Èðèíà ÍÅÄÅÂÀ

Îêñàíà ×åëè÷èíà - ðóñêè ïðàâîçàùèòíèê îòÄðóæåñòâîòî çà ïðèÿòåëñòâî ìåæäó Ðóñèÿ è ×å-÷åíèÿ ïðî÷èòà ïèñìîòî êúì ðèñóíêàòà íà 10-ãî-äèøíèÿ Ñåðãåé îò Ðóñèÿ äî ÷å÷åíñêî ìîì÷å: "Èçâè-íèòüå ïîæàëóñòà ìîþ ñòðàíó Ðîññèþ". Íà ðèñóí-êàòà íÿìà öâåòÿ, êúùè, õîðà. Èìà äâàìà âîéíèêà,íàñî÷èëè àâòîìàòè åäèí ñðåùó äðóã. "Ó÷à â 81 ó÷è-ëèùå è çíàì, ÷å âñåêè äåí ïðè âàñ å âîéíà," ïèøåîùå Ñåðãåé íà 19 àâãóñò 2004 ã. "Íå èñêàìå íèêîãàäà ñòðåëÿìå â õîðà," ïèøå äðóãî ðóñêî ìîìè÷å -Íàòàøà, íà 16 ãîäèíè. Äðóæåñòâîòî ñúáèðà òå-çè ïîñëàíèÿ. Ïîñëàíèÿ, ñÿíêà îò êîèòî íå ìîæå äàñå óñåòè â îôèöèàëíèòå ðóñêè ìåäèè...

Åäèí ïðèÿòåë ìè äàâà ìàëúê àëáóì - íåùî êàòîñàìèçäàòñêà êíèæêà, ïå÷àòàíà âúâ Ôðàíöèÿ ïðåç1998 ã. - ðèñóíêè íà ÷å÷åíñêè äåöà. Êúùà, óëèöè, è ïîòÿõ - òàíêîâå, õîðà ñ îòäåëåíè îò òÿëîòî ðúöå èêðàêà, ãîðÿùè ïðîçîðöè, ìîìè÷åíöà, äî êîèòî ìàé-êèòå ñà íàðèñóâàíè õîðèçîíòàëíî, îöâåòåíè â÷åðâåíî - âåðîÿòíî íàé-äîáðèÿò íà÷èí 6-ãîäèøíîäåòå äà íàðèñóâà òðóï. Êîãàòî ãî å âèæäàëî.

ÁÅÇ - ÎÁÐÀÇÍÀÒÀ ÂÎÉÍÀÍÿìàìå îáðàç îò âîéíàòà â ×å÷åíèÿ. Âîéíàòà â Èðàê

å âîéíà ñ öåíçóðèðàíè îáðàçè (ëèïñâàò êàäðè îò êîâ-÷åçèòå íà àìåðèêàíñêèòå âîéíèöè, êîèòî ñå âðúùàò êà-òî òðóïîâå â Àìåðèêà), äåéñòâèÿòà êàòî "áîìáàðäèðîâ-êà" ñå ìàñêèðàò çà áëàãîçâó÷èå ñ òåõíè÷åñêè ôîðìó-ëèðîâêè îò òèïà íà "ïîðàçÿâàíå íà îáåêòè ñ ïåðôåêòíàòî÷íîñò", à óáèòèòå ñà âèíàãè è ñàìî "íåóòðàëèçèðàíèáóíòîâíèöè". Âîéíàòà â ×å÷åíèÿ å áåç-îáðàçíà. Ðÿäêîñòñà êàäðèòå îò Ãðîçíè, íå ñìå âèæäàëè ëèöàòà íà ÷å-÷åíñêè äåöà, òðÿáâà äà ðîâèì â ñúçíàíèåòî ñè çà êàð-òèíà îò óëèöèòå íà îáèêíîâåí ãðàä èëè ñåëî â ×å÷åí-ñêàòà ðåïóáëèêà. Çà áúëãàðñêèÿ çðèòåë íà ñâåòîâíèòåíîâèíè è çà ÷èòàòåëÿ íà ìåæäóíàðîäíèòå ñòðàíèöè íàáúëãàðñêèòå âåñòíèöè ×å÷åíèÿ å äàëå÷.

Ñ èçêëþ÷åíèå íà êàäðèòå îò çàëîæíè÷åñêèòå òðàãå-äèè - Íîðä-Îñò è Áåñëàí. Îòòàì åñòåñòâåíî â ñúçíà-íèåòî íè ñå íàëàãàò îáðàçèòå íà æåíèòå â ÷åðíî (ñå-äåìãîäèøíàòà ìè äúùåðÿ ìå ïîïèòà íà ïúðâèÿ ó÷åáåí

×Å×ÅÍÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈ È Á

ÇÀ ÖÅÍÍÎÑÒÈÒÅ ÍÀ

25 ñåïòåìâðè 2004 ã.:êðúãëà ìàñà "Ïðåäèçâèêàòåëñ-òâîòî ×å÷åíèÿ: ÷îâåøêè ïðàâà

è ðåãèîíàëíà ñèãóðíîñò" âÑîôèÿ, ñòîëèöà íà åäíà áèâøàñòðàíà îò ò.íàð. ñúâåòñêè áëîê

- Áúëãàðèÿ. Áúëãàðèÿ, êîÿòî åñàìî íà 3 ãîäèíè ðàçñòîÿíèå

îò ïðåäâèäåíàòà äàòà çà÷ëåíñòâî â ÅÑ 2007 è â ìîìåíòà

å ïðåäñåäàòåë íà ÎÑÑÅ.

äåí "Êàêâî, ìàìî, å øàõèä?"), ãîòîâè äà óáèâàò, è íàïðåïàñàíè ñ âçðèâîâå ÷åðíè ìúæå... Òåðîðèñòè. Áåçñúìíåíèå òîâà ñà òåðîðèñòè, êîãàòî ãîâîðèì çà áåç-çàùèòíè æåðòâè, çà äåöà è çà íàñåëåíèå, êîåòî ñå ïðåâ-ðúùà â èçêóïèòåëåí àãíåö.

