إدريس,رواية شمال إفريقيا

488

Click here to load reader

Upload: tifawin-tifawin

Post on 02-Apr-2016

379 views

Category:

Documents


113 download

DESCRIPTION

كتاب رائع يتحدث عن هوية شمال إفريقيا.

TRANSCRIPT

Page 1: إدريس,رواية شمال إفريقيا

احلاممي عيل

أفريقية شامل رواية إدريس،

النفزاوي النارص حممد تعريب

ارڤمعهد الهو

Page 2: إدريس,رواية شمال إفريقيا

أفريقية شمال رواية إدريس،

فرنسا سياسة أباطيل من الكثري عن – رواية شكل يف حمرر أنو ولو – يكشف (بالد ادلغرب إىلنسبة ) ادلغريب احلمامي علي اجملاىد األخ تابك .ىناك جار ىو ما العريب الشرق يف عمومتنا أبناء يدرك حىت العربية اللغة إىل الفرنسية باللغة احملرر الكتاب ىذا يتجم أن وعسى. ادلغرب يف الطائشة

قبضة يف سقوطو على األكيدة البواعث من كانت واليت االحتالل قبل ادلغرب يف سائدة كانت اليت األخطاء بعض خيفي ال الكتاب ىذا أن كما وابن خلدون كابن رجاال اإلنسانية للمدنية قدمت بأهنا مادائ تفتخر واليت العربية احلضارة تكوين يف الكبري دورىا لعبت اليت ادلغربية فالبالد .االستعمار

األمم كافة شأن ىو كما ادلسلوبني واستقالذلا حريتها استجاع بعد ادلفقودة مكانتها إعادة يف وسعا تدخر ال سوف رشد وابن تومرت وابن بطوطة .أبت أم ذلك فرنسا قبلت

اخلطايب الكرمي عبد بن حممد األمري

فالمؤل

يفوعلى العكس من ذلك يتفق اجلميع على أنو ولد يف تيهرت . يوجد إمجاع حول نسبة علي احلماميال -2011) فرنسا :دان التاليةلالب إىلينتقل عند هنايتها ل ةوشارك يف احلرب الريفي 2091 سنة اجلزائر

عربية وادلملكة ال( 2091-2099)ا وأدلانيا ر يسو وس( 2099-2011) السوفيييت واالحتاد (2011 اإلسالميمدرسا للتاريخ فيها فيصلاألمري نواليت عي ( 2091-2099) وبغداد( 2099) السعودية

عندما بلغة جلوء حممد بن عبد الكرمي اخلطايب السياسي إليهااليت ارحتل ( 2090-2091)وأخريا القاىرة ية مشال ارو : إدريس"رائعتو 2091-2092ف فيها بني أل يف بغداد ىي الفتة اليت اإلقامةوفتة . إليها

اليت ىي ضرب من الرواية التارخيية الفلسفية اليت ال تقتصر على بيان مثالب يف اللغة الفرنسية "أفريقيةيقتضي فهمها أكثر استعمار الغرب مشال أفريقيا قدميا وحديثا ولكنها تعرض كذلك فلسفة شاملة للتاريخ

أحممد أمحد بن عبود التونسي احلبيب ثامر وادلغريب األقصوي امي صحبةاحلممات ولقد. من ثقافة متوسطةبالد ادلغرب يف أول مؤمتر اأن مثلو باكستان بعدة يف مساء ر يف حادثة طائ 2090ديسمرب 21يف وآخرين (ارڤو اذل) .البلد اآلسيوي ادلستقل حديثا ىذا انعقد يف إسالمي

المعر بزاول . مبنزل بورقيبة من والية بنزرت 2091ذ جامعي تونسي، من مواليد سنة حممد الناصر النفزاوي أستا

أستاذ تعليم عال يدر س وظيفة 1991 شغل إىل هناية سنة. العمل الصحفي مبجالت و جرائد متعد دةوىو من ادلهتمني بالبحوث والدراسات حول ادلغرب . احلضارة العربية احلديثة وادلعاصرة باجلامعة التونسية

ادلثقف : حممد كرد علي ― 2011، سوريا (رواية)ادلتشاهبون :صدر لو العديد من الكتب منها .لعريبافارس و بيزنطة و اجلزيرة العربية من القرن الثالث إىل القرن ― 2009و قضية الوالء السياسي، تونس

، طونأنفرح الدولة واجملتمع، من حمنة ابن رشد إىل خصومة حممد عبده ― 2001تونس السابع،، (2021-2190)ية يف السلطنة العثمانية التي ارات الفكري ة السياس ― 1999تونس

.1992 تونس

معهد اذلوڤار 1922 www.hoggar.org

جزء من خريطة للجغرايف: صورة الغالف (2219-2900)حممد الشريف اإلدريسي

(2091)بغداد ادلؤل ف يف

ادلعر ب يف عقده اخلامس

Page 3: إدريس,رواية شمال إفريقيا

احلاممي عيل

أفريقية شامل رواية إدريس،

دڀوٵخوي دڀانرص خمم ظ٭ش

ذڤڄ٭ه دڀهى

Page 4: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 2 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 5: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 3 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤٴٹض مذٿ وخض، ب

Page 6: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 4 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤٴٹض مذٿ وخض، ب

دتلمذڄ ٬دلأتڀٶ

دڀوٵخوي دڀانرص خممظ٭ش

ذڤڄ٭ه دڀهى 2011

www.hoggar.org

ISBN 2-940130-24-8: ڄپ

هض دڀوىض دڀٵ

Idris : roman nord-africain

Ali El-Hammami (1902-1949)

SNED, Alger 1976

Page 7: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 5 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٵه

7، دثل٥ذيب دڀٽم ٬س زى خممدألڄري ظٹم

9، ٸىڄ ٸ ڄى ـ سنىؿ:ظمى خممى ڄٹڄض

ر ڄٹڄض 13، دڀم٭

ؤٴٹض مذٿ وخض :ب

39، ظىڀ

75، دةلسڂ ؤخء

101، دڀمحل لىخ

189، ظزيخن ٨ڂ ض

225، ؤاين و٦

١ض دڀٹسى و دڀمف 249، دڀمس

303، دڀڀڂ هخ دڀاتدي

367، دڀڃ ىط

415، دألٴٺ وخء ڄذ

Page 8: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 6 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 9: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 7 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دثل٥ذيب دڀٽم ٬س زى خمم دألڄري ظٹم

ض ٴص لذڀض ه دڀؽبلؼض ضدڀمذڀ ؤٴٹاي ؤٸ٥ذ ابڀمٱر وؤ٬غن دڀمٱر لذڀض

ظه اتذيه ض دڀ٭٩م – دڀ٭٩م دڀسځ هخ ځم ؤن دألٸخ اشءط ٴٹ. ابصبذ ول١ذ

وض ز٥ه وض ٨ځمه ض ٴ٩ٮ :دتلؾ دڀاتدي ٬ٴه ٬و ؤٴ٩ٮ جلب – ؤهځه وٴ١ڂ

ص ٠ٺ وض ٬ٹځه ٠٭ٶ وض وؤاسڀسه ٤ٸه محذٸض وض ڄخوعه ٬ڃ وض ظٵٽريي خث

. وؤال٬سه صباتهه وض عهدهاسه

هشي هوٿ ٬و ـهذ وري دتلم وهلل دڀمٱر ـذه ٴٹ دةلخث ؤ دڀٱخص دڀٵ

هىن دع٥ذ٫ دڀي (دتلي دڀى) ټذن وخخ. هي ؤايڄان لظت 1830 وض دڀٵ

ووـىخ وريخظه وخڄعىخ ٸه ڄانزٮ ٬حل دعىڀىخ ز٭ڄذ – دڀمٱر لىٿ رضزىي ؤن

ي ظرسر ون دآلن لظت لذٿ ٸ – وخةلهڂ وخڀٵٹ دةلى ٭ىزه زشي وال دثلذؿ دجل ؤواب

ظٽضبذ دڀغت دڀمأيس بلڂ ڀوٹڂ دألايڃ ـذءط ٴٹ دڀرشٷ ؤٸ٥ذ دجل مذ ؤوڀجپ د

هاس لٹٹض ه ڄذ ځم وٸځش خـن ٬ٹڂ ي ټڂ ڀٵهم دڀ٭ذڀم دجل دڀ٥ٱذص ٴ

هشي . وخڀٵ

ظٽضبذ دڀغت ڀماثڀشد ټڂ وظساين هرش ٬ى خنفم ال وىٳ هس دالع٭مذ د ض دڀٵ

ض دڀٽسري وؤاتي دڀاب و٤غن دزى ٴه ٨ه دڀي دڀ٭ه ڄو :دألٴٹ دڀمذٿ

ش دةلخثي دڀٹذ ٬س دألڄري دةلهذ ظٵ٭غ دڀي دڀ٭ه هخ دجل ؼخي دهلل ٤ ٴه د

ؤو ذطدڀم هي دٵذٿ جي٭ڂ دڀي دألڄ خبٹىٸهذ ڄ٥ذڀسض دأل ٭ىر مذط

. أبرسهذ دڀسرشض لايص دابٻ دجل دڀماض دألڄى ڄى ٬ضنذ دڀعٱذٴڂ

Page 10: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 8 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

– وخض ٽڂ ض خم ؤهه وڀى – ٽٶ دڀمٱيب دتلمذڄ ٬دل دڀمفذه دأله وتكذر

هاس ايض ؤاب٤ڂ ڄى دڀٽؽري ٬ى هخ رتـم ؤن و٬ىس. دڀمٱر ض دڀ٥ذثض ٴ

هض ابڀځٱض دڀمم دڀٽاتر ض ٬مىڄعان ؤزانء ٻ لظت زضدڀ٭ دڀځٱض جلب دڀٵ

. هانٻ ـذ هى ڄذ دڀ٭يب دڀرشٷ

ٸسڂ دڀمٱر ض اسثص ټذهغ دڀغت دألو٥ذء ز٭٢ ذيٵ ال دڀٽاتر هخ ؤن ټمذ

. دالع٭مذ ٸس١ض ض ٹى٤ه ٬حل دأليكص دڀسىخ٬ؾ ڄى ټذهغ وخڀغت داللعبلٿ

ص ظٽىى ض دڀٽسري وهذ ڀ٭سغ دڀغت دڀمٱزض ٴذڀسبل خسئذ ظٵعى وخڀغت دڀ٭زض دتل١ذ

وخزى ظىڄط وخزى ز٥ى٤ض وخزى وځون ټذزى ـذال دالهاسهض ڀځمهض ٸڄغ أبصنذ

لضتذ درتـذ٫ ز٭ دڀمٵٹىص ڄٽذهضتذ ٬ذصب ض و٭ذ ظو ال ىٳ

هاس ٸسځغ دألڄم ټذٴض أشن هى ټمذ دڀمځىزشي وخعٹبلڀهذ . ؤزغ ؤڃ ڀپ ٴ

و زبلهم ثلبل دڀ٭ذڄځشي ىٴٺ ؤن ٴ٭ىس أشهه ـڂ دهلل دجل ڄىٴى٫ وخألڄ

. آڄشي و٥ذهم

ص . 1948 ؤزڂ 3 دڀمىخٴٺ 1367 وض دألوٿ مجذ 23، دڀٹذه

Page 11: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 9 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ب: ٸىڄ ٸ ڄى ـ سنىؿ

هض ڄٱزض ٸض) (دتلمذڄ ٬دل دألات – ابڀٵ

ظمى خممى

ڀه ٴإځغ دإلـذص وص ٱعهوؤزځ ڀه ڄٽوغ ٴغن ڀ٭مڂ ظىخٴط ڄظت، ٬انرص ؼبلؼض

وڄىهسض دڀع٭سري وٷ دإللاس ٸىص :ه ؤ٬وضيذ دڀغت دڀ٭انرص ظځپ. دڀوٵى ؤهىخء

. دألخء

دڀځٱض ض" دتلمذڄ ٬دل" دألات ؤڀٵهذ دڀغت دڀٹض هي ض ؼبلؼضتذ دظٹغ وٸ

هض آالڃ ڄى ٴضيذ ٥١ڃ وڄذ دڀمٱزض دتلايص صبذ وى" ب" ومذهذ دڀٵ

. ..وآڄذٿ

ؤلىخٿ وظعفحل ڀځمذرض ڄآص وظوٹڂ دڀاتدي ڄى مٶ ظوس٦ دڀٹض ظځپ ض

. دڀماش٬ وصت دألٴجص ظؽري دڀى٤وض ڄى وك وظرتڂ ٸذسئض وخـعمذ٬ض ايض

ـخ، دڀٹىڄ دڀٹ ڄى سنىـذ ٭ – ټځه ڀپ ڄى لىخي ڄذ زٵ١ڂ – ٴذڀٽاتر

. ..وخإل٬فذر ابڀعٹ

بن بال ـاني اعت وال جيى ال دڀٵى ؤن دألر هٹذ ڄى دڀسرصخء ٬و هز ڄځم هى ورمذ

ؼم وڄى. ٴه عمٽم ڄسؤ وال ٬ځه ستحل ه٬ض ال، وخاله٥بلٷ دڀعمځٺ لض ڀه ظټغ

دڀٵغن دڀٹ ڄى دڀاثعن دڀمٹذڃ ض وخڀى٤وض وخڀايض دڀاتذيض دڀٹ ټذهغ

Page 12: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 10 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ؤهخٳ ڄى ڀهم ٬شي وڄذ خؤ ڄى ڀهم ل سبذ ؤٸبلڄهم ڄٹص تكذصبذ ألن

ظځپ ٬حل ومى دڀوٹ هخ ظس٭ض ڄى وفى دڀٹىڄض ٸعه ض" دتلمذڄ" دألش وڀٽى

٬حل ٴوه وڀم بڀه ڄىٷ ڀمومى ٸځمه ذي١ٮ ڀم ألهه وڀپ، دڀمبلل٩ض

. دألخء ٬حل ٸذخ وؤي ٷ ض و٬رب ٸىص ض ؤل وبسنذ. ٬ځه وڂ

، ؤبلٿ ڄى و٥ذهذ ٭ىٷ وڄذ، ټىخػ ڄى ظ٭ذهه ڄذ وهش هؤڄع دڀماڀٶ ٬ذ ڀٹ

ص دتلض ڄان٫ ڄى لانايهذ زشي ٭عځق سبذ و٭ ڀم هٵه ض ؤؼ ڀڀپ وټذن، وخڀ٭

ووىخڀق آالڄهذ ٬ى وٽٶ ٸىڄه لايص ى ٸځمه ٴفي دڀع٭سري دجل ٴ٭ه ؤن ځسؾ

. ٸىم ٴغن بخيذء ض هٵهسذ

ظ٭ذٸش وڄذ، لايظه ؤلخػ ڀپ وي وهى، ڀٹضد هي ز٥ڂ" ب" ظاس وؤهغ

٬ههذ ض دڀمٱزض دتلايص ظ٥ذڀٮ. هڄ٭ ڄرتڂ وؤهغ. زپ ٴةخ، ؤلىخٿ ڄى ٬ځضيذ

ي ٬حل دڀمٱځىر دڀى٤ى زڀپ دالع٭مذ ايض و٭غ يكٶ ٴرتي، دڀ٭ع ، ؤڄ

ظعىٷ ويكٶ، دڀٱىڃ دڀايض ظځپ ـمم ض وخڀ٭ٶ دثلٶ اسڃ يكٶ وظ٭ځم

. وخةلهذ دڀٽٵذك ڄى و٭ه ڄذ وجيذه ٽذٴن ٴهى، وخڀٽخڄض دتلض ٬ دجل هٵه

هٵض ٬ى ڀه ظٵن ى ڄى زه سي ڄذ بخء ٽوعه سيځپ ال دڀٹض هي ٴٹذت

ٴعىص ڄى دڀ٭ش ڀپ ريص ض ٽمى سبذ وظهش، وخڀان دتل ض عزني ؤيب ٭ش

ص زانص ٤ځ٭ض ض ټذهىخ دڀى ؤبلٴه ڄذء ڄى ٬وٸه ض ٱدل وڄذ، ومحض واسص دتل١ذ

. دألڄم

٤ذٸض ؤو، وخالـعمذ٫ وخڀى٤وض وخڀايض دڀاتدي ڄى ٤ٶ ڄخؿ مجځضتذ ض وخڀٹض

ص ، دڀمخؿ هخ أتڀٶ ض ظعفحل دڀٽذظش وزخ٬ض. دڀمىعځٵض ؤألٴذهشي ظځپ جتمٮ ڄه

Page 13: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 11 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ع٬ه ال لاث، دڀٹض ؤ٤ىخء ض، دڀٹذت ځمن ؤن ٴهضيذط. دڀ٥ذٸض ظځپ وظوٺ

٬ى دڀٹض زه ظعفذض وظى وٶ ض بخٸذ ؤو، دڀايٷ ٬ى وسى ڄىٸٵذ ؤو، دڀمىٸٶ

. وخإلٸان٫ دڀأتؼري سڂ

ڄذ وڀٽى، دڀٱر زځٱذط وخإلبلڄض دڀرشٸض دألڄم ٬ى دڀٱزىن تكش ڄذ ؤټرث ڄذ

ټمذ لٹذثٹهذ عىض وال، ظىهذ لٺ و٬ٹځضتذ دألڄم هي هٵض ى ال تكسىي

ؤن وبڄذ، ڄٱ٠ض وه٬ض جض هض ختوهم ؤن بڄذ دڀٽاتر ؤوڀجپ ألن وڀپ، ٬ځه ه

. دڀعى وٷ دڀعمٹٺ ٬ى ٬ف صبم ٹ٭

ڀڀپ خ، زض زځٱض ٸعه تكش د، و٭ذ" ب" ذلش ؤلى ٴٹ وبخ

. وجكخڄض بلڄض ظو ٴعض ببلڄض ؤڄض لٹذثٺ ٬حل دڀٱر ڀٹخء وخ٤بل٬ذ، دڀوٹ

دڀځٱض ه دڀٹض صبذ تكسغ دڀغت دڀٱزض دڀځٱض ظځپ ظٽىن ؤن ظىٴٹذ ؤمجځه وڄذ

هض هس دڀمع٭م د٥٠هذ ڄى ٵمض بال ڀغ ٴذڀٹض. دڀٵ ؤن دثلري ٴمى. دڀٵ

هىن ٹؤهذ دڀمٱر زبل ض اون يكٶ ڀهم عسشي لظت، دڀمانٿ خهض، زځٱضتم دڀٵ

. وخڀبلڃ دتلض اسڀض

ظمى خممى

ص . 1948 ـىځض 29، دڀاسڀض، دڀٹذه

Page 14: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 12 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 15: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 13 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ر ڄٹڄض دڀم٭

ض ظومرص ؤصنذ ڀىـان ٬وان دڀايشي دڀمٵٽى ڄاشڂ خنرص ؤن ؤان ڀى

ڄذ ٽڂ ض ؤو ظذ٬ض ځم ـذط ٽڂ ض عىهذ ؤن ڀځمء سيٽى عض ڄاشڂ

. اب٤خ وظعاب٬ ظعٮ وخث ڄى دڀمذء ض زه ځٹى لف خيؼه

:ه دڀعض دڀايض دڀٵٽض دڀماشڂ هي

ص ―1 دڀٹم دڀ٭يب دةلي سنىـهذ ض مج٭ذ ه٭ٴهذ دڀغت دةلهىض ؤو دڀٹسځض دڀٵٽ

:زٹىڀه دڀاش٬ ٬وه ٬رب دڀي

وؤڃ أبر خل ٸم٥ذن وڄذ

وڀٽى هيب بڀضيم وڀ

سه ظ٥ذعن وال دڀ١بلٿ

ط اي ڄ٭ ـ ووذخل ؤيب و

ه٭رث ال دڀغت دڀربزض دڀٹابثڂ ؤڄىخؿ ظذڃ وبلٿ ڄى ٴٹدأل دڀمذٿ سنىـهذ وض

ڄى ثكري ټذهغ وبن ٸسيذ دڀؤشن ټذن ڄؽځمذ رصحي زٽڂ صبذ عٱظن ڄى ٬حل دڀىڃ

. دڀٽؽريى ٬و اثزعض خڀغ ڄذ ڄٹىڄذصتذ ز٭٢ ؤن ظؽسغ وهانٻ هان دأللخػ

ص ―2 . ٴٹىال ٴ٭بل ظٽى ڀم بن دألٴٽذ ص سٺ ڄذ ٬ٽ ٬حل وه دڀى٤وض دڀٵٽ

ٴهذ وڀٹ دڀمذ٤ي خممى وهى ظىه ض دةل دڀعىي دتلر ڄاس ؤل ٬

:دڀاتخل دڀومى ٬حل (1897-1972)

Page 16: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 14 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي صتم لف زهذ ـمض زوض ؤغ" . دڀٱري مدڀمى ومض ڀوش دأل ض زٱ

وخڀشي وخألذڀسض وخڀٽذهوض وس٭ڂل ظىه، دثلذڀص ظىه بجل بخل ابڀوسض ڄط ڀٹ

ظيكض وال ؤابهض وال ٬زض وال ززيه٥ض وال وڄذهض ڀغ دڀغت ظىه بجل، وختلٵشي

هض وال "دڀعىهض ظىه وبسنذ ٴ1 دڀاشخل دةل دڀعىي ٬ضنذ ٬رب ڄؽځمذ

صدڀىل ذبرب مٮ وهى ابڀسٽذء ٹذٿ ڄذ ٬حل ؤـه ٬وڄذ 1974 وض دڀ٭ايي

ي ض، عهش دڀغت دڀ٭م دڀٹريص دڀسىٸسض – خٴضدڀٹ . ظىه ز٭ځم، ه٩

ص ―3 ظٹاب دڀىٸغ هٵ ض بڀضيذ ٬ذ دڀغت دإلٸځمض دڀٵٽص ه دڀاثڀؽض دڀٵٽ

ؼىټس دڀاشڄ ومج٭ض دتلذؿ ڄذخل ٴٹدأل وخڀمذٿ انلض ڄى ٭ذص ؤه٥ىن دأل

هاس ض ؤٴٹشي دڀمذٿ دڀمځمشي دڀ٥ځسض ڄى دڀ٭رشى دڀٹن ٬رشانط ڄو ٴ

٭ذص ټذن وڀٹ. ؤوي انلض ظ١م ؤزٮ ڄان٤ٺ بجل ابڀ٭زض دڀان٤ٺ دڀمفذٿ مٹ

ڄذخل دةلخثي دڀىهخعن ؤڄذ. دڀهوض ض ڄعٵذوط ابوعبلٳ ظعمزي ؤزٮ زرشض تكبل

هس دڀمهفي دڀ٭مذخل دڀى٦ ض و٦ ټذن دڀي دتلذؿ ٱضؤڄذ ؤځسض ٠مى دڀٵ

ص بخء ٩ضڄعمٵ ٴٹ دڀانجض دڀ٭زض دڀٵٽ " ٴٹايؤ مذٿ جنم" 1926 وض ؤ

ايض ٴٽض هىخص بجل عو ڀم بن دڀي ٹٴ وخٴض وتكذابط ڄاڀٵذط ىهذظ

ص زو صدڀمسٽ دڀٵرتص هي ڄو ٫ دڀغت دڀمٱزض دڀٵٽ دڀ٭يب دڀمٱر دختذ أت

. ٤ىبل خڃ ظ٭رث ز٭ ڀعفهذ 1989 وض

ص ―4 ص ه دڀخز٭ض دڀٵٽ دتل رصي اس٤ٮ ٬و دڀعٹځي ٽځهذ ض ىخء دڀ٭زض دڀٵٽ

دڀٹن ٬رشانط ض وخڀمٱزض دڀاشڄض دڀٵٽظشي ڀوؤشص دڀمخڄى ٽځهذ ض ؤي

دتلؾ ه٥ڂ وڀى. دڀٹخض ؤو دڀانرصي ؤو دڀس٭يث ٽځهذ ض ؤو وؼبلؼانظه دڀ٭رشى

. 179 ، ابڀٵهض، ڄان٠ڂ ڄاس، دڀمذ٤ي خممى 1

Page 17: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 15 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬ذرصان ألهان و٬ضنذ ٴضيذ ص هي ڄ دڀٵٽص ٠ رصخ٬هذ ٬ذرصان ڄؽځمذ وـهذ دڀٵٽ

٬س مجذٿ ؤڄاثٿ ڄىخٸٶ بجل ٭ى ؤن ڀځمء وسيٽى. دڀ٭ىض دڀىهذزض دإلبلڄض

ؤو دإلض ڀساي ؤو دڀسىٸسض ظىه ڄى هٽڂ لوشي وخمم ضزځ زى وؤمح دڀانرص

ص ٽىن لظت دڀاثعن دتلغن دڀمٱر ظشي ظانجك ڄي ٬ى وخ٠مض ٴٽ دڀ٭زض دڀٵٽ

. وخڀمٱزض

٬حل ي ڄؽبل زىٸسض ټذن ڀٹ ض( Paul Balta) ابڀ٥ذ زىٿ تكش ڄذ ل

هض) "دڀٽسري دڀمٱر" وظىه وخةلخث دڀاب٣ بن" ٬وه لٴاي هٹبل( 1990 ابڀٵ

"وخڀاي وزٱخ ڄٺ ڄى ووڄذ واب وڄ ڀسىهض بجل ؤٸر و٤خزځ

ص هي ڄؽڂ ض ون وخإلبلڄشي دڀٹىڄشي ڄى ڄهوى وټذن ٴٽاي وخ دڀو٩

٬حل و٬مڂ دڀځ٥ض ظځم بخ وذض اييس ڀمٵٽ ٱٵوي ؤن سيٽى ال اياي

دڀي زىٸسض أشن ټذن ڄؽځمذ دڀمفعمٮ ض ظٵٽريي ظ٥سٺ هق دڀايٷ هخ ض ٭

ص ٸانص ض "دڀ٭رص ٬حل اشه" زانجم ض ٬وه ضزځ زى ؤمح لؾ ٵرس رمذ ولي دةل

ڄضنذ ٶذيٵ ڀم لذٸص ڀهفض ض( 2002 هىٴمرب 9 دڀسغ ىڃ لض) دڀزن٬ض دإلبلڄض

وال دڀڄى ث ٬م ڃظٹ لٽمه جتزض صتذٴغ دڀمأتو و٬ه وال دألسٺ دةلخثي دڀ

كرص ب دڀ٭سىض وآ ڄى٠ٮ ض ڀ١ٶ" ڄغن هى وال ڄوه ؤان ال" زىٸسض ٬ى اثڄعم

. "يب وهى ٬يب ؤان"

ص ―5 ص ه دثلذڄض دڀٵٽ وڄى دإلهاسهض ڄى ال دڀ٭ر ڄى ظعى دڀغت دإلبلڄض دڀٵٽ

ؤلخ وخلخ ڄـ٭ذ دڀٹڃ ض دڀ١ذر دڀسرشض اتدي ڄى ال دڀمبلي دڀاسزٮ دڀٹن

ص وه ابڀعٱري ال ابالـضتذ ڀڀپ ظس٭ذ وظٹىٿ ڀهذ ٴ٢ بجل ٨هىهذ ڀعرب ختاتؿ ٴٽ

بجل بخوي ؤاس ٬حل وظ٥من دألٴٽذ هي ٬ذص ظ٥شي وبجل ؤٴٽذ ڄى سٺ ڄذ

ص ڄانٴض . دڀهذثڂ دڀمځمشي ز٭ ابڀعځىحي دڀ٭ذڀمض دڀٵٽ

Page 18: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 16 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ―6 وـه، وـهذن وه. ڀهذ ٴځٵض دڀ٭ىڀمض ڄى ظعى دڀغت دألرمض ؤو دڀ٭ذڀمض دڀٵٽ

. دڀمبلي ٬رش ڀؾدڀاث دڀٹن ڄو زوهذ هؤشط وڀٹ. ؤمذخل ووـه درتخټ

ص ؤهٹذ ٬حل ٸذڄغ ب دتلخؼض ڄٵهىڃ ض ٠ذزض زىـهضيذ وه بجل دڀعٹځض دڀو٩

شٸذ ڄضنذ دڀمعرضى ؤو دڀمعٵى لش خم٢ ش ؤو خم٢ وري وه. دألايء

ز٭ٿ جك ٬ال دالٸعذي ٬ى دڀؽٹذض ٬ٿ ٬ى دإلٸبل٫ خضتذ ٬و ٴفش واب

. دڀمفعمٮ ٬ى دڀوڀض ؤو دةل ٬ى دڀوك ؤو دڀ٥س٭ض ٬ى دهلل

ىنعٱځ دڀى ڀهذ شيدڀمعمم ٬ذصتذ دڀغ دڀوخث هي ڄى وخلص ڀٽڂ ؤن وسبذ

دڀمٵ ڄى ٽىن ٸ دهه ؤان ٴٹ، دألايء بجل ه٩صتم بجل ڀځ٬ىص ڄانسض ټڂ

(1949-1902) دتلمذڄ ٬دل دةلخثي وخض دعٱبلٿ2وخض مذٿ ، ب"

هض، زٱخ ض تكضبذ دڀغت( Idris, roman nord-africain" )ٴٹضؤ ، ابڀٵ

٬ى ڄٱځٶ ظ٭سري، ه٩ان ض، ه دڀغت دثلىڄض هي ؤز٭ذ ڀساين 1942-1941 وض

. ولاث و٥ذ و٬رصخ ٸسيذ دڀمرشٷ زسبل دڀمٱر زبل ٬بلٸض ڄى ڄ٭شي ڄىٸٶ

دڀو٩ص ٬ذص زشي دألڄ لٹٹض ض هى دثلبلٳ ألن بمجذ٫ لىڀهذ خيڂ ٴځى وڀڀپ

دڀ٭ٹبلهض دڀاتذيض دڀو٩ص ٬ذص ڄى وريهم دإلبلڄشي ڄى دألايء بجل اتذيض-دڀمات

ص ؤو دتلمذڄ ٬دل ڄؽڂ . بڀضيذ دڀمذض دڀاتذيض دڀو٩

ص ظعمٽى ال ببلڃ ظى ڄى دتلمذڄ ٬دل ٬و ظ٩ه ڄؽځمذ دڀ٭ٹبلهض دڀاتذيض دڀو٩

ببلڄض ؤڄض ظىـ ال دهه ي هى ڀڀپ وخڀسجض وخڀ٭ٷ دڀاتدي ٬ى دهلل ڄؽڂ ع٭ذجل

ؤڄم ظىـ وڀٽى دڀس٭٢ ز٭١هذ ٬ى ٠مضنذ دڀموـض دألٸىخڃ سيزي يشء ال وخلص

ؤن دڀمٱزض دڀمخ ٬حل صبذ وذذ اتذيذ ستځپ دڀغت دڀمٱزض دألڄض ڄضنذ ببلڄض

ض تكش ٴٹ اييس بتلذٷ ٬مځض ڀٽڂ ٴ٭ذ دڀمٱذزض دڀعبلڄ ؤهذن ض ڀه ستٽى

و ظزيي ڀىالض لذڀاي دڀاتز٭ض ــص ٸځش ض دتلمذڃ ٬شي بجل هسض 2 . (دةلخث) و

Page 19: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 17 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هض) 239 :(دڀوىض دڀٵ

ض ظعزنٿ بسنذ وآالڄهذ دألڄض ؤجمذ مجځض ٬ځضيذ ظو٭ٽ ڄآص زٵضتذ دڀمذيض خض بن"

ڄذيض عٽٶ ڄذ زٹ دڀمٱر وخزى. دةل ڄى دڀوك ڄزنڀض دألڄض صبي ٬بلٸذصتذ

وخ ؤـخي ٴضيذ ڀ٭ش دڀغت دڀ٭ى هي ض أتڄڂ وهى ڀه دلرتخڄذ خ ؤـخي

ظٹ خبؾ ڄٽعابصتذ ض ستزيخ ؤټرث هى سبذ دڀى ز٭٢ ڀهم ڄوض دإلهاسهض جي٭ڂ بجل

٭ دڀي ابڀى٦ دالعىٵذٳ ٬ى أني ٸ ٽىن ؤن ز٭ وٻ ؤٴٮ ڄعىي

دڀواش٣ ز٭٢ ٽٵ ٸم ڄوفم و٤وه ؤن، ؤڄي ٤ذٿ دخن٥ذ٣ ىهه وخڀي ٴه

".ٴه دڀسخ ڀعىش وخڀفذ٬ض دڀټ

ض دڀ٬ىص هي ٨هط( ڀمذخ؟) ڀم هى هان ٤له ڄى ز ال دڀي وخڀاخٿ بجل دتلمذڄ

دألوجل؟ دڀ٭ذڀمض دتلر ز٭ دڀمٱزض دڀٹىڄض

ٹى٣ (دڀٽربي دتلر) 1918-1914 دألوجل دڀ٭ذڀمض دتلر هاتجئ ڄى ټذن ڀٹ

وخڀٵ وخڀرتٻ دڀ٭ر: ؤز٭ض ؤٸىخڃ ڄى ظعٽىن دإلبلڄض دألڄض بن . دڀ٭ؽمذهض دثلبلٴض

دوعبلٳ ٬حل دةلمٮ زه ع٩ځڂ دڀي دإلبلڃ هى دألٸىخڃ هي ټڂ وڄـٮ. وخڀمٱذزض

ڀپ ض أشهه، ٹىڃ دڀي دإلبلڃ شو٣ ڄى ألن وڄىخ٤ضنم( ؤـانهسم) ؤ٬خٸهم

ص ٬حل، ڄزنڀض ري ؤڃ ڄزنڀض ؤټذهغ ىخء دڀايانط ټڂ أشن بجل ڄاتاتذيض ه٩

دإلبلڄ دڀمفذٿ ض ظځ دڀٽربي دتلر ؤن وهذ. وخڀى٤غن دڀ٭يق دڀمزي هس، دألايء

دڀٹىڄض وهى زځ ٠مى دڀى٤وض ڄٵهىڃ هى، دڀمفذٿ هخ ٬حل ـخ ڄٵهىڄذ، دةلذڄٮ

اشي ٠ذ ي ٬حل دإلخهض دڀٹىڄض بخن ض ٴ٩هط ڄعٹذزض زځخن جممى٬ض ٠مى

دڀ٭ذثځض لٽم وؤ 1925 وض دتلٽم ٬حل دعىجل دڀي (1944-1878) صبځىي

ص صبذ ظ٥ن ؤن بجل دتلٽم ض عسٹى دڀغت (1926) دڀضبځىض 1979 وض دإلبلڄض دڀؽى

ز٬ذڄض دڀرتيكض دڀٹىڄض ظيكذ ض و٨هط. (1989-1902) دثلمغن دهلل وك ز٬ذڄض

Page 20: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 18 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

