ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΈνα Παγκόσμιο Πρόβλημα

Δημήτρης Μελάς

Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας,

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

28 Ιουλίου 2007

Οι άνθρωποι αλλάζουν μαζικά τη γή

Περισσότερο από το 1/3 της επιφάνειας της ξηράς έχει μεταβληθεί από ανθρώπινες ενέργειεςΠερισσότερο από το μισό του προσβάσιμου επιφανειακού νερού χρησιμοποιείται από τον άνθρωποΠερίπου το ¼ των ειδών των πουλιών έχουν εξαλειφθείΗ σύσταση της ατμόσφαιρας έχει μεταβληθεί σημαντικά

Η βασική σύσταση της ατμόσφαιρας δεν άλλαξε τις τελευταίες μερικές εκατοντάδες

εκατομμυρίων ετών

Αμετάβλητα αέρια78% άζωτο21% οξυγόνο0.9 % αργό

Μεταβλητά αέρια0.04% διοξείδιο του άνθρακα0.000004% όζον

Η ανθρώπινη υγεία και ευεξία, η ευστάθεια του κλίματος, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, όλα αποδεικνύονται πολύ ευαίσθητα σε αλλαγές αερίων των οποίων η συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα δεν υπερβαίνει το 0.04%.

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ «ΠΡΟΝΟΜΙΟ» ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

«Μόλις έφυγα μακριά από τον πνιγερό αέρα της Ρώμης και από τη βρωμιά των καπνοδόχων που κάπνιζαν, διαχέοντας ολόγυρα θανατηφόρα αέρια και αιθάλη, ένιωσα να αλλάζει η διάθεσή

μου», Σενέκας, 61 μ.Χ.

Χαρακτική η οποία εμφανίζει ένα χυτήριο στη βιομηχανική περιοχή Saar της Γερμανίας (1876).

Νέα Υόρκη, αρχές του εικοστού αιώνα

20 θάνατοι και 6,000 ασθένειες σε σύνολο πληθυσμού 14,000 κατοίκων

Donora, 29 Οκτωβρίου 1948, 2 μμ Τ.Ω.

Μειωμένη ορατότητα στο μεγάλο επεισόδιο του Λονδίνου στις 8 Δεκεμβρίου 1952

4,000 «πλεονάζοντες» θάνατοι

η οσμή του χρήματος

Η αντίληψη που επικρατούσε σε πολλές περιπτώσεις ήταν ότι αυτή είναι ......

Ατμοσφαιρική ρύπανσηΓιατί νοιαζόμαστε;

(1)

• Ανθρώπινη υγεία

• Κλιματική αλλαγή

• Οικολογική υγεία

Ατμοσφαιρική ρύπανσηΓιατί νοιαζόμαστε;

(2)Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι καταστρέφουν ή

υποβαθμίζουν αντικείμενα και κάνουν τη ζωή μας λιγότερο ευχάριστη

Τα δένδρα και η βλάστηση καταστρέφονται πολλές φορές από όξινους ρύπουςΔυσάρεστες οσμές από αέριους ρύπουςΜερικοί ατμοσφαιρικοί ρύποι μειώνουν την ορατότηταΥποβάθμιση υλικών, καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς

Εκπομπές των ουσιών που προκαλούν οξίνιση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανά τομέα

Εκπομπές των προδρόμων ρύπων του όζοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανά τομέα

Εκπομπές ΝΟx από Οδικές Μεταφορές στην Ελλάδα για το έτος 2000

30.2%

1.8%

12.6%40.9%

2.4%11.2% 0.9%

Επιβατικά Αυτοκίνητα Ταξί Ελαφρά Φορτηγά Βαρέα Φορτηγά

Αστικά Λεωφορεία Λοιπά Λεωφορεία Δίκυκλα

Εκπομπές NMVOC από Οδικές Μεταφορές στην Ελλάδα για το έτος 2000

35.1%

0.9%

17.5%9.0%0.2%

1.5%

35.7%

Επιβατικά Αυτοκίνητα Ταξί Ελαφρά Φορτηγά Βαρέα Φορτηγά

Αστικά Λεωφορεία Λοιπά Λεωφορεία Δίκυκλα

Εκπομπές των σωματιδίων με διάμετρο μικρότερη από 10 μm (PM10) στην Ευρωπαϊκή

Ένωση ανά τομέα

ΥΠΟΛΟΓΙΖΟΜΕΝΕΣ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΗΝΙΑΙΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΟΖΟΝΤΟΣ

Υπολογιζόμενα μέσα επίπεδα Ο3 στην Ευρώπη (Ιούλιος 2000, 15.00 UTC)

Πολύ σημαντικές υπερβάσεις των ορίων για τα αιωρούμενα σωματίδια (PM10)

• Αθήνα: ~52.8% των ημερών• Θεσσαλονίκη: ~67% των ημερών• Βόλος: ~38% των ημερών

Δείκτης ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (1)

Δείκτης ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (2)

Μέση ετήσια τιμή API (first pollutant)