Âúïðîñúò " èçêóïèòåëåí àãíåö íà êàêâî?" ìîæå áèå ÷àñò îò ñòðàòåãèÿòà íà åêñòðåìèñòèòå. Çà åäèí ðåëè-ãèîçåí èëè èäåîëîãè÷åñêè ôàíàòèê, êîéòî íå ñå áîè äàèçïîëçâà âñè÷êè ñðåäñòâà çà öåëòà ñè, ìîæå áè òîâà åíàé-ÿðêàòà ïðîÿâà íà òåðîðèñòè÷åí "Ïè Àð". Êîãàòî íàï-ðàâÿò íåùî çëîâåùî, ñâåòúò äà ñå ñòðåñíå è äà ñå çà-ïèòà çà êàêâî ñå áîðÿò.

Òîâà å ïñèõîëîãè÷åñêè ÿñíî çà âñè÷êè. Êîåòî óá-ÿãâà îò ïîãëåäà, âöåïåíåí îò äðàìàòà íà íåâèííèòå åôàêòúò, ÷å îòãîâîðúò íà âúïðîñà "çà êàêâî ãî ïðàâÿò" åíåóäîáåí çà íÿêîãî. Ïëàøåù ñ òîâà, ÷å âîäè äî äðóãèâúïðîñè... ×å áåç äà íîñè îïðàâäàíèå çà åêñòðåìèç-ìà ìîæå äà çàïî÷íå äà îöâåòÿâà êàðòèíàòà.

×ÅÐÍÎ-ÁßËÀÒÀ ÊÀÐÒÈÍÀ ÍÀ ÂÎÉÍÀÒÀ -"ÂÐÀÃÎÂÅ" È "ÑÂÎÈ", "ÍÈÅ" È "ÒÅ"

Ïî âðåìå íà êîíôåðåíöèÿòà â "Øåðàòúí" ñå ïèòàõäàëè õóìàíèòàðíàòà ãëåäíà òî÷êà íà ÷îâåøêèòå ïðàâàìîæå äà çàùèòè íàé-áúðçî óìèðàùèòå ïðè âîéíà öåí-íîñòè êàòî "÷îâåøêè æèâîò","ñðàì", "äèàëîã","ñúïðè÷àñ-òèå", "ïðåãîâîðè" â ÷åðíî-áåëèÿ ïðîïàãàíäåí îáðàç íàñâÿò íà âðàæäóâàùè àðìèè - òåçè íà ñèëîâè ïðàâèòåëñ-òâà, èçáèðàùè ñúâñåì ñúçíàòåëíî ïúòÿ íà âîéíàòà ñðå-ùó àðìèÿòà íà ðåëèãèîçíèÿ èëè íàöèîíàëíèÿ ôàíàòè-çúì, êîéòî íå ñå áîè äà âçèìà äåöà çà çàëîæíèöè...

×îâåøêè ïðàâà - íà êîé ÷îâåê? Íà ÷îâåêà - ïðåçè-äåíò Âëàäèìèð Ïóòèí, êîéòî èçïðàùà èëè íå èçïðàùàôåäåðàëíèòå ñïåö÷àñòè äà ùóðìóâàò ó÷èëèùåòî, èëèòåàòúðà... Íà ÷îâåêà Áàñàåâ, êîéòî ïîåìà îòãîâîðíîñ-òòà çà òåðîðèñòè÷íèÿ àêò... Èëè íà ïðàâîòî íà æèâîò íàèçáèòèòå äåöà, íà çàäóøåíèòå ïî÷èòàòåëè íà òåàòúðà,íà âñè÷êè âîëíè è íåâîëíè æåðòâè êàêòî íà òåðîðèçìà,òàêà è íà âîéíàòà ñ òåðîðèçìà...

ÆÅÐÒÂÈÒÅ ÍÀ ÂÎÉÍÀÒÀ -ÆÅÐÒÂÈÒÅ ÍÀ ÏÐÅÃÎÂÎÐÈÒÅ ÇÀ ÌÈÐ

Îáùèÿò çíàìåíàòåë êàòî ÷å ëè ñà æåðòâèòå íà âîé-íàòà. Òå âèíàãè ñà ïîâå÷å íà áðîé îò æåðòâèòå íà ïðå-

32 ÎÁÅÊÒÈÂ

ÍÈß -ÁÚËÃÀÐÑÊÈ ÒÅÑÒÀ ÄÅÌÎÊÐÀÖÈßÒÀ

ãîâîðè çà ìèð. Ïúðâèòå îñòàâàò âîåííà ñòàòèñòèêà, âòî-ðèòå ñòàâàò èñòîðè÷åñêè ëè÷íîñòè - êàòî Èöõàê Ðàáèííàïðèìåð - êëàñè÷åñêà æåðòâà íà ïðåãîâîðèòå çà ìèð.

Ñúâñåì íå òàêà âèäèìî îáà÷å å åäíî äðóãî ìàë-öèíñòâî - òîâà íà õîðàòà â Ðóñèÿ, êîèòî ñå ïðîòèâîïîñ-òàâÿò íà âîéíàòà è íà ïîëèòèêàòà íà Êðåìúë. Òðèìà èç-÷åçíàëè àêòèâèñòè íà Äðóæåñòâîòî çà ïðèÿòåëñòâî ìåæ-äó Ðóñèÿ è ×å÷åíèÿ. Êëàñè÷åñêè äèñèäåíòè â ñòðàíà ñîñåçàåìà òðàäèöèÿ íà èíàêîìèñëèå ñðåä ìèñëåùèòå