1923 وض ؤ دڀي( 1938-1881) (ؤاتظٻ" )دألظخٻ ؤيب" ټمذٿ ڄ٥ٵى

غ دڀغت ظيكذ ض مجهىض ث ؤوٿ وؤسن دةلمهىي ردتل ظٱري ٬حل لظت ل

ص ٴإسمغ ٬ذمضتذ . 1924 وض دإلبلڄض دثلبلٴض وؤڀٱغ د٥وسىٿ ٬ى ٬ى٠ذ ؤهٹ

هس ٬ى دڀمٵذهم ڄعىي ٬حل ٭رب دڀي دةل دڀاييس دڀى٠ٮ هخ ٬ى

-1880) دتلرصي اس٤ٮ ختػ دڀ٭ٹبلعن دڀاتذي ڀځمهش وظشب ڀځماتاتذيض

-489) ڄجكخظه ض" دڀ٭زض دڀٹىڄض ؤر" ؤسن ؼم ٬ؽمذهاي ټذن دڀي (1969

490):

وڀض ټذهغ زڂ ظيكض وڀض ظٽى ڀم دڀمذيض ض( ...) لٽمغ ټذهغ دڀغت دڀوڀض بن"

ڄ٭ظن زٽڂ ظيكض وڀض ه دآلن ڄٹذڄهذ ٸذڄغ دڀغت دڀوڀض وڀٽى. ببلڄض ٬ؽمذهض

".وايضتذ وظٽىضنذ ابمهذ ظيكض بصنذ: دڀٽځمض

ض دڀسش بن هى وخڀرتيكض دإلخهض( Etats-nations) دڀٹىڄعشي دڀوڀعشي ٴٹايڃ

دڀرشٷ ـانلذهذ وٽىن ڄرص ٬ذمضتذ ظٽىن ٬زض ٸىڄض وڀض ٸايڃ بجل دتلرصي ٬ىص

ڄؽڂ ستذڄذ دتلمذڄ ٬دل ٴٮ رمذ دڀمذڀض ٴٹايؤ ض دڀمٱر وزبل دڀمرشٷ ض دألطن

ٴضيذ ي ټذن دڀغت دڀ٬ىص هي ٴ٢ بجل دڀاشڃ ض( 1949-1904) ٭ذص ؤه٥ىن

دوعبلٴذط ڄى زضنمذ ڄذ ٬حل دڀمرشٷ زسبل دڀمٱر زبل دتلذٷ دجل ايض ٬ىص

بجل خ٬اي زوٵهسذ دالعٹبلٿ بجل دڀمبلي دڀاتٮ دڀٹن ڄو دڀمٱر زسبل ٴ٭غ

، ب" ض تكش ب ڄٱزض ولص بجل ؤي زه وذض ولص ٬ى دڀمٱر سمؾ ؤن

ٹضؤ مذٿ وخض ض ٬و ٹ] دڀاتدي بن" :138-137 " ٴ دڀم

ص ؽض هىخ جممى٬ض بال ٽى ڀم[ دڀماتاتذيض [ تكش وٹذط ڄى] ڄعىـض ڄعانؼ

هي ڄى وخل ٭ش خبايص صتعم رمذ ؤټرث دإلبلڄض دڀمفمى٬ذط سبفمڂ صتعم

ڀم دڀمٱر ٴةن ؤوي انلض وڄى. دثلبلٴض ڄى ض ه٭ ڀان دڀىڃ وخنى. دڀ٭ىر

Page 21: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 19 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دإلبلڃ ز٭ ال دعٹبلڀه ٬ى رصخيذ ختځاي ابڀعىدل ڀځٹسىٿ بكريخ دع٭خخ دڀسعض س

ص هي ب ٬ٳ" :147 آو ڄى٠ٮ ض وؤ٠ذٳ. "ٸسځه وال هى ؤڄخ صنذثاي دڀم

دڀٹىخهشي بجل ٭ى وهى زځ ټڂ حل٬ ٴذ٬خ دآلن ڄى وؤهه ظٱري ٸ دڀرشٷ وك ؤن

٬حل خي ؤن، اتذيه و وبجل وخڀڃ دأل دڀوخڃ ٬حل ؤڄځضتذ دڀغت دثلذڀص

ص ټذهغ ٴځٹ. دثلذ وبله وڀٹ. "دڀوض دڀٵٽص ختغ و٥ذهذ ظٺ دڀٹىڄض دڀٵٽ

ڀىهشي خط ڄرشٸض بتلذٷ ايض ٴه ي ټذن ڀمذ ڄوه ڄٹذوڄض، دتلمذڄ ٬دل ٬م

وـهض ڄى دڀمٱيب دڀاتدي تكذزض ب٬ذص بجل( دڀمرشٸشي وخڀٹىڄ دإلبلڄ) ٵشيذمعځ

ٸؤ يكٶ. وخڀم٭ذرص وخڀى٦ دڀٹم دڀاتدي زشي وؼٹذ ز٥ذ ظز٦ ڄٱزض ٸىڄض ه٩

همذ هخن اثهاي؟ دڀمٱزض دڀٹىڄض ڄٹىڄذط ه وڄذ ؤوال دڀمٱيب دڀاتدي دتلمذڄ

. ٬ضنمذ دإلـذزض دل ڄذ ض خنذوٿ دڀځخن دڀاخالن

ه٩خ بجل شٸض ؤىال ؤو زض ؤىال ڀځربز ؤن ظٹىٿ دڀغت دألٴٽذ دتلمذڄ ٬دل لذر

ختڃ دٴرتخ٠ذط ري بجل دألڄ لٹٹض ض عو ال دڀس٭ص دألڄم ؤىٿ ض دڀسمؾ ؤن

دألاس٤ري ټذهغ بخ دهه ٴه ٬وي دتلٹٹض ؤڄذ. بتلذٸض دٸعذض ايض هىخاي

ظشي اب٬عابهمذ و٬انن ٸم٥ذن ڄى دڀ٭ر دخنخ ٬ى ظعمػ زضدڀ٭ ؤوڀشي ز

:22 ض تكش ب ؤوي ؤىال ڀځربز ٴةن دڀ٭يب ڀځفو

ال دڀغت دألوجل دڀربزض دةلمذ٬ذط هي ڄى دڀوشي آالٳ ڄو ظوم ب ٬ذثځض بن"

. دڀمٱر ڄى ڀخوضد هي ض ڀععٹ ـذءط يكٶ وال ؤظغ ؤى ڄى ال دآلن ؤل ٭ٳ

دألڄذټى ز٭٢ ابعؽانء دةلسڂ ٨ڂ دإلبلڄ دڀٵعن ٬حل اسزٹض مٹض ٬ى ٴمو

".ؤـويب وڂ ټڂ وـه ض اتڄذ ببلٸذ ڄٱځٹذ دڀاسلځض

دڀي "دڀمٱيب دةلوس دڀٵذء ڄٹاي" ٵض دتلمذڄ ٬و دةلسڂ دأتهڂ وڀڀپ

ؤڃ وٴذ دڀٹريوخن ڄؽڂ زض ؤټذهغ ىخء دڀمٱزض دڀسبل زٹض ٵذء هسض بڀه ظٹذ

Page 22: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 20 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وخڀساس٤ض دألڂ دڀربزي دتل سيؽڂ ٴذةلسڂ. ٸ٤ذؿ ؤو دةلخث ؤو ٤وفض ڄؽڂ خبض

ستؽڂ ٴه دڀموض ؤڄذ. ابتلض وخڀع٭ځٺ دتلٹٹض وخڀى٤وض دڀٵ٥ض ڄى وخڀوٵى

ض ظٵ دڀع٥ى ٸىخهشي ټذهغ وبخ. ستذڄذ ڀپ ٬ٽ بال ض لٹٹ ڄهض ال ٴةهه دڀمه

دڀمٹاي دڀذض دڀمٱيب ٴذألڂ. دةلسڂ ض هسعغ دڀغت دڀٹم هي ڄى ؤاس ٬حل

ٵذط خسئذ ټذهغ دةلسدل دڀربزي هخ وٵذط. ـسدل واثهاي، ززي ؤوال، بن، هى

بن، ه٭م . وظىه وخةلخث ٴذ ڄؽڂ ڄٱزض ټذهغ ڀى لظت دڀموض بخء دڀمعمٵ٪

ٵذظه ڄى دڀي دةلسدل دڀربزي هى ؤهٹذهم وڀٽى دڀربزض ض ؤوىص هم دڀمٱذزض

ټڀپ وفض ڄخـذ وٴى٠ىي دڀ٭ريص ڀٹىخهشي و١ى٬ه م ٴي" :دهه دڀوٵض

ص ٬حل دڀسخثض دتلايص ذمذ٤ زسضبذ ڀٵ١ڂ دهه لظت ابتلض وڄع٭ځٺ ؤڄى و٬حل دڀىٴ

. (23 ) ".دڀمو٩مض دڀمفعم٭ذط

وواين ؤصنذ ٵذط ڄى، ـٱخٴض ٤س٭ض ، ظٽىن ؤن ظٽذ دڀوٵض دڀمذط وهي

ظٵ٭ذط ٬حل صتش دڀغت دڀايك ڄؽڂ دڀمعٹځسض دڀمذثض دثلى٣ هي" دڀمٱر زبل بسنذ دڀم

دڀسى، ؤٱ خبفم وبن، بصنذ. دڀمذڀض ٴٹايؤ وؤصن واين ټڂ ٹٹذط ه

وعٹڂظ، ؤخ٠ه ظٹ دڀي دڀممذر دڀمخ٫ وك ڄؽڂ ستذڄذ وه. وجمص وخڀځٶ

ض دڀمځاسء دتلىص زشي دڀىلځض ڄايههذ ظوٹڂ دڀغت دڀس٥ض دڀاسٸض لذڀض ڄى ٴفإص

دڀزٮ ؤڄ٥ذ ټىهضتذ دڀغت دڀمزص دألڄىخؿ ٴه ظ٥١ر ڂ لذڀض بجل ڄذء زبل جمي

دڀربزي وخإلهاسن دةلٱخٴض دڀ٥س٭ض زشي دڀعبلئڃ هخ. (20 ) "دڀؽځىؿ ووابن

دڀمٱيب دإلهاسن ٬و ٬وه طظىڀ ، دتلمذڄ ٬دل زع٭سري" وخڀڃ دأل" زشي ؤي دةلسدل

. ٬ٹځض هٵض واثهضتمذ و٤وض هٵض ؤوالهمذ ماتن

ض ظعمؽڂ ه ٴةخ دڀى٤وض دڀوٵض ؤي دألوجل دڀمض ٬ى دتلؾ دتلمذڄ ٵڂ

هىن) عمٱر ؤو( دإلبلڃ ٸسڂ دڀوڄذن) عربز ال ٬ځه وڂ ټڂ دڀربزي ٴ٢ دڀٵ

ز٭ دتلذمض دڀمٱزض دڀربزض دألځسض هي ض ٴور آلو ؤو ڀسش( دإلبلڃ ٭ز

Page 23: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 21 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ٴ٭ذ هڄذؿدال صبخ لٹٺ ٸ ٽىن ؤن ٭غن بسنذ هان دڀڃ ٴٵذء. دڀمٱزض ڀځم١ذ

ص دألٸځايط ڄذء ڄى ٴه وڂ ڄذ" ستؽڂ" ٬حل، دألځض ڀبلڄعه، دڀربزي دةل ٸ

دڀٵوٹشي أشن ټذن هٽخ. هي دڀعمؽڂ ٬مځض ظهسڂ زمذط دألٸځايط هي وخظاسڃ

. دألوٿ دإلبلڃ و٬ر( 23 " )٬مىڄعان ؤزانء"

( Germinaison)" ظىڀ"ـز دڀم٭وىن" ب" وخض ض دألوٿ دڀٵڂ ڄى بكري ـء

٬حل دألوخثڂ وخڀ٭ر دڀٵوٹشي دڀربز ٸسىٿ سش ٬ى ڀځسمؾ دتلمذڄ وه

دڀوڄذن" ټذن ب وخإلٺ وخڀىهخٿ دڀبلظوشي ڄى دڀربز ٸٶڄى ٬ځه ټذن رمذ دڀ٭ٽ

. (31 ) "ىخء دڀربز ٬ىن ض وخإلٺ وخةلڄذن

ٽىن ڄؽځمذ ستذڄذ ڀځعربز هاالء ابع٭خ دڀٵوٹشي دڀربز ٸسىٿ دتلمذڄ ٵرس

ٴٮان زى ٬ٹسض ز٥ٹض ؤووخ ڀى، ڀهم سيٽى ټذن دڀى دألوخثڂ دڀمځمشي دڀ٭ر نأش

ض، ٵهم ڀم انٴٮ زى ٬ٹسض ٴةن وٴ٭بل. ڄري ڄى دڀبلظشي ڀٹ ڄذ ځٹىخ ؤن، دڀٵعن ض

ٴٽذن دڀى٤وض ؼم وڄى دتلض وه دڀربزض دڀىض مذط بلي، دتلمذڄ ه٩

. ٸعځه سش دهٴذ٬ه

ض دڀٽعش ڄاڀٵ ز٭٢ ٹع ڀم ض ري ولظت دڀم بجل دڀموعمشي ڄى دڀم

ځض دڀربزي دڀٹذث ڀ٭ى ض وخڀ٭ويب دڀځٵ دڀغن دڀعايى دڀربزض وخڀٽذهوض ټ

ه٩ ض، ٽىان ڀم دڀٹذثى هى ؤن وختلذٿ دڀ٭زض دڀٱوخط ڄٹذوڄضتمذ زسش

ؼم وڄى دڀى٤وض وهى دڀربزي ڀځفو دڀممزيص دڀمذط ز٭٢ ٬ى ظ٭سريخ بال، دتلمذڄ

. ابتلض دڀع٭ځٺ

دةلمٮ ؤسن وخل ڄري ٠مى دڀربز ض دهجمىخ دڀٵذختشي ن أل بن؟ دڀربز ؤځم ڀم

ختحل، دڀ٭يب دةلو وىايط ڄى ـء ٬ى دڀٵذختىن ختحل ٴمؽځمذ. ڄٱذزض سبٹع١ذي

Page 24: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 22 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ٸرب دإلڄٽذنض ٴإسن. دڀ٭ٸض وىايصتم ڄى ـء ٬ى ټڀپ دڀربز زبل دڀ٭اب

دڀربز3ص خمځهذ ڀعمڂ ع٭مذدال ؾظس ٵرس ڄذ خطابڀ هى وهخ. دڀمٱر زبل ٬اب

. "ٴٹايؤ مذٿ زبل" وه ٬ضنذ ڄځ٥ٵض زٱض ؤو دڀٹسيض ابڀٱض دتلؾ دڀبلظغن

ص بن دع٭مذڀهذ ڄى دڀٱزىن دڀابلؽىن ٽرث دڀغت دڀ٭ابخط ڄى" دڀمٱيب دإلبلڃ" ٬اب

موىڄه ٴٹذوڄهم دڀمرشٷ ٬ى دڀمٱر ٴڂ بجل دأللاين ڄى ثكري ض ڄضنم ٭اي

دتلمذڄ ؤڄذ. وخع٭مذي" ظٹم" ألهه دڀمٵهىڃ هخ زٴ٢ وذض دإلبلڄشي ڄى

ص ڄ١مىعن خيذر ٴهى دإلبلڃ" ب مج٭ذ وخإلبلڄشي دڀٱزشي دڀابلؽشي ٬و دڀ٭اب

٠ دڀٹاتٿ ڄخن ض دالهڄذؿ هعفض وڀ دڀي دإلبلڃ هخ هى ٬وي "دڀمٱيب

ض وڀ دڀي دإلبلڃ هخ ؤي دڀٵذختشي دڀربز ڄى صوخڀٽرث دڀ٭ر ڄى دڀٹځض زشي، ؤوواب

هى ڀ" دةل دڀمٱيب دڀ٭ش"ٴـ. "دةل دڀمٱيب دڀ٭ش" ٴضيذ وڀ دڀغت دڀٵرتص

دڀايض دڀخز٥ض ٴةن وڀڀپ دڀربزي دڀ٭ش ستذڄذ هى وڀ دڀ٭يب دڀ٭ش ستذڄذ

عم زغن ووڀض ظىه ض دألذڀسض) دڀمٱزض دڀوٿ زشي ض ووڀض دةلخث ض ض دألخ

هٹڂ ڀم بن) ٴائ ائ عرتخوى دڀمرشٷ ض دثلبلٴذط وذمعځٶ( دألٸىص دڀمٱر

ټمذ" دةل دڀمٱيب دڀ٭ش" والص ڄو ؤي دڀمبلي دڀاتٮ دڀٹن ڄو( عوٹ٥ٮ

ص ؤن ص هي، ڄٱزض ببلڄض ـص ل١ذ دڀ٭ش هخ ځش ض عوؤش، دڀم

ص ه دةل . ڀمىلضد دتل١ذ

. دڀٵوٹشي ڄؽڂ ستذڄذ أتٴٸىخ ٴهم هٵه دڀمځپ دڀ٭ر وخڀٹذص دڀبلالط ځٽغ"

خىشي ڄٱذزض ؤسمىخ ةلوهسم دڀممزيص دألځض دڀمخاي ٵٹوخ نؤ ون وڄى

[ دألطن دڀمٱر ض] وخألذڀسض [دألهڀ ض] ٸ٤سض ؤڄخء دهجم ڀٹ. وذڀشي

ض عمىن[ دألٸىص دڀمٱر ض] وخألخ [دألو٦ دڀمٱر ض دإلاب٠ض دثلىخؿ] وخڀ

3 La Berbérie

Page 25: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 23 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀبلڀض ختٽمه ؤن ٸسڂ 1659 بجل 1554 ڄى دألٸىص دڀمٱر لٽمىخ] وخڀ٭ىن

وخڀمىلى دڀمخز٥شي دهڄذؿ دڀمٱر اتدي ض[ دآلن بجل 1659 ڄى دتلذټمض دڀ٭ځىض

هذون ٬ه ض] زٱخ ايص بن ( ...) دڀاتٮ دڀٹن ض وخڀمإڄىن وخألڄشي دڀ

ولظت. خم١ذ وهمذ بال ظٽى ڀم دألځش زى دهلل ايص ڄى ظىه ٬حل[ دڀمبلي

٠ دڀىٸىٳ ٬حل دڀمرشٸض دڀ٭ ڄهضبم ؤىٿ م دڀسعض جيئوخ ڀم دڀٵذ٤مىن

ص ٬حل دةلدل دڀڀڂ هى دڀي دالڄعذيص دڀعاي هخ . "دإلڄذـض[ دڀمٱيب] دڀسځ ٸ

ٸسىٿ ؤابر ز٭٢ ظانوٿ دڀي دةلء ؤي دڀمأسڀض ڄى دألوٿ ةلءاب ع٭ځٺ ڄذ ض هخ

دألوي دألابر ز٭٢ وؤٵڂ وخڀ٭ر دڀٵوٹشي ڄؽڂ دڀىخٴى ڄى ز٭ دڀربز

ٸسىٿ وهى دالٸعذي دڀسش ؤي دڀٵعىلذط ڄٱذهم ض دڀربز دڀ٭ر بشخٻ وڄضنذ

ؤابر ز٭٢ هسشي ؤن ،دڀٽبلڃ ڀهخ ظعمض، و٬ځان. "دڀمٱيب دڀ٭ش" هؤشص ٬وه ظىڀ

. وخةلڄذن دڀبلظشي ڄؽڂ دألو دڀىخٴى ز٭٢ ٸسىٿ دڀربز ٴ٢

٬و وڀٽوه ٴمش ٬ٹاي ڀ دةلڄذعن دڀبلظغن دڀربزي" دڀوخؿ"ٴڂ سش

دڀٽرثص ض وخڀوابن دالهڄذؿ ٴ١ىخ، ٸځض وهم، ٴذڀىخٴون. ټڀپ دٸعذي دتلمذڄ

٬ى ٬ى٠ذ ٴذواتوخ دتل١ذي دڀعٵىٷ مزىه دڀٴ٢ هخ بجل ڄٴى٬شي، دڀربزض

اشه ض دڀمأسڀض صبي ع٭ځٺ ڄذ ټڂ هځى وخنى. دڀٹځض ض دڀٽرثص بڄذؿ دالهڄذؿ

:"ب" ڄى 27 ٵمض ض و وخل

٬حل جيځىن ىه :دلعٵذڀض ز٥ٹض دڀمذڀض ٴٹايؤ وززيه٥ض وڄذ لٽمغ"

دڀٹڄض أبڀسضتم ڄعؼون صوؤاب٤ ـابههم دڀٱذ ٽځڂ وٸايرصص ٬ذؿ ڄى جكخيس

وٸرص وبل وڄذى سىن ڀمٮ ڀٹ. دڀ٭ذڀم ىةلذن أبصيم خيمځىن دإلالهض

: اشءط ڄذ ټڂ ٴٹايؤ ض وڄذ وانڀغ. رس٭ذ اس٤٭ذ ڀم٭ذان ڀپ ض وؤو٥

وخڀم٭ذز دڀمذ٬ض ولځابط وخڀماسك دڀورص وؤٸىخ دڀځ٥ض وڄٹذ دڀمن

Page 26: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 24 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤي، وخڀعمذؼڂ دڀعټذض وخآلاث وخڀؽٽانط دڀمذثض وخڀٹوىخط دڀم٭هض وختلمذڄذط

ش ؤن دألڄ صنذض ض ڀځمف سيٽى ڄذ ټڂ انڀغ ٴايضتذ. آو ائ ظوڂ ڀم وڀٽضنذ. صي

ٱغ ڀٹ. دڀربزي ٸځش بڀضيذ جتځش ؤن سيٽضنذ دڀغت دڀاياسط هي ڄى ظٽى ڀم

ر ع٥ذ٫دٸ ڄى دڀمعى٤وشي ستٽى ايض دڀوڄذهض دڀٹىخهشي ٬حل ابالعمىخ دڀ٭

ؤڀ٭ذر وڄى وزب ڄى دڀمځپ–دڀ٭ش خياتـه ڄذ ٠مذن زٱض دألڂ دڀمىخ٤ى ؤخيض

ٹذء و٬حل ؤهٹذ ٬حل وڀط دڀغت دألشخٳ ڀ٥سٹض ؤهايزه سي ال لظت ريٻ

٬ځه خيځىخ ؤن ب ألـخ ؤڄٽى ڄذ هى ظٹاب هخ بن. دڀمع٭سص دألـان

".ضدڀوڄذه دڀځم ڄى

دالعٱبلخل دتلٽم اتدي بكري ل بجل سه دڀربز زبل ض دڀٹسيض وڄذ اتدي بن

بجل و٭ه دڀمٱيب دڀ٭ش والص ٸسڂ دڀربز ٸذوڄه دڀي دألوٿ دڀ٭يب دالٸعذي

ص"ٴـ دڀمبلي دڀاثڄى دڀٹن ڄو دألڄىض دڀوڀض ٬ى عٹبلٿدال دڀٽسريص دثلىخؿ ؼى

"دالهعذ بجل وخهضتغ ڄٺ وبلٴض ظ٭ٶ ٩ذهڄ ز٭٢ ٠ ڄىـهض ټذهغ

دڀاتٮ دڀٹن ض ابڀوفذك ظٽځڂ دڀي دالعٹبلٿ بجل دڀ٭ هخ، (137-138)

ٴةخ. دڀ٭ابض دڀوڀض ٬ى اياي دڀمٱر وبلط دعٹځغ ٬وڄذ دڀمبلي

ٷدإلتلذ ايض ٬حل وخؤرص دڀوڄذن ٴؤلن خڀغ ٸ دڀوڄذن وؤوخصتذ دڀممض ټذهغ

ٸسځىخ هاالء ٴؤلن زٹاي ٸ دألوخثڂ دڀ٭ر وؤوخظه دإلبلڃ ټذن وبخ. وخإلڄذؿ

دڀمٱر بتلذٷ بجل صتٳ ايض ټڂ، ڀڀپ هعفض، وٴ١ىخ دالهڄذؿ ؤي دڀعمٱر

دڀرشٷ وڀغت ض دڀمعوى٬ض دڀمٱزض دثلذث بخزض ظٵرت ايض وه ابڀمرشٷ

. وخڀ٭ابض دألڄىض دألطن

ؼىص" ڄخٴذط ڄى ؤن ٭عرب ڀم بن دڀمأسڀض هي ؤز٭ذ ٵهم ؤن دڀمء ٽذنبڄض وڀ

دڀى٤وض ڄٵهىڃ دع٭مذٿ ڄى دتلمذڄ عمؿ ال ب دثلىخؿ "و٤وض" "دڀٽسريص دثلىخؿ

ص دألڄ ع٭ځٺ ٬وڄذ لظت دتلؾ دڀؤمذخل دڀؤمذڀض ٸسڂ ڄذ دڀعٹځض ابتل١ذ

Page 27: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 25 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دتلمذڄ ؤو ٬ى ظعىڀ وڀىٳ ٬حل و٥ريص هعفض دڀمٱزض ثلىضد زٵٽ

ي ه دڀاييس دڀمعىي ولاث ٸسيذ دتل١ذي ابڀجم دڀٹذثځشي ټڂ ؤن د٬عاب

ڄؽڂ ضاي ـذٿ ؤڃ( 430-354) ؤوعشي دڀٹ ڄؽڂ ى ـذٿ ؤټذهىخ وىخء

ص دتلمذڄ ڀعٱځش دڀم٥ذٳ صنذض ض و٤وشي ال، ٸسيذ( ڃ.ٷ 24-52) دڀاثعن ىاب ٴٽ

ص ٬حل ضدڀى٤و وىخء لاثو ٸسيذ دتل١ذي ابڀٵڂ دڀٹذثځشي ټڂ وؤن دڀوض دڀٵٽ

وانط ڄؽڂ ى ـذٿ ؤڃ( ڃ.ٷ 105-160) ى٤ض ڄؽڂ ايض ـذٿ ؤټذهىخ

. ڀهم دالهعذ ڄى ز ال و٤وشي( 355 ـظ)

بسيذهه ڀىال دڀمٱزض دڀٹىڄض بجل ٬ىظه ض دڀمهش هخ ڀهش دتلمذڄ ټذن وڄذ

ال وخڀغن ڄ٭وض أبڄض ذيع وذ دڀى٤غن ؤن ڀپ دڀغن ٬حل ٭ځى دڀى٤غن ن أب

زسش ڀپ سيٽوه ؼم وڄى دألاين ڄى ى ض دألڄم ظ٭ صبذ دڀمذڀن ظ٭ . وظ١ذ

م ٴٹ وٴ٭بل و٤غن ال ڄذٷ بڄذـ ٸم: ٸمشي بجل دڀٹڄذء دڀربز تلمذڄد ٸ

دإلڄذـ دڀٹم هخ سنذؿ ؤهش وڄى ىخء ل ٬حل وى ايض ـذٿ ٠م

ټڀپ ٠م ڀئلڄذؿ خمذر و٤غن وٸم، ؤو٥شي دڀى وـڂ دڀاثعن ىاب دڀربزي

ى٤ض دڀبلخڄذـ دڀٹم هخ سنذؿ ؤهش وڄى ىخء ل ٬حل وى ايض ـذٿ

:29-27 و٤واي دڀمذٷ دڀٹم ٬ى دتلمذڄ ٬دل تكش. وانط دڀى وـڂ

ظى وٶ بهه. وذ زىـه ب ؤـخ ڀه ٮع ال وٶ ىـ" دڀم

موضتوڀع بڄذـهم وٸٮ ؤن ز٭، ختځىخ دڀى دڀٹىڄض دڀعٵض وؤوخط

(latinisation )وخڀٹ. دڀڃ خز٥ض وٸ٥٭ىخ آابصئم زځ ٬ى، ظوريهم ؼم

ذيعځٶ ڄخ ض ٬انزض ؤٹٶ خ ٴځٹ دڀٵځض هي سنىـذ همذ وىاب، ؤو٥شي

يڄ ٬ى ؼى هأيظه وٸ. دألدل خ ڄو ؤٴٹي ى ڀمابت وبوبله وټعهؤو

دڀربزي ؤسن ل بجل دڀرشيق ٤ذز٭ه دڀبلظوض وخڀ٭ٹـص (hellénisme) دڀهځوض

ؼى هأيظه، دع٭ذزه ٬حل ٸذ ري ڀ ؤهه ٬حل. دڀص هي ڄؽڂ بجل، ٸځان وټعهؤو

Page 28: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 26 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٭سعه ؤو٥شي دڀٹ ؤٴٹ ڄذ هى( Monique) ڄىهپ دڀٹض دزى ظورص

ظورصي لخؼض ومحذ ٴضيذ دڀمابڀٲ (romanité) وڄعه وڀٽى ڄىخ٤وه ؤ٬شي ض

زځي ڄٱعيب ظٵ١ڂ بجل ٸذظه دڀغت ه دڀ٭ىخڄڂ ٴهي. دڀمسرش دهٴذ٫ وخهٴذ٬ه

دهلل ڄوض تكش دڀي هخ بن . ؤهځه ٬ىن ض ڀځضبض و٠٬عه دڀڃ ض ؤوىظه ٬حل

(La Cité de Dieu) وڄذ هسعه دڀي دڀاثعن ىاب ؤڄذ. ڄوعه زواين دزعؤ ٸ

ؤن بڄٽذههض ؤهه ٵٽ ٴٽذن( ظٹاب دتلذڀض ظىه ؤي) دڀٹرصض ڄىاتهاي ٬حل ؤڄريخ

ڄى ڄخ ٸ٥٭ذ ڀه ختٹٺ ڀم دڀضتش ض ڄٵ٤ض ؼٹذٴض ابع٭خ ؤايي ضب

ڄذٻ زشي خڄض لش ٬بلٸض ڄى وڀط (...) ؤڄريص ڄى ڄزتوـذ ټذن ڀٹ. دڀعٹ

ؤوٷ ظٹځخ ٹځ ٴٽذن وابي (Auguste) ؤوغ ظساني وٸ. وټځىابظخ ؤه٥ىخن

دڀٹرصض ؤوغ ؤصبض دڀربز زه وڄى وخڀاتثم دڀځ٭انط ؤه ٬حل غٴعٽ

ض ٬ځضيذ ڄ ال زساس٤ض ".(orties) خٷدتل

باشخط ٬ص ڄىخ٠ٮ ض ځعٹ٦ ٴىٳ" ب" دتلمذڄ ٬دل وخض زرتو ٹؤ وڄى

هاس بخء دڀ٭رشى دڀٹن ض ځٽىخ ڄٱذزض اسض بجل سبذ جك ځىټذ وؤابهاي ٴ

. دڀمبل ٸسڂ دڀاثعن دڀٹن ض دڀاثعن ىاب دڀربزي دڀمځپ دتلمذڄ زه وٶ

ٴٹ دڀربز ڄى دڀى٤غن دڀٹم ؤڄذ :٤ضى دڀاييس ٬ى ٴٽعش وذڀه دتلمذڄ ٬

دڀي دڀ٭ځم ٸىڄ ز٥ڂ مظځ ٴٹ دڀربز ١٬ ض ٵغ ڀى ٸ٤ذؿ ٹى٣ ڀٽى"

ه١ذٿ واسثڂ ڄع٭مبل دڀمخن ض ى٤ض وز دڀٹ٤ذـوض دألي ڄى دهٵځغ

وخڀمٵذـإص دڀهض ستځٽضتم دڀى ب ؤـخ ؤن ض پ ڄى ڄذ بهه( ...). ـص

ىر دڀٽسري دڀوىڄي دڀٹذث وـههذ دڀغت داللعٹذ ټځمذط م٭ىخ ٸ وخل آن ض

دڀمعٵٺ ابڀؽمى دڀىه جمځ ٵه بجل ـځش ؤن ز٭ دةلذهٽىٿ زىص ؤ٬حل ڄى وڄذ

Page 29: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 27 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀموض ؤضتذ‘ :دڀىخخل ڄس٭ىػ ڄٽذث ٴ١ن ؤن وز٭ ٬ځه ٴپ يشء ټڂ دڀٹ

".‘اب٫

:(31 ) وانط دڀربزي دڀى ـڂ ٬ى وتكش

ټذن. ٴٹايؤ خكض بجل، دهٹذٸه ڄى دڀم ٬حل، ٸ٤ذؿ ؤٹٶ وانط وعم"

ظ ڀم دڀهشري دڀٽوض ؤر ٬ٽ ٬حل وڀٽوه ززاي ؤوعشي دڀٹ ڄؽڂ ٬ى

دڀى ٵڂ زشيظ دڀغت دڀٵوٷ ستزي ڄى دڀٽهوىظض و٨ٵعه ٵض ستو٭ه وڀم ؤىڀه

ټذن ألهه وخآلڄذٿ دآلالڃ ٹذمهم ڀه دڀاتز٭شي دڀماڄوشي زشي ٭ ټذن. خڀايضو

دڀٽوض زعٹري وانط دٸعوٮ و٬وڄذ. دڀهشري ڄىخ٤وه ڄى دألانـڂ وك بجل ؤٸر

ٴ٢ دألٹٵايط وڄى دڀابزىض ڄى ظاسخمذ ظځٹى دالـعمذ٬ض دڀم٩ذڀم وأبن دڀمع٭م

ڃ ظ٭ ڀٹ. دڀابزىض ڀځعىـضيذط دثل١ى٫ . وخڀمځٽض دڀٽوض وخڄعمذن دڀٽوض تل

بجل دڀٽوض د٥٠ط ولض ٸىص ڄىخ٤وه دهعٵذ٠ض ض هٵؾ أبن ڀپ ٬ى ظ٭ي وڀٽوه

‘ريټىهځىن‘دڀـ ه١ذٿ ؤڂ هى ڀپ وټذن. ڄاوڀايصتذ ؤڄذڃ ڀىـه وـهذ ظٹٶ ؤن

".دڀوڄذعن دڀع٭ٶ ٠

دجل باشخط ثكريص ڄىخ٠ٮ ض ٴځعٹ٦ "ب" دتلمذڄ ٬دل وخض و رتز ٹؤ وڄى

ڀىال ل٩ىص ڄى انڀىي سبذ خي٩ىخ ؤن ڀهم ټذن ڄذ ڄٱذزض ايض وـذٿ ى ـذٿ

دةلخثي دڀٹذ و٬س دڀمبلي ٬رش دڀاثعن دڀٹن ض ظىڄط دزى) دتلذ دڀى٤غن لهسم

دڀٽم ٬س زى وخمم 1830 وض دةلخث زىڄىن ي ڀى ڀٱو ظي دڀي

. (ڄؽبل دڀ٭رشى دڀٹن ض دثل٥ذيب

دڀعايى ڄى دڀوٵى وهخ ىدڀ ڄعىي ٬حل لظت دڀمٱر ذبىايط دڀع٭ځٺ هخ

مض ٬ى دتلؾ ڄى ٴٯ ؤن ز٭، دتلمذڄ ٴ٭ذ دڀځخن همذ وخإلبلڄ دڀٹىڄ

Page 30: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 28 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ىخء بتلذٸض ايض ؤي وٴ٢ دڀى٤وض ؤي دڀاييس دڀمعىي ٬حل دڀربزي دڀعمزي

ڄى دڀمٱزض "دڀهوض" زه ظعٶ ڄذ ض دڀسمؾ خمذوڀض بجل، زض ؤڃ شٸض ؤټذهغ

وهي. دڀ٭ٹځض دڀوٵض دڀمض ض دڀسمؾ ؤي دڀهوايط ڄى ريهذ ٬ى ذستزيه ٵذط

أبن دتلمذڄ ٹو٭ان ؤن ظٵرت ألصنذ دألوجل دڀمض ڄى ظ٭ٹخ ؤټرث دڀاثهض دڀمض

ه وختلؾ دڀى٦ دڀ٭رصى ض وخڀمٱزض ٸسيذ دڀربزض دڀ٭ٹځض دڀوٵض دڀمض

دڀ٭ر :دڀؽبلػ دإلبلڄض دألڄم دجل دڀموعمشي ڄى ريي ٬ى دڀمٱيب صبذ عمزي مض

. وخڀرتٻ وخڀٵ

ب وخڀٵ دڀرتٻ ٬و دڀمأسڀض صبي عڂ ڀمذ "ب" ض دتلمذڄ ٬دل ع٭ ال

هض خيرص زشي ٴٹذزڂ دڀمٱيب وخڀمفذٿ دڀمرشيق دڀمفذٿ، دڀسرششي دڀمفذڀشي ض دڀمٹذ

دڀىهذر ٬س زى خمم وبلٿ ڄى ؤي ٠مان( )855-780) لوسڂ دزى دڀمرشيق دڀؽبليث

ظىڄط دزى دڀمٱيب وخڀؽبليث انلض ڄى( 1111-1058) وخڀٱخخل (1792 -1703)

زى وخڀىڀ (1130 ظـ) -1332) وځون زى دڀمحذن و٬س( 1126-1198)

1406) .

