนแตอยางใด จาเลยมตองรบผด (Mckew

V. Holland Hannen & Cubitts & Co, 1969, 3 ALL ER 1621)

85

2.7 ความเสยหาย

“ใหเขาเสยหายแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด

ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมด”

นอกจากองคประกอบตาง ๆ ขางตนแลว ผนนจะไดชอวาเปนผทาละเมด ตอง

ปรากฏขอเทจจรงทฝายโจทกตองนาสบใหศาลเหนวา โจทกไดรบความเสยหายอยางไร

และเพยงใด ซงมาตรา 420 ไดรบรองความเสยหายไวตามกรณตาง ๆ ดงน

1. ความเสยหายแกชวต

2. ความเสยหายแกรางกาย

3. ความเสยหายแกอนามย

4. ความเสยหายแกเสรภาพ

5. ความเสยหายแกทรพยสน

6. ความเสยหายแกสทธอนใด

ความเสยหายทกฎหมายรบรองไวนน สามารถแบงไดเปน 2 กรณกลาวคอ

อาการแหงความบาดเจบแกชวต (ตาย) รางกาย อนามย หรอเสรภาพ ทเรยกรวม ๆ

วา Physical injury และความเสยหายในทางทรพยสน ทเรยกรวม ๆ วา Physical

damage to the claimant’s property ซงความเสยหายดงกลาวสามารถพสจนได

ดวยทางจกษ หรอรปธรรม

กรณเชนน ศาสตราจารยไพจตร ไดใหความเหนวาไมมความจาเปนทตอง

บญญตวาเสยหายตาง ๆ ตามขางตน บญญตเพยงแคคาวา “สทธ” กครอบคลม

เพยงพอแลว

แตกระนนมความเสยหายบางอยางเกดขนทมใชรปธรรม ซงเปนอนตรายแก

จตใจ และ/หรอการขาดโอกาสทางเศรษฐกจ (ขาดทน) หรอคาเสยหายทอาจจะ

เกดขนในอนาคต ดงนจะถอไดหรอไมวาความเสยหายดงกลาวผกระทาละเมดตอง

ชดใชคาสนไหมทดแทน

86

2.8 หมนประมาททางแพง

มาตรา 423 บญญตวา “ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอน

ฝาฝนตอความจรง เปนทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอนกด หรอ

เปนทเสยหายแกทางท ามาหาได หรอทางเจรญของเขาโดยประการอนกดทานวาผ

นนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเขาเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแต

การนน แมทงเมอตนมไดรวาขอความนนไมจรง แตหากควรจะรได

ผใดสงขาวสารอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเองหรอผรบ

ขาวสารนนมทางไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงทสงขาวสาร

เชนนนหาท าใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม”

หมนประมาททางแพงหรอการละเมดบคคลอนโดยการแสดงขอความเทจ (ฝา

ฝนตอความจรง) ตองเปนกรณทผกระทาละเมดใสความผอนตอบคคลทสาม

เทยบเคยงไดกบหมนประมาทในคดอาญา มาตรา 326 “ผใดใสความผอนตอบคคลท

สาม โดยประการนาจะทาใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน ถกเกลยดชง ผนนกระทา

ความผดฐานหมนประมาท...”

คาพพากษาฎกาท 124/2487 การทมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 423 ไว มไดหมายความวา การพดอนเปนการละเมดสทธของผอนจะมได

เฉพาะในกรณดงบญญตไวในมาตรา 423 เทานน (หมนประมาท) การสบประมาทซง

บางทเรยกวาหมนประมาทซงหนาอนไมอยภายใตมาตรา 423 (ดหมน) จะเปนละเมด

หรอไมตองพจารณาแลวแตวาตองตามขอบญญตแหงมาตรา 420 หรอไม หากตองก

เปนละเมด

จะเหนไดวา จะเขาหลกมาตรา 423 ไดแกความผดเรองหมนประมาท ท

กฎหมายอาญาอธบายไววา คอการใสความผอนตอบคคลทสาม แตกรณหมนประมาท

ทางแพงนนกฎหมายมเงอนไขวาการใสความตอบคคลทสามารถนนขอความทผนนไข

ขาวแพรหลายตองเปนขอความทเปนเทจ ซงตรงกนขามกบหมนประมาทในทางอาญา

ทการใสความกฎหมายมไดบญญตวาขอความนนจะตองเปนความเทจเสมอไป แมเรอง

บางเรองเปนความจรงแตทวาความจรงทใสความนนทาใหผอนเสยชอเสยง ถกดหมน

ถกเกลยดชง หรอแมแตนาจะเสยหายตอเรองตาง ๆ ดงกลาวผนนกไดชอวาเปนผด

ฐานหมนประมาททเรยกวา “ยงจรง ยงหมนประมาท” (The Greater the truth,

the greater the libel) เชน นายกตตทราบวานายหมอดมภรรยานอย และเปนเรอง

87

จรง เมอนายกตตเทยวนาเรองนไปเปดเผยสสาธารณะทาใหนายหมอดเสอมเสยกม

ความรบผดฐานหมนประมาทในทางอาญา แตในมาตรา 423 ไมมความรบผด

เนองจากมไดฝาฝนตอความจรง

ขอสงเกต หากบคคลนนไขขาวแพรหลายซงอาศยขอความจรง แตมผลรายแก

บคคลอน ยอมไมเขาดวยเงอนไขมาตรา 423 แตมไดหมายความผนนไมมความรบผด

หากครบองคประกอบตามมาตรา 420

ทงน หากนายกตตไดเตอนภรรยานอยของนายหมอด วาเธอไปมอะไรกบหมอ

ดหรอเปลา ถามใหเลกเสยเพราะหมอดเคามภรรยาอยแลว ถอวาไมหมนประมาท

เพราะเปนเพยงการคาดคะเน

ตามวรรคหนง หลกเกณฑแหงการรบผดตามมาตรา 423

1. ตองมการแสดงขอความอนเปนเทจ (ฝาฝนตอความจรงจะทงหมดหรอ

แตเพยงบางสวนกตาม) ไมวาโดยวธกลาวดวยวาจา ไขขาวแพรหลาย เปนลายลกษณ

อกษร หรอโดยใชสอชนดใดกตาม ไมวาจะเปน การวาดภาพ ปนรป กรยาทาทาง

แสดงออก ทาเครองหมายสญลกษณ ฯลฯ

อทาหรณ การใชชอ เครองหมายสญลกษณฝาฝนตอความจรง

คาพพากษาฎกาท 121/2539 ศนยประสายงานทหารกองหนนแหงชาต ซง

เปนสวนราชการของสานกงานนายกรฐมนตร โจทกยนยอมใหจาเลยนาชอกลมสมาชก

กนช. มคคเทศกและเครองหมายราชการไปใชไดในขณะเปดททาการหางหนสวนจากด

ของจาเลย ขณะนนไมเปนละเมดตอโจทก แตโจทกจะยกเลกความยนยอมนนเสย

เมอใดกได เมอโจทกยกเลกแลว จาเลยกไมอาจใชไดอกตอไป การทโจทกบอกให

จาเลยยกเลกเพกถอนการใชชอและเครองหมายราชการของโจทกแลว แตจาเลยยงคง

ใชชอ “กลมสมาชก กนช. ” เปนชอของจาเลยและยงคงนาเอาเครองหมายราชการ ซง

เปนของโจทกไปตดไวทปายชอททาการของจาเลยตอไปอก ยอมเปนการแอบอางอาศย

ชอหนวยงานของโจทกไปใชเพอแสวงหาผลประโยชนในกจการของตนและเปนการไข

ขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรง เพอหลอกหลวงประชาชนทวไปและ

หนวยราชการตาง ๆ ใหเกดความเขาใจผดวาศนยดงกลาวมสวนรวมในการดาเนน

กจการคาดานธรกจการทองเทยวของจาเลยเปนทเสยหายแกชอเสยงและเกยตคณของ

โจทก จงเปนการกระทาละเมดตอโจทกตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

423

88

สานกนายกรฐมนตรโจทกเปนสวนราชการมไดมวตถประสงคในทางการคา

โจทกจงไมมสทธเรยกรองคาเสยหายทตองขาดประโยชนจากการประกอบธรกจ

ทองเทยว อยางไรกด เมอจาเลยไดกระทา ละเมดตอโจทกเปนเหตใหชอเสยงและ

เกยรตคณของโจทกตองเสยหาย ศาลยอมมอานาจกาหนดคาเสยหาย ใหโจทกไดตาม

ควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ตาม ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 438 หลงจากทโจทกมหนงสอบอกกลาวใหหางหนสวนจากด จาเลยยกเลกเพกถอน

การใชชอกลมสมาชก กนช. มคคเทศก เปนชอจาเลยและเครองหมายราชการของ

โจทกแลว จาเลยกยงคงใชชอและเครองหมายราชการดงกลาวโดยนาไปตดไวทปายชอ

ททาการของจาเลยตอมา โจทกจงถกโตแยงสทธอยตลอดเวลา แมขณะยนคาฟอง คด

ของโจทกจงไมขาดอายความ การละเมดตอชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอน บทบญญตมาตรา 423

และ 447 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กาหนดใหผกระทาละเมดชดใชคา

สนไหมทดแทนแกเขา เพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน และศาลอาจสง

ใหผกระทาละเมดจดการตามควรเพอใหชอเสยงของผนนกลบคนดเทานน ทโจทก

ขอใหเพกถอนทะเบยนชอหางหนสวนจากดจาเลย เปนกรณทบทบญญตมาตรา

ดงกลาวมไดใหความคมครองไว ศาลไมอาจพพากษาใหโจทกตามคาขอดงกลาวได ขอความตองเปนเทจ คาพพากษาฎกาท 6499/2540 จาเลยท 3 เปนผใหญบานในทองทเกดเหต

มานานประมาณ 15 ปแลว ยอมทราบความเปนมาของหมบานตลอดจนความ

เดอดรอนของชาวบานอยางแทจรงเมอไมสามารถขอความชวยเหลอจากหนวยราชการ

ใด ๆ และความเดอดรอนเหลานนกยงคงมอยจงเปนธรรมดาทจาเลยทงหกกบพวก ซง

เปนขาแผนดนจะพงระลกถงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอนเปนทพงสดทายของพสก

นกรทงปวง หนงสอทราบบงคมทลของจาเลยทงหกกบพวกโดยหวงในพระเมตตา

บารมของพระองคทานในอนทจะขจดปดเปาความเดอดรอนทมอยใหระงบสนไป

เทานน หาไดมเจตนาทจะทาใหโจทกเสอมเสยชอเสยง ทงโจทกเปนผถอกรรมสทธใน

ทดนทมการถมดนรกลาลารางหรอลาลาดสาธารณประโยชนสบตอจากผกระทาการ

ดงกลาว หาไดพนจากความรบผดไปไดไม ขอความดงกลาวจงไมเปนเทจแตอยางใด

ดงนน การทาหนงสอกราบบงคมทลตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงไมเปนการ

89

ละเมดตอโจทก คาพพากษาขางตนพฤตการณประกอบการกระทาของจาเลยสามารถ

พจารณาได 2 นย กลาวคอ นยแรกเปนเรองจรง นยสองใชสทธโดยสจรต

คาพพากษาฎกาท 844/2494 การทจาเลยไปแจงตอผใหญบานวา ก. เปน

ผรายปลนทรพยฆาคน ซงจาเลยรวาไมเปนความจรง ทงนเพอใหผใหญบานคดคานตอ

พระอปชฌาย ผใหญบานมหนงสอถงพระอปชฌาย จงไมบวชให ก. นน นบไดวา

จาเลยกระทาละเมดแลว พชายของ ก. เปนเจาภาพและออกเงนซอของในการ

อปสมบทยอมมอานาจเปนโจทกฟองเรยกคาเสยหาย

คาพพากษาฎกาท 5249/2542 จาเลยเปนบรรณาธการมหนาทรบผดชอบ

ในการจดทา ตรวจแก คดเลอก หรอควบคมบทประพนธหรอสงอนในหนงสอพมพม

ใหบทประพนธหรอขอความทลงพมพกระทบตอสทธของบคคลอน หรอขดตอ

จรรยาบรรณของหนงสอพมพ และตองไมผดตอกฎหมาย หากมขอความใดละเมด

สทธของบคคลอนหรอผดตอกฎหมาย จาเลยตองรบผดเสมอนหนงจาเลยเขยน

ขอความนนดวยตนเอง การทหนงสอพมพสยามบนเทงรายสปดาหลงขอความหมน

ประมาทโจทกทาใหบคคลอนเขาใจวาโจทกมความสมพนธทางเพศกบนายศ . อนเปน

ความเทจและเปนเรองสวนตวทไมเปนประโยชนตอประชาชนอกทงขอความในกรอบ

ขาวทลงขอความหมนประมาทโจทกยงสอไปในทางลามกอนาจาร ไมเปนการ

สรางสรรคและขดตอจรรยาบรรณของหนงสอพมพ แมศาลอทธรณจะลงโทษจาคก

จาเลยเพยง 3 เดอน ไมเกดผลในการแกไขใหจาเลยกลบตนเปนคนดไดกตาม แตการ

ลงโทษจาคกระยะสนกยงทาใหจาเลยหลาบจาและเปนการปรามผอนมใหกระทาผด

เชนเดยวกบจาเลยทศาลอทธรณไมรอการลงโทษใหจาเลยนน ศาลฎกาเหนพองดวย

ฎกาของจาเลยฟงไมขน ศาลฎกาพพากษายน

1.1 ขอความเทจทวาตองไมรวมถงคาดาทอทเปนไปไมได เวนแตวา

คาดาทอนนจะแสดงขอเทจจรงในตวคาดาได เชน ดาวาเปนสตวตาง ๆ เชน เหย สตว

เดรจฉาน ชาตหมา หมสกปรก เปนผหาซาตาน ผปอบ ในทางกฎหมายไมถอวาเปน

การกลาวเทจ เนองจากเปนไปไมได ถอเปนเพยงคาหยาบคายไมสภาพไมควรพดในท

สาธารณะเทานน จงไมเขาหลกเกณฑมาตรา 423 แตอาจมความรบผดตามมาตรา

420 ได เพราะการดาทอถอวาเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย ถอวากอใหเกด

ความเสยหายแกสทธทจะไมใหใครมาดาทอได

90

อทาหรณ นายกตตขนกลาวปราศรยกบชาวบาน พดถงนายหมอดวา นายหมอ

ดเปนนกการเมองทองถนทมคณภาพ มการศกษาสง จบปรญญาทงดานการบญชและ

กฎหมาย ดงนนจงเปนนกการเมองทเชยวชาญหาตวจบไดยาก ถอเปนโชคดของพอแม

พนองทมนกการเมองทองถนทมคณภาพสงขนาดน ไมตองหวงเลยครบวา นายหมอด

สามารถเขาไปจดสรรงบประมาณจากโยกงบประมาณจากเรองนมาทาเรองนไดงายมาก

เพราะเชยวชาญเรองตกแตงบญช และหาชองวางทางกฎหมาย กรณนเปนหมน

ประมาท

ทานจะเหนไดวา เสนแบงของหมนประมาทกบคากลาวทไมควรกลาวมใชอยท

คาทแสดงออกมาอยางเดยว แตตองพจารณาทสาระสาคญของการพดวาจดมงหมาย

เพออยางไร การทนกการเมองพดมครบทกคา ใชคาระรนหมไดหมายความวาจะชอบ

ดวยกฎหมายเสมอไป

อทาหรณ นายกตต ดาทอนางสาวปวา “ดอกทอง” ตอหนาธารกานลคาดาทอ

ตอนางสาวปเปนทงดหมนซงหนาและในขณะเดยวกนถอเปนการแสดงขอความเทจตอ

นางสาวปทาใหชอเสยง เกยรตคณไดรบความเสยหาย เพราะวญชนทวไปยอมเขาใจ

อยางดวาความหมายของคาวา “ดอกทอง” สอนยความหมายวาเปนผหญงไมด

เนองจากคาวาดอกทองทาใหคนทวไปเขาใจความหมายเปนหมนประมาทได จงมความ

ตามผดมาตรา 423 หรอคาทอวา อกระหร เปนตน

อทาหรณ นายกตต เหนพระบณทบาตรผานมารองตะโกนดาวา ไอจงเหลอง

มาแลวโวย กไมนบถอมน ไมมความผดฐานหมนประมาท ผดฐานดหมนซงหนา

1.2 กรณขางตนมใหหมายรวมถงคามนสญญาหรอการคาดการณใน

อนาคต หรอมใชขอความทยนยน เวนแต จะมการคาดหมายมาตงแตตนแลววาทกลาว

นนเปนเทจ

เชน มเจตนาอยตงแตแรกแลววาจะไมทานตกรรมแตเจรจาใหผดไปจาก

เจตนา อทาหรณนายกตตไปขอกยมเงนจากนายหมอด 100,000 บาท นายหมอด

ปฏเสธ โดยบอกนายกตตวา ถาไมมโฉนดทดนมาใหยดถอไว จะไมใหยมเงน นายกตต

บอกกลบไปวาเอาเงนมากอนวนน แลวพรงนจะนาทดนมาให พอถงกาหนดนายกตต

ไมยอมไปจดจานอง กรณดงกลาวหากนายหมอดพสจนใหศาลเหนไดวาเจตนาท

แทจรงของนายกตตไมตองการไปจดจานองจรง เชนนถอวานายกตตไขขาวอนเปนเทจ

91

คาพพากษาฎกาท 6018/2541 จาเลยเปนทนายความให จ. ซงถกโจทกฟอง

ขอแบงมรดกและขอดาเนนคดอยางคนอนาถา ในการไตสวนคารองจาเลยไดซกคาน

โจทกวา “โจทกเปนโจรรนเดยวกบเสอขาวใชไหม ” ดงน การทจาเลยซกคานโจทก

ดงกลาวเปนการถามพยานในเวลาพจารณาคดเพอการวนจฉยชงนาหนกคาพยาน

ไมใชขอความทยนยนวาโจทกเปนโจรจงไมเปนการใสความการกระทาของจาเลยไม

เปนการกระทาละเมดตอโจทก 2. จ าเลยจะตองจงใจ (รวาเปนเทจ) หรอประมาทเลนเลอ (ควรรวา

ขอความเปนเทจ กฎหมายใชคาวา แมทงเมอตนมไดรความนนไมจรง แตหากควรจะร

ได) เรองเจตนานเปนขอเทจจรงทจะตองพจารณาเปนรายกรณไป

3. เปนเหตใหผอนเสยหาย

3.1 ใสความตอบคคลท 3 และ

3.2 ความเสยหายดงตอไปนเกดขนแกผถกใสความ

3.2.1 ชอเสยง

3.2.2 เกยรตคณ

3.2.3 ทางทามาหาได

3.2.4 ทางเจรญอยางอน

ความเสยหายแกชอเสยง เกยรตคณ

คาพพากษาฎกาท 237-238/2514 การทจาเลยไขขาวแพรหลายซงขอความ

อนฝาฝนตอความจรงวา โจทกเปนผไมนยมการปกครองทมพระมหากษตรยเปน

ประมข ยอมทาใหโจทกเสยหาย เนองจากถกประชาชนคนไทยทวไปรงเกยจ และการ

ไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงวา โจทกเปนคนโลภอานาจทาง

การเมองหรอมกใหญใฝสง ยอมทงตาแหนงผสาเรจราชการแทนพระองคมารบ

ตาแหนงนายกรฐมนตร และกลายเปนผทประชาชนชงชงจนไมอาจอยในประเทศไทย

ได ดงน ยอมเปนทเสยหายแกชอเสยงและเกยรตคณของโจทก

92

ความเสยหายแกทางท ามาหาได

อทาหรณ นายกตตลงโฆษณาทางหนงสอพมพวารานตดสทคแขงของตนปด

กจการไปแลว เนองรวยแลวเลกกจการ ซงเปนขอความเทจ ขอความดงกลาวไมได

สรางความเสยหายใหแกชอเสยง เกยรตคณใหแกโจทก แตเปนความเสยหายในทางทา

มาหาได จงถอวาผดตามมาตรา 423

ความเสยหายแกทางเจรญ (กาวหนา) อยางอน

อทาหรณ ในการประชมเลอกสรรอธการบดมหาวทยาลยแหงหนง มผสมคร

เขารบการเลอกสรรอยสองคน คอ นายกตต กบ นายหมอด นางสาวปซงไมชอบนาย

กตตเปนทนเดมอยแลว จงแจงตอทประชมวา นายกตตเปนผทมความสามารถสง

ระดบประเทศ ซงไดขาววงในมาวานายกรฐมนตรกาลงเสนอแตงตงนายกตตใหดารง

ตาแหนงรฐมนตรกระทรวงใหญกระทรวงหนงพรอมกบควบตาแหนงรอง

นายกรฐมนตร ทง ๆ ทเรองดงกลาวนางสาวปไดสรางขนมาเอง ดวยเหตน ทประชม

กรรมการสรรหาเลยมมตเลอกนายหมอดแทนนายกตต

กรณเชนน จะเหนไดวานายกตตซงเปนบคคลทสามทถกพาดพงถงโดยนางสาว

ปไขขาวใหแพรหลายซงความเทจเปนเหตทาใหเสยหายแกความเจรญของนายกตต จง

มความรบผดตามมาตรา 423

อทาหรณ นายกตต โทรศพทไปหานางปภรรยาของนายหมอดวา สามถกรถชน

นอนรกษาตวอยทจงหวดชลบร เนองจากนายหมอดไปจงหวดชลบรเพราะไปหาภรรยา

นอย นางปจงเดนทางไปหาสามเสยคาใชจายเรงดวนจานวน 20,000 บาท นายกตต

จงอางวาทกลาวไปเชนนนเปนการลอเลนเทานน กรณเชนนจะเหนไดวา นายกตตตอง

รบผดตอนายหมอดตามมาตรา 423 และรบผดตอนางปตามมาตรา 420

คาพพากษาฎกาท 3805/2537 การทโจทกจะเปนบคคลผมชอเสยงและ

เกยรตคณเปนทรจกและยอมรบแกบคคลทวไปไดโจทกตองสรางคณงามความดเปน

เวลานาน การทจาเลยไขขาวแพรหลายใสความโจทกในหนงสอพมพรายวนวาภรรยา

โจทกกาลงหาทนายความทาเรองขอหยาขาดจากโจทก เพราะโจทกมความสนทสนม

ชอบกบหญงอน ซงเปนการฝาฝนความจรง ยอมทาใหผทรจกโจทกและไดอานขาว

ดงกลาวคดวาโจทกมความประพฤตไปในทางทไมด กระทาผดศลธรรมและ

ขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม ครอบครวของโจทกเกดความราวฉาน กอใหเกด

ความเกลยดชงและดหมนโจทก ผใตบงคบบญชาทราบขาวนแลวยอมขาดความเคารพ

93

เชอถอ เปนผลเสยตอหนาทการงานและความเจรญกาวหนากบทาใหเสอมเสยแก

ชอเสยงและเกยรตคณทเคยมอย โจทกยอมไดรบความเสยหาย จาเลยตองรบผดใน

มลละเมด คดตอไปนเปนคดทหนงสอพมพขาวสดไดพาดหวขาวในหนา 1 ของฉบบวนท

27 มนาคม 2535 วา

“สหรฐยนบญชดา ณรงคปวย “สมบญ” อะไหล ถา “ดอกบว”

ไมไหว “ชาตไทย” แทน “จว” จดทพ 200 เสยง

ดง “ราษฎร” “บกเต-บกตย” บนดวนเขาเฝาฯ

ครม. สตร “ณรงค” อาการรอแร

โฆษกสหรฐแถลงยนยนสงงดวซา “วาทนายกคนท 19” ของเมองไทย

ตงแตเดอนกค. 2534 เพราะพวพนยาเสพตด

“ความหวงใหม-ปชป.” ถลมตามนายบเยน “จอด”

เรยกเหลมเจาเกาเขา บก.สส.

เจาตว “ชอก” ลมปวยตองเรยกหมอรกษาถงบานดวน เกบตวเงยบ...”

ซงในคดนโจทกไดยนฟองจาเลยท 1 (นายจาง) จาเลยท 2 (ลกจาง) เปนทง

คดแพงและคดอาญาในความผดฐานหมนประมาท และศาลในสวนคดอาญากไดมคา

พพากษาวาจาเลยท 2 (ลกจาง) มความผดฐานหมนประมาท ซงในการพพากษาคด

สวนแพงศาลจาตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญาตาม

ประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 เมอปรากฏวาคดอาญาทโจทกฟองไดถง

ทสดโดยคาพพากษาวาจาเลยท 2 มความผดฐานหมนประมาท ในการพพากษาคด

สวนแพงนศาลฎกาจาตองถอขอเทจจรงในคดอาญาซงฟงยตแลววาขอความหรอ

เนอหา รายละเอยดการลงขาวดงกลาวเปนการใสความโจทกดวยการเผยแพรโฆษณา

ทางหนงสอพมพโดยประการททาใหโจทกเสยชอเสยง ถกดหมน ถกเกลยดชง จาเลยท

2 ไมอาจนาสบพสจนวาขอความหรอเนอหารายละเอยดทใสความโจทกนนเปนความ

จรงหรอเปนการเสนอขาวสารอนจาเลยท 2 มไดรวาเปนความจรง ศาลฎกาจะฟง

ขอเทจจรงเปนอยางอนหาไดไม

94

ประการทหนง จะเหนไดวา หลกกฎหมายทเขามาประกอบในขอเทจจรงแหง

คดน

1. คดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา (หมนประมาท)

2. ประเดนปญหาขอเทจจรง ศาลในสวนคดอาญาฟงเปนยตอยางไร ศาลใน

สวนคดแพงตองฟงขอเทจจรงเปนเชนนน

3. ขอเทจจรงผกพนเฉพาะคความในคดอาญา

ดงนน เมอคดอาญาถงทสดฟงเปนยตไดวา จาเลยท 2 กระทาความผดฐาน

หมนประมาทโจทก จงมผลเทากบ

จาเลยท 2 กระทาละเมดตอโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 423 วรรคหนง

ประการทสอง เมอขอเทจจรงไดความวา จาเลยท 2 เปนลกจางของจาเลยท 1

และกระทาการในทางทจางของจาเลยท 1 จาเลยท 1 จงตองรวมรบผดในการกระทา

ละเมดของจาเลยท 2 ดวยตามมาตรา 425 ทบญญตวา นายจางตองรวมกนรบผดกบ

ลกจางในผลแหงละเมด ซงลกจางไดกระทาไปในทางการทจางนน

ประการทสาม การกระทาของจาเลยท 2 ทาใหโจทกไดรบความเสยหายแก

ชอเสยง เกยรตคณ ขาดความเชอถอทางการคา และสญเสยโอกาสในการดารง

ตาแหนงนายกรฐมนตร

4. ผรบสาสนจ าตองเชอในขอความทฝาฝนตอความจรงหรอไม

ในคดอาญาความผดฐานหมนประมาทไดมคาพพากษาฎกาท 3397-

3398/2516 2126/2522 2371/2522 สนบสนนวา ขอความทใสความตองเปน

หมนประมาทนน ความเสยหายทเกดขนเปนเพยงพฤตการณแหงการกระทา มใชผล

แหงการกระทา คดหมนประมาทจงมไดตองการผลถงขนาดใหผฟงตองเชอหรอไม

ศาลจะเปนผวนจฉยเอวาคากลาวนนนาจะทาใหเสยชอเสยงหรอไม ซงผเขยนม

ความเหนทแตกตางจากนน กลาวคอ ความรบผดเพอละเมดมปรชญาอยทการเยยวยา

ความเสยหาย (Damage) ทเกดขน ซงหากไมมความเสยหายเกดขนกลาวคอ ไมม

ใครเชอถอคากลาวหรอการไขขาวของผทไขขาวแพรหลายเปนเทจแลว แตเมอไมได

สรางความเสยหายใหแกผนน ยอมไมมความเสยหายทจกดองเยยวยา จงไมเปนละเมด

คนทกลาวนนสงคมกจะประณามวาเขาไมดเอง (ขอใหนกศกษา Debate)

95

คาพพากษาฎกาท 256/2509 วนจฉยวา ตองเปนการแสดงขอความใหคนฟง

เชอจงจะเกดการดหมนขนได ขอวนจฉยขอนอาจเครงครดเกนไป เพยงแตเปน

ขอความทนาจะทาใหดหมนได ไมตองเชอหรอดหมนขนแลวกเปนความผดฐานหมน

ประมาท ลกษณะทนาจะเกดการดหมนไมเกยวกบการเชอขอความทกลาว แมผฟงรอย

วาเปนคาเทจกเปนหมนประมาทได

คาพพากษาฎกาท 1479/2542 โจทกฟองจาเลยวาไดกลาวหรอไขขาว

แพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงเปนละเมดมาตรา 423 คดนไดความวา

โจทกเปนพนกงานการประปานครหลวง ตาแหนงชางฝมอ 3 สวนทะเบยนและซอม

บารง กองบรการภายใน จาเลยเปนพนกงานการประปานครหลวง ตาแหนง

ผอานวยการบารงรกษา เมอประมาณตนเดอนเมษายน 2534 จาเลยกระทาการละเมด

ตอโจทกดวยการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงโดยกลาว

ใสความโจทกตอบคคลทสามวา

“ตอนทสมยโจทกยงทางานอยทเขตบรการพระโขนง โจทกไดไปลกเจาะทอ

ประปาใหมใหแกโรงนาแขงในพนทโดยไมไดรบอนญาตเปนการผดระเบยบของการ

ประปานครหลวง โจทกถกตงกรรมการสอบสวนมโทษหนกถงไลออกจากงาน และตว

จาเลยเปนกรรมการสอบสวนเอาความผดแกโจทกดวย โจทกไปขอรองใหชวยเหลอ

มฉะนนครอบครวจะเดอดรอน โจทกตองถกไลออกจากงาน จาเลยสงสารเหนแก

ครอบครวจงไดชวยเหลอใหโจทกพนผดจากการถกลงโทษ ถาจาเลยไมชวยเหลอ ก

ตองถกไลออกจากงานไปแลว”

ขอความดงกลาวไมเปนความจรง จาเลยจงใจกลาวใสความโจทกเพอใหบคคล

อน ผบงคบบญชา ผรวมงาน เพอนบาน ญาตพนอง และบคคลทวไปเขาใจวา โจทกม

พฤตการณเชนทจาเลยใสความทาใหโจทกถกดหมนถกเกลยดชง เสอมเสยตอชอเสยง

เกยรตคณ และทางทามาหาได โจทกเคยไดรบแตงตงเปนผพพากษาสมทบศาล

แรงงานกลาง ไดรบเลอกตงเปนกรรมการมาตรฐานความปลอดภยในการทางานของ

กระทรวงมหาดไทย ไดรบเลอกตงเปนกรรมการสหภาไทย ไดรบการเลอกตงเปน

กรรมการสหกรณออมทรพยการประปานครหลวง เปนทปรกษาเพอพฒนาแรงงาน

แหงชาต เปนทปรกษาบรษทเอกชนหลายแหง เปนหวหนาหนวยของบรษทเมองไทย

ประกนชวต จากด และดาเนนธรกจเกยวกบบานและทดนจดสรร โจทกขอคด

คาเสยหายทตองเสอมเสยชอเสยง ความเชอถอ และทางทามาหาไดทงสนเปนเงนหนง

ลานบาท และใหจาเลยโฆษณาคาพพากษาของศาลในหนงสอพมพไทยรฐ เดลนวส เด

ลมเรอร บานเมอง และมตชน โดยจาเลยเปนผเสยคาใชจาย

96

ศาลฎกาวนจฉยวา โจทกเคยไดรบเลอกเปนกรรมการสหภาพแรงงานการ

ประปาแหงประเทศไทย เคยไดรบแตงตงเปนผพพากษาสมทบฝายลกจางศาลแรงงาน

กรรมการสภาทปรกษาเพอพฒนาแรงงานแหงชาต และโจทกยงมอาชพเปนตวแทนหา

ประกนชวตของบรษท ท. แมตาแหนงตาง ๆ ดงกลาวขางตน จะไมไดรบการเลอกตง

หรอแตงตงมใชเนองจากการหมนประมาทของจาเลยกตาม แตการทโจทกเคยไดรบ

เลอกตงหรอแตงตงใหดารงตาแหนงตาง ๆ ดงกลาว ยอมแสดงวาโจทกเปนผทม

ชอเสยงด ไดรบการยกยองจากเพอรวมงานอยางมาก นอกจากนนการทโจทกเปน

ตวแทนหาประกนชวต โจทกจะตองไมเปนบคคลทมความประพฤตเสยหาย จงจะมผ

เชอถอซอกรมธรรมประกนชวตผานโจทก ฉะนน การทจาเลยกลาวหาโจทกในเรองท

แสดงวาโจทกไมซอสตย ยอมตองกระทบตอชอเสยงเกยรตคณและทางทามาหาไดของ

โจทกอนทาใหโจทกเสยหาย

5. ขอยกเวนมาตรา 423

5.1 ผใดสงขาวสารอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเองหรอผรบ

ขาวสารนนมทางไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงทสงขาวสาร

เชนนนหาท าใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม

ขอยกเวนทกฎหมายรบรองมใหผไขขาวเปนเทจมความรบผด ไดแก

ก. ตองเปนการกลาวความเทจโดยประมาทเลนเลอ (ผใดสงขาวสาสนอนตน

มไดรวาเปนความไมจรง)

ข. ผสงขาวสาสนหรอผรบขาวสาสนมทางไดเสยโดยชอบทจะสงหรอรบขาว

สาสนนน

ค. ไมตองรบผดใชคาสนไหมทดแทน

อทาหรณ นายกตตเปนญาตของนางป และไดทราบขาววานายหมอดสามของ

นางปไปหาภรรยานอยทจงหวดเชยงใหม จงรบโทรไปรายงานขาวใหแกนางปร

ถงแมวาความจรงแลวเรองดงกลาวไมเปนความจรงเลย แตนายกตตไมรอบคอบ

ตรวจสอบใหดกอน เพราะมผพบเหนแลวแจงมาอกทอดหนง กรณเชนนนายกตตยอม

ไดรบความคมครองตามขอยกเวนนน แตความปรากฏวา นายกตตนาเรองนไปแจงตอ

เจานายของนายหมอด จะเหนไดวา ไมเขาขายไดรบการยกเวนแตอยางใด

97

5.2 บคคลทกลาวนนกระท าไปโดยสจรต

กลาวคอ บคคลนนใชสทธของตนตามทกฎหมายรบรองใหกระทาได ขอให

พจารณาตามขอยกเวนความรบผดฐานหมนประมาทในคดอาญา

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 329 บญญตวา ผใดแสดงความคดเหนหรอ

ขอความใดโดยสจรต

(1) เพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตาม

คลองธรรม

(2) ในฐานะเปนเจาพนกงานปฏบตการตามหนาท

(3) ตชมดวยความเปนธรรม ซงบคคลหรอสงใดอนเปนวสย ของประชาชน

ยอมกระทา หรอ

(4) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรม เรองการดาเนนการอนเปด เผยใน

ศาลหรอในการประชมผนนไมมความผดฐานหมนประมาท

มาตรา 330 ในกรณหมนประมาท ถาผถกหาวากระทาความผด พสจนไดวา

ขอทหาวาเปนหมนประมาทนนเปนความจรง ผนนไมตอง รบโทษแตหามไมใหพสจน

ถาขอทหาวาเปนหมนประมาทนนเปนการใส ความในเรองสวนตว และการพสจนจะไม

เปนประโยชนแกประชาชน

คาพพากษาฎกาท 273-275/2502 ศาลในสวนคดอาญาพพากษาวา จาเลย

โฆษณาขอความไปตามความจรงโดยสจรตเพอปองกนประโยชนการคาของจาเลย ขอน

ศาลทางแพงตองถอตามคดอาญาและตองฟงวาจาเลยมไดทาละเมดตามมาตรา 423

คาพพากษาฎกาท 2373/2537 โจทกและจาเลยท 1 ตางเปนผประกอบ

กจการคาภาพยนตรดวยกนกอนโจทกไดลขสทธการฉายภาพยนตรพพาท จาเลยท 1

ไดโฆษณาแนะนา ภาพยนตรพพาทมากอน ตอมาเมอโจทกไดลขสทธภาพยนตรพพาท

โจทกโฆษณาในหนงสอพมพรายวนทานองวาโจทกทมเงนซอภาพยนตรพพาททาให

จาเลยท 1 ชาใจเสยหนา เสยนาตา เมอโจทกเรมทาการฉายภาพยนตรพพาทแลวกยงม

การโฆษณาเปนทานองทาลายชอเสยงของจาเลยท 1 อยเรอย ๆ ดงน เปนกรณทโจทก

มเจตนาทาลายชอเสยงจาเลยท 1 ทาใหไดรบความเสอมเสยการทจาเลยท 1 ออก

โฆษณาโตตอบเพอปองกนความเสยหายอนจะพงเกดขนโดยตรง และเปนการกระทา

โดยสจรตเพอปองกนความเสยหายอนจะเกดแกจาเลยท 1 ซงเปนการกระทาโดยสจรต

เพอปองกนตนตามคลองธรรม ไมเปนการละเมดตอโจทก

98

คาพพากษาฎกาท 6245/2537หนงสอพมพของจาเลยท 1 ซงมจาเลยท 2

เปนบรรณาธการ ผพมพโฆษณา ไดลงพมพขอความทจาเลยท 3 เขยนคอลมนสรปได

วา ความซาสมากกวาแคน ทตงรฐสภาทวบรเวณถอวาเปนเขตพระราชฐานผใดจะพก

อาวธไมได โจทกซงเปนสมาชกสภาผแทนราษฏร ดมสราจนเกอบครองสตไมอยใชฝา

มอตบหนา ช.วฒสมาชก 3 ฉาดในขอหาฐานใชปากไมสบอารมณในการประชม

วฒสภาสมยกอน ในวนนนพจารณากฎหมายเลอกตง ช. ไดพดจาประหนงวา

สมาชกสภาผแทนราษฎรนนไมมความรความสามารถอะไร อยางดกแคหมานอยเหา

เครองบน เมอคดฟงไดวาโจทกไดตบหนา ช. จรงโดยไดกระทาเขตพระราชฐานและ

โจทกไดเปนสมาชกสภาผแทนราษฏรถอไดวาเปนผแทนของปวงชนชาวไทยไมนาจะกอ

เหตเชนนน การทจาเลยท 3 เขยนขอความลงพมพในหนงสอพมพดงกลาว จงเปนการ

แสดงความคดเหนโดยสจรต ตชมดวยความเปนธรรมอนเปนวสยของประชาชนยอม

กระทา ไมเปนการละเมดตอโจทก

5.3 มเอกสทธคมครองตามรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

มาตรา 157 ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชม

รวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยคาใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความ

คดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะนาไปเปนเหต

ฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใดมได

เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยคาในการประชมทมการ

ถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน หากถอยคาทกลาวในทประชมไป

ปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยคานนมลกษณะเปนความผดทางอาญา

หรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอน ซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน

ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยคาใดทอาจเปนเหตใหบคคลอนซง

มใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานนจดให

มการโฆษณาคาชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทกาหนด

ในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบกระเทอนถงสทธของบคคลใน

การฟองคดตอศาล

มาตรา 158 เอกสทธทบญญตไวในมาตรา 157 ยอมคมครองไปถงผพมพ

และผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอ

รฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลง

ขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจนผดาเนนการถายทอดการ

99

ประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนทไดรบอนญาตจากประธานแหง

สภานน ดวย โดยอนโลม

6. การเยยวยาคาเสยหาย

มาตรา 447 บคคลใดทาใหเขาตองเสยหายแกชอเสยง เมอผตองเสยหายรอง

ขอ ศาลจะสงใหบคคลนนจดการตามควรเพอทาใหชอเสยงของผนนกลบคนดแทนให

ใชคาเสยหายหรอทงใหใชคาเสยหายดวยกได

การเยยวยาศาลอาจมคาสงบรรเทาความเสยหายดงน

1. จดการตามควรเพอชอเสยงกลบคนด เชน ใหลงหนงสอพมพขอโทษ หรอ

การขอขมา เปนตน หรอ

2. ศาลสงใหชดใชคาเสยหาย หรอ

3. ทงสองกรณขางตน

คาพพากษาฎกาท 242/2515 การทจาเลยดาบตรโจทกอนมความหมาย

ทานองวา โจทกและบพการเปนคนสาสอน มบตรกบชายอนซงมใชสามของตนนน เปน

ความเสยหายเกยวกบชอเสยงและตวบคคล หาเกยวกบทางการคาขายไม โจทกเรยก

คาเสยหายโดยอางวารายไดจากการคาตกตาลงหาไดไม

100

2.9 ละเมดทเกดจากการกระท าของผวาจาง

มาตรา 428 บญญตวา ผวาจางท าของไมตองรบผดเพอความ

เสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแกบคคลภายนอกในระหวางท าการงานทวาจาง

เวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการงานทสงใหท า หรอในค าสงทตนใหไวหรอใน

การเลอกหาผรบจาง

การวาจางตามบทบญญตน หมายถง การวาจางทาของตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย เอกเทศสญญา มาตรา 587 อนวาจางทาของนน คอสญญา

ซงบคคลคนหนงเรยกวาผรบจาง ตกลงรบจะทางานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคล

อกคนหนง เรยกวาผวาจาง และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสาเรจแหงการททา

นน

(1) เปนสญญาตางตอบแทน กลาวคอ ผรบจางมหนาทจดทางานสงใดสง

หนงจนสาเรจใหแกผวาจางและเมองานสาเรจยอมมสทธไดรบคาจาง ในขณะเดยวกนผ

วาจางมสทธไดรบงาน และมหนาทตองชาระคาจาง

(2) คสญญาไมมอานาจบงคบบญชา พจารณาจากผลสาเรจของงานทวา

จางและสนจางเมองานแลวเสรจ

2.9.1 หลก

เมอพจารณาไดวาการวาจางทาของคสญญาแตละฝาย ตางมอสระของแต

ละฝาย ดงนน เมอผรบจางไดกอใหเกดความเสยหายแกผอน กหาเอาผวาจางเขาไปม

สวนรวมรบผดดวยไม

คาพพากษาฎกาท 1176/2510เจาของรถยนตนารถยนตไปซอมทอแลว

เจาของรถยนตวานใหชางซอมขบรถยนตคนนนไปสงทอน เมอสงเสรจแลวชางซอมขบ

รถกลบอเพอซอมแซมปรากฏวาขณะกลบอเกดขบชนกบรถจกรยานยนตของผเสยหาย

ดงน ชางซอมรถไมไดเปนตวแทนหรอเปนลกจางของเจาของรถยนต เจาของรถยนตไม

ตองรวมรบผดในการละเมดนน

คาพพากษาฎกาท 457/2514 ผวาจางสงใหผรบจางใหทาการกอสราง

อาคารไปตามแบบแปลนทผวาจางไดยนไวตอเทศบาลและเทศบาลไดอนญาตแลว เปน

คาสงกาชบใหปฏบตตามสญญาจางระหวางผวาจางกบผรบจาง ไมเปนคาสงทเกยวกบ

การทาการกอสรางอาคารของผรบจาง เมอขอเทจจรงไมปรากฏวาผวาจางเปนผสงให

101

ผรบจางตอกเสาเขมดวยเครองจกรอนกอใหเกดความเสยหายแกโจทก การตอก

เสาเขมจงเปนการกระทาของผรบจางเอง ผวาจางไมตองรบผดใชคาเสยหายแกโจทก

คาพพากษาฎกาท 2502/2523 จาเลยท 1 รบจางลางรถและเฝารถซง

จอดอยรมถนนอนเปนทซงตนเฝายามอยดวยโดยเจาของมไดเขามาเกยวของแตอยาง

ใด คงตองการแตผลสาเรจของงานคอความสะอาดและความคงอยของรถ จงเปนการ

จางทาของมใชจางแรงงาน จาเลยท 1 มใชลกจางของเจาของรถ เมอนารถไปขบโดย

พลการจนถกรถคนอนขบชนดวยความประมาทของจาเลยท 1 แลวไปชนโจทกไดรบ

บาดเจบ เจาของรถจงไมตองรบผดกบจาเลยท 1 ดวย

คาพพากษาฎกาขางตน อธบายใหเหนสภาพของมาตรา 428 วา

1. ความสมพนธระหวางคสญญา ไดแก ผวาจางกบผรบจาง

2. ลกษณะของงาน

3. พฤตการณประกอบการกระทา

ซงจะมผลแตกตางจากกรณสญญาจางแรงงาน ซงในกรณนนความรบผด

ของลกจางนายจางจะตองเขาไปรวมรบผด หากความผดนนเกดขนในทางการทจางซง

จะกลาวถงตอไป

2.9.2 ขอยกเวน

ขอยกเวนทกฎหมายใหผวาจางจะเปนผผดอย 3 ประการคอ

1. ความเสยหายเกดเพราะผวาจางสงใหทางานทเปนละเมด

2. ความเสยหายเกดเพราะคาสงของตนเปนเหตใหละเมด

3. ความเสยหายเกดเพราะการเลอกผรบจาง

ประการท 1 ความเสยหายเกดเพราะผวาจางสงใหท างานทเปน

ละเมด

กรณน ขอเทจจรงตองปรากฏวา การงานทวาจางนนเปนเหตใหเกดความ

เสยหายแกผอน อนเนองมาจากผวาจางสงใหทาและผรบจางไมทราบถงความเสยหาย

ทจะเกดขนกบบคคลอน เชน นายกตตวาจางใหนายหมอดซงเปนรบจางตกแตงสวนมา

ตดตนไมบรเวณหลงบานนายกตต ซงจรง ๆ แลวเปนตนไมของนางสาวป การทผวา

จางรกลาเขาไปในทดนของผอนยอมเปนความผด และการตดตนไมผอนทาให

ทรพยสนของนางสาวปไดรบความเสยหาย แตเมอผรบจางสจรตและกระทาไป

102

เนองจากนายกตตสงใหทา นายกตตตองรบผดชดใชคาสนไหมทดทดแทนเพอละเมด

นน หากปรากฏวานายหมอดซงกอาศยอยในละแวกนน ยอมนาจะรวาพนทนนเปน

ของนางสาวป นายหมอดกมความผดตามมาตรา 420 เพราะเปนความประมาท

เลนเลอของนายหมอดดวย

คาพพากษาฎกาท 2474/2539 จาเลยท 2 เปนผรบจางตอกเสาเขมจาก

จาเลยท 1 แมจาเลยท 1 ไดรบอนญาตจากทางราชการใหกอสรางอาคารได แตการ

ตอกเสาเขมกอใหเกดความเสยหายแกบาน โจทกจะแกตวใหพนผดไมได การทจาเลย

ท 1 วาจางจาเลยท 2 ตอกเสาเขมเพอสรางอาคารสง 30 ชน โดยจาเลยท 1 เลอกให

ลงเสาเขมโดยวธใชปนจนยกแทงเหลกตอก ทง ๆ ทตระหนกดวาจะทาใหทดน

ขางเคยงถกกระทบกระเทอนอยางแรง อนเปนเหตใหบานโจทกเสยหาย จาเลยท 1 จง

เปนผผดในสวนการงานทสงใหทาตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 428

สวนจาเลยท 2 เปนผประมาทเลนเลอ จาเลยท 1 และจาเลยท 2 จงตองใชคาสนไหม

ทดแทนแกโจทกตามมาตรา 420 คาพพากษาฎกาท 162/2544 โจทกบรรยายฟองวา จาเลยกอสราอาคาร

ขนาดตาง ๆ ลงบนทดนของาเลย ซงมแนวเขตตดกบทดนของโจทกดานทศตะวนตก

และทศใต โดยวาจางบรษท ค. ทาการขดดนบรเวทดนของจาเลยดานทศใตซงตดกบ

ทดนของโจทก แตจาเลยในฐานะผวาจาง เปนผมสวนผดในการงานทสงใหทา หรอ

คาสงทไดใหไว และเปนผเลอกหาผรบจางเพราะบรษท ค. มไดใชความระมดระวงใน

การทางาน ทาใหดนในเขตทดนของโจทกเลอนไหลไป เปนเหตใหพนทบรเวณรว

แตกราวและทรดตว คาฟองของโจทกไดแสดงโดยแจงชดซงสภาพแหงขอหาของโจทก

และคาขอบงคบ ทงขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาเชนวานนตามประมวลวธ

พจารณาความแพง มาตรา 172 วรรคสองแลว สวนจาเลยจะมสวนผดอยางไรเปน

รายละเอยดททโจทกจะนาสบในชนพจารณาได ฟองโจทกจงไมเคลอบคลม จาเลยวาจางบรษท ค. กอสรางฐานรากของอาคารโดยมบรษท ป. เปนผ

ควบคมการกอสรางใหเปนไปตามแบบ จาเลยไมไดเขาไปเกยวของหรอสงการในการ

ทางาน เมอความเสยหายเกดขนแกโจทกอนเนองมาจากการกระทาของบรษท ค. โจทก

จะตองไปเรยกรองคาเสยหายจากบรษท ค. ซงเปนผกระทาละเมด ไมใชจากจาเลย

เพราะวาจาเลยไมไดกระทาการอยางหนงอยางใด อนทาใหจาเลยตองรบผดตามประ

มาวลกาหมายแพงและพาณชย มาตรา 428

103

ประการท 2 ความเสยหายเกดเพราะค าสงของตนเปนเหต

กรณน แตกตางกบกรณแรก กรณแรกเปนเรองของงานทวาจาง แตกรณ

ทสองลกษณะของงานมไดเปนการละเมดบคคลอน แตมพฤตการณของผวาจางททาให

เกดความเสยหาย เชน จางคณะมหรสพมาแสดง ในขณะแสดงนายกตตสงบทพด

ใหกบนกแสดงและสงใหพดตามนนซงเปนคาเสยดสและหมนประมาทผอน กรณเชนน

ผวาจางตองรบผด และเชนเดยวกน หากผรบจางรหรอควรจะไดรวาการพดดงกลาว

เปนการเสยดส หมนประมาท บคคลอน ยอมมความผดตามมาตรา 423 ดวย

คาพพากษาฎกาท 851/2522 นตบคคลจางจาเลยท 2 ดาเนนการ

กอสรางตามแบบแปลน ถอไดวานตบคคลเปนผเลอกหาผรบจาง การกอสรางตอง

เปนไปตามการงานทนตบคคลสงใหทา นตบคคลตองรบผดในละเมดตามมาตรา 428

เชนเดยวกบคาพพากษาฎกาท 1009/2522

คาพพากษาศาลฎกาท 2077/2542 จาเลยท 1 เปนผวาจางใหจาเลยท

2 และท 3 กอสรางอาคารตกคอนกรตเสรมเหลกสง 22 ชน ใตดน 1 ชน ซงอยตดกบ

อาคารพพาทของโจทกและตามสญญารบจางเหมางานกอสรางระหวางจาเลยท 1 กบ

จาเลยท 2 และสญญาจางเหมากอสรางระหวางจาเลยท 1 กบจาเลยท 3 ไดระบไวชด

แจงวาการกอสรางของจาเลยท 2 และท 3 จะตองกระทาตามคาสงของจาเลยท 1 ตาม

ขอบงคบดงกลาว หากจาเลยท 2 และท 3 ไมปฏบตตาม จาเลยท 1 มสทธบอกเลก

สญญาได เมอปรากฏขอเทจจรงวา ในระหวางการกอสราง จาเลยท 1 ไดไป

ควบคมดแลการกอสรางตลอดเวลาและมขอสญญาใหจาเลยท 1 บอกเลกได หาก

จาเลยท 2 และท 3 ไมปฏบตตามคาสงของจาเลยท 1 เชนนยอมถอไดวา จาเลยท 1

เปนผผดในสวนการงานทสงใหทา หรอคาสงทตนใหไว ห รอในการเลอกหาผรบจาง

ตามทบญญตไวในมาตรา 428 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เมอการ

กอสรางอาคารของจาเลยท 2 และท 3 กอใหเกดความเสยหายแกอาคารของโจทก

จาเลยท 1 จงตองรวมรบผดในความเสยหายทเกดขน

คาพพากษาฎกาท 2540/2539 โจทกฟองวา โจทกท 1 เปนเจาของ

กรรมสทธทดนโฉนดเลขท 986 พรอมสงปลกสรางโจทกท 2 เปนผเชาทดนและสง

ปลกสรางดงกลาว เพอประกอบการคาเปนหองพกอาศยใหเชาใชชอวาโรงแรงมาเม

โซงค จาเลยท 1 เปนเจาของทดนโฉนดเลขท 915 ซงมเขตตดตอกบทดนของโจทกท

1 จาเลยท 2 เปนเจาของโครงการกอสรางอาคารโรงแรมพทยาเซนเตอร ซงจะทาการ

ปลกสรางลงบนทดนของจาเลยท 1 โดยจาเลยท 2 เปนผขออนญาตกอสรางอาคารตอ

104

เทศบาล จาเลยท 3 เปนผรบเหมากอสรางอาคารโรงแรมพทยาเซนเตอรจากจาเลยท 1

และท 2 จาเลยท 4 โดยจาเลยท 5 หนสวนผจดการเปนผรบจางตอกเสาเขมตาม

แผนผงในแบบแปลนและคาสงของจาเลยท 1 ถงท 3 จาเลยท 1 และท 2 ไดวาจาง

และมคาสงใหจาเลยท 3 ผรบเหมาทาการกอสรางอาคารโรงแรมพทยาเซนเตอรตาม

แบบแปลนทไดรบอนญาตจากเทศบาลลงบนทดนของจาเลยท 1 จาเลยท 3 เปนผ

สงซอเสาเขมคอนกรตและไดวาจางจาเลยท 4 ใหทาการตอกเสาเขมโดยจาเลยท 3

เปนผเลอกหาผรบจางเอง จาเลยท 4 ไดดาเนนการปรบพนทและดาเนนการตอก

เสาเขมดวยความประมาทเลนเลอเปนเหตใหกาแพงคอนกรตพนปบรเวณดานหลง

อาคารหองพก ผนงอาคารหองพก ทอนา และสระนาของโจทกท 1 ไดรบความเสยหาย

และทาใหโจทกท 2 ตองขาดรายไดจากการใหเชาหองพกเปนเวลา 3 เดอน ขอให

บงคบจาเลยทงหารวมกนชดใชเงนจานวน 289,697 บาท พรอมดอกเบยแกโจทกท 1

ใหจาเลยทงหารวมกนชาระเงนจานวน 144,281 บาท พรอมดอกเบยแกโจทกท 2 จาเลยท 1 ถงท 3 ใหการวา จาเลยท 1 ถงท 3 ไมไดกระทาละเมดหรอตอง

รวมรบผดในเหตละเมดตอโจทกทงสองเพราะจาเลยท 1 เปนเพยงเจาของทดน จาเลย

ท 2 เปนเจาของสงกอสรางและเปนผขออนญาตกอสรางและจาเลยท 3 เปนนตบคคล

ตามกฎหมายมใชผรบเหมากอสรางตอกเสาเขมจากจาเลยท 1 และท 2 จาเลยท 1 ถง

ท 3 มใชนายจางหรอตวการของจาเลยท 4 และท 5 การกระทาของจาเลยท 4 และท 5

กมใชการกระทาในทางการทจางของจาเลยท 1 ถงท 3 คาเสยหายตามฟองสงเกนไป

ขอใหยกฟอง จาเลยท 4 และท 5 ขาดนดยนคาใหการและจาเลยทงหาขาดนดพจารณา ศาลชนตนพจารณาแลวพพากษาใหจาเลยท 4 และท 5 รวมกนชาระเงน

จานวน 289,697 บาท พรอมดอกเบยอตรารอยละ 7.5 ตอป จากตนเงน 271,062

บาท นบถดจากวนฟอง (ฟองวนท 28 ธนวาคม 2533) จนกวาจะชาระเสรจแกโจทก

ท 1 และใหจาเลยท 4 และท 5 รวมกนชาระเงนจานวน 144,281 บาท พรอม

ดอกเบยอตรารอยละ 7.5 ตอป จากตนเงน 135,000 บาท นบถดจากวนฟอง จนกวา

ชาระเสรจ แกโจทกท 2 ใหยกฟองจาเลยท 1 ถงท 3 โจทกทงสองอทธรณ ศาลอทธรณภาค 1 พพากษาแกเปนวา ใหจาเลยท 1 ท 2 และท 3 รวมรบผด

ในความเสยหายของโจทกทงสองกบจาเลยท 4 และท 5 ดวย นอกจากทแกใหเปนไป

ตามคาพพากษาศาลชนตน จาเลยท 1 ถงท 3 ฎกา

105

ศาลฎกาวนจฉยวา “มปญหาตองวนจฉยตามฎกาของจาเลยท 1 ถงท 3 วา

จาเลยท 1 ถงท 3 ตองรบผดตอโจทกท 1 หรอไม จาเลยท 1 เปนเจาของทดนทมการ

กอสรางและตอกเสาเขม จาเลยท 2 เปนผขออนญาตกอสรางบนทดนของจาเลยท 1

โดยไดรบความยนยอมจากจาเลยท 1 และจาเลยท 3 เปนผจางใหจาเลยท 4

ดาเนนการตอกเสาเขมเพอการกอสรางบนทดนของจาเลยท 1 อกทงจาเลยท 1 กเปน

หนสวนผจดการของจาเลยท 3 จาเลยท 1 ถงท 3 มไดนาสบใหเหนวาขณะกอสรางนน

ผใดเปนเจาของและรบผดชอบในการกอสรางอาคารโรงแรมบนทดนของจาเลยท 1

ทงไดความจากคาเบกความของจาเลยท 1 และท 2 วา เมอปรากฏวาเกดความเสยหาย

แกอาคารของโจทกท 1 จาเลยท 1 ถงท 3 กเคยเขาไปตรวจดแลซอมแซมใหบางสวน

พฤตการณดงกลาวยอมเหนไดวา จาเลยท 1 ถงท 3 มผลประโยชนรวมกนในการ

กอสรางอาคารโรงแรมบนทดนของจาเลยท 1 แมจาเลยท 3 จะเปนผจางใหจาเลยท 4

ในการตอกเสาเขมแตกเพอประโยชนแกจาเลยท 1 ถงท 3 ถอไดวาจาเลยท 1 ถงท 3

เปนผรวมกนจางจาเลยท 4 ในการตอกเสาเขมนนเอง การจางจาเลยท 4 ดงกลาวก

เพอความสาเรจในการตอกเสาเขมใหจาเลยท 1 ถงท 3 เทานนจงเปนการรบจางทา

ของ ซงโดยปกตผวาจางทาของไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกด

ขนแกบคคลภายนอกในระหวางทาการงานทวาจาง เวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวน

การงานทสงใหทา หรอในคาสงทตนใหไว หรอในการเลอกหาผรบจางตามทบญญตไว

ใน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 428 ซงการทจาเลยท 4 ตอกเสาเขม

ตามแผนผงแบบแปลนการกอสรางของจาเลยท 1 ถงท 3 หางรวกาแพงของโจทกเพยง

2 เมตร เทากบจาเลยท 4 ดาเนนการตามคาสงของจาเลยท 1 ถงท 3 จาเลยท 1 ถงท

3 ยอมตระหนกดวาการตอกเสาเขมขนาดใหญใกลทดนของผอนยอมทาใหทดน

ขางเคยงถกกระทบกระเทอนอยางแรงอนเปนเหตใหอาคารและทรพยสนของโจทกท 1

เสยหายได ไมปรากฏวาจาเลยท 1 ถงท 3 ไดกาชบสงใหจาเลยท 4 หาวธปองกนความ

เสยหายของทดนขางเคยงทอาจไดรบดงกลาว ถอไดวาจาเลยท 1 ถงท 3 ผวาจางให

ตอกเสาเขมเปนผผดในสวนการงานทสงใหทา จาเลยท 1 ถงท 3 จงตองรบผดใน

ความเสยหายของโจทกท 1 สวนทจาเลยท 1 ถงท 3 ฎกาวา คาพพากษาศาลอทธรณ

ภาค 1 ไมชอบเพราะวนจฉยโดยปราศจากพยานหลกฐานในสานวนนน ศาลฎกาตรวจ

สานวนแลว ไมปรากฏวาศาลอทธรณภาค 1 จะวนจฉยโดยปราศจากพยานหลกฐานใน

สานวนแตอยางใด ไดใชดลพนจฟงพยานหลกฐานในสานวนโดยชอบแลว ทงได

พพากษาใหจาเลยท 1 ถงท 3 รบผดตอโจทกท 1 ตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาล

ฎกายกมากลาวแลว เพยงแตศาลอทธรณภาค 1 มไดอางบทบญญตมาตราแหง

106

กฎหมายเทานน ศาลฎกาเหนพองดวยกบคาพพากษาศาลอทธรณภาค 1 ฎกาของ

จาเลยท 1 ถงท 3 ฟงไมขน มปญหาตองวนจฉยตามฎกาของจาเลยท 1 ถงท 3 ประการสดทายวา ศาล

ชนตนกาหนดใหรบผดในคาเสยหายของโจทกท 1 สงเกนไปนนเหนวา โจทกท 1 ม

นายยวน บอน เบกความยนยนวา ไดไปประเมนราคาคาซอมแซมเกยวกบกาแพงรว

และอาคารของโจทกท 1 ทเสยหายแลวเปนเงน 164,862 บาท ตามใบประเมนราคา

เอกสารหมายเลข จ.8 และโจทกท 2 เบกความยนยนวา โจทกท 1 ตองซอมแซมสระ

นาไปเปนเงน 106,200 และโจทกท 1 ไดถายภาพความเสยหายของสงกอสรางตาง ๆ

ไวตามเอกสารหมายเลข จ.8 เมอพเคราะหภาพถายเอกสารหมายเลข จ.7 ประกอบ

คาเบกความของพยานโจทกท 1 และใบประเมนราคาเอกสารหมายเลข จ.8 แลวเหน

วา กาแพงรว พนซเมนต ตวอาคารและสระนาของโจทกท 1 เสยหายเปนจานวนมาก

คาเสยหายทศาลชนตนกาหนดมาจงเหมาะสมแลว ฎกาของจาเลยท 1 ถงท 3 ขอนฟง

ไมขนเชนกน พพากษายน และใหยกฎกาของจาเลยท 1 ถงท 3 ในสวนทเกยวกบโจทก

ท 2 คนคาขนศาลชนฎกาจานวน 3607.50 บาท แกจาเลยท 1 ถงท 3 คาฤชาธรรม

เนยมชนฎกาใหเปนพบ 2.9.3 ขอสงเกต

2.9.3.1 ความรบผดละเมดตามมาตรา 428 กฎหมายบญญตใหเปน

ความรบผดโดยสวนตว กลาวคอ เปนหนทเกดขนแกตนเอง มใชเปนผลใหบคคลอน

เขามาเปนลกหนรวม เชนกรณความรบผดละเมดทเกดจากการกระทาของบคคลอน

(Vicarious Liability) หรออนโลมตามมาตรา 426 ได แตหากปรากฏวาผรบจางกม

สวนจงใจหรอประมาทเลนเลอทาใหบคคลอนเสยหายดวยไซร ทานวา ละเมดนนเปน

ความผดสวนตวของผกระทาละเมดคนนน ๆ ดงนน ความเสยหายทเกดขนอาจจะ

ไมไดลาพงเกดแตบคคลคนเดยวเทานน อาจมกรณทผทาละเมดมหลายคนไดตาม

มาตรา 432

107

2.9.3.2 โจทกบรรยายฟองอยางไร ใหพพากษาตามคาขอทายฟอง

โจทกบรรยายฟองวาจาเลยกระทาความเสยหายตามมาตรา 420 ซงเปน

เรองละเมดหลกทวไป มใชใหจาเลยรบผดตามมาตรา 428 ซงเปนเรองผวาจางทาของ

ไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแกบคคลภายนอกใน

ระหวางทางานทวาจาง เวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการสงการงานทสงใหทาหรอ

ในคาสงทตนใหไว หรอในการเลอกหาผรบจาง เพราะตามคาฟองโจทกมไดบรรยายวา

จาเลยวาจางใคร และมสวนผดในการงานทสงใหทาอยางไร ถงแมวาความรบผดตาม

มาตรา 420 อาจซอนกบมาตรา 428 ได แตเมอคาฟองจะตองแสดงใหแจงชดถง

สภาพแหงขอหาและคาขอบงคบทงขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาตามประมวลวธ

พจารณาความแพง มาตรา 172 ศาลจะไปพพากษาใหจาเลยรบผดตามมาตรา 428

มไดตองพจารณาตามมาตรา 420 ทโจทกขอ โปรดพจารณาตามคาพพากษาฎกาท

1882/2543

108

2.10 ความรบผดกรณผท าละเมดมหลายคน

มาตรา 432 บญญตวา ถาบคคลหลายคนกอใหเกดเสยหายแก

บคคลอนโดยรวมกนท าละเมด ทานวาบคคลเหลานนจะตองรวมกนรบผดใชคา

สนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน ความขอนทานใหใชตลอดถงกรณทไม

สามารถสบรตวไดแนวาในจ าพวกทท าละเมดรวมกนนน คนไหนเปนผกอใหเกด

เสยหายนนดวย

อนงบคคลผยยงสงเสรมหรอชวยเหลอในการท าละเมด ทานกใหถอวา

เปนผกระท าละเมดรวมกนดวย

ในระหวางบคคลทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนนน

ทานวาตางตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตโดยพฤตการณศาลจะวนจฉยเปน

ประการอน

2.10.1 หลกกฎหมาย

หลก ความรบผดในกรณผทาละเมดมหลายคน ใหพจารณาวาบคคลใดท

ทาละเมดเหนเดนชดทสดบคคลนนใหพจารณาตามมาตราหลกกลาวคอ มาตรา 420

และผกระทาละเมดคนทเหลอใหพจารณาตามมาตราน แตหากในชนพจารณาคดไดวา

บคคลหลายคนรวมกนทาละเมด (ตวการ) ยยงสงเสรม (ผใช) ผชวยเหลอ

(ผสนบสนน) ทวงเลบไวคอการเทยบเคยงกบกฎหมายอาญา ใหถอวาเปนผกระทา

ละเมดรวมกน

2.10.1.1 รวมกนทาละเมด-รวมกนรบผด

การรวมกนทาละเมด (Joint wrongful act) หมายถงการมเจตนารวมกน

ในการกระทาการใดเพอกอใหเกดความเสยหายตอบคคลอน

คาพพากษาฎกาท 1188/2502 สมคบกนหลอกลวงเจาของรถยนตวา

ขอเชารถยนตไปเลนการพนนกนใกล ๆ แตกลบนารถยนตไปถงกรงเทพ โดยเจาของ

รถยนตมไดยนยอม เมอรถยนตไปชนโคเกดความเสยหายขน ยอมถอวาพวกท

หลอกลวงเอารถยนตไปรวมกนละเมดตอเจาของรถยนต จงตองรวมกนใชคาเสยหาย

แกเจาของรถยนต

109

อทาหรณ นายกตตเปนเจาของรถยนตบรรทก นายหมอดเปนคนขบ

รถยนตบรรทกคนน ในวนเกดเหตนายหมอดขบรถไปสงของทโกดง เมอขนของลง

เสรจกจอดรถทงไวแตตวไปทอน โดยทงกญแจเสยบไวทสตารทรถ นายกตตจงใชให

นางสาวป ไปดรถ แตมไดสงใหขบรถนนกลบมา แตนางสาวปขบรถกลบมาโดยพลการ

และโดยความประมาทเลนเลอชนกบรถคนอน กรณเชนน จะถอวา นายกตตไมจาตอง

รวมรบผดกบนางสาวป และการกระทาของนายหมอดกไมถงกบเปนผลใหเกดการ

ละเมดขนโดยตรงและไกลเกนกวาเหต

อทาหรณ ครบกาหนดสญญาเชาอาคารพาณชยนายกตตบอกเลกสญญา

แกนายหมอด ปรากฏวานายหมอดผเชาไมสงมอบอาคารดงกลาวคน และนางสาวปได

ทาการคาอยในอาคารนนตอมา จะเหนไดวาการอยตอมาของนางสาวปเปนการละเมด

จงถอวานายหมอดและนางสาวปรวมกนทาละเมด ตองรวมกนรบผดตอนายกตต

ผลของมาตรา 432 กฎหมายบญญตใหบคคลเหลานนตองรบผดเทากน

เวนแตสามารถพสจนใหศาลเหนไดวาระดบความหนกเบาของใครมากนอยกวากน ก

ตองชดใชตามทตนกระทานน

ขอสงเกต หากไดความบคคลหลายคนมไดรวมกนกระทาละเมดกมเขา

หลกเกณฑตามมาตรา 432 ตองพเคราะหตามมาตรา 420

2.10.1.2 อะไรจะเปนเครองแบงแยกวารวมกนทาละเมดหรอไม

ใหพจารณาจากการมเจตนารวมกนในการกระทา แตขอใหพงระลกไว

เสมอวา กรณรวมกนทาละมดนจะมไดแตเฉพาะกรณจงใจกระทาละเมดเทานน การ

รวมกนโดยประมาท เชน เปนผใช ตวการ ผสนบสนนโดยประมาทเลนเลอมอาจเปนได

โดยสภาพของตวมนเอง ขอใหศกษาตามคาพพากษาฎกาท 751/2498 การละเมด

อาจเกดจากบคคลหลายคนทาผด โดยหลายคนประมาทเลนเลอทาใหเกดความ

เสยหายขนกได เชนตางฝายตางขบรถยนตชนกนโดยประมาท แตจะเหนไดวา เมอตาง

ฝายตางขบรถโดยประมาทแสดงวา จาเลยทงสองมไดรวมกนตามมาตรา 432

2.10.1.3 ขอเทจจรงทโจทกตองนาสบ

โจทกตองนาพยานหลกฐานมาสบใหเหนวา บคคลหลายคนรวมกระทา

ละเมดกบตน เมอโจทกไมมพยานมาสบแสดงใหเหนวา การทจาเลยท 2 ยกยอกเงนไป

โดยมจาเลยท 3 รวมดวยนน ไดเกดจากการจงใจหรอประมาทเลนเลอของจาเลยท 1

110

อนเปนผลโดยตรงใหเกดมการยกยอกเงนรายน จาเลยท 1 จงไมตองรบผดรวมกบ

จาเลยอน (คาพพากษาฎกาท 1389/2509)

2.10.2 ความรบผดในกรณผท าละเมดมหลายคน

อาจแบงไดเปน 2 กรณ

กรณท 1 กลาวคอ รวมกนท าละเมด ยยงสงเสรม ชวยเหลอใหผอนท า

ละเมด

ขอพจารณาระหวางผทาละเมดกบผเสยหาย ผเสยหายอยในฐานะเจาหน

ในมลหนละเมดจะเรยกจากผทาละเมดในฐานะลกหนรวมคนใดคนหนงกได หรอ

สามารถเรยกเอาจากลกหนรวมทกคนกยอมได โปรดเทยบเคยงคาพพากษาฎกาท

1472/2506 ซงไดอธบายวา คาวา “รวมกนใช” มความหมายวา แตละคนจาตอง

ชาระหนอยางสนเชง

มาตรา 291 ถาบคคลหลายคนจะตองทาการชาระหนโดยทานองซงแตละ

คนจาตองชาระหนสนเชงไซร แมถงวาเจาหนชอบทจะไดรบชาระหนสนเชงไดแตเพยง

ครงเดยว (กลาวคอลกหนรวมกน) กด เจาหนจะเรยกชาระหนจากลกหนแตคนใดคน

หนงสนเชงหรอแตโดยสวนกไดตามแตจะเลอก แตลกหนทงปวงกยงคงตองผกพนกน

อยทวทกคนจนกวาหนนนจะไดชาระเสรจสนเชง

ในการน ถงแมวาจะไมอาจแยกแยะไดวาผกระทาละเมดคนใดกอใหเกด

ความเสยหาย แตหากวาพวกททาใหเกดละเมดรวมกนแลว กจาตองรบผดรวมกน

คาพพากษาฎกาท 436/2510 ศาลมคาพพากษาถงทสดใหจาเลยทงสอง

รวมกนใชคาสนไหมทดแทนในกรณละเมดใหโจทก จาเลยทงสองจงเปนลกหนรวมกน

มหนาทตองชาระหนใหโจทกเสรจสนเชง จาเลยจะแบงชาระใหโจทกเปนสวน ๆ เฉพาะ

ของจาเลยแตละคนหาไดไม เมอความรบผดรวมกนของจาเลยทงสองตอโจทกมอยางน

ผรองกบ บ. ซงเปนผคาประกนจาเลยท 1 กตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนให

โจทกเสรจสนเชงตามคาพพากษาเชนเดยวกน จะใหผรองกบ บ. รบผดใชคาสนไหม

ทดแทนใหโจทกเฉพาะสวนของจาเลยท 1 โดยแบงคนละครงกบจาเลยท 2 ไมได

ดงนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432 วรรคสาม จงเปน

บทบญญตวาดวยสวนแบงความรบผดในเมอมการเรยกรองในระหวางผทตองรบผด

รวมกน

111

กรณท 2 ขอพจารณาระหวางตวผกระท าละเมดดวยกนเอง

มาตรา 296 ในระหวางลกหนรวมกนทงหลายนน ทานวาตางคนตางตอง

รบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดกาหนดไวเปนอยางอน ถาสวนทลกหนรวมกน