õîðà. Êîåòî îçíà÷àâà è ïîåìàíå íà ðèñê - äà ñè ñëå-äåí îò ñïåöñëóæáèòå, äà èçäàâàø âåñòíèê, äà ïîääúð-æàø èíôîðìàöèîíåí ñàéò â ïúëíî èíôîðìàöèîííî çà-òúìíåíèå... Äà íå ñè ÷àñò îò ìåäèéíàòà ïðîïàãàíäà, äàñúáèðàø äàííè çà ïðåñòúïëåíèÿòà, áàíäèòèçìà, îòâëè-÷àíèÿòà íà õîðà â ×å÷åíèÿ, äà ãè îïèñâàø êîðåêòíî, äàñå îïèòâàø äà îêàçâàø þðèäè÷åñêà ïîìîù, äà òúð-ñèø ñâèäåòåëè äàæå êîãàòî æåðòâèòå íå èñêàò äà ñâè-äåòåëñòâàò, äà ñå îïèòâàø äà òúðñèø âèíîâíèòå â ìú-òèëêàòà íà âîéíàòà...1 Ïðîñòî âîäåí îò ìàêñèìàòà, ÷åòðÿáâà äà ñå ïðàâè ðàçëèêà ìåæäó ÷å÷åíåö è ÷å÷åí-ñêè òåðîðèñò è òî íàé-âå÷å âúâ âðåìåíà, êîãàòî òåçèäâå ïîíÿòèÿ òàêà îõîòíî è ñ òàêàâà ïðîïàãàíäíà ëåêîòàñå áúðêàò â ìàñîâèòå ìåäèè è òî íå ñàìî â Ðóñèÿ.

Îòèâàì, çà äà ðàçáåðà ìîæå ëè õóìàíèòàðíàòàãëåäíà òî÷êà íà óíèâåðñàëíèòå ÷îâåøêè ïðàâà è ðà-öèîíàëíèòå ïðèíöèïè íà äåìîêðàöèÿòà äà ïðåäëîæàòè äà óáåäÿò ïðîòèâíèöèòå íà ïîëèòè÷åñêèÿ ïðîöåñ â íóæ-äàòà äà ñå ïðàâÿò ðàçóìíè êîìïðîìèñè äà ñå ïðåãî-âàðÿ ñ ëåãèòèìíè àâòîðèòåòè íà áóíòóâàùèòå ñå...

" ËÈ×ÍÎ ÊÀ×ÅÑÒÂÎ"Ïî âðåìå íà äèñêóñèÿòà âñÿêî èçêàçàíî áúëãàðñêî

ìíåíèå, êîìåíòàð èëè âúïðîñ çàïî÷âà ñ óãîâîðêà "Àçñúì åäè-êîé ñè, ðàáîòÿ åäè-êúäå ñè, ãîâîðÿ â ëè÷íî êà-÷åñòâî". Íåùî ñàìîðàçáèðàùî ñå çà æàíðà äèñêó-ñèÿ. Êîãàòî îáà÷å ñå èçòúêâà, ïðèëè÷à íà ñèìïòîì çàïðîáëåì. Îðãàíèçàòîðèòå - Ìåæäóíàðîäíàòà õåëçèíê-ñêà ôåäåðàöèÿ (ÌÕÔ), Áúëãàðñêèÿò õåëçèíêñêè êîìè-òåò, Ôîíäàöèÿ "Ìàíôðåä Âüîðíåð" ñà íåïðàâèòåëñòâå-íè îðãàíèçàöèè.  ïðîãðàìàòà íÿìà ïðåäñòàâèòåë íàáúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî, ëèïñâàò ïîñëàíèöèòå íàÑÀÙ è Ðóñèÿ. Âúïðåêè ÷å å ïðèåë ó÷àñòèå êàòî îñíî-âåí ëåêòîð, íå èäâà Èâàí Êðúñòåâ...

ÄÀËÒÎÍÈÇÌÚÒ ÍÀ ÂÎÉÍÀÒÀÒîâà, ÷å âîéíàòà ïðèëè÷à íà öâåòíà ñëåïîòà å èç-

âåñòíî. Ìèñëåíåòî â êàòåãîðèèòå íà "Ëîøèòå" è "Äîá-ðèòå" íå äàâà øàíñ äà ñå ïðàâÿò ðàçëèêè ìåæäó ëîøèè ïî-ëîøè, äîáðè è ïî-äîáðè.

Åäíî è ñúùî ëè ñà Áàñàåâ è Ìàñõàäîâ? Êàêâè ñàðàçëèêèòå?2 [

1 Îò íà÷àëîòî íà êîíôëèêòà ñà çàãèíàëè 200 000 ÷å÷åíöè -åäíà ÷åòâúðò îò íàñåëåíèåòî.2 Àñëàí Ìàñõàäîâ - 52-ãîäèøåí, áèâø îôèöåð îò ×åðâåíà-òà àðìèÿ (êîìàíäâàë ñúâåòñêè àðòèëåðèéñêè ïîëê ïðè àòà-êàòà ñðåùó ëèòîâñêèòå ñåïàðàòèñòè ïðåç ÿíóàðè 1991ã.). Ïúðâèÿò ïðåçèäåíò íà íåçàâèñèìà ×å÷åíèÿ ñ 60% îòãëàñîâåòå ñëåä èçáîðèòå ïðåç 1997 ã. Ñëåä íà÷àëîòî íàÂòîðàòà ÷å÷åíñêà âîéíà (ñëåä óàõàáèòñêàòà èíòåðâåí-öèÿ â Äàãåñòàí ïðåç àâãóñò 1999 ã. è âçðèâîâåòå íà äâàòàáëîêà â Ìîñêâà ïðåç 1999 ã.) âå÷å ñìÿòàí îò Êðåìúë çàòåðîðèñòè÷åí âîäà÷. Ìàñõàäîâ îñúæäà òåðîèñòè÷íàòààêöèÿ â Áåñëàí.

Øàìèë Áàñàåâ - 39-ãîäèøåí. Îïîíåíò íà Ìàñõàäîâ íà èçáî-ðèòå ïðåç 1997 ã. ñ 24% ïîäêðåïà. Ðàäèêàëåí ñåïàðàòèñò.Ïîåë îòãîâîðíîñòòà çà Áåñëàí (339 çàãèíàëè, îñíîâíî äå-öà), çà çàëîæíèöèòå íà óë. "Äóáðîâêà" â Ìîñêâà ïðåç îê-òîìâðè 2002 ã. (129 çàãèíàëè), àòåíòàòà ñðåùó âîåííàòàáîëíèöà â Ñåâåðíà Îñåòèÿ (50 óáèòè) è Áóäüîíîâñê (166

ÎÁÅÊÒÈÂ 33

- Çàùî ×å÷åíèÿ å òîëêîâà êëþ-÷îâà çà âàñ?