ؤن هبلل٪، دڀمبلي دڀاتٮ دڀٹن بجل ؤي، دڀاتدي ض ز٭خ أبزذان هځٹ ٬وڄذ

ي ٽرث دڀي لوسڂ زى ؤمح دڀماتاتذيض صدڀو٩ ٬ذص ڄـٮ زه دالعهشذ ڄى ؤهذ

ي دڀٹذ٤٭ض دةلمڂ ز٭٢ ض ل ٸ واي زشي دڀ٭بلٸض ٬ځه ظٽىن ؤن جيش ڀمذ ظى

ظسض ڄى ده٥بلٸذ دإلبلڄض دألڄم ذمعځٶ ڄزنڀض ٴضيذ دڀهذمض دڀ٭ذثځض ظعزنٿ ايض ڄ

إلبلڄض ؤ ؤهه ؤي دأل٤خٳ ڄزنڀض ضدإلبلڄ دألـان زٹض ٴضيذ وظعزنٿ دڀمحك

ظه ٴ٭عه، ڄحكض ټذن ب "دڀاتدي صنذض" سه ڄذ ٴضيذ ي ؤن بجل دڀماتاتذيض ه٩

ؤن دڀان ڄى ألل ڀ، دؼانن دڀان ض زٹ ڄذ ٸ ض دثلبلٴض" :ؤن ي

هخ ىن٭ذ٠ ڄى ز٭٢ ؤن ٵرس رمذ" دڀاس٬ض ٸايڃ بجل ڀٱريهم هٹ وال، ٴضيذ ان٬هم

ٸ( ڄؽبل دڀمعىټدل) دڀمهش دڀ٭زض دڀمحكض هي ڄؽڂ ٬حل دڀ ض دع

Page 31: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 29 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

:دڀ٭يب دإلخعن ابڀرصخ٫ دڀىڃ جك ڄذ ٴو٩م دإلبلڄض

ؤمج٭شي هذم ڀسغن ٴٹڂ

وىص ڄځٽانټم ابڀڄذك ٬

آابئان دڀمځپ وؤوالټم

ابتلفذ ؤ٠ٽم بجل ٴ٭ىوخ

دڀوڃ ٸسڂ دثلځٮ بجل هځمىخ

وڃ زٶ ورضاب ٤٭ان

دڀو٭م زٽ وٴعم ؤن ٴمذ

ټڂ ابر أل دڀٱوم و٬ دڀ١

وخڀ٭وزض دإلبلڄض دڀموٵذط ختذزه دڀمعىټدل ٬وه ٬رب دڀي دڀمىٸٶ وهخ

ي ص ٴ٭ڂ ص ټذن ؤهه ڄعانض "٭ىزاي" ڄىٸٵذ اب٬عاب ري ؤڄم ٬ى ڄ٭ربى ٬ى ذ

ص دألوٿ دإلبلڃ د٬عانٷ زشي نٵځى ټذهىخ وخڀمٱذزض وخڀٵ دڀرتٻ ڄؽڂ ٬زض ورضو

، دڀسرش ټڂ أشن ڀپ ض أشصنم، ختٽمهم دڀى ڄؽځهم دڀمځمشي ڀځ٭ر دثل١ى٫

ڀځو٩ص دڀخٴ١شي هاالء زشي وڄى. "هسځض" ووخٴٮ ڄذڀن خسئذ ڀغ ووخٴٮ ڄذڀن

، ؤهه دڀأتيك ٬حل ل دڀي دتلمذڄ ٬دل دڀ٭رشى دڀٹن ض دتلوسځض دڀايض

صنفه دڀمٱر دوات لوسڂ دزى ڄى ڄو ابڀخط ؤي، دڀمبلي دڀاتٮ دڀٹن ڄو

ؤن ڀپ دڀٹىڄض ڄذتله ذيڃ دڀي دڀضنق هخ ؤي، دإلبلڃ ٴهم ض زه دثلذ

ال دعٹبلڀه ٬ى رصخيذ ختځاي ابڀعىدل ڀځٹسىٿ بكريخ دع٭خخ دڀسعض س ڀم دڀمٱر"

. (138-137 ) ".ٸسځه وال دإلبلڃ ز٭

دڀممزي دڀٵځٵ دڀع٭ٹ سب٭ذخص طستزي دڀغت دتلوسځض ٴ٢ ٬حل دتلمذڄ ٹعرص ڀمو

زڂ دڀم٭زتڀض ڄى ذثلىڄه دڀاييس دڀعٵٽري هىخص ٬حل لذٴ٩غ بن دڀغت خڀضڀځٱ ظ٭

٬وڄذ دڀٱخخل ٬و عىٸٶ ال ٽذ هخي وڀڀپ. دڀع٭ٹ هخ ض ؤوځغ ٴٹ دتلوسدل

٤ځاب ابڀمرشٷ ظىڄط بزى دڀمٱيب دڀاييس دڀغن ضدڀخ٬ دڀعمذٷ ٬ى ختػ

. ڀځ٭ځم

Page 32: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 30 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

م ٬حل دتلمذڄ ل دڀٱخخل بجل دثلٵٵض دإلاشخط هي ڄى دڀ٭ٽ و٬حل ص ى

لوسڂ الزى دألهش دالڄعخ، دڀىهذر ٬س زى خمم دڀوفي ڀځخ٬ض ڄرشٸض ري

:92 ض ٴٽعش

ځٵض ٬حل [٬رش دڀاثڄى] دڀٹن زخض ض دڀىهذر ٬س دزى دڀم٥ذٳ صنذض ض دعمى"

وڀٽى. دتلذخل و٤ذز٭هذ هأيصتذ ٭ى آٿ ز٬م جن مخء ض وؤ٥٬ذهذ لوسڂ دزى

ٸسځض زجض ض وڀ ظ٭ش ٬ٽهسذ هٵض لذڀض جم بال ڀغ ٹذٿ وختلٺ دڀىهذزض

".وخزعخٿ وزخثض ض ڄى ٴضيذ ڄذ ؤټرث ٬ى و٬رب

وـى ٬حل دتلمذڄ إبتلذك عڂ ڄذ ض جكان ؤن سٺ ڄذ هځى ؤن ؤان وڀى

دڀمٱر اتدي ڄى دإلبلڄض دڀٵرتص سٺ سبذ ڀپ وز٥ان وذض ڄٱزض هوض

:دڀاتڀض ابڀمذط بمجذال ظعمزي دڀمٱزض دڀهوض بن دڀٹىٿ ألڄٽوان

ظٹىٿ هوض ٴه د٥ان٬ هى رمذ وظوٵ ٤س٭ هى ڄذ بجل دڀهوض هي ستڂ ―1

ى ـڂ هسط وڀڀپ" دڀربخءص"زـ ٬ى ظ٭سريخ ټذن ألهه ؤو٥شي دڀٹ دڀربزي دڀ

بجل دڀرشيق ٤ذز٭ه دڀبلظوض وخڀ٭ٹص( hellénisme) دڀهځوض ڄو ؤٴٹي ى"

دڀسخض ض ټذن ألهه دألوٿ دإلبلڃ غوظسو " دع٭ذزه ٬حل ٸذ ري دڀربزي ؤسن ل

ڄ٭عٹخط جممى٬ض" ټذهغ ؤصنذ ؤي "دڀربخءص"زـ ظعمزي دڀغت دألوجل ابڀممض سضيذ

ڄؽځغ دڀغت دالـعمذ٬ض دڀٵىىض ض وـ دڀس٭ دةلځڂ ڄى خ٫ ٸځش ڄى ؤهسفغ

ص بصنذ( ...) ڀځ٭مڂ ڄهبل ڄخان دڀوڄذعن دڀسانء ؤاس ـىههذ ض ظع١مى ٴٽ

ص ٬وڄذ دڀوخڃ و٬حل ڄٽذن ټڂ ض دڀمء ٬ځضيذ ٭رث دڀغت دڀاثزعض دڀ٭خڀض هي ڄى

، دڀمٱزض دڀهوض ټذهغ ٴةخ. (30-29) "دتلٺ ٬حل دهعرصط دڀٹىص ؤن ٩ه

زاس٤ضتذ ٬حل دتلوسځض ظٴ٢، بن ص بجل ڀپ ٴم دإلتلذٸض دڀايض لوسڂ دزى ه٩

دڀٱخڀض ظٴ٢ ټذهغ وبخ دڀغن ظٵٽريي سيزي دڀي دڀع٭ٹ هخ دجل ڀپ ٴم

Page 33: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 31 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ايض هٹ٥ض ض دڀمٵٽخن ځعٹ ب ؤوعشي ڀٹاب جك دڀي دڀٵځٵ

. دڀوض دڀوڀض هي سٱض ٬ى دڀو٩ زٱ٢ ڄٱزض ري وڀض وڄض ه وخلص

ص د٬عاب بجل ستڂ دڀمٱزض دڀهوض هي ―2 ص دالـعمذ٬ض دڀ٭خڀض ٴٽ ڄحكض ٴٽ

ص هي وڄؽڂ. دتلىخيش ٸسڂ ڄى ٬خهذ ڄذ د٬عاب وخجل ڄخهذ ظسځٲ ڄذ ثكريخ دڀٵٽ

خٻ ؤو دڀى هخ ؤن ڀپ. دألٸىخڃ ڄى ٸىڃ "لم" ض دڀى ٽىن ٬وڄذ دألٸىص

زځٱض سن ؤي دألوجل "زخءظه" اب٤خ انٸ٢ ڄاسخ وټهىڀعه وابزه سنىي ض عسٮ

خ ان "دڀوٵ٦" والٴفي دثلذڄ دڀٹن ض ؤوعشي دڀٹ ٴممض. ڄٽ

(Lavigerie) ٬س زى وخمم خخلوخڀٱ لوسڂ دزى وببلڃ ٬رش ٮدڀات دڀٹن ض

خن انن همذ دڀىهذر "هٵ٦ شټذط" ٬حل ٸىخڄشي دڀسرش ؤي ؤن خيػ وڀم. ڄٽ

دڀمو٩ى أشن وهى. ٸسيذ دڀى ـذٿ أشن هى ٻخ. دهلل ڀىـه جيضتون

ٴاب اياي ؤو واي ڄو٩خ ؤغ ٴةخ. دتلمذڄ ه٩ ض دڀىڃ دڀايشي

دڀات؟ وخء دڀٹذزٮ دڀممٻ ڄى: ٿابڀاخ

دڀرتزض وزخخئض دڀمٱيب دڀربزي دةلو زخخئض ڄ١مىض دڀمٱزض دڀهوض هي ―3

ڄى وڀ. ڄٱزض ايض دإلبلڃ ىىخ ؤن دڀمٱذزض لٺ ٴمى وڀهخ دڀمٱزض

دڀمٱيب دإلبلڃ هخ ٬حل ٸىخڄشي ؤهٵهسم وسىخ ؤن دڀرتٻ ؤو دڀٵ ؤو دڀ٭ر لٺ

. دألوٿ دإلبلڃ ځٵغي دثلىخؿ ټذن" ٴٹ وخلص ببلڄض ڀځٵض وـى ال ؤهه پڀ

ض وهانڀپ. ؤوي ځٵايط ٴه ووخٴهذ دتلوسځض ؤڄذ ٴٹايأب وذض اثڀؽض ڄ

ض بصنذ :دڀٽبلٽض دإلبلڄض دڀٵځٵض ٬ذض ختغ وڀط دڀمذڀض ظىڄط دزى ڄ

. (94-93 ) ".بللهذڄ خت وذض ڄٱزض زهوض ڄعس٭ض وه

ڀه دڀي ظىڄط دزى ببلڃ بن زٵض دڀمٱيب وخإلبلڃ دڀٴ٭ض دڀمزنڀض هي دتلمذڄ ه

ڀهفض ض دڀهىي دإلجنځزيي (1905-1849) ٬سي خمم ٴضيمذ تكش دڀځخن همذ ٬ذڄض

Page 34: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 32 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خء ڄى ختځى ال :دڀ٭ورصض ڄى هٹىٿ ال لظت دال

سب ؤسىخ دڀ٭ذڀم وؤسئض دڀٽىن ٬ځمذء ټذهىخ ضنم ض ٬ځمذء ټذهىخ ڀمذ دڀمځمشي بن "

ان٤ض بجل دڀٱخخل دإلڄذڃ تكش محځغ ٴٹ( ...) دڀىـى ڄى ٴذصنڄىخ زضنم دةلهڂ

دڀوض وخه٥ځٹغ دڀموض ظځپ أبهڂ دةلهڂ هذؿ ؤڄذان دڀمځمىن صبذ دهعٵٮ وز٭ڄذ

بلايء" هي وىذ دڀٽعش ظځپ ٴفم٭غ وظ١ځځه زعٵٹه دڀربز ڄى دڀمع٭ذڀمشي

".وؤلٸغ دڀموض ض دڀ٭ذڃ دڀاش٫ ض وو٠٭غ" دڀى ٬ځىڃ4

ص ٬حل ظٵٽريي ٸايڃ زسش، ٵهم ڀم دإلتلذيق دإلبلڄ هخ بجل ڄاتاتذيض ه٩

ابإلبلڃ ٬بلٸضتذ ايض ؤاباب" دڀى ٬ځىڃ بلايء" بلخٷ تلذؼض ؤن دألايء

ڄرشيق ببلڃ ڄى هىض جم ڀمٱيبد دإلبلڃ ٽىن أبن ٥ذڀش ټذن وڀڀپ. وخهض

هخ وڄؽڂ. ٸاي ٬حل وڀٽى( دڀزنوٿ ببلڃ) ؤوٿ ببلڃ ٬حل ال ڄٹاس ؤي ڄٽ

ض دڀ٭ٹذط دڀضنذـايط وٹ٦ زانط ؤي ڄؽبل هايطاتدڀمى ظسوعه ڀى دڀعٵٽري

دڀغت( 1071 ظـ) دڀوٵخوض وش وڄضنى، وخڀمخز٥ذط دڀمخز٥شي لٵخط ؤي دإلبلڃ

ڀابن، ڄخټ زانء بجل( 1106 ـظ) اتٵوغ زى ىٶ دڀمخز٥ وـهذ ٴ٭غ

ڄعىخط دڀىـه ٬ذايط دڀىڃ وبجل دڀٹم ڄو ټى وڀٹ دڀمرشيق دتلفذر ظسغن بجل

هسض ڄى، عوٽٵىن وال (دڀځاثڃ) دتلفذر ځسىن ؤوخـهى ټذن لشي ض دةل

. (دڀربزض ض دڀأتهؾ ٬حل ٬بلڄض وخڀاتء، اتٵوغ دزى) دڀواسء بجل ؤزانصئم

ص ٬ضنذ ط٬رب دڀغت دڀمٱزض ابڀهوض دڀٹىٿ بجل دتلمذڄ ٬ذ ڄذ هى سٺ ڄذ بن ل١ذ

ص ه وذض ڄٱزض هي"و ابڀمٱر وذض ځٵض ٬حل ٸذڄغ دڀغت ضدڀمىل دتل١ذ

دڀعىوض دڀىهذزض دتلوسځض دڀځٵض ڄى دڀوٹ٢ ٬حل دڀ٭ٹبلهض دڀمىلض دڀځٵض

. 159 ، 1987، دةلخث، وخڀمهض دڀ٭ځم زشي وخڀورصخهض دإلبلڃ، ٬سي خمم 4

Page 35: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 33 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ظځ ؤن ؤڄٽضنذ وڀځمفعمٮ ڀځع٥ى دڀم٭ذض ىوڀٽ . (94 ) ".وسض خث٭ض ل١ذ

ص هي دال لٹٹضتذ ٽوه ؤن دڀابلؾ بڄٽذنض ڀ "دثلسض دڀخث٭ض" دتل١ذ

وخزى ظىڄط دزى زشي ز٦ دڀي دڀٴٮ دثل٦ ابتكاشٳ ووذض وځون وخزى

وخزى ظىڄط دزى زشي ٬دل ؤن ڀپ ڄعانٸ١شي ٥مضدڀ ڀځ٭شي سوخن دڀځى

دزى دڀمىلض دڀوڀض دڄعمذن ٬حل حكون رمى دڀٽؽريى هٹ٢ ٬حل ي دتلمذڄ

دڀ٭ځمشي هى ڂ وٴٮ ٸٺ و٦ ٬حل ظ٭رث ؤن سيٽضنذ دڀانٴص دڀوٹض دڀ٭شي ؤن

:دڀس٭٢ زس٭١همذ

دڀىـه ظٹاب هى دڀي دثلذـ دڀمهش ٬ى دڀ٭ځم دڀمعٵعن دال٬زتخٿ ظىڀ ڄؽځمذ"

ض ٴةن ٬وه دڀم٭رب دڀٵٽي جممى٬ض بن. دڀمىلض دڀځٵض ڄى ظىڀط دألهڀض دڀ

دڀعايى هى ٬حل صتمانن وخڀم٭ځىٿ دڀ٭ځض زشي وذض و٬بلٸض دڀٱذثض دڀ٩ىخه

٤ٺ ٬ى صيٳ وخل ؤڂ ٬عسض ٬حل ڄ٭ذ وظ١٭ذصنمذ زضنمذ وظز٥ذن دڀٵٽشي

ص ظ٭بلط ڄعم٭وض ٴسٹخءص. وخـعمذ٬اي ١٬ىاي دإلبلڄ دڀٵٽ خت بجل ڄعٽ

د:"ـڀ ڀځ٭شي سيٽى دڀهشري ٴٹؤ دڀمذٿ دڀخ٬ض ؤڀٵهمذ دڀځى "دڀعىل"و "ڀم

ض ٭رث دڀٸٺ دڀمسٺ دڀعف ڄى وهى٬ذ ڄاټص ٬بلڄذط زىخ ظعسشي ؤن دڀمعم

وخزى ٤ٵڂ دزى تكذابط ض ز٭ ٴمذ دڀمء ٬ځضيمذ ." ( 95) .

سيوٮ ڀم هخ ٴةن دڀڄذعن دڀمىلض دڀوڀض ب٤ذ وذؿ ٹٮ وځون دزى ټذن وبخ

هى دڀڄذعن دڀأتو هخ ٽىن ٸ زڂ دڀٹوص دڀاثڀىػ هخ ٠مى بخـه ڄى دتلمذڄ

ڄعانٸ١شي ڄسؤى زشي ةلٿ" جتخ وځون دزى ض ي ؤن بجل دتلمذڄ ٴٮ دڀي

. (137 " )ځعٹاي ؤن ٭ش

دڀمرشٷ زسبل دڀمٱر زبل بتلذٷ ه٬ض ٹذوڃ وهى دتلمذڄ ز٭دل دألڄ دهضتى ڀٹ

Page 36: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 34 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤزانصئم ظوجض بجل دڀمٱذزض ٬ىص بجل( وخڀ٭خٷ ڄٺ لٽم، ڄٽض شٴذء) اياي

:ڄٱزض و٤وض ظوجض

ڄٮ، ظىڄط دزى ؤټمڂ ڀٹ. دڀمٱر ڄى دڀعىلض ظىڄط دزى ؤٴٽذ ستٽوغ هٽخ"

دزى ص اتدي ڄحك ب ٴه ريي دڀي دألو٫ دڀاثڀىػ، وځون وخزى ول١ذ

ب ټذن( ...) خيعي ڄؽبل دڀاثڀىػ هخ ب د٬عم ٴٹ. وڄهذ زځي

ٹ٥ىخ ؤن ون ڄى دأل٤ځ ٴىٷ لځٹىخ ٸ دڀٹى هاالء ؤڄاثٿ ٽىن ؤن أيٶ

ص ؤي دڀابه معىيدڀ ب ٴعسشي دڀمىلض دثلبلٴض وض دڀماڄى ٬س ض ؤڄذ. ز

ؤڀٹهذ ابڀٲ ض ٸ٤سض ټذهغ ٬وڄذ دڀهيب دڀمٱر ٬رص بن . دثلبلٸض ـوه ثلذٿ

ټرث دألؼ ڀه ٽىن هخ زشي، دڀىٸغ خيشي ٬وڄذ، ٹذن وڀىٳ. ب ض هٵ٭ذ دأل

ب بن( ...) ٬رش دڀخزٮ وڀى وخڀمإڄىن زريٽځ وٸون دڀمابٻ دڀٹن

أبن دتلض دڀٹىي لځض دڀمٱر ؤوؿ بجل ظري دڀغت دڀمىلض ضدإلڄربخ٤ى ض عسشي

رضواي ٭ ڀم ؤڄ وهخ) ضدڀ٭ٹ دڀىلص: دڀمٱزض ڀځٹىڄض وڄاثال ٸذ٬ص ظٽىن

دالهذ، دڀمعابٿ دڀأتؼري هخ هذڄ و٬حل، دڀٹىڄض وخڀىلص( دإلبلڃ دهعذ ز٭

دڀي دڀٵٽي . (39-38 ) ".ځسض ؤ ڄى وسيٽوه دألڄض زانء ي

:دتلمذڄ ٬و دڀمٱزض دڀٹىڄض ڄٹىڄذط ټڂ دڀمعٹڃ دڀاشه ځى

دڀعىٸٶ ڄى ٬وث ز ٴبل. "دڀٵٽي وخالهذ دڀٹىڄض وخڀىلص دڀ٭ٹض دڀىلص"

. دڀسمؾ هخ ڄى دڀموٵ٭ض ظعمٹٺ لظت دڀؽبلؼض دڀمٹىڄذط هي ٬و إبجيذ

دڀاتٮ دڀٹن ض دڀمٱيب دڀ٭ش وڀ ؤن ڄو ختٹٹغ ٸ دڀ٭ٹض دڀىلص بن

موىن ض وذض رمؽبل دڀمذڀٽ دڀغن دڀمهش ڄى ؤاس ٬حل دڀمبلي دڀٹريوخعن

موىن ز٭ ظىض دڀي( 855 ـظ) لوسڂ دزى ڀځسٱخي دڀمٱيب دڀم٭ذٿ( 854 ـظ)

Page 37: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 35 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

موىن ټذن وڀٹ. زوض هضدڀمو ذلش ڀؤلذڀسض اياي وذڄذ دڀمٱر ض

زغن ڄى ڀځهذمشي وذڄذ لوسڂ دزى ټذن لشي ض دڀ٭ابيس دڀهذم دتلٽم دڀخٴ١شي

ٴه لم دڀي دألڄ هخ ض دڀو٩ ٭وخ ؤنض ڀځمٱذزض لوج لذـض ٴبل. دڀ٭اب

ز٭ رضواي ٭ ڀم ؤڄ وهخ" :دتلمذڄ تكش وڀڀپ دڀمبلي دڀاتٮ دڀٹن ڄو

. (39 " )دإلبلڃ دهعذ

وؤان دڀسمؾ هخ ىن١ ض ڄ٥ىال ٬ضنذ ختؼان ٴځٹ دڀمٱزض ٹىڄضدڀ دڀىلص ؤڄذ

ز٭ وخڀمٱذزض دإلبلڃ ٸسڂ دڀربز زشي دڀىلص ٬انرص زاين ض دتلمذڄ دـضت يكٶ

دڀمٱزض دألڄض زشي دالوعبلٳ ٬انرص زاين ض دـضت ڄؽځمذ" دڀمٱيب دڀ٭ش" ظٽىى

. دڀ٭زض دألڄض ووذض دألڄم ڄى وريهذ

هذ ؤي دڀمٱزض دڀىلص ڄٹىڄذط ڄى دڀاثڀؾ دڀمٹىڃ ٹىس بجل لذـض ض دڀٵٽي دال

ص؟ صبي دتلمذڄ ٹ دڀي ٴمذ دڀعم ٬ى 280 ض دتلمذڄ جيش دڀ٭اب

:دڀاتخل دڀومى ٬حل دڀاخٿ هخ

ابڀمىط ڄه دالع٭مذ أتؼري ختغ ووٸٮ ڀځٵعن ظ٭ وٸ( دڀمٱيب) دڀ٭ش بن"

٬ځه ڀخ، دةلهڂ هخ ٬حل زٹ بن دع٭ابي ٥ىٿ وٸ دالـعمذ٬ض ڀؽٹذٴضد ؤ٬ىظه بن

، دڀ٭ش زرتزض ؤڃ دڀمځن ابڀٽٵذك: واسثڂ أبض وڀٽى( ...) دڀٵ٭ڂ ؤن

"وځون؟ ابزى ؤڃ ابڀموى

ؤي 1942-1941 وض زٱخ ض وخعه تكش دڀي دتلمذڄ ٬دل ؤن دڀمو٥ٹ ڄى

ٸسڂ ش٣ وؤوٿ. دڀ٭ش ظزض ىات دڀمٱر زبل ض ڀضدالعٹبل دتلټذط جت

ض جنذك شو٣ ڄى دڀوڀض وسبـ٭هذ دڀمٱزض ابڀٹىڄض دإلسيذن هى دڀم

وخزى ظىڄط دزى دڀڄ واثڀىهثذ دڀمىلض وځون دزى ؤز٭ وڄذ. وځون وخزى

Page 38: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 36 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظشيدڀو٩ زشي( دڀم٥ځمذط هي ٨هى وٸسڂ) ٬فش ڄؿ ٬حل ظٵٽريي ٹىڃ دڀي

زى وخمم وخڀٱخخل لوسڂ دزى ٬ى دألايء بجل دڀمذض وخڀاتذيض دڀ٭ٹبلهض دڀاتذيض

ص ٬حل ظٵٽريهم ٹىڃ دڀى دڀىهذر ٬س . بڀضيذ ظٹځض ه٩

دڀوٵخوي دڀانرص خمم

ص ؤات وخڀم٭ذرصص دتلؽض دتل١ذ

(1 ظىه) دڀعىهض دةلذڄ٭ض ض

Page 39: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 37 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دثل٥ذيب دڀٽم ٬س زى خمم دألڄري بجل

وب٬فذاب ظٹخ

Page 40: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 38 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 41: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 39 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظىڀ

ظٵٮ دةلوىر ض ي ىق دأل ف ڄى ٤ىٷ ٭ځىهذ دڀغت ظزيخن ٸمض ظ آالٳ بجل ٬م

زځىن دڀىڀ دڀٵف ض ظعځىن دڀٹابر ڄى رضاب ٽىن مج٭ه دڀمهش هخ. دڀوشي

ص خيځضيذ دڀٱٺ ٴةن، دڀماسء ض ؤڄذ. ؤـىخهض هى ؤٴذٷ ڄى زءخ ڀىخندأل ض زىٴ

ٴځم. بڀه ڀڂ ٴه وخڀځڂ ٬فش ڀسځ بهه. دڀابهغ دڀىي بجل وىال دڀبلوي

ٵذء هان ٬ځه ه رمذ ؤټرث دڀمذء ٸسض ټذهغ ؤن مذء ؤض وختغ ڄذ ڄى ض خيػ

٩ه ب ڄزنال ڄضنذ عى ؤن دوات دڀٹم ٴځٽإن . ڄهذزض ؤټرث ـبلڀه ض دڀٵ١ذء ټذن ؤو

ي ي ؤ٭ض ورش ٬وڄذ دڀىذء ىڄوضت ض م . دأل٤ځ ـابٿ ٸشن ض وزمذظه هى

بالهذ ـىهىن ڂ ض ي دڀٹم دڀربزي ټذن، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، دڀسش وڀهخ

٬ضنذ ٱش دڀغت دڀٶ ؤهش وض. زه ڄ٭ٴض ڀه ظٽىن ؤن ون ڄى وذياشي ٭سي وريخ

ظٵ٭ذط ڄى دآلعت دڀمو٭ دڀوم و٥ه دڀٹم ش دڀي دڀٹ٪ ٴىلذن ڄى دةلى دڀم

صنذخ ٴضيذ ، دثلٵذاي هي ؼاناي ض صيم ؤن، دڀىڄض دتلايص م ڄى خت وٸ، ڀځٵٽ وځ

وهي دڀضبذء هخ سبؽڂ ڀمذوخط دأل ض وـى ال ؤن، ٸاني بن، دڀٵٽ ٭عٹ

٥م ٴ٭وڄذ. ؤ١ذ ؤٴ١ذڀه وڀځاتء. دتلمض ي دڀؽځق ذي صبذء دةلسڂ ضبى ز٥بلثه دڀ

دالهعاشء رضور ڄى رضر ؤي ؤي ال ٴه ٻ ؤن بڄٽذهه ض ؤن دڀمخ٫ ڄ٭ه ٭عٹ

. ٬ذز سبف

وهانٻ هان ڄضنذ ظوٵځغ دڀغت دڀخثض زؽوايظه دڀٱذابط ؤز٢ واشك خي٦ دأل٬حل وض

خط ض ڄ٥ ڄ خيذهض ك دڀموم ٬و دألڀىخن ٴعوض وظعانڄى دأل٤خٳ ض ظعٹ

خط سٽض ض وخڀمم ض ٭ ڀم ـخ دڀٹذ دڀرب ڀپ بجل ده١ذٳ ڄذ بخ لظت. الڄ٭ض

Page 42: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 40 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀان ڄى دڀٱځ٪ دڀٵ٪ ؤ٬مذٷ بجل وٵ ؤال دڀساي دڀانٮ دڀىخٮ دڀٽٵى ڄع٥ذ٫

. دڀم صبخ سه م ٬حل زه

بجل ظ٥ىخن ڄى جهاش٤ ٤ىٿ ٬حل ظعٽذؼ دڀي دڀاسلڂ ٴهانٻ وخڀرشٷ دةلوىر ض ؤڄذ

ىانط ڄځځض ځفذن دةل وض دةلابٿ ٬ځضيذ ظرشٳ دڀغت دڀٱريص وخةل وخثل ابڀسځى٣ دڀم

ذ وخڀ٭ىق ٥ٽ ٠مځض ختذٺ خط ؤوض خترتٸهذ دڀغت دأل٬ٹض ڄى ٬ وعځڂ. وخڀم

ظشي ؤصنذ وظٺ. ڄإځض ٸش زشي دتل واشن ڄؽڂ دڀو١ص دةلابٿ ـخن زشي والو ڄذ

٭ريي دڀمخ٫ ٴضيذ ٫ أبوه دڀسمض هي وخڀوٽى وؤووٹذ وخڀمؽڂ وظٹاس

خوخظه ي ظ٬ى لشي ض وورض ىٻ ؤڄ٭ . وخڀٴحل دڀرب ابٸذط زشي وسغ دڀي دڀ

ظٵ٭ذط ٬حل صتش دڀغت دڀايك ڄؽڂ دڀمعٹځسض دثلى٣ هي ټڂ ٹٹذط ه بسنذ دڀم

، وه. وجمص وخڀځٶ دڀسى، ؤٱ خبفم وبن، صنذب. دڀمذڀض ؤٴٹاي وؤصن واين

دڀاسٸض لذڀض ڄى ٴفإص ظوعٹڂ، ؤخ٠ه ظٹ دڀي دڀممذر دڀمخ٫ وك ڄؽڂ ستذڄذ

ڂ لذڀض بجل ڄذء زبل جمي ض دڀمځاسء دتلىص زشي دڀىلځض ڄايههذ ظوٹڂ دڀغت دڀس٥ض

. دڀؽځىؿ نوواب دڀزٮ ؤڄ٥ذ ټىهضتذ دڀغت دڀمزص دألڄىخؿ ٴه ظ٥١ر

ض ؤزخؿ خڀغ ڄذ صن ټڂ ڄش وض ؤٸذڄهذ دڀاش٤ح ٬ى ڄوٽمض ظبلٿ ٬حل ظٹٮ ٬

٬ى جكي زسن دڀسڂ ٬ذز وظجك دڀمعخ٬ض ؤ٤بلڀهذ ظوش ٸسيذ دڀربظٱذڀىن

. دڀمذغن دڀاتدي

ڄځض ظځعٶ وخڀسم دةلابٿ وزشي ط اسلځض وخڀٴذط دڀ٥مذڀش ڄى ټىڄذط ٴضيذ ز

دتلف ڄى ٸي لىٿ زىن ايون ٽضنذ وخڀٹ . دألڄ ٸخوض ڄى ومون وڄه

٬ايط ٸىخر ڄضنذ وابڀٹر ـ ڀعمىط دألڄىخؿ ٴأتظضيذ دڀايزض بجل دڀٹځى صتذ و

هجي ٬ى عمزي ٽذ ال ه ٽڂ ض ذڀاب دڀذوش دڀمىؿ ووضت. هوء ض

Page 43: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 41 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀٱذابط دتلٵايط ڄى ٸځض هانٻ ؤن ټمذ. صان ٴه دڀ٭ىخٶ ؤڄذ. دڀمفذو