คนใดคนหนงจะพงชาระนนเปนอนจะเรยกเอาจากคนนนไมไดไซร ยงขาดจานวนอย

เทาไร ลกหนคนอน ๆ ซงจาตองออกสวนดวยนนกตองรบใช แตถาลกหนรวมกนคน

ใดเจาหนไดปลดใหหลดพนจากหนรวมกนนนแลว สวนทลกหนคนนนจะพงตองชาระ

กตกเปนพบแกเจาหนไป

กลาวคอ มาตรา 296 ลกหนผทาละเมดรวมตองรบผดชอบชดใชใหแก

ผเสยหายในสวนเทา ๆ กน เวนแตจะพสจนโดยมพฤตการณแบงแยกกนไดชดเจนวา

ใหเปนไปตามสวนกพจารณาไปตามนน เชน นายกตต รวมกบนายหมอด ไปทาละเมด

นางสาวป ในชนพจารณาปรากฏพฤตการณวานายกตตทาละเมด 30 เปอรเซนต สวน

นายหมอดทาละเมด 70 เปอรเซนต ในการนเมอนางสาวปเปนโจทกฟองโดย

เรยกรองใหนายกตตซงทาละเมดเพยงแค 30 เปอรเซนตชดใชเตมจานวนได แตเพอ

ความเปนธรรมแกนายกตต กฎหมายจงอนญาตใหนายกตตมสทธทจะเรยกสวนทตน

จายเกนไป 70 เปอรเซนต คนจากนายหมอดได กฎหมายเรยกวานายกตตรบชวงสทธ

ของเจาหนผเสยหายตามมาตรา 229 (3) ทกฎหมายกาหนดใหการรบชวงสทธของ

บคคลผมความผกพนรวมกบผอน หรอเพอผอนในอนจะตองใชหนมสวนไดเสยดวย

ในการใชหนนนและเขาใชหนนน

ขอสงเกต เชนเดยวกนเมอเปนละเมดทเกดขนจากการกระทาของตนเอง

สทธดงกลาวทมตอผทาละเมดรวมจงมใชการใชสทธไลเบย เพราะไมมกฎหมายบญญต

ไวเหมอนกบกรณ Vicarious liability แตเปนเรองของการรบชวงสทธตามมาตรา

229 (3) ความแตกตางของรบชวงสทธกบสทธไลเบย คอ สทธไลเบย หมายความวา

เปนสทธของตวบคคลนนโดยเฉพาะมไดอาศยสทธของผอน ไมไดอาศยมลหนละเมด

อายความแยกจากมลหนมอายถง 10 ป

สวนการรบชวงสทธ หมายความวา ตวเองไมมสทธ แตอาศยสทธของ

เจาหนผเสยหายทมตอลกหนผทาละเมด สทธนนคอสทธทมตอมลหนละเมด อาย

ความจงมเพยง 1 ป เทานน ตามมาตรา 448

112

กรณท 3 ขอพจารณาบคคลตางคนท าละเมด

3.1 ความเสยหายแบงแยกไดหรอไม หากปรากฏวาความเสยหาย

แบงแยกไดตางคนตางรบผดชอบในผลแหงการกระทานน

3.2 ความเสยหายแบงแยกไมได กลาวคอ ความเสยหายทเปนอนหนงอน

เดยวกนแบงแยกจากกนมได ตองรวมกนรบผดแตมใชตามมาตรา 432 เพราะบคคล

หลายคนมไดกระทาละเมดโดยรวมกนกระทา ผดมาตรา 420 แตเกดความเสยหายท

แบงมไดตองไปพจารณาตามมาตรา 301 ถาบคคลหลายคนเปนหนอนจะแบงกนชาระ

มได ทานวาบคคลเหลานนตองรบผดเชนอยางลกหนรวม กลาวคอ 1. ระหวางผทา

ละเมดกบผเสยหาย และ 2. ระหวางผทาละเมดดวยกน ใหยอนกลบไปพจารณาตาม

กรณท 1 และ 2 ขางตน

คาพพากษาฎกาท 143-144/2521 รถยนต 2 คนสวนและชนกนตรง

เสนกงกลางถนน เปนความประมาทเลนเลอของรถทงสองไมยงหยอนกวากน ความรบ

ผดจงพบกนไป ทงสองฝายตองรวมกนรบผดตอคนทขจกรยานอยขางทางแลวถกรถ

คนหนงควาทบตาย และขอใหเทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 615-616/2523

3.3 ขอยกเวนในกรณทมใชลกหนรวม โดยพฤตการณศาลเหนสมควร

แยกสวนความรบผดเปนสวน ๆ (กาหนดใหศาลใชดลยพนจ) ซงแตกตางกบมาตรา

432 เปนสทธของผเสยหายจะเรยกใหผทาละเมดคนใดชาระเตมจานวนกได ศาลไมม

สทธใชดลยพนจในการแบงสวน แตทกาหนดไวในมาตรา 432 ตอนทายทวา “ใน

ระหวางบคคลทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนนน ทานวาตางตองรบ

ผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตโดยพฤตการณศาลจะวนจฉยเปนประการอน ” เปนเรอง

ของสวนของความรบผด ในแตละบคคลททาละเมดหากพสจนไดเทานน

อทาหรณ นายกตต ขบรถยนตโดยประมาทเลนเลอพานางสาวปแฟนสาว

ไปเทยวตางจงหวดลาพงการขบรถยนตโดยประมาทของนายกตตไมไดทาใหเกดความ

เสยหาย แตบงเอญมรถยนตอกคนหนงขบโดยนายหมอดวงออกมาจากขางทางมา

กะทนหนโดยประมาทเลนเลอเชนกน เกดอบตเหต นางสาวปตาบอด จะเหนไดวาการ

ทนางสาวปไดรบความเสยหายเกดจากบคคลสองคนไดแกนายกตต และนายหมอด

คดคาเสยหายรวมแลว 1,000,000 บาท กรณเชนนเปนกรณทตางคนตางทาละเมด

และความเสยหายเปนเรองทแบงแยกมได ดงนน นางสาวปจะเรยกเอากบใครกได

113

นางสาวปจงไปเรยกกบนายหมอดจานวน 1,000,000 บาท เพราะนาย

กตตเปนแฟนหนม ดงน นายหมอดเถยงวากทาผดคนละครงทาไมมาเรยกเอาแตตน

ทานจะเหนไดวาไมเปนธรรมกบนายหมอดทจะถกปดปากเชนนน เนองจากโจทกกบ

นายกตตมความสมพนธพเศษ (Special Damage) เพราะเหตน ศาลจงมอานาจใช

ดลยพนจกาหนดสดสวนของความรบผดตามความจรงได ศาลใชอานาจตามมาตรา

438 วรรคหนงมายกเวนมาตรา 301 ได แตมใชมาตรา 432

คาพพากษาฎกาท 1188/2509 ในคดทโจทกฟองวาจาเลยละเมดตอ

โจทก โดยจาเลยใหการหรอแจงความเทจตอเจาพนกงานทาใหโจทกตองออกจาก

ตาแหนง แตปรากฏวาจาเลยท 1 ใหการตอคณะกรรมการสอบสวนโจทกหางกนกบ

จาเลยท 2 ประมาณ 1 เดอน จาเลยตางคนตางใหการวารเหนในหนาทของตน จงไมม

ลกษณะเปนลกหนรวมกน ทงตามฟองของโจทกกไมไดบรรยายวาจาเลยเปนลกหนรวม

จงไมควรทจะใหจาเลยรบผดตอโจทกรวมกนหรอแทนกน

114

บทท 3

ละเมดทเกดจากการกระท าผอน

ความรบผดฐานละเมดทเกดจากการกระทาของบคคลอน (Vicarious Liability)

3.1 กรณนายจางกบลกจาง

มาตรา 425 บญญตวา นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหง

ละเมด ซงลกจางไดกระท าไปในทางการทจางนน

มาตรา 426 บญญตวา นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแก

บคคลภายนอกเพอละเมดอนลกจางไดท านนชอบทจะไดชดใชจากลกจางนน

มาตรา 427 บญญตวา บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานใหใช

บงคบแกตวการและตวแทนดวยโดยอนโลม

3.1.1 ขอเปรยบเทยบ

3.1.1.1 สญญาจางแรงงาน (นายจางกบลกจาง)

มาตรา 575 บญญตวา อนวาจางแรงงานนน คอสญญาซงบคคลคนหนง

เรยกวาลกจาง ตกลงจะทางานใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวานายจาง และนายจางตก

ลงจะใหสนจางตลอดเวลาททางานให

3.1.1.2 สญญาจางทาของ (ผวาจางกบผรบจาง) Employer-employee relationship

มาตรา 587 บญญตวา อนวาจางทาของนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวา

ผรบจาง ตกลงรบจะทางานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวาผ

วาจาง และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสาเรจแหงการททานน

3.1.1.3 การทางานในหนวยงานราชการ (สวนราชการกบขาราชการ)

มาตรา 76 บญญตวา ถาการกระทาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผ

มอานาจทาการแทนนตบคคล เปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอนนตบคคลนน

ตองรบผดชดใชคาสนไห มทดแทนเพอความเสยหายนนแตไมสญเสยสทธทจะไลเบย

เอาแกผกอความเสยหาย

ถาความ เสยหายแกบคคลอนเกดจากการกระทาทไมอยในขอบวตถประสงค

หรออานาจหนาทของนต บคคล บรรดาบคคลดงกลาวตามวรรคหนงทไดเหนชอบให

กระทาการนนหรอไดเปนผกระการทาดงกลาวตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหม

ทดแทนแกผทไดรบความเสยหายนน

115

กรณขาราชการในสงกดไปกระทาละเมดตอบคคลอน เชน พลทหารกตตเปน

พลขบประจากองทพบก ไดขบรถไปสงเอกสารตามหนาทของตน ปรากฏวาขบรถยนต

โยประมาทชนนายหมอดไดรบบาดเจบ ขอพจารณานจะพบวา พลทหารกตตม

ความผดละเมดตามมาตรา 420 สวนตนสงกดไดแก กระทรวงกลาโหม หรอ

กองทพบกตองรวมเขามารบผดตามมาตรา 425 มได เพราะพลทหารกตตมใชเปน

นายจางลกจางกน

คาพพากษาฎกาท 1133/2516 (ประชมใหญ) จาเลยท 2 เปนพลาธการกอง

พลทหารมาสงใหจาเลยท 1 ซงเปนพลขบ ขบรถยนตของกองพลทหารมาไปขน

ปนซเมนตใหวด ยอมถอไดวาจาเลยท 2 เปนตวการ และจาเลยท 1 เปนตวแทนใน

กจการนนโดยปรยาย เมอจาเลยท 1 ขบรถยนตกลบกองพลทหารมาไดชนรถโจทก

เสยหาย จาเลยทงสองตองรวมกนรบผด แตกจการดงกลาวมใชกจการของกองทพบก

กองทพบกจงไมตองรบผด

ตองพจารณาใหไดกอนวา เปนสญญาอะไร กลาวคอความสมพนธของผทา

ละเมดกบผทจะตองรวมรบผดมความสมพนธทางใด เชน นายจางลกจาง ตวการ

ตวแทน ผใชผถกใช เปนตน

3.1.2 ขอพจารณาทวไป

มาตรา 425 นเปนการกาหนดเงอนไขในการดงนายจางทไมไดเปนผทาละเมด

เขามารบผดในการทลกจางกระทาละเมด เพราะ

1. การมอบหมายงานใหปฏบต

2. สภาพการณทางเศรษฐกจ

3.1.3 หลกเกณฑในการพจารณาองคประกอบความรบผด

3.1.3.1 ความสมพนธในลกษณะนายจางกบลกจางตามสญญาจางแรงงาน (There must exist a relationship of employer and employee)

ความรบผดของนายจางทตองรวมรบผดนน (Respondent Superior) ตอง

ปรากฏนตสมพนธตามสญญาจางแรงงาน ทงน ไมจาตองมหนงสอจางงาน การเปน

นายจางลกจางกนโดยพฤตนยยอมมผลตามกฎหมาย ( The act applies to

employees) แตนยสาคญทตองคานงถงมากทสดคอการนนตองมคาจางแรงงาน

116

ลกษณะของสญญาจางแรงงาน

ลกจางจะตองปฏบตงานในความควบคมหรอตามคาสงของนายจาง สวน

คาใชจายผลกาไรขาดทนเปนของนายจาง ลกจางเพยงแตรบคาจางไปกอนหนงเทานน

ขอพจารณาคณลกษณะของสญญาจางแรงงาน

ก. อ านาจในการควบคม

ในการมอานาจควบคมเหนอและบงคบบญชาเหนอลกจางนน ในทางหลก

กฎหมายองกฤษไดอธบายใหเขาใจอยางงาย คอเปรยบสภาพกบเจานาย (Master) กบ

คนรบใช (Servant)

มาตรา 583 ถาลกจางจงใจขดคาสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายกด

หรอละเลยไมนาพาตอคาสงเชนวานนเปนอาจณกด ละทงการงานไปเสยกด กระทา

ความผดอยางรายแรงกด หรอทาประการอนอนไมสมแกการปฏบตหนาทของตนให

ลลวงไปโดยถกตองและสจรตกด ทานวานายจางจะไลออกโดยมพกตองบอกกลาว

ลวงหนาหรอใหสนไหมทดแทนกได

ขอใหทานพจารณาคาพพากษาฎกาท 1885/2497 722/25245

449/2530 ทวนจฉยไปทานองเดยวกนวา การพจารณาวาเปนการจางแรงงานหรอไม

พจารณาจากอานาจควบคมหรอสงการใหบคคลนนปฏบตตาม

ข. คาจางตอบแทนการท างาน

คาพพากษาฎกาท 769/2485 ผเชาเรอกลไฟมาเดนรบขนสงโดยเจาของเรอ

เปนผออกคาจางคนเรอและคาใชจายในเรอ ไมเรยกวาเปนผแทนเจาของเรอหรอ

นายจางของนายเรอ จงไมมความรบผดในผลแหงละเมดของนายเรอ

จะเหนไดวา ผเชาเรอรบขนสงมไดเปนผจายคาจางตอบแทนแกนายเรอ จง

มใชนายจางลกจางกน

คาพพากษาฎกาท 1176/2510 เจาของรถยนตนารถยนตไปซอมทอซอมรถ

แลว เจาของรถไดวานใหชางซอมรถขบรถไปสงใหทอน เมอสงเสรจแลวชางซอมรถขบ

รถกลบอเกดอบตเหต กรณดงกลาว ชางซอมรถยนตไมไดเปนตวแทนหรอเปนลกจาง

ของเจาของรถยนต เจาของรถยนตไมตองรวมรบผดในละเมดนน

กรณดงกลาวไมมคณลกษณะของการจางแรงงานเลย ซงขอใหทานยอนกลบไป

พจารณาถงละเมดความผดโดยตนเองกรณผวาจางกบผรบจาง

117

ซงหากเปรยบเทยบกบหลกกฎหมายองกฤษจะพจารณาวาเปนนายจางลกจาง

จากอานาจทมในการเลอกบคคลเขามาเปนลกจาง การจายคาตอบแทน และการ

ควบคมบงคบบญชาลกจาง

การวาน ใช โดยพงพาอาศยไมมคาจางมใชเปนการจางแรงงานไมเขา

องคประกอบตามมาตรา 425 ผใช วาน พงพาไมตองรบผดตามมาตราน ผทถกใช

วาน พงพา จะตองมความรบตามมาตรา 427 แตตองมลกษณะของการเปนตวการ

ตวแทน

มาตรา 427 บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานใหใชบงคบแกตวการ

และตวแทนดวยโดยอนโลม

สญญาตวแทนอาศยหลกความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชน

คาพพากษาฎกาท 1049/2505 มารดาเปนเจาของรถยนตโดยสาร ได

มอบหมายใหบตรอาย 28 ป เปนตวแทนในการรบขนสงผโดยสารเกบผลประโยชน

ใหแกมารดา แมวามารดาจะมใชนายจางของบตรแตเมอบตรขบรถโดยประมาททาให

รถยนตควาเปนเหตใหผโดยสารบาดเจบ กเปนการละเมดในการเปนตวแทนของ

มารดา มารดาจงตองรวมรบผดตามมาตรา 427

คาพพากษาฎกาท 4223/2542 จาเลยท 2 และบรษท ธ. เปนบรษทในเครอ

เดยวกนมวตถประสงคในการประกอบกจการคาหาประโยชนจากการใชสถานท

ศนยการคาแอรพอรต พลาซา รวมกน การทบรษท ธ. ทาสญญาวาจางจาเลยท 1 ใหสง

พนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 มาดแลรกษาความปลอดภยทศนยการคา

ดงกลาว จงเปนการกระทาเพอประโยชนในการใชพนทศนยการคาของบรษท ธ. และ

จาเลยท 2 ทงขณะเกดเหตจาเลยท 1 ยงทาหนาทสงพนกงานรกษาความปลอดภยไป

ดแลรกษาความปลอดภยทศนยการคาแอรพอรตพลาซา ทเกดเหต พฤตการณของ

บรษท ธ. กบจาเลยท 2 ทประกอบกจการคารวมกน โดยมชอจาเลยท 2 และชอ

ศนยการคาดงกลาวตดอยในอาคารเดยวกน และมพนกงานรกษาความปลอดภยของ

จาเลยท 1คอยดแลรกษาความปลอดภยในศนยการคานน ยอมเปนทแสดงให

ผใชบรการเขาใจวาจาเลยท 2 เปนเจาของหรอไดรวมกบเจาของศนยการคาดงกลาว

มอบหมายใหจาเลยท 1 รวมทงพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 เปน

ตวแทนดแลรกษาความปลอดภยใหแกลกคาผมาใชบรการแทนจาเลยท 2 ซงเปน

ตวการดวย

118

การทพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 ไมระมดระวงตรวจบตร

จอดรถโดยเครงครด อนเปนการงดเวนการปฏบตหนาทเพอปองกนการโจรกรรม

รถยนต เปนผลโดยตรงทาใหรถยนตของนาย ส. ถกลกไป และเปนการประมาท

เลนเลอ จงเปนการกระทาละเมดตอนาย ส. ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 420 การกระทาดงกลาวเปนการกระทาไปในทางการทจางของจาเลยท 1 ดงนน

จาเลยท1 ในฐานะนายจางตองรวมรบผดกบพนกงานรกษาความปลอดภยซงเปน

ลกจางของตนในผลแหงละเมดตอนาย ส. ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 425 สวนจาเลยท 2 ซงเปนตวการมอบหมายใหจาเลยท 1 เปนตวแทนดแล

รกษาความเรยบรอยและปลอดภยในบรเวณลานจอดรถของศนยการคาดงกลาว จง

ตองรวมรบผดในผลแหงละเมดซงตวแทนของจาเลยท 2 ไดกระทาไปในทางการท

มอบหมายใหทาแทนนนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 427

ประกอบดวยมาตรา 420 จาเลยทงสองจงตองรบผดตอโจทก คาพพากษาฎกาท 5545/2542 จาเลยท 1 ทางานเปนแคดดอยในสนาม

กอลฟของจาเลยท 2 จาเลยท 1 ไดขบรถกอลฟบรรทกผเลนกอลฟชนโจทกไดรบ

บาดเจบทเขาซายและหลงเทาซาย จาเลยท 2 จงเปนผดแลครอบครอง เพราะการใช

รถคนเกดเหตจะตองผานการซอบตรรถกอลฟโดยตรงจากจาเลยท 2 จาเลยท 2 จง

ไดรบประโยชนสวนแบงเปนคาเชาจากผเลนกอลฟ และแมการทจาเลยท 1 ขบรถคน

เกดเหตจะมใชหนาทโดยตรงของจาเลยท 1 แตกถอไดวาเปนหนาทสวนหนงทจาเลยท

2 มอบหมายใหทาจาเลยท 1 จงเปนตวแทนของจาเลยท 2 ในดานบรการแกผเลน

กอลฟ จาเลยท 2 ในฐานะตวการจงตองรวมรบผดในผลแหงละเมด

และตาม ตวอยางกรณพลทหารกตตขางตน นายหมอดจะสามารถฟอง

กองทพบกใหรบผดตามมาตรา 427 กไมได เพราะสญญาตวการตวแทนเปนเรองของ

ความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชน กองทพบกมไดแตงตงใหพลทหารกตตเปน

ตวแทนของตน แตนายหมอดสามารถฟองกองทพบกไดตามมาตรา 76 วรรคหนง ได

เพราะพลทหารกตตเปนผแทนของกองทพบก และการละเมดอยภายใตขอบเขตของ

หนาท กองทพบกตองชดใชใหนายหมอด และจะไดสทธมาไลเบยกบพลทหารกตตอก

ทอดหนง

119

มาตรา 76 บญญตวา ถาการกระทาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผม

อานาจทาการแทนนตบคคล เปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอนนตบคคลนน

ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน แตไมสญเสยสทธทจะไลเบย

เอาแกผกอความเสยหาย

คาพพากษาฎกาท 179/2495 มผลอบเอาโฉนดทดนซงเจาของแจงหาย และ

ขอใบแทนไปแลวมาหลอกจานองไวกบโจทก ปรากฏวา ใบโฉนดฉบบหลวงไดจดแจง

การออกใบแทนโฉนดพรอมทง วน เดอน ป ไวดวยหมกสแดงเหนไดอยางสะดดตา

แตเจาพนกงานทดนกระทาการโดยประมาทละเลยตอการตรวจดตามสมควร จงไดม

การจานองตอกนเปนทเสยหายแกโจทก ดงน เจาพนกงานทดนตองรบผดในความ

เสยหายทเกดขน และกรมทดนกตองรบผดดวยตามนยแหงมาตรา 76

คาพพากษาฎกาท 5129/2546 จาเลยท 1 ซงเปนอาจารยสอนวชาพลศกษา

ไดสงใหนกเรยนชน ม.1 วงรอบสนามระยะทาง 200 เมตร ตอ 1 รอบ จานวน 3 รอบ

เปนการอบอนรางกายกอนการเรยนวชาพลศกษาในภาคปฏบต และไดสงใหนกเรยน

วงรอบสนามตออก 3 รอบ เปนการทาโทษทวงไมเปนระเบยบเรยบรอย ซงเหมาะสม

ตามสมควรแกพฤตการณ แตการทสงใหวงรอบสนามตอไปอก 3 รอบ และเมอ

นกเรยนยงทาไมไดเรยบรอย กสงใหวงตอไปอก 3 รอบ ในชวงเวลาหลงเทยงวนเพยง

เลกนอย สภาพอากาศรอนและมแสงแดดแรง นบเปนการใชวธการลงโทษนกเรยนท

ไมเหมาะสมและไมชอบ เพราะจาเลยท 1 นาจะเลงเหนไดวาการลงโทษนกเรยนซงม

อายระหวาง 11 ถง 12 ป ดวยวธการดงกลาวอาจเปนอนตรายตอสขภาพของนกเรยน

ได เปนความประมาทเลนเลอ จนทาใหเดกชาย พ. ซงเปนโรคหวใจอยกอนลมลงใน

การวงรอบสนามรอบท 11 และถงแกความตายในเวลาตอมาเพราะสาเหตระบบหวใจ

ลมเหลว การตายของเดกชาย พ. จงเปนผลโดยตรงจากการวงออกกาลงตามคาสงของ

จาเลยท 1 แมจาเลยท 1 จะไมทราบวาเดกชาย พ. เปนโรคหวใจกตาม มใชเกดจาก

เหตสดวสย ถอไดวาจาเลยท 1 กระทาละเมดเปนเหตใหเดกชาย พ. ถงแกความตาย

แตความไมรของจาเลยท 1 ดงกลาวเปนเหตประกอบดลพนจในการกาหนดคาสนไหม

ทดแทนใหนอยลง

การทจาเลยท 1 ซงเปนขาราชการครในสงกดของจาเลยท 2 ทาการสอนวชา

พลศกษาในชวโมงวชา พลศกษาของนกเรยนชน ม. 1 หอง 1/4 ของโรงเรยน ว. เปน

การปฏบตหนาทราชการในฐานะผแทนของกรมสามญศกษาจาเลยท 2 การออกคาสง

ใหนกเรยนวงรอบสนามเพออบอนรางกายและการลงโทษนกเรยนใหวงรอบสนาม ก

120

ถอเปนการปฏบตหนาทราชการดวย เมอการปฏบตหนาทราชการดงกลาวของจาเลยท

1 ทาใหเดกชาย พ. นกเรยนคนหนงในชนดงกลาวถงแกความตาย จาเลยท 2 จงตอง

รบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายแกโจทกผเปนมารดาของเดกชาย พ.

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 วรรคหนง

3.1.3.2 ลกจางตองมความรบผดฐานละเมด

หนในความรบผดฐานละเมดของลกจางตองยงไมระงบสน หรอเปลยนแปลง

ไป นายจางตองรบผดรวมกบลกจาง เชน ลกจางขบรถยนตชนโจทกไดรบความ

เสยหาย แตขอเทจจรงปรากฏวาไดมการตกลงเจรจาทาสญญาประนประนอมยอม

ความ หนเดมคอหนละเมดระงบสนไป เกดหนตามสญญาประนประนอมยอมความขน

นายจางหลดพนความรบผด ดงน หากเปนเชนนน ผเสยหายมสทธแตเพยงใหลกจาง

ชาระตามสญญาประนประนอมยอมความทตกลงทานน แตไมมสทธฟองนายจางให

รวมรบผดได

คาพพากษาฎกาท 5435/2539 โจทกฟองวาจาเลยท 1 กระทาละเมดใน

ทางการทจางของจาเลยท 2 ทาใหรถยนตของ ก. เสยหายอนเปนการฟองจาเลยท 2

นายจางใหรวมรบผดในมลละเมดของจาเลยท 1 ซงเปนลกจางตามมาตรา 425 คดจง

ไมมประเดนวา จาเลยท 2 ตองรบผดตามสญญาประนประนอมยอมความหรอไม แม

ขอเทจจรงไดความวาจาเลยท 2 ทาสญญาประนประนอมยอมความยอมรบผดชดใช

คาเสยหายใหแก ก. ผเอาประกนภยรถยนตไวกบโจทก อนทาใหสทธเรยกรองในมล

ละเมดระงบสนไปและทาใหแตละฝายไดสทธทแสดงไวในสญญา ศาลกจะพพากษาให

จาเลยท 2 รบผดตามสญญาประนประนอมยอมความไมได เพราะเปนการพพากษา

เกนไปกวาหรอนอกจากทปรากฏในคาฟองไมชอบดวย ประมวลวธพจารณาความแพง

มาตรา 142

คาพพากษาฎกาท 4223/2542 จาเลยท 2 และบรษท ธ. เปนบรษทในเครอ

เดยวกนมวตถประสงคในการประกอบกจการคาหาประโยชนจากการใชสถานท

ศนยการคาแอรพอรต พลาซา รวมกน การทบรษท ธ. ทาสญญาวาจางจาเลยท 1 ใหสง

พนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 มาดแลรกษาความปลอดภยทศนยการคา

ดงกลาว จงเปนการกระทาเพอประโยชนในการใชพนทศนยการคาของบรษท ธ. และ

จาเลยท 2 ทงขณะเกดเหตจาเลยท 1 ยงทาหนาทสงพนกงานรกษาความปลอดภยไป

ดแลรกษาความปลอดภยทเกดเหต

121

ความขางตน จะเหนไดวา พฤตการณของบรษท ธ. กบจาเลยท 2 ทประกอบ

กจการคารวมกน โดยมชอจาเลยท 2 และชอศนยการคาดงกลาวตดอยในอาคาร

เดยวกนและมพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 คอยดแลรกษาความ

ปลอดภยในศนยการคานน ยอมเปนทแสดงใหผใชบรการเขาใจวาจาเลยท 2 เปน

เจาของหรอไดรวมกบเจาของศนยการคาดงกลาวมอบหมายใหจาเลยท 1 รวมทง

พนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 เปนตวแทนดแลรกษาความปลอดภย

ใหแกลกคาผมาใชบรการแทนจาเลยท 2 ซงเปนตวการดวย

การทพนกงานรกษาความปลอดภยของจาเลยท 1 ไมระมดระวงตรวจบตร

จอดรถโดยเครงครด อนเปนการงดเวนการปฏบตหนาทเพอปองกนการโจรกรรม

รถยนตเปนผลโดยตรงทาใหรถยนตของนาย ส. ถกลกไป และเปนการประมาทเลนเลอ

จงเปนการกระทาละเมดตอนาย ส. ตามมาตรา 420 และเมอไดกระทาไปในทางการท

จางของจาเลยท 1 จาเลยท 1 ในฐานะนายจางตองรวมรบผดกบพนกงานรกษาความ

ปลอดภยในผลแหงละเมดตามมาตรา 425 สวนจาเลยท 2 ซงเปนตวการมอบหมายให

จาเลยท 1 เปนตวแทนดแลรกษาความเรยบรอยและปลอดภยในบรเวณลานจอดรถ

ของศนยการคา จงตองรบผดตามมาตรา 427 ประกอบดวยมาตรา 420

จากขางตน

1. ลกจางพจารณาองคประกอบของการกระทาละเมดโดยตนเอง

2. ความระมดระวงในฐานะผประกอบอาชพ ตองระมดระวงความเสยหายทจะ

เกดแกผบรโภคทจะเขามาใชบรการภายในหางรานของตน ขอใหเทยบเคยงกบ Ward

V. Tesco, 1976

3. พฤตการณทแสดงออกถงการเปนนายจางลกจาง

4. ตวแทนทาละเมดตวการตองรบผด

ขอสงเกต

1 การทลกจางไปทาสญญารบสภาพในหนละเมด (แตกตางจากสญญา

ประนประนอมยอมความ) เชน ไปตกลงทาสญญาวาลกจางทาละเมดกบผเสยหายจรง

ตกลงวาจะชดใชกนอยางไร ตองถอวาหนยงไมไดระงบสน

คาพพากษาฎกาท 2885/2543 จาเลยท 2 เปนผจดการสาขามหนาทดแลงาน

ของธนาคารจาเลยท 1 สาขาดงกลาวทก ๆ ดาน มอานาจหนาทปกครองบงคบบญชา

พนกงานทกคนในสาขาตองคอยควบคมดแลใหพนกงานทกคนทางานดวยความ

เรยบรอยและถกตองมใหเกดความเสยหายแกลกคาและบคคลภายนอก ไมอาจปด

122

ความรบผดชอบใหจาเลยรวมซงเปนพนกงานและพนกงานคนอน การทปลอยใหจาเลย

รวมนาเชคพพาททหามเปลยนมอและขดฆาคาวาผถอออก ซงโจทกออกใหเพอชาระหน

แกบคคลอนเรยกเกบเงนและนาเขาบญชเงนฝากของตนโดยผดขนตอนไมเปนไปตาม

ระเบยบแลวเปนผรบเงนและเบกจายเงนไป โดยจาเลยท 2 ไมไดนาสบใหเหนวาตนใช

ความระมดระวงควบคมดแลการปฏบตหนาทของจาเลยรวมและพนกงานทเกยวของ

ตามสมควรแลว ตองถอวาไดปฏบตงานตามหนาทดวยความประมาทเลนเลอเปนการ

ละเมดตอโจทกจาเลยท 1 ผเปนนายจางตองรวมรบผดดวย สวนการทจาเลยรวมและ น. รวมกนนาเชคของโจทกหลายฉบบ รวมทงเชค

พพาทไปเรยกเกบเงนจากธนาคารซงโจทกไดดาเนนคดอาญาแกบคคลทงสองฐาน

ฉอโกงและยกยอก แลวตอมาทาสญญาประนประนอมยอมความกนเพอระงบขอพพาท

ในทางอาญา กเปนเรองเฉพาะตวของจาเลยรวมและ น. หามผลถงความรบผดของ

จาเลยทงสองซงมมลจากการละเมดและไมไดรวมตกลงประนประนอมยอมความดวยไม ฉะนน ตองถอวาหนทระงบตองเปนหนละเมด มใชเรองอนใด

คาพพากษาฎกาท 1060/2506 จาเลยท 1 ทาละเมดตอโจทก จาเลยท 2

เปนนายจางจาเลยท 1 ปรากฏวาโจทกกบจาเลยท 1 ไดทาสญญาประนประนอมยอม

ความระงบขอพพาทกน และโจทกยอมรบเงนตามสญญาไปครบถวนแลว ดงน เมอ

ความรบผดของจาเลยท 1 ไดปลดเปลองไปตามสญญาประนประนอมยอมความ กไม

มความรบผดทจะใหจาเลยท 2 รวมชดใชคาเสยหายอนใดอกแมโจทกจะไมไดทา

สญญาประนประนอมยอมความกบจาเลยท 2 กตาม เมอโจทกหมดสทธฟองจาเลยท

1 กยอมหมดสทธฟองจาเลยท 2 ดวยดจกน

2 มลหนของลกจางตองเปนหนละเมดจะเปนการกระทาละเมดมาตราใด

มาตราหนงหรอหลายมาตรากตาม

3 มลหนอนทมใชมลหนละเมดไมอยภายใตบงคบมาตราน

3.1.3.3 ละเมดตองทาไปในทางการทจาง

ในทางการทจางน (In the cause of employment) นน จะตองอยภายใต

ขอบเขตของงานในทางการทจาง (employer’s business, scope of employment)

เชน นายกตตเปนลกจางประจาปมนามนมหนาทเตมนามน ลางรถยนต เชดกระจก

นายกตตไดไปแกเครองยนตใหกบนายหมอดทเครองยนตดบเพราะนาทวม แลวนารถ

ออกไปลองเครอง จะเหนไดวา มใชอยภายใตขอบเขตงานทจาง แตความดงกลาว

ขอใหพจารณาวา นกกฎหมายไดพยายามอยางยงทจะตความความหมายของใน

123

ทางการทจางใหมขอบเขตทกวางขวาง ไมเฉพาะแตทปรากฏในภาระงานเทานน เพอ

เอานายจางใหเขามารวมรบผดมากทสด (ประโยชนทางเศรษฐกจ) แตทงนเพอความ

เปนธรรมแกนายจาง ในการตความกตองอาศยหลกทวาไมไกลเกนกวาการคาดหมาย

ของนายจางดวย

1. ไมไกลเกนกวาการคาดหมายของนายจาง

อทาหรณ พนกงานขบรถยนตลกจางของจาเลย ยนยอมใหผตรวจตวซงไมม

ใบอนญาตขบขขบรถยนตคนทตนขบอยแลวเกดทาใหผอนเสยหาย นายจางของผขบ

รถยนตตองรบผดในความเสยหายนน เพราะถอวาอยในความคาดหมายของนายจาง

ขอใหเทยบเคยงกบคาพพากษาฎกาท 147/2518 การทลกจางขบรถยนยอมใหลกจาง

อนขบรถ เมอเกดเหตละเมด ลกจางขบรถตองรบผดชอบ และการละเมดนยอมนบวา

อยในกรอบแหงการจาง และคาพพากษาฎกาท 472/2524

อทาหรณ นายกตตลกจางลอบไขกญแจเอารถยนตของนายจางไปขบขโดย

พลการ ตองถอวา นายกตตเปนผครอบครอง นายจางไมตองรบผดรวมกบลกจาง

อทาหรณ นายกตตเปนอาจารยสงกดมหาวทยาลยขอนแกน ไดใชใหพนกงาน

ขบรถยนตของมหาวทยาลยคอนายหมอด

1. ไดใหนายหมอดไปสงหนงสอราชการไปสงใหสานกงานเลขาธการ ผวา

ราชการจงหวดขอนแกน

2. ไดใหนายหมอดไปรบภรรยาทเพงกลบมาจากไปเทยวตางประเทศท

สนามบน

ปรากฏวา ระหวางเดนทเพอทาภารกจทงสองน นายหมอดขบรถยนตไปชน

นางสาวป โดยทงสองกรณนางสาวปเปนโจทกฟองนายหมอดเปนจาเลยท 1 นายกตต

เปนจาเลยท 2 และมหาวทยาลยขอนแกนเปนจาเลยท 3

กรณท 1 จะเหนไดวา จาเลยทคนขบรถตองรบผดตามมาตรา 420 จาเลยท 2

ไมตองรบผดเพราะทาตามหนาท จาเลยท 3 ผดตามมาตรา 76 วรรคหนง เพราะ

จาเลยท 1 ทาหนาทตามงานราชการ เมอทาละเมดจาเลยท 3 ตองเขารวมรบผดดวย

แลวจงเขาไปสวมสทธของโจทกไปไลเบยคนกบจาเลยท 1

124

กรณท 2 จะเหนไดวา การทจาเลยท 2 สงใหจาเลยท 1 ไปรบภรรยามใชเปน

การสงใหทาตามหนาทราชการ เพราะฉะนนจาเลยท 3 หามสวนตองรบผดในละเมด

ของจาเลยท 1 ไม แตจาเลยท 2 ตองรวมรบผดในฐานะตวการตวแทน ตามมาตรา

427

ในกรณทสอง หากเปลยนขอเทจจรงเปนกรณสญญาจางแรงงานตามกฎหมาย

เอกชนมใชขาราชการ การทลกจางขบรถของนายจางเพอไปปฏบตหนาทแลวแวะทา

ธระสวนตวของลกจาง แลวนารถยนตไปเกบตามหนาทไปชนรถผอนไดรบความ

เสยหายโดยประมาทเลนเลอในระหวางขบรถไปเกบน นายจางยงคงตองรวม

รบผดชอบ

อทาหรณ นายหมอดนายจางใชใหนายกตตซงเปนคนขบรถยนตของตนไปรบ

คนงานกอสรางทถนนศรจนทรมาปฏบตงานทบรษทตงอยใกลมหาวทยาลยขอนแกน

รมถนนมตรภาพ นายกตตขบรถออกไปแลวไดเอารถไปเอากางเกงทตดไวทหางโลตส

(ขอนแกน) กอน ระหวางทางขบรถยนตไปชนนางปตาย กรณนยงคงถอไดวา เปนการ

ปฏบตทลกจางไดกระไปในทางการทจางของนายจาง นายหมอดจงตองรวมรบผด

อทาหรณ นายกตตพนกงานขบรถยนตบรรทกขาวสารของนายจาง ไดไปรบ

นายหมอดใหโดยสารมาดวย ปรากฏวานายกตตขบรถยนตโดยประมาทเลนเลอทาให

รถควา และนายหมอดตาย ญาตนายหมอดเรยกรองใหนายจางรบผดรวมกบลกจาง

นายจางจะอางวาเปนการกระทาโดยสวนตวของนายกตตไมได ถอวานายจางควร

คาดหมายได

ขอเทจจรงขางตน หลกพจารณาอยทวา ลกจางยนยอมใหนายหมอดโดยสาร

ไปในรถยนต เมอเกดความเสยหายกตองรบผลนน

เชนเดยวกบ กรณทลกจางเปนคนขบรถโดยสารและผเสยหายขนรถแมวาจะ

ไมไดชาระคาโดยสาร เมอมความเสยหายเกดขนนายจางกยงตองมความรบผด จะอาง

วาผนนไมชาระคาโดยสารไมได เพราะมนเปนคนละเรองละประเดนกน เรองของการ

ไมชาระราคาเปนเรองทางนตกรรม สวนเรองละเมดเปนเรองของนตเหต

125

อทาหรณ นายหมอดนายจางของนายกตตใชใหนายกตตไปสงสนคาใหแก

ลกคา ปรากฏวา เมอไปถงสถานทสงมอบของนายกตตเกดมปากเสยงกบลกคา

เนองจากไมพอใจทลกคาจจและเรองมาก นายกตตไมพอใจจงชกตอยลกคาจนไดรบ

บาดเจบ กรณเชนน จะเหนวา นายหมอดนายจางสงการใหไปสงสนคามใชใหไป

ทะเลาะเบาะแวง มใชกจการทนายจางมอบหมายใหกระทา นายจางจงไมตองรบผด

และโปรดเทยบเคยงกบคาพพากษาฎกาท 1931/2518 1942/2520

คาพพากษาฎกาท 1811-1812/2516 (ประชมใหญ) จาเลยท 1 เปนลกจาง

ของกรมทางหลวงแผนดนจาเลยท 2 ทาหนาทเกยวกบการวเคราะหวจยดน หน กรวด

อยภายใตการบงคบบญชาของ ฉ. ชางตร กองวเคราะหวจย ฉ. นารถยนตทเปนรถใช

สาหรบใชในกจธระของกองทางไปใชแลวใชใหจาเลยท 1 นารถไปลาง จาเลยท 1 นา

รถไปลางเสรจแลวไดขบกลบทพก ระหวางทางไดแวะไปเอาของทบานพสาวจงเกดเหต

ไปกระแทกกบรถยนตทบตรโจทกนงมา เปนเหตใหบตรโจทกถงแกความตาย แม

จาเลยท 1 ไมมหนาทเกยวกบการขบรถยนต แตการนารถไปลางกทาไปโดย

ผบงคบบญชาใชใหไป และการลางรถกเปนกจการของจาเลยท 2 ยอมถอไดวาจาเลยท

1 ไดกระทาละเมดในทางการทจางของจาเลยท 2 จาเลยท 2 จงตองรวมรบผดในผล

แหงการละเมดทจาเลยท 1 ไดกระทาไป

2. ลกจางท าละเมดนอกเวลาปฏบตงาน

2.1 กรณลกจางทาละเมดในชวงพกกลางวน

อทาหรณ นายกตตเปนพนกงานบรษทไปทานขาวนอกบรษท โดยชวนนาย

หมอดพนกงานขบรถยนตของบรษทไป แลวเกดชนโจทกไดรบความเสยหาย กรณ

เชนน นอกจากนายหมอดจะมความผดแลว ศาลฎกาไทยยงเคยวนจฉยวา ยงถอวาอย

ในทางการทจาง เพราะอยในระหวางพกชวงแรกกบชวงหลงคาบเกยวตอเนองกนอย

(ขอใหศกษาคาพพากษาฎกาท 677/2501 1169-1170/2509 970/2512

2086/2523 6359/2539)