- ×å÷åíèÿ ïîêàçâà äîêúäå ñåïðîñòèðà çàïàäíîòî íåðàçáèðàíåíà Ðóñèÿ. Ðóñèÿ ñìÿòà, ÷å å åäè-íñòâåíàòà ãîëÿìà ñòðàíà, êîÿòî íåå áèëà êîëîíèàëíà ñèëà. Ïðîáëå-ìúò å, ÷å äðóãèòå ñòðàíè ïðèçíàõàñâîÿ êîëêîíèàëèçúì è ãî ïðåîäîë-ÿõà, à Ðóñèÿ äàæå íå ãî ïðèçíàâà.

×å÷åíñêèÿò è äðóãèòå êàâêàçêè íàðîäè âèíàãè ñàáèëè ïîä ðóñêè íàòèñê - èìïåðñêè, ñòàëèíèñòêè,ñåãà - ïîä ðóñêèÿ ôåäåðàëèçúì.

- Êàêâî ìîæåòå äà íàïðàâèòå êàòî íåïðà-âèòåëñòâåíà îðãàíèçàöèÿ?

- Íàøèòå ïðàâèòåëñòâà, åâðîïåéñêèòå, âêëþ-÷èòåëíî âàøåòî, ïîçâîëÿâàò òâúðäå ìíîãî íà Ðó-ñèÿ. Òå ìèñëÿò, ÷å òðÿáâà äà îäîáðÿâàò ðóñêà-òà ïîëèòèêà ïî èêîíîìè÷åñêè ïðè÷èíè. Ðóñèÿ åíàé-ãîëåìèÿò èçíîñèòåë íà åíåðãèÿ - íåôò è ãàç,òå èìàò èíòåðåñ îò îòíîøåíèÿ ñ íåÿ, à ìåæ-äóâðåìåííî Âëàäèìèð Ïóòèí ñå ïðåâðúùà âàâòîðèòàðåí âîäà÷. Ñëåä òðàãåäèÿòà â Áåñëàíäåéñòâèÿòà ìó âîäÿò äî îùå ïî-ãîëÿìî íàìàë-ÿâàíå íà äåìîêðàöèÿòà â Ðóñèÿ. Êàòî ïðàâî-çàùèòíèöè êàçâàìå îòêðèòî íà íàøèòå ïðàâè-òåëñòâà, ÷å ñåðèîçíî áúðêàò êàòî ñè ìúë÷àò

ïðåä ñëó÷âàùîòî ñå â Ðóñèÿ è Êàâêàç.- Ôðàíöèÿ, Ãåðìàíèÿ è Èñïàíèÿ â ñúùîòî

âðåìå êðèòêóâàò äðóãèÿ ñèëîâ èãðà÷ Áóø â Èðàê.Äâîåí ñòàíäàðò ëè å òîâà?

- Èìà ëîãèêà ïî îòíîøåíèå êðèòèêàòà èì íàÁóø. Íèå ïèòàõìå òåçè ïðàâèòåëñòâà - êàêúâ å âà-øèÿò ïëàí çà áúäåùåòî? ×óâàõìå ñàìî åäèí îò-ãîâîð: "Ãåðìàíèÿ è Ôðàíöèÿ íå ñà â Èðàê". ÇàÐóñèÿ êðèòèêàòà å ðàçìàçàíà èëè îòñúñòâà. Òîâàå äâîåí ñòàíäàðò - äà!

- Êàêâî ìèñëèòå çà òðàãåäèÿòà â Áåñëàí?- Òîâà å ïúëíà òðàãåäèÿ - êðèçà íà âñè÷êè õó-

ìàííè äåìîêðàòè÷íè ìåòîäè. Áåñëàí å ëîãè÷åíêðàé, äî êîéòî ñå ñòèãà, êîãàòî ñå ïîòúïêà ëåãè-òèìíàòà âëàñò â åäíî êèïÿùî ìÿñòî. Èíäèâèäóàë-íèÿò ÷å÷åíñêè òåðîðèçúì å óæàñÿâàù. Áåç ñúì-íåíèå èìà ñòèëèñòèêà Àë Êàéäà. Íî òðÿáâà äàñå ðàçãðàíè÷àâàò ÷å÷åíñêèòå áóíòîâíèöè îò ñòè-ëà "Áàñàåâ".

- Èìà ëè ñìèñúë îò òàêàâà êîíôåðåíöèÿ âÁúëãàðèÿ?

- Òðÿáâà äà ñå ñúáóäÿò äîñòà õîðà... È òóê, è âçàïàäíà Åâðîïà, èíà÷å ìîæå äà ñå ïðîñïè ðàæ-äàíåòî íà íîâèÿ àâòîðèòàðèçúì... Ìåäèèòå ñàâàæíè, èíôîðìàöèÿòà, ôàêòèòå, öÿëàòà êàðòèíà, àíå ïðîñòî äà ñå ïîçâîëè âñè÷êè äà ñå íàñòðîÿòñðåùó èñëÿìà. À âèå çà òîâà ñòå âàæíî ìÿñòî!

ÓÈËÈ ÔÈØÅÐ

34 ÎÁÅÊÒÈÂ

[ Âúïðîñ, êîéòî áúëãàðñêèòå è ðóñêèòå ìåäèè, èçãëåæ-äà ìíîãî íå ñè ïîñòàâÿò.