. دڀٶ وؤـىڀايط دڀسمض دڀمان٤ٺ ري ض دڀمىؿ ڄٽرسخط دڀمء بليق وال. وخڀىى

ؤمذء وختلمذء ٴځزي وـخط وڄاتاس وڄاثٿ وظٹاس ؤرسخ ٸذ٫ وظاز

. دڀواين ض صنذثاي ظعىخي ټإصنذ ظسو ٸسيض

ٴه ظعٽىن دڀي دڀٱري دڀى٤ى وهى دألڃ دأل بهه. ڀځفسڂ دڄعخ ٴهى دڀمذٿ ؤڄذ

ټرث دإلهاسهض دڀ٭ى ڄو جك ظٱري ون ڄى وظومڂ ؤـايٿ دڀمذيض ض بٱذال دأل

ض ٸ هٹ٥ض ؤز٭ وض، وهان. دڀسځ ي ؤل، دڀ٭ځم ـسڂ بجل دڀم٭ وهى. ووض

خط ي ٸم رضحي وف ه٭ ض لض ٸ١ابن ظعىځځهذ ڄوى ڄى زابؿ ڄ

وٸ. دڀمٽذن ٬حل دمه ٥ځٺ دڀي دڀٽذن ـ، دڀبلڃ ٬س ڄىالي ابڀوذٳ

ايط ڄى ٱريص ذزض ٽځغ دڀى سه ڄذ دڀٸض بجل دڀمذثڂ دڀىٷ خط دڀ٭ٵ

ڄى صبذڀض خمذ٤شي ڄذظىخ رمى دڀعٹىي ض دڀمٵ٤شي ٸسى العٹابٿ دڀمهأي دڀمٹ

ڄع٭مخ هخ ظسي ٵ ڄ٩ه خط ڄٹربص ـهض ټڂ ڄى ابڀمٽذن وخت٦. دڀٹخض

. دڀى٬شي وخٴذط دإلبلڃ ٬حل ٴ٠ضتذ دڀغت دڀٹسيض دڀ٭ذخط ظٹع١ه ڄذ بلثم

دڀسرص بن ص ڄوه ځٹ ؤن ڀځمء سيٽى دڀي دڀ٭ځم ـسڂ ڄى ـخ ز٭خ ڀمع ه٩

هو دڀڄذض دأل٤ځ ٬ٹابن زوخن دتلػ ٴڂ ؤؼانء ؤتكىز ض ب٬فذر ظرت

و٦ ذلاي دةلى ٽىن ٬وڄذ زهسىڀض دڀمء وعسشي. ڄ٬ى ٬ى دڀابلؽض دڀٱذن ٤ريخن

ظشي ٵڂ وهى، وڂ دڀي دڀم١ٺ زضنذ هٸڂ لٵ دڀغت دڀوخيب وٴعن خبى، ٸذ

ص دأل٥ىٿ ذخط ٬حل دڀمم٦ لذٴض وڄى. دڀم٥ذٳ صنذض ض دڀموعرصص دڀمعم

ض دڀسه، زىهذم دڀو٩ ٬ى خيفضبذ دڀغت ز٥وفض أبعو ؤن ڀځمء سيٽى لؾ دڀم١ٺ

ځه وخڀي دڀ١سٮ ز٩ه جت٭ي ر ذي ص دڀمځعٺ دڀبلوي دڀه ، ٤ذٷ ـسڂ زى

خ دڀ٭ځم ـسڂ سيؽڂ ٬حل دڀاب٬ؽشي وخڀمغ ابةلمذٿ دإلرتخظفاي ٴه ستزتؿ ڄ

Page 44: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 42 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ٸ يدڀ دةلسڂ ٸ خب ټجاب بلاساس ٬وه ٴٮ ؤن ٭ه ٴبل دڀأتڄڂ

دڀمايي ڄابخص ٬حل هخ ڄؽڂ ؤوڀمش ـسڂ ڄى رشٳ ؤهه سو وخڀي ڄ٥مجوض ٽوض

. دڀسم سبايي ختعځ٦ ؤن ٸسڂ دڀاش٤ح ٬حل هذمجض ظوٴٮ دڀغت دڀمعبل٤مض

ض ظعو١ وٴضيذ. خخكذ دورضخخ دڀمٽىص دڀمعځض دڀي ٶ ، دڀرشٷ ض، وهانٻ

ص ؿ بن. وخڀضيم دثلزن ؤانٳ وآ بڀضيذ دڀعفإط ذٿ دعىخثض خ وختلفڂ دڀع

موض دأل وـذـض هش وټڀپ. دڀمٽذن هخ ض ظٱ وخڀمذڄض وخڀ دڀسځ بن. دأل

وعق وال. دڀمفذو دڀٶ ض ٬ځه ه رمذ هساي لٵذوص ؤټرث ٴه دتلايص ؤن وڀى ٴٹري

ص ؤټرث وهى دةلسڂ ڄى دڀمذخل دةلء ظعٴٺ دڀغت دڀابص خطدڀعاي ڀٵ٭ڂ وظ٭٠ذ و٬ى

ز٭، ستؽڂ وه. دثلٶ ض مثذهمذ ٭٥اين وخڀعشي وخڀ٭وش. يشء ثكري، دڀمذٿ ڄى

ؤن ڀځساتن سيٽى ڄذ ټڂ هى ظٹاب هخ بن. دڀمخ٫ خء ڄى هذڄذ ـءخ، جتٵٶ ؤن

ڄش وخڀځٵغ دڀسڂ ٬حل ظٹعرص ٴه دڀسٹىٿ خ٬ض ؤڄذ. وعق ځابن وخڀٽ . وخڀٵىٿ وخةل

اش جيٵٵذ ؤن ز٭، وبلن وذض دألوريخن دڀسٹبلن نوهخ دڀغ بجل ب٠ذٴض، وجي

. دڀساس: دڀى٤غن دڀمى ب٬خ ض. ڄ٭وض ظىخزڂ وبجل

دتلذڀض هي ض، وهى، ظزيخن ـسڂ وخء ڄذ ٸابثڂ ض بال دڀمء ٬ځه ٭رث ٴبل، دڀعىن ؤڄذ

ص وبانون وض واين خنى ايخت٥ ظعفه ـابٿ ٬حل ظومى لٹٹض ذابط ٬ى ٬اب

وخڀ٥س٭ض. دڀعٽذؼ ض هان ظسؤ ؤانٴهذ دوعبلٳ ٬حل وخثلرضخوخط وخڀٱبلٿ. دثلسض

٠ذ ؤٸڂ وخڀمانه ڄ١ايٴض هان دتلذن ٨ه دڀعىن وز٩هى. دةلى ظٹځش ڀٹىص ظ٭

٬ى ٤ي ٬ش خط ڄخ٫ ض ضڄو ڄىخ ٸ٥٭ذن ظ٭ځى دڀسخض وڄى. وخثلوٳ

دڀغت وخڀمابالط هٵذٸذ ؤټرث دڀمان٤ٺ هي ض دألىخٷ بن . دڀوذء ڄان٤ٺ دٸرتخر

دڀرضوي ٬حل دالٸعذ ٵ٠هذ دڀغت دڀمذٿ ٽذن زشي دڀمرتټض دڀٹذ٬ص خت٥غ

ص دةل دإل٤ذ هخ ض. دڀرضوي ري ولظت دڀمٽمبلط ظمڂ زؤط ظعزنٿ ٵض سبمذو

. ب لايص ڄخلڂ ڄى دألوجل دڀملځض

Page 45: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 43 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

* **

ض دةلمذ٬ذط هي ڄى دڀوشي آالٳ ڄو ب ٬ذثځض ظوم ؤل ال دڀغت دألوجل دڀربز

. دڀمٱر ڄى دڀخوض هي ض ڀععٹ ـذءط يكٶ وال ؤظغ ؤى ڄى ال ٭ٳ دآلن

دألڄذټى ز٭٢ ابعؽانء، دةلسڂ ٨ڂ دإلبلڄ دڀٵعن ٬حل اسزٹض مٹض ٬ى ٴمو

٬حل ٴذختض ؤڄض ؤض جتئ وڀم. ؤـويب وڂ ټڂ وـه ض اتڄذ ببلٸذ ڄٱځٹذ، دڀاسلځض

ٱذٳ ڄى ابهعابي خٸش دڀمخ٫ ټذن ٴځٹ. ڄوه دڀوڂ دڀمعٹڄض هٸڂ ؤزىخر

ي ٱري ڄذ ذڀاب وټذن. ؤ٠ه ڄانٴ ڄشت ٬حل زو ض ٸىخ ىخلڂ ٬حل ٱريص شخ٬

. بسرياي

ټذهغ ٬وڄذ دڀٹ٤ذـض ڀمٹذٶد ؼبلؼايط ٬ٴىخ ب ؤـخ ؤن ض پ ڄى وڄذ

ڃ دڀ٭فذثش ٬ضنذ م٭ىخ دڀغت ٸ٤ذؿ ڄى ظوهم ٷ س٭هذ ټذن ز١ذثٮ خب ٵ جتذ ابڀم

ص ص تلى وو ڄه ص ٱريص خمبلط ض ڄ١ٵى ى . دأتـوهذ ڄ

هشي دڀىڃ ٴذ ؤىخٷ ض دڀمعٽٮ دةلسدل ه ڄؽځمذ ستذڄذ، ټذهىخ دڀځهفذط ڀ

ڀپ ز٭ ڀٽضنمو. ڄذ هى٬ذ اشص ڄمض خط ڀٱض ڀمذ٫ هىن، دألـوسض

ص دڀمرتمجشي زىخ٥ض ٽعٵىن شي دڀعفذ خٴٹىن ټذهىخ دڀى دڀربخز ؤرسخ دڀٹ٤ذـ

٬حل ڀځٹخءص ٸذزبل ټذن ؤهه ٬حل ٬بلوص، ظ٥ىخ ڀاسصنم ٵىٷ ټذن دڀي دڀځاسن هخ

ي ب ؤـخ ؤن ض پ ال ؤهه ټمذ. ٵهمىصنذ ٽىهىخ ڀم ٱريص ڄى زىخ٥ض دڀرب

وخ ٴضيذ ظٹىڃ دڀغت هٵهسذ دڀمىخٸٮ ض دڀاسلڂ ٬حل دڀمسؽىؼض دڀعفذض دڀىټذالط ٬حل ظ

. ڄخټ ڄخٴح ؤهم هي ؤايڄان ض

ؤوبلٸهذ عموىن ټذهىخ دڀغت دڀعفذض ٸ٤ذؿ ايض ٬حل رس٭ذ ظ٭ىوخ ڀٹ

Page 46: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 44 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ڄزنڀض دڀ٭ٷ زنٿ ټذن دڀربزي ؤن وسبذ. ٬وٵض ٬وخهض ه٬ض ټڂ ٬ى و٬وٴهذ دڀځم

دڀع٭ذ٤ٶ ڄى زوى٫ بال دڀمعٵٸشي دڀٵوٹشي بخء دألڄ زخض ض ٭ ڀم ٴهى دڀى

ټرب دڀربز ٸذص ؤن ري. دڀمعځم ټرث دأل ڄى دڀرشٷ ض ستٽوىخ وخڀى ٴ٥وض وخأل

ص أت هىخ دڀعٹځي دڀٹسځض ڄعىي ظعفذو بڄذ سبوض دظذڀهم ٬و ڄذ ائ وست

دڀٹ١ذص5 بجل ؤوي ـهض ڄى ٴ٭ىصنم ټذهىخ ٬مىڄضتم ؤزانء بخء ختٵ٩هم ڄى دتل

. دڀماشٸض

زخض ض دڀ٥س٭ض ٬ځضيذ ٽځعه دڀغت دڀهجض ٬حل زٹ ٸ دڀربزي ټذن دڀٵرتص هي ض

ؤڃ ايلرض ؤټذن وىخء دڀٹسځض ٬ ٭ ټذن. دألوجل دإلهاسهض دڀمفمى٬ذط ظٽىن

. انخ بال دأل ض عٹ ڀم ٴةهه، خ٬اي ؤڃ ڄخ٬ذ، زواي

ٴٮ يشء ټڂ وڀٽى. وڄهذ دڀعه لايص وځض، دةلمڂ ٬ٳ ٸ ٽىن ؤن سيٽى ال هى

سځٲ بخء ڀعٱه ظٽى ڀم دڀمعوى٬ض دڀسبل ؼوخط ؤن دال٬عٹذ بجل بهاشء بجل ٴ٭ه ل

ص ص ابتل١ذخط سضيض ل١ذ . ؤٴٹاي وض آاي ض دڀمه

صبذ ٸ٤ذؿ زؤط ٬وڄذ، سٺ ڀٹ ؤو ٩٬مض ل١ذخط دوعٵغ ؤن، وڄذ ٬حل ل

وبلالط ڄايو خڀابزځشي و وؤىاي و٬بلڃ ىڄ ؤن ڀپ دألٴىٿ ٤ى ض ټذهغ

. جمص ؤاس٤ري ري ظ٭ ڀم ورمٵ ٤سض

لذڀضتذ ٬حل زٹغ ڀربزد زبل وڀٽى هبل ٸىٸ٭ض ڄى ظرب ؤظٽذ ڄن ټذهغ ڀٹ لٹذ

. دألوجل

5 Suffètes ،ٸ٤ذؿ ض دڀٹ١ذص بكذ ظ٭غن زىهٹض ټځمض .

Page 47: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 45 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

م ٴي هى دڀي وخڀربزي وفض ڄخـذ وٴى٠ىي دڀ٭ريص ڀٹىخهشي و١ى٬ه

ص ٬حل دڀسخثض دتلايص ذمذ٤ زسضبذ ڀٵ١ڂ ؤهه لظت ابتلض وڄع٭ځٺ ټڀپ و٬حل دڀىٴ

ض ه٩ذڃ ون ڄى دإلبلڃ ٨هى لظت ٭ ٨ڂ، دڀمو٩مض دڀمفعم٭ذط ؤڄى ظس . وڄ

ؤن وال يشء أبي لٹذ اڄى ؤن ڀه خيػ ڀم وؼغن هى. دڀ٭مىڃ وـه ٬حل ذ٤س٭ هخ

خت٦ دڀغت دڀ٩ىخه ٬حل ڄٽرتػ ري ؿڄعٵ ، و٠ىك ري ض ٤س٭ وهى. ټذن ؤاي ذيىش

وڀى ڄوع٩م هٺ ض ظعف ؤن ڄى دڀسعض دڀوض لايظه ظعمٽى ڀم ل ڄوٴٮ، زه

ر ٸ ټذن وبخ. ٸځبل ٹوه ٴةن دڀ٥س٭ض ڄى ىخ ٬س ؤو ٠ذلابأل دألواثن بجل ظٹ

ىه ٬حل ٽى ڀم ان ؤن ڄى دڀم٭ذرص دألؼايط ٬ځم سيٽى ٬حل ڄځمىض زىخه سي

ڃ ٸ٤ذؿ ڄى ظسظن ٸ ؤهه سو ٴةهه ڀپ وڄٮ. ظٹىخي ض ختغ دڀسىى وٸ دڀغت دأل

ض وهخ. واتهغ ز٭ڂ ستاثخل ـ٬ ظٹ ټذهغ . أشن خ ؤڄخ ټذن خظه ل

خ دڀمٱر زبل صت ظوق لذڀض ټذهغ زي خنى دڀي دڀڄى وض ؤـخ وټذن. ه

م ٬حل ب هىڄاي ؤڄريي، ڄذواس وبجل ٵذټ بجل وعسىن ال ؤصنم ڄى دڀ

٭شي دڀربزشي اب، سيفوصنمذ، دڀسىهٹض ڀځايض دڀمع ٬ٹ بجل وسيځىن، ڄىاي ظ٭

ؤٴٹ ظ١ذڄى لځٶ . رمٽى ؤـويب و٥ ټڂ

ظٸض دهعٵذ٠ض ز٭ هخ لػ ڀٹ ى هذڄځٽذ ٸم٭هذ دڀغت دڀم ٴأتؼ ل ڄى ز

. أتؼ ؤسيذ دڀربز ڀڀپ

دإلخي وخڀځپ وخإل٤ذخط وخڀ٭ دڀعفو لؾ ڄى دڀسىهٹ دةل ټذن ڀٹ

ٸايص وض دڀموفوٺ ٸٳ ض وخڀمعىڄىن دثلايڀض ئاسء وټڀپ ززاي دڀاثهىي

. دڀٵځض مجذ٬ذط

ټرث دڀ٭ذثځض زټض ٬ه و٬حل ٸذ دأل ض دڀ٥سٹذط ض أتٴ ټذن دڀٹ٤ذـض دألوڀٱذ

Page 48: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 46 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ڄى دڀمٽىن دأل٥ىٿ دڀبلڀض ض دڀذٴض دڀ٭انرص ٠مى ڄى ز٭انض ختريهم وٸٮ هىظ

. دألڄذٲ ڄى صبذ ضتذن ال ولخط، هٵه هى، عٹسڂ دڀٵوٹض

ص ه هي ټذهغ . دڀسم ض هاش٤ذ دڀربز ٴضيذ سيذ دڀغت دألوجل دڀم

دڀ٭ى وټذن. ٹځض ٴىرسط ٸ٤ذؿ سبرضص دألوجل دڀسىهٹض دتلر دهضتغ ڀٹ

ىن ټذهىخ دڀى دڀٹ٤ذـشي لايص ٵ دڀسمض دڀ٭ٽض ابثلابط ـ ڄى وٵض عى

ض ض ردڀمٱ ڄان٤ٺ ڄى ټذن ؤي ٬حل وڄذهض هفمض ڄاشهص بڄٽذهض . تل٩ض ؤ

ىن، دآلوى أشن ڀپ ض أشصنم، ب ؤـخ ټذن دةلمذ٬ دثلىٳ خبذڀض خي

ال دڀغت دڀسض هي ؤ١ذ اش٤وهم ٴٹ ز٭ى ټذهىخ ؤصنم ڄى دڀم و٬حل. هي ل

ض ڀهذ . دڀٵ٭ڂ

مثض ټذن وڀٹ جبؤظه ٭سه ؤه دڀ٭م ڄى وخڀ٭رشى دڀاثڀؽض ض اشر ٸ٤ذـ

محبلط ض ؤابي، ستذڄذ ٤ٵڂ وهى، خٴٺ ڀٹ. هذڄځٽذ دزى بهه. دڀمسٽ وهسىه وهٵىي

ٸذهذ ثكريص ٬ٽض دڀوڄذعن دالم ٬حل دتلٹ، دڀمه ض، ؤشر وڀٹ. وڄذ ٠

ى ز٭ڂ ټهوض بكذ ؤڄذڃ دڀاسڄض دآلڀهض ابالىڃ ـ٫ ٬حل وؤٸم ظ دڀځاب دڀم

تكٵ ٬ى ڄاٸات ه٬ىهذ ؤن ز٭ دألض هش ىڄ ٤سٺ ٬حل دتلذڄځشي دڀ٥ٹس

لوس٭ڂ وڂ ڀٹ. ولي دڀمٱر لٵ٪ ض دڀمعى٦ سٹ وؤن وڄض ڄ ؤن اتهغ

ص وألوٿ. دأللخػ ڄرسك ٸسڂ، ڄ٭هى ري بلاس ب ؤـخ م ؤن لػ ڄ

. دڀربز زبل ٸابثڂ ٬و، ڀپ

ؤٴٹض دڀمذٿ دڀٹابثڂ ض دڀٽذڄوض ضڀځى٤و ظمجض ټذهغ دڀاثهض دڀسىهٹض دتلر بن

دتلر خض ظٴٮ دڀمٱزض دڀٹابثڂ مجى٫ ٴاس٬غ ؤيك ٸىڄ ظاي هجض دختط دڀغت

Page 49: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 47 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ز٥ڂ ىض لىٿ دڀمٱر آڄذٿ ظحكط ؤن لػ، ڄص وألوٿ، ټڀپ. دڀٹ٤ذـض

ڃ دڀغت دڀوىڄض دثلايڀض وځغ و٬وڄذ !ز٥ڂ وؤي ٸىڄ دڀمٱر بجل دتلمځض ظعٹ

ي ٬حل دڀعفو ټذن: ځاين لذڀض ض دڀٹابثڂ ټذهغ ٸىصدأل ستځٽغ وڀٹ. ؤ ـ

ر ڀه ڄؽڂ ال دڀي دڀممذر وهى، ب و دڀمذ٫ دةلسځض دتلر ٬حل دڀمع

ص، دڀٵىالض دڀ٭١بلط ص بال ظضبهذ ڀى ٴك ٴى ، ز٭ ٴمذ، ععمځپ دڀغت دڀٵك ٴى

ص هي، دإلبلڃ خض ختغ وٴ٭ىن وهم ؤلٵذي ري و٥ى٣ اسڀٽشي ڀځٵعن، دڀم دڀ

. ظٹاب هٵهسذ

ڄذ ورس٬ذن. دڀسم ض دةلذثځض دڀسىهٹض دڀٹىخ ختمضيم زرس٬ض دڀم١ٺ دڀربز ـذ ڀٹ

دڀي دڀربزي وٴٮ. ؤٴٹاي مذٿ مجذهري ڄاش٬ ؤڀهسغ ؤواب، دهٹ٥ذ٫ زبل، ظاتڀغ

بجل لوس٭ڂ، محذض ٤ذ وٸ، ى٫دثل١ ؤٽذٿ ڄى ٽڂ ټڂ ٬حل ڄعمخ ٸځڂ ڄو ټذن

ه بڀه ڄزنڀض ىخط ذي جب 6. ؤٸذهذ بجل ؤانهذ ڄى دڀمذڀض ؤٴٹاي ض ظوعش

٤٭انط ڄى وض بڄڂ زىٿ وصبور اسىهغ ابلعبلٿ دڀان مٮ وهٽخ

ض دڀٱذٿ زبل دـعايك ووٸٮ دڀسريغن وٹ٥غ. دڀوىڄشي دڀڄذلشي ڄى ون دةلوىز

ـوى ي وټذن. ؤٴٹاي ىر دألرسي ڄى وٸىخٴڂ هذثځض انثم غوخجته. ڄٹذوڄض

دةلمذٴڂ وهسيض ـځصتم ؤزانء ڄأؼ، دڀمهىڀض ڀځمى، ؤوواب ڄى ٬ىصتم بؼ، وون

وغ ڀٹ. دڀوڄذهض دڀم٭ذز دڀىى اسلذط ض ٬ځضيذ دالعبلء وٸٮ دڀغت دڀ٭ٹابن

ض ڄىڀىه ڀ٭ابص دڀمٽ7 .

دڀؽځق جيځځهذ بڀضيذ ڄخوڂ ال ظزيخن ڄى ؤ٬حل ـابال ؤن ڀپ. ٪دڀعمٵ وـش ڀپ وڄٮ

مهذ خط ـ وظى دڀم٭اتص دألٴٹض دةلى ٬حل دڀمو ستوٮ ټذهغ دڀسرص خت٥ٶ ځ

. سي دڀىٸغ وټذن. دڀمىخهٮ ڄى وځىخ ؤټرث ؤڄذټى ض دتلټض ٬حل

6 Tumuli . وٴوٹ خك٭ذعن بالي 7

Page 50: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 48 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀٹ. ٱعمىن وابؤو ض دڀممذزشي ابةلوى ٸخزض ظز٥هم رمى ب ؤـخ زؤ

ـه ؤٴخ ټڂ بجل دڀمماتؿ دڀ٭٩م دڀسىهٹ ظ٭ځمذط وټذهغ. دألواب ظانٸغ

دةلٿ ٴورشط وځغ ؤوي ؤهابء وڀٽى. دةل ض ابڀسٹذء دةلوى ذڄذ بڀخڄذ ظځڃ

ص دألاتٿ دعىڀغ ڀٹ. ؤٴٹاي ض دألڀش ـابٿ ٬حل ٬وىص دڀٵځض ظعٹڄهذ دڀغت دڀ٥ذث

دةلابٿ ځځض ض دڀ١ٹض دڀممخط ٬رب صبذ ځعمٺ دةل وټذن. ابٿه زٹايص

. زٸض دألواب ظى٠مغ ؼم. دڀهذثځض

اي وخـاتك زى وخي ض ټذإل٬ذ دڀمٱيب دةل دهٴٮ ڀٹ دڀي دڀ٭و وٴذـإ ڀماب

ص هي ڄؽڂ عىٸٮ ٽى ڀم . دثلځٶ ڄى، دةلاس

ٴبلڄوى ٴىـح لؾ ظيبو سيشيظخ دهعذخط دڀٽڂ هخ ٬حل دڀمٱر ٬ٳ

ڀٹ. وٸعڂ وهڃ، دڀوڄذعن دڀىه جمځ ؼٹض ڄى٠ٮ ټذن دڀي دڀٹوڂ ، هسى

"دألزىخر ٬حل لوس٭ڂ بن " رصوضتذ، دڀهځٮ ٬ځضيذ دعىجل وٸ، وڄذ ؤ٤ځٹغ8 دڀغت

دڀعٽځض ٹ٥غ لؾ ټذن دڀمٱر ٬ٳ، وؤوريخ. 9"دڀمزىك ٸض" اشصبغ

زبل دڀضبفض ستځٽغ ڀٹ. دألٴٹ دڀٶ رضابط ختغ دةلمٵڂ ض دألوريص دڀمز٭ض

ٴه دڀعى٦٥ سن دڀي دڀٽذڄڂ دتلر ٴى دهعذ بهه! خثٮ هرص ڄى ڀه ٴاي. دڀربز

وخڀعوٺ بن. دڀاتدي ٸذص بكذ خيعه ڄاثال وخڀعٽعپ دالرتخظفاي زشي دڀٵ

، ز٭ ٴمذ، ىىن وٳوڀىه وځٵى وڄىڀعٽى وانزځىن دڀاثعن ٴپ

ظه خبوس٭ڂ ٹعون وڀٽضنم دڀٹاتڀض و٥٥هم ـىهشم ڀٹايص ټذن ض دڀ٭٩مض وسبانو

. دڀورص بجل

8 Hannibal ad portas 9 Chant du cygne

Page 51: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 49 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خيػ ټذن دڀي ڄذ ٭ٳ ؤن ؤل ڄٹو ض ٭ وڀم ظعاب٬ زؤط دألواب ؤن ري

ص بجل ختىڀغ دڀغت ټذى ض ڄؽڂ وخل خت٦٥ هعفض، ؤٴٹاي ؤى ٴضيذ ؤصنى سري مخذ

و٤وض، ٸسځى دڀبليئ دةلمبلط وڄذ هاسء ؤل١ذن ض ڄهمضتم، ټىهٽاتظى ٴذزى

. دڀ٭ذهخط زو، ڄضنى

ى ورب وڂ ؼم لوس٭ڂ ٬ىص ٤ځش ورب وظس٭ه ؤٴٹاي ض دڀوڄذعن دأل٥ىٿ

ظه ڄٵفٮ وي ـذڄذ ڀوٽسض ټذن ڀٹ. ڄذواس ص زسش . دڀذثعض دةلسڂ ؤخء

دڀربز ورب 10ټذظىن ؤڄوض زعمٹٺ وڀٽوه. ٸ٤ذؿ وظڄري سىن دهعذ زشي ڄى ڄ ؼم

ي ڄؽځمذ دڀموهض ب ؤـخ ٬ىن ٴضيذ ؤط ٸون مثذهض ڄط. دڀ٭سىض هري

ص وبلٿ ڄى دڀ٩بلٿ وخن دڀمء . ٴضيذ اشټىخ ڀم ثكريص ؤلخاث ڄٽذٿ زځى

٬حل جيځىن ىه: دلعٵذڀض ز٥ٹض ذڀضدڀم ؤٴٹاي زسزيه٥ض ؼم وڄذ لٽمغ ڀٹ

ص ـابههم دڀٱذ ٽځڂ وٸايرصص ٬ذؿ ڄى جكخيس دڀٹڄض أبڀسضتم ڄؼون وؤاب٤

. دڀ٭ذڀم ىةلذن ؤصيم ض خيمځىن دإلڀهض

رس٭ذ اس٤٭ذ ڀم٭ذان ڀپ ض وؤوغ وٸرص وبل وڄذى سىن ڀمٮ ڀٹ

دڀورص وؤٸىخ دڀځ٥ض وڄٹذ ڀمند: اشءط ڄذ ټڂ ٴٹايؤ ض وڄض وانڀغ

دڀمذثض وخڀٹوىخط دڀم٭هض وختلمذڄذط وخڀم٭ذز دڀمذ٬ض ولځابط وخڀماسك

ؤن دألڄ صنذض ض ڀځمف سيٽى ڄذ ټڂ انڀغ ؤي، وخڀعمذؼڂ دڀعټذض وخآلاث وخڀؽٽانط

سيٽضنذ دڀغت دڀاياسط هي ڄى ظٽى ڀم ٴايضتذ. آو ائ ظوڂ ڀم وڀٽضنذ. صيش

ستٽى ايض دڀوڄذهض دڀٹىخهشي ٱغ ڀٹ. دڀربزي ٸځش بڀضيذ جتځش نؤ

٠مذن زٱض دألڂ دڀمىخ٤ى ؤخيض ٬حل ابالعمىخ دڀ٭ر دٸع٥ذ٫ ڄى دڀمعى٤وشي

10 Delenda Cartago :ال . ٸ٤ذؿ ظڄري ڄى ز

Page 52: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 50 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀ٥سٹض ؤهايزه سي ال لظت ريٻ ؤڀ٭ذر وڄى وزب ڄى دڀمځپ-دڀ٭ش خياتـه ڄذ

. ع٭سصدڀم دألـان ٹذء و٬حل ؤهٹذ ٬حل وڀط دڀغت دألشخٳ

:دثلذڀص دڀموض ڄوڂ ض ٴـڂ وٹه ڄذ بهه

ض ؤضتذ دهپ" "!خه دڀ٭ىر عمٽمشي دڀوڄذهض دألڄربخ٤ى11

دڀځم ڄى ٬ځه خيځىخ ؤن ب ألـخ ؤڄٽى ڄذ ټڂ هى، ظٹاب، هخ بن

مدڀ٭ځ ٸىڄ ز٥ڂ ظځم ب دڀربز ١٬ ض ٵغ ڀى ٸ٤ذؿ ٹى٣ ؤن ري. دڀوڄذهض

ه١ذٿ واسثڂ ڄع٭مبل دڀمخن ض ى٤ض وز. دڀٹ٤ذـض دألي ڄى دهٵځغ دڀي

ختعم ٬وڄذ، ځفإ آو لان وټذن وصيڄهذ ڄذى ٴايڀٺ خيذر لان ټذن. ـص

وڄ٭ٴعه دةلٿ ض زخ٬عه زه وخهضتغ. ٴذثٹض زځىڄذض ظعمه ڄذ بجل، ڀپ دڀ٩وٳ

ظس٦ دڀىه جمځ ٸځش ض رل ظٽىى بجل دڀوڄذهض ابألوبلٷ وض ڄذڀن زه ڄ

. جمخ دأللاين ؤځش

ب ؤـخ ؤن ض پ ڄى ڄذ بهه. دڀمه اتذيه ض اسڀځىغ ڀپ وي ڀٹ

داللعٹذ ټځمذط م٭ىخ ٸ وخل آن ض وخڀمٵذـإص دڀهض ظعمځٽهم ټذهغ دڀى

ـځش ؤن ز٭ دةلذهٽىٿ صزى ؤ٬حل ڄى وڄذ ىر دڀٽسري دڀوىڄي دڀٹذث وـههذ دڀغت

:دڀىخخل ڄس٭ىػ ڄٽذث ٴ١ن ؤن وز٭ ٬ځه دڀمعٵٺ ابڀؽمى دڀىه جمځ ٵه بجل

ص دڀموض ؤضتذ" . "اب٫ ٴپ يشء ټڂ دڀٹ

11 Tu regere populos, imperio romane, momento!

Page 53: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 51 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ب ټرب و٬وڄذ. وخةلشب دڀٵاس ڄى ؤ ٬حل، خبٺ، دثلذڀص دڀموض زوغ ڀٹ

ظٴٮ دڀغت دألابر بجل ظٵ٥ى ڄذ رس٬ذن دڀاتدي و ٤ٺ ٬ى دألايء ڄ٭ظن وٴهم

ظخن ڀى ؤابي ټڂ ز12 ٴه ىهىن دڀى دڀىٸغ ض، سيفوخ ؤن بجل دأل ض

ص ڄو٩مذ ظىصيذ ص، دڀرشٷ ى ٴذـإهم رمذ ؤټرث دڀٽؽريى دڀ٭مىي ٹى٤هذ ٴذـإ ل١ذ

هذ ظٸضيذ . دڀ٭ذزاثن وؤڀٹ

ٴځم اسخكذ دڀربزي ض ندڀوڄذهاي وخڀ٭٩مض دڀأتڀٺ خيٻ ڀم ڀم ب ٴهم ڀٹ

. صبمذ ٽرتػ

دڀٽذن ڄى ڄو٭ڀض ٱريص ؤـخء ض ٸځبل هٵخ بال ڀعبلڄ ظٽى ڀم دڀبلظوض دڀؽٹذٴض بن

ري مخ ـابٿ بن. بڄذؿ خمذوڀض ټڂ خٴ١شي ذڀضبم ض زٹىخ دڀى دڀربز وخألوخ 13

ص ڄى٤ان ٴضيذ ڀٹاي ضدڀمم وال ـىزعري ٴبل. ظزت٫٬ ال ذڄص زٹغ وخڀځٶ وــ

. زه ٭ع

وٵشي زشي، دڀمجمض دألوڄض ٠مى، سيزيون ب ؤـخ ټذن . ڄعانٸ١شي ـ

ڄى ٬خ ؤن ڄى دڀم ٬حل وڀپ أبٴٹعه ڄعساث ٬خ دڀٱذڀش دڀوٶ ٨ڂ ڀٹ

دڀٱڂ ظرشٮ بڄربخ٤ى، ٵري ٴسعم. دڀ٭ذڀض دڀمانش ظٹځ ڄى ستٽى ؤٴخي14

ص دڀوڄذهض دڀٹى ض ٭ وهى، ٽٶ ڀم دڀموٶ ، 15ڀسع ظجك ٬ى دڀٵذو

ض دڀم٭مى ؤ٬مذٿ ستف دڀغت دڀوخايط تكذزض ڄى ؤټرث ٴهس وخيئ 12 . دڀعمو

13 Kroumirie ري وـابٿ ڂ دڀغت دڀعمض ه مخ ر دڀضيذ ظى . خبؾ ز٭ دڀم٭

14 Laboremus ابزواين دڀمرش٫ بجنذ ڄى هى دإلڄربخ٤ى هخ بجل دتلمذڄ وسه وڄذ .

15 Leptis Magna :(ڀساي) ٤خزځ شٷ ڀسص دڀىڃ ه .

Page 54: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 52 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀخ خط دڀىخلذط ٬ى ځه ؤن ڄى دڀعرب صن ؤپ ؤجي عمٽى وڀم. ؤه ڄٹ٦