อทาหรณ นายกตต ขบรถยนตซงอยในความครอบครองของบรษทคตโต

ภมลาเนาตงอยจงหวดนนทบร ซงเปนนายจาง และนายกตตไดขบรถยนตไปสง

พนกงานเพอเขาอบรมสมมนาทจงหวดขอนแกน เมอขบรถยนตไปสงเสรจ ไดขบรถ

ออกไปรบประทานอาหารตอทจงหวดอดรธานเปนการสวนตวกบเพอน หลงจาก

รบประทานอาหารเสรจ นายกตตไดขบรถไปสงเพอนแลว นายกตตกขบรถยนตเพอจะ

126

ไปรบพนกงานกลบจงหวดนนทบร และดวยความประมาทเลนเลอของนายกตตทาให

รถทขบมาพลกควาไปทบนายหมอดทนงอยบรเวณรมถนนไดรบบาดเจบ การขบรถ

ของนายกตตยอมถอวาเปนเวลาทตอเนองเกยวกบงานในหนาทและยงอยในระหวาง

ปฏบตงานตามหนาท

นอกจากน ศาลขยายผลของในทางการทจางโดยถอวา การพกทานอาหารก

เพอประโยชนในการทางาน และแมวาจะมระเบยบ คาสง ขอหาม กมอาจปฏเสธความ

รบผดได เนองจาก เปนระเบยบ คาสงภายในจะมาใชยนบคคลภายนอกไมได ขอให

ศกษาตามคาพพากษาฎกาตอไปน

คาพพากษาฎกาท 677/2540 กอนเกดเหต ๑ วน พ. ไดขอยมรถยนต

กระบะคนเกดเหตจากหวหนาชางของจาเลยท ๔ ออกไปขางนอกเพอซอกวยเตยว

รบประทาน การรบประทานอาหารเปนปจจยสาคญในการดารงชพใหมชวตอย มกาลง

ในการทางาน ถงแมจาเลยท ๔ มระเบยบวา เมอเลกงานแลวคนงานจะออกไปจากท

กอสรางไมได และจะนารถไปใชหลงจากเลกงานแลวไมไดกตาม กเปนเรองภายใน

ระหวางจาเลยท ๔ กบพนกงานจะนาระเบยบดงกลาวไปใชยนกบบคคลภายนอกเพอ

ปดความรบผดหาไดไม ปรากฏวา พ. กบพวกซอกวยเตยวไมได จงออกไปรบประทาน

อาหารในเขตจงหวดลาปาง จากนนจงพากนไปทบาน ว. ซงอยหางจากสถานทกอสราง

๖๐ กโลเมตร จงยงเปนเรองทอยในขอบเขตการอนญาตของหวหนาชางผมสทธ

อนญาตใหนารถไปใชแทนจาเลยท ๔ ซงเปนนายจาง ถอไดวาจาเลยท ๔ รวมรเหนใน

การให พ. นารถออกไปใชดวย ดงนน การท พ. นารถออกไปใชดงกลาว เปนการ

กระทาในทางการทจางของจาเลยท ๔ จาเลยท ๔ ในฐานะนายจางและจาเลยท ๕ ใน

ฐานะหนสวนผจดการจงตองรวมรบผดในผลแหงละเมดอนเกดจากการนารถไปกระทา

ใหเกดอบตเหตดวย (ขอใหเปรยบเทยบกบคาพพากษาฎกาท 1169-1170/2509

970/2512 879-880/2514 1631-1634/2515 501-504/2517 2115/2517

2538/2518)

ขอสงเกตในประเดนน ระเบยบ คาสง หรอขอบงคบของนายจางโดยลาพงไม

อาจใชเปนตวตดสนวาการนนเปนในทางการทจางหรอไม แมจะฝาฝนกเปนในทางการ

ทจางได ขนอยกบขอเทจจรงวานายจางมการบงคบใชระเบยบ คาสง หรอขอบงคบนน

อยางเครงครดจรงหรอไม ซงโดยทางปฏบต ศาลมกจะไมเชอวานายจางไดบงคบใช

ระเบยบ คาสง หรอขอบงคบนน ๆ จรง แตกมขอสงเกตซอนลงไปอกวา ศาลกมกจะ

เชอวาหากเปนระเบยบ คาสง หรอขอบงคบของหนวยงานราชการ หนวยงานราชการจะ

127

ถอปฏบตอยางเครงครด ซงเวลาทานทางาน และอยฝายนายจางตองนาประเดนน

พสจนใหเหนใหศาลเหนใหไดวา ระเบยบ คาสง หรอขอบงคบดงกลาวถอปฏบตอยาง

เครงครด

2.2 กรณลกจางทาละเมดในวนหยดหรอนอกเวลาทางานปกต

การทางานในวนหยดหรอนอกเวลาทางานตามปกต ตองพจารณาวา งานททา

อยนนเปนงานในเนองานของกจการของนายจางหรอไม ถาใชยงคงถอวาเปนการงาน

ในทางการทจาง แมวาเวลาทเกดเหตละเมดจะเปนเวลาคานอกราชการกตาม (ขอให

พจารณาจากคาพพากษาฎกาท 1001/2514 574/2515)

ขอใหลองศกษาจากคาพพากษาฎกาท 603/2510 ลกจางซงมหนาทขบ

รถยนตบรรทกของนายจาง ไดขบรถยนตบรรทกของบคคลอนทนามาฝากไวกบ

นายจางเพอไปเทยวงานวดตอนกลางคน โดยทนายจางรเหนยนยอม เชนน กไมถอวา

เปนเรองในทางการทจาง

คาพพากษาฎกาท 1772/2512 ลกจางมหนาทขบรถยนต เมองานเลกแลวได

ขบรถยนตของนายจางบรรทกเครองครวของคนงานอกคนเอาไปสงยงบานพสาวของ

คนงานคนนนอนเปนกจธระสวนตวโดยไมไดรบอนญาตจากผมหนาทควบคมดแล

รถยนต แลวไปชนบตรของโจทกตาย การละเมดนไมใชการกระทาในทางการทจาง

นายจางจงไมตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดดวย

คาพพากษาฎกาท 7.2/2517 กรมไปรษณยโทรเลขอนญาตใหบรษไปรษณย

ขบรถยนตของกรมสงขาราชการในกรมนอกเวลาปฏบตราชการปกต เพอขาราชการจะ

ไมตองมาปฏบตราชการสายและอานวยความสะดวกใหแกขาราชการโดยทบรษ

ไปรษณยนน ไดรบคาจางพเศษรายเดอน การขบรถดงกลาวจงอยภายใตวตถประสงค

และเปนการทางานตามทางการทจางของกรมไปรษณยโทรเลข การไดรบเงนคาจาง

พเศษเปนคาทางานลวงเวลาไมทาใหงานนนมใชงานของทางราชการ

3. ลกจางรบคาจางทางอนโดยไมบอกนายจาง

เชน นายกตตมหนาทขบรถยนตบรรทก โดยผจางบรรทกจะจางกบเจาของรถ

หรอคนขบกได ถอวารบงาน วนหนงนายกตตรบจางบรรทกของจากนายหมอดโดยไม

คดจะไปบอกนางสาวปเจาของรถบรรทกนายจาง กรณเชนน ยงคงถอวา เปนการทา

ละเมดในทางการทจาง นางสาวปตองรวมรบผด การทนายกตตลกจางรบงานแลวไม

128

บอกนายจางคดจะเอาคาจางไวเองไมทาใหเปนการนอกหนาทอนจะเปนเหตใหนายจาง

พนจากความรบผดไม คงตองถอวานายกตตคนขบรถยงเปนลกจางของเจาของรถอย

4. การบรรยายฟอง

ในคาฟองโจทกตองบรรยายฟองใหเหนวา ลกจางไดกระทาในทางการทจางใน

การฟองรองใหนายจางเขามารวมรบผดในความเสยหายทเกดขนโดยลกจางน การ

บรรยายฟองโจทกจะตองบรรยายฟองใหเหนวา ลกจางไดกระทาละเมดในทางการท

จาง เชน โจทกฟองวาจาเลยท 1 เปนนายจาง จาเลยท 2 เปนลกจาง สมคบกนเอา

เพลงจดเผาปาในสวนของจาเลยท 1 โดยประมาทเปนเหตใหเพลงไหมสวนโจทก

เชนน เมอไมมการบรรยายฟอง นายจางไมตองรบผด

ขอใหพจารณาคาพพากษาฎกาท 400/2537 การทโจทกบรรยายฟองเพยงวา

จาเลยท 1 เปนลกจางจาเลยท 2 มหนาทขบรถยนตคนเกดเหตซงเปนของจาเลยท 2

จาเลยท 1 ขบรถยนตดวยความประมาทเลนเลอปราศจากความระมดระวงเปนเหตให

รถยนตทจาเลยท 1 ขบเฉยวชนรถยนตโจทกไดรบความเสยหาย ดงน ตามคาฟอง

ดงกลาวตองฟงวา โจทกกลาวหาวาจาเลยท 1 กระทาละเมดตอโจทก จาเลยท 2ซงเปน

นายจางของจาเลยท 1 ตองรวมรบผด แตโจทกมไดบรรยายฟองใหเหนวา จาเลยท 1

ไดกระทาละเมดในทางการทจางของจาเลยท 2 ฟองโจทกจงขาดสาระสาคญอนเปน

ประเดนแหงคดทพงกระทาใหจาเลยท 2 ตองรบผด

คดตามคาพพากษาฎกาขางตน โจทกไดฟองจาเลยท 1 ลกจางผกระทาละเมด

กลาวคอ ขบรถยนตเฉยวชนรถยนตของโจทกโดยความประมาทเลนเลอ รถยนตโจทก

(ทรพย) ไดรบความเสยหาย จาเลยท 2 เปนนายจาง และมจาเลยท 3 คอผรบ

ประกนภยรถยนต ซงในชนฎกาจาเลยท 2 และ 3 อทธรณ โดยนาหนงสอรบรองของ

นายทะเบยนหนสวนบรษทมาสบประกอบ ซงหลกฐานดงกลาวกมไดบงบอกวาจาเลยท

1 ขบรถยนตไปในทางการทจางในขณะเกดเหตละเมดใหแกจาเลยท 2 (นายจาง) และ

เมอจาเลยท 2 ไมตองรบผดจาเลยท 3 ในฐานะผรบประกนภยรถยนตของจาเลยท 2

จงไมตองรบผดตอโจทกดวย

129

3.1.3.4 สทธไลเบย

คาพพากษาฎกาท 2885/2543 จาเลยท 2 เปนผจดการสาขามหนาทดแลงาน

ของธนาคารจาเลยท 1 สาขาดงกลาวทก ๆ ดาน มอานาจหนาทปกครองบงคบบญชา

พนกงานทกคนในสาขาตองคอยควบคมดแลใหพนกงานทกคนทางานดวยความ

เรยบรอยและถกตองมใหเกดความเสยหายแกลกคาและบคคลภายนอก ไมอาจปด

ความรบผดชอบใหจาเลยรวมซงเปนพนกงานและพนกงานคนอน การทปลอยใหจาเลย

รวมนาเชคพพาททหามเปลยนมอและขดฆาคาวาผถอออก ซงโจทกออกใหเพอชาระหน

แกบคคลอนเรยกเกบเงนและนาเขาบญชเงนฝากของตนโดยผดขนตอนไมเปนไปตาม

ระเบยบแลวเปนผรบเงนและเบกจายเงนไป โดยจาเลยท 2 ไมไดนาสบใหเหนวาตนใช

ความระมดระวงควบคมดแลการปฏบตหนาทของจาเลยรวมและพนกงานทเกยวของ

ตามสมควรแลว ตองถอวาไดปฏบตงานตามหนาทดวยความประมาทเลนเลอเปนการ

ละเมดตอโจทกจาเลยท 1 ผเปนนายจางตองรวมรบผดดวย

สวนการทจาเลยรวมและ น. รวมกนนาเชคของโจทกหลายฉบบ รวมทงเชค

พพาทไปเรยกเกบเงนจากธนาคารซงโจทกไดดาเนนคดอาญาแกบคคลทงสองฐาน

ฉอโกงและยกยอก แลวตอมาทาสญญาประนประนอมยอมความกนเพอระงบขอพพาท

ในทางอาญา กเปนเรองเฉพาะตวของจาเลยรวมและ น. หามผลถงความรบผดของ

จาเลยทงสองซงมมลจากการละเมดและไมไดรวมตกลงประนประนอมยอมความดวยไม ขอสงเกต 1. นายจางมสทธไลเบยตอเมอนายจางไดชาระคาเสยหายแทนลกจางแลว หาก

นายจางยงมไดชาระคาเสยหายยอมไมมสทธไลเบยกบลกจาง คาพพากษาฎกาท 3102/2544 มาตรา 425 เปนบทบญญตถงหนาทและ

ความรบผดของนายจางทตองรวมกบลกจารบผดตอความเสยหายทบคคลภายนอก

ไดรบจากกากระทาละเมดของลกจางเทานน แตในระหวางทนายจางกบลกจางสทธของ

นายจางและหนาทของลกจางจะพงมตอกนเพยงใดตองเปนไปตามมาตรา 426 เมอ

โจทกซงเปนนายจางยงไมไดชาระคาเสยหายใหแกผทถก ช. ซงเปนลกจางกระทาละเมด

โจทกจงไมมสทธไลเบยเงนจานวนดงกลาวจาก ช. ตามบทบญญตแหงกฎหมาย เมอ

โจทกยงไมถกโตแยงสทธหรอหนาทในทางแพง จงไมมสทธฟอง จะเหนไดวา นายจางเปนโจทกฟองลกจางและผคาประกนลกจางในการทางาน

เพราะเหตทลกจางไปทาละเมดในทางการทจาง การทนายจางจะสวมสทธแทนบคคลท

ถกกระทาละเมดไดตองใหบคคลทเสยหายจากการทถกลกจางกราละเมดฟองรองเอากบ

130

ตนกอ เมอยงไมปรากฏวาผเสยหายใชสทธฟองรอง นายจางโจทกจงยงมไดถกโตแยง

สทธแตประการใด จงไมมอานาจฟองตามประมวลวธพจารณาความแพง 2. โจทกมสทธเลอกฟองเฉพาะนายจาง โดยมพกตองฟองลกจางผกระทา

ละเมดดวยกได มาตรา 291 บญญตวา ถาบคคลหลายคนจะตองทาการชาระหนโดยทานองซง

แตละคนจาตองชาระหนสนเชงไซร แมถงวาเจาหนชอบทจะไดรบชาระหนสนเชงไดแต

เพยงครงเดยว (กลาวคอ ลกหนรวมกน) กด เจาหนจะเรยกชาระหนจากลกหนแตคนใด

คนหนงสนเชง หรอแตโดยสวนกไดตามแตจะเลอก แตลกหนทงปวงกยงคงตองผกพน

อยทวทกคนจนกวาหนนนจะไดชาระเสรจสนเชง กฎหมายใหสทธแกเจาหนในการเลอกวาจะบงคบเอาแกลกหนคนใดคนหนง

หรอจะเลอกเรยกเอากบลกหนทงหมดตามสวนกได ลกหนไมมสทธเกยงใหเจาหนไป

เรยกกบลกหนอนหรอตามสดสวนความเสยหายทลกหนคนหนงคนใดกระทาไปได

เนองจากเปนการสรางภาระใหแกเจาหนอก เมอตนรวมเปนหน จงไมมสทธอางดงกลาว ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 425 ทไดบญญตบงคบ

ใหนายจางตองรวมรบผดกบลกจางในผลแหงการละเมดซงลกจางไดทาละเมดตอ

บคคลภายนอกเปนเหตใหไดรบความเสยหายนน เปนกรณทบคคลหลายคนจะตอง

ชาระหน โดยทานองซงแตละคนตองชาระหนสนเชงไดแตเพยงครงเดยว เจาหนชอบจะ

เรยกใหชาระหนจากลกหนแตคนใดคนหนงสนเชงหรอแตโดยสวนกไดตามแตจะเลอก

ขอใหพจารณาตามมาตรา 291 ตามคาพพากษาฎกาท 5444/2537 เมอจาเลยท 1

เปนนายจางของ ส. คนใดคนหนงเพยงคนเดยวกได สวนการทจาเลยท 1 จะใชสทธไล

เบยเอาจาก ส. ตามมาตรา 426 นน กชอบทจะกระทาไดอยแลว ไมจาเปนตองรอให

โจทกฟอง ส. ใหรบผดเสยชนหนงกอนดงน การทโจทกไมฟอง ส. ผททาละเมดตอ

โจทกโดยตรง แตกลบมาฟองจาเลยท 1 ซงเปนนายจางของ ส. ใหรบผดนน จงเปนการ

กระทาทชอบดวยมาตรา 291 แลว

3.1.3.5 คดแพงเกยวเนองกบคดอาญา

ในการพจารณาวาลกจางละเมดหรอไม เมอศาลในสวนคดอาญาไดพพากษา

ใหลกจางมความผด และคดถงทสดแลว คาพพากษาในคดอาญานน กจะยงไมผกพน

นายจาง หากนายจางนนไมไดถกฟองใหรบผดในสวนคดอาญา ดงนน เมอผเสยหาย

131

นาความมาฟองเปนคดแพงฐานละเมด นายจางยงมสทธทจะยกขอตอสและนาสบใน

คดแพงไดวา ลกจางมไดเปนผกระทาความผด พจารณาจากคาพพากษาฎกาท

338/2516 2061/2517 และขอใหเทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 1425/2539

3.1.3.6 ขอสนนษฐานเดดขาด

เมอพสจนครบองคประกอบความผดตามมาตรา 425 นายจางตองรวมรบผด

กบลกจางอยางเดดขาด จะนาสบหกลางไมได

3.2 ความรบผดทางละเมดทเกดจากผเยาวหรอคนวกลจรต

มาตรา 429 บญญตวา บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาว

หรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตนท าละเมด บดามารดาหรอผอนบาลของ

บคคลเชนวานยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความ

ระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงท าอยนน

3.2.1 หลกเกณฑในความรบผดทางละเมดตามมาตรา 429

1. กฎหมายบญญตหามนาเหตเพราะความออนวย (ผเยาว : Minors) หรอ

ความวกลจรตมาเปนขออางเพอหลดพนความผด (แตกตางจากคดอาญา)

2. บดามารดา หรอผอนบาลตองรวมรบผด หากผเยาวหรอคนวกลจรตทาให

บคคลอนเสยหาย

3. เปนขอสนนษฐานเบองตนทไมเดดขาด เพราะ หากบดามารดา หรอผ

อนบาลสามารถพสจนขอเทจจรงหกลางไดวาตนไดใชความระมดระวงอยางดตาม

สมควรแกหนาทแลว

3.2.2 ผเยาว-คนวกลจรต

3.2.2.1 บทบญญตทางกฎหมายทเกยวกบผเยาว

มาตรา 19 บคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอมอายยสบป

บรบรณ

มาตรา 20 ผเยาวยอมบรรลนตภาวะเมอทาการสมรส หากการสมรสนนไดทา

ตามบทบญญตมาตรา 1448

มาตรา 21 ผเยาวจะทานตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทน

โดยชอบธรรมกอน การใด ๆ ทผเยาวไดทาลงปราศจากความยนยอมเชนวานนเปน

โมฆยะ เวนแตจะบญญตไวเปนอยางอน

132

มาตรา 22 ผเยาวอาจทาการใด ๆ ไดทงสน หากเปนเพยงเพอจะไดไปซง

สทธอนใดอนหนง หรอเปนการเพอใหหลดพนจากหนาทอนใดอนหนง

มาตรา 23 ผเยาวอาจทาการใด ๆ ไดทงสน ซงเปนการตองทาเองเฉพาะตว

มาตรา 24 ผเยาวอาจทาการใด ๆ ไดทงสน ซงเปนการสมแกฐานานรปแหง

ตน และเปนการอนจาเปนในการดารงชพตามสมควร

มาตรา 25 ผเยาวอาจทาพนยกรรมไดเมออายสบหาปบรบรณ

มาตรา 26 ถาผแทนโดยชอบธรรมอนญาตใหผเยาวจาหนายทรพยสนเพอ

การอนใดอนหนงอนไดระบไว ผเยาวจะจาหนายทรพยสนนนเปนประการใดภายใน

ขอบของการทระบไวนนกทาไดตามใจสมคร อนง ถาไดรบอนญาตใหจาหนาย

ทรพยสนโดยมไดระบวาเพอการอนใดผเยาวกจาหนายไดตามใจสมคร

มาตรา 27 ผแทนโดยชอบธรรมอาจใหความยนยอมแกผเยาวในการ

ประกอบธรกจทางการคาหรอธรกจอน หรอในการทาสญญาเปนลกจางในสญญาจาง

แรงงานได

ในกรณทผแทนโดยชอบธรรมไมใหความยนยอมโดยไมมเหตอนสมควร

ผเยาวอาจรองขอตอศาลใหสงอนญาตไดในความเกยวพนกบการประกอบธรกจหรอ

การจางแรงงานตามวรรคหนงใหผเยาวมฐานะเสมอนดงบคคลซงบรรลนตภาวะแลว

ถาการประกอบธรกจหรอการทางานทไดรบความยนยอมหรอทไดรบอนญาต

ตามวรรคหนง กอใหเกดความเสยหายถงขนาดหรอเสอมเสยแกผเยาว ผแทนโดย

ชอบธรรมอาจบอกเลกความยนยอมทไดใหแกผเยาวเสยไดหรอในกรณทศาลอนญาต

ผแทนโดยชอบธรรมอาจรองขอตอศาลใหเพกถอนการอนญาตทไดใหแกผเยาวนนเสย

ได

ในกรณทผแทนโดยชอบธรรมบอกเลกความยนยอมโดยไมมเหตอนสมควร

ผเยาวอาจรองขอตอศาลใหเพกถอนการบอกเลกความยนยอมของผแทนโดยชอบ

ธรรมไดการบอกเลกความยนยอมโดยผแทนโดยชอบธรรมหรอการเพกถอนการ

อนญาตโดยศาล ยอมทาใหฐานะเสมอนดงบคคลซงบรรลนตภาวะแลวของผเยาว

สนสดลง แตไมกระทบกระเทอนการใดๆ ทผเยาวไดกระทาไปแลวกอนมการบอกเลก

ความยนยอมหรอเพกถอนการอนญาต

3.2.2.2 บทบญญตทางกฎหมายทเกยวกบคนวกลจรต

มาตรา 28 บคคลวกลจรตผใด ถาคสมรสกด ผบพการกลาวคอบดา มารดา

ปยา ตายาย ทวดกด ผสบสนดานกลาวคอ ลก หลาน เหลน ลอกด ผปกครองหรอผ

พทกษกด ผซงปกครองดแลบคคลนนอยกด หรอพนกงานอยการกด รองขอตอศาล

133

ใหสงใหบคคลวกลจรตผนนเปนคนไรความสามารถ ศาลจะสงใหบคคลวกลจรตผนน

เปนคนไรความสามารถกได

บคคลซงศาลไดสงใหเปนคนไรความสามารถตามวรรคหนง ตองจดใหอยใน

ความอนบาล การแตงตงผอนบาล อานาจหนาทของผอนบาลและการสนสดของ

ความเปนผอนบาล ใหเปนไปตามบทบญญตบรรพ 5 แหงประมวลกฎหมายน

คาสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา 29 การใด ๆ อนบคคลซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถไดกระทา

ลง การนนเปนโมฆยะ

มาตรา 30 การใด ๆ อนบคคลวกลจรตซงศาลยงมไดสงใหเปนคนไร

ความสามารถไดกระทาลง การนนจะเปนโมฆยะตอเมอไดกระทาในขณะทบคคลนน

จรตวกลอย และคกรณอกฝายหนงไดรแลวดวยวาผกระทาเปนคนวกลจรต

มาตรา 31 ถาเหตททาใหเปนคนไรความสามารถไดสนสดไปแลวและเมอ

บคคลผนนเองหรอบคคลใด ๆ ดงกลาวมาในมาตรา 28 รองขอตอศาลกใหศาลสง

เพกถอนคาสงทใหเปนคนไรความสามารถนน

คาสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา

3.2.3 ความรส านกในการกระท า

ตามททานศกษาในเบองตนแลววา ผเยาวคอผหยอนความสามารถประเภท

หนงทกฎหมายเขามาใหความคมครองเนองดวยเพราะเปนผออนวยและออน

ประสบการณ การปลอยใหผเยาวใชชวตในสงคมโดยปราศจากการดแลจากบคคลทม

หนาท (ผแทนโดยชอบธรรมหรอผปกครอง) ยอมอาจทาใหผเยาวไดรบความเสยหาย

ได แตกระนนกมไดหมายความวาผเยาวไมมความสามารถในการใชสทธในทกกรณ

กฎหมายยงเปดชองใหผเยาวสามารถทานตกรรมสญญาตาง ๆ ไดหากแตอยภายใต

เงอนไขของการไดรบความยนยอม และผเยาวทจะขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบ

ธรรมนน ตองเปนผเยาวทรสกผดชอบชวดแลว

สาหรบกรณละเมดทเปนนตเหต มไดพจารณาจากเงอนไขของใจสมครของ

คกรณ แตพนจถงความเสยหายทเกดขนวา ความเสยหายเกดขนเพราะการกระทาของ

บคคลใด บคคลนนกมหนาทตองรบผดชอบ ซงการกระทาในทน บคคลทกระทา

จะตองมสานกในการกระทาของตน ดงนน ผเยาวทจะตองรบผดละเมดตองเปนผเยาว

ทรสานกในการกระทานนมใชเปนเดกทารกไรเดยงสา

134

เชนเดยวกนกบคนวกลจรต เพราะการแบงระดบความจรตวกลมอยหลาย

ระดบตงแตระดบของการเปน ๆ หาย ๆ ไปจนถงระดบหนกจนมอาจรสานกในการ

กระทาเอาเสยเลย ขอใหสงเกตวา กฎหมายทานไดบญญตใชคาวา “วกลจรต” ไมใช

คาวา “คนไรความสามารถ ” ผเขยนมความเหนวา เพราะการตกเปนคนไร

ความสามารถ ตองรองขอตอศาลใหมคาสงใหบคคลนนตกเปนคนไรความสามารถ

โดยพจารณาจากการวกลจรตตองถงขนาด กลาวคอบามากและบาเปนประจา แตเหตท

มาตรา 429 เลอกใชคาวาวกลจรตเนองจากยอมรบวาในความเปนจรงมบคคลท

วกลจรตประเภทเปน ๆ หาย ๆ หรอคมดคมราย ซงในขณะคมด หรอหายจาก

วกลจรตบางเวลากอาจกระทาความผดได

3.2.4 มลเหตทรวมตองรบผด

3.2.4.1 บดามารดา

มาตรา 1564 บดามารดาจาตองอปการะเลยงด และใหการศกษาตาม

สมควรแกบตรในระหวางทเปนผเยาว

บดามารดาจาตองอปการะเลยงดบตรซงบรรลนตภาวะแลวแตเฉพาะผ

ทพพลภาพและหาเลยงตนเองมได

ผเยาว

คนวกลจรต

บดามารดา

ผอนบาล

มาตรา 420

หรอละเมดอน

มาตรา 429

การกระท า จงใจ หรอ ประมาทเลนเลอ

ศาลเปนผวนจฉย

135

มาตรา 1567 ผใชอานาจปกครองมสทธ

(1) กาหนดทอยของบตร

(2) ทาโทษบตรตามสมควรเพอวากลาวสงสอน

(3) ใหบตรทาการงานตามสมควรแกความสามารถและฐานานรป

(4) เรยกบตรคนจากบคคลอนซงกกบตรไวโดยมชอบดวยกฎหมาย จากบทบญญตทยกขนแสดงใหเหนขางตน แสดงใหเหนถงหนาทและสทธ

ของบดามารดาทมตอบตร เมอบดามารดามหนาทตามกฎหมายตลอดจนมสทธ เชน

อบรมเลยงดบตรหากไมเชอฟงกมสทธวากลาวสงสอนได เมอตนมไดใชความ

ระมดระวงตามสทธและหนาทของตน ยอมตองรวมรบผดกบบตรผเยาว

ขอสงเกต 1. ตองเปนบดาทชอบดวยกฎหมาย

คาพพากษาฎกาท 9184/2539 จาเลยท 2เปนบดาทไมชอบดวยกฎหมาย

ของจาเลยท 1 ซงเปนผเยาวการทจาเลยท 1 ไปทาละเมดผอนจะนาประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 429 มาใชบงคบในสวนทเกยวกบการทจาเลยท 2 จะตอง

รวมรบผดดวยหรอไมไมได แตจาเลยท 2 เปนผปกครองดแลจาเลยท 1 ตองนา

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 430 มาใชบงคบในสวนทเกยวกบจาเลยท

2

การทจาเลยท 2 ใหจาเลยท 3 นากญแจรถจปไปเกบไวในลนชกโตะเกบเงนใน

รานขายของของจาเลยท 3 ซงไมไดใสกญแจในขณะทจาเลยท 3 ขายของ จนเปนเหต

ใหจาเลยท 1 แอบหยบเอากญแจไปใชขบรถจปโดยประมาทชนรถยนตเกงทโจทกรบ

ประกนภยไวเสยหาย ถอไดวาจาเลยท 2 และท 3 ซงเปนบดามารดาไมไดใชความ

ระมดระวงในการดแลจาเลยท 1 บตรผเยาวตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนน

จาเลยท 2 และท 3ตองรบผดรวมกบจาเลยท 1 ในการกระทาละเมดตอโจทก 2. บตรบญธรรม

มาตรา 1598/27 การรบบตรบญธรรมจะสมบรณตอเมอไดจดทะเบยนตาม

กฎหมาย แตถาผจะเปนบตรบญธรรมนนเปนผเยาวตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยการ

รบเดกเปนบตรบญธรรมกอน มาตรา 1598/28 บตรบญธรรมยอมมฐานะอยางเดยวกบบตรชอบดวยกฎหมาย

ของผรบบตรบญธรรมนน แตไมสญสทธและหนาทในครอบครวทไดกาเนดมาในกรณ

136

เชนน ใหบดามารดาโดยกาเนดหมดอานาจปกครองนบแตวนเวลาทเดกเปนบตรบญ

ธรรมแลว การพจารณาบตรบญธรรมใหผรบบตรบญธรรมเขารวมรบผดหากวาบตรบญ

ธรรมผเยาวกระทาละเมด เนองจาก ผรบบตรบญธรรมมสทธและหนาทเชนเดยวกบบดา

มารดา

3.2.4.2 ผอนบาล ความหมายของผอนบาลในทน ตองใหหมายความโดยทวไป มไดจากดเฉพาะ

ความหมายในทางกฎหมาย กลาวคอ ผอนบาลทเกดขนจากคาสงของศาลเปนผแตงตง

เทานน แตผอนบาลในความหมายนใหหมายความถงผอนบาลในความหมายทวไปคอผ

ททาหนาทดแลคนวกลจรต แมวาบคคลนนศาลจะยงไมไดมคาสงใหเปนคนไร

ความสามารถกตาม 3.2.5 บทสนนษฐานความรบผดไมเดดขาด กาหนดใหภาระการพสจนตกแกจาเลย (ผใดกลาวอางขอเทจจรงใด ผ

นนตองนาสบใหศาลเหนถงขอเทจจรงนน)

เบองตนกฎหมายสนนษฐานใหบดามารดา หรอผอนบาลตองเขา

มารวมรบผดกบบตรผเยาวหรอคนวกลจรตกอน แตสามารถนาพยานหลกฐานเขาสบ

หกลางใหตนพนจากความรบผดได (They or he can prove that proper care in

performing their or his duty of supervision has been exercised)

“เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาท

ดแลซงทาอยนน”

3.2.6 อทาหรณ

3.2.6.1 กรณทถอวาใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาท

ใหพจารณาจากพฤตการณของบดามารดาเปนสาคญ

คาพพากษากาท 612/2488 ตามปกตยอมเปนการเหลอวสยทบดา

มารดาจะดแลปองกนบตรมใหไปฉดคราหญง บดามารดาไมตองรวมรบผด และเมอได

ฉดครามาแลว บดามารดาชวยปดบงเหตการณจากผมาตดตามนน กถอเปนเรองแกให

บตรพนจากความรายมใชเปนการปลอยปละละเลยหรอสงเสรบตรใหบตรไปทาละเมด

ขอสงเกต บดามารดากบผเยาว หรอผอนบาลกบคนวกลจรต

กฎหมายบญญตใหบดามารดาหรอผอนบาล รวมรบผดเบากวากรณนายจางลกจาง

137

เพราะนายจางกบลกจางนน นายจางจะตองรบผดเดดขาด แตในสวนของบดามารดา

และผอนบาลไมไดมความรบผดเดดขาด เพราะกฎหมายยกเวนใหวาถาพสจนไดวาตน

ไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยนน กมผลทาให บดามารดา

หรอผอนบาลหลดพนความรบผด

คาพพากษาฎกาท 934/2517 โจทกยงเปนเดกอยไปเลนทบาน

จาเลย ถกบตรผเยาวของจาเลยยงดวยหนงสตกนยนตาบอด โจทกมอานาจฟองให

จาเลยรบผดไดโดยลาพง ไมจาตองฟองบตรผเยาวเขามาดวย แตความเสยหายเกดขน

โดยบงเอญ จาเลยปลอยใหบตรยงหนงสตกเลนอยแตภายในบาน บตรของจาเลยยง

หนงสตกมาทางบนเรอนเพยงครงเดยวกถกโจทก ถอวาจาเลยใชความระมดระวง

สมควรแกหนาทแลว จงไมตองรบผด คาพพากษาฎกาท 62/2522 บดามารดาของเดกซงหนออกจากบาน

ไปตงแต 12 ป แมวาลามโซไวกยงหน จนอาย 18 ป ไปรบจางขบรถยนต บดามารดา

ใชความระมดระวงดแลว นอกเหนออานาจทบดามารดาจะใชความระมดระวงได บดา

มารดาจงไมตองรบผดในการทบตรตนขบรถโดยประมาทใหบคคลอนเสยหาย

คาพพากษาฎกาท 2118/2540 จาเลยรวมบตรโจทกนารถยนตของ

โจทกพาเพอน ๆ ไปเทยวสถานบนเทงโดยจาเลยรวมให ฉ. เปนผขบไปยงสถาน

บนเทง ครนเลกจากเทยวเมอเวลา 3 นาฬกาของวนใหม เปลยนใหจาเลยท 1 ขบ

กลบจากสถานบนเทงแลวเกดเหต การทจาเลยท 1 ออกจากบานไปเทยวและทจาเลย

รวมยอมใหจาเลยท 1 ขบรถยนตของโจทกพาจาเลยรวมกบเพอน ๆ กลบจากเทยว

สถานบนเทงไมมพฤตการณใดทสอใหเหนวาจาเลยท 1 จะตองไปทาหนาทขบรถยนต

ของโจทกแทน ฉ. การทจาเลยท 1 อาสาขบรถยนตโจทกตอนขากลบตองถอวาเปนการ

สดวสยของจาเลยท 2 และท 3 ซงเปนบดามารดาจะรเหนได ถอวาจาเลยท 2 และท

3 ไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทาอยในขณะนนแลว เพราะไมได

ความวาจาเลยท 2 และท 3 ไดใชใหไปกระทาหรอรแลวยงยอมใหกระทา ดงนนจาเลย

ท 2 และท 3 จงไมตองรวมรบผดในผลละเมดของจาเลยท 1 ตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 429 แตหลงเกดเหตจาเลยท 2 ในฐานะบดาโดยชอบธรรม