Êàòî èçðè÷àìå "ïîëèòè÷åñêè ïðîöåñ" çàùî íå ïðè-ïîìíÿìå êàêâî å ïîëèòèêà - èçêóñòâî äà ñå ïðåãîâàðÿ,äà ñå òúðñÿò êîìïðîìèñè, äà ñå ðåäóöèðàò âðåäèòå...À àêî "ïîëèòè÷åñêè ïðîöåñ" çíà÷è ïðåãîâîðè, ñ êîãîäà ñå ïðåãîâàðÿ? Äî êàêâî âîäè ïðàâèëîòî "Ñ òåðî-ðèñòè íå ñå ïðåãîâàðÿ"? Íå ïîäïèñâà ëè âñå ïî-÷åñòîòî ñìúðòíàòà ïðèñúäà íà çàëîæíèöè? À àêî ñå âîäèìîò ïðèíöèïà: ïî-äîáðå åäèí æèâ çàëîæíèê â ðåçóëòàò îòïðåãîâîðè, îòêîëêîòî âñè÷êè äà çàãèíàò, íå ìîæå ëè äàñå ïîñòèãíàò ðàçóìíè êîìïðîìèñè?

 õîäà íà äèñêóñèÿòà Óèëè Ôèøåð, çàì.-ïðåäñåäàòåë íà ÌÕÔ ñïîäåëÿ ëè÷íèòå ïðè÷èíè äà ñåçàíèìàâà ñ ×å÷åíèÿ: "Íå ñúì âèæäàë ãðàä êàòî Ãðîç-íè... Èçðàâíåí. Íÿìàì ïðîáëåì äà íàðè÷àì òåðîðèñò÷îâåê, êîéòî âçèìà è èçáèâà çàëîæíèöè. Íî èìàì ïðîá-ëåì, êîãàòî åäèí öÿë íàðîä áèâà çàêëåéìåí êàòî "òå-ðîðèñò", òîâà ñòàâà â ìîìåíòà ñ ÷å÷åíöèòå."

"Òðÿáâà ëè äà ñè êàòîëèê èëè åâðåèí, çà äà ðàçáåðåñâåòúò, ÷å ñïðÿìî òâîÿ íàðîä ñå èçâúðøâà ãåíîöèä?",

ïèòà äèðåêòîðúò íà ÌÕÔ Àðúí Ðîóäñ . È îùå: "Ïóòèíòðúãâà ïî ïúòÿ íà "îêîí÷àòåëíîòî ðåøåíèå" íà ÷å÷åí-ñêèÿ âúïðîñ ïîäîáíî íà Õèòëåð ïî îòíîøåíèå íà åâ-ðåéñêèÿ. À ðåàêöèèòå íà äâîåí ñòàíäàðò íà ñâåòàñïðÿìî ïîëèòèêàòà íà Êðåìúë ïðèëè÷àò íà ñëåïîòàòàíà äåìîêðàöèÿòà è íåðàçïîçíàâàíåòî íà ôàøèñòêàòàîïàñíîñò ïðåç 30-òå ãîäèíè íà ÕÕ âåê."

Ôèøåð: "Èìà ôðàêöèè, ôèíàíñèðàíè îò ðàäèêàëíèñàóäèòñêè ãðóïèðîâêè, çà êîèòî ×å÷åíèÿ å íàé-ìåêàòà÷àñò îò êîðåì÷åòî íà Ðóñèÿ, íî òîâà íå îçíà÷àâà, ÷åàêî ñè ìþñþëìàíèí, òðàäèöèîíàëèñò, èçïîâÿäâàù ñó-ôèçúì òè ñè îïàñåí, òè ñè âðàã. Ìèñòè÷íèÿò ñóôèçúì ïîôèëîñîôñêàòà ñè ñúùíîñò å ñìèðåí è îáúðíàò íàâúò-ðå, ìèðîëþáèâ. À äíåñ äà ñè ìþñþëìàíèí â Ðóñêàòàôåäåðàöèÿ ìîæå äà ñå îêàæå "ïðèñúäà" - çà óëè÷íîíàñèëèå, çà "áäèòåëíîñò" íà ñïåö÷àñòèòå... Òîâà íå îç-íà÷àâà, ÷å ñðåä ÷å÷åíñêèòå åêñòðåìèñòè íÿìà õîðà,áëèçêè äî Àë Êàéäà3. Íî îò ôàêòà, ÷å åäèí òåðîðèñò [

çàãèíàëè). Áèë å çàåäíî â àòàêèòå íà ïðî-ðóñêèòå ñåïàðà-òèñòè ñðåùó Ãðóçèÿ. Ðúêîâîäè èñëÿìèñòêèÿ áóíò çàåäíîñúñ ñàóäèòñêèÿ âîäà÷ Õàòèá â Äàãåñòàí ïðåç 1999 ã. È çàäâàìàòà Ðóñèÿ îáÿâÿâà 10 ìèëèîíà äîëàðà íà ãëàâà - çàèíôîðìàöèÿ çà çàëàâÿíåòî èì.

3 ×å÷åíñêèòå ìóäæàõèäèíè è Àë Êàéäà èìàò ñõîäíà èäåîëî-ãèÿ (ïîíÿêîãà è áîéöè êàòî ñàóäèòåöà Õàòàá, ðúêîâîäèëèñëÿìèñòêèÿ áóíò â Äàãåñòàí ïðåç 1999 ã.) ñïîðåä Öåíòú-ðà çà íàáëþäåíèå íà èñëÿìà â Ëîíäîí, íî ðàçëè÷íè öåëè. ÇàÁèí Ëàäåí äæèõàäúò ñðåùó Àìåðèêà íå ïîäëåæè íà ïðåãî-âîðè.  ñëó÷àÿ ñ ÷å÷åíñêèòå ñåïàðàòèñòè, îò 1996-97 ã. ñåïðàâÿò îïèòè (è ñå ïðîâàëÿò) çà ðàçëè÷íè ôîðìè íà ïîñòè-ãàíå íà ñúãëàñèå çà ïîëèòè÷åñêà è êóëòóðíà àâòîíîìèÿ.