. دڀاب ؤايڃ ؤڀ٭ذزه ڄرسك ټذهغ دڀغت دڀربي

. زسرتهذ اسزٹذ ټذظىن ٤ذڀش خ وڄذ ٬حل ظس٦، زعىڀه، ؤٴٹاي ټذهغ ڀٹ

ټبل ؤڄذ تلوس٭ڂ دڀ٭ذث بٸذڄض دڀوڄذهشي ٬حل ٴ ب ـائ جتخ ؤابي ٴذٷ ٴٹ ټذ

ض هش زع وؤڄ . دڀٹابهض دڀ٭ذث دڀٽهوض ختضتذ اي ټذن ض ڀځموعرص هٵ

ى وٶ بهه. وذ زىـه ب ؤـخ و ڀه ظعٮ ال آو وٶ وىـ ظ دڀم

، ظوريهم ؼم وڀعوضتم بڄذـهم وٸٮ ؤن ز٭، ختځىخ دڀى دڀٹىڄض دڀعٵض وؤوخط

. دڀڃ خز٥ض وٸ٥٭ىخ آابصئم زځ ٬ى

ض ٬16انزض ؤٹٶ خ ٴځٹ، دڀٵڂ هخ سنىـذ همذ ىابو ؤوعشي وخڀٹ

ي ٬ى ذيعځٶ ڄخ ؼىويكعه هأيظه وٸ. دألدل ڄخ ى ڀمابت وبوبله ؤ

ري دڀربزي ؤسن ل بجل دڀرشيق ٤ذز٭ه بلظوضدڀ وخڀ٭ٹص دڀهځوض ڄو ؤٴٹي

ؼى هأيظه، دع٭ذزه ٬حل ٸذ ظورص ڀ ؤهه ٬حل. دڀص هي ڀمؽڂ، ٸځان ټعه و ؤ

وڀٽى ڄىخ٤وه ؤ٬شي ض ٭سعه ؤوعشي دڀٹ ؤٴٹ ڄذ هى ڄىهپ دڀٹض دزى

وڄعه دڀغت ه دڀ٭ىخڄڂ يٴه. دڀمسرش وخهٴذ٫ ظورصي لخؼض ومحذ ٴضيذ دڀمابڀٲ

. ؤهځه ٬ىن ض ڀځضبض و٠٬عه دڀڃ ض بوىظه ٬حل زځي ڄٱعيب ٵ١ڂ ؤن بجل ٸذظه

. ڄوعه زواين دزعؤ ٸ دهلل ڄوض تكش دڀي هخ بن

. ٬انيب بڀضيذ وخڀوسض دڀ٭انر زځ ؤو 16

Page 55: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 53 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

17دڀٹرصض ڄى٥ذهاي ٬حل ؤڄريخ وڄذ هسعه دڀي ىاب ٨ى ؤوعشي دڀٹ وٸسڂ

ڀه خيٹٺ ڀم شدڀضت ض ڄٵ٤ض ؼٹذٴض ع٭خاب ؤايي ضب ؤن ؤ١ذ بڄٽذهه ض ؤن

لش ٬بلٸض ڄى وڀط ڄرشٸض ؤڄريص ڄى ڄزتوـذ ټذن ڀٹ. دڀعٹ ڄى ڄخ ٸ٥٭ذ

ص ؤه٥ىخن ڄذٻ زشي خڄض ظٹځخ ٹځ ٴٽذن وابي ؤوغ ظساني وٸ. وټځىابظ

غ ؤن وټذن دڀٹرصض ؤصبعه ؤوٷ . وخڀاتثم دڀځ٭انط ؤه ٬حل ظٽ

ص دتلايص ٬حل ظ٭ىوخ دڀى وهم، ب ؤـخ ټذن ثكش ٬ى خٸسىن، دڀمعٹځض دتل

مىن يكٶ ٭ٴىن دڀغت دأللخػ ظاتزٮ ٴريم ٨ه ٸ دإلبلڃ ٽى وڀم. ؤهمضتذ ٹ

دڀاسزٹض دڀ٭ى مفش وڀٽوه ظٹځاب ؤټرث وڄعٹسڂ ڄعٹځش ڄذ زشي ٴذبل و٥ذ

ڄٮ، ٴةصنذ ڄ٩ځمض دإلبلڃ ٸسڂ ڄذ ڄوضؤ ټذهغ وڄهمذ. ثكٶ دڀواين ڄى خبفذر

ؤمذء ؤـڂ ٸ ټذن بخ دڀربزي ؤن ڀپ. دڀربز خجكص ض ڄوٹىض زٹغ، ڀپ

وڀٽضنذ ڄځض ز٭شي ه٩ ٸ ټذن وبخ، دڀى٤وض دتلايط ز٥دل، وى٤ض لوس٭ڂ

ض ٵري سعم ڄؽڂ وخل ٸخخط بجل، ڄع٭ذ٤ٵض ټبل ڄابخط وبجل دڀمخـ ټذ جضدةل

دڀٹ شوك ز٥٭م وى٫ أبن ڀوٵه من ؤل ال، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ و٬حل، ٴةهه

ظٹذء ؤخ لؾ ڄى اشٻ دڀي وهى دڀ٭ذڀمض ؤوعشي ، دڀ٭ذڀم بجل دڀى٤غن ڄى دال

. ڄذتله خظه و٤وه ؤ٬خء

خٷ ض ٬ځضيذ ڄ ال زساس٤ض دڀربز زه ڄى ٴٹ زىاب ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ . دتل

دڀغت دڀم٭عٹخط ڄى دڀمفمى٬ض هي وـط وڀٹ. دڀ٭ذڀم ض ظوعرش مضدڀم ټذهغ

ؤاس ڄؽځغ دڀغت دالـعمذ٬ض دڀٵىىض ض دڀس٭ دةلځڂ ڄى خ٫ ٸځش ڄى دهسفغ

رسخش ٴرتص، دڀس٥ىڀض دڀٵرتص وڀٽى. ڀځ٭مڂ ڄهبل ڄخان دڀوڄذعن دڀسانء

. دةلخث وشٷ دتلذڀض ظىه 17

Page 56: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 54 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دألڄىخط18

ط، هريون ـوىن ٴبل. ىخثٺدڀ٭ ټڂ ٬حل دڀعٱځش دجل دڀځش وخهضتى ڄ

ڄىي ٴٽص ٬حل ٩هخ ؤن ڄى ستٽان دڀٵځٵ ؤوڂ ڄذٻ ڄؽڂ وخل ظٵو وال دڀ

ص ـىههذ ض ظع١مى ڄٽذن ټڂ ض دڀمء ٬ځضيذ ٭رث دڀغت دڀاثزعض دڀ٭خڀض هي ڄى

. دتلٺ ٬حل دهعرصط دڀٹىص ؤن ٩ه ٬وڄذ دڀوخڃ و٬حل

ڄزنڀض عزنٿ ټذن بټځريو وـ ؤهه ري. ٸ٥وعشي خكٶ ض دڀٽوض ظٽىهغ ڀٹ

ڀم دڀغت اب٥٠خابصتذ دڀسزيه٥ض دإلڄربخ٤ىض ووڀط. وخڀ٭ش دهلل زشي دڀىخ٥ض

ڄو، دڀ٭ذڀم هخ ڄبل وټذن ڀځهىي ومغن دڀول ټذن. لخ ڀهذ ظ١ٮ ؤن ظع٥ٮ

ڄذ، ٴذ٬خ دڀىٸغ ڀپ ري دڀٽوض ؤڄخء ٭ وڀم. دآلو دڀ٭ذڀم ڄبل ٬حل ڄٹ

دڀممض ڄى دالـعمذ٬ض دڀٱذض هى ختسيه ټذن دڀي دڀٷ ؤڄذ. دإلڄربخ٤ىض ابوانط

دڀؤشن ٬ځه ټذن ڄؽځمذ ٸىخي ټذڄڂ، ڀساس ؤسمغ دتلٹٹض ؤن زخ وٸ، دع٭ذ ٴٹ

. ظربو ؤايڃ ٬ ض

. دڀوم٦ هخ ڄى ؤٴٹاي خكض ټذهغ وڀٹ

دڀ٭ٹص جنذك ض وخ ؤن ؤڄځىخ دڀى هاالء، دثلذ٠٭شي دڀوڄذهض دڀمٹذ٤٭ذط زز بن

اثزىخ ڄذ رس٬ذن، ٬ځضيم دڀىؼوض وڄذ ٴ٠عه دڀي دڀٷ ڄى ڀبله٭اتٷ وځض دةلص

هم بجل ؤن ز٭، دثلسض ڀهم و٨هط ؤن زخ ڀٹ. ڄخصتذ ستذڃ ض، دڀرسخر ظس

. دڀٽذزعىٿ وك ظ٭ذٿ 19ىڀٱىات وك

ڄى دڀم ٬حل، ٸ٤ذؿ ؤٹٶ، وانط وعم. وانط ه٨ ابڀخط دڀىٸغ هخ ض

18 Les Catacombes

. دةلځفځض ض وځسه دڀمن آالڃ ڄهش ابآلخڄض 19

Page 57: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 55 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ألر وبلٴذ، وڀٽوه، ززاي ؤوعشي دڀٹ ڄؽڂ ټذن. ؤٴٹاي خكض بجل، دهٹذٸه

ڀم، دڀهشري دڀٽوض ظ ض و٨ٵعه ٵض ستو٭ه وڀم ؤىڀه ٬ى دڀٵوٷ ستزي ڄى دڀٽهوىظ

. وخڀايض دڀى زشي

ڄى دألانـڂ وك بجل ؤٸر ټذن ألهه وخآلڄذٿ دآلالڃ ٹذمهم ٬ذايي زشي ٭ ټذن

ـعمذ٬ضدال دڀم٩ذڀم وأبن دڀمع٭م دڀٽوض زعٹري دٸعوٮ و٬وڄذ. دڀهشري ڄىخ٤وه

ڀځعىـضيذط دثل١ى٫ ض دالعمخ ٴ٢، دألٹٵايط وڄى دڀابزىض ڄى ظاسخمذ ظځٹى

ض دهٹذٸه ٬بلڄذط وؤسمغ دڀابزىض وخڄعمذن ضدڀٽو تلڃ ظ٭ ڀٹ. ـځ

ض دڀٽوض ي وڀٽوه وخڀمځٽ ولض ٸىص ڄىخ٤وه دهعٵذ٠ض ض هٵؾ أبن ڀپ ٬ى ظ٭

. ڄاوڀايصتذ ظىخـه ؤن بجل وڄذ د٥٠ط

ٶ ٠ دڀريټىهځىن ه١ذٿ ؤڂ هى ڀپ ټذن . دڀوڄذعن دڀع٭

وخ وٸ، وڄمشي وؼوشي، دڀربز دڀمء هش وهٽخ ض ض ظ ـوش بجل ـواب، مح

خ، ظرت ڀم ڀٽوض، لايصتم ٬ى ٴذ٬ذو ض، 20ڀځهموض وځض ابالع٭اب ڄضنذ ؤو

ال دڀٽانٿ جيش وانط ټذن دڀخزٮ دڀٹن ٴمو. ڄعخ٬ض ڄربخ٤ىضاب دالٸرتخن

ص ؤ٤ولذظه ٭ دڀي 21دالڄعاثخل خصتذ ٸ٤ذؿ ؤٹٶ، ٴفي دڀم ٬حل، دڀمضتى

وض اسڀض ض دڀولض دأل٤ولذط زشي ظىخٴٺ ىـ ؤن سيٽى ال ؤهه ٭ٳ ټذن ؤهه ڄى

. هي ؤايڄان بڄربايڀض ض دڀربمذظض وهٹ١ذصتذ

20 pro dominatione Omnia Serviliter

بكري وټذن 1892و 1825 زشي ٴفي ال اشٿ ٬ذ وٸ ٬رش دڀاتٮ دڀٹن ڄى دڀاثعن دڀوٶ ض 21

. "دڀس٢ دآلابء" ڄا وهى. 1882 وض جكانال وم( 1884) وٸ٤ذؿ (1866) دةلخث ؤاسٸٵض

Page 58: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 56 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴځم دڀٹرصض ڄىاتهاي ٬حل دٸعرص دڀي دڀىهخخل دڀٱو ؤڄذ ؤـخ دهعابي بڀه

ص أشن ټذن وټڀپ. ثكريخ ب ٥ دڀوڄذن ټذن دڀربز ؤ٬شي ٴٵ. دڀسزيه٥ض دڀ

دڀرشٶ سيزي ڄذ بجل وٵ ؤن صيمه ٽى ڀم دأل٤ځ وـسدل . ىخء وخڀىانن وخةلڄذن

، سيؽځىن ال هاالء ټڂ ؤن ب ـىعواين ٸذيض ڄى ؤو ـوريپ ابون ڄى دڀوڄذعن

٬حل، واي ، وٹ٢ ټذن دڀي دةلخ دـعايك ٬ى رضخ ظٹڂ ال آٴض ري، بڀه ابڀوسض

ٴعٽهذ، دألـوسض دڀٱوخط ڀهي دألزض دڀ١مض ىوه، ٭ٳ بهه. وهسىڀه لٹىڀه

ٮ . دڀ

٬رص وٴف دڀممض وبٴبل دڀممض دڀوڄذهض دإلڄربخ٤ىض ؤوبلٷ ټذهغ ڀٹ

هٵهسذ دڀ٭ىر ٴه ؤط ذڄ٢ و٦ ٬رص بجل، ه٩اي لذټم ځش ٬ى مذ، ظ

. دألٴٺ ض ڄذ ـ ريزعٱ و ټذن ڀپ ټڂ، دڀمو٩م وخڀضنش دڀلڂ دألٸىخڃ وخط

ص ټذهغ ٬ذ وټذن دإلڄربخ٤ىي ابألـىخن دڀ٭ذعشي ظىوخ تكٵ ظؼ ززيه٥ض ض دڀ

ىن دثلاين . دڀٽذظخثايط وڄخوڂ دڀٹى ىخ٫ خي

ټبلٽض ؼٹذٴض ڄى ظسٹى ڄذ وخهضتى ڀځىض ڄؽريص ڄان٨خط بجل دإلسيذن ختىٿ وڀٹ

. دإلڀه دڀ٭ وؤٽذٿ دڀمبلثٽض ٤س٭ض لىٿ دڀٵذثص ض٬سي ٤ىځض جمذالط بجل

ڄى خء ځٹى ؼم ووٵ وفى ومم ٹعڂو وٽ ورسٷ ضنش دڀىخل ټذن

. دڀوض وخڀمفذڄٮ دڀٽخڀض جمذڄٮ، ظىخ٤اخ، ظيكه دڀٵ٩ذثٮ هي ټڂ ٬حل ظاسحم

ض وه دڀاسزٮ دڀٹن ٬عسض ؤٴٹاي خت٥غ وڀٹ ـ . دڀٹاتڄض هي ؽڂسب ه ڄى ظى

ط دثلذ٠٭ض دڀ٭ىر وټرشط. آظض زعمىالط ظوسح دڀرشٷ ٬رب ڄوض ؤواب ظ

Page 59: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 57 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وه، دـضتط دإلڄربخ٤ىض ض دڀمع٭سص وخةلمذهري. ؤهايصبذ ٬ى ززيه٥ض ٸرص ڀىذض

ص، دهعٵذ٠ض ټڂ ض، ظعسشي ؤن ض، ابڀزتخڄذصتذ دڀىٴذء ٬ى ٬ف ض دڀٽوض ظي دألڄذ

بڄٽذهض ٬حل دتلذمض . خت

ص ٸځش ض خ٫ ټذن وڀٹ دڀاسڄض دڀوك ي دةلځدل ڄؽڂ ستذڄذ، ٭ځى دڀ٭زض دةل

زشي دڀماسوخص و٬حل دالـعمذ٬ض دڀ٭خڀض ٬حل وسغن ٬رص جمء ٬ى، ٸش وٸغ ڄو

. وخأل٬خٷ دڀ٭ىر

. دإلبلڃ ڄبل بهه

ىٿ، خمم وټذن ٠ذض ڄ٭ټض وذ ؤن ز٭، دهلل دڀ٭زض ابڀىؼوض دآلوى ٠

ص ض دإلبلڄ دڀو٩ذڃ ٹم، دڀٹسيض ي بجل ظ٭ځمذظه و دةل ، ىخځىخ ټ ؤهذ

ڄذصتذ ؤٸذڃ دڀغت دڀمىځض دڀاسڀض، دڀ٭ذڀم ٬رب . زوٵه ڄٹ

. ڀپ ٸسڂ اسات دڀځاتن دڀ٭٩ماين دإلڄربخ٤ىاتن صتذوط وض ٬رشى ڄى ؤٸڂ وض

ٴٹايؤو آاي ٬رب، رسٮ ابٷ ض، وعرش، دةلص ه٥ذٷ جتذو ؤن ز٭، دإلبلڃ وزؤ

. وؤواب

ص هي وض ى ټذن، دڀم دڀهابن ـٿ ىههذ ڀم شٸض اسڄض سٽض ڄى دڀ

ٽڂ وڀوسىٯ ڀساس٤عه ټذن. دڀ١ابيب دڀسزيه٥شي ، ٭ځى، دڀ٭سض دڀهوض بجل ٸاياس ظ

، دإلبلڃ ٱځٶ دڀي دألرسخ ڄى ڀهذڄد هخ ڄى وذـذ، ڄابثه ٬ى، زى٠ىك

. اب٤وض ٬ٹذث ٬ى دڀمىوؼض وخڀومڂ دڀ٭ذث ڄى مپ زٱبلٳ، ز٭ ٴمذ

دألڄ ٴةن ڀپ وڄٮ. ڄسٺ زع٭ذ٤ٶ، دڀربز زبل ض، خي٩ى ؤن، بن، دإلبلڃ ٬حل ټذن

Page 60: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 58 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬حل وټذن. ٸذهص ؤابر، دڀسخض ض، وهه لذڀغ ب، ټڀپ، ټځاي ، ٽى ڀم ٶدڀ

دألهخر وخء ڄذ وض. ؤزىض ز٥ض لايص خيىن دڀربز ټذن. دألڄ ض عوڂ ؤن

ظٽذ ال دڀسزيه٥ض دڀخض ختٵٺ ڄذخڀغ لؾ دڀخوڂ لىن ز٭٢ لىٿ ؤو دڀاسلځض

. دإلٸ٥ذ٬ض دڀځ٥ض بجل ذڄ١ض ه٬ذط لظت ظ٩ه

، دألڄٱذ ٽى وڀم. ځضدڀٹس دڀٱريص دةلمهىايط ڄى اب ض ظعىخي ټذهغ دڀربز ٴسبل

ص ٭شي دڀي وهى، ټذن ڀٹ. دڀمان٬ض ٹسڂ ال زوٵى ذيع وخؼاي ثاس، ابڀرضو

لذڀض ض، لػ ڄذ وبخ. ٹذىض ألن ٸذزبل، زؽٹضتم خي٩ى زٹ ڄذ ٬ځضيم ڄوواب

ص ستځٽعه ؤن، وبلٳ ٶ ٴةن، دڀمٹذوڄض ڄى هوض بزخء ٴٽ هى، ٬وث، سن دڀ

خٻ. دڀٵڂ . دڀٵض دڀوخٴٮ ٬حل دڀٹسځض ٸذهىن ٬مىڄذ عٱځش وب

ض دڀسيٹخ٤ض هي ټذهغ دڀ٭ذظض دڀماسوخظ وظمهذ دڀربزض ـعمذ٬ضدال دتلايص خت

. ريط ؤٴٺ ض دڀ٭زض دڀ٥بلثٮ ٨هط ٬وڄذ ٬ځضيذ ڄ ال ٴىىض و٠ٮ ض

ڄى ټذن دڀغت صتم ظ٭ٵهم وڀم. ائ دإلبلڃ ٬ى ٭ٴىن ب ؤـخ ٽى ڀم

٬ى ٴعؽوضيم دڀٽٵذض ٴه سبذ ببلڄض ٬خڀض شو٣ دڀى هخ ض خت ؤن دڀمٵو

٦ ؤن أشهه ڄى ٽى ڀم ٬ٹسض دهٴذ٫ بن ؼم. دتلذمض دڀٹخخط بجل دڀځفىء ڄى س

ون ڄى ابإلبلڃ يض دڀي وڄذ زى ىڀض انظض ٴابعؽانء. دڀٹ١ض ڄ٭٥ايط

وز٭ ټځض لىٿ ؤوال دڀربز ڄى دڀاسلٹض دألځسض ظٽعځغ، ٬ؽمذن دثلځٵض ڄى ختٵ٪

دڀي دڀىخـش ؤخء ٬ى ؤل عىځٶ ڀم دڀٶ بجل دألوخ وڄى. دڀٽذهوض لىٿ ڀپ

وڀٹ. ٸن هٶ دتلر خڄغ. دڀمىط لظت دڀىخيث دالهعمذء ٸذهىن ٬ځه ٵ٠ه

زځىڄذعه ڄٽوعه سٹاي٬ ٸذثخ زىٵه هري دزى، ٬مو ڄٮ زؤط ؤن ز٭، ؤصنذهذ

ظه ڄى دإلبلڄ دڀٵعن جيوضيذ ؤن سيٽى دڀغت دڀٵذثص ټڂ ٵهم ؤن ڄى دڀس٭ص وه٩

. ؤٴٹاي مذٿ ڀٽذن ڄذ دڀساسڀض ڄى ڀه ٭ش

Page 61: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 59 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

بن. دڀٱذڀشي زبل وض بابهاي ض دڀٵاسن ڄبللم هش ؤن ڀځمء ؤڄٽى، بن، صبخ

دڀرتيكسض مذط ؤڄ ض لمغ دڀغت ه دڀمذڀض ٴٹايؤ ض دإلبلڃ دهعذخط

دڀوڄذن ٴڂ ٴمؾ. ـ ڄٱيب ٭ش والص ڄزيط دڀغت وخڀؽٹذٴض دإلؼوض

، دإلبلڃ ٤ٺ ٬ى، دڀ٭ر ستٽى سبٹخ بال، ؤ١ذ، ٸ٤ذؿ ظوفن ڀم ولؾ وخإلٺ

دڀي هى ولي دإلبلڃ ؤن هوىس ؤال ٬ځان ڀٽى. ابه دهڄذؿ ٬مځض ختٹٺ ڄى

دڀمخز٥ىن: دڀسانء هخ ض ؤهسمىخ، ؤهٵهسم، وخڀربز. دڀم٥ذٳ صنذض ض دهعرص

خيظي. دڀماڄى ٬س لٽم ظځغ دڀغت دڀٵرتص ض دڀانظىن وخألڄخء وخڀموىن وخڀمىلون

: ؤڄذٱ ؤڂ ڄى دڀمٱذزض وخڀٽاتر دڀماوشي وجممى٬ض ظىڄط وخزى دڀځيث

خن زٽىخٿ ىوخز وخألٴعن ز٥ى٤ض وخزى ٤ٵڂ وخزى دڀمخټش ( دإلٴٹ ڀىن) وخڀى

بلالط ڄىخخل ڄى دڀٽسريص وخڀٹابثڂ ، ڄ٭ذ٠ىن ىـ ٽى ڀم. دألوجل دڀمٱزض دڀ

. دةلمٮ ٠ذء خمڂ، ظٹاب، ټذن دةل دڀٹىڄ دڀى٤ى ض ٴذڀوىٿ

بلالط ځٽغ وٸ ڄؽڂ ستذڄذ أتٴٸىخ ٴهم. هٵه دڀمځپ دڀ٭ر وخڀٹذص دڀ

ڄٱذزض ؤسمىخ ةلوهسم دڀممزيص دألځض دڀمخاي ٵٹوخ ؤن ون وڄى. دڀٵوٹشي

ض وخألذڀسض ٸ٤سض ؤڄخء دهجم ڀٹ. وذڀشي خىشي عمىن وخألخ اتدي ض وخڀ

وبلٴض دڀاثڀؾ دڀمحذن ٬س ؤ و٬وڄذ. وخڀمىلى دڀمخز٥شي دهڄذؿ دڀمٱر

. دڀعٹځ هخ أتيك ڄى ؤټرث ٵ٭ڂ ڀم دڀمٱر

زى دهلل ايص ڄى ظىه ٬حل زٱخ ايص بن. دڀموى ايض ټذهغ ؤ١ذ وهي

ڄهضبم ؤىٿ م، دڀسعض جيئوخ ڀم دڀٵذ٤مىن ولظت. خم١ذ وهمذ بال ظٽى ڀم دألځش

دڀىٸىٳ ٬حل، دڀمرشٸض دڀ٭ ڀڂ هى دڀي دالڄعذيص دڀعاي هخ ٠ دةلدل دڀ

ص ٬حل . دإلڄذـض دڀسځ ٸ

Page 62: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 60 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

الص ايض : ڄٹځٹشي ٬ورصى مثض ؤن ٬حل . بابهاي ض دڀٵهشي وٴعوض دڀٹريوخن و

ٶ ڀٹذهىن وذ٠٭ض ؤ٠ذ دإلبلڄ دڀرشٷ ڄى جت٭بل ؤن ٬حل ظ٩ذٴات وټځاتهمذ . دڀ

دزى ٵ ظځغ دڀغت دال٥٠خر لذڀض، ٸ٤سض ض، ڄ٭ذوض زى دڀمحى ٬س جمء ؤصنى ڀٹ

ڄ ـٮ وٸىخهذ هري ص ؤي، دإلبلڃ ؤخيض ٬حل دثلىص ٴ جلب ٭غ دڀغت دڀ ز٭اب

ط، ؤوي ظ ض دڀمعٮ ض وخڀٱٷ دالززتخ ٬ذص بجل د وڄٽى ڄٽض ض خمم ووٹهذ دڀغت دتل

ض ٬دل دثلځٵض ه٩ ومض ٬ؽمذن دثلځٵض ٬ف ڄو ز٭هثذ ڄى وڄوخن ذوض ڄ٭، دڀاي

دهال٫ ض دتلذم دڀسش، ٱردڀم ض، دڀايض هي ټذهغ. دڀس١ذء دڀخض ٴذءط ؤن

. دڀاثڄى دڀٹن ض دڀٽسري دثلىخؿ ست

٬وڄذ ب ؤـخ ؤځم ؤن سٺ ڀٹ . بابهاي ٬حل دڀهشريص محځعه ٤ذٷ ؤ٬

وٵ٭ځىن ٴ٭ځىخ ڄؽځمذ زځهم دعٹبلٿ ؤـڂ ڄى دڀو١ذٿ ض دڀربز اشٻ ؤن وز٭

هذ هري دزى ټذن دڀغت دڀٽاتثش ض زٽاثٴض دخن٤ىخ، خسئذ ززيه٥ض ٬حل دڀلٶ زٱض ٭

. دڀسريغن ـابٿ وظىٸڂ بسرياي الـعايك ستهخ

ض دڀمذڀض ؤٴٹاي زوض ختىڀغ ڀٹ هجض وظ٭٠غ ٭ىصبذ أتځم بؼ ٬حل دڀ٭ٸ

هٺ وض، هٽخ، وعىخڂ. دڀ٭ر ظىخٴ هعفض ٬مٹض ڀعٱريخط دڀٹابثڂ ظىٮ

معه دڀي دڀومى ٬حل دڀربزي دڀ٭يب دڀعمذؿ، هبلٿ زغن لى جمء ولظت، ڄعانڃ

. ظٹاب وهض دثلځ دڀموانط

ضنذـض ـء:دڀربخه دڀربز ڄى بكريى ـثشي بجل، ب زځ، ڄخټ مذٿ وٹم

ص سه ش٦ ٽى دڀي سبمىص ذيعځ٦ لؾ ٴذ ؤاب لو بجل دڀٱيب دةل

ص وـء وزٽاتڄض وـص بجل ظ٥ىخن ڄى دڀرشٸض دڀمان٤ٺ ٽاني جمذٿ مڂ دڀي مذ

. دڀسرت دڀانظض دڀ٭انرص ڄى ٬، دةلوىر ض، وعىځځه

Page 63: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 61 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زوض وڀٽى. هي ؤايڄان بجل ٸذسئض ظخٿ ڄذ دڀعٹمذط هي. مذي ٴهى دڀٶ ؤڄذ

عٱريخ ؤن ولهسم ب ؤـخ ٬ ٤ٹض ٬حل وټذن. ـاي ظٱريخ ظٱريط دةلسڂ

. دڀعاشزپ هخ هعفض همذزو همذ

ص، يشء ټڂ ٸسڂ، دٸرتن دڀعٱري هخ -دڀ٭" دهٴٮ ٬وڄذ ؤهه ڀپ. ـيئ ظ٭ش ز٩ذه

. ولص ٤ٹذ ځپ وخڀمرشٷ دڀمٱر ڄى دڀٹذڃ دڀم ټذن، ؤوواب خنى 22"ز

ص-وـص جمذ ڄى ده٥بلٸذ، ځٽىن دڀمځمىن وخڀمعى٤وىن دةلوى ٴٽذن بڄذ، ات

سشي ضدڀاسلځ دڀ٥ٺ ظعرشؿ دڀغت دڀ١ٹض دڀور سمض وبڄذ، ظزيخن خنى شٸذ ڄع٭

ظٵ٭ذط ٬رب ض دڀم ځ ڄىىس هأيهذ دڀغت دڀمى ڄخٴح لظت دڀمذٿ ـابٿ سبمذخص دڀ

. وسعض دڀٱري وخڀٹرص ٤وفض: دڀمذخل دڀم١ٺ ڄوم ٬حل

ڄعځض زرشض ٴذٷؤ، ٬رش دثلذڄ دڀٹن بجل دڀاثڄى دڀٹن ڄى، دڀمم هخ ٬ربط ڀٹ

ص دڀٹسيض زعٽذ، بخٻ، ظڂ دڀغت دڀىلص دڀ٥ٺ هى ٴٽذن ، ٴإسن ٴٹضدأل ابڀٹذ

دتلايص ٴه سنغ لىي وشاين ٤ٷ ڄځعٹى ڄى هى٬ذ، وخڀعفذي دالرتخظف ڀمىٸ٭ه

هاش٣ ٬ى بجل دةلوىر ض ټذڀيب ـسڂ ڄى ظٹٵځه هٸڂ ؤ٬مص ټذهغ ڀٹ. ثكٶ ـ

ڀم لذٿ ؤض و٬حل. ٤ذٷ ـسڂ بجل ڄىىس ـسڂ ڄى، جان بن، ؤو ڀمذٿد ض ؤزبل ـسڂ

ڄى ستو٭ه ـض بجل وخ٭ذ دڀمم ٽى ص ؤهمض ڄى دتل ڀځفسڂ وخڀمذك دڀسمض دڀعفذ

. دةل سبىٸ٭ه ابالهعٵذ٫

ء دڀٵعن ٬ى دڀمعىڀص وخالظذالط دالٸعذ ڄٹع١ايط ؤن وسبذ ڀځع٭ دڀٵ صت

ر دةلسڂ ٴةن دألٸىي ضدڀؽٹذٴ إلخء زسش دڀمفذو دڀٶ زٹ لشي ض ابجكخ ظ٭

22 Arabo-berbères ر وخڀومغ . ڀځم٭

Page 64: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 62 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ؤاساس ززاي، دڀمىخبلط ٤ٷ ٬ى، هساي، ز٭ي

مه و٦ ٴمى. ڄىـىخ ڄذخٿ دڀځٱىي دڀٵذڂ هخ ص دألووٹذ ڄش ٴځزي وـ

ص ض دڀٱريص ص ٸابثڂ دڀىڃ ظعمػ دڀسى ڄوىٵ٢ بجل مذ وخلص ؤوڄض ڄى ڄوم

دڀغت دڀعمذٱغ ڄوه ظسؤ دڀي ىخخ وخي ٬و ظوضت دڀ٭زض بن. ذمعځٵض أبڀوض

. ووـي هوڄض زشي دةلخثض دتلو ٬و زوهذ ظوضت

ر ڀم ٴه ؤٴٹاي مذٿ زٹض ؤڄذ ٬مځض ز٭ ووذض دڀهبلڀض دتلمځض ز٭ بال ظع٭

. وخڀمىلض دڀمخز٥ض زعشيدڀرب دثلبلٴعشي بلڀات صبذ د٥٠ځ٭غ دڀغت دإلڄذؿ

***

ڄضنم وخڀٽؽريون. زىخظغيو ټذري ض وخڀٱذٴٹ ٤ذٷ ـذهش بجل، ب ؤـخ ټذن

ڄغ دڀغت دالهعذ ٤ٺ أبـاسهم ٥ىخ بجل دألهڀ هسىٿ ڄى ابإلبلڃ ظٹ

وخ ڀٹ. وؤجنى الظىى ؤاي ڄذ سبٹخ دڀمممض دڀخايط ختغ وخـضبم، زساسڀض، ؤ

بجل الڀىخ ٠ٵذٳ ڄى دإلبلڃ ڄٮ ظخـ٭ىخ بصنم ؼم. وظخسيشي ټذن ض ؤـخهم دضت

٬رب لشي ض ٸ٤سض ض ڄضنم ـء وخعٹ اثهض دڀسريغن دـاتوخ ز٭ وٴمذ زرين ڄان٤ٺ

. ظزيخنو زىهذم زشي دألدل زځي بجل و٬ذ دڀم١ٺ ـ ڄى دآلو دةلء

وبلٴض ٹى٣ سش ڀٹ. دهع٩ذڃ ري ض، ڄوث ،ع٭ذٸش دڀمٱر اتدي بن

ٸسڂ ابڀمرشٷ دڀايض دڀوخز٦ وظخوغ دڀٹريوخن ٬مذٿ ٹى٣، ؤٴٹاي ض ڄٺ

عمغي ٨ڂ وض دألوڀشي بلڀعه ٨ڂ ض رس٭ذ دڀمٱر وخترض . ظوٹ٥ٮ ؤن ظضيط

زغ م وؤسن دألوبلٷ وصت ـ ي، دألزي دڀمهذ ذ، زو دڀمعى٦ ـ دلعځغ ڀٹ. ڄهذمج

هاس دـعايك ووٸٮ ، دألځسض دةلى ٬ځضيذ دهٹ١غ وٸ، وڄذ ٬حل وټذن. وب٥ذڀاي ٴ

Page 65: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 63 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤٴٹاي ولوخ ڀٹ. دڀرصخ٫ لځسض دڀٵذ٤مىن ووڂ. دألوجل رضسضتذ ظٴٮ ؤن