ของจาเลยท 1 ไดตกลงตอหนาพนกงานสอบสวนยนยอมชดใชคาเสยหายในการ

ละเมดของจาเลยท 1 ขอตกลงดงกลาวจงผกพนเลยท 2 สวนจาเลยท 3 มไดตกลง

ยนยอมชดใชคาเสยหายแตอยางใด จงไมผกพนจาเลยท 3

138

3.2.6.2 กรณทไมถอวาใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาท

ใหพจารณาจากพฤตการณของบดามารดาเปนสาคญเชนกน

1. บดามารดาอาจจะไมใชความระมดระวงเลย หรออาจจะใชความ

ระมดระวงแตไมถงขนาดทเพยงพอจะปองกนผลรายได

คาพพากษาฎกาท 847/2496 บตรผเยาวมนสยชอบเลนปนมาก

เพยงแตบดาเกบปนไวบนหลงตซงผเยาวหยบไมถง แลวสงให ก. ใหเกบปนไวเฉย ๆ

มไดกาชบวาอยาใหบตรผเยาวเอาไป บตรผเยาวหลอกเอาปนไปจาก ก. แลวไปยงบตร

โจทกตาย ยงเรยกไมไดวาบดาไดใชความระมดระวงสมควรแกหนาทดแลตามมาตรา

429 แลว

คาพพากษาฎกาท 941/2498 บดาไดปลอยปละละเลยใหบตรผเยาว

คบเพอนเทยวเตร และขบรถยนตไปในทตาง ๆ เสมอ ซงบดายอมรวาเปนการกระทาท

ฝาฝนกฎหมายบานเมอง และใกลจะกออนตรายใหแกสาธารณชน ครงทเกดเหตน

บตรผเยาวกไดขบรถยนตไปจากบานโดยบดารเหนแตกมไดหามปรามตกเตอน ดงน

ตองฟงวาบดาไมใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทผปกครองบตรโดยปกต

คาพพากษาฎกาท 1788/2499 บดามารดาซงเปนผปกครองบตร

ผเยาว รเหนยนยอมใหบตรผเยาวขบขรถยนตและรถจกรยานยนตมาชานาน มไดหาม

ปรามตามสมควรแกหนาทดแล เมอผเยาวขบรถจกรยานยนตชนรถผเสยหายเปนการ

ละเมดจงตองรบผดในผลนน

คาพพากษาฎกาท 620/2502 บดารเหนยนยอมใหผเยาวขบรถยนต

ไปสงนองไปโรงเรยนแทนตน เมอผเยาวขบรถไปชนผอนโดยละเมดจงตองรบผด

รวมกบบตรผเยาว และขอใหเทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 1315/2520 1557/2523

คาพพากษาฎกาท 934/2508 การทมารดาเหนบตรถอปนและไดวา

กลาวตกเตอนแลว แตบตรไมเชอฟงกลบนาปนไปซอนเสยพอลบหลงกนาปนมาเลน

อก พฤตการณเพยงแคนไมถอวาไดใชความระมดระวงทเพยงพอตามหนาทดแลของ

ตนในฐานะเปนมารดาไม

คาพพากษาฎกาท 528/2523 แมวาจาเลยท 2 ซงเปนบดาจะไดเคย

หามปรามจาเลยท 1 ผเปนบตรผเยาวไมใหเอารถยนตไปใชและไดเกบลกกญแจรถไว

เอง โดยเกบไวในทสงกตาม แตจาเลยท 1 รทเกบและเคยเอารถออกไปขบ ยอมแสดง

139

ใหเหนวาจาเลยท 2 รเหนยนยอมใหจาเลยท 1 ขบรถ หาไดใชความระมดระวงในเรอง

นตามสมควรแกหนาทดแลไม ถอวาจาเลยท 2 หกลางวาตนใชความระมดระวงตาม

หนาทแลวไมได

คาพพากษาฎกาท 4943/2536 จาเลยรวมรอยแลววาจาเลยท 1 เปน

ผเยาวไมมใบอนญาตขบขรถยนตและมอาการเมาสรา การทจาเลยรวมนารถยนตของ

โจทก ซงเปนมารดาออกไปใหจาเลยท 1 ขบขไปเทยวเชนน ตามพฤตการณตอง

เลงเหนวาจะตองเกดอบตเหตอยางแนแท จงถอไดวาจาเลยรวมมสวนกอใหเกดเหต

ละเมดในคดนดวย จาเลยรวมจงตองรวมรบผดกบจาเลยท 1 ในผลแหงละเมดนน

โจทกบรรยายฟองวา จาเลยท 1 และท 3 ไดรวมกนกระทาละเมดโดยรวมกนใชอาวธปน

ยงบตรโจทกถงแกความตาย การทศาลลางทงสองฟงขอเทจจรงวาจาเลยท 1 มได

รวมกบจาเลยท 3 ใชอาวธปนยงผตาย แตกลบพพากษาใหจาเลยท 1 รวมรบผดดวยใน

ผลแหงการละเมดของจาเลยท 3 ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 429

ในฐานะบดาซงมไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลปลอยใหจาเลยท 3 ซง

เปนบตรผเยาวหยบฉวยอาวธปนของจาเลยท 1 ไปใชยงผตาย เปนการนอกฟองนอก

ประเดนตองหางตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 142 และปญหา

ดงกลาวเปนปญหาขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน แมคความ

มไดยกขนอาง ศาลฎกากมอานาจยกขนวนจฉยเองได จาเลยท 1 จงไมตองรบผดฐาน

ละเมดดงฟอง

2. หนาทดแลบตรมไดจากดเฉพาะในบรเวณบาน

คาพพากษาฎกาท 356/2511 มารดาปลอยใหบตรผเยาว เลนไม

กระบอกพลทบานและทโรงเรยนมากอน จนบตรมความสามารถทาใหผอนเลนได และ

นาไปเลนทโรงเรยนเปนเหตใหเดกนกเรยนคนหนงตาบอด เชนน มารดาตองรบผด

รวมกบบตรในผลการทาละเมดนน ทมารดาโตแยงวา การทาละเมดของบตรผเยาวเกดท

โรงเรยนลบหลงตนนน หาใชขอแกตวทาใหตนพนจากความระมดระวงตามหนาทไม

140

3.2.6 อ านาจฟอง

1. กรณผเยาว 1.1 ผเยาว 1.2 บดามารดาโดยชอบดวยกฎหมาย คาพพากษาฎกาท 6380/2537 สญญาประนประนอมยอมความระหวาง

โจทกและจาเลยเกยวกบการชดใชคาสนไหมทดแทน อนมมลเหตจากการละเมดท

จาเลยขบรถยนตชนเดกชาย ส. ผเยาวเปนนตกรรมเกยวกบทรพยสนของผเยาวทแมผ

เปนบดาโดยชอบดวยกฎหมายจะกระทามได เวนแตศาลจะอนญาตตามมาตรา 1574

(12) โจทกฟองจาเลยในนามของตนเอง ทงโจทกเปนบดาโดยไมชอบดวยกฎหมาย

ของเดกชาย ส. จงเปนบคคลภายนอกไมมสทธใด ๆ ทจะกระทาการแทนผเยาว ในคดน ผเยาวเปนบตรของโจทกกบนาง ส. ซงแตงงานโดยไมไดจดทะเบยน

สมรส และโจทกกมไดจดทะเบยนรบรองวาผเยาวเปนบตร

3.3 ความรบผดของผรบดแลบคคลผไรความสามารถ

มาตรา 430 บญญตวา ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอนซงรบดแล

บคคลผไรความสามารถอยเปนนตยกด ชวครงคราวกด จ าตองรบผดรวมกบผไร

ความสามารถในการละเมด ซงเขาไดกระท าลงในระหวางทอยในความดแลของ

ตน ถาหากพสจนไดวาบคคลนน ๆ มไดใชความระมดระวงตามสมควร

3.3.1 บคคลทรบดแลผไรความสามารถ

ผเสยหายจะตองสบพสจนใหไดวาบคคลทรบดแลบคคลผไรความสามารถ

ไดแก ครบาอาจารย (Teacher)-นกเรยน นกศกษา (Student) นายจาง

(Employer)-ลกจาง (Employee) หรออน เชน ลงปา-หลาน ฯลฯ มไดใชความ

ระมดระวงตามสมควร

ตามคาพพากษาฎกาท 356/2511 ทไดเคยกลาวอางแลว ในกรณบดามารดา

บตร และศาลไดพพากษาใหลงโทษมารดาใหรวมรบผดในการกระทาละเมดของบตร

นน ในกรณดงกลาวเรองเกดขนทโรงเรยน ผเสยหายจงฟองครประจาชนเปนจาเลยอก

คนดวย ซงศาลพเคราะหตามพยานหลกฐานแลววนจฉยวา การทมารดาปลอยบตร

ผเยาวเลนไมกระบอกพลทบานและทโรงเรยนมากอน จนบตรมความสามารถทาใหคน

อนเลนได และนาไปเลนทโรงเรยนเปนเหตใหนกเรยนผหนงตาบอดเชนน มารดาตอง

รวมรบผดกบบตรในผลของการทาละเมดนน แตสวนครประจาชนของเดกผทาละเมด

ซงในตอนเชาเหนหนาเดกนกเรยนเอากระบอกพลมาเลนกน เกรงจะเกดอนตราย ให

141

เกบไปทาลายและหามเดกมใหเลนตอไป แตเดกไดใชพลยงกนในเวลาหยดพกกลางวน

และนอกหองเรยน ถอไดวาครประจาชนไดใชความระมดระวงตามสมควรแลว จงไม

ตองรบผดรวมดวย

ขอพจารณา ผทดแลทจะตองเขามารวมรบผดกบบคคลผไรความสามารถตอง

มหนาท ซงหนาทนนเกดเพราะเหตหนงเหตใดดงตอไปน

1. หนาทเกดจากสญญา เชน สญญาวาจางคนรบเลยงบคคลผไรความสามารถ

หรอครบาอาจารย

2. หนาทเกดจากธรรมจรรยา เชน ญาตพนองใหการอปการะเลยงดบคคลผไร

ความสามารถ หรอบดาทมชอบดวยกฎหมายใหการอปการะเลยงดบตรผเยาว

คาพพากษาฎกาท 2076/2518 หลานอาย 13 ปมาพกอาศยเพอเรยน

หนงสอกบตายาย ตายายเปนผดแลตองรบผดในการกระทาละเมดตามมาตรา 430

3. หนาทเกดจากกฎหมายกาหนดไว เชน สถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชนยอมมหนาทดแลเดกและ/หรอเยาวทอยภายใตการควบคมดแลของตน โปรด

พจารณาจากคด Home Office V. Dorset Yacht, 1970 ทจาเลย (สถานพนจและ

คมครองเดก) มหนาทอบรมฝกอาชพเดกหรอเยาวชนทกระทาความผด ถกเจาของ

ทรพยทเสยหายฟองเนองจากเดกเยาวชนทอยในความดแลของตน ไดหนออกจาก

สถานพนจและคมครองเดก โดยขโมยเรอและสรางความเสยหายตอเรอลาอนทอย

ใกลเคยง เจาของเรอจงฟองเรยกรองใหสถานพนจและคมครองเดกตองรบผดชดใช

คาเสยหายทเดกหรอเยาวชนนนกอขน คดน HL(The House of Lord) วนจฉยวา

จาเลยมหนาทตองระมดระวง (Duty of Care) มใหไปกอใหเกดความเสยหายกบ

เจาของทรพยสนทอยบรเวณใกลกบกบสถานพนจ การทจาเลยอางวาจาเลยทาหนาท

เพอสาธารณะประโยชนมใชประเดนขออาง และมใชเหตผลทดทจะทาใหมอภสทธแต

ประการใด (Special Immunity) แตอยางไรกด ความรบผดทสถานพนจพงตอง

รบผดชอบนน ควรจะถกจากด เฉพาะความเสยหายทเกดขนในบรเวณใกลเคยงเทานน

เพราะความเสยหายเชนวานนสามารถคาดเหนได

3.3.2 บคคลดงกลาวทาหนาทรบดแล (supervision)

กฎหมายกาหนดวาการทาหนาทรบดแลไมวาจะเกดเพราะมลเหตอะไรกตาม

ใหพจารณาถงการดแลอยางเปนประจา (นตย) หรอชวคราวกตาม ซงผไร

ความสามารถไดกระทาละเมดในขณะทตนมหนาทดแลนน

142

ก. ครบาอาจารย

ทานจะตองจาแนกขอเทจจรงวา ครบาอาจารยนนมระดบความใกลชดดแล

บคคลผไรความสามารถ อยในระดบใด ซงหากเปนกรณผเยาวยงเปนเดกเลกระดบ

ของการดแลยอมมากขนตามลาดบของความสามารถของผเยาวนน

ขอบเขตมไดพจารณาเฉพาะในเวลาเรยน หรอภายในหองเรยนเทานน แตทงน

ทงนนขนอยกบขอเทจจรงเปนรายกรณไป

ข. นายจาง

ขอพจารณา มาตรานเปนคนละเรองคนละประเดนกบมาตรา 425 เพราะ จะ

เขามาตรา 430 ไดขอเทจจรงตองปรากฏวา ความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง

ตองมลกษณะเกอกลพเศษยงกวาอานาจการบงคบบญชาของนายจาง กลาวคอ

นายจางมพฤตการณพเศษในการรบเลยงดแลลกจางนน เชน การทางานในไร/ฟารม

เปนตน

3.3.3 ผไรความสามารถ

ผไรความสามารถตามมาตรานใหหมายความอยางเดยวกบมาตรา 429

กลาวคอ

1. ผเยาว

2. คนวกลจรต

เหตทตความเชนน เนองจากมาตรา 430 เปนมาตราสบเนองจากมาตรา 429

ทกลาวถงผไรความสามารถ โดยหมายความถงผเยาวหรอคนวกลจรต

ขอสงเกต

มาตรา 430 เปนบทสนนษฐานเดดขาด กลาวคอ กาหนดใหฝายผเสยหาย

(โจทก) เปนฝายพสจน ซงสามารถพสจนไดวา บคคลทมหนาทดแลบคคลผไร

ความสามารถไมไดใชความระมดระวง ในขณะทอยในระหวางดแลของบคคลนน ซง

แตกตางกบมาตรา 429 กฎหมายใหสทธแกบดามารดาหรอผอนบาลในการนาสบ

พสจนเพอพนความรบผดหากตนไดใชความระมดระวงในการดแลตามสมควรแก

หนาท

143

3.4 สทธไลเบย

มาตรา 431 บญญตวา ในกรณทกลาวมาในสองมาตรากอนนน ทานใหน า

บทบญญตแหงมาตรา 426 มาใชบงคบดวยโดยอนโลม

เมอบดา มารดา ผอนบาลตามมาตรา 429 หรอผรบดแลตามมาตรา 430 เขา

รวมรบผดจากผเยาว คนวกลจรต หรอบคคลผไรความสามารถ กฎหมายกาหนดให

บคคลตาง ๆ เหลานนทรงสทธไลเบยจากผทาละเมด (ตวจรง) คนได (ผเยาวหรอคน

วกลจรต)

อนง สาหรบผรบดแลเมอไดไลเบยเอากบผเยาวหรอคนวกลจรตแลว ปรากฏ

วาผเยาวหรอคนวกลจรตไมมใหจะกาวลวงไปเรยกรอง ใหบดามารดา หรอผอนบาลให

ใชหนแทนบคคลผทาละเมดไมได เหตเพราะไมมกฎหมายเปดชองไวเชนกน

144

บทท 4

ละเมดทเกดจากทรพยสงของหรอสตวเลยง

4.1 ละเมดทเกดเพราะเหตทโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอน

ทกอสรางไวช ารด หรอบ ารงรกษาไมเพยงพอ มาตรา 434 บญญตวา ถาความเสยหายเกดขนเพราะเหตทโรงเรอนหรอ

สงปลกสรางอยางอนกอสรางไวช ารดบกพรองกด หรอบ ารงรกษาไมเพยงพอกด

ทานวาผครองโรงเรอนหรอสงปลกสรางนน ๆ จ าตองใชคาสนไหมทดแทน แตถา

ผครองไดใชความระมดระวงตามสมควรเพอปดปองมใหเกดเสยหายฉะนนแลว

ทานวาผเปนเจาของจ าตองใชคาสนไหมทดแทน

บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนนน ใหใชบงคบไดตลอดถงความ

บกพรองในการปลกหรอค าจนตนไมหรอกอไผดวย

ในกรณทกลาวมาในสองวรรคขางตนนน ถายงมผอนอกทตองรบผดชอบ

ในการกอใหเกดเสยหายนนดวยไซร ทานวาผครองหรอเจาของจะใชสทธไลเบยเอา

แกผนนกได

จากบทบญญตขางตน จะเหนไดวาตามวรรคหนงเปนมาตราหลกทวไปของ

เรอง ละเมดทเกดเพราะเหตทโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนทกอสรางไวชารดหรอ

ชารดบกพรองหรอบารงรกษาไมเพยงพอ สวนวรรคสองเปนบทขยายความใน

ความหมายของสงปลกสรางใหกวางขน และวรรคสดทายเปนเรองการกาหนดเรองสทธ

ไลเบยเอาแกบคคลอนทเกยวของ

4.1.1 บทบญญตหลก

มาตรา 434 วรรคหนง “ถาความเสยหายเกดขนเพราะเหตทโรงเรอนหรอสง

ปลกสรางอยางอนกอสรางไวชารดบกพรองกด หรอบารงรกษาไมเพยงพอกด ทานวาผ

ครองโรงเรอนหรอสงปลกสรางนน ๆ จาตองใชคาสนไหมทดแทน แตถาผครองไดใช

ความระมดระวงตามสมควรเพอปดปองมใหเกดเสยหายฉะนนแลว ทานวาผเปน

เจาของจาตองใชคาสนไหมทดแทน”

ความเสยหายเกดขนเพราะเหตทโรงเรอน หรอสงปลกสรางอยางอน ท

กอสรางไวชารดบกพรอง หรอบารงรกษาไมเพยงพอ

145

ผครองโรงเรอน

ผครองโรงเรอน

ระมดระวงตาม

สมควร

กฎหมายกาหนดใหผครองโรงเรอน (Possesser) ตองรบผดกอน ซงเปน

ความรบผดแบบไมเดดขาด เนองจากเปดโอกาสใหผครองโรงเรอนพสจนได “เวนแต

ผครอบครองจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแลว” ถาพสจนไดเชน

วานน เจาของโรงเรอนและ/หรอสงปลกสราง (Owner) ดงกลาวตองรบผดโดย

เดดขาด (Strict liability) เจาของจะพสจนวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควร

แลวไมได เพราะไมมกฎหมายเปดชองไว

4.1.1.1 โรงเรอนหรอสงปลกสราง

ทานอาจารยเพง เพงนต ไดใหความของคาวา โรงเรอน และสงปลกสราง ไวใน

หนงสอคาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย ละเมด ไววา

“โรงเรอน หมายความถง สงปลกสรางบนพนดนหรอใตดนเพอเปนทอยอาศย

หรอประกอบกจการอยางหนงอยางใด เชน บาน ตกแถว โรงมหรสพ และ

สวนประกอบของโรงเรอน เชน ประต หนาตาง บนได ลฟต โคมไฟ เครองปรบอากาศ

ถอเปนสวนหนงของตวโรงเรอนทงหมด ไมใชของประดบ ภาพถายเอาไปแขวนทฝา

บานไมใชสวนประกอบของโรงเรอน เปนเพยงอปกรณโรงเรอน คาวา โรงเรอนตาม

มาตรานมไดจากดเฉพาะอสงหารมทรพย ฉะนนเรอนแพจงเปนโรงเรอนประเภทหนง (Strict liability) n. The automatic responsibility for equipment,

materials or possessions which are inherently dangerous (such as explosives, wild animals, poisonous snakes or assault weapons), without having to prove negligence for any damages due to possession and/or use. Strict liability is equivalent to res ipsa loquitur in which control, ownership and damages are sufficient for the

owner's liability.สรปไดวา strict liability มงพจารณาเพยงแคผลความ

เสยหายวาเกดจากการกระทาเทานน มตองพสจนวาจาเลยกระทาลงไปดวยความจงใจ

หรอประมาทเลนเลอ.

146

สงปลกสราง หมายความถง สงปลกสรางอนทนอกเหนอจากโรงเรอนทคนทา

ขนประเภทตดทดน เชน สะพาน เสาธง หอคอย กาแพง ถนน บอนา สระนา ทอนา

หลมรบนาโสโครก เขอน”

4.1.1.2 ชารดบกพรอง หรอบารงรกษาไมเพยงพอ

เหตทตองรบผดใหพจารณาจาก

ขอเทจจรง เชน การกอสรางปลกสรางทไม

มนคงแขงแรงตามมาตรฐาน หรอ การขาดการ

เอาใจใสในการบารงรกษา หรอซอมแซม

เพอใหอยในสภาพทปลอดภยตอเพอนบาน

ขางเคยง

4.1.1.3 ผครอบครอง หรอเจาของทรพย

ผครอบครองทรพย หมายถง ผทมสทธครอบครองเหนอทรพยใน

เวลานน เชน เจาของ ผเชา ผอาศยตามสทธอาศย หรอผรบดแลตามสญญา ฯลฯ

เจาของทรพย หมายถง ผทมกรรมสทธในทรพยทกอใหเกดความ

เสยหาย

147

4.1.1.4 ขอยกเวนความรบผด

ผครอบครองสามารถพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงแลว ผ

ครอบครองหลดพนความรบผด บาปเคราะหไปตกแกเจาของทรพย

คาพพากษาฎกาท 1358-1359/2496 เจาของซอมแซมหองเชา

ไมได เพราะผเชาไมยอมออก โดยอาศยความคมครองตามกฎหมาย เจาของได

รองเรยนตอทางการแลว แตผเชากไมยอมออก และรบวาถาเสยหายอยางใดผเชาจะ

รบผดชอบเอง กาแพงหองพงลงทาใหอาคารขางเคยงเสยหาย เจาของไมตองรบผด

จะเหนไดวา กรณน ผเชาในฐานะผครอบครองเปนผมสวนสรางความ

เสยหาย และพฤตการณกปรากฏวามไดใชความระมดระวง จงตองรบผด ขอให

เทยบเคยงกบคาพพากษาฎกาท 985/2497 อาคารของจาเลยเอนปะทะอาคารของ

โจทก ทาใหอาคารโจทกเสยหาย จาเลยตองรบผด เหตทผเชาไมยอมออกไมเปนขอแก

ตว เพราะขอเทจจรงคดหลงไมมพฤตการณวาไดใชความพยายามแกไขเยยวยาแลว

คาพพากษาฎกาท 2140/2520 พายทพดมาแรงตามฤดกาล มใช

นอกฤดกาลหรอแรงกวาปกตตามฤดกาลไมใชเหตสดวสย จาเลยเปนเจาของอาคารให

เชาอาคารแตยงใชอาคารอยถอวายงครอบครองอาคารอย ผนงหลงคาพงลงมาเพราะ

กอสรางไวชารดบกพรองหรอบารงรกษาไมเพยงพอทบหลงคาตกและของในตกของ

โจทกเสยหาย จาเลยตองรบผด

หรอในคด Clay V. Crump, 1963 ทเคยกลาวอางแลวเมอคราว

กลาวถงเรองความประมาทเลนเลอ ไดแกการรอถอนทาลายอาคาร (บรษทรบจาง)

เชนหากมการใชเครองมอเพอรอถอน เชน ใชระเบดและปรากฏวาทาใหผอนไดรบ

ความเสยหายกรณเชนน มไดเขาขายตามมาตรา 434 น จะตองถอวาเปนการละเมด

148

ตามมาตรา 420 หรอมาตรา 437 แลวแตกรณ เนองจากมาตรา 434 น เจตนารมย

ของกฎหมาย ซงสามารถพเคราะหไดจากตวบทกฎหมายทบญญตวา

“...เพราะเหตทโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนกอสรางไว

ช ารดบกพรองกด หรอบ ารงรกษาไมเพยงพอกด ...”

แสดงวา ความรบผดตามมาตรา 434 มงประสงคตอความเสยหายทเกดจาก

โรงเรอน หรอสงปลกสรางอยางอนทกอสรางไวชารดบกพรอง หรอบารงรกษาไม

เพยงพอ ซงถอวาผนนละเลยไมเอาใจใส (Reckless) ตอสงคมหรอเพอนบาน

ใกลเคยงเอาเสยเลย

4.1.1.5 ขอตอสของจาเลย

ขอแกตวของเจาของโรงเรอนหรอสงปลกสราง

(1) เหตสดวสย

(2) เจาของตองสบพสจนหกลางใหไดวา ความเสยหายทเกดขนนน

ไมไดเกดจากความบกพรองหรอการขาดการบารงรกษานน

ขอสงเกต กรณลฟตจะถอวาเปนสวนอนอนประกอบเปนโรงเรอนหรอ

เปนทรพยอนตรายตามมาตรา 437 นน เปนคนละสวนกน เพราะ ลฟตทถอเปน

สวนประกอบของโรงเรอน อาจสรางความเสยหายไดแมมไดชารดหรอขาดการ

บารงรกษาแตอาจเขามาตรา 437 ได (ขอใหพจารณาเปนรายกรณ)

4.1.2 บทขยายความ

มาตรา 434 วรรคสอง บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนนน ใหใชบงคบได

ตลอดถงความบกพรองในการปลกหรอค าจนตนไมหรอกอไผดวย

ตามวรรคสองเปนบทขยายความใหนอกเหนอจากโรงเรอนหรอสงปลกสราง

ไดแก

1. ตนไม (Tree)

2. กอไผ (Bamboos)

ความบกพรองในการปลก

หมายถง ขอเทจจรงแหงการปลก

ตนไมหรอกอไผ กระทาลงโดยมความบกพรอง

149

ความบกพรองในการคาจน หมายถง บารงรกษาหรอปลอยใหตนไมหรอกอไผ

ทตนปลกไปสรางความเดอดรอนใหแกผอน

คาพพากษาฎกาท 1028/2505 โจทกจาเลยตางเปนผเชาทดนของวดปลก

เรอนอาศยอย จาเลยไดปลอยปละละเลยใหตนมะมวงทขนอยในทดนจาเลยเชาแผ

กงกานสาขาเขามาปกคลมหลงคาเรอนของโจทกเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย

โจทกยอมมอานาจฟองจาเลยฐานละเมดและเรยกคาเสยหายไดตามมาตรา 434

กรณนจะเหนไดวา การทจาเลยปลอยปละละเลยใหตนมะมวงทขนอยในทดน

จาเลยเชาแผกงกานสาขาเขามาปกคลมหลงคาเรอนของโจทก ถอวาขาดการบารงรกษา

ทดทผครองหรอเจาของจะตองมหนาท

คาพพากษาฎกาท 3593/2528 ตนไมของจาเลยลมเอนเขาไปในทดนของ

โจทก โจทกบอกกลาวใหจาเลยตด จาเลยกไมยอมตดและไมยอมใหโจทกตดแสดงวา

จาเลยยงครอบครองและแสดงความหวงแหนเปนเจาของตนไมนนอย ดงนน ตราบใด

ทจาเลยยงคงปลอยใหตนไมของจาเลยลมเอนเขาไปในทดนของโจทกโดยไมยอมคาจน

หรอตดออกเพอระงบความเสยหายอนจะพงเกดแกโจทกตอไป ยอมถอไดวาจาเลย

กระทาละเมดตอโจทกตดตอกนมาอยตราบนน โจทกมสทธเรยกคาเสยหายสวนทยงไม

พนกาหนด 1 ป ยอนหลงไปนบแตวนฟอง

4.1.3 สทธไลเบย

ผครอบครองหรอเจาของทรพยเมอรบผดไปแลว สามารถไปไลเบยไดกบผอน

ทมสวนผดได เชน วศวกร สถาปนก หรอ ผรบเหมากอสราง เปนตน

150

4.1.4 การปองกนโดยมพกใหเกดความเสยหายกอน

มาตรา 435 บญญตวา บคคลใดจะประสบความเสยหายอนพงเกดจาก

โรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนของผอน บคคลผนนชอบทจะเรยกใหจดการ

ตามทจ าเปนเพอบ าบดปดปองภยนตรายนนเสยได

มาตรา 435 ถอเปนมาตราอปกรณประกอบมาตรา 434 เพอใชเปนการ

ปองกนสทธโดยไมตองรอใหเกดความเสยหายกอน หากบคคลทอาจประสบความ

เสยหายจากโรงเรอน หรอสงปลกสราง ซงหมายรวมถงตนไมและกอไผดวย

คาพพากษาฎกาท 1620/2492 ในคดทโจทกหาวาจาเลยใชผนงตกของโจทก

เปนฝากนหองของจาเลย ขอใหจาเลยรอหองจาเลยถาขดของจะบงคบเชนนนไมได ก

ขอไมใหใชผนงตกของโจทกเปนฝากนหองของจาเลยนน ถาศาลเหนวาจาเลยไมม

อานาจจะทาเชนนน ศาลกตองมคาบงคบในเรองน โดยใหจาเลยจดการกนฝาหอง

เพอใหพนจากสภาพใชผนงตกของโจทกเปนฝาหอง ถาไมทากใหรอสงปลกสรางออก

ตามทศาลเหนสมควรได

คาพพากษาฎกาท 231/2504 การปลกสรางรกลาเขาไปในเขตหองของโจทก

โดยโจทกยนยอม แมจะไมเปนการละเมด แตกไมทาใหเกดมสทธทใหสงปลกสรางรก

ลาอยไดตลอดไป เมอจาเลยรบโอนหองรกลามาและไมมสทธทจะใหสงปลกสรางรกลา

เขตหองของโจทกได จาเลยกตองรอไป เมอโจทกมสทธและบอกใหรอการซงไมเปน

ละเมดกกลายเปนละเมดได

4.1.5 ขอสงเกต

ความเสยหายเกดขนเพราะเหตทโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนกอสรางไว

ชารดบกพรอง หรอบารงรกษาไมเพยงพอ มไดหมายรวมถงสงของตกหลนหรอทง

ขวางจากโรงเรอน ซงมกาหนดไวเปนการเฉพาะตามมาตรา 436 แตการทมชนสวน

ของโรงเรอนหลดออกมาและตกหลนเปนเรองทตองพจารณาตามมาตรา 434 น

151

4.2 ละเมดทเกดจากสงของตกหลน

มาตรา 436 บญญตวา บคคลผอยในโรงเรอนตองรบผดชอบในความ

เสยหายอนเกดเพราะของตกหลนจากโรงเรอนนน หรอเพราะทงขวางของไปตกใน

ทอนมควร

4.2.1 หลกกฎหมาย

1. ความเสยหายแกบคคลอน

2. อนเนองมาจากสงของตกหลนหรอทงขวางไปในทอนมควร

สงของตกหลน กลาวคอ สงของตกลงมาจากทสง ทาใหบคคลหรอทรพยสน

ของผอนทอยเบองลางไดรบความเสยหาย เชน กระถางตนไมทวางอยบรเวณรม

ระเบยงไดตกลงมาถกนายกตตศรษะแตก

ทงขวาง กลาวคอ มลกษณะอาการของการขวางปาสงของจากทสงลงสทตา

หรอจากทระดบเดยวกน ไปในทอนมควรจะทงขวาเพราะตนสามารถคาดหมายไดวา

อาจจะเกดความเสยาย เชน ขวางปาของทไมตองการออกทางหนาตาง ทดานนนมผคน

สญจรไปมา

ไปในทอนมควร หมายความวา ลกษณะของการตกหลนของสงของหรอการ

ทงขวางตองพจารณาสถานททไมเหมาะสมตอการกระทาเชนนน เชน ทงขวางสงของไป

ในททมผคนสญจรไปมา หรอทงขวางไปในทของผอน เปนตน

สงของตกหลนทมใชตกหลนมาจากโรงเรอน เชน ไฟนออน เครองปรบอากาศ

มใชถอวาเปนสงของตกหลนจากโรงเรอน เพราะถอวาสงเหลานเปนสวนประกอบของ

โรงเรอนตามมาตรา 434 หรอมใชเกดจากการชารดบกพรองและ/หรอการซอมบารง

ไมเพยงพอของโรงเรอนและ/หรอสงปลกสรางตามมาตรา 434 เชนกน

คาวา “ของ” หมายถงสงของทมรปราง (ทรพย) ไมวาจะอยในรปรางแบบ

ไหนกตาม เชน ของแขง ของเหลว หรอแมแตเปนสตวเลยงกรบผดตามมาตรานได

3. ผอยในโรงเรอนตองรบผด

ผอยในโรงเรอน (Occupier) อาจารยพจน ปษปาคม ไดอธบายไววา เปนคา

มาจากตนรางภาษาองกฤษดงกลาว มความหมายวา บคคลทเปนเจาของบานหรอ

หวหนาครอบครวเทานน ดงนน จงมความหมายเฉพาะบคคลธรรมดาเทานน มได

หมายความรวมถงนตบคคลดวย ทงน เนองจากบคคลธรรมดาเทานนทสามารถ

“อย” ในโรงเรอน และคาวาโรงเรอนในมาตรานมงประสงคเฉพาะแตทอยอาศย

152

แตเชนเดยวกน หากไดความวาโรงเรอนนนเปนทงทอยอาศยและประกอบธรกจกตอง

พจารณาวาเปนโรงเรอนเชนกน

นอกจากน ผอยอาศยตามมาตราน ศาสตราจารยดร. จด เศรษฐบตร ม

ความเหนวาไมไดหมายความถงบคคลทอยเปนการชวคราว เชน แขกทเชอเชญใหมา

พกเพยง 2-3 วน เชนเดยวกบอาจารยเพง เพงนต อธบายไว เพราะบคคลดงกลาวไม

มอานาจควบคมดแลในบาน

แตกระนน ถาความรบผดปรากฏชดแจงวา เกดจากการกระทาของบคคล

ดงกลาวขางตน บคลลเชนนนยอมมความรบผดตามมาตรา 420 อยในตวเอง หาใชผ

อยอาศยตามมาตรานไม

คาพพากษาฎกาท 1689/2518 จาเลยสรางแฟลตใหคนเชา ซงอาจทงของ

และนาลงบนทดนถดไป แมจาเลยจะครอบครองและอาศยอย แตไดมผเชาซงเปนผทา

ละเมดแยกครอบครองเปนสวนสด จาเลยไมตองรบผดตามมาตรา 436 ไมเปนการใช

สทธโดยไมสจรตหรอจงใจหรอประมาทเลนเลอทาละเมดตอโจทก

4.2.2 ขอยกเวน

กรณมาตรา 436 นเปนเรองทกฎหมายไมอาจหาคนกระทาตวจรงมารบผดได

ซงหากปรากฏขอเทจจรงวา บคคลใดเปนผททาใหสงของนนตกหลนและ/หรอทงขวาง

สงของลงมานน บคคลนนยอมมความรบผดตามมาตรา 420 จงใจหรอประมาท

เลนเลอทาใหบคคลอนไดรบความเสยหาย

153

4.3 ละเมดอนเกดจากยานพาหนะ และทรพยอนตราย

4.3.1 ละเมดอนเกดจากยานพาหนะ

มาตรา 437 วรรคหนง บญญตวา บคคลใดครอบครองหรอควบคมดแล

ยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยก าลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดชอบ

เพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกด

แตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง

4.3.1.1 หลกกฎหมายทวไป ความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล

(“อนเดน”“ดวยกาลงเครองจกรกล”) กฎหมายกาหนดใหผควบคมดแล หรอผ

ครอบครองตองรบผดชอบ ซงเปน บทสนนษฐานความรบผด โดยผรบผดไมตองม

ความผด หรอ Fault กลาวคอ ความรบผดตามมาตรานมตองพสจนถงความจงใจหรอ

ประมาทเลนเลอ กฎหมายลงโทษความเสยหายทเกดจากความบกพรอง ละเลย หรอ

ขาดความเอาใจใสของบคคลนน

องคประกอบตามมาตรา 437 วรรคหนงมอย 2 ประการ ไดแก 1. ความเสยหายทเกดขนจาก 2. ยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล เวนแต ผควบคมดแลหรอผครอบครองจะพสจนไดวาเกดจากเหตสดวสย

หรอความผดนนเกดจากความผดของผเสยหายโดยแท ซงเปนการกลบภาระการพสจน

จากผเสยหายมาทผถกกลาววากระทาละเมด

4.3.1.2 คาวา “ยานพาหนะ” หมายความวา ทรพย วตถหรออปกรณทนาพาคนหรอสงของจากทหนงไปยง

อกทหนงโดยบคคลนนหรอสงของมตองเคลอนไหว คาพพากษาฎกาท 627/2486 เรอกลไฟของจาเลยโยงเรอของโจทกมา และ

ทาใหเรอทโยงมานนลม กรณเขาตามมาตรา 437 ขอสงเกต 1. ลฟต บนไดเลอน หรอทางเลอนเปนยานพาหนะหรอไม ซงในตางประเทศ

ถอวาเปนยานพาหนะ แตในสวนของประเทศไทยใหถอวาเปนทรพยอนตรายประเภท

โดยสภาพทรพยนนตามวรรคสอง หรอตามมาตรา 434 แลวแตกรณ

154

2. รถยนตทจอดไวเมอไมไดใสทหามลอ (เบรกมอ) ไมถอวาเขามาตรา 437

วรรคหนง แตอาจผดตามมาตรา 437 วรรคสอง หรอรถยนตจอดตดเครองอยกบท

ขวางในหามจอด ปรากฏวามรถจกรยานวงเขามาชน ไมมความผดตามมาตรา 437

หรอรถจกรยานทใชเทาถบไมเขามาตราน ในเรองนศาสตราจารยจตต ตงศภทย ไดมหมายเหตอย 2 ประเดนนาสนใจ

กลาวคอ 1. มาตรา 437 วรรคหนง กฎหมายใชคาวา “เครองจกรกล ” แปลความได

2 อยาง 1.1 เครองจกร (Engine) 1.2 เครองกล (Machine) ก าลงเครองจกรกล จงยอมถอวาถอวาจกรยานถบเปนเครองกล (แรงกลทเกดจากการถบปน) แต