ÎÊÑÀÍÀ ×ÅËÈ×ÅÂÀ:

Äðóæåñòâîòî çà ïðèÿòåëñ-òâî ìåæäó Ðóñèÿ è ×å÷åíèÿñúùåñòâóâà îò 2000 ã. Èñêàõ-ìå äà ïðåîäîëååì âðàæäåá-íîñòòà è íåäîâåðèåòî ìåæäó÷å÷åíöè è ðóñíàöè â ðåçóëòàòíà òåðîðà. ×îâåêúò, êîéòî ñúç-äàäå äðóæåñòâîòî å Ñòàíèñ-ëàâ Äìèòðèåâñêè. Òîé å àð-õåîëîã, ñåãà ðàáîòè êàòî æóð-

íàëèñò. Áèë å ñâèäåòåë íà ñúáèòèÿòà â Ãðîçíè ïðåç1995 ã. ïî âðåìå íà îïåðàöèèòå íà ðóñêàòà àð-ìèÿ. Èäåÿòà å äà ñå ïðåäîñòàâè ïîâå÷å èíôîð-ìàöèÿ íà ñòðåñèðàíîòî è ìàíèïóëèðàíî ðóñêîîáùåñòâî çà ôàêòèòå â Êàâêàç.

- Èìàòå ëè ïðîáëåìè êàòî æóðíàëèñòè ñ ðóñ-êèòå âëàñòè?

- Òðèìà äóøè îò äðóæåñòâîòî ñà â íåçâåñ-òíîñò. Èìà âðúçêà ñ ðàáîòàòà íè, ðàçáèðà ñå, âÊàâêàç. Ìíîãî îò êîðåñïîíäåíòèòå íè ñà ïåðèî-äè÷íî àðåñòóâàíè, äàæå îòâëè÷àíè. Íÿêîè óñ-ïÿâàìå äà îñâîáîäèì è ñ ïîìîùòà íà ìåæäóíà-ðîäíè îðãàíèçàöèè.  Ðóñèÿ ñúîòâåòíî íè ñëåäÿòîò âúòðåøíîòî ìèíèñòåðñòâî, ñïåö-ñëóæáèòå, ìè-íèñòåðñòâîòî íà èíôîðìàöèÿòà.

- Êàêâî ñå ñëó÷è ñëåä êàòî îñúùåñòâèõòåêîíòàêò ñ õîðàòà íà Ìàñõàäîâ íà 1 ñåïòåìâðè,êîãàòî çàïî÷íà çàëîæíè÷åñêàòà òðàãåäèÿ âÁåñëàí?

- Èñêàõìå äà ñå íàìåðè íàé-äîáðîòî. Îáà-

äèõ ñå íà Àõìàäîâ îùå ïúðâèÿ äåí. Îñòàâèõêîîðäèíàòè - òîé ñå îáàäè ïî-êúñíî è îáåùà äàãîâîðè ñ Ìàñõàäîâ. Òå áÿõà íà ñòðàíàòà íà äå-öàòà. Ïóáëèêóâàõìå èíòåðâþòî, íàïðàâåíî ïî òå-ëåôîíà îò Àìåðèêà. Òîãàâà çà ïðúâ ïúò èçëåçåãîòîâíîñòòà íà Ìàñõàäîâ è Çàêàåâ äà ïîìîãíàòè äà ñïðàò òåðîðèñòèòå ñúñ ñâîÿ àâòîðèòåò íàëåãèòèìíî ðúêîâîäñòâî çà ÷å÷åíöèòå, êîèòî âîþ-âàò çà íåçàâèñèìîñò. Ìàñõàäîâ èñêàøå äà îòè-äå â Áåñëàí è äà ïðåãîâàðÿ ñ òåðîðèñòèòå, íîíóæíà áåøå ãàðàíöèÿ çà ëè÷íàòà ìó ñèãóðíîñò.×àñ ñëåä èçÿâëåíèåòî ìó ó÷èëèùåòî áåøå ùóð-ìóâàíî...

- Ìèñëèòå ëè, ÷å çàðàäè ãîòîâíîñòòà íàÌàñõàäîâ äà ñå íàìåñè ñå ñòèãíà äî ùóðìó-âàíåòî íà ó÷èëèùåòî?

- Òðóäíî å äà ñå êàæå. Íå çíàì âñè÷êè äåòàé-ëè. Íî å ïîâå÷å îò ñúâïàäåíèå - ãîòîâíîñòòà ìóäà äåéñòâà è íà÷àëîòî íà êðàÿ. Çàòîâà íèå íàñ-òîÿâàìå çà ïúëíî è ïóáëè÷íî ðàçñëåäâàíå íà îá-ñòîÿòåëñòâàòà è íà îïåðàöèÿòà îò ìåæäóíàðîä-íè, à íå ñàìî îò ðóñêè ñòðóêòóðè.

- Ðóñêèòå ìåäèè ïðåïå÷àòâàò ëè èíòåðâþòà-òà, êîèòî ïðàâèòå?

- Íå, íèòî åäíî. Ïî ïðèíöèï èìàìå ïðèÿòåëè èâ îôèöèàëíèòå ìåäèè, ïðàùàìå èì èíôîðìàöèÿ-òà, òå ñúùî ÿ ïðîâåðÿâàò, îáìåíÿìå èíôîðìà-öèÿ ñ "Ìîñêîâñêèå íîâîñòè", "Èçâåñòèÿ", "Íîâàÿãàçåòà". Íî òîâà ñà èíòåðâþòà - òàáó â ðóñêèòåìàñ-ìåäèè.

ÎÁÅÊÒÈÂ 35

Íà ñíèìêàòà(îòëÿâî íàäÿñíî):

Àðúí Ðîóäñ -èçï. äèðåêòîð íà ÌÕÔ,

Êðàñèìèð Êúíåâ -ïðåäñåäàòåë íà ÁÕÊ,ä-ð Ëþáîìèð Èâàíîâ -

ïðåçèäåíò íà ôîíäàöèÿ�Ìàíôðåä Âüîðíåð�

[ èçïîâÿäâà èñëÿìà íå ñëåäâà, ÷å 10-òå ìèëèîíà ìþ-ñþëìàíè â Ðóñèÿ ñà òåðîðèñòè!"