ض و٬حل. وخٮ ه٥ذٷ ٬حل ٬مڂ ؤي سيزيي ڀم ڄځٽهم وڀٽى. دألورض دڀځىخء ختغ دڀمذڀ

ولص ٬حل، زرصخڄض، لذٴ٩ىخ ٴٹ، بابهاي ألڄىعي ىڄذو ټذهىخ ؤصنم ڄى دڀم

٭هم عمى٢ وڀم. دالعٹبلخل و٤ذز٭ه دڀمٱر ي أتؼري ؤي ٬ى ظ هٵى ض ـ

بجل دڀٵض ابڀوك ڄعس٭شي ٽذن وك بن . اب٤وض ز٭ٹذث ٱٵهم ون خيىٿ ل

ص، بمجذال، ټذهغ ڄذ هساي دڀـ٭ض ٬دل ؤظاب٫ ؤٴٹاي ٸابثڂ زشي جت ؤن ٬حل زٹذ

وڀڀپ. دڀخٴى وزبل ٴذ ض دڀؤشن ټذن ڄؽځمذ الهذهذ ڄبلسئض ؤ٠ذ دڀمذڀض

إبالي ڄاڄوشي ځٹوىخ ؤن ٴه خيذوڀىن آو ڄى٠ٮ بجل وعٹځىخ ؤن دڀمهي وځٵذء ٬حل ټذن

ضبشي دڀأتڀه ض لٹىٸذ ؤهٵهسم ذيىڀىخ وؤن وخڀعٹم دڀعف ؤرسخ وخل ڀپ ض ڄ

صؤاب . ز٥شي وڄذهشي ٤

٬ ؤن ٴه دڀمابڀٲ ڄى ٴةن ڀپ وڄٮ وخءي ذيځٶ ڀم ٴذ٤مض ؤزانء ڄځپ ؤن دڀمء

ض دڀوش بلڂ وظٽذؼ دڀ٥ٸض ؤن ڀپ. دڀسبل ؤوبلٷ ض ؤؼ ؤي دڀمٵض دڀرشٵ

الڀض لٺ ظٿ م ٬حل دڀ سبٹذ زؽغ دڀغت دڀـڂ وك ؤن ٬حل، ٬ذڃ ؤڀٶ ڄو ڄى دڀ

. ستذڄذ ختعٶ ڀم بكريص

ص بجل ضٴدثلبل ڄٹ هٹڂ ټذن ڀٹ ز٭ي ظم ٴځم. دڀٵذ٤م دڀوٵى ور زخض دڀٹذه

ؤٴٹاي ٬حل دڀمذڀٽ دڀ٥ٹ و دڀغن دڀمهش و٤ٱى. دڀ٭ض دڀ٭ٹذث

وض. ؤٴٹاي، دڀٽٵذض ٴه سبذ، ظبلثم دڀموض بڄذڃ شوك رصخڄض ټذهغ ڀٹ. دڀمذڀض

، دڀضنذـىن ؤسن ڀٹ. دألوخ٬ ڄهش دڀمهش هخ ؤخك ڄذ ٬ذنرس بابهاي

ض ٴ٭ڂ ص هعفض موىن هرشي وڀٹ. دڀمهش هخ ٬مذء، اي ڀى وڀٽوه عف

ڄى ؤاس ٬حل دڀمخز٥ دڀاب٣ ايشي زى ٬م ؤ ؤن ز٭ بال دڀسبل ض

. دڀمغن دڀمهش ڄځمذط

Page 66: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 64 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض بن دڀمذٿ ٤ٹ دڀىڃ ؤسمغ، بابهاي ض اسزٹذ ټذهغ ڄذ زٹ دڀمذڀٽ

شي ص دثلىخؿ ـىر ڄى ٬ ٴابعؽانء. ڄان٫ زبل دڀى٤غن ؤٴٹ ڄزيخر ض دڀممى

شي ؤٸاسڃ ڄى و٬ ٤خزځ لو ٬حل ؤو ض دڀمٹمشي دڀرتټ دألڂ وي دڀمو

ض دآلوى ظىه وض دةلخث ض ابتلوٵ صابڀ٭ٹ مج٭ه دڀمٱر ٹىٿ، دڀمذظ

. دڀمى٤ة ڄى دڀمعمص

ض وخالهعٵذ٠ض دڀٵذ٤مشي دهعٹذٿ بن خ دڀضنذـ . دڀمٱيب دڀاتدي ض ثاي ٴبل ل

. الڄ٭ض ٵمذط دڀزنوك هخ ٬ى وځون دزى تكش وڀٹ. دڀهبلخل دالـعايك ـذء ؼم

ڂ ڀٹ ڄى ظوم ټذڄځض ٬زض ٸابثڂ ؤٴٹاي مذٿ ٬حل دڀمعورص دثلځٵض ؤ

٬انن23م ذهغټ دڀ٭ځاي ڄرص ض خت

24. دڀمعورص دثلځٵض دڀماشسض لايصتذ وظ٬ق

ىن ٴذـات ٬رش دتلذي دڀٹن ض ڀپ ټذن ىن دڀهبلڀ ځم وخڀ ڄرتخض ٸىخٴڂ ض 25

ظىه خنى وظىـهىخ دڀځسض دڀمخء وخڀ٭س وخڀوخر وخأل٤ٵذٿ دڀواسء ظ٥مضبذ

خنى ؤوي ٸابثڂ زرس٬ض ٴه ظٹڄغ دڀي دڀىٸغ ض ؤځضبم دعٹ لؾ وخةلخث

. وو٥هذ ڄخټ شٷ

خ وخڀؽ٭ذڀسض خڀم٭ٹڂو وـم سض ڄى دڀٹابثڂ هي ٠ىخل ض دهاسزغ وخڀهمذڄض وز

ص دڀربزض ابڀٹابثڂ ز٭ ٴمذ وخوعځ٥غ دأل٤ځو٥ لڂدڀاس ڄن وض ٴذ دڀموم

٬ ٭ وٸ. زع٭ضبذ ٴ٭فځغ وبٴن وڄٱخوي وڄمىص وڄٽانض ضنذـض ڄى

هم مذال ؤٸاسڄهذ ڄى هٹذ دالڄزتخؿ دخت و٬وث. دةلسڂ ٽذن اللٹذ ٴذڄع

. (٬انن) مذڀىن وبڄذ( ٸم٥ذن) ـوىزىن بڄذ، وؤ٥ىاي، دڀٹخڄى اوشيدڀم لش، دڀ٭ر 23

. دڀ٭ 24

ځمو هبلخل ه وخڀوسض 25 ځم ظىه ض هٹىٿ وڀهخ و٥إ دڀايء ٴايص( ٸ ڄى) ٸ يش ڄؽڂ و

ځم . دڀشي زوش دڀ

Page 67: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 65 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ڄعاس٬ذ

وخڄزتـغ وخڀمىلى دڀمخز٥شي سبفء ڄځممعه، دڀاتدي هخ ز٭، ٬ٳ دڀمٱر بن

ص ٠مى ٴٽض زٵعىلذط دڀ٭ٽض دألجمذ دڀسځ ختكش هٽخ. ڀهذ ڄؽڂ ال ل١ذ

اتٵشي دزى ڄٮ دڀمٱر زځٲ ٹڀ. دڀٽذڄځض ىعه26دڀماڄى و٬س

27 ٩٬معه ؤوؿ

م ٬حل اب٤خ دڀى٤غن دڀى٬ وظسځى ابط ڄى دڀ ض دڀٽعڂ ظ دهط ڀٹ. دڀٹسځ

ى وخي بجل دڀاتؿ ٠ٵغت ڄى وخڀٵوىن دڀ٭ځىڃ س . وجمص دڀ

. دهعرص دڀي هى دڀاب٣ ټذن دڀسخض ض

بجل، دڀ٭ذٿ ىٶ لٽم ڄى، دڀمٱزض ڀىلصد لٹٹىخ ؤن ز٭ دڀمخز٥ىن ه٫ ڀٹ

ٺ دڀى بابهاي ؤڄخء صبم دعٱذػ ٬وڄذ دڀم١ٺ وخء ڄذ ض بوىخصنم جنص ٠

ٴع٥ى٫. دڀماوڄض ټذڄسايو دڀ ىض ڄٹڄعه وض ٸاتڀض ـو ٬ځضيم دثلانٷ

ص ؤٴٹاي ض ڄٽؽىخ رمى ب ؤـخ اس٬ خوخـاتو دةل ٵىٳ ض دڀاثڀؽض ڀځم

دإلوابشي ٬و دڀالٸض) مذهٽذ وځوق ض دڀهسيض وؤتلٹىخ بابهاي ض وهڀىخ دڀسم

دڀغت دڀځسض دتلمځض محذض ؼس٥ىخ هٵه دآلن وض. ؤڀٵىه ابڀمځپ، (دڀ٭ر

دةلسڂ ض ب ؤـخ ان٠ڂ ڀٹ. ټىڄسىعڂ ي ـذٻ ابڀٹ دع٩ځغ

دڀي دڀىٸغ ض، ـوش بجل ـواب، خدڀسىټري وڄع٥ى٬ى دأل٤ځ ڄاشص وتكذثش

رسخاي ٬حل، دڀم٭عم، دسځض ؤڄري وځٶ خيمځىن ان٤ض ض ٬مىڄضتم ؤزانء ٴه ټذن

. دڀم٬ض ٸاتڀض ڄځپ

. ڄخټ ڄوضو دڀمخز٥ض دڀوڀض وڄا( 1071 ـظ) دڀوٵخوض ڀوش دڀخزٮ دڀوؿ 26

. دڀمىلض دڀوڀض ڄا ظىڄط إلزى دڀمٵ١ڂ دڀعځم 27

Page 68: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 66 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀځمىلى دڀمفذٿ ڄٵمشي زوهم دڀمخز٥ىن ٴذوعٵى دڀاتدي ٬فځض خط وڀٹ

دالخنخٴذط ه٤ٹذط خخئض ڄوه ظعم ظٵري ٬ځم ٬ى ٬ى٠ذ، و٨هط دڀمذڄص

هاالء ڄى ؤي، ابڀعفم دآلوى ڄى بٹىهاي ٽىن ٽذ زأتؼري دڀمٱذڀض دڀٽبلڄض

دزى ؤٴٽذ ستٽوغ دڀومى هخ و٬حل. دألوٿ دإلبلڃ ظعځهم ٬ٹص، دڀٱسشي دڀمځؽمشي

. دڀمٱر ڄى دڀعىلض ظىڄط

دزى ڄٮ، ظىڄط دزى ؤټمڂ ڀٹ ٴه ريي يدڀ دألو٫ دڀاثڀىػ، وځون وخزى

ظه زځي اتدي ڄحك ب ي ول١ذ ڄاثال دڀاثڀىػ هخ ب د٬عم ٴځٹ. وڄ

دڀٹوشي ىه ٬حل دةلاس ٬ٹځه ؽريي ٬وڄذ، أيٶ ڄذ ذڀاب وټذن. خيعي

، دڀاثڀىػ هخ ڄى ٸون ز٭، ـخٴذ ځٹىن دڀى دڀمعمڀٹشي دةلوي ٬سي

ڄذ ذڀاب ب ټذن ٬ٹدل ڄ١مىن ټڂ ضنذڄ وذر دڀڄى ٬ٵذهذ ټبلڄض سبٵذهم

ٹ٥ىخ ؤن ون ڄى دأل٤ځ ٴىٷ لځٹىخ ٸ دڀٹى هاالء ؤڄاثٿ ٽىن ؤن أيٶ

ص ؤي ض دثلبلٴض وض دڀماڄى ٬س ض ؤڄذ. ز ثلذٿ دڀابه دڀمعىي ٴعسشي دڀمىل

ٽىن، ؤڀٹهذ ابڀٲ ض ٸ٤سض ټذهغ ٬وڄذ، دڀهيب دڀمٱر ٬رص بن. دثلبلٷ ـوه

ټرب دألؼ ڀه دڀٹن هخ زشي، دڀىٸغ خيشي ٬وڄذ، ٹذن وڀىٳ. ب ض هٵ٭ذ دأل

ابڀ٭ځىڃ ب٬فذر ٬حل خمذٴ٩ذ، ٬رش دڀخزٮ وڀى وخڀمإڄىن زريٽځ وٸون دڀمابٻ

ض بڄٽذن ض ڀ دإلهاسهض ص ؤ ض عسشي ب بن . ظ١٭ٵه ؤن ڄسٹض ٴٽ

ض ض دإلڄربخ٤ى ض دڀٹىي لځض، دڀمٱر ؤوؿ بجل ريظ دڀغت دڀمىل ظٽىن أبن دتل

ز٭ رضواي ٭ ڀم ؤڄ وهخ) دڀ٭ٹض دڀىلص: دڀمٱزض ڀځٹىڄض وڄاثال ٸذ٬ص

دالهذ، دڀمعابٿ دڀأتؼري هخ هذڄ و٬حل. دڀٹىڄض وخڀىلص( دإلبلڃ دهعذ

ي دڀي دڀٵٽي . ځسض ؤ ڄى وسيٽوه دألڄض زانء

ض دڀممذڀپ غلٽم ڀٹ ض دثلبلٴض ڄذ ڄى دهسؽٹغ دڀغت دڀانظ ڀپ ز٭ دڀماڄو

هضتذ ستٽى بٸځمض ززن٬ذط ڄٴى٬ض ؤٴٹاي مذٿ ض ڄٹذ ض ابڀ٥ذثٵ وڄٮ. دألهڀ

Page 69: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 67 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀموشي ٴةن ڀپ دألڄض ١٭ٵىن وهم لظت، وٹ٥٭ىخ ڀم وختلٵشي شيهايوخڀ

ڄىخځض ٬ى، دألوخن ٸسڂ جمذڀهذ ثضزعف دڀمعٹسڂ ض الع٭ابهذ دڀ٥ٺ وسيهون

ص و ظومض ض دإلهاسهض دتل١ذ وظځماسن ٴذ ٬ٴغ وهٽخ. ؤٴٹاي ض دڀمىٽ

٬رصهذ وظىه ٬ى وال زٱخ ؼٹذٴض ٬ى يشء ض ظٹڂ ال ؼٹذٴض ڄخحك وؤسمغ دڀضب

هاس؟ ض آهخٻ ىـ ټذن وڄذخ. ٸ٤سض ؼٹذٴض ٴ

. ظٹاب يشء ال

دڀىص وخض ٬و خڀىخڄذ دڀٹىڃ بن 28 وخهضتى هى ي ځىڃ ٴضيذ ش٫ دڀغت هي

خٻ. بستذڄهذ بجل ڄىهٺ ي جبذن دألڄ ٬حل دڀٹرص ض ذض وٸغ ري ڄ ٸ ٽى ڀم ب

ىن ؤڄذ. دڀىٸذثٮ ذم٥٥ وـىخهٵڂ ٴځهذوخن و٠ٮ . ز٭ ىڀ ڀم ٴةهه ٴ

دڀځسض دتلمځض دهٽاس: دڀٵرتص يه ٬ى هذڄذن اتذيذن ؤابن دڀ٭ٽي دڀمخن وض

وهٽسض ٸذظڂ و٥ ڄى دڀمذڀض ؤٴٹاي ؤهٹ دهٽاس وهى ظىه ؤىخ ٬حل دڀاثڄوض

دةلمٮ ٬ضنذ ختحل وٸ، خممض ٸځ٭ض آو، ان٤ض ٹ٥غ ڀٹ. بابهاي ض دإلبلڃ

دألزٮ ؤو دڀؽبلػ دڀىخي خط دڀرس٭ض ټىڀىڄش ڄخټش ٴه ټذهغ ڄى ض وڀپ

. ټىخؼځهذ ٴىٷ ىط دڀځش و٬ځم دةلص دأل ض ىظ

دڀڃ رضسض ڀځموض ڄضنم ٬ ٴٮ ؤن ز٭ ٸ٤سض، زوهم، ب ٬مىڄض زوى ذ

ص آو وىخ ڀٹ. ٴضيذ ـخٿ ال دڀغت خن ؤيب زى ڄىىس ـذهش بجل ڀهم ذ لظت دڀٱ

زبل ٵم وهى، هانٻ وع٩ڀ دڀاسلڂ بجل ومش ؤن دهلل ٬س ؤيب ڀځع٭ عمىخ

ـهخ ڀپ ټذن ڀٹ. وخ٥وسىٿ ٴذ زه و٬ط دڀي دڀم، دڀسم ؤڄىخؿ ـوي

28 Le Roman de la Rose

Page 70: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 68 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀم١ٺ ٬ربوخ دإلابهشي ب ؤٸابء وؤځش دعځمغ ٴذڀموض: ٤ذثڂ زبل

ص ض ؤرضر هى ڄذ بجل آوون وهذـ ٤وفض ٸر ڄضنم ٬ دعٹ وڀٹ. دألوريص ڀځم

لؾ ظزيخن بجل دڀ٥ٺ، ـ ڄى، ڄضنم آو ٬ وځپ. ٷدڀسىٸخ خنى، دڀٱر

ص ظٹىٿ ڄذ ٬حل، مج٭هم، ټذهىخ. دألـخ و٤ى ض، ـ ڄى، دههوخ ، دأل٥ى

ڄى ىڃ ض بڀضيذ ٭ىوخ ؤن ؤڄڂ ٬حل، دألهڀض زىصتم ڄٵذظن ؤڄع٭ضتم ض، خيمځىن

. دألايڃ

ص ظٵض ٬ٹش . ؤٴٹاي دڀممض و، شثك ٬ى، بابهاي ض دإلبلڄض دڀ٥

مض، ڄ٥ځٺ ؤڄ خ ٬حل، ظ٭ بخزڂ وذاي ټذهغ ځ ـص ځسض محځض ڄ

زط ٬ىخط ض وظىيكمذخ وريو ؤڄاثٿ زىخ٥ض دڀعٵع خمٽمض و٠مضتذ

. دڀٹذ٤٭ض ابأللٽذڃ سضيض

ٶ دڀهابهض دڀرصخڄض ڄى زؽىر ظعؼ بابهاي ٴه ټذهغ دڀي دڀىٸغ وض وظ

وىايصتذ ض ڀځهفىڃ ع٭، ؤٴٹاي ض، دإلبلڃ ټذن، ىلان دڀٹ ٴاسن ڄؽڂ ؤ

ي ٬ٹ وٴٮ، دةل٭ٵض وخةل وختلمذء وٴځزي وڄځځض سعض ٬حل دالعبلء ٴىٸٮ. خم

ىڀض ڄى ٴضيذ يشء ال و٠٭ض ٬حل، ٸځ٭ض ټڂ ؤ٬حل ض، دڀځش . دڀ

٠غ ، ظؽم ڀم دلعبلٿ خمذوالط ذلسضتذ بهخٿ ڀ٭مځايط وظىه خثوخةل وهخن وظ٭

زٵ١ڂ، دڀمانش دڀىٸغ ض، وشٸه دڀمٱر و٦ ض دإلبلڃ جنذ ڀٹ. دتل٪ تلى

ٴمذ، دڀٹخوض وؤظم وخةلخث ظځماسن ڄى دإلابهشي ابزو ٴ٥ دڀ٭ؽمذهشي ظوڂ

. 29ظسٹى ڄذ، ز٭

ڄى و٬ دڀىخڃ ؤځش ڄىٸٶ ڄؽڂ ڄ٭ذاي ڄىٸٵذ دڀ٭ؽمذهشي ڄى ٹٶ ال دڀمٱيب دڀاييس دڀٵٽ 29

. ڄضنم دڀمرصشي

Page 71: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 69 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خټ ض شي لڂز ٸ٤سض ٬ى دڀعىدل آن، ڄ و ڄى ل٦ بهمذڀهم ؤن ڀپ. دڀم

٤ىبل هي دڀ٭ذ لذڀض ض ٭ىخ ؤن ڄ٭ه ع٥٭ىخ ڀم ل٥ذ دألڄض ٬غن ض ٸهم

ض دڀرسٮ دڀعٱري هخ ڄعٱځشي، دأل٤ځو٥ دڀاسلڂ ٬حل هڀىخ دڀربظٱذڀشي ؤن وذض

دـضتوخ يدڀ دڀىٸغ ض وڄىذو وخڀاب٣ وخڀ٭ وؤبل ٤وفض وخلعځىخ، دڀى٠ٮ

ڄى ـء بجل ڄخټ وختىڂ ٴذ ٬حل، دڀىخء ڄى، دالعبلء ض ڀىټى وخي ٬رب، ٴه

ٴى صبذ لځم ٤ذڀمذ دڀغت دڀممض دألٴٹض دڀسبل هي . دڀٽذظىڀپ دڀمځىٻ ڄ٭

ص هي، ب زځ وٽىن. زوهم دڀ٭ىن ٨ه دڀىٸغ هخ ض دڀاشه، دڀم

ذيرتٷ دڀي دڀمى٠ٮ هخ وض دةلسڂ ٵن وض، ٴةهه وٴ٭بل. ضخت لر ٬حل دڀٵ٭ذٿ

هى ڄذ ڄؽڂ، ستزتؿ لؾ دڀٹسض هي ٠ىخل ض ؤي دڀٽذخ ڄوض ڀىټى وخي ٴه

ض ظانٸ١ذط ټڂ ، ڄىٴٺ دڄزتخؿ ټڂ ض دألڄ ض دڀى وخڀهسځض دةلسځض ؤي دڀمخټ

، دڀمىذن وخي ض انىدڀ ؤذٿ ستع لؾ دڀمومخط جتذ٬ وزشي، وخڀموض

ص ض وخڀممض دإلبلڃ ظاب . ٸىي ڄاب

هان ض ؤٴٹاي ڄري ظٹ هسيض أبوواب وتلٹغ اس٬ذط ٨ٳ ض، ټځهذ، دڀمذڀ

ظٱذڀىن ٴضيم ټذن. ٸعحل ٴاسهه وؤځش ابعاين دڀربظٱذٿ ڄځپ ٴٹ٦. ٴ٩٭ض ز

هىن وؤڀمذهىن وبابهىن ختذىش وڄى. جنذ ڄضنم ؤل ال ىوڀٽ. وب٥ذڀىن وٴ

ه دألرس ض وٸٮ ڄضنم دڀمىط ـ بابهىن ټىهاتط دجته وهٽخ. دڀخوځض دڀمن خنى وو

. ٴذ بجل، وذ٠٭شي، ٴهىن وٴاسن ؤڀمذهىن وابوانط

٭ض دڀبلڀض ڄا، دڀمځپ ٬س دڀځ٥ذن ڄذط ڀٹ وڀٽى. دتلر ؤايڃ ؤوٿ دڀ

ڄ٭وٴذ ټذن ڄ٠ه ورب ؤن وسبذ. دڀسخض ض ڄىظه ورب ٬حل مدڀعٽع ، رمٽى ثلى ٴ٭ذ، وٸٮ

بجل ؤوڀه ڄى دڀٹاتٿ ڄخن ـذٿ دڀاتث ٬ځه ؤڀغ رسخٷ ض ـي محڂ ٴٹ

Page 72: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 70 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ي و٭ ؤن هى ڀپ ڄى دڀٹ وټإن آو ـمذ، دڀمځعممشي دڀممذزشي ل١ى

وڀم. ابڀ٭و ، ةلم دڀهيب ؤمح دڀځ٥ذن ٹ30 بال ٬مه سبىط ـوي ٭ځم ؤن

ؤظاب٬ه وؤهم دڀمځپ أبـاس وؤوعت أبځمضتذ دڀربظٱذخل دةل زٹذاي ؤڀٹغ ٬وڄذ

. بڀه

. دڀورص هخ خٴٺ دڀي دالهٵخؿ هى ڄضنذ ؤ٩٬م ټذن ڄذ وڀٽى. ٩٬مض دڀٱومض ټذهغ

ڄى دڀ٭ هخ ابعؽانء دڀمٱر ظخر ٬ى دةلبلء بجل، ٴىخ، دڀ٭و اس٫ وٸ

. دڀمذخل دڀاسلڂ ٬حل دتلشي ڀپ ڄو بابهاي ذصب دلعٵ٩غ دڀغت دتلىن

ض ظعجل ڄانـڂ وٴضيذ هى٫ ټڂ ڄى زٱانثم خممځشي، ټذهىخ لؾ بجل ب ؤـخ ٬ذ

ؤؼانء اشٸذ ٬مبل، دع٭مذڀهذ ؤـذوخ دةلسځشي دڀممذزشي ألن، ؤجنط ؤ٬فذهم

دڀمځپ ٬س ٥ذندڀځ وڄىط دڀٽذخ وڄانـڂ دألهڀض دڀمن ڄٵذظن بن. دڀم٭ټض

ټذن وخڀغت ب ٤ٵىڀض ههط دڀغت دألؼريص دڀمىخ٠ٮ ه هي، ڄذ ائ دڀخڄ

ص ټڂ ض ڀه خيٽضيذ، دڀس٥ىڀض ؤان وظه ڄؽځمذ دڀمٱر اتدي ٭ٳ دڀي ؤزىي ڄ

. دڀىخ٬ض ڄى ائ ٴضيذ سي

مٵذظندڀ. وخڀه زغ ض دڀ٭رشخط وخڀمانـڂ دڀمٵذظن هي ڄى ب ؤي ڀٹ

بخ، ٹىڃ ٸ وڀٽوه دڀو٭ض ڄذه ڄضنذ ٬ ټذن. دڀؽٹڂ ض وذض ځ٩ض وه. وذض

ؤٸڂ وه، ؤوي ڄٵذظن ظىـو. ٬ىن ٴذٸح ؤو زى ڄٹذڃ، ڀپ دڀمانسض لعمغ

ري. دةلسڂ دزى ٬و دڀٽٵذض ٴه سبذ ان وٷ ٬حل ظٿ هٹى ؤ١ذ ه ظٱ٥ضيذ ـىص

ال، ڀپ ڄٮ، وهخ. دڀاتذي أبځهذ هٵه ٹوٮ ؤن ڄى ضدڀسع عمٽى ڀم ب ؤن

ض دڀبلڀض ذوځٵضت دڀغت دڀ٭ض دڀبلڀض بل٤شي ؤ٩٬م( 1603-1578) دڀهيب ؤمح 30 -1664) دڀ٭ځى

. (دڀىڃ جلب

Page 73: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 71 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. مهذ ڄى ائ دتلٽذض ٵٹ

خټ خت بن ظىڄسىتكى أت ٬ٹسه دڀي دڀجن زبل وخع٭مذ دڀمخء و٬سى ڄ

دڀ٭رص ؤڄذ. دڀ٭ض دڀمأؼ ٸذسئض ض هش ڄى أبلٳ ٽعش أبن ـ هخ ټڂ

ظاب ابهات ٬رصخ ٴٽذن دڀ٭ځىي31 دڀعف بجل دڀمڂ ٸځڂ ألهه، ٸوٮ وٸ .

. ؤڀٺ وال ٴضيذ محاي ال ڄوٱځٹض ىڄض ڄعفمص خبايص، دڀايض وخةلؤص دالـعمذ٬

بمذ٬ڂ وڄىالي دهلل ٬س زى خمم ي هم ڄعمزيى ؤڄخء ؼبلؼض وابعؽانء

ڄى ٫دڀوى هخ بلثم وذٴغ ز١ىء سضيذ دڀبلڀض هي ؤٴخ لٽم زخ، دتلى وڄىالي

ؤؼانء، ڄخټ ٬ٴغ وٸ. وخڀمفعم٭ذط دڀوٿ دڀمىط لظت ظوى دڀغت دڀعمځڂ ـخؼم

ځڃ دخن٥ذ٣ ٬رص، لٽمهم ه ظ ڀپ وڄٮ. دتلذمض دڀىاسثڂ بجل ابڀځفىء، ٬مىڄذ، بخڀع

لو جيذو دڀم ټذن ب دألي هخ ٬ى دڀماوڀشي ولهم هم، ٽىهىخ ڀم ٴهم

ي دڀمرشٷ زبل ڄهش ٴةن ڀپ ٬ى وٴ١بل. ٸخصتم بجل دڀماه ٴٮ، دڀمعٵ

ص ٸىي ٴه دعرشط دڀي دڀ٭رص هى ټذن دڀ٭رص هخ. دڀعاسحم ڄى زٽؽري بڀضيم دڀو٩

ٴذخن٥غ ڄٵ١ځض ؤ ض دڀؤشن ٽىن ڄؽځمذ دڀم٬ىڄض دألوىايط هي ؤي دڀرش

ذؤوخه وخثلذٿ وخڀ٭ىر وخڀوٹذث دڀٵ١ذثڂ و٬ٽغ وڄ٭وىايظه دڀسځ ؤوبلٷ

ټذهغ دڀغت دڀ٭ىص ٬انن وخختى دڀم وٸى٫ زٹر ڄاهض ٬بلڄض ؤٱ ظرت

ص وؤم٢ ض باش دإلٴاسض ڄهمضتذ ڀعرس٫ دڀسځ مض دخنمذ ٬ى ظٽٶ أبن ل

وټڀپ وخڀهخوص وخڀ٭اسوض دتلمذض ٴٵوغ دڀ٭ىص أشن ڄى دڀٴٮ وٸٮ بهه زڂ

دإلبلڃ ابم، عځم ڄضنم دڀس٭٢ ذنټ. دڀ٭ٵىهض ستذڃ ض ڄڂ ٴىٷ دةلخؼم ٸٳ

ټرث ڀبلوعبلـذط، ٤س٭ذ دڀضبځىخانط ري ٬ځضيذ ٹ ال دڀو ڄى وألهىخ٫ خزض دأل

ټرث شخص ؤي دڀمء ٭ٳ ال رمذ زىل، ڄه ٭ځم دآلو دڀس٭٢ وټذن، وٵض دأل

ٴٽذن دڀاثڀؾ ؤڄذ. ٸىخ وټرسخط ڄاسڄري ظسځضتذ و٬ٹذر ؤٴذ٫ دزعبل٫ يكٵض، بالهض

سه بهمذٿ ؤابر ڄى دڀ٭ځىض دڀ٭ذثځض ڄى دتلمذڄ ڄىٸٶ ٽىن ٸ 31 . ڄخټ ض ظ٭

Page 74: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 72 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ه، دڀڄي زځه ڄى دهزت٬ه ؤن ز٭ ىٶ ٸم خٴ٭ذ، و ٫ ٸخ وـىي وى

ظسٮ دڀم٭ڄض دالوىايط هي هذڄ و٬حل. دڀمٸٮ وخڀٵٹ دڀعىٿ زشي دڀسج

ټذن ڄؽځمذ، ڀه وظسشي وخڀسن دڀعمذثم دڀ٭ش وهذء زخمذظض ؤټرث ؤوي ؤوىايط

غن ى، ڄخټ لىٿ ٴٮ ڀٹ. دڀٵو بجل دڀ٥ٺ ،دڀٱٵخن ٽىٻ ڄى دآلڄ

ؤن ون ڄى ڄضنذ ابڀٹر وخڀو دڀٽىهض ابأللخػ دڀ٥ذٴمذن دألوريخن دڀٹانن ٴم

. ځماسهذ

، ٵ ڀم، ـذهش ڄى ؤټرث ض ابالهعمذڃ ـ وهى، 32دتلى ڄىالي لٽم ولظت

دڀـىڀض دثلذٿ و ذڃدتل دڀمىجل وهى، لذوٿ ڀٹ. هعفض ؤض ٬ى دتل٪ ڀىء دڀټ

٬حل، خوه وؤن و٤وه ڄوه عٽ دڀي دڀخء ؤابر ٵهم ؤن، دڀو٦ دڀ٭ذٿ

خنى ٬حل ٠ذٹعه دڀغت دڀ١ٹض وخڀـ٭ض دألـوسض دڀاسث سٽض خط ڄى دڀم

دڀمذض دڀىاسثڂ ده٭ڄغ ب ڄو٭ض ز٭ٹابط ٴذ٥ڃ ٸىظه دع٭ذص ڄى سيٽوه

ڄى ڄو٭ض ؤټرث ٬ٹسض ظىـ غټذه بهه ؼم. ٤ىبل هٵاس ظع٥ځش همضڄ ض دڀرضوض

خټ خم٦ وه دڀمذض دڀىاسثڂ بجل ٬رصي ٬ى ڄعىځٵذ ټذن دڀي دالـعمذ٬ ڄ

خمذوڀض ټڂ ؤن ـض ض خت سيٽى ڄات٬ش ض، ابڀأتيك، ڀه ظعسش ؤن سيٽى ټذن ـ

دڀم٢ دڀـڂ هخ ١ذدلع ثكش ٬ى، ظخٸش ټذهغ دڀغت دألـوسض دڀٹىي ڀمانوخط

ڄى ڄى ظ٬ى ڄى زىخ٥ض ظ١ذ٬ٵهذ ؤن، دڀاثعن . دڀممځض دڀ

هس داللعبلٿ ټذن ؼم . وختلمذض دالابعن دڀٵ

ٴهى دڀاثعن دتلى ؤڄذ. دتلٽم ؤـڂ ڄى وڀخي عمذر دڀي( 1894-1873) دألوٿ دتلى هى 32

خء ٬و ڄ٭وٳ . دڀٹ

Page 75: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 73 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

* **

ض، دابهاي ـوىر ض ؤوواب ض دڀٱذٴٹ ظس٭ىخ دڀى ب ؤـخ دعٹ ڀٹ

ڄى وختىڀىخ ٬هشم ض٤ٹ زڀپ وأتؼط 1498 وض لظت ٴضيذ ڄٽؽىخ وڀٹ. ان٤ض

دڀمهى ض ڀعٱځىخ دڀٱري وخڀمٹ١ش دڀم٭ٸض ٬ى وختځىخ ڄوشي بجل ـسځشي

ص ض و٨ذثٶ ڄضنم ٬ ٱڂ وٸ. دڀوض دڀعمٹىخ ڄضنم وثكري. دةل وض دإلخ

زبل٣ ض اثهىض ٬ص ؤوخخ دڀ٥ىخثٶ ٴرتص ؤؼانء ڀ٭سىخ وٸ. ٸ٤سض جبذڄ٭ض

ٴىٷ ٤ٵذ، ب ٭ٳ ڄذ ض، ڄضنم ؤل ال وڀٽى. دألمح غنز زبل٣ ض ؼم دڀابشي

خيعٵ٪ ؤن إل ؤڄٽى ڄذ وټڂ. ابمه خيعٵ٪ ؤن ڀځاتدي سيٽى لظت دڀ٭ذڃ دڀمعىي

دڀوض ض دڀموى ٶ ض وٸٵىخ دڀٱان٤شي ٬ذثځعه ؤٸابء ؤن هى ٸ ڄى زه

٬ ٬حل دڀعانٴ ض دڀ٭ذڄشي، دألڄىشي وخٿ ٬و، اس٬وخ وؤصنم ظٹاب دألڀٶ

٭ٹش ؤن دألٴ١ڂ ڄى ب دڀىء ض ذض ؤڄخ ٽى ڀم، لذٿ ټڂ ٬حل، وهخ. ٸ٤سض

. ؤوواب ض دإلبلڄض ز٥ڂ ؤزانء خمعرضص بلڀض

دزى ٠، ز٭ ٴمذ، وٸٵىخ وٸ ڀځمهش دڀمىځىن وهم، ابڀىخ وڀم

ظض ابڀځٵض، دڀمذڀٽ ڀم بصنم ؼم. ڀمىلىد ز٭ ؤوواب بجل ظرسزغ دڀغت دڀعىڄ

وخ ض ذبىڃ ڄضنم أتؼخ، رت دڀغت دالٴرتخء محځض ض، زوهم، دڀماسهمض ض، دڀ

ڀٹ. دڀٽسري دإلبلڄض بابهاي ٴځىٳ ٬حل دڀمف ؤهذ دڀغت دڀځ٭وض ع٭مم

بسځض ٴٹ٥غ دڀٹايڄض دڀ٩ځمض سه ڄذ ض، زوهذ، دڀ٥ذثٵض دڀٵىىض دهٹ١غ

٤ځض، دالابهشي ب ٬مىڄض ؤزانء ڄعٹ ټذن دڀي دڀسايشي ل يوؤ وٸ٤سض

دهٱڂ وٸ. ٴضيذ هعىء ال لايص هوء ض ظع٭ذٸش ؤـايال، دڀڄذن ڄى ٸهشي ڄى ؤټرث

وخڀٵٵاسثشي وخڀوفذى وخڀاسڄشي دڀسانثشي ڄى، هاالء دڀ٭مىڄض ؤزانء ڄى ثكري

دثلذڀص دڀخث٭ض دڀعمٵض هي، دتلمخء ٸرص انءز ض دڀسىټاسخ ڄوض ٴى ټذهىخ دڀى

Page 76: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 74 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ٬حل دڀخٿ دڀاثڄوض دڀ٭فسض هي زسانء ٭فڂ وهى، دإلبلڃ ٽإن ٴ. دةلمذٿ صبخ ل١ذ

ټذن، دڀوسځض دڀٹسيض دأل هي ٬ى لځه زٹر صتف وٸ دڀهاي ٬فذثش ڄى

. دڀمذ٠ض ٩٬معه ٬حل اس٤٭ض ٬بلڄض دڀٹذڄض ڀؤلـايٿ رتٻ ؤن

!دڀٱور ټذن ؼم

Page 77: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 75 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دةلسڂ ؤخء

ټذن ٬وڄذ ـىخل سه صبم ڀه ټذن وڀٹ. ب ؤـخ اتدي، إبجيذ، ټذن هٽخ

ض دڀىڃ ٹض ؤن ز٭ ٱري وهى، هش دڀم33ر ټذن لؾ ڄا ٬حل

ىط ض ڄم٭ه ص ختغ ڀبلعځٹذء، دڀٹآن ى ظش ؤـ زشي ٬فى ظشي ف

ه سبڂء ڄعوٹذ، دڀسرص اش، لفان دڀمؽٹځض دڀٽوڃ ڄى دآلعت دڀسځڂ دڀهىخء ڄوى

م لشي ض ظزيخن ٸمم ٹض رس٭ض لځوهض ؤٽذال، ٴىٸه ڄى، دڀٽوخن ٤ى ٳ .