แนวคาพพากษาศาลฎกาไทยทานมไดจาแนกแยกแยะเชนนน กฎหมายใชคาวารวม

เปนคาวา “เครองจกรกล” ซงหมายความวา การเดนดวยเครองยนต ดงนน รถจกรยาน

ถบจงไมถอวาเปนเครองจกรกลตามความหมายของกฎหมาย ก าลงคน ก าลงสตว ก าลงตามธรรมชาต

การเคลอนไหวทนาไปยงอกทหนงไดนน แมวาจะเดนไดโดยกาลงอนนอกจาก

กาลงเครองจกรกล เชน กาลงสตว (ช าง มา ลา ลอ) กาลงคน (ลาก จง) กาลงทาง

ธรรมชาต (ลม นา) กมไดหมายความตามมาตรา 437 วรรคหนงน

2. ถงแมวาจะไมเขามาตรา 437 วรรคหนง กไมตองใชมาตรา 420 แตใหไป

ใชมาตรา 437 วรรคสองแทน เพราะอาจจดอยในประเภททรพยอนตราย 4.3.1.3 ความเสยหายเกดแตยานพาหนะทเดนดวยกาลงเครองจกรกล

คาพพากษาฎกาท 1292/2524 จาเลยไดนาราบรรทกดนมนาหนกมากผาน

หนาบานโจทกหลายเทยว ปรากฏวาทาใหบานของโจทกสนสะเทอนราว เปนละเมด

ตองใชคาเสยหายแกโจทก และตามมาตรา 437 วรรคหนงน ความเสยหายทเกดจากยานพาหนะ มใช

ยานพาหนะนนเองไดรบความเสยหาย ตวอยางคาพพากษาฎกาท 1188/2502 หาก

ยมรถยนตของผอนมาแลว ทาใหรถยนตนนไดรบความเสยหาย กรณเชนน เปนความ

รบผดตามมาตรา 420 มใช 437

155

4.3.1.4 ผทตองรบผด 1. ผครอบครอง 2. ผควบคม

มาตรา 437 วรรคหนงน กฎหมายประสงคจะเอาเพยงบคคลหนงบคคลใด

เทานน ขอใหสงเกตวา กฎหมายใชคาวา “หรอ” ซงโดยหลกแลว กฎหมายจะเอาผด

แกผควบคมใหตองรบผดกอนผครอบครอง แตในบางกรณ ทงสองคนตองรบผดรวมกน ถาผครอบครองไดนงไปดวยและ

ไดนงไปในฐานะผบงการคนขบผครอบครองจงอยในฐานะผควบคมดแลนนดวย ขอสงเกต ผครอบครองหรอควบคมดแลมจ าตองเปนเจาของทรพย คาพพากษาฎกาท 3076/2522 เจาของเมาสรานอนหลบอยในรถยนต เพอน

ของเจาของรถยนตขบรถไปธระ แลวชนผอนโดยละเมด เจาของรถยนตไมถอวาเปนผ

ครอบครองหรอควบคมรถยนตตามมาตรา 437 จากคาพพากษาฎกาน ทาใหทานเหนไดวากฎหมายมาตรา 437 มไดตองการ

เอาผดกบตวเจาของทรพย แตตองการเอาผดกบผกอใหเกดความเสยหาย ดงนน ผ

ครอบครองมไดมความหมายเชนสทธครอบครองตามกฎหมาย (เชน เจาของ

กรรมสทธ หรอผมสทธตามกฎหมาย)

ซงแตกตางกบกรณตามมาตรา 433 และ434 ซงจะไดกลาวถงตอไป ขอให

พจารณาจากคาพพากษาฎกาดงตอไปน

คาพพากษาฎกา ท 5679/2545 ตามมาตรา 437 ทกาหนดวาบคคลใด

ครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะใดอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล บคคลนน

ตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน ผครอบครอง หมายถง ผใช

ยานพาหนะนนในฐานะเปนผยดถอในขณะเกดความเสยหาย หรอเปนผครอบครอง

ยานพาหนะนนในขณะเกดเหต ฉะนนเมอจาเลยมไดเปนผขบหรอโดยสารไปในรถยนต

ดวย แมจะมชอในทะเบยนเปนเจาของรถยนตคนเกดเหตกตาม กถอไมไดวาจาเลย

เปนผครอบครองหรอควบคมดแลรถยนตคนเกดเหตตามความในมาตราดงกลาว

จาเลยจงไมตองรบผดตอโจทกทงสอง

156

4.3.1.5 มาตรา 437 ใชกบกรณเรองรถยนตชนกบคนหรอสงอน (ทรพยสน

อน) ทมใชรถยนตดวยกน

กรณรถยนตชนกบรถยนตและตางฝายตางเรยกรองใหอกฝายตองรบผด จะ

เหนไดวา บทสนนษฐานความรบผดตางยนกนอย ซงมผลทาใหตางฝายตางไดรบ

ประโยชนและโทษจากบทสนนษฐานเดยวกน กลาวคอ บคคลแตละฝายทครอบครอง

หรอควบคมยานพาหนะนนจะตองรบผดชอบเพอความเสยหายอนเกดจากจาก

ยานพาหนะนน ดงนน จงตองกลบไปใชบททวไปมาตรา 420 และใหถอเสมอนวาไมม

บทสนนษฐานนน คาพพากษาฎกาท 828/2490 ยานพาหนะทเดนดวยกาลงเครองจกรกล

ดวยกนโดนกนเสยหาย ไมตกอยในบงคบแหงมาตรา 437 ในกรณเชนนหนาทนาสบ

ตกอยในหลกธรรมดา คอฝายใดกลาวหาวาอกฝายหนงทาละเมดฝายทกลาวหาตองนา

สบกอน (เทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 1091/2523)

คาพพากษาฎกาท 396/2544 โจทกซงเปนผเสยหายจะไดรบประโยชนจาก

ขอสนนษฐานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 กตอเมอโจทกมใช

เปนผทครอบครองหรอควบคมพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล เมอเหตเกดขน

จากรถยนตของโจทกและจาเลยซงกาลงแลนชนกน เปนยานพาหนะอนเดนดวยกาลง

เครองจกรกลทงสองฝาย จงมใชกรณตามมาตรา 437 คาพพากษาฎกาท 5736/2544 โจทกซงเปนผเสยหายจะไดรบประโยชนจาก

ขอสนนษฐานตามมาตรา 437 กตอเมอโจทกมใชเปนผทครอบครองหรอควบคม

ยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกล เมอเหตเกดขนจากรถยนตของโจทกและ

จาเลยซงกาลงแลนชนกน เปนยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลทงสองฝาย

จงไมใชกรณตามมาตรา 437 โจทกจงมหนาทนาสบวาจาเลยเปนฝายประมาท เพราะ

โจทกเปนผกลาวอางขอเทจจรง ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา

84 อทาหรณ นายกตตคนขบรถทวรไดขบชนกบรถสบลอทมนายหมอดเปนคนขบ นายกตต

ฟองนายหมอดใหรบผดตามมาตรา 437 วรรคหนงไมได นายกตตยงสามารถฟอง

นายจาง (ถาม) ตามมาตรา 425 ได และในทางกลบกนนายหมอดกกระทาไดดงนน

157

ดจกน ผโดยสารทนงรถทวรของนายกตตสามารถฟองไดทงนายกตต นายหมอด ตาม

มาตรา 437 และนายจางของทงสองตามมาตรา 425 ใหรวมรบผด และเพอความ

เขาใจอนด ขอใหทานเปรยบเทยบกบคาพพากษาฎกาท 2379-2380/2532 เพราะ

คาพพากษาฎกาน วนจฉยวา คนโดยสารมาในรถยนตของจาเลยไมไดรบประโยชนจาก

ขอสนนษฐานตามมาตรา 437

อทาหรณ

นายกตตคนขบรถเมลไดขบรถเมลโดยสารสาย 64 พอถงปายรบสงผโดยสาร

กลบกระชากรถออกไปทาใหคนตกจากรถ เสยชวต กรณเชนนนายกตตมความรบผด

ตามมาตรา 437 และทสาคญตองพจารณาตอไปวานายกตตเปนลกจางของ ขสมก.

หรอบรษทรถรวม กตองฟองเขามารบผดในฐานะนายจางลกจางดวย

อทาหรณ

นายหมอดโดยสารรถยนตคนหนง ทวงรบสงผโดยสารระหวางกรงเทพและ

ขอนแกน เมอรถยนตวงไปถงปลายทางทขอนแกน นายกตตคนขบรถยนตไดเปดประต

ใหคนโดยสารลงจากรถเรยบรอยแลว คนขบรถและพนกงานเกบคาโดยสารจงลงจาก

รถไป นายหมอดนกขนไดวาลมโทรศพทมอถอไวในรถ จงกดปมทขางประตเพอเปด

ประต เมอประตเปด นายหมอดไดเดนขนไปบนรถ แลวหยบโทรศพทมอถอซงลมไว

แลวเดนลงรถ เมอถงบนไดประตไดปดลงโดยอตโนมต หนบนายหมอดจนถงแกความ

ตาย กรณเชนนนายกตตตองรบผดฐานละเมดตามมาตรา 437 โดยมตองพสจนวาจง

ใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม แตถงอยางไรเสยนายกตตอาจยกขอตอสในเรองตาง ๆ

ในหวขอตอไปไดขอใหทานพจารณาตอไป

อทธาหรณ

กรณทปรากฎเปนภาพขาวทางหนาหนงสอพมพ เชน กรณ นกศกษา คนหนง

ของมหาวทยาลยอสสมชญหรอเอแบค ประสบอบตเหตถกแรงเหวยง ทาใหพลดตก

จากรถรวมขสมก. ขณะรถเลยวทแยก

4.3.1.6 ขอยกเวน

ขอแกตว/ขอตอสตามมาตรา 437 วรรคหนง

มาตรา 437 วรรคหนงตอนทาย “...เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกด

แตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผเสยหายนนเอง”

158

1. เหตสดวสย

มาตรา 8 คาวา "เหตสดวสย" หมายความวา เหตใด ๆ อนจะเกดขนกด

จะใหผลพบตกด เปนเหตทไมอาจปองกนไดแมทงบคคลผตองประสบหรอใกลจะตอง

ประสบเหตนน จะไดจดการระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลใน

ฐานะและภาวะเชนนน

1. เปนเหตทไมอาจปองกนได และ

2. ใชความระมดระวงตามสมควรแลว (มาตรฐานวญชน)

เหตสดวสยเปนเหตททาใหบคคลผมความรบผด เชน ผทควบคมหรอ

ครอบครองยานพาหนะอนเดนดวยกาลงเครองจกรกลตามทบญญตไวในมาตรา 437

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไมตองรบผดตอผทไดรบความเสยหายอนเกด

จากยานพาหนะทเดนดวยกาลงเครองจกรกล หรออาจทาใหลกหนหลดพนจากความ

รบผดในหนได ดงทบญญตไวในมาตรา 219 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

วา “ถาการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงเกดขน

ภายหลงทไดกอหนและซงลกหนไมตองรบผดชอบนนไซร ทานวาลกหนเปนอน

หลดพนจากหนนน”

เชน นายหมอดวาจางใหนายกตตขนไมทกองอยหนาบานของนาย หมอดซงอย

ทจงหวดอดรธานไปสงทจงหวดขอนแกน แตกอนกาหนดสงเดนทางไมทกองอยหนา

บานเกดไฟไหมทงหมด การทไมถกไฟไหมถอเปนเหตพนวสยตามความหมายของ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 219

ดงนน เหตสดวสยจงตองเปนเหตการณทผดปกตสดวสยทบคคลคาดคดวาจะ

เกดมขน หากเปนกรณทอาจปองกนผลพบตได ถาไดจดใหมการระมดระวงตาม

สมควร มใชเหตทไมมใครอาจจะปองกนได

อทาหรณ นายกตตขบรถยนตมาดวยความระมดระวงอยางด เผอญมเดกขาม

ถนน เหยยบเบรก ปรากฏวา เบรกแตกรถยนตเลยชนเดกถงแกความตาย มารดาจงไป

ฟองมาตรา 437 วรรคหนง ดงผควบคมดแลมารบผด นายกตตกลาวอางวากรณ

ดงกลาวเปนเหตสดวสย กรณดงกลาวจะเหนไดวา นายกตตอางไมได เพราะกฎหมาย

บอกวากรณเชนนวญชนทวไปจะตองไมปลอยใหรถยนตอยในสภาพเชนนน (เบรก

แตก) อางมได แตถาความปรากฏวา เพงไปซอรถใหมมาอาจอางเหตสดวสยได

เทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 3081/2523

159

คาพพากษาฎกาท 634/2501 รถยนตโดยสารควาทาใหเกดบาดเจบและตาย

เปนการละเมดอนตองรบผดตามมาตรา 437 ขออางทวารถควาเพราะนอตคนสง

พวงมาลยหลดนน แมจะจรงกเปนเรองทเกดจากเครองจกรกลของรถยนต ซงเปน

หนาทฝายผละเมดตองคอยตรวจตราดแล จะฟงวาเปนเหตสดวสยไมได เพราะไมใช

เกดจากภยนอกอานาจซงไมอาจรและปองกนได

คาพพากษาฎกาท 619/2510 จาเลยขบรถใชอาณตสญญาณไฟแดงกระพรบ

และเปดแตรไซเรนมาดวยความเรว 80 กโลเมตรตอชวโมง เมอจะขนสะพานลดลง

เหลอ 50 กโลเมตรตอชวโมง มรถบรรทกแลนสวนมาบนสะพานโดยไมหยด และมเดก

วงขามถนนตดทายรถบรรทกในระยะกระชนชด ซงจาเลยไมสามารถหยดรถยนตไดทน

จงตองหกหลบแลวไปชนผตาย ถอไดวาความเรวทจาเลยใชในขณะขามสะพาน ไมเปน

ความเรวเกนสมควร ตามเวลา สถานท และพฤตการณอน ๆ ในขณะนน จงไมเปนการ

ประมาทเลนเลอ การทเดกวงตดหลงรถบรรทกขามถนนผานหนารถจาเลยในระยะใกล

เปนเหตบงเอญมอาจคาดหมายได และเกดขนโดยฉบพลนเปนเหตทไมมใครปองกน

ได เมอจาเลยไดใชความระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะท

ประสบเหตเชนนนแลว เหตทเกดขนจงเปนเหตสดวสย ไมตองรบผดตามมาตรา 437

คาพพากษาฎกาท 975/2510 กระบอของจาเลยขาดหลดไปจากเชอกทผก

แลวไปนอนแชนาอยในคลอง โจทกแลนเรอมายงหางกระบอประมาณ 1 เสน ไดเหน

กระบอนนอยแลว และเหนวากระบอตวทอยทางขวากบตวทอยทางซายหางกนเพยง 1

วาเศษเทานน เรอโจทกกวาง 1 เมตรเศษนบวาอยในระยะใกลพอกบทอาจถกกระบอ

ขวดหรอชนกบกระบอขางใดขางหนงไดในเมอจะแลนเขาไปถงกระบอนน และลาคลอง

ในบรเวณนนกกวางเพยงประมาณ 3 ถง 4 วาเทานน ทงกระบอเปนสตวใหญขวาง

ลาคออยและโจทกไดเบาเครองแลว โจทกมโอกาสยบยงไมเขาใกล โดยหยดเรออย

เพยงนนกทาได แตโจทกหาไดทาเชนนนไม กลบแลนเรอฝาเขาไปจนเปนเหตใหเกด

อนตรายขน กรณจงไมเปนเหตอนเกดแตเหตสดวสยทโจทกจะไมตองเปนผรบผดชอบ

ได แมจะถอวาจาเลยมสวนประมาทอยดวย โดยทจาเลยไมรบไปตามเอากระบอทขาด

กลบมาในทนท อนเปนการทจาเลยตองรบผดตามมาตรา 433 กยงไมพอทถอวาการ

เสยหายนนเกดเพราะความผดของผเสยหายแตฝายเดยว อนจะทาใหโจทกพนความรบ

ผดไปตามขอยกเวนดงทไดบญญตไวในมาตรา 437 การทโจทกแลนเรอมาดวย

ความเรวสงฝาฝงกระบอเขาไป ทง ๆ ทไดเหน และมโอกาสทจะยบยงไดเชนน ถอเปน

ความประมาทของโจทก

160

คาพพากษาฎกาท 695/ 2509 คาวา “เหตสดวสย ” ตามประมวลวธ

พจารณาความแพง มาตรา 23 หมายถงเหตททาใหศาลไมสามารถมคาสงขยาย

ระยะเวลาหรอคความมคาขอเชนนนขนมากอนสนระยะเวลาทกฎหมายใหดาเนน

กระบวนพจารณาอยางใดอยางหนงได มไดหมายความถงวา “พฤตการณณพเศษ” ท

ทาใหการดาเนนกระบวนพจารณาไมอาจกระทาไดภายในกาหนดนนตองเปนเหต

สดวสย เหตสดวสยตามมาตรา 23 จงไมจาตองเปนเหตอนเกดจากภยธรรมชาตซงไม

มใครอาจปองกนไดตามความในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 8 หากม

พฤตการณนอกเหนอทศาลไมอาจมคาสงขยายระยะเวลาใหกอนสนระยะเวลาท

กฎหมายกาหนดไวในการดาเนนกระบวนพจารณา ยอมนบไดวาเปนเหตสดวสย การ

สงขยายเวลาศาลมอานาจสงเองไดโดยคความไมตองรองขอ

คาพพากษาฎกาท 2015/2520 ผตายวงตดหนารถยนตซงจาเลยขบในระยะ

กระชนชดเปนความประมาทของผตายเองจาเลยไมอาจหามลอหยดไดทน สดวสยทจะ

ปองกนได ไมใชเกดจากความประมาทของจาเลย

กรณตอไปนศาลพพากษาไมถอเปนเหตสดวสยทจาเลยจะอางเพอพนความรบ

ผดได

คาพพากษาฎกาท 634/2501 รถยนตโดยสารควาและตายเปนการละเมดอน

จะตองรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 437 ขออางทวานอตคน

สงพวงมาลยหลดนน แมจะจรงกเปนเรองทเกดจากเครองจกรกลของรถยนตซงเปน

หนาทฝายละเมดตองตรวจตรา ดแล จะฟงวาเปนเหตสดวสยไมได เพราะไมใชเกด

จากภยนอกอานาจซงไมอาจรและปองกนได

คาพพากษาฎกาท 3081/2523 ผทนายานพาหนะอนเดนดวยกาลง

เครองจกรกลมาใชในทาง มหนาทตองตรวจสอบ รกษา เปลยน แก ใหเครองจกรกล

อยในสภาพทมนคงแขงแรงใชการไดโดยปลอดภยเสมอ จาเลยไมมพยานแสดงวาเหต

ทเบรคแตกไมมใครจะอาจปองกนได แมจะไดจดการระมดระวงตามสมควรแลว จงจะ

อางเปนเหตสดวสยไมได

161

คาพพากษาฎกาท 2668/2524 จาเลยขบรถมาดวยความเรวสง เมอเฉยวชน

รถคนหนงแลวกไมสามารถหยดรถไดทนทวงท กอนทจะแลนไปชนทายรถโจทก ซงอย

หางจดทรถเฉยวชนประมาณ 25 เมตร กรณนเปนเรองทอาจปองกนไดถาจาเลยไมขบ

รถจนเรวเกนไป ไมเปนเหตสดวสยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 8

จาเลยจงตองรบผดตอโจทก

คาพพากษาฎกาท 1371/2527 พนกงานขบรถของจาเลยไดขบรถซงบรรทก

ของหนกออกนอกผวจราจร เปนเหตใหดนทขอบไหลถนนทรดหรอยบทาใหรถยนต

เสยหลกตะแคงพลกควาตกลงไปขางถนน ซงพนกงานขบรถมทางทจะปองกนมใหเหต

นนเกดขนไดหากใชความระมดระวงตามสมควร เหตทเกดขนจงเปนความประมาท

เลนเลอมใชเหตสดวสย

คาพพากษาฎกาท 347/2529 การทลอรถยนตหลดในขณะขบข หากผขบข

ใชความระมดระวงตรวจตราถงความสมบรณของรถยนตกอนใช เหตยอมไมเกดเหตท

เกดยอมไมใชเหตสดวสย

คาพพากษาฎกาท 3360/2531 การทไฟฟาในรถยนตลดวงจร ทาใหไฟฟา

หนารถดบเปนเรองทอาจตรวจสอบไดไมใชเหตสดวสย

2. ความเสยหายเปนความผดของผเสยหายเองโดยแท

กลาวคอ ผเสยหายตองผดโดยสนเชง (100 เปอรเซนต) ผกระทาไมไดมสวน

กระทาความผดเลย แตถาผเสยหายมสวนผดอยดวยเพยงบางสวน กมเขาขอยกเวนน

4.3.1.7 ผเสยหายไมจาตองพสจนถงความเลวรายทอยในจตใจของผกระทา

ความผดวากระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางไร เนองจากหากพสจนครบ

องคประกอบขางตนกฎหมายตงขอสนนษฐานไวกอนวาผนนกระทาละเมด หรอท

เรยกวา ความรบผดโดยเครงครด หรอ Strict liability ซงแตกตางจากมาตรา 420

หลกทวไปทความรบผดจะตองเกดเพราะความจงใจหรอประมาทเลนเลอใหบคคลอน

เสยหายหรอ liability with fault

162

4.3.2 ละเมดอนเกดจากทรพยอนตราย

มาตรา 437 วรรคสอง บญญตวา ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงผมไว

ในครอบครองของตน ซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพ หรอโดย

ความมงหมายทจะใช หรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย

มาตรา 437 วรรคสองเปนบทขยายความมาตรา 437 วรรคหนง กลาวคอบท

สนนษฐานเดดขาดในวรรคหนงใหมความหมายขยายนอกเหนอจากยานพาหนะ ให

หมายรวมถงผทครอบครองหรอผดแลทรพยอนตราย ดงตอไปนดวย

1. ทรพยอนตรายไดโดยสภาพ

2. ทรพยอนตรายโดยความมงหมายทจะใช

3. ทรพยอนตรายโดยอาการกลไกของทรพยนน

ลกษณะของทรพยอนตราย

ความเสยหายทเกดจากทรพยอนตราย

1. โดยสภาพของทรพยนนเปนทรพยอนตราย

หมายความวา สภาพของทรพยนนโดยตวของมนเองทาใหเกดอนตรายได เชน

กระแสไฟฟา ระเบด สารเคม เปนตน

ขอใหสงเกต ภาษาองกฤษใชคาอยสองคากลาวคอ Ultrahazardous หรอ

Abnormally Dangerous ซงแปลความไดตามมาตรา 437 วรรคสอง ทรพย

อนตราย หรอ ทรพยทสามารถสรางความเสยหายไดโดยตวเอง

ตวอยาง

เสาไฟฟาแรงสง

163

สารเคม

ระเบด

164

2. โดยความมงหมายทจะใชทรพยนนเปนทรพยอนตราย

หมายความวา เมอพจารณาจากสภาพยอมไมกอใหเกดอนตราย แตทรพยนน

อนตรายตอเมอบคคลทนาไปใช (Usage) มความมงหมายใหเกดอนตรายขน เชน

ปน มด พลไฟ เปนตน

ตวอยาง

พลไฟ

ปน

165

ถงแกส

3. โดยอาการกลไกของทรพยนนเปนทรพยอนตราย

หมายความวา ขนตอน และ/หรอ กลไกในตวทรพยนน อาจกอใหเกด

อนตรายได เชน ลฟต บนไดเลอน เปนตน

ขอสงเกต ผเขยนตงขอสงเกตวากรณของบนไดเลอนและ/หรอลฟต อาจเขา

ขายความรบผดละเมดไดทงมาตรา 420 434 หรอ 437 วรรคสอง

ตวอยางค าพพากษาฎกา

คาพพากษาฎกาท 762/2517 โรงงานของจาเลยใชเครองจกรเดนดวยไฟฟา

และไดเกดไฟไหมขน เนองจากไฟฟาลดวงจร ไฟฟาถอวาเปนทรพยอนเปนของเกด

อนตรายไดโดยสภาพ จาเลยผมไวในครอบครองจะตองรบผดเพอการเสยหายอนเกด

จากไฟฟานน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายเกดแตเหตสดวสยหรอเกดจาก

ความผดของผเสยหายเอง จาเลยนาสบแตเพยงวา การตงโรงงานและการตดตงไฟฟา

ในโรงงานจาเลยไดปฏบตตามระเบยบแบบแผนของทางราชการ และมเจาหนาทมา

ตรวจเสมอเทานน แตไฟไหมขนอยางไรจาเลยไมทราบ จาเลยมไดนาสบวาการทไฟฟา

เดนลดวงจรเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของโจทก จาเลยจงตองรบผด

166

คาพพากษาขางตน ศาลวนจฉยวา เครองจกรเดนดวยไฟฟาเปนทรพย

อนตรายโดยสภาพผครอบครองตองรบผดเมอเกดความเสยหายขนกบผอน และวรรค

สองไดใชวรรคหนงตอนทายเปนบทสงวา หากเกดเพราะเหตสดวสยหรอเกดจาก

ผเสยหายโดยแท ถอวาหลดพนความรบผด

คาพพากษาฎกาท 179/2522 กระแสไฟฟาทการไฟฟาผลตจาหนายเปนของ

ทเกดอนตรายไดโดยสภาพเสาไฟฟาหก เพราะไฟไหมซงไมไดถางและเคยไหมเสาหก

มาแลว เปนเหตทใชความระมดระวงปองกนได ไมเปนเหตสดวสย ขอใหเทยบเคยงกบ

คาพพากษาฎกาท 529/2533 ทวาหากการดงกลาวพสจนไดวาโจทกกมสวนประมาท

เลนเลอดวย

คาพพากษาฎกาขางตน อธบายถงลกษณะแหงทรพยอนตราย และพฤตการณ

ของการใชความระมดระวงวาผครอบครองยงไมไดใชความระมดระวงทตนพง

คาดหมายได กไปวากนตามมาตรา 442

คาพพากษาฎกาท 4037/2545 แทนไฮดรอรกสาหรบเทนาตาลดบออกจาก

รถยนตบรรทกซงจอดอยบนแทนไฮดรอรกนนลงฉางเกบ เปนทรพยอนเปนของเกด

อนตรายไดโดยอาการกลไกของทรพยนน ซงจาเลยท 1 ผมไวครอบครองจะตอง

รบผดชอบ เพอการเสยหายอนเกดขนแตทรพยนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหาย

นน เกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผเสยหายนนเองตามวรรคหนง

ตอนทาย โจทกจงไมตองนาสบวาเหตทเกดความเสยหาย สบเนองมาจากความ

ประมาทเลนเลอของลกจางจาเลยท 1

นาตาลดบทบรรทกมาในรถยนตบรรทกมความชนสงจงเกาะกนแนนแตมไดม

การทาใหนาตาลดบแตกตวทงหมดกอนแลว จงยกแทนไฮดรอรกขนเท การทนาตาล

ดบเกาะกนแนนอยยอมทาใหนาหนกเฉลยไมสมาเสมอ เมอถายนาหนกออกมาจาก

รถยนตบรรทกในทนททนใด จงทาใหแหนบรถเกดแรงตานและดดตวรถใหลอยขน

ขามทกนลอแลวดงโซ ทมดคานหนาไวขาดกอนทจะไหลลงมากระโดดขามทกนลอทก

ลอ

ผครอบครองตองรบผด

คาพพากษาฎกาท 1659/2513 (ประชมใหญ) ไดวนจฉยวา การท ช. เดนไป

ตามทางเดน มเสาไฟฟาตนหนงลมอย ช. เดนไปถกสายไฟฟาทหยอนเพราะเสาลมน

เขา จงถกกระแสไฟฟาดดถงแกความตาย เมอสายไฟฟานนเปนสายไฟฟาในชวงทตอ

167

จากหมอวดไฟฟาไปยงบานของ จ. ผขอใชไฟฟาและอยาในเขตทดนของ จ. และ

ทางเดนท ช. เดนไปนนกมใชทางสาธารณะ เปนแตทางเดนในทดนทเจาของมไดหวง

หามมใหผหนงผใดเดนผาน ดงน ยอมถอไมไดวาสายไฟฟาซงเปนทรพยอนตรายโดย

สภาพ อยในความรอบครองของการไฟฟานครหลวงจาเลยตามมาตรา 437 วรรคสอง

การไฟฟานครหลวงจงไมตองรบผด

คาพพากษาฎกาท 883/2518 ผครอบครองดแลสถานทเกบรถยนต ยอม

รวมถงสายไฟฟาในบรเวณสถานทนนซงตอออกมาจากบานพกไปยงกรงสาหรบ

บานพกดวย เดกปนรวเกบดอกรก ถกสายไฟฟาซงไมมฉนวนหมทตกลงมาพาดอยกบ

รวถงแกความตาย ไมมรองรอยทเดกในวยนนจะคาดคดวาจะมสายไฟฟาซงไมม

ฉนวนหมพาดอย ผครอบครองตองรบผด

ผครอบครองตองรบผดมไดขยายความไปถงผดแล

คาพพากษาฎกาท 1919/2523 จาเลยท 1 และจาเลยท 2 เปนสามภรยากน

เปนเจาของบานทเกดเหตซงจาเลยขงสายทองแดงเปลอยปลอยกระแสไฟฟาไวรอบ

บานแลวไมดแลใหสายไฟฟาอยในสภาพเรยบรอย เปนเหตใหสายไฟฟาตกลงมาพาด

รว ผตายไปยนปสสาวะรมรวจงถกกระแสไฟฟาดดถงแกความตาย จาเลยเปนผ

ครอบครองทรพยซงเปนของเกดอนตรายโดยสภาพตองรบผดเพอความเสยหายอน

เกดแตไฟฟานน สวนจาเลยท 3 เปนเพยงผดแลบานเทานน แมจะเปนผรบจางใหชาง

ไฟมาเดนสายไฟดงกลาว กไมใชผครอบครองไฟฟานน จงไมตองรบผด

จะเหนไดวา มาตรา 437 วรรคสอง มไดเลอกไลสายกบผครอบครองและผ

ควบคม แตกาหนดใหผทยดถอครอบครองทรพยนนไว เปนผตองรบผดชอบและไม

ขยายความไปถงผทมหนาทควบคมดแลทรพยอนตรายนน

หมายเหต ผครอบครองทรพยอนตรายนน อาจเปนคนเดยวกนกบผควบคม

ไดหากเกดเหตผครอบครองเปนผควบคมทรพยในขณะเดยวกน

อธาหรณ จาเลยเปนผคมงานกอสรางไดนาเอาระเบดเพอนามาใชในการ

ปฏบตงาน ซงการตดตงระเบดไดนาไมนน จาเลยตองใชความระมดระวงเปนอยางยง

หรอทเรยกวา utmost care ปรากฏวา แรงระเบดทาใหกอนหนกระเดนไปถกโจทกท

กาลงเดนอยบนถนน จาเลยจงตองรบผดเดดขาดตอความเสยหายทเกดขนแกโจทก

168

4.4 ละเมดทเกดขนเพราะสตว (Liability relating to animal)

มาตรา 433 บญญตวา ถาความเสยหายเกดขนเพราะสตว ทานวา

เจาของสตวหรอบคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ จ าตองใชคาสนไหม

ทดแทนใหแกฝายทตองเสยหายเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตสตวนน

เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยงการรกษาตาม

ชนดและวสยของสตว หรอตามพฤตการณอยางอน หรอพสจนไดวาความเสยหาย

นนยอมจะตองเกดมขนทงทไดใชความระมดระวงถงเพยงนน

อนงบคคลผตองรบผดชอบดงกลาวมาในวรรคตนนน จะใชสทธไลเบยเอา

แกบคคลผทเราหรอยวสตวนนโดยละเมด หรอเอาแกเจาของสตวอนอนมาเราหรอ

ยวสตวนน ๆ กได

4.4.1 หลกกฎหมาย

1. ความเสยหายเกดขนเพราะสตว

สตวเปนตวกอใหเกดความเสยหายโดยตวของมนเอง มใชสตวนนไปทาราย

หรอกอใหเกดความเสยหายจากการทถกคนบงคบซงจะเปนคนละกรณกน

2. เจาของสตว หรอผรบเลยงไวแทนเจาของ

มาตรา 433 เปนละเมดเชนเดยวกบมาตรา 437 ทผทรบผดในความเสยหาย

กฎหมายมงประเดนวาใครเปนผดแล (รบเลยง) ในขณะกระทาละเมด และ/หรอเปน

เจาของสตว ซงหากไดความวา เจาของสตวไดมอบชางใหผอนไปดแลเลยงรกษา ไมวา

จะเกดขนจากสญญา หรอพฤตการณใด ๆ ทเจาของสตวมไดเกยวของในการเลยงหรอ

รบจางดวย เมอสตวนนไดไปกอความเสยหายแกผอน เจาของกไมตองรบผดชอบ

ความขอนขอใหทานเปรยบเทยบคาพพากษาฎกาท 1607/2496 889/2510

อนง เจาของสตวไมตองพจารณาเลยวาจะเปนเดกไรเดยงสาหรอผไร

ความสามารถใด เนองจากกฎหมายมไดเขยนขอยกเวนเพราะเหตดงกลาวไว ตอง

พจารณาจากขอยกเวนจรง ๆ ตามหวขอ 4.4.2

3. ตองรบผดในความเสยหายนน

มาตรา 433 เปนละเมดเชนเดยวกบ มาตรา 437 ทผเสยหายเพยงแตบรรยาย

ในฟองวา บคคลผรบเลยง หรอเจาของสตวไดทาละเมด โดยสตวของบคคลดงกลาวทา

ใหผเสยหายไดรบความเสยหายกเพยงพอแลว มจาเปนตองบรรยายฟองวา จาเลยได

กระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม ทเรยกวา Liability without Fault หรอ

strict liability

169

4.4.2 เวนแต

1. ใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยง การรกษาตามชนดและวสยของ

สตว

ความระมดระวงในการเลยงรกษาใหพเคราะหถงลกษณะของสตวแตละชนด

(ประเภทของสตว : species) หากไดความวาลกษณะของสตวนนเปนสตวทดราย วสย

(นสยตามธรรมชาต: Nature) ทาใหผเลยงหรอเจาของตองคานงถงการเลยงรกษาท

เหมาะสม กลาวคอ ตองใชระดบความระมดระวงทสงมากกวาปกต

ก. สตวปา (Wild animal) หรอ

ข. สตวเลยง (Domesticated animal)

อธาหรณ นายกตตเลยงสนขพนธรอตไวเลอร พาไปเดนออกกาลงกายท

สวนสาธารณะ โดยตนมเครองหามจงสนข ขณะเดนผานผคนทมาออกกาลงกาย

ปรากฏวาสนขเหนเดกกาลงวงเลน อยในอาการไลจบกน สนขจงวงเขาไปกดเดกนน จะ

เหนไดวา นายกตตตองพเคราะหไดวาลกษณะของสนขตนเปนเชนใด (ด) และวสยใน

การใชความระมดระวงเพยงแคมเครองหามจงสนขนนยอมไมเพยงพอ เนองจาก

สามารถพเคราะหไดถงพละกาลงและโอกาสความเสยงทจะเกดขน แมวาสนขนนจะไม

170

เคยทารายใครกตาม แตความประการนมใชหลกตายตวททานจะพงยดถอไวเสมอไป

เพราะขอเทจจรงในบางครง เมอไดความวาสตวของเราไมเคยทารายบคคลหรอ

ทรพยสนใดเลย กอาจอางได ขอใหพจารณาจากขอเทจจรงเปนรายกรณ แตกรณของ

สนขพนธรอตไวเลอร ยอมตงสมมตฐานไดวาเปนสนขพนธดราย เปนตน

คาพพากษาฎกาท 2488/2523 สนขของจาเลยหลบหนออกไปไดขณะท

จาเลยเปดประตบาน สนขจงออกไปกดโจทกได แสดงวาจาเลยมไดใชความระมดระวง

อนสมควรในการเลยงดสนขจาเลยตองชดใชคาเสยหาย

คาพพากษาฎกาท 1006/2510 โจทกกาลงบงคบชางของโจทกใหทางานอย

หางแมชางและลกชางของจาเลยประมาณ 2 เสน ลกชางของจาเลยตดชางของโจทก

เขาใจวาโจทกจะพาชางของโจทกไป จงทงแมวงไปทโจทกและทารายโจทก โดยผดแล

ชางและลกชางของจาเลยซงขณะนนกอยเฉย ๆ ไมไดทาอะไร นาจะดลกชางใหดกลบ

ปลอยใหลกชางวงเขาไปทารายโจทกแลววงไปบอกใหลกชางถอย นบวาผเลยงชางมได

ใชความระมดระวงเทาทควร

มขอทควรพเคราะหตามกฎหมาย Common law กรณความเสยหายเกดจาก

สตวปาทมลกษณะดราย เชน นายกตตเปนเจาของลกสงโตและนามาเลยงไวทบานตน

ซงมเนอทกวางใหญและไดกนบรเวณสรางรวแขงแรงเปนอยางด และเชนกน

ขอเทจจรงไดความวา เจาลกสงโตตวนกไมเคยทจะทารายใครหรอมแนวโนมมากอนวา

จะทาลายใคร แตมอยวนหนง ไมรดวยเพราะเหตใดเจาลกสงโตนหลดออกไปยงถนน

หนาบานของนายกตต และทารายนายหมอดซงเดนผานมาพอด ไดรบความเสยหาย

นายกตตนาพยานหลกฐานเขาสบถงความระมดระวงเปนอยางด แตไมรอะไร เปนเรอง

บงเอญเหลอเกนทลกสงโตตวนหลดออกมา ตนไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการ

เลยง การรกษาตามชนดและวสยของสตวแลว ขออางเชนน ไมสามารถนามายกเปนขอ

พสจนเพอแกตวได เพราะถอวา สตวปามลกษณะทมแนวโนมวาจะกอใหเกดอนตราย

ได

แตจากตวอยางดงกลาว หากกลบกนสตวชนดนน เปนสตวเลยง (Domestic)

เชน แมว สนข วว หรอสกร นายกตตยอมสามารถยกขออางดงกาวเพอหลดพนความ

รบผดได

171

ในประเทศไทยเองกยงมไดจาแนกแบงประเภทเชนนน คงจะตองปรบใชโดย

พจารณาจากเจาของสตว หรอผรบเลยงไวแทนเจาของไดใชความระมดระวงอนสมควร

แกการเลยง การรกษาตามชนดและวสยของสตว เพราะฉะนนเมอตองวนจฉยแกการ

ดงกลาวทานตองพเคราะหระดบหรอมาตรฐานของความระมดระวงใหสงเสมอหากเปน

กรณสตวทมลกษณะจะเปนอนตราย และกนาทจะนาหลกกฎหมายดงกลาวเขามา

ประยกตใชได

2. เหตสดวสย

อทาหรณกรณเหตสดวสย ทานอาจารยพจน ปษปาคม ไดยกตวยางไวเชน นา

เกวยนเทยมโคเขามาในถนน โคตนเสยงแตรรถยนตหรอตนเพราะเหนรถยนตแลน

สวนมา มไดถอวาเปนเหตสดวสย เพราะเจาของสามารถคาดหมายไดวา จะเกด

เหตการณเชนนน

ขอยกอกอทาหรณเพอใหทานเขาใจ นายกตตเปนเจาของฟารม

นกกระจอกเทศ โดยเลยงไวขายเพอการบรโภค คนหนงมพายนอกฤดกาลเขามาอยาง

หนกทาใหกรงพง เปนเหตใหนกกระจอกเทศหลดออกมา และไปเหยยบยาและจกกน

สวนผลไมของนายหมอดทอยในละแวกใกลเคยง กรณเชนนเมอเปนเหตภบพบตท

เกดขน และผนนมอาจปองกนไดยอมถอไดวานายกตตหลดพนความรบผด

4.4.3 สทธไลเบย

มาตรา 433 วรรคสอง อนงบคคลผตองรบผดชอบดงกลาวมาในวรรคตนนน

จะใชสทธไลเบยเอาแกบคคลทเราหรอยวสตวนนโดยละเมด หรอเอาแกเจาของสตวอน

อนมาเราหรอยวสตวนน ๆ กได

4.4.3.1 สทธไลเบยเอาแกบคคลผทเราหรอยวสตวนนโดยละเมด หรอเอาแก

เจาของสตวอนอนมาเราหรอยวสตว กลาวคอ เมอขอเทจจรงปรากฏวา การทสตวไดทา

รายหรอทาใหบคคลอนไดรบความเสยหายนน เกดมาจากสาเหตทมบคคลอนมาเรา

หรอยวสตวทาความเสยหาย กฎหมายกาหนดใหเมอบคคลตามวรรคหนงกลาวคอ

เจาของและ/หรอผรบเลยงเมอตองชดใชคาเสยหายแลว มสทธไลเบยในสวนทตนตอง

เสยไปแก ผทมาเราหรอยวสตว หรอเอาแกเจาของสตวอนอนมาเราหรอยวสตว

4.4.3.2 การเราหรอการยวสตวตองพจารณาขอเทจจรงเปนรายกรณไปวา

อยางไรเปนการเราหรอยวสตว ทานอาจารยพจน ปษปาคม ไดอธบายไววา การกระทา

172

ทเปนการเราหรอยวสตวอาจเปนการกระทาทไมผดกฎหมาย หรอมอานาจกระทาได

เชน มการจงมาแขงในถนนทมรถยนตแลน ผขบรถยนตบบแตรเตอนรถยนตทกาลง

เคลอนออกจากขางถนน เสยงแตรดงทาใหมาตกใจทาใหรถยนตคนอนเสยหาย จะเหน

ไดวา คนขบรถยนตไมไดเราสตวนน ผทบบแตรรถยนตมสทธทจะเตอนรถยนตคนอน

แตหากเปนกรณทไดความวา มเจตนา (จงใจ) บบแตรเพอแกลงมาใหตกใจ กรณ

เชนนถอเปนละเมดได หรอกรณยวสตว เชน แกลงจดประทดโยนใสสนข สนขเลยไป

สรางความเสยหายทรพยสนใหแกผอน

จากคาพพากษาฎกาท 1006/2510 ขางตน นาพเคราะหวา การกระทาของ

โจทกเปนการยวชางหรอไม แตกคงกระจางชดไดวา โจทกคงมไดมเจตนากอใหเกด

การยวลกชางไม อนกอใหเกดสทธไลเบยได

4.4.3.3 ทานจะสงเกตไดวา กรณทจะไลเบยเอากบ บคคลผทเราหรอยวสตว

นน เจาของสตวหรอผรบเลยงจะตองพสจนใหไดวา บคคลดงกลาวมเจตนาชวราย

เนองจาก มาตรา 433 วรรคสองตอนทาย กฎหมายใชคาวา “...บคคลทเราหรอยว

สตวนนโดยละเมด... ” จงตความไดวา ละเมดยอมหมายถงการเขาองคประกอบตาม

มาตรา 420

4.4.3.4 เจาของสตวอนอนมาเราหรอยวสตว หมายความวา สตวของเราทไป

ทาความเสยหายแกผอน เนองจากมสตวอนมาเราหรอยว ตวเจาของสตวอนทมาเรา

หรอยวนนตองรบผด เชนเดยวกนตองพสจนใหไดถงการเชนนน และบคคลทเปน

เจาของสตวทเราหรอยวจะตองกระทาโดยจงใจหรออยางนอยทสดตองประมาทเลนเลอ

4.4.4 ขอสงเกต

ความเสยหายทเกดจากสตวน ตองเปนการกระทาของสตวเอง มใชเกดจาก

การทเราเปนผสงหรอบงคบใหสตวนนกระทา เชน การขบรถเทยมมา ใชววลากจง

เกวยน หรอการใชสตวเปนเครองมอเพอทาใหผอนเสยหาย เชน เลยงสนข หรองพษ

กดผอน กรณเชนน มความรบผดตามมาตรา 420 หรอ 437 แลวแตกรณเปน Fault

Liability แตมใชมาตรา 433

173

บทท 5

ขอตอสของจ าเลยในคดละเมด

Defenses to intentional torts

5.1 ขอตอสของจ าเลยในคดละเมด

1. ไมครบองคประกอบความผดตามมาตรา 420

มาตรา 420 บญญตวา ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอทาตอบคคลอนโดยผด

กฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสน

หรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทาละเมด จาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอ

การนน (ขอใหกลบไปพจารณาหลกเกณฑของละเมด)

การขาดองคประกอบ/หลกเกณฑในขอหนงขอใด จะทาใหบคคลนนไมมความ

รบผดในทางละเมด กลาวคอขาดองคประกอบขอหนงขอใดหรอหลายขอรวมกน

1. ตองมการกระทาตอผอน

2. จงใจหรอประมาทเลนเลอ

3. โดยผดกฎหมาย

4. ความเสยหาย

2. เหตสดวสย

เขาขอยกเวนความรบผดตามทกฎหมายบญญตไวตามมาตรา 8

เหตสดวสย “คาวา เหตสดวสย หมายความวา เหตใด ๆ อนจะเกดขนกด จะใหผล

พบตกด เปนเหตทไมอาจปองกนไดแมทงบคคลผตองประสบหรอใกลจะตองประสบ

เหตนน จะไดจดการระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะและ

ภาวะเชนนน”

3. กฎหมายบญญตยกเวนความรบผดเปนกรณเฉพาะ

ขอพจารณาทสามนเปนเรองของการมเอกสทธทกฎหมายใหความคมครอง

หรอ Immunity

3.1 เอกสทธตามรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา 157 บญญตวา ในท

ประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชก

ผใดจะกลาวถอยคาใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยง

174

ลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะนาไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชก

ผนนในทางใดมได

เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยคาในการประชม

ทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน หากถอยคาทกลาวในทประชม

ไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยคานนมลกษณะเปนความผดทางอาญา

หรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอน ซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน

ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยคาใดทอาจเปนเหตให

บคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหง

สภานนจดใหมการโฆษณาคาชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายใน

ระยะเวลาทกาหนดในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบกระเทอน

ถงสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล

มาตรา 158 บญญตวา เอกสทธทบญญตไวในมาตรา 157 ยอม

คมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภา

ผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธาน

ในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจน

ผดาเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนทไดรบ

อนญาตจากประธานแหงสภานนดวยโดยอนโลม

สองมาตราขางตนเปนเอกสทธทใชคมครองสมาชกรฐสภา และ/หรอ

ผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา

หรอรฐสภา แลวแตกรณ ในการกลาวหรอไขขาวตามมาตรา 423

3.2 เอกสทธตามประมวลกฎหมายอาญา

เอกสทธตามประมวลกฎหมายอาญา พจารณาไดจากมาตรา 329

หากผกลาวหรอไขขาวไดกระทาลงโดยสจรตยอมไดรบความคมครอง มาตรา 329 ผใดแสดงความคดเหนหรอขอความใดโดยสจรต

(1) เพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอปองกนสวนไดเสยเกยวกบตน

ตามคลองธรรม

(2) ในฐานะเปนเจาพนกงานปฏบตการตามหนาท

(3) ตชมดวยความเปนธรรม ซงบคคลหรอสงใดอนเปนวสยของ

ประชาชนยอมกระทา หรอ

(4) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรองการดาเนนการอนเปดเผยใน

ศาลหรอในการประชม

ผนนไมมความผดฐานหมนประมาท

175

3.3 เอกสทธจากเขตอานาจรฐ

เอกสทธตามหวขอนเปนเรองทสมพนธกบกฎหมายระหวางประเทศ

ในแผนกคดเมองทใหสทธพเศษคมกนรฐ หรอผแทนของรฐ รวมความตลอดถงความ

คมกนขององคการระหวางประเทศรวมทงเจาหนาทและตวแทนขององคการระหวาง

ประเทศ

การคมกนจากเขตอานาจรฐเปนเรองของกฎหมายระหวางประเทศท

ใหการคมครองบคคลบางประเภทหรอทรพยสนบางอยางไมตกอยภายใตเขตอานาจรฐ

อาท การใชบงคบกฎหมาย การศาล และ/หรอการบรหาร บคคลตาง ๆ ดงตอไปน

สามารถขอความคมกนจากเขตอานาจรฐได

1. รฐ

ซงในทางกฎหมายระหวางประเทศนนใหหมายความรวมถงรฐและ

องคกรตาง ๆ ของรฐบาล หรอองคการทางการเมองของรฐซงมสทธทจะใชอานาจ

อธปไตยของรฐ หรอองคกรและหนวยงานของรฐ ภายในขอบเขตทองคกรและ

หนวยงานนนมสทธทจะกระทาการอนเปนการใชอานาจอธปไตยของรฐ หรอ ผแทน

ของรฐซงกระทาการในฐานะเปนผแทนรฐ

แตกระนน การอางสทธเรองความคมกนจากเขตอานาจทางศาลและ

การบรหารของรฐอนแตเฉพาะทเปนเรองประโยชนของรฐโดยแทเทานน มไดขยาย

ความไปถงกจการตาง ๆ ในทางพาณชย หรอการกระทาละเมด

ขอใหพจารณาจากขอบทท 13 แหงอนสญญาวาดวยความคมกนของ

รฐ ค.ศ. 1982 ในกรณทรฐกระทาการหรองดเวนกระทาการอนเปนเหตใหบคคลอน

ไดรบความเสยหายตอชวต รางกายและทรพยสน ไมวาการกระทาหรองดเวนการ

กระทานน จะเกดขนโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอกตาม หากความเสยหายเชนวานน

เกดขนในดนแดนของรฐผใชเขตอานาจตลาการแลว รฐผกระทาละเมดจะอางความคม

กนจากเขอานาจทางตลาการของรฐทความเสยหายเกดขนมได

2. ผแทนของรฐ

ในกฎหมายระหวางประเทศไดมการจดระดบความสาคญของผแทน

ของรฐเพอประโยชนในการจดลาดบอาวโสและมารยาททางการทต ดงน

1. ชนเอกอครราชทต

2. ชนรฐทต/อครราชทต

3. ชนอปทต

ดงนน เพอเปนการรกษาสมพนธไมตรระหวางประเทศ จงใหสทธแก

บคคลดงกลาวและคณะ ใหไดรบความคมกนจากเขตอานาจทางอาญา ทางแพง และ

176

ทางปกครองของรฐผรบและตวแทนทางทต พจารณาไดจากขอบทท 31 แหงอนสญญา

กรงเวยนนาวาดวยความสมพนธทางทต ค.ศ. 1961

ความคมกนของเจาพนกงานกงสลและสมาชกในสถานทาการทาง

กงสล เกยวกบการทาละเมดนน จะเหนไดวามขอแตกตางจากบคคลตาง ๆ ขางตน

กลาวคอเจาหนาทกงสลหรอลกจางทางกงสลจะอางความคมกนจากเขตอานาจของรฐ

ผรบไดเฉพาะทไดกระทาลงในฐานะทเปนตวแทนของรฐผสงเทานน นอกเหนอจากนม

อาจอางไดเลยไมวาจะเปนเรองทางสญญาและ/หรอละเมด แตอยางไรกตาม แม

เจาหนาทกงสลหรอลกจางกงสลจะไดกระทาการละเมดในฐานะตวแทนของรฐ แตม

ขอยกเวนถาเปนกรณละเมดทเกดจากรถยนต เรอ หรออากาศยาน (ทรพยอนเดนดวย

กาลงเครองจกรกลตามมาตรา 437) กมอาจใชเอกสทธอางความคมกนได

3. ความคมกนขององคการระหวางประเทศรวมทงเจาหนาทและ

ตวแทนขององคการระหวางประเทศ

องคการระหวางประเทศรวมทงเจาหนาทและตวแทนขององคการ

ระหวางประเทศ เชน องคการสหประชาชาต ซงกฎหมายระหวางประเทศใหขยายความ

รวมถงทบวงชานญการพเศษ อาท องคการแรงงานระหวางประเทศ องคการอนามย

โลก องคการการบนพลเรอนระหวางประเทศ กองทนการเงนระหวางประเทศ เปนตน

ขอบทท 2 มาตรา 2 แหงอนสญญาวาดวยเอกสทธและความคมกน

ของสหประชาชาต ค.ศ. 1946 กาหนดหลกเกณฑไววา สหประชาชาตตลอดทง

ทรพยสนและสนทรพยของสหประชาชาต (ทบวงชานญการพเศษ) ไมวาจะอยแหงใด

และไมวาผใดจะยดถอครอบครองไวกตาม ยอมไดรบความคมกนจากการดาเนนคด

ทางกฎหมายทกรปแบบ ยกเวนแตเฉพาะในกรณทสหประชาชาตสละความคมกนอยาง

ชดแจงเทานน แตการสละความคมกนอยางชดแจงขององคการสหประชาชาตในกรณ

เชนวานนยอมไมขยายไปถงมาตราการในการบงคบคดดวย

3.4 นรโทษกรรม

มาตรา 449 บคคลใดเมอกระทาการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย

กด กระทาตามคาสงอนชอบดวยกฎหมายกด หากกอใหเกดเสยหายแกผอนไซร ทาน

วาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม

ผตองเสยหายอาจเรยกคาสนไหมทดแทนจากผเปนตนเหตใหตอง

ปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย หรอจากบคคลผใหคาสงโดยละเมดนนกได

177

(1) เปนการกระทาเพอปองกนสทธโดยชอบดวยกฎหมาย

ขอใหพจารณาประมวลกฎหมายอาญา เรองปองกนตวตองพอสมควร

แกเหต ขอใหพจารณาจากภาพประกอบ

(

น

นายกตตถอขวานหมายจะทารายนายหมอด นายหมอดจงหยบปนยง

นายกตตจานวน 1 นดถงแกความตาย (พอสมควรแกเหต) ปองปดภยนตรายทใกลจะ

มาถง

2) เปนการกระทาตามคาสงอนชอบดวยกฎหมาย

พจารณาจากขอเทจจรง เจตนา และพฤตกรรม

มาตรา 5 ในการใชสทธแหงตนกด ในการชาระหนกด บคคลทกคน

ตองกระทาโดยสจรต

1. ตองไมกระทาเกนคาสงและ/หรอขอบอานาจทกฎหมายใหไว

คาพพากษาฎกาท 1358-1369/2506 การทจาเลย (เทศบาลเมอง

สระบร) ซงเปนเจาหนาทปฏบตตามคาสงของผวาราชการจงหวด ซงไดสงการตาม

ประกาศของคณะปฏวตรอหองแถวทโจทกเชาทงหมด มใชรอเฉพาะสวนทรกลาทาง

สาธารณะนน เปนการทาเกนคาสง สวนทจาเลยทาเกนจะอางวาเปนนรโทษกรรมตาม

กฎหมายไมได

178

2. บคคลนนทราบหรอควรทราบวาขอเทจจรงวา ตนไมมสทธโดย

ชอบ (ไมสจรต)

อทาหรณ นายกตตเปนเจาพนกงานขายทอดตลาดตามคาสงของทาง

ราชการ ไดจดการขายทอดตลาดทรพยของผอน ตนเพยงแตมหนาทขาย โดยไมทราบ

วาทรพยเปนของผใด เมอนายหมอดซงเปนเจาของทรพยไดหามแลววา ทรพยทถกยด

มาดงกลาวนนไมชอบดวยกฎหมาย หรอตนไดไปรองคดคานไว เมอนายกตตมได

แสดงใหเหนวาทางราชการมสทธอยางไรในการขายทอดตลาดทรพยนน นายกตตหา

อางวาไดจดการขายทรพยโดยคาสงของทางราชการไดไม

ขอใหเทยบเคยง คาพพากษาฎกาท 1920/2506 การทอธบดกรม

ศลกากรสงขายทอดตลาดของทยดตามทกฎหมายใหอานาจไวแมตอมาศาลจะสงไมรบ

ของทยดนนกตาม คาสงของอธบดทสงขายไปนนกยงเปนคาสงทชอบดวยกฎหมาย

ฉะนน เมอพนกงานเจาหนาทขายทยดไปนนกระทาตามคาสงของอธบดศลกากร

ดงกลาว จงไมเปนละเมด

มาตรา 450 บญญตวา ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสง

หนงสงใดเพอจะบาบดปดปองภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน ทานวาไม

จาตองใชคาสนไหมทดแทน หากความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหตภยนตรายถา

บคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบาบดปดปองภยนตรายอนม

แกเอกชนโดยฉกเฉน ผนนจะตองใชคนทรพยนนถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลาย

ทรพยสงหนงสงใด เพอจะปองกนสทธของตน หรอของบคคลภายนอกจากภยนตราย

อนมมาโดยฉกเฉน เพราะตวทรพยนนเองเปนเหต บคคลเชนวานหาตองรบผดใชคา

สนไหมทดแทนไม

หากวาความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหต แตถาภยนตรายนน

เกดขนเพราะความผดของบคคลนนเองแลว ทานวาจาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทน

ให

มาตรา 451 บญญตวา บคคลใชกาลงเพอปองกนสทธของตน ถา

ตามพฤตการณจะขอใหศาลหรอเจาหนาทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถามไดทาใน

ทนใด ภยมอยดวยการทตนจะไดสมดงสทธนนจะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญ

ไดไซร ทานวาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไมการใชกาลงดงกลาวมาใน

วรรคกอนนน ทานวาตองจากดครดเครงแตเฉพาะทจาเปนเพอจะบาบดปดปอง

ภยนตรายเทานน

179

ถาบคคลผใดกระทาการดงกลาวมาในวรรคตน เพราะหลงสนนษฐาน

พลาดไปวามเหตอนจาเปนทจะทาไดโดยชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผนนจะตองรบ

ผดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลอน แมทงการทหลงพลาดไปนนจะมใชเปนเพราะ

ความประมาทเลนเลอของตน

มาตรา 452 บญญตวา ผครองอสงหารมทรพยชอบทจะจบสตวของ

ผอนอนเขามาทาความเสยหายในอสงหารมทรพยนน และยดไวเปนประกนคาสนไหม

ทดแทนอนจะพงตองใชแกตนได และถาเปนการจาเปนโดยพฤตการณแมจะฆาสตวนน

เสยกชอบทจะทาไดแตวาผนนตองบอกกลาวแกเจาของสตวโดยไมชกชา ถาและหาตว

เจาของสตวไมพบ ผทจบสตวไวตองจดการตามสมควรเพอสบหาตวเจาของ

3.5 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 1310 บญญตวา บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดย

สจรตไซรทานวาเจาของทดนเปนเจาของโรงเรอนนนๆแตตองใชคาแหงทดนเพยงท

เพมขนเพราะสรางโรงเรอนนนใหแกผสราง

แตถาเจาของทดนสามารถแสดงไดวา มไดมความประมาทเลนเลอจะ

บอกปดไมยอมรบโรงเรอนนนและเรยกใหผสรางรอถอนไป และทาทดนใหเปน

ตามเดมกได เวนไวแตถาการนจะทาไมไดโดยใชเงนพอควรไซร ทานวาเจาของทดนจะ

เรยกใหผสรางซอทดนทงหมดหรอแตบางสวนตามราคาตลาดกได

มาตรา 1311 บญญตวา บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดย

ไมสจรตไซรทานวาบคคลนนตองทาทดนใหเปนตามเดมแลวสงคนเจาของ เวนแต

เจาของจะเลอกใหสงคนตามทเปนอย ในกรณเชนนเจาของทดนตองใชราคาโรงเรอน

หรอใชคาแหงทดนเพยงทเพมขนเพราะสรางโรงเรอนนน แลวแตจะเลอก

มาตรา 1312 บญญตวา บคคลใดสรางโรงเรอนรกลาเขาไปในทดน

ของผอนโดยสจรตไซร ทานวาบคคลนนเปนเจาของโรงเรอนทสรางขนแตตองเสยเงน

ใหแกเจาของทดนเปนคาใชทดนนน และจดทะเบยนสทธเปนภารจายอม ตอภายหลง

ถาโรงเรอนนนสลายไปทงหมด เจาของทดนจะเรยกใหเพกถอนการาจดทะเบยนเสยก

ได

ถาบคคลผสรางโรงเรอนนนกระทาการโดยไมสจรต ทานวาเจาของ

ทดนจะเรยกใหผสรางรอถอนไป และทาทดนใหเปนตามเดมโดยผสรางเปนผออก

คาใชจายกได

มาตรา 1313 บญญตวา ถาผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไขสราง

โรงเรอนในทดนนน และภายหลงทดนตกเปนของบคคลอนตามเงอนไขไซร ทานใหนา

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบ

180

4. ความยนยอมของผเสยหาย

หลกกฎหมายละเมดทผกระทาละเมดจะไมมความรบผดตอเมอผทเสยหายให

ความยนยอม เมอมความยนยอมของผเสยหายทาใหการกระทานน แมจะเกดความ

เสยหายกไมเปนละเมด (Volenti non fit injuria) : That to which a man

consents cannot be considered an injury

Volenti non fit injuria เปนคามาจากภาษาลาตน (Latin): หมายความ

ถง การสมครใจในการเขาเสยงภยอนอาจกอใหเกดความเสยหายหรอบาดเจบกรณ

เชนนผเสยหายมอาจเรยกรองคาสนไหมทดแทนได กรณเชนนมกจะเกดแกกรณของ

การเลนแขงขนกฬา หรอ ความยนยอมตามปกตประเพณ เปนอาท

voluntary assumption of risk. A defence in tort that means where a person engages in an event accepting and aware of the risks inherent in that event, then they can not later complain of, or seek compensation for an injury suffered during the event. This is used most often to defend against tort actions as a result of a sports injury.

อทาหรณ โจทกแจงแกจาเลย (เพอน) วา เอาเลยเพอนตททองฉนหนอยจะ

ทดสอบความแขงแกรง กรณเชนน ความยนยอมของโจทกทาใหโจทกไดรบความ

คมครองจากการฟองรอง

ประเดนทจะตองพจารณา

1. ผทมสทธใหความยนยอม

หลก ผเสยหายเปนผใหความยนยอม

ขอยกเวน บคคลทมอานาจใหความยนยอมแทน ในกรณทบคคลทไดรบความ

เสยหายเปนผไรความสามารถ

กรณเชน ผใชอานาจปกครองหรอผปกครองมอานาจใหความยนยอมแทน

ผเยาว หรอ ผอนบาลใหความยนยอมแทนคนไรความสามารถ ซงสามารถพจารณาได

จากกรณเจบปวยตองใหแพทยทาการรกษาพยาบาล (ผาตด)

ความขางตน ขอใหใชความระมดระวงเปนอยางยง เพราะโดยทวไปตองให

ผเสยหาย (ผถกกระทา) เปนผใหความยนยอมดวยตนเองกอน มเพยงเหตเฉพาะ

ไดแก ขาดความสามารถในการแสดงเจตนาททาใหบคคลททาหนาทดแลมอานาจใน

การตดสนใจแทน

สวนใหความยนยอมแกใครนน จะเหนไดวา โดยปกตแลวการใหความยนยอม

ตองใหความยนยอมเปนการเฉพาะเจาะจงวาจะใหผใดเปนผกระทา เวนแตลกษณะ

งานบางประเภท เชน ยนยอมใหแพทยรกษาโดยไมระบตวแพทย

181

2. ความแตกตางระหวางการยอมเขารบภยกบการรบรภย

ผลของความยนยอมเปนเหตมาจากผเสยหายไดรบทราบขอมลหรอความ

คาดหมายถงความเสยหายทถกตอง ชดเจน ครบถวน จงสมครใจเขารบภยนน

3. ระยะเวลาของความยนยอม

การใหความยนยอมจะตองมอยกอนหรอขณะกระทาความผด และตองไม

ปรากฏวาผเสยหายไดถอนความยนยอมแลวไมวาจะโดยชดแจง หรอโดยปรยายกตาม

4. ลกษณะของความยนยอม

ความยนยอมอาจใหโดยชดแจงหรอโดยปรยายกได แตสาหรบการนงโดยหลก

แลวไมถอวาเปนการใหความยนยอม เวนแต สามารถเขาใจโดยสภาพและพฤตการณ

วาใหความยนยอม

5. ความยนยอมโดยสมครใจ

บคคลนนตองเขาใจในผลแหงความยนยอม และตองเปนไปดวยความสมคร

ใจปราศจากการขมข หลอกลวง สาคญผด รบรขอมลอยางผดพลาด หรออยในฐานะ

เสยเปรยบในการเขาใจขอมล เชน ในตางประเทศกรณบหร การสมครใจเขาเสยงภยใน

ผลรายของบหรอนเพราะเกดจากการโฆษณาประชาสมพนธ ชวนเชอ ศาลตางประเทศ

ใหความคมครองโจทกวามไดสมครใจใหความยนยอม เนองจากประชาชนอยในฐานะ

ของผรบรขอมลดอยกวาผประกอบธรกจ

อทาหรณ การทฝายหญงยอมรวมประเวณกบชาย เพราะฝายชายหลอกลวงวา

จะรบเลยงดและจดทะเบยนสมรสภายหลง กรณเชนนไมถอวาเปนละเมด เพราะการ

รวมประเวณเกดจากความยนยอมของฝายหญง แตหากฝายชายรวมประเวณกบหญง

โดยทาใหหญงสาคญผดวาตนเปนบคคลอนทหญงยนยอมรวมประเวณ ยอมไมถอวา

หญงใหความยนยอม

6. ความยนยอมทขดตอศลธรรม

แตเดมหลกความยนยอมไมเปนละเมดทางแพงใชไดกบทกกรณ ซงแตกตาง

กบความยนยอมในคดอาญาจะยกเวนความรบผดทางอาญากตอเมอความยนยอมตอง

ไมขดตอสานกในศลธรรมอนด เชน การทาใหจาเลยยงตนเองเพอลองวชาอาคม ยอม

ไมถอเปนการยกเวนความรบผดอาญา แตจะไปฟองเรยกรองทางแพงมได หรอ

ยนยอมใหแพทยผาตด หรอยนยอมใหชางตดผม โดยสภาพเปนการทารายรางกาย แต

เมอการกระทาดงกลาวไมเปนขดตอศลธรรมอนด โจทกจะไปเรยกรองทางแพงและ/

หรอทางอาญามได แตขอใหสงเกตวาในปจจบนประเทศไทยไดมการบงคบใช

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ซงมผลกลบหลกเดมซงจะ

ไดกลาวถงในหวขอท 9 ตอไป

182

7. ขอบเขตของความยนยอม

ขอบเขตของความยนยอมมหลกอยวา “ยนยอมเรองใด ยกเวนความรบผด

เฉพาะเรองนน”

ตวอยาง โจทกพบจาเลยซงเปนแพทยโสตประสาทเพอรกษาอาการบาดเจบทห

ขางขวา และใหความยนยอมแพทยเพอผาตดหขางขวา ในขณะชวงเวลารกษาซงโจทก

ไมรสกตว จาเลยตดสนใจผาตดหขางซายเนองจากเหนวาจะเปนการรกษาทไดผลดกวา

จะเหนไดวา การกระทาของแพทยเชนนยอมไมอยในความคมครองจากการถกฟอง

ละเมด หรอ โจทกยนยอมใหแพทยผาตดไสตง แตแพทยกลบไปผาตดกระเพาะอาหาร

ดวยความประมาทเลนเลอ เชนนแพทยตองรบผด

แตหากเปนกรณเหตฉกเฉนมไดมหลกกาหนดไววา ไมตองอาศยความยนยอม

แตสามารถอางหลกในเรองของความประมาทเลนเลอได

8. ความเสยงภยเขาชวยเหลอผทอยในภยนตราย

9. คาประกาศวาไมรบผดชอบตอภยพบตทเกดขน

ตามพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 8 ได

บญญตวา ขอตกลง ประกาศ หรอคาแจงความทไดทาไวลวงหนา เพอยกเวนหรอจากด

ความรบผดเพอละเมดหรอผดสญญาในความเสยหายตอชวต รางกาย หรออนามยของ

ผอน อนเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผตกลง ผประกาศ ผแจง

ความ หรอของบคคลอนซงผตกลง ผประกาศ หรอผแจงความตองรบผดดวย จะนามา

อางเปนขอยกเวนหรอจากดความรบผดไมได

ขอตกลง ประกาศ หรอคาแจงความทไดทาไวลวงหนาเพอยกเวนหรอ จากด

ความรบผดในกรณอนนอกจากทกลาวในวรรคหนง ซงไมเปน โมฆะ ใหมผล บงคบได

เพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณเทานน

มาตรา 9 ความตกลงหรอความยนยอมของผเสยหายสาหรบการกระทาท

ตองหามชดแจงโดยกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรม อนดของ

ประชาชน จะนามาอางเปนเหตยกเวนหรอจากดความรบผดเพอละเมดมได

มาตรา 10 ในการวนจฉยวาขอสญญาจะมผลบงคบเพยงใดจงจะเปนธรรม

และพอสมควรแกกรณ ใหพเคราะหถงพฤตการณทงปวง รวมทง

(1) ความสจรต อานาจตอรอง ฐานะทางเศรษฐกจ ความร ความเขาใจ ความ

สนทดจดเจน ความคาดหมาย แนวทางทเคยปฏบต ทางเลอกอยางอน และทางไดเสย

ทกอยางของคสญญาตามสภาพทเปนจรง

(2)ปกตประเพณของสญญาชนดนน

183

(3)เวลาและสถานทในการทาสญญาหรอในการปฏบตตามสญญา

(4) การรบภาระทหนกกวามากของคสญญาฝายหนงเมอเปรยบเทยบ กบ

คสญญาอกฝายหนง

5. กรณผเสยหายมสวนผดดวย

มาตรา 442 บญญตวา ถาความเสยหายไดเกดขนเพราะความผดอยางหนง

อยางใดของผตองเสยหายประกอบดวยไซร ทานใหนาบทบญญตแหงมาตรา 223 มา

ใชบงคบ โดยอนโลม

มาตรา 223 บญญตวา ถาฝายผเสยหายไดมสวนทาความผดอยางใดอยาง

หนงกอใหเกดความเสยหายดวยไซร ทานวาหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝาย

ผเสยหายมากนอยเพยงใดนน ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณขอสาคญกคอวา

ความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไรวธเดยวกน

น ทานใหใชแมทงทความผดของฝายผทเสยหายจะมแตเพยงละเลยไมเตอนลกหนให

รสกถงอนตรายแหงการเสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกต ซงลกหนไมรหรอไม

อาจจะรได หรอเพยงแตละเลยไมบาบดปดปอง หรอบรรเทาความเสยหายนนดวย

อนงบทบญญตแหงมาตรา 220 นน ทานใหนามาใชบงคบดวยโดยอนโลม

หลกกฎหมายมอยวา ใหหกลบความรบผดชอบของผททาละเมดลงตามสวน

จงมประเดนปญหาใหพจารณาวา

1. กรณมความผดเสมอกน

2. กรณบคคลทสามมสวนผด

3. กรณนายจางมสวนผด

คาพพากษาฎกาท 2129/2542 หนงสอยนยอมใหทาการปลกสรางอาคาร

รวมผนง เปนขอตกลงระหวางจาเลยกบ ส. เจาของทดนในการกอสรางอาคารชดแนว

เขตทดนของตนและใชโครงสรางคอนกรตเสรมเหลกกบผนงอาคารดานตดกนนน

รวมกน โจทกเปนเจาของกรรมสทธทดนโดยซอมาจากภรรยาและทายาทผรบมรดก

ของ ส. เจาของทดนเดมฐานรากทรกลาและเหลกเสนทงอกเงยเกดจากจาเลยกระทาไป

ตามขอตกลงในหนงสอยนยอมใหปลกสรางอาคารรวมผนง แมจะมสวนรกลากไมเปน

การทาละเมดตอ ส. โจทกรบโอนทดนของ ส. มาในสภาพทมการรกลาอยกอนแลว จง

ไมมสทธเรยกคาเสยหายจากจาเลยเกยวกบการรกลา

คาพพากษาฎกาท 399/ 2546 หางจาเลยท 1 เปนผรบเหมากอสรางสะพาน

มหนาทตองตดตงเครองหมายแสดงใหเหนชดเจนเพอความปลอดภยของผใชถนน

ตลอดเวลา แตกลบละเลยไมตดตงเครองหมายดงกลาว ถอวาจาเลยท 1 ประมาท

184

เลนเลออยางรายแรง แมผตายจะขบรถจกรยานยนตดวยความเรวสง แตหากม

เครองหมายเตอนเชอวาผตายสามาถเหนและชะลอความเรวรถไดทนและจะไมชนทอ

ระบายนาคอนกรต เหตทเกดขนจงเปนเพราะความประมาทของจาเลยท 1 มากกวา

จาเลยท 2 ซงเปนหนสวนผจดการของจาเลยท 1 จงตองรวมกนรบผดในผลแหง

ละเมดและชดใชคาเสยหายแกโจทกผเปนทายาทของผตาย ซงคาเสยหายทโจทกควร

จะไดมากนอยเพยงใดนนตองอาศยพฤตการณแหงกรณดงกลาวเปนประมาณตาม

มาตรา 442 ประกอบมาตรา 223

คาพพากษาฎกาท 880/2546 แมในปกหนาดานในของสมดเงนฝาก จะม

ขอความใหผฝากเงนเปนผเกบรกษาสมดเงนฝากเองกตาม กเปนเพยงคาแนะนามใช

ขอตกลงในการฝากเงน สวนในคาขอเปดบญชเงนฝากนนกไมไดมเงอนไขโดยชดแจง

วาผฝากหรอโจทกจะตองเกบรกษาสมดเงนฝากไวเอง คงมแตคาแนะนาวาควรเกบไว

ในทปลอดภยเทานน การทจาเลยท 2 ถอนเงนฝากของโจทกไปได จงเกดจากความ

ประมาทเลนเลอของพนกงานของจาเลยท 1 มไดเปนผลโดยตรงจากการทโจทกฝาก

สมดเงนฝากไวกบจาเลยท 2 การกระทาของโจทกยงถอไมไดวาโจทกมสวนประมาท

เลนเลอในการกระทาละเมดของจาเลยท 2 ดวย

ขอสงเกต ศาลมอานาจยกบทบญญตนขนวนจฉยเองได

คาพพากษาฎกาท 2864/2546 การพจารณาวาความเสยหายเกดขนเพราะ

ฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไรนน เมอ ว. ผขบรถโจทกมสวนประมาท

มากกวาจาเลย โจทกยอมไมมสทธฟองเรยกคาเสยหายทเกดขนได ดงนน การวนจฉย

วาโจทกและจาเลยตางมสวนประมาทแตโจทกเปนฝายประมาทมากกวาและกาหนดให

จาเลยชดใชคาเสยหายแกโจทกหนงในสามสวนของคาเสยหายทโจทกไดรบจงไมชอบ

ดวยบทบญญตแหงกฎหมาย ปญหาดงกลาวเปนปญหาขอกฎหมายทเกยวดวยความ

สงบเรยบรอยของประชาชน แมจะไมมคความฝายใดยกขนฎกา ศาลฎกากมอานาจ

ยกขนวนจฉยแลวพพากษาคดไปได

185

บทท 6

คาสนไหมทดแทนเพอการละเมด

คาสนไหมทดแทน (Compensatory) คอการเยยวยาความเสยหาย/บาดเจบท

ผเสยหายไดรบการจากถกทาละเมด การเยยวยาความเสยหายกฎหมายใหกาหนดเปน

ตวเงนเทานน โดยอยภายใตปรชญาวา “ไมมผใดคาก าไรจากการเปนคดความ ” ซง

จะไดคาสนไหมทดแทนมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบความเสยหายทเกดขนมมาก

หรอนอย ผทถกทาละเมดมสทธทจะดาเนนการเพอใหไดรบการเยยวยาไดหลายทาง

ดงตอไปน

1. หลก Self –Help

เปนหลกการเพอเขามาเพอขจดหรอปองปดภยพบตทเกดหรอจะเกดขนดวย

ตวของผประสบภยเอง

(1) ตามมาตรา 1337 บคคลใดใชสทธของตนเปนเหตใหเจาของ

อสงหารมทรพยไดรบความเสยหาย หรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะ

เปนไปตามปกตและเหตอนควรในเมอเอาสภาพและตาแหนงทอยแหงทรพยสนนนมา

คานงประกอบไซร ทานวาเจาของอสงหารมทรพยมสทธจะปฏบตการเพอยงความ

เสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป ทงนไมลบลางสทธทจะเอาคาทดแทน

หลกทบคคลทไดรบความเสยหายหรออาจจะไดรบความเสยหายอาจใชสทธ

ปองกนตวเอง หากปรากฏวา

1. เจาของอสงหารมทรพยขางเคยงทไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนจาก

การกระทาของเจาของอสงหารมทรพยขางเคยง

2. ปฏบตการใด ๆ เพอขจดความเสยหายหรอเดอดรอนนน

3. ไมลบลางสทธเรยกคาสนไหมทดแทน

(2) การทาละเมดเพอบาบดปดปองภยนตราย

ตามมาตรา 450 ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใดเพอจะ

บาบดปดปองภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน ทานวาไมจาตองใชคาสนไหม

ทดแทน หากความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหตภยนตราย

ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบาบดปดปอง

ภยนตรายอนมแกเอกชนโดยฉกเฉน ผนนจะตองใชคนทรพยนน

186

ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะปองกนสทธของ

ตน หรอของบคคลภายนอกจากภยนตรายอนมมาโดยฉกเฉน เพราะตวทรพยนนเอง

เปนเหต บคคลเชนวานหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม

หากวาความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหต แตถาภยนตรายนนเกดขน

เพราะความผดของบคคลนนเองแลว ทานวาจาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนให

มาตรา 450 มลกษณะทแตกตางจากมาตรา 449 เนองจากมาตรา 450 เปน

การปองปดภยทอาจเกดจากธรรมชาตหรอสงอนใดทมใชเกดจากผอน (บคคล) ตาม

มาตรา 449 “...หากกอใหเกดเสยหายแกผอนไซร...”