 ðàçãîâîðèòå ïî âðåìå íà êîíôåðåíöèÿòà èäâàìÿñòî çà ñðàìà. "Íèå, ïðàâîçàùèòíèöèòå â Ãåðìàíèÿ,â Åâðîïà, â Áúëãàðèÿ ñìå îòãîâîðíè çà âîéíàòà. Çàùîòîïîçâîëÿâàìå íà ñâîèòå ïðàâèòåëñòâà äà ñè ìúë÷àò ïðåäñèëîâàòà ïîëèòèêà íà Ðóñèÿ â èìåòî íà èêîíîìè÷åñêè-òå ñè èíòåðåñè è ãàðàíòèðàíèÿ ÷ðåç ìîíîïîëà íà Êðå-ìúë äîñòúï äî ðóñêèÿ íåôò. À ðóñêàòà ïîëèòèêà êúì ×å-÷åíèÿ ìîæå äà ñå îïðèëè÷è ñàìî íà "ôàøèçúì - ñàìîôàøèñòè è íàöèñòè ñòðåëÿò áåç äà òúðñÿò êîìïðîìèñ ñïîëèòè÷åñêèÿ ñè ïðîòèâíèê".(Óèëè Ôèøåð)

"Êîãàòî Ïóòèí ñëàãà â åäèí êþï è òåðîðèñò êàòî Áà-ñàåâ, è äåìîêðàòè÷íî èçáðàíèÿ ïðåçèäåíò Ìàñõàäîâ,è íåãîâèÿ ãîâîðèòåë Çàêàåâ, êîãàòî îáÿâÿâà åäíà è ñú-ùà öåíà çà ãëàâèòå èì - òîâà å ïðîïàãàíäà â èìåòî íàâîéíàòà, çàùîòî ëèêâèäèðà øàíñà çà ïîëèòè÷åñêè ïðî-öåñ. Òàêà Ðóñèÿ òëàñêà Êàâêàç êúì êàòàñòðîôà. À ùîìíå îêàçâàìå íàòèñê âúðõó ñîáñòâåíèòå ñè åâðîïåé-ñêè ïðàâèòåëñòâà äà ñå ïðîòèâîïîñòàâÿò íà èìïåðñêà-òà ïîëèòèêà íà Êðåìúë, íèå ñìå îòãîâîðíè. Àêî çàâúð-òàíåòî íà ñïèðàëàòà íà íàñèëèåòî â Êàâêàç å ïðåñòúï-ëåíèå, è íèå çíàåì òîâà, çàùîòî äî íàñ äîñòèãà èí-ôîðìàöèÿ çà ñòèõèéíè íåçàêîííè àðåñòè, çà áåç÷èíñ-òâà íà ôåäåðàëíèòå ñèëè, çà îòâëè÷àíèÿ, çà óáèéñòâà,ùîì íå ìó ñå ïðîòèâîïîñòàâÿìå, íèå ñïîäåëÿìå òîâàïðåñòúïëåíèå" (Óèëè Ôèøåð)

"Åäíî îò íàðóøåíèòå ÷îâåøêè ïðàâà", êàçâà Ëþáî-ìèð Èâàíîâ, äèðåêòîð íà ôîíäàöèÿ "Ìàíôðåä Âüîð-íåð", ïðàâîòî íà ñàìîîïðåäåëåíèå, å äîñòàòú÷íî ÿñíîîïèñàíî â Õàðòàòà çà ïðàâàòà íà ÷îâåêà íà ÎÎÍ. Ïðîá-ëåìèòå â Ñåâåðíà Èðëàíäèÿ, Ïàëåñòèíà, Êîñîâî, äà-æå ïîçàáðàâåíèÿò ïðèìåð ñ åäèí îò øâåéöàðñêèòåêàíòîíè ïîêàçâàò, ÷å íàâñÿêúäå áîðáàòà çà òîâà ïðàâîâîäè äî äåñåòèëåòèÿ íàñèëèå è òåðîðèçúì. Íàâñÿêúäåòÿ çàâúðøâà ñ íåîáõîäèìîñòòà äà ñå ïðèåìå, ÷å íà-öèÿòà, êîÿòî å áèëà âðàã íîìåð 1 â åäèí ìîìåíò ñåïðåâðúùà â ñúñåäíà äúðæàâà, ñ êîÿòî ñå óñòàíîâÿòäîáðîñúñåäñêè îòíîøåíèÿ. Ùîì òîâà å íåèçáåæíî,çà êàêâî ñà æåðòâèòå? Çàùî òîëêîâà âðåìå?"

ÄÅÁÀÒÚÒÄ-ð Æåëüî Æåëåâ, áèâø ïðåçèäåíò íà Áúëãàðèÿ, ñïå-

öèàëåí ïúëíîìîùíèê íà ïðåäñåäàòåëÿ íà ÎÑÑÅ Ñî-ëîìîí Ïàñè çà Êàâêàç è Þæíà Îñåòèÿ: "Ïðîáëåìúò Êàâ-êàç ìîæå äà ñå ðåøàâà ïî ïîëèòè÷åñêè, à íå ñàìî ïîñèëîâ ïúò. Ïðåäëîæèõ Êàâêàçêè ïîëèòè÷åñêè êëóá ïî ïî-äîáèå íà Áàëêàíñêèÿ. Ïðåãîâîðè ñà íóæíè."

Ãåîðãè Êîðèòàðîâ, æóðíàëèñò, Ðàäèî "Íîâà Åâðî-ïà": "Áúëãàðñêèòå ìåäèè ñà â äúëã êúì öÿëîñòíàòà êàðòè-íà. Ñ ìàëêè èçêëþ÷åíèÿ òå íå ìîãàò äà ïðàâÿò ðàçëèêè-òå... Íàïðèìåð, êîëêî ìàëêî âíèìàíèå ñå îáúðíà íàíîâèíàòà îò ïðîöåñà â Êàòàð ñðåùó ðóñêèòå ñëóæáè,óáèëè åêñ-ïðåçèäåíòà ßíäàðáèåâ4".

×åòèðè ðåàêöèè ïîä çíàìåíàòåë: Áóø è Ïóòèí - ïðèÿ-òåëè â îáùàòà êàóçà íà ñèëîâèòå, à íå íà ïîëèòè÷åñêè-òå ðåøåíèÿ.