، وڄذخٿ، اب، دڀٹآن لٵ٪ ٸ وټذن. ڄسٽ ه١ق ٬بلڄذط سي دڀ٭ذشص ڄو ټذن

دڀٽاتر ى دـرتخ، ؤٴ١ڂ هى ڄذ ظىخٴ ڀ٭ڃ، ىخڂ، دڀ٭ذص سبٹعىض دڀمٹ34

زو، دڀٵٹه اير ٬و، وٹىڃ دآلوى دڀعبلڄ ـذهش بجل وسض ؤڀىخك ض

ر . دڀم

ټذن و٥ ابتلف زغن ٱريخ زات دڀم ي وټذن. دڀٹىٳ زٹ وهى. ٸسيذ ڄ٩ه

ص دڀ٭ىخٶ ؤؼانء ڀځٹوشي دڀمځفة ڄٹذڃ، ؤ١ذ، وٹىڃ ابڀمف ڀٺ ض دڀمعٽ

ظٵ٭ض دألخيض هي ص دڀم دڀ٭سض داللعٵذالط هي ؤي دڀ١ايٴذط ظٹذڃ وٴه. دڀمف

خٻ ٴسو. دڀٽذن لايص ض هذڄض سبانسض ز٭ وذڀاب ؤاسزٮ ز٭، دةلسدل صنم ب

ص ؤڄذڄه ي وهى، ٤ځٹذ، دةلربي دڀٽٵذٳ ڄى هشى ص دڀځمم خ ص ووٴ ڄى ڄٽ

اتر 33 ض ٬حل ٥ځٺ ڄؽبل دةلخث ض ڄذخٿ وهى دڀٽ خء هون وخنى، دالزعخثض دڀم زشي ٹذهىخ أبن دڀٹ

ٶ ڄى لشي ٤ه ريص ظ١موعه وڄذ دڀٵڂ هخ ولهذ دڀمٹذانط هي ٴسمؽڂ. دڀمرصي ڀځٽاتر و

. دڀ٭ىر وذث ظ٭ٳ

. ؤڀٵذ٧ ڄى ع٭مڂ ڄذ ٬حل، ٬مخ، خنذٴ٪ وڀٽوان، دڀٹآن ٹ هى 34

Page 78: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 76 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وٹىڃ. وٮدڀمو٭ دڀاشي ٸسڂ دڀمغ ٴه ٱڂ ڀځفؽؾ ڄ٭ ڄٹذڃ، ؤ١ذ، دڀم

٤ىٿ ض، وخهض ض، ختٷ دڀاتء وؤؼانء. دڀىذڃ ڄى ؤى، ٬مىڄذ، دڀسانء ټذن. ٸربي

ض الڀعٹذ٤هذ دڀواسء ظهش ڄغ وش ڄى وبابالط دڀ٭٬ ـو، دتل٥ذن ؤل

، دأللاين ز٭٢ ض، وخءهم ٬ذصدڀ وجي . دڀرسو ڄى ز٭ذن ٴضيذ ظځٹى ټمذ. دڀٱذزض

ىط ظٹ٥ وه ز٭اثيكځهذ ٴضيذ خترش ټذڄځض و٬ذ ؤىخټذ، دڀم٬ى ڄى ٬ىصتم ٬و ظ

ٺ ځ ٬ .

. ٴه ڄ٭وٴذ ٽى ٴځم دڀمٴإص دع٭مذٿ ؤڄذ

خمٽمض دڀوخن ټذهغ دةلخن، دهٹ٥ذ٫ زبل، ظځم دڀممٸض ؤڀوض وټذهغ. دڀ

سق زځىن، دألايڃ زعاتخل، ظعځىن دڀٵاسڀض ڄى ٤سٹض ذ٬ځضي وظرتٻ وخڀابر وخڀٹٶ

ابڀمىڃ ڄځ٥ىض دڀوىڂ ڄى ابڀض لذث ز٥غ دأل و٬حل. ٴٵىي ڀم٭ذن ي

. وخڀموٷ دڀؽٹىر وٸضتذ ڄآتټځض ـخ ٹض ڄى دألٵڂ دةلء و ظٵٮ دڀم ڄ

ظٹط دڀغت صدڀى ڀمدل دڀمار ٬ځضيذ جيځ دڀغت دڀټذهض بهه: دڀم٥ٷ دڀرتخر ڄى

ص دڀسض ٸخءص وڀاتزٮ دڀځىلض ٬حل تكذزضتذ . دڀٵذظ

اشلش وـه ڄعٱ١ى، ٩٬ماي، ٴذ٫ ٸىخڃ خ دڀو١ق ى ض ـسځاي ٴٹضيذ دڀم٭ځم ټذن

ي ٭ي وټذن. هان بجل دڀ٭ذٵض ؤةلإظه دڀي دڀم٥١ر دتلى ڄذڀپ ڄ٩ه ض ٩ه

ص ڄرشاب دألش ض ٸض ٬حل اتٴٽذه دڀمع٭ساتن ٬اني ؤڄذ. ابڀٹ ش. وٴ وظ٭

ص ؤه دألز٢ دڀمىدل دڀوق ڄى ٬35ذزض ابإلټځڂ سه ٬ذ ٸخٿ ٬ى ڄٵ

ظخء ٬حل دڀ٭ذص جتربهم دڀى دآلوى 36دڀٵٹضيشي ڄى ڀٱريي ووبلٴذ. دڀٽسري 37ـبلزض د

35 razza

. دڀٵٹه ز٭ځم، بن، ڀځٵ٪ ٬بلٸض ٴبل اردڀم ٭غن دڀٵٹه 36

Page 79: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 77 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وو ظضنذ ٸريص ىخء ـبلزض ځس ب ڄ٭ځم ټذن، دثلذڃ دألز٢ دڀىٳ ڄى

. دألڀىخن ڄع٭ص ل ڄى ووذٳ

ڄى خوض ض وظىـ وخألڂ دڀم٥ٽذ وؤ٬ىخ دڀ٥ىڂ دڀٹش ڄى ټىڄض دڀم

ڀځو٩ذڃ ؤ٤ٵذڀه ٴىؿ ڀرت٬، دڀځوڃ ري و٬و دڀځوڃ ٬و، دڀٵٹه ع٭مځهذ

ال. ڄذ ائ ب ؤ ظ٭ٳ دڀ٭خن هي و٬ى دڀٹش هخ و٬ى. وخاله١اب٣

ظس٭ي ټذهغ دڀى٭ض دتلذڀمض ٴ٥س٭عه. دڀمن هى دڀ٭ٽ ب وساث ټذن ب ألن

٬حل. دڀ ز٭ وڀٽى. دڀځهى ض عٱٷ ؤن خيش، ٤س٭ذ، هى، ه٭م. وسؾ ټڂ ٬ى

م ٬حل، ټذن ؤهه ڄذ ٴ٣ ڄى، خسئذ، سو وټذن. ڄذ ائ ټىال دڀٹ٪ هوه ڄى دڀ

. دالهٵ٭ذخل دڀ٭يب دڀٵٹه ٱ٪ ؤڄ وهخ. ڀىلعه ٬حل انسئذ، دڀأتڄڂ ض عٱٷ

ان ٽىن ؤن سيٽى ټذن هخ بن ب ٴضيذ ع٭ دڀغت دڀماشصبض دتلذالط ألن ه

ص ټذهغ ڀځأتش ض ذض ظٽىن ؤن سيٽى ال دڀؤ ٸمض ض ڄٵذـجض ٴرضزض. ان

اشءط ٴځٹ. ىنج ـريخن إل ټذن ؤهه وختلذٿ. ابعمخ ظعٽ ڀم بن دةلاسڄض

ٸض دتلذث ٬حل خثي ٽڂ ض دةلذڀشي دڀعبلڄ و٦ جمځه ٭شي ؤن دڀٴض دڀمم

دڀځىن ؤم ؤلهمذ ټذن. ظىاش دڀٴذٷ ؤټرث ڄى ٴٹشي زشي38 مذي دزى، وه ض،

ألل دزان ٴٽذن دآلو ؤڄذ. دةلمذ٬ض ؤٴخ ؤل، ٸم ثلذڃ، ٸعڂ ؤن ز٭ ٸسځعه هف

ىدثل رمعدلء، ـمذ، دڀس٭ى ؤٸابثه39

بكريظشي ٬وشي خ، دڀسرشص ذض،

خيرض وال دڀ٭ذٴري ڀ دڀرشخٻ هش ض وٸعه ٹض، دڀهى زځ، ىخوى

ص. دتل١ى إلؼابط بال دڀ ه٭م وهٽخ. ابڀٲ دهعمذڃ ڄى٠ٮ ظٽى ڀم ٴذڀماثز

. دڀمخټىن ځسه ؤ ٭ځىي ٴىيق ڀاب: دةلبلزض 37

38 Noiraud

39 Joufflu

Page 80: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 78 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٱابن دڀٱريخن خيبلن ٬وڄذ ټذان ٴځٹ. دتلذڀض صبي دڀ ختغ وخڀځىلض ابڀم

وخن بكعضيمذ ٬حل دڀځىلعشي و١٭ذن دتلري ٬حل، إب خم٥شي، رتز٭ذن ةلبلزضد

٬س يس وټذن. وهڀهمذ ب٬ذـهمذ ض، دوعبلاس، رش٬ذن ؼم دڀىخء بجل دڀٽسىض

ال ٴٽذن ٸذزعه، لرصخ همذ، ٬ځضيمذ وحك ٸبلهمذ ٸ( دڀٵٹه دم هخ ټذن) دڀبلڃ

ض دڀمهٹض دألٱذٿ زٽڂ ابڀٹايڃ ڄهمذځ ټذن ڀڀپ. ه٩خ ٬ضنمذ خيىٿ . دڀم

ڄ٭ٴض ٬حل ټذان وڀٽم. دألڂ و٬ص ابڀٹش ززتوي ٽځٵهمذ ټذن دڀځخن ٴهمذ

!ابڀڂ

يس ټذن ڀځ٭ذٴري خمذټذص ىط ؤو ڄٽسىظض ٠مٽض ؤو ىط دڀٹم ذيرتٷ و٬وڄذ

دڀاخٿ ٬انء عفم ؤن ون وڄى، ٸىخي زٽڂ، صبذ وصيىي زٹسعه سيپ دڀبلڃ ٬س

ؤي عممڂ ٽى ڀم ٴهى. دثلى رمعځح ڄذٯ ؤو دألم ڄذٯ ٬حل، ڄى ٬ى ؤو ڄذخ ٬ى

دڀمهش ٬حل، دإلهذٳ ض لاب ؤو دڀىاشض زخٴٮ، دڀعبلڄ ؤل ٿ بخ بال د٬رتخ

. بمجذال و هخ وڄؽڂ. دتلٹٹ

دڀ١ىء ٴٱم، دڀمى ؤوٸذط ض، وخڀموىخط دڀابر ٵعن و٬وڄذ دةلخن خ دڀم

٫، دڀٹذستض شي ٬حل دڀىڄ أتسه، إبهذٳ، دڀٵٹه ى ڀى٥ح ٽى وڀم. دڀٹ

، دڀم١سض دألوٸذط وض، دڀاتء ض وڀٽى. ب ٬حل الوىٳ، ڀپ و٬و. دڀهٳ

ٽىن ٬وڄذ م ٬حل دڀم ال س ض ذٸذ، دثلذهٹض دڀم٥١ڄض خمٸعه ڄى دڀ

، وظٹٮ دڀئو ٴىٷ دڀرضزض ظزئ، دڀخٴعشي دڀبلڃ ٬س يس ٬غن ؤڀٺ ظٹىض ٬حل اس٬

ٴعځٹى وب دثلى ورمعځح دألم ٽىصنذ دڀغت دڀخوض دجتذي ض، هي ري ٬حل

. ٸذض رضابط ب

ر ڀٹ دڀٵٹه دڀسعض ظٵذٸذن ال ٬ىصنمذ ٴٽذهغ دڀمابخص هي ٬حل دڀماشابن ظ

ي هى ټذن دڀي بجل دڀبلڃ ٬س يس ظ٭ى ؤن ٴمذ. ثكش ٬ى ٸضبمذخ زو

Page 81: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 79 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، هي دڀعىسجض ڀ٭سض وض. ومذال سيان دڀ٭ٵعشي ؤاس و٭٥ٶ لظت ابڀ٭ذ دإلڄاسٻ

٬حل دڀرضزض، ڀعمٻ زربخءظه دڀ٭ى دڀ٭مٺ ؤو دتلځم ض دڀٱذٷ وهى، ب عځٹى

. دڀخڂ ؤو دڀڄذٯ

ـځىه ڄٽذن زعٱري ڄخط ب ٤ذڀش وٸ. ڄ٬فذ، ڀعمذه، دألڄ هخ ؤسن

ڄى٠ى٫ ٬ى عٱذىض ټذن بخ، دڀبلڃ ٬س ٴس. ڀپ ٬حل د٬رت دڀم٭ځم وڀٽى

ص ٴٽځمذ. لځض بجل ب ةلإ وڀڀپ. ابڀو٩ذڃ دألڄ ع٭ځٺ ٬وڄذ ځشي ال، دڀماثز

ض دڀىٸذثض دتلټض هي زٵ١ڂ ووفن ؤه ٴىٷ ڀىلعه ٴٮ ټذن دڀهىخء رضزض ٹغ

دثلى ورمعځح دألم ٴعوغ دڀځٹض هي. ٬ځه وٸ٭هذ ڄى دڀعىٵٶ ؤو ڄضنذ ىيقدڀع

. ڀځمذـسشي ظٹ٥ش ؤوٿ ٬و، اي، دألڄٱض ٬حل ظٴٮ دألڀىخك ٴٽذهغ. ٴٹځخهذ

ز٭ذي ڄ ؤن ز٭، ٴعفه، دڀٱ١ش ڄى هىزض، لوج، ظعمځٽه دڀبلڃ ٬س يس ټذن

ظه بجل، وخڀم٥ٽذ دألڂ وؤ٬ىخ دڀٹش وو دڀى٠ىء ڀاسلض دڀمبلٹض لف

هٹذ ي وهى ڀ١سى٣ خيػ ڄؽځمذ دألهشي ڄجتٶ دڀٵعشي ڄعٹس٢ ڄضنذ و٭ى و

ظه خ، ٬ىهعه هٵ ص وڀٽضنذ دڀضتش جض صبض ٴ٫ ڄى ٸط هخوص ي ض ـذ ٸذ

ټرث دڀسٱڂ ٨ه ٴٹذ ظٽرس ؤن ٬حل . دڀٹسځض ٬و بلزض دأل

. دڀٵځٹض ظٽىن وهٽخ

٬س يس دوعاي ٬ځه وٸٮ دڀي دڀعځم ټذن ٴةخ. لٵځض ټإهه دڀأتش هخ سو

ٴةن دڀ٭ٹذر هخ ڄؽڂ ض دڀعٵٽري ڀمف دڀهځٮ ڄى رتخوى ڀځع٭ش ڄى٠ى٬ذ دڀبلڃ

خياتؿ وال. دڀوىخط ؤر ڄى هىص ظعمځٽهم، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، دآلوى

. ظرب٬ذ عست ٴذألي. إل٬ذهعه ڄع٥ى٬شي ٬ى دڀسمؾ بجل دڀٵٹه

بجل خي ظ ټڀپ. دڀ٭ذيص دڀعځم ـدل ظٹ ض، يشء ټڂ ٸسڂ، دڀٵځٹض وظعمؽڂ

Page 82: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 80 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀ٭ٹسشي ؤصيم ٴه ظؽسغ دڀي دڀىٸغ ض جكڄذء ٴذٷ، ڀپ ز٭، ٴ٭ه ؼم دڀ٩ه

ڀرضابط دڀٹڄشي ؤمخ، دڀهجض هي ٬حل ڄٹ وهى، ٭ هى ٴةخ دڀـڂ وؤذزٮ

دڀسعض خيػ وڀم. لمض ظمى دڀبلڃ ٬س يس هخوص ټذهغ .دڀعىٸٮ دةلص دةلبل

ع٭مځهذ دڀي هى دڀم٭ځم ټذن ڀٹ. هان دألڄ هى ڄؽځمذ دڀممى دالم وذڀٶ ؤن

ټذن. ٠ځ٭ذ، خبٺ ، ټذن وڀٹ. دڀمهشىى دڀ٭ذص ؤل ار ؤن ٬ځه ٽىن ٬وڄذ

دإلهذٳ ه٬ځ ٵ٠ه سبذ ٬ذٳ ـڂ ٵ٭ڂ ڄؽځمذ، ، دڀرضر ڄابشص ٸسڂ

ص دڀرضابط ٬ وخي لٽمه، وخـابط ڄى دڀذڃ مخ زشي ظرتخوك وه. دڀمٹ

دڀمسعثشي بجل ابڀوسض ڄعاسخمذ دڀم٭ځم سو ڄذ و٬ذص. رضزض وؼبلؼشي و٬رشى

ؤڄذ. رضزض ٬رشص مخ ؤو رضابط ٬رش بجل دڀ٭ٹىزض ٴىٵ٢ دالظٵذٸشي وخڀ٭ذص

ظخشي بجل ابڀوسض وخڀىلخن. وس٭شي مخ بجل وؤلايان مخشي بجل ظڂ ٴه دال

خن وټذان دثلى ورمعځح دألم همذ ابڀمذثض ٴذخ دڀځخن . ڄأؼهمذ ڄى ڀپ ٭

دڀبلڃ ٬س يس وټذن. وٹس٢، و٨ٵعه ؤخء ؤؼانء، دڀبلڃ ٬س يس ـم ټذن

ي وعځىن ظعىٸخن و٬اني جتٶ انطزځى، دڀسىذ ؤاشي وٸ، دڀمرتحن دألٷ ه٩

عى٥ه وـهذ دڀٽربغت دألٵ دڀځىن خط دڀمس٭رثص تلعه وظ٭ؾ اس٤٭ض ڄعٹلض

و٨ٵعه ظځم دڀمهمض هي ض و٭وه. ووه ض ټإهه سو دڀع٥ن ٸځڂ ؤهٶ

ض زه ٴ٩ٵ دةلبل ڄاس٬ زو ٥ذڀش ټذن دڀي، ٬ذص، دألم هى دڀرضابط ٬

ڄى ؤټرث دثلى ورمعځح هى مجٮ ؤن ز٭، طدخنرص دڀماس٬ و٨ذثٶ ؤن ري. دڀٱذڀش

ص ظوبلط ض، زٹځڂ دڀمى٬ض دڀٵځٹذط ؤ٬اش ظ٭ض . ان

ڄرضص ض خسئذ وڀٽى دڀرضابط بلذء ض دثل٥إ ه ڄاٵض ه٬ض ڀؤلم ټذن

دڀهخوص ظرش٫ لذڀمذ دڀرضابط ٬ ٬ذٿ زىط جك ؤن ظٹعض ٴذڀ٭ذص. دڀم٭ر

ڄى دڀ٭ ڄى، ڄذ هٹ٥ض دڀرضر سځٲ ٬وڄذ، وعٹ ټذن دتلٹى وڀٽى. ٬مځهذ ض

زشي ظرتخوك دڀايص ټذهغ. دڀضنذض بجل دڀ٭ أتهٶ ؼم دتلځض بجل دڀعٵ٥ى ٹٮ ؤن ون

Page 83: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 81 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض هي ظ١ذ٬ٶ وؤلايان. دڀمذثض ض وؼبلؼشي ٬رشص مخ لي دڀي دڀ٭ دڀممذ

دألم ظٹ ـض ٬حل ظعىٸٶ ټذهغ دإل٠ذٴض دثلڄض هي ؤن ري. دڀٵٹه لٽم

هي ڄؽڂ ض ڄٹذڄه ض ٹىڃ ؤن، دالٸع١ذء ٬و، سيٽوه ڄى بجل ابڀوسض ووذض ڄځه

ذر دألم ځىٻ ٳ ظٹى ٬وڄذ دڀٸٹض دڀى٨ذثٶ ٱ دعسخٿ بجل دڀٹم ض دڀ

ي . دڀمٹذىض زو ٸذ٠اي و

ص دڀٵځٹض ب ظځٹى وهى. همدڀعٵذ ىء ڄى هى٫ زسش ټذن هخ ولظت. وخلص ڄ

. ٬ځه صبذ خيٽم ؤن بجل دڀبلڃ ٬س زس ٴٮ دڀي دڀسش دڀسعض ٭ٳ ڀم

٬حل ڄ ٬ذڃ ٠مپ دعمى ، جتي ٸ٦ ڄىخء خمذټذص سسه ټذن دڀم

ص، ابڀمانسض . بـذص ؤسيذ دألم لوف

عمٽى ڀم وڀٽوه. هٵه عمذڀپ ؤن دڀٵٽذهض ظاي ـٴه وٸ، دڀسخض ض ب لذوٿ

ص ٹذوڃ ؤن ىڄ دڀي دألم وټذن. مج٭هم دڀعبلڄ ٬حل دعمىط دڀغت دڀ١مپ ٴى

. دڀربجض دإلسيذء ڀ٭سض، وـهه ٬حل يشء سو ؤن ون ڄى ىخڂ ڄٹمذٷ ڄىخهش سيعځپ

. ظوٵاس هٵه ٬ى هٵ ڄضنم وخل وټڂ

ڄىـهذ هي دڀمٵذـجض دڀ٭اين ڄىـض ٬حل اسو٥ذ ايثاس دڀبلڃ ٬س يس صن٢

ٷ ٸڄه ٬حل دڀمفعمٮ دڀٱري دڀممٵڂ بجل ٬وه ري هخ ٭ ڀم. دألم ض ول

ص ڄىڄايء ال دڀغت وخ٬عه ض ڄم ټذن. دثلى رمعځح خنى دڀعٵغ ؼم ٸهذ ؤل ٹ

٬ځه ڄ ال هوء ض ضته، دثلځٶ بجل دإلٽم مش وٸ، دڀٱري دڀٹ

دڀځم٩ض وض. دڀخثض وضتذ دڀٵٹه ٬شي ځغوخ. لٵ٩ه ؤن سٺ اس خـٮ وټإهه

، دةلذڄص و٠٭عه ض ٴإټرث ؤټرث عمف ټذن دڀي دألم بجل هذ أبن ٴضيذ هم دڀغت

ي ابغ هخ ټذن وڀٹ. دڀسمض ڄى ٸاب دڀٵعشي ض ظٹځذ ب وـه ض ه٩

Page 84: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 82 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ټذٴاي

وـىي ختىڀغو دڀٹم دڀٹسى مغ وخـاتك دڀم وذؿ دڀبلڃ ٬س يس ٸٵ

. جكانٴذٿ ؤٸو٭ض بجل دڀعبلڄ

مغ ٸځبل دهس٭ذاث دڀمىڄايء دهس٭ؽغ لټض دڀؤ و ؼم دڀمشي خنى ٸٹض ـ

. دڀٽهوىعت دجنخصبذ هأيص، ڀځعى ، دع٭ذط

ظضيمذ خيـذن ڄ٭شي ال ٬شي وـ ٬ى وؤٵ، تل٩ض، دهعٵ٢ ٴٹ دإلٽم ؤڄذ زو٩

ي دڀي دڀابر ڄىٸٮ ظش ټذهغ ظٽوه دڀغت دڀؤ وټإن فدڀم بجل ا . ڄذ هواب ظ

ظط وڀٽضنذ . دڀځىلض بجل، ٴځٵض ټځهذ وخ٬ض ض، دڀؤي هخ ٬ى ٬ڀغ وٸ، ٴىخ، د

ي وؤو دڀمظن ي ض ظعجل ولمض دڀبلڃ ٬س يس آر واتزٮ دڀټذهض بجل ٨ه

ظه ڂ ور. ٵعه ڄى ٹ٥ دڀځ٭ذر ڄى ٴٺ ټذن. دڀمعٹض دثلذ٤ٵض ه٩ ض ظوم

ظ٭غ دألٸخڃ زىخ٤ى ټٵذٿ وخ ڄى ٸ ١ضئذ ټذن دڀغت دڀٱٴض ټذڄڂ مغ وڄؤل دأل

وال همض ٴبل دڀس٭٢ ز٭١هم بجل دڀو٩ ذيعځىن دڀعبلڄ ټذن. اشلش هى ؤ٭ض

٭ىڀض . ٸځبل بال دڀمإست دڀهوء ټرس ڄى ـ٭ڂ ؤ عمٽى وڀم.

!ٸٶ، ب

مض ١مضدڀ ابم و٥ٺ ټذ ڄذ ص دڀم ٬حل دثلى ورمعځح دألم دهعش لظت ڀځٽٵذ

ٮ وٸ اسٸضيمذ صيمذ و وظٹڄغ. وابڀٵلض دڀ٭خء زعوٵ ڄ١ذ٬ٶ ٭ى

ص ٬ځه وٸس٢ ب ٴمىرص. ڄيئ ري زىٷ وٸٮ ٬حل دڀٽاسجل ٱذ ڄى ڄ . وٸ

خيذوٿ ټذن يدڀ دثلى رمعحلء ؤهٶ و٦ بجل و وٴ وٸو٥ وش ختس٦ و٬ساث

Page 85: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 83 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ڀٽمض دڀوخٸض خمذى ٵهمه ؤن ٴپ. ٤ذثڂ زبل ـهخ ټذن هخ ټڂ . ڄضنذ ظحن ٸى

ص وځض ڄى ظعجل ټذهغ دڀغت دڀٵٹه ڄسمض دألم وخع٭ دتلذث٦ ض ڄم ڀ٭

ٴه دڀهىخء دڀلمض ڄٸغ. دڀم٭ځم ٸر ڄىٸ٭ذ، دلعٵذخل زٽڂ، ڀه وخخت دڀرضابط

دإلصبذڃ زؤ لشي ض دألم رصه! وخلص. دآلخن دڀمٽرسص ضدآله زىط سه ىط

!مخ! ؤزٮ! ؼبلػ! دؼواتن: دڀسٷ لابط ٵ٤ذن وخڀابزض

. وجتء ظوك دڀلمض ټذهغ

ص ٴٽإن. ڄربك أبڀم رضزض ؤوٿ ڄى ب ؤل . دڀځمم ض ظوٱ ټذهغ ڄىىس ٵ

٬حل لٵذ٨ذ وستذپ هٵع ٬حل وظٹس٢ هوءي وخع٭ذ عمٻ ڀم ٴهى ڀپ وڄٮ

. لځم ؤي ٥ځش ال أبن وؤٸم دڀمهذهض جكخڄعه

دثلذڄض و٬و. وخڀخز٭ض دڀاثڀؽض وختمڂ. لص ؤټرث دڀاثهض دڀرضزض ٬و دألڀم ؤسن

ڄى ريخ ٸ وخڀ٭ٸىر دألذزٮ ؤن بڀه ووڂ ـبلي وٸ٥غ. ختى زٹىخي ؤل

دڀمممذص دڀٵخط ڄى ٬ذهى أبن ده٥اب٫ ڀه ولڂ بكاتي وؼٹځغ. ڄى٠٭ضيمذ

ذ ڄى يك ؼٹڂ سه ڄذ ختغ ز٥وه وك. ؤوي بجل ـهض ڄى ـي ذيرتٷ . دڀ

ىط ستىـذط ؤ٬ذزه وؤاثط، ظ٥انن ؤاني زؤط دڀاسض دڀرضزض ٬و

. ه ظٹه ال ١٬ځض ظوفذط ٸځغ لشي ض اثٸش لذ

ظه ظځهش ص ان ټذهغ صسبذ ڀاسهه وختكىس. لوف زشي ڀاسهه وخهعٵي ز١ذء

. ٴٽه

ڄعىي بجل دڀمسمض ٴٮ وهى ـإ زاب٤ض دألم رصه !٬رش. ..ظٮ، مثذن، سٮ

Page 86: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 84 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ٸىخ٬ ؤن، ڄٱم١عشي هٶ و٬اني دألڀم ذ٫ ټذن دڀي ب ٹعوٮ لظت

. زٸض ڄخ٬ذصتذ وٸ٭غ ابڀ٭ذ دڀٹ٫

لمض ټذهغ! و٬رشون مخ. ..٬رشون. ..٬رشص ؼبلػ، ٬رشص دؼوات، ٬رشص بلي

دڀغت دڀرصوض وختىڀغ ٬هي ظجك وڀٽوه رصه ؤن ب ټذ. ظىٸٶ ون ڄى صتزت

. انخئض وٵٵض ستعمض بجل دڀمانش دڀىٸغ ض بكعغ

دڀي دتلذ ٤وشي و٬ذ ـضبعه دڀ٭ٷ وم ـي وظٹس٢ ١٬بلظه ظځسغ

. ٵفو ؤهه وؤل ؤهه بجل ٸځڂ ڄو ؤ٬ذزه ؤاث

!و٬رشون وخل. ..و٬رشون سٮ، و٬رشون غ

يس ظٵڂ. عځٹذهذ ؤن ب ٬حل دڀغت دڀرضابط ڄى رضابط مخ دهٹ دڀٹ بن

دڀهىخء ض دڀهخوص لىڄغ. ظ٥ذهذ دڀلمض و٬ذوط و٬ټهذ ؤذز٭ه ض دڀبلڃ ٬س

. دڀٱاش دڀزنٷ ؤ ٬حل وٸ٭غ. ..و

٬حل دڀس١ض لفم ض ظىڃ دهعش لؾ ؤه بجل ي ٴٮ وهى دألم هعٶ! ؼبلؼىن

. دألرس دڀٯ

!وؼبلؼىن بلي! ؼبلؼىن

ـضبعه بجل ـ ڄى ي دألم وؤ٬ذ خصتذ دڀؤ ٬حل اثهض رضزض ٵٹض زبل هغ

ص هي دألسيى دڀٯ ٴىٷ اثن ظىڃ دهعٵذه ڄى، م ض، ڀعمٹٺ . دڀم

Page 87: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 85 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ؼبلؼىن. ..و٬رشون سٮ، و٬رشون غ