มาตรา 450 สามารถจาแนกได 2 กรณ

(1) การท าละเมดเพอบ าบดปดปองภยนตรายสาธารณะโดยฉกเฉน

1. บคคลมเจตนาเพอปองปดภยนตรายโดยกระทาละเมดแกทรพยสงใดสง

หนง

จะสงเกตไดวา กฎหมายกาหนดเฉพาะการทาความเสยหายแกทรพยมใช

บคคล ดงนน การปองกนภยนตรายแลวไปกระทาละเมดแกบคคลอนยอมไมเขาขาย

การนรโทษกรรม

2. บาบดปองกนภยนตรายสาธารณะโดยฉกเฉน

ซงตามวรรคหนงเปนการนรโทษกรรมใหแกการกระทาเพอเปนการปองกน

ภยนตรายสาธารณะโดยฉกเฉน เชน การพงทานบเพอปองกนนาทวม การพงรวเพอ

เขาไปดบเพลง

“สาธารณะ” หมายความถง เรองทเกยวกบสวนรวมมใชเฉพาะบคคลหนง

บคคลใดเฉพาะเจาะจง และเงอนไขทเขามาบงคบอกชนหนงทสามารถยกเปนบทนร

โทษไดคอ “โดยฉกเฉน ” หมายความถง ตองรบดวนโดยพลน เพอมใหผคนสวน

ใหญไดรบความเสยหาย เพราะฉะนน ตองชงนาหนกผลประโยชนทไดวาความเสยหาย

ทเกดขนตองใหประโยชนแกสวนรวมมากกวาดวย

3. ความเสยหายตองไมเกนสมควรแกเหตภยนตราย

187

(2) การท าละเมดเพอบ าบดปดปองภยนตรายแกเอกชน

วรรคสอง ถาบคคลทาบบสลาย หรอทาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบาบด

ปดปองภยนตรายอนมแกเอกชนโดยฉกเฉน ผนนจะตองใชคนทรพยนน

มาตรา 451 บคคลใชกาลงเพอปองกนสทธของตน ถาตามพฤตการณจะ

ขอใหศาลหรอเจาหนาทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถามไดทาในทนใด ภยมอย

ดวยการทตนจะไดสมดงสทธนนจะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญไดไซร ทานวา

บคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไมการใชกาลงดงกลาวมาในวรรคกอนนน

ทานวาตองจากดครดเครงแตเฉพาะทจาเปนเพอจะบาบดปดปองภยนตรายเทานน

ถาบคคลผใดกระทาการดงกลาวมาในวรรคตน เพราะหลงสนนษฐานพลาดไป

วามเหตอนจาเปนทจะทาไดโดยชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผนนจะตองรบผดใชคา

สนไหมทดแทนใหแกบคคลอน แมทงการทหลงพลาดไปนนจะมใชเปนเพราะความ

ประมาทเลนเลอของตน

มาตรา 452 ผครองอสงหารมทรพยชอบทจะจบสตวของผอนอนเขามาทา

ความเสยหายในอสงหารมทรพยนน และยดไวเปนประกนคาสนไหมทดแทนอนจะพง

ตองใชแกตนได และถาเปนการจาเปนโดยพฤตการณแมจะฆาสตวนนเสยกชอบทจะทา

ไดแตวาผนนตองบอกกลาวแกเจาของสตวโดยไมชกชา ถาและหาตวเจาของสตวไมพบ

ผทจบสตวไวตองจดการตามสมควรเพอสบหาตวเจาของ

2. ฟองคดของใหศาลมค าสงหามบคคลทกระท าละเมดยตการกระท า

(Injunction)

เชน ลงหนงสอพมพหมนประมาท ขณะฟองรองใหจาเลยรบผด แลวขอให

ศาลมคาสงหามกระทาสงนนตอไป ซงการรองขอใหศาลมคาสงหามมดวยกนอยหลาย

ทาง เชน คาพพากษาของศาลถอเปนทสดของคาสงหาม (Final)

3. ฟองขอใหศาลมค าสงแสดงสทธของตน (Declaration of Right)

เพอยนยนวาตนมสทธ ตองปรากฏขอเทจจรงวา สทธนนไมชดเจน และมคน

มาลวงสทธนน และฟองตอศาลใหยนยนสทธ เชน คดพพาทในเรองกรรมสทธในทดน

ไมชดเจน โจทกวาทดนเปนทดนสาธารณะประโยชน จาเลยบกรกเขามาขอใหศาลขบไล

จาเลย จาเลยใหการตอสวาทดนแปลงนเปนทดนทตนไดรบมรดกมา จาเลยขอใหศาลม

คาสงยกฟองและขอใหศาลมคาสงแสดงสทธของตนในทดนนน

4. ฟองขอใหศาลมค าสงบงคบใหกระท าการ (Mandamus Order)

188

เชน คดฟองขบไล ฟองขอใหรอถอนสงปลกสราง

มาตรา 435 ละเมดทเกดจากโรงเรอนหรอสงปลกสราง ฝายผเสยหาย

สามารถกระทาดงน

1. ขอใหศาลบงคบใหจาเลยรอถอนหรอกระทาสงใดสงหนงใหปลอดภย

ฉะนนตองขอตอศาลใหชดเจนวาตองการใหศาลมคาสงอยางไร

2. หากจาเลยไมปฏบตตาม โจทกสามารถเขาดาเนนการไดโดยคาใชจาย

ทงหมดทสมควรแกเหตใหตกเปนภาระของจาเลย

มาตรา 447 คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายแกชอเสยง เกยรตคณ โดย

ขอใหศาลสงใหจาเลยจดทาการตามสมควรเพอทาใหชอเสยงของโจทกกลบคนดขน

ตวอยาง โจทก (ผเสยหาย) ไดฟองจาเลยวาไดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซง

ขอความอนฝาฝนตอความจรงเปนละเมดมาตรา 423 คดนไดความวา โจทกเปน

พนกงานการประปานครหลวง ตาแหนงชางฝมอ 3 สวนทะเบยนและซอมบารง กอง

บรการภายใน จาเลยเปนพนกงานการประปานครหลวง ตาแหนงผอานวยการ

บารงรกษา เมอประมาณตนเดอนเมษายน 2534 จาเลยกระทาการละเมดตอโจทกดวย

การกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงโดยกลาวใสความโจทก

ตอบคคลทสาม วา

“ตอนทสมยโจทกยงทางานอยทเขตบรการพระโขนง โจทกไดไปลกเจาะทอ

ประปาใหมใหแกโรงนาแขงในพนทโดยไมไดรบอนญาตเปนการผดระเบยบของการ

ประปานครหลวง โจทกถกตงกรรมการสอบสวนมโทษหนกถงไลออกจากงาน และตว

จาเลยเปนกรรมการสอบสวนเอาความผดแกโจทกดวย โจทกไปขอรองใหชวยเหลอ

มฉะนนครอบครวจะเดอดรอน โจทกตองถกไลออกจากงาน จาเลยสงสารเหนแก

ครอบครวจงไดชวยเหลอใหโจทกพนผดจากการถกลงโทษ ถาจาเลยไมชวยเหลอ ก

ตองถกไลออกจากงานไปแลว”

ขอความดงกลาวไมเปนความจรง จาเลยจงใจกลาวใสความโจทกเพอใหบคคล

อน ผบงคบบญชา ผรวมงาน เพอนบาน ญาตพนอง และบคคลทวไปเขาใจวา โจทกม

พฤตการณเชนทจาเลยใสความทาใหโจทกถกดหมนถกเกลยดชง เสอมเสยตอชอเสยง

เกยรตคณ และทางทามาหาได โจทกเคยไดรบแตงตงเปนผพพากษาสมทบศาล

แรงงานกลาง ไดรบเลอกตงเปนกรรมการมาตรฐานความปลอดภยในการทางานของ

กระทรวงมหาดไทย ไดรบเลอกตงเปนกรรมการสภาไทย ไดรบการเลอกตงเปน

กรรมการสหกรณออมทรพยการประปานครหลวง เปนทปรกษาเพอพฒนาแรงงาน

แหงชาต เปนทปรกษาบรษทเอกชนหลายแหง เปนหวหนาหนวยของบรษทเมองไทย

189

ประกนชวต จากด และดาเนนธรกจเกยวกบบานและทดนจดสรร โจทกขอคด

คาเสยหายทตองเสอมเสยชอเสยง ความเชอถอ และทางทามาหาไดทงสนเปนเงนหนง

ลานบาท และใหจาเลยโฆษณาคาพพากษาของศาลในหนงสอพมพไทยรฐ เดลนวส เด

ลมเรอร บานเมอง และมตชน โดยจาเลยเปนผเสยคาใชจาย

ทานจะเหนไดวา ในคดน โจทกถกจาเลยกระทาละเมดตามมาตรา 423 หมน

ประมาท ซงโจทกเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการละเมด และโดยขอใหศาลสงให

จาเลยจดทาการตามสมควรเพอทาใหชอเสยงของโจทกกลบคนดขน กลาวคอ ขอให

จาเลยโฆษณาคาพพากษาของศาลในหนงสอพมพไทยรฐ เดลนวส เดลมเรอร

บานเมอง และมตชน โดยจาเลยเปนผเสยคาใชจาย

3. กรณอน เชน ใหศาลมคาสงใหจาเลยสงขอมลเอกสารใหโจทกตาม

รฐธรรมนญ

5. คาเสยหาย (Compensation)

คาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนเพอละเมด กฎหมายไดวางหลกการกาหนด

คาเสยหายไวโดยบญญตไวตาม มาตรา 438 วา คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถาน

ใดเพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

อนง คาสนไหมทดแทนนนไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะ

ละเมด หรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความ

เสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย

5.1 หลกชดเชยความเสยหาย (Compensatory Damage)

ในการกาหนดคาเสยหายใหชดใชคาเสยหายใหแกโจทกผถกกระทาละเมด ซง

ศาลจะไมใหโจทกไดรบกาไรจากสงทสญเสย ขอยกเวน

5.1.1 คาเสยหายแตในนาม (Nominal Damage)

พจารณาไดวา คาเสยหายจรง ๆ แลวไมมทจะตองชดใชให แตถาไมกาหนดให

มคาเสยหายจะดประหนงวากฎหมายไมไดใหความคมครอง ศาลจงกาหนดคาเสยหาย

ให เชน นายกตต ดาทอนายหมอดตอหนาธารกานล เปนตน

ขอยกตวอยาง ในคดทจาเลยหนงสอพมพฉบบหนงหมนประมาทนกการเมอง

ทไดเคยแสดงแลวในเรองของมาตรา 423 นน คดดงกลาวศาลใชดลยพนจกาหนด

คาเสยหาย ซงโจทกไดฎกาวา ศาลลางทงสอง (ศาลชนตน ศาลอทธรณ) ทกาหนดคา

เสยหายใหแกโจทกหาลานบาท แตโจทกฎกาวาหาลานบาทนอยเกนไป ควรเปนสบ

190

ลานบาท ในขณะเดยวกนจาเลยทงสองฎกาวาหาลานบาทมากเกนไปเชนกน ศาลฎกา

ไดวนจฉยดงตอไปน ขอใหทานพงสงเกตขอเทจจรงแวดลอมทศาลกาหนดคาเสยหาย

ดงน โจทกเปนนกการเมองอาวโสมชอเสยงเกยรตคณเปนทรจกในหมประชาชนทวไป

เคยเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดแพรตดตอกนถง 6 สมย เคยดารงตาแหนง

รฐมนตรและรองนายกรฐมนตร ขณะเกดเหตเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดแพร

และเปนหวหนาพรรคสามคคธรรม โจทกเปนผหนงทไดรบการคาดหมายวาจะไดรบ

การสนบสนนใหดารงตาแหนงนายกรฐมนตร เมอการกระทาละเมดของจาเลยทงสอง

ทาใหโจทก

1. เสยชอเสยง

2. ถกดหมน

3. ถกเกลยดชง

4. ขาดความเชอถอทางการคา

5. สญเสยโอกาสในการดารงตาแหนงนายกรฐมนตร

ดงนน การทศาลลางทงสองกาหนดใหจาเลยรวมกนชดใชคาเสยหายเหมาะสม

แลว

5.1.2 คาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damage)

หลกคาเสยหายในเชงลงโทษนนยมแพรหลายอยางมากในประเทศ Common

law การกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอไมตองการใหผอนเอาเยยงอยาง

(Exemplatory Damage)

กรณเชนวาน ศาลจะกาหนดคาสนไหมทดแทนใหแกโจทกสงกวาทเปนจรง

ศาลองกฤษจะใชหลกคาเสยหายเชงลงโทษ อย 2 กรณ

1. กรณละเมดโดยเจาหนาทของรฐทกระทาโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลอ

หรอทจรต เพอใหเปนเยยงอยางแกประชาชน

2. กรณละเมดทตวผกระทาละเมดจงใจกระทาละเมดเพอผลประโยชนในทาง

เศรษฐกจของตนเอง เชน การลงหนงสอพมพเผยแพรขาวทเปนเทจ แตคานวณรายได

จากการขายหนงสอพมพเมอหกกบคาสนไหมทดแทนแลวเหนวาไดกาไร ศาลกจะ

กาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษใหสงขน

กรอบของการกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในประเทศสหรฐอเมรกา เปน

อสระของศาลทสามารถกาหนดไดในทกกรณมไดจากดเพยงสองประการเหมอนศาล

องกฤษ สาหรบประเทศไทย ถอวากฎหมายละเมดเปนเครองมอทางกฎหมายเพอให

สงคมยตธรรมและมคณภาพชวตทดขน ดงนน ในการกาหนดคาเสยหายหรอคา

สนไหมทดแทน มาตรา 438 บญญตวา “คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถานใด

191

เพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ” เชน

คดทาลายสสานบรรพบรษ โจทกนาคดฟองศาลเปนคดละเมด (ความเสยหายตอ

ทรพย) ซงจะเหนไดวาลาพงเพยงความเสยหายตอทรพยสนมไดมราคาคางวดเทาไหร

แตความสญเสยทเกดขนในหมญาตพนองมากมายเกนกวาราคาทรพย ศาลฎกาเคย

ตดสนวาศาลสามารถกาหนดคาสนไหมทดทดแทนใหมากกวาความเสยหายได

5.2 ความเสยหายทกฎหมายไมคมครอง

ความเสยหายทกฎหมายรบรองตองเปนความเสยหายทมลกษณะแนนอน

ชดเจนเปนรปธรรม

1. ความเสยหายตอจตใจ

2. ความเสยหายทางเศรษฐกจ

3. ความเสยหายในอนาคต

5.3 ความเสยหายอยางอนทค านวณเปนตวเงนมได

มาตรา 446 บญญตวา “ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยก

ด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทน

เพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกน

ได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอ

ไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

อนง หญงทตองเสยหายเพราะผใดท าผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนก

ยอมมสทธเรยกรองท านองเดยวกนน”

หมายความวา ความเสยหายอนไมอาจคานวณเปนเงนได แตความเสยหาย

เชนวานตองเปนผล สบเนองมาจากการกระทาละเมด จาเปนตองเยยวยาหรอทดแทน

ความเสยหายให เชนเดยวกน ซงอาจมความเสยหายมากยงกวาความเสยหายตอ

รางกายอกดวย ความเสยหายทมใชตวเงน เชน ความเจบปวดทนทกขเวทนาระหวาง

การรกษา พยาบาลหรอตองทพพลภาพพการตอไป ความเสยหายเชนวานกฎหมายให

ศาล มอานาจกาหนดใหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด เพราะคาสนไหม

ทดแทนเพอความเสยหายทมใชตวเงน ยอมจะนาสบคดเปนจานวนเงนเทาใด ไมไดอย

ในตว

การละเมดท าใหผเสยหายเครยด

คดผาตดหนาอกดงทไดกลาวถงในเรองความประมาทเลนเลอ คดนโจทกฟอง

วาความประมาทเลนเลอทาใหสภาพเตานมทงสองขางกลายเปนกอนเนอทตดกนเพยง

กอนเดยว และหมดความรสกในการตอบสนองการสมผสและไมมหวนม หลงจาก

192

ไดรบการผาตดแลวมอาการตดเชออยางรนแรงเปนเหตใหมนาเหลองไหลออกมาเปน

จานวนมาก โจทกเรยกรองดงตอไปน

1. คาใชจายในการผาตด 100,000 บาท

2. คารกษาพยาบาลในการรกษาเตานมเพมขน 73,135 บาท

3. คาความทนทกขทรมานทงรางกายและจตใจ ซงเปนความเสยหายอนมใช

ตวเงน 1,200,000 บาท

4. คารกษาพยาบาลในอนาคต 700,000 บาท

จะเหนไดวา ประเดนเรองคาใชจายทเกดขนเพราะความเสยหายกรณท 1 และ

2 สามารถพสจนไดวาเสยคาใชจายไปจรงเทาไหร กสามารถเรยกรองได

กรณท 3 สาหรบการทโจทกมอาการเครยดเนองจากอาการเจบปวด ตอมา

ภายหลงพบวาการทาศลยกรรมไมไดผลทาใหโจทกเครยดมาก กงวลและนอนไมหลบ

รนแรงกวากอนผาตดอาการมากขนกวาเดม ความเครยดของโจทกจงเปนผลโดยตรง

มาจากการผาตด จาเลยตองรบผดและแมไมมใบเสรจมาแสดงวาไดเสยเงนไปเปน

จานวนเทาใดแนนอน แตนาเชอวาโจทกตองรกษาจรง จงเหนสมควรกาหนดคาใชจาย

สวนนเปนเงน 50,000 บาท

สวนกรรท 4 คาเสยหายอนเมอปรากฏวาหลงจากแพทยโรงพยาบาลอนได

รกษาโจทกอยในสภาพปกตแลว จงไมอาจเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความ

เสยหายอยางอนอนมใชตวเงน เพราะไมมความเสยหายทแนนอน

คาพพากษาฎกาท 5751/2544 การรถไฟแหงประเทศไทย จาเลยท 9 ไม

สามารถสงโจทกทงสอง และผโดยสารอนตอไปไดเพราะมรถไฟตกรางอยขางหนา

จาเลยท 9 ยอมมหนาท จดหายานพาหนะอนขนสงโจทกทงสองและผโดยสารอนไปให

ถงจดหมายปลายทาง อนเปนการรบขนสงผโดยสารตาม ป.พ.พ. มาตรา 608-609

และ พ.ร.บ. การรถไฟแหงประเทศไทยฯ มาตรา 9 (7) การขนถายผโดยสารของ

จาเลยท 3 ท 5 และท 8 จากขบวนรถไฟของจาเลยท 9 ทปรากฏแกโจทกทงสองและ

บคคล ภายนอกซงไปมาระหวางสถานรถไฟ ล. กบสถานรถไฟ ค. จงเปนการทาแทน

จาเลย ท 9 นตสมพนธระหวางจาเลยท 9 กบจาเลยท 3 ท 5 และท 8 จงอยในฐานะ

ตวการและตวแทนตาม ป.พ.พ. มาตรา 797

ความเสยหายทมใชตวเงนตาม ป.พ.พ. มาตรา 446 หมายความวา ความ

เสยหายอนไมอาจคานวณเปนเงนได แตความเสยหายเชนวานตองเปนผล สบ

เนองมาจากการกระทาละเมด จาเปนตองเยยวยาหรอทดแทนความเสยหายให

เชนเดยวกน ซงอาจมความเสยหายมากยงกวาความเสยหายตอรางกายอกดวย ความ

เสยหายทมใชตวเงน เชน ความเจบปวดทนทกขเวทนาระหวางการรกษา พยาบาลหรอ

193

ตองทพพลภาพพการตอไป ความเสยหายเชนวานกฎหมายใหศาล มอานาจกาหนดให

ตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด เพราะคาสนไหมทดแทนเพอความ

เสยหายทมใชตวเงน ยอมจะนาสบคดเปนจานวนเงนเทาใด ไมไดอยในตว

เมอพจารณาจากลกษณะบาดแผลกบวธการรกษาบาดแผลของ โจทกท 1 ซง

ตองผาตดและเขาเฝอกหลายครง ตองรบการรกษาเปนเวลานานรวม 3 ป ตองทนทกข

ทรมานตอความเจบปวดของบาดแผลในระหวางการรกษา อนเปนเวลานาน ยงกวานน

สภาพแขนซายของโจทกท 1 ตองทพพลภาพ ตลอดชวต ทงเสยบคลกภาพเนองจาก

ผลของการผาตดทาใหแขนซายสนกวา แขนขวา ถอวาเปนความเสยหายอนมใชตวเงน

ทโจทกท 1 ชอบจะเรยกรองได โจทกท 2 ตองออกจากงานมาดแลโจทกท 1 โดย

ตลอด ซงกตอง ขวนขวายหาเงนมาเปนคาใชจายในการรกษาพยาบาลโจทกท 1

รวมทงการดารงชพ ของโจทกท 1 ตลอดมาในระหวางดาเนนคดจนคดถงทสดเปน

เวลานานกวา 10 ป นอกจากนในคดละเมด โจทกท 1 มสทธเรยกดอกเบยไดนบแต

วนละเมดเปนตนไป ตาม ป.พ.พ. มาตรา 206 แตโจทกท 1 กมไดเรยกรองดอกเบย

กอนฟอง มาดวย การทศาลลางทงสองกาหนดใหจาเลยท 9 เสยดอกเบยในอตรารอย

ละ 15 ตอปของคาเสยหายตาม ป.ว.พ. มาตรา 142 (6) นนชอบแลว

คาเสยหายแกรางกายหรออนามย

มาตรา 444 ในกรณทาใหเสยหายแกรางกายหรออนามยนนผตอง

เสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไป และคาเสยหายเพอการทเสย

ความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและใน

เวลาอนาคตดวย

ถาในเวลาทพพากษาคด เปนพนวสยจะหยงรไดแนวาความเสยหายนนได

มแทจรงเพยงใด ศาลจะกลาวในคาพพากษาวายงสงวนไวซงสทธทจะแกไขคาพพากษา

นนอกภายในระยะเวลาไมเกนสองปกได

คาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแต

บางสวน การศกษาเรอง “คาสนไหมทดแทน : ศกษากรณเสยความสามารถ

ประกอบการงาน” วตถประสงคการศกษาเพอใหทราบวา การเสยความสามารถ

ประกอบการงานในกรณทเกดจากการกระทาละเมดแกรางกายหรออนามย ตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย มาตรา 444 มความหมายและขอบเขต

เพยงใด กรณใดบางทจะถอวาเปนการเสยความสามารถประกอบการ มหลกเกณฑใน

194

การพจารณาความเสยหายนอยางไร ศาลไทยตความและบงคบใชบทบญญตของ

กฎหมายอยางไร ปญหาในทางปฏบตทอาจเกดขนมประการใดบาง วธการศกษาใช

วธคนควา รวบรวมขอมลจากหนงสอ บทความ และคาพพากษาของศาล ทงของ

ไทยและตางประเทศ แลวนามาวเคราะห เปรยบเทยบ และขยายความบทบญญตของ

กฎหมายไทยทมอย เพอใหเกดความเขาใจทชดเจนยงขนในเรองดงกลาว ผลการศกษาพบวา บทบญญตในเรองการเสยความสามารถประกอบการงาน

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย มาต รา444 เปนเรองราวทผถกกระทา

ละเมดอาจตองพการ หรอ ทพลภาพ ทาใหเสยไปหรอเสอมลงของสมรรถภาพ ,ประสทธภาพในการประกอบการงาน,การทตองเสยโอกาสความกาวหนาในหนาทการ

งาน เชน การเลอนขน ฯลฯ ตลอดจนถงการทตองตกอยในฐานะทเสยเปรยบหรอดอย

กวาคนอนในตลาดแรงงาน เชนเดยวกบประมวลกฎหมายลกษณะหนสวส มาตรา 46 ซงเปนทมาของมาตราน การเสยความสามารถประกอบการงานตามมาตรานมได

หมายความถงเฉพาะแตความสามารถทตองเสยไปหรอเสอมลง ในการงานของเรองท

เกยวของกบการทามาหาไดเทานนหากแตยงหมายความรวมถง การงานทเปนกจวตร

ประจาวนของผเสยหายดวย การเรยกรองคาเสยหายเพอการเสยความสามารถประกอบการงาน

โดยเฉพาะในสวนของคาเสยหายในอนาคตนน เปนไปตามหลกในเรองความเสยหาย

ทแนนอนแลว ในทางปฏบตของศาลไทย ศาลไทยยงคงยดหลกกาหนดคาเสยหายตามความ

เสยหายทผเสยหายไดรบตามความเปนจรงอย โดยศาลจะกาหนดเปนเงนกอนได

เพยงคราวเดยวแกผเสยหาย ศาลไทยยงมงถงประโยชนในแงของความแนนอนท

ผเสยหายจะไดรบการเยยวยาความเสยหายและไดรบเงนคาเสยหายในทนท ปญหา

ในทางปฏบตมกเกดขนในคดทมการเรยกรองคาเสยหายเพอการเสยความสามารถ

ประกอบการงาน คอกรณทผเสยหายมสทธไดรบเงนประกนภยอบตเหตสวนบคคลไว

ประโยชนทดแทนตามกฎหมายประกนสงคม การศกษาพบวา เงนประกนภย , เงน

ทดแทน หรอประโยชนทดแทน ไมใชเงนหรอสงทไดรบมา เพอเปนการทดแทนความ

เสยหายในกรณละเมดแตอยางใด สาหรบเงนประกนภย เปนเพยงกรณทผเสยหาย

สรางหลกประกนใหแกตนเพมเตมเทานน จงไมใชสวนเงนทดแทนหรอประโยชน

ทดแทนตามกฎหมายประกนสงคม กเปนเพยงกรณทรฐบงคบใหลกจางตองม

หลกประกนเพมเตม จงไมใชเรองทผกระทาละเมดจะอางขนเพอใหตนไมตองชดใช

คาเสยหาย หรอนามาเปนขออางเพอลดคาเสยหายทตนตองรบผดชอบตามกฎหมาย

แพงไดไม

195

ขอเสนอแนะม 2 แนวทาง แนวทางแรกเสนอใหตความ และบงคบใชมาตรา

444 ทมอย โดยใหยดถอตามหลกในเรองความเสยหายทแนนอนแลว และเสนอใหใช

ควบคไปกบ มาตรา 438 โดยเสนอใหศาลเปนผมบทบาทในการใชดลยพนจกาหนด

คาเสยหายเพอการเสยความสามารถประกอบการงาน สาหรบแนวทางทสอง ไดเสนอ

ใหแกไขบทบญญตในมาตรา 444 ใหเหมาะสมและทนสมยขน อายความ

มาตรา 448 สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนนทานวาขาด

อายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใช

คาสนไหมทดแทน หรอเมอพนสบปนบแตวนทาละเมด

แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามกฎหมาย

ลกษณะอาญา และมกาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานนไซร ทานใหเอา

อายความทยาวกวานนมาบงคบ

อายความ

ค าพพากษาฎกาท 292/2542 จาเลยท 2 ทาการผาตดหนาอกโจทกทม

ขนาดใหญใหมขนาดเลกลงทโรงพยาบาลจาเลยท1 หลงผาตดแลวจาเลยท 2 นดให

โจทกไปทาการผาตดแกไขทคลนกจาเลยท 2 อก 3ครง แตอาการไมดขน โจทกจงให

แพทยอนทาการรกษาตอ แมตวโจทกและนายแพทย ด. ผทาการรกษาโจทกตอจาก

จาเลยท 2 จะไมสามารถนาสบใหเหนวา จาเลยท 2ประมาทเลนเลอในการผาตดและ

รกษาพยาบาลโจทกอยางไร แตเมอจาเลยท 2 เปนแพทยผเชยวชาญดานศลยกรรม

ดานเลเซอรผาตด จาเลยท 2 จงมหนาทตองใชความระมดระวงตามวสยและ

พฤตการณพเศษ การทนายแพทย ด . ตองทาการผาตดแกไขอก 3 ครง แสดงวา

จาเลยท 2 ผาตดมขอบกพรองจงตองแกไข และแสดงวา จาเลยท 2 ไมใชความ

ระมดระวงในการผาตด และไมแจงใหผปวยทราบถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และ

กรรมวธในการดาเนนการรกษา จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย นบวาเปน

ความประมาทเลนเลอของจาเลยท 2 ถอไดวาจาเลยท 2 กระทาละเมดตอโจทก

พฤตการณทโจทกตดตอรกษากบจาเลยท 2 ทคลนก และตกลงใหโจทกเขา

ผาตดในโรงพยาบาลจาเลยท 1 โจทกจายเงนใหจาเลยท 2 จานวน 70,000 บาท ให

จาเลยท 1 จานวน 30,000 บาท ยงฟงไมไดวาจาเลยท 1 เปนนายจางหรอตวการท

ตองรวมรบผด

ในสวนของคาเสยหายนอกจากสวนทมใบเสรจ แมโจทกจะมอาการเครยดอย

กอนไดรบการผาตดจากจาเลยท 2 แตเมอหลงผาตดอาการมากขนกวาเดม

196

ความเครยดของโจทกจงเปนผลโดยตรงมาจากการผาตด จาเลยท 2 ตองรบผด และ

แมไมมใบเสรจมาแสดงวาไดเสยเงนไดเปนจานวนเทาใดแนนอน แตนาเชอวาโจทก

ตองรกษาจรง ศาลเหนสมควรกาหนดคาใชจายสวนนใหสาหรบคาเสยหายอนนนเมอ

ปรากฏวาหลงจากแพทยโรงพยาบาลอนไดรกษาโจทกอยในสภาพปกตแลว โจทกจงไม

อาจเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนดพอความเสยหายอนอนมใชตวเงน

เหตละเมดเกดวนท 12 เมษายน 2537 ตองฟองภายใน 1 ป ครบกาหนด

ตรงกบวนหยดสงกรานตวนท 12 ถง 14 เมษายน วนท 15 และวนท 16 เมษายน

2538 เปนวนเสารอาทตย ราชการหยดทาการ โจทกยนฟองวนเปดทาการวนท 17

เมษายน 2538 คดไมขาดอายความ

ค าพพากษาฎกาท 1942/2543 แมจาเลยท 1 อยในฐานะเปนผวาจางจาเลยท 6

และท7 ตอกเสาเขมในการกอสรางภตตาคาร แตไดความวาจาเลยท 1 มไดปลอยให

จาเลยท 6 และ ท 7 ตอกเสาเขมไปตามแบบแปลนโดยลาพงจาเลยท 1 ให ก. เปน

วศวกรผควบคมดแลการตอกเสาเขมทงหมด ก.จงอยในฐานะตวแทนของจาเลยท 1

เมอ ก. เหนแลววาการตอกเสาเขมของจาเลยท 6 และท 7 กอใหเกดความเสยหายแก

โจทก แตมไดสงหามหรอมใหเปลยนแปลงวธการทางานเพอมใหโจทกตองเสยหายถอ

ไดวาจาเลยท 1 เปนผผดในสวนการงานทสงใหทาดวย

อายความละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 วรรคหนง

มกาหนด 1 ป นบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงใชคาสนไหม

ทดแทนซงหมายความวาตองรครบทงสองประการ ศาลอทธรณวนจฉยวาโจทกพบความ

เสยหายของรวและบานของโจทกกบรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน เมอ

กลางเดอนมกราคม 2534 จาเลยท 1 ท 6และท 7 ฎกาวาความเสยหายเกดกอนเดอน

ธนวาคม 2533 แตมไดฎกาโตเถยงเรองทโจทกรตววาผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน

จงตองฟงยตตามคาพพากษาศาลอทธรณวาโจทกรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน

เมอกลางเดอนมกราคม 2534 โจทกฟองคดนเมอเดอนธนวาคม 2534 คดจงไมขาด

อายความ พพากษาฎกาท 212/2544 โจทกฟองบงคบเพอใหจาเลยท 1 ดาเนนการระงบ

ความเสยหายอนจะบงเกดแกโจทกตอไป ไมไดฟองเรยกเอาคาเสยหายซงเกดจากการ

ละเมดโดยตรงจงไมอยในบงคบแหงอายความ 1 ปตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย. มาตรา 448 วรรคหนง

197

เมอขอเทจจรงฟงไดวาจาเลยท 1 ปฏบตฝาฝนประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย. มาตรา 1342วรรคหนงและวรรคสอง จนเปนเหตใหมนาโสโครกซมเขาไปใน

ทดนและบานของโจทกและมกลนเหมนไมอาจพกอาศยอยในทดนและบานได

ตามปกตสข อนเปนการฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายซงเปนขอหามโดยเดดขาด จง

เปนการละเมดตอโจทกทงสองโดยตรง จาเลยท 1 ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน

ใหโจทกทงสองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แมจะไดความวา

จาเลยท 1 ไดโอนอาคารชดทเกดเหตไปใหจาเลยท 2 แลวกตาม จาเลยท 1 กไมอาจ

อางประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 434 มายกเวนความผดของตนได

เพราะคดนความเสยหายมไดเกดขนเพราะเหตทโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอน

กอสรางไวชารดบกพรองหรอบารงรกษาไมเพยงพอ ศาลฎกายกฟองเพราะเหตขาดอายความ

ศาลฎกาไดตรวจสานวน ประชมปรกษาหารออยางละเอยดรอบคอบ คดนมปญหา

จาตองวนจฉยในสองประเดนวา คดสวนแพงตามฟองโจทก ขาดอายความแลวหรอไม

เหนวา นางดลพร ยนฎกาวาไดทาคลอด ด.ช.กฤตบญ เมอวนท 30 ม.ค.2534 ท

รพ.พญาไท 1 โดยมสตนร และกมารแพทย ดแลแลวเกดการรกษาพยาบาลท

ผดพลาด ทาให ด.ช.กฤตบญ มอาการขาซายไมมแรง เนองจากสาเหตตดเชอทบรเวณ

สะโพก ทาใหขาทงสองขางยาวไมเทากน พการไปตลอดชวต อนเปนเหตละเมด ตาม

กฎหมายแพง ซงกฎหมายดงกลาวไดกาหนดเงอนไขใหโจทกยนฟองภายใน 1 ป

นบตงแตรถงเหตแหงละเมด แตปรากฏวา โจทกไดมายนฟอง เมอวนท 9 ม.ค.

2539 คดจงขาดอายความ

ในประเดนทสอง ซงนางดลพรยนฎกาวา คดนเปนคดอาญาเกยวเนองกบคด

แพง จงตองนาการนบเอาอายความแหงคดอาญามาใชบงคบ ซงมอายความ 10 ป

คดนจงยงไมขาดอายความ

ศาลฎกาเหนวา คาฟองของโจทกไดบรรยายถงสภาพแหงความผดของจาเลย ใน

ลกษณะอาญาวา จาเลยไดกระทาโดยประมาท เปนเหตใหผอนไดรบอนตรายสาหส แต

ศาลฎกาไดตรวจคาฟองของโจทกแลว ปรากฏวา ไมไดบรรยายฟองใหครบ

องคประกอบความผดดงกลาว แตกลบมาบรรยายฟองวา แพทยมไดใหการรกษาอยาง

ระมดระวง เปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย ซงเปนสภาพความรบผดในทางแพง

ดงนน คดจงมอายความเพยง 1 ป ตามกฎหมายแพงวาดวยความรบผดในทางละเมด

ฟองของโจทก จงขาดอายความเชนเดยวกน จงพพากษายนตามศาลลาง

198