Èëèÿ Íàëáàíòîâ, Ìèíèñòåðñòâî íà îòáðàíàòà, â ëè÷-íî êà÷åñòâî: "Âîåííèòå ïðåñòúïëåíèÿ íà àìåðèêàíñêà-òà àðìèÿ â Àáó Ãðàèá è òåçè íà ðóñêèòå ôåäåðàëíèñèëè â Êàâêàç ñè ïðèëè÷àò. Áèâøèÿò ñúâåòñêè áëîê äúëãîùå òðÿáâà äà ñå ñïðàâÿ ñ îòïàäú÷íèÿ ïðîäóêò íà íà-öèîíàëíèòå äúðæàâè - íåðåôîðìèðàíèòå âúîðúæåíèñèëè... Äóäàåâ è Áàñàåâ ñà ïðîäóêò íà Ñúâåòñêàòà ñèñ-òåìà".

Óèëè Ôèøåð: "Çà ðàçëèêà îò Ðóñèÿ, â Àìåðèêà èìàãðàæäàíñêè êîíòðîë íàä àðìèÿòà. Äîêàçàòåëñòâî ñàçàïî÷íàëèòå ñúäåáíè ïðîöåñè è ïóáëè÷íîñòòà. Òîâà âÐóñèÿ ëèïñâà."

Ãåîðãè Êîðèòàðîâ: "Âîéíàòà íà åäèí êîíêðåòåíïîëèòè÷åñêè ðåæèì è íà åäèí ïðåçèäåíò äà íå ñåïðèïèñâà íà ðóñêèÿ íàðîä, êîéòî èìà ïîòåíöèàë çàìèð."

Âàñèë Ñîòèðîâ, æóðíàëèñò îò "24 ÷àñà": "Ïðè áåç-ñèëèåòî íà ïîëèòèöèòå èìà íóæäà îò íàìåñòâàíå íàöåííîñòèòå ñ ïîìîù îò ìåæäóíàðîäíèòå õóìàíèòàðíèïðàâîçàùèòíè îðãàíèçàöèè, êîèòî âåðîÿòíî ìîãàò äàïðåäîñòàâÿò êîíòàêòèòå è ïîòåíöèàëà ñè çà ðàçáèðàíåè ïðåãîâîðè â óñëóãà íà ïîëèòè÷åñêèÿ ïðîöåñ. Òàêà êîí-ôëèêòúò è ðåøåíèåòî ìîãàò äà áúäàò âèäåíè â íîâà ïåð-ñïåêòèâà."

Îêñàíà ×åëè÷èíà, Äðóæåñòâî çà ïðèÿòåëñòâî ìåæ-äó Ðóñèÿ è ×å÷åíèÿ: "Âúïðåêè ÷å îôèöèàëíî íå ñå âîäÿòïðî÷èñòâàùè îïåðàöèè, â õîä å îïèò çà îêîí÷àòåëíî,ñèëîâî ðåøåíèå íà ÷å÷åíñêèÿ âúïðîñ... Ìíåíèåòî âúò-ðå â Ðóñèÿ âå÷å äàâà çíàöè çà ïðîìÿíà - èìà ñú÷óâñ-òâèå êúì ÷îâåøêàòà òåçà. Ïðîáëåì îáà÷å òåïúðâà ùåñòàâà îòíîøåíèåòî êúì ìþñþëìàíèòå..."

Âúïðîñèòå, êîèòî îñòàíàõà âúâ âúçäóõà:­ Äî êàêâî âîäè óíèùîæàâàíåòî íà ïîòåíöèàëà çà

ïðåãîâîðè?­ Ìîæå ëè ñúáèðàíå â ñòîëèöàòà íà åâðîïåéñêà

äúðæàâà êàòî Áúëãàðèÿ (â ìîìåíòà ïðåäñåäàòåë íà ÎÑ-ÑÅ) äà å øàíñ çà ñòúïêà â ïîñîêà èíòåðíàöèîíàëèçà-öèÿ íà òåìàòà ×å÷åíèÿ?

­ Àêî Åâðîïà èìà èíôîðìàöèÿ çà ïðåñòúïëåíèÿòà âÊàâêàç, íå ñòàâà ëè ñîëèäàðíî îòãîâîðíà çà ãåíîöèäàòàì?

­ Òðÿáâà ëè Åâðîïà äà ïîäêðåïè èñêàíåòî íà Ìîñ-êâà çà åêñòðàäèðàíå íà ïîëèòè÷åñêèòå ÷å÷åíñêè åìè-ãðàíòè èëè òîâà ùå å àáäèêèðàíå îò öåííîñòèòå íà åâ-ðîïåéñêàòà äåìîêðàöèÿ?

­ Àêî ×å÷åíèÿ ñå ïðåâúðíå â ÷àñò îò ñúùèíñêèÿ äå-áàò çà öåííîñòèòå íà äåìîêðàöèÿòà â Åâðîïà, äàëè áúë-ãàðñêîòî îáùåñòâåíî ìíåíèå, áúëãàðñêèÿò ïîëèòè÷åñ-êè åëèò, íÿìà äà äîêàæàò Áúëãàðèÿ êàòî ñòðàíà ñ ôà-ñàäíà äåìîêðàöèÿ?n

4 Íà 13 ôåâðóàðè 2004 ã. â Êàòàð å óáèò åêñ-ïðåçèäåíòúò íàÈ÷êåðèÿ Çåëèìõàí ßíäàðáèåâ. Íà 26 ôåâðóàðè ñà çàäúðæàíèïðåäñòàâèòåëè íà ðóñêèòå ñïåö-ñëóæáè. Âçðèâúò å äîñòà-

36 ÎÁÅÊÒÈÂ

âåí ñ ðóñêà äèïëîìàòè÷åñêà ïîùà. Íà 30 þíè ñúäúò â Êàòàðîñúæäà ðóñêèòå ñúòðóäíèöè ñ äîæèâîòíè ïðèñúäè. Íà 29þëè àïåëàöèîííèÿò ñúä íà Êàòàð ïîòâúðæäàâà ïðèñúäàòà.