13 10 14 10 8

0102030405060708090

100

ΝότιαΕυρώπη

ΑνατολικήΕυρώπη

ΚεντρικήΕυρώπη

ΔυτικήΕυρώπη

ΒόρειαΕυρώπη

Περιοχές Ευρώπης

API

Μέση ετήσιατιμή API (f irstpollutant)

Οι μεγαλύτερες πόλεις στον κόσμο ταξινομημένες κατά πυκνότητα πληθυσμού Rank City / Urban area Country Population Land area

(in sqKm)

Density(people per

sqKm)

1 Mumbai India 14,350,000 484 29,650

26 St Petersburg Russia 5,300,000 622 8,550

32 Istanbul Turkey 9,000,000 1,166 7,700

40 Athens Greece 3,685,000 684 5,400

42 Madrid Spain 4,900,000 945 5,200

43 London UK 8,278,000 1,623 5,100

47 Moscow Russia 10,500,000 2,150 4,900

48 Barcelona Spain 3,900,000 803 4,850

53 Warsaw Poland 2,000,000 466 4,300

55 Naples Italy 2,400,000 583 4,100

56 Katowice Poland 2,200,000 544 4,050

57 Leeds/Bradford UK 1,499,000 370 4,050

58 Manchester UK 2,245,000 558 4,000

64 Birmingham UK 2,284,000 600 3,800

65 Berlin Germany 3,675,000 984 3,750

69 Paris France 9,645,000 2,723 3,550

71 Vienna Austria 1,550,000 453 3,400

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΛΟΣ

ΑΝΤΖΕΛΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ (Mantis el al., 1992)

Οι ασθενέστεροι πληρώνουν το βαρύ τίμημα

Εκτιμάται πως το 1/5 των ασθενειών στις φτωχές χώρες οφείλονται σε περιβαλλοντικούς λόγους (ρύπανση και κλιματική αλλαγή).

Στις υπό ανάπτυξη χώρες σημειώνονται κάθε χρόνο 0.5 – 1.0 εκατομμύριο πρώιμοι θάνατοι σαν αποτέλεσμα της έκθεσης στην αστική ατμοσφαιρική ρύπανση.

1,200 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εκτίθενται σε υπερβάλλουσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου και περίπου 1,400 εκατομμύρια σε υπερβάλλουσες συγκεντρώσεις καπνού και σωματιδίων.

4-8 % των πρώιμων θανάτων οφείλεται σε έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια.

Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, λόγω των βραχυχρόνιων αρνητικών επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία καταγράφονται από 586 έως 2.328 θάνατοι το χρόνο, ενώ εξαιτίας της μακροχρόνιας ρύπανσης η αύξηση της θνησιμότητας μπορεί να φθάνει και τα 8-10.000 άτομα.

Ημερήσια ποσοστιαία αύξηση στη θνησιμότητα όταν τα αιωρούμενα σωματίδια αυξάνονται κατά

10μg/m3 (Epidemiology, 2001 )

Αν λάβουμε υπόψη τις επιδράσεις 40 ημερών, τότε η αύξηση στη θνησιμότητα είναι 1,6%

Υπάρχει συνέργεια των ρύπων

Η συχνότητα καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ μη καπνιστών αστικών περιοχών είναι κατά 14-16.3% υψηλότερη από εκείνη μεταξύ μη καπνιστών αγροτικών περιοχών.

Η έκθεση της Ε.Ε. για το περιβάλλον και την υγεία

• 20 εκατομμύρια ευρωπαίοι (~7% των παιδιών κάτω από 10 ετών) πάσχουν από αναπνευστικά προβλήματα εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

• 100 χιλιάδες κάτοικοι που διαβιούν σε ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις πέθαναν το 2004 εξαιτίας καρδιο-πνευμονικών οιδημάτων

• η μέση προσδοκώμενη διάρκεια ζωής μειώθηκε κατά 9 μήνες κατά μέσο όρο εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

• ο καρκίνος (και συγκεκριμένα η λευχαιμία και ο όγκος στον εγκέφαλο) είναι η κυριότερη αιτία θανάτου παιδιών ηλικίας μικρότερης των 15 ετών που διαβιούν σε βιομηχανικές ζώνες

• 35 χιλιάδες ευρωπαίοι πέθαναν από υπερβολική ζέστη κατά τον κύμα καύσωνα που επικράτησε στην Ευρώπη το 2003

Στην Ελλάδα

• Λόγω των βραχυχρόνιων αρνητικών επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία καταγράφονται από 586 έως 2.328 θάνατοι το χρόνο.

• Εξαιτίας της μακροχρόνιας ρύπανσης η αύξηση της θνησιμότητας μπορεί να φθάνει και τα 8-10.000 άτομα.

• Οι συνέπειες από την παραγωγή ενέργειας με λιγνίτη είναι βαριές στην υγεία των πολιτών της Κοζάνης και Πτολεμαϊδας, αφού από το 1950 μέχρι σήμερα έχουν υπερδιπλασιαστεί οι καρκίνοι, ενώ τα ποσοστά θανάτων από εγκεφαλικά - καρδιακά έγιναν 20 φορές περισσότερα

ΕυχαριστώΕυχαριστώ