دتلاسر ڀٹىخ٬ ڄ٥ذزٹض ؤټرث ځىٻ ٬حل دألم ؤـربط ؤن ز٭، دڀلمض ذط٬

. ب ٸڄ ض بجل، دڀ٭رشي

ي ـض، دآلن، وؤسمغ ٠٭ٶ ٬بلڄذط سي دڀم٭ر ټذن دڀي دةل٭ڂ وټذن. صت

ڄى ب ؤ١٬ذء ظٹ ٬ٹسغ دڀغت دڀ١ى٠ذء ٤ظه ٴإ٠ذٳ ٬ذ ٸ دڀم

. ڀزىد ٵري بجل ڄولعه ىط

ڀٹ. دألڀم داي ٬حل ڄعٹ٥٭ض لټض وڀغ دڀرسي دڀٹڃ اب٤ى ڄى دڀڃ دهسف

ص و٬عمغ زنٳ دڀمظن دڀـڂ ٬ٹش وټذن بصبذڃ ٨ٵ دهٵځٺ و٨ٶ ڄعىڄض ىخء خث

٦ . دڀرسي دڀٹڃ ڄ

ٸمذ ض ڄځٵىٴاتن وـبلي دڀټذهض ٬حل رمخ ټذن لىخه ب دع٭ذ ٬وڄذ

٬حل محى وټذهغ. ظاڀمذهه دڀٹى ٬ضنمذ ٴٽغ دڀځاتن خي ټذهغ. اسوى ءسبذ ڄسځڂ

ق دڀٹىص ڄى ٸ . ڀعٹأي ٴضن٢ ؽاين وستځٽه. ؤ١٬ذءي صت

ص هي ٬حل ڄعمځٹشي خڀىن ڄذ دڀعبلڄ ټذن. دڀڃ. ..ظ٭م ٬حل ب لڂ دڀى

ض ضخو بجل دڀلمض ؤو ؤن ز٭ ضتأي دڀبلڃ ٬س يس وټذن العواشٷ، دڀم

. هوء ض، دڀعسٲ ڄى ٸس١عه

***

ىٷ دڀو ظسٲ ص وخڀ٥سٹض. دةلسڂ ڄځخط ڄى ڄځص ڄبلڄض ون ڄى، ڀوٵهسذ جتزي دڀمى

Page 88: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 86 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀٱري دڀ٭ش هخ، دڀان ڀ٭ذڄض دڀٽٶ دضتبلٻ ظټغ دڀغت وه، ٠مري

ي ٴةن ؤوي ـهض وڄى و٬ذص ةلمذڀضد و ٬ى دڀو٩ ١١ان وبخ. خمو رض

٬مځض ض ڀ ٴةهه، ڄضنذ عىځ ؤن دڀمء بڄٽذن ض ٭ى ال دڀغت دڀمضتفوض دڀ٭٥

يشء دڀٱذابط ؤض أبٴ١ڂ دڀم٭٥ دڀمٸىٷ دڀعسٲ ڄى زٽمض دڀموىى لى

، ٴځوٹڂ، وعمشي دڀبليئ دڀواسء وڄى. ڀپ ڄى ظاتء ال وخألوبلٷ. دڀمبلڄض ع٬

ص خـض ٬حل خٿ ٱٶ ض ظ٭ذ٤ه ٴ١ى ال ڄى ضدالـعمذ٬ دڀسځ خنسض بجل . ڄاؼ

دڀمرصي ڀځم دألٴٹ دڀمذٿ دڀو٩ري بهه. دڀسځ آٴض هى دڀٽٶ ٴةن وابڀمٹذزڂ

هس وخألٴوعشي دڀغن وخألٴىن . دڀ٭ذڀمض وخڀٽىټذشي دڀوض وخڀٵىټذ دڀٵ

ؤڃ ڄ١ٱغ ؤڃ ووغ ؤڃ ؤشزغ وىخء، ڄٽذن ټڂ ض، وخڀمىخط هغلٺ

زشي وخالوعبلٳ. ـذط دڀعسځ ٴٵ ڀپ وڄٮ. ظعاسوي ، ان٨ وخألٴوعشي دڀ

وځ٦ ڄى عٽىن دڀي دڀٽٶ ؤن ڀپ. وخڀٽٶ دڀعوٵمض زشي دالوعبلٳ، دڀٵذٷ ڄٮ

هذ دڀغت دڀعسٲ وؤوخٷ دڀٹىض دڀموىڄض دثلذث خط دڀهوي دڀٹوش لابط ست

، ابڀخ وهى، بهه. ٵذثه ض ؤڄڂ ال ټذثى، ابڀٹىص، ٴهى زه ع٭ځٺ وڄى. ڄٹغ ذم

ن ڀځڂ دڀم ٸىخي، ڄسٽ وٸغ ڄو، صيڃ، دڀهاين ڀىخط، واي ، دڀم٭

. ومعه

خټض وخڀسسض. دڀسسض زىخ٥ض وى وخڀٽٶ هوي ځىن ه، دڀسس ؤي، دڀم

ؤو دأل وش ڄى ڀمٹود دڀٱځىن و٭ځى. وعمرتخ وؼبلؼشي ٬رشى زشي ٤ىڀه رتخوك

دآلن ض، هى وخڀسس. خمم ڄىي ٤شي ڄى ظسٲ خمٷ، ؤلايان، دثلځوق زځى٣ ؤو دةلى

دڀسس سيؽڂ ڄذ ذڀاب دڀسش وڀهخ. وٹه ابڀٽٶ دڀٱىٳ ڄذ٬ىن، هٵه

. ٱريص ؼوص

ثكريص ځبلط خيمڂ وض ز٥بلء ٤ځغ دڀٵ١ض ڄى وى٣ ظ٥ىٸه دڀي وخڀسس

Page 89: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 87 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ط ظعجل دڀځبلط هي وڄى. دڀاسٷ ٤ض ظز٦ خظه دڀم٭ن ڄى ځاي ٸسيض ل

٬ځمذء س٥ض ؽري أبن، ابڀأتيك، لي هى ڄذ ڄضنذ دأل زبل ټڂ ڄى هٹى وٸ٥ٮ

دڀمٽىټذط دڀؽمى ذخل وڄ ؤمح ايٸىط وؤلفذ ڄى وڄاسڄري دڀه ٬شي وؤلفذ

شي هسض ٸ٥٭ض وؤلايان دڀؤ ڄوٴض دڀ٭ورب ٽ مغ ابٿ و خٻ ٤ٱخء ٬ځه

ىن دڀرتټ دثلځٵض زځ ص ٬ځه و رضر اتدي خيمڂ وـوه ؤابهاي ڄځىٻ ڄى ڄځپ ى

. هذهىٴ زغ ڄځىٻ ؤل ٽض

ڄى ٸځڂ ٬ وض دڀمن ض دڀٵٹريص ابڀٵائط بال ٭ذ ٴعٽذ ٵعپ ال دڀٽٶ ؤن ٬حل

وڄى. ڄوه وظأتي ظضتځٽه دڀغت ه، ڄٽذن ټڂ ض دڀؤشن هى ټمذ، ٴذڀ٭ذڄض. دڀٹابثڂ

م ٬حل دڀ٭ذهض هي ٬ٳ ؤهه دةلسڂ ل٪ ىء ال ٽذ دڀمفذو دڀٶ ؤن ڄى دڀ

ٽىن ؤن دڀمء بڄٽذن ض وڀٽى. ز٭ صبذ ظش ڀم ٴه دألوي دڀٹابثڂ ؤڄذ. ٭ٴهذ

مذؤٸصت دڀځى وز٭ه دڀٽٶ بهاتؿ دلعٽذ زسش ڄذخڀغ ڄخټ ؤن ڄى ٹشي ٬حل

هاس دڀعىځ ٬ى ز٭ص، جمض ؤابلذ ڀهذ اڄانن وخڀځى دڀ٭ذڄض بٸذڄضتذ زىخ٥ض ٴ

. دالـعمذ٬ض دڀ٭ذهض هي ڄى

ظوعرش دڀغت دڀعسٲ ؤوخٷ زمٺ ٬ځه وخيڂ. و٥خ ؤٸڂ دڀوىٷ ظسٲ دضتبلٻ بن

ؤټىخه ٹىٳ ٬حل دڀىٸغ ز٭٢ وهرشهذ ٸ٥ٵهذ ز٭ ثكريخ دهعاشخ دةلسڂ ض خ٬عه

ؤـخن ض، ڀپ ز٭، ظٷ وه. زعفٵٵهذ دڀمعى٦ م ؤوخ ٭فڂ لؾ دڀٹ

. دتلف ڄى

ص ؤ٬اشر بڀه وظ١ذٳ ٴ٭ض ز١ذء ز٦ ض دڀمٱزڂ دتلذڂ دڀممىٷ وجيمٮ ڄ٭٥

خخئعه ظ٭ دڀي دڀمپ ڄؽڂ ٥٬ض ؤوي ڄىخ ؤو، ؤ١ذ ه، ڄمىٸض جمٵٵض

ص، هخ ڂټ وٷ. دڀمعموض دڀوخحئ ؤٴ١ڂ ڄى دڀمووض ؤٸمذ٫ ض رص ؼم اثهض ڄ

ظش وٸض ص ٴ٭ڂ ڄى ڀه محذض ٬ځش ض ظ . دڀمش وخڀ٤ىزض دتلخ

Page 90: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 88 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ه ڀځموى ؤن ڄؽځمذ ڄ٭٥ه هٵه خيرتڃ دڀي دڀ٭ى٣ وڀانٺ وخڀم٭٦. س

ص دڀٹسض: هى٬ذن ڄى ؤهسىر، دڀ٭يب دمهذ ڀپ ٬حل ٿ ڄؽځمذ، وخألوجل. وخةلى

ڄى زخص جمه وعمرتخ ٬رش وخؼغن وعمرتخط ٬رشص زشي ٤ىڀه رتخوك دڀٹش

دڀهىخص ؤو دڀٵٹخء ڄذ٬ىن بهه. خموڄض ڄووٳ ٸ٥ى زٹ٥٭ض، زساس٤ض، ؤو دڀٵځشي

، ؤڄاثڀه زشي، خي٩ى ال دڀٹسض ع٭مڂ دڀي دڀ٭ى٣ وانٺ. ڄذ ائ دڀٵذظى

. دڀٹذ٬ص يه ذبٷ، دعؽانء دڀوذء ٭ لؾ دةلسڂ ض ومن. دڀعٹ ڄى ابڀٽؽري

. دڀٹسض ع٭مځىن، ظٹاب مج٭هم، وخڀان

ص ؤڄذ عٹخ٤ض وؤټرث ؤانٸض وؤټرث بلء ؤټرث ٴه دةلى ڄى دٸع٥٭غ دڀغت وه، بصنذ. د

ص ٬مځض ظع٥ځش، هسځض ؤواشر ڄٹذزڂ ض، وه. دألوجل دڀـض ڄى ايض ؤو جنذ

دثلش جبىص ڄرشو٣ ٭ىدڀ هخ ؤن ٬حل. ڄرشو٫ ابڀٵى ز٭ى ڄذڀٽهذ ست، ڀپ

ص . دڀو٭ض وڄهذ

ص سيځپ دڀبلڃ ٬س يس ټذن دڀسخىـض وذڀه ؤټسعه رمذ زٽؽري ؤټرث، ؤټسعه ـى

ص، دڀلمض وخڄعبلٻ زانء، و٭هذ ٴځٹ. دةلهذط مجٮ ض ٴخي ٬رشص بجل ستع هش

، ٭ ڀٹ. دڀٹوشي ض ڀځخض هش ٬وڄذ ٴذ ض دڀوفذى ؤل، ٤ځسه ٬حل

ض ٤ٹذ ڀه ٺ ؤن وز٭، وهانٻ. ظزيخن ٸمض لظت، دڀ٭ذمض بجل هش ؤن ٸسڂ

ٴ٬ذ، دڀٹوشي ؤل سباس٬ص، ٸ٥ٮ، دڀوص ظٱ٥ ټذهغ دڀغت دألوريص دڀؽځق ؤټذڀڂ

ذ ټذهغ دڀغت دڀ١ىمض دڀوىزايط ڄى وخلص ڄى خصت ٫ ، ٴان ض دڀمٽذن هخ ض ظٵ

دڀٵ٫ وڄى. ٸان ٬رشى لىخخل ٸسڂ هان ڄى ز٭ ري لوس٭ڂ ٴه ڄ دڀي دڀڄى

وڂ و٬وڄذ. خثي ابٸذٷ ٽريهذ ن ظځى ل٥سض دٸع٥ٮ دڀؽځق ٬حل دڀمځٹى دڀمسعى

، ڄوىن وش هٹذى ټذن لؾ دڀفمض ابر ڄى ٸش جنذ بجل دٸع، ٴذ بجل

ټذـض دأل ٭ذةلىن، بابهاي ڄى اسزٹذ دڀمهذـى دڀان٫ ڄى ڄومون ټځهم وخأل

Page 91: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 89 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص تلم ڄى دڀمٹع٥٭ض دأل ٸ٥٭ض ڄضنم وخلخ ٴځم وخآلزوى . دڀمىعځق دألڀٵض دڀف

ص، ؤايڃ ؼبلؼض ڄى ؤٸڂ ض، دآلزوىيس ڀه ٸڃ وخل لغن ايٿ ڄٹذزڂ وض ٱريص ڄ٭ف

. ٴضيذ دڀ٭مڂ إلستذڃ دڀوك ض ڄوٳ ذهٮ بجل صبذ هش دةلمذٿ ض

ص ٤ځغ ڀٹ ىٿ ي وىز جبى وسضيض ز١ىي ٽڂ خط وه، دةلى ر ـ خم

دثلض دڀ٥بلء ڄى وٵٵض ز٥سٹض، زء ي ابت، ڄرتخحكص أبٸىخ وخمذ٤ض دڀى٦

ڄخټش ظځغن وهى، دڀذثٲ ٥ى وڀٹ. مجبل ده٭ٽذاي ب٭ذ٬ذ ؤټضبذ دألى

، لٹٹ وذٳ وظوٴهذ دڀ٭وٺ لىٿ دأل٬حل ـءهذ ظٱ٥ ٴ١ض زځځض دڀؤ

و دڀٵ١ض ڄى ڄمذ دڀ٭وٺ و٭ځى. دڀوٮ ټمذٿ ض ذض ڄع٭ـض و٥ى٣ خط

ص ڄؽځؽض ٱريص هريص دڀٹوض وٴىٷ. دڀٹوض ڄٹذڃ ظٹىڃ ځبلط ٬س يس ٤ځش دڀ ٹ

ٮ ؤن دڀبلڃ ٿ زؽبلؼض ظ . ٱريص ؤڀ٭ذ

مغ ؤمح بكري ڄوڂ ض ڄځٵىٴض ـىظه خيمڂ، خسئذ، دڀبلڃ ٬س يس ټذن ٬ځه

ڄى دڀ٥ىڂ دثلؿ هخ ؤي ٬سىڀعه ـىر ؤل ض ١٭هذ ټذن، وورضخء ٸذء هى

دآلن ض، ع٭مځه وخڀي ـسدل ټڂ ځسه دڀي دڀمعڀض دألمخذٿ ي دڀځشي دةلځ

يس ؤن ب) دةلى ڄى ٱريص ٬ځسض ختعىي بڀضيذ ب٠ذٴض. ڄاوهض وذمن ڄعى٬ذ، هٵه

ـذوص ڀابن ڄؽڂ: ڄعوى٬ض ٥٬ىخ( اب أبوبلٷ ڄع٭ځٹذ ټذن دڀبلڃ ٬س

ص ڄٮ وخڀش وخڀمپ وخڀوٿ م جم ٸس١ض وخڀٵوض دڀٵوض زشي، ٴضيذ خيٷ ٱريص ـ

هشىص ؤلبلڃ ض زرصي اتي وٸ، دڀوذن ٴىٷ ـىظه، ٬وث، سي ٴٽذن. دڀسىى ڄى

ي وخشؤر وض ظٽىن ؤن ظٽذ م ٬حل سي ٬وڄذ آوي دزى ٵ٭ڂ ڄؽځمذ ستذڄذ ڄوىذ ڄ

ثض ري ٤ص خخئض وذڀ٥عه ٬ځڂ هم ڄوه . ڄ

، دڀبلڃ ٬س يس عرصٳ دڀعسٲ ڄى ٸس١عه رمعذ وٺ دڀي ڀؤلوويب ووبلٴذ

ص ز٥ٹض، ڄوه ڄٱزض وس٥ه دڀ٬سىڀض ڄى ڄوځه إبوخؿ سؤ ٴهى. ستذڄذ ڄٱذ

Page 92: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 90 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص وعانوٿ ص خب٥ض دةلى ؤن سعٱ وټإهه سبوڂ زعمهڂ وسيمهذ لوىن ز٭ذٺ ـ

ـذاس دڀټذهض ٬حل ؤو دڀسىايء ٬حل رتزٮ وهى وـهه ټذن. دڀربخٷ ڄ٩ههذ ڄى

ص دإلٹىانط ز٭٢ ؤڄذڃ ٹٶ جمور انپ وـه هجض ٬حل سو ڄ٭٥ه دڀم٭ف

. دڀاشلابن وخي ٴمم

دڀي دڀمٹځىر دڀم٭٥ ڄى و دألرس ـبلزعه ټم و دألهسىزض مش ټذن

ظهڄ ؤسمغ ابزضتذ وز٥غ بصبذڄهذ ٴٮ وٸ دڀممعص ي ٨ذه دڀهىخء ض او

ص خ ٬حل دڀخلض خنى دألذزٮ زٹض و٥٬ٵغ ؤٴٹاي . دڀسٽم دڀم بجل ڄىـهض باش

وآو دڀم٭م زشي دتلزي ابڀعسٲ ڄؤل ٸ ٽىن و٬وڄذ بلڄ يس ١ٮ، دڀابزض ض

ص دڀبلڃ ٬س مض ، دڀمظن دڀ ذبورص، وٽىن دڀموڂ ٬حل دةلى رتخوك ٱريص ـ

خڄذط مخض بجل ؤز٭ض ڄى ؤٸڂ ال ختىي وڀٽضنذ وعمرتخط وعض مخض زشي ٤ىڀهذ

دڀىـه ڀىن عمىٿ و٬وث. دڀ ڄعىي بجل دڀرسي دڀ ٴٮ ؼم. دڀعسٲ ڄى

٤ىٿ ٬حل ڄى٫ وظڂ دڀسىى زٵ٭ڂ دڀسرص وٱىش ٴذٸٮ ٸڄي ڀىن بجل دألـىخعن

هشىخهض ٬ى دڀموٵـض دڀٵم وظ٭ځى دڀٵاتن وظجتٶ( ؤ١ذ، دألم سٽ رمذ) ىدثل

وزنٿ. هخ دڀمعم دڀمبلٻ وـه ض دڀمو٫ دڀع٭ دألٴ٥ دألهٶ ڄٮ ظعانش ال

ٵ٦ دڀ ٬حل دألهٶ، ڄوس٦ وهى، ٬وث، دڀبلڃ ٬س يس ض دألسيى ابڀموى و

ىن زٱ٦٥ سه ٦٥ دةلمض هٶ، دڀځځض ڄٱذڄخظه ز٭ حيرت ٬فى ٠

ڀپ ز٭. دألرس دڀموى ٸ٭ بجل دڀعسٲ زسٹض، ـص زٵ٥ض، ڀٹٳ وـهه وٹځش

ي حك دڀي دڀٱس٥ض ڄعىي ٬حل خڀض وٵٵض دزعاسڄض ٴعٮ دأل٤ٵذٿ لٵڂ ٬حل ه٩

صد لذڀض وبلٿ ڄى ٬ځه لٽمان ڄذ بخ، ؤ١ذ ټذن ؤهه پ ال. ٴٽه ض دةلٿ زځٱه ثل

. دڀوريٴذان وض وخڀو٭م دڀٱس٥ض ڄى ٬ذڀم ض خيځٺ، دڀوىخو زمغ ظځٵه دڀغت

ڄ٭ځمه موض ختىالط، بكعه لىٿ وخي، اتزٮ دألم وټذن خٸسىهه دڀعبلڄ ټذن

ز٭، دڀبلڃ ٬س يس عمى و٬وڄذ. ٵعوه ڀپ ټذن. ڄٽسڂ ٥ذن زٵ١ىٿ

Page 93: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 91 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٥ځٺ دڀي هى دألم ټذن، وـهه ٬ٷ ڀفٵٶ دألمح دڀموڂ ٬حل، دةلوض ڄى هوڀه

ي ٬ذٴري ڄضنذ وظٵ دألوال ظضبق ذوسض ٥٬ض و . دڀ٭ىخ لذٴض ٬حل دتلذ٤ض دڀ

٭٥ ال، دڀمخء دڀسىص ٴاسن ؤوىض ض دڀمموپ دڀ٭ٺ وهى، دڀٵٹه ؤن ڀپ

دڀموىض دڀم٩ذه هي ٬ى، وذ٤ ز٥سض، عىځىن دڀ٭ى٣ انٹ وـهذزص. زاتات

. وخڀمسعثشي ڀځفهځض

ض سٹه دڀهوء ټذن ب ڄخـه ٥١ر ٬وڄذ بال دڀ٭ى٣ وٺ ال دڀٵٹه ؤن ٬حل

بجل ڄعىخظخ خ رضاب ب رضر ؤن ز٭، دڀعفإ دڀسش وڀهخ. ابهض خهض

ه عم دألم ټذن لشي وض. دڀټذهض زع ٤ځش ب ـدل ڀٽىن وخأل٤ٵذٿ ل

. ـىظه جنص، دتلذٿ ض، دڀبلڃ ٬س يس

***

، دڀٹم دڀعبلڄ ٱذ ؤن ون وڄى شي زشي، ذڀاب، دڀبلڃ ٬س يس ع٭ذ٤ى

ڀم بن، ـسدل ڀٵٹه سيٽى وڀ. وخڀٹاشزايط دةلبلزايط وٮ، جان بخ ؤو، دثلاي٤ض

بهه. ضدڀى٨ٵ هي ٬حل دتلىٿ بجل ٴ٭ى عفذرس ؤن، دڀمهى ڄى هذثبل ٬خ جيمٮ

دةلذهڂ ظم دڀغت دڀم٭ذٳ ڄى بكريخ ٬خ جيمٮ ؤن ٬ځه وڀڀپ. لٹٹ ڄزنٿ ٸم

ض ڄ٭ځم دڀبلڃ ٬س يس ټذن. دڀذٷ دإل٬فذر رضسض ض دڀسعض اسوڄه ؤال ٬حل ڄ

ص و٬ځم دڀ٥ش وض دڀوابط ٬ځم ض، لذثخ وټذن. وـخخ وزخ٬اي وواي٤ذ ٬حل دڀس٥

ؤن سيٽى ڄؽځمذ دةلابهض بجل ظٹى ؤن سيٽى ٬ايخظه ؤن نم. ڀبلهعمذڃ ڄؽريص ڄ٭ذٳ

ص ؤٵڂ بجل ظٹى بجل ابڀوسض دڀوٹذهض ڄٽذن ڄٹذڃ ٨ځهذ ٹىڃ دڀغت دڀ٭فى دثلور ف

٬حل دال٬رتخ ل بجل دألڄ زه سځٲ ؤل ال وڀٽى. دڀٵذء بجل دڀمعمذؼځشي دڀمىض

٬ځمه وټڀپ. خسئذ ذثاب، ٤س٭ذ، دڀم ظىه ٽى ڀم. دڀ٭بلـض ڄىخهسه

ؤو دڀم٭ص ڄى دڀم٢ عٽ ٬وڄذ دڀم٭ى ظعماسن خي ټذهغ. دڀعرشخي

Page 94: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 92 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ثعشي دڀزنٳ ٭ذڀق وټذن. ٠٭ٶ ؤڄذخط سي دڀي هى دڀٹځش ٽىن ٬وڄذ دڀ

ي ض صبذ هش ٴبل دڀخ٫ ؤهىخ٫ ؤڄذ. ابڀٵ ري، ه٩ ځشي ذڃ ټ . ڀځخ

ض، دهعم دڀبلڃ ٬س يس ؤن ڀپ. دڀس٥ى ضزعم ع٭ځٺ ٬وڄذ دألڄ وعمى

ىڃ ټذن. دڀمٵخط ٬ځم ض دڀاب٫ ٤ىڂ ټذن أبهه و٬ٳ دڀس٥ذ دزى زخاسط، ٴذ

دثلى ورمعځح دألم وټذن) دڀعبلڄ ڄى ٬ ٴٹض ض جيىٿ، ٥٬ځض وهى، دةلم٭ض

، ٿدةلاب ٬رب( ٬خهم ض دڀځض دڀ٥ىزىخٴاي دڀم٭ٴض لٺ ٭ٴذن دڀځخن

وذثهذ ظٹ خيى دڀغت دڀواباتط ڄى ٠ىمذ ٬خ ووٶ ٹ٥ٶ، دالهعابي

دڀمىخط ڄى ټذڄبل وٵذ دڀڀض ٸذسئعه وظ١م. وخڀمٽوض وخڀمهسځض دإلڄاسيكض

ٵضتذ وهى ولي دهلل ٭ځم دڀغت وخإلټريخط . و

ي، وهى وجك. دڀموٽرسص ؤو دڀموىځ٭ض دڀ٭٩ذڃ ڄ٭ذةلض ض ولي هق، ـخلذ اب٬عاب

ىخط دڀ٩انزش ٬، دةلهذط مجٮ ض، دڀان ٸ . دألوجل لذڀهذ بجل ؤ٬ذهذ دڀغت وخڀرت

بجل وال دألانن ټبلزض بجل ةلىء ال دهه. ال. آي. ابڀص دألانن ٬بلؿ ض ٤ٹعه وظعمزي

ز٥ذ ڄى دأل٤ٵذٿ ڀائڃ ز٭٢ هځهذ ٸسيض تكٵذط هانٻ ټذهغ. دڀعسوق ٤ٷ

خيىي ابٸىٿ ٴىٷ، ٴعه ـخ ض ابعمخ ڄ٭ځٹض وخڀڃ ابڀؤ ڄٱ٥ذص دڀٹض

ڂ دڀٹم ض دڀم٭ذڀق خيرض و٬وڄذ. وخألهاير دألرضخ ڄى زه ضتذن ال ٬خ

. خيرضهذ ڄى دڀٵٹه

ض دڀى ڄى وأتټ دڀم٢ جيځ ؤن وز٭ ى ع دڀرس٤ذن ڄځٹ٥ ىڀق دڀم

، ڄ٠ه ٴفإص هس وٸ، خيٷ دڀي ڀع٭د ٴٽ ض دڀٱريى دڀ١ىم دتلي

٬حل دألخص ٴ٬ذ و٥سٺ بن وڄذ. دڀٱش دڀممذ دڀم٥سش هخ ض ڄهىڀعشي ز٭وشي

رصوض ظخٴٹهذ دڀٽعٵذط ورب خ٬ه، زٹىص، دڀبلڃ ٬س يس ٹى لظت دڀى

ور ڄى وسف دڀي وخڀڃ دڀم٢ ى دڀٵٹه ٭٠هذ ى ٤ٴهذ وض، دڀمٵٯ دڀو

م ٴىذ ض . دڀموهځشي دڀسض ٬حل اب

Page 95: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 93 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، دثل٥إ وـه ٬حل ز١ٮ وٸ، وٽىن دڀم١ض دڀى دڀبلڃ ٬س يس ذي٥ح وؤلايان

ڄى، ٬وث، ز ال دهه. ڀځعى ؤؼ ؤي ختمڂ ال خث٭ض رضاس، اتڄض زساس٤ض، ٸځٮ ٸ

ل دڀبلڃ ٬س ٴس هخ ڄؽڂ اتٴه ألڄ ٱات٧ ؤن ڀځزىن وڀ. دڀ٭مځض ظٽخ

ص ٬و هوال، دڀعبلڄ سيپ ڄٹذوڄض ؤٸڂ و٬و. م٭عه ٬حل دڀؤشن هخ ض باش

جيرب دڀسمريص ض د٥ دڀى ٱري ستاسك وټإهه ٴٽه وٵعمىن ابڀم٢، دڀم٭ځم

دڀوشي ابزعه زعم، دڀبلڃ ٬س يس وعمٹٺ. دڀىڄض ؤټځعه دزعبل٫ ٬حل

ټرث دڀى ڄى، دڀخڄ ابڀوىور دڀمم٥عشي دڀمځٹ٥شي زشي صبذ وسيپ ٸض دأل

ڄى ڂ و٦ دڀهىخء ض صبذ ٥ن وذ٤ٵض وزص وؤټخ ڄذ ٹ٥خن دڀځى

و٬وث. دأل ٬حل، ٬ٹځه دألڀم ؤ٤ذ وٸ، دڀمٽشي ٴرتخوى دڀمعى دڀاش

ڃ ٸ١ابن ٴه خترتٷ ڄىٸ ٬حل وضبذ ٱريص بلض إبل١ذ دڀٵٹه رس٫ بن وڄذ. جك

ڄوه وخيرض دڀم٬ٵ دڀ٭رت ڄى ٸځبل ٬ځسض ؤخؿ ڄى ذيؿ لظت دڀٱځاين ض دڀمذء سؤ

ٴعانوٿ وخڀش دڀٽذٴى ڄمىٷ ڄى ٠جبل ٸخ بڀه ١ٶ ٸك ض سه هٹ٭ذ

ص دڀوٹذ٬ض هي دڀم٭ذڀق ، دڀوٹذ٬ض وڀهي. ؤز٭ذ ؤو ڄخط ؼبلػ ٴمه وسي١م٢ دڀابو

ټڂ ڄى وخڀىٸذض دڀزنٶ ٸٶظى ڄض، دڀع٥سٹ دڀبلڃ ٬س يس ٤ش خبىػ لش

ض ض دهعٵذه ڃ ڄرصٳ، سو ڄذ ٬حل، دآلن هٵ ض ٴه. دڀځؽ ٥ه ؤن ري. ـخؼم وڄ

. دڀمضتذٴغ دڀع٥سش هخ ټڂ ٬حل دألڄ ٵ دڀمځٹ٥شي ؤټ

***

ص ع٭مڂ أبهه، ـخخ زىٵه دڀبلڃ ٬س يس دضت و٬مځض. بكريص زربخ٬ض دڀٵ

ص ص ل وست وظٹهمذ ظ ؤو بك ٬حل دڀ٥ بال ظعٱٷ ال دتلځٹىڃ ٬حل دڀٵ

ڄٽذن ټڂ ض دتلذرض ابألم ڀپ ض ڄع٭ان، دتلىخن ٭ځٺ، ټذن. رس٭ض ٸٹض

ص ؤوجل ٬حل، زځىلعه دالعٱذٿ ابعؽانء اس٬ض زٮ ڄى ؤٸڂ وض. ظذٴه ظشي ف

Page 96: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 94 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ومىڄذ تلمذ ڄوعٵىذ خڄاي ندڀځى وي وځمه وٸسه جكه وؤٴٯ ځىه ٸ ٽىن

مثان بـاباي ٹس٢ وهى. دڀ٥ځٺ دڀهىخء ض ابڀ٥هى ؤو ابڀش ڄٽځٶ ٤ابه ألوٿ هشض

. دڀص ڄى ڄٹع٥٭شي ٬اشءى ض، ؤ١ذ، دتلٺ وڀه. وخةلځ وخڀٹىخثم دڀؤ ڀڀپ

زىٵه بال دڀ٭ځمض ڄىخهسه ٬ى لٹذ سشي يكٶ ٭ٳ ال دڀبلڃ ٬س يس وڀٽى

دالم هى وهخ) وخڀبلهم دةلبلابط واي٤ض ڄى ٹس١ه دڀي وخڀؽمى. وذض واي٤ذ

ض مى دڀځاب ڄى دڀوٶ هخ. ڄىخي ؤهم سيؽڂ( دةلخثي ڀځربهى دڀمخټش

مذٿ، دةلسڂ عځٹذهذ دڀغت دڀو جممى٫ ٠مى ظوڂ دڀوض دڀمهوض وهي. دڀرب

ض، ٽىهىخ ڀم دڀىزىن ځسض٤ ڄى ٴٽؽري. ڀپ ڄى ع٭فش ؤال دڀمء و٬حل. دڀ٥ځسض

ټځريو وك ٴه ٤ٱغ دڀي دڀس٭ دڀڄى ڀپ ، دڀضن١ض ٸسڂ ڄذ اب ض دأل

. دڀىڄ دڀموٹى٫ وزبهم ڀ١مذن هخ ري ٵ٭ځىن

دڀىٳ ڄى ظوٮ ؤن سيٽى وخةلبلزض. ـبلابظه وٮ، دڀٹم ض، دڀبلڃ ٬س يس ټذن

ټذن ڄهمذ، هفه وهىٿ. ڄذه ثپلذ وخڀمخټش. دتل ڄى ؤو ٸ٥غن ٸمذ ڄى ؤو

، دڀٹابثڂ وض. صبذ دالضتذهض، دإل٤بلٷ ٬حل، ستٽى ال جبىص عٶ ٸمذاش وعق، زخثاي

دڀغت ه وخڀمؤص. دڀمٱٿ، دڀوق ض، ع٭مځىن دڀان خٿ ڄذ، دةلسڂ ٠مضنذ وڄى

ځه ڄى وذيځ ٱڂ ؤن ز٭، دڀٽڂ ڄٱخل ٬مى زىخ٥ض، دڀىٳ ظٱٿ وه. و

هي. دڀسغ ض ع٭مڂ ؤو دڀىٷ ض اب٫ مم ڄعشي ٸمذ بهاتؿ ض وفنظ

ىڄذ ظٽڂ ڄسىټض وى٣ خط ؤو ىخء ؤو ز١ذء دةلبلابط . ـٱخٴض

بجل دةلبلزض ذباي٤ض صيم ٬وڄذ، دألوٿ دڀشص واي٣ وهى، دڀبلڃ ٬س يس و٭م

ز٥ٹض ڀغ هي بن .وخڀرب دڀخ٫ ڄع٭مبل، يشء ټڂ ٸسڂ، دتلٶ ٸذڄض ٸاي

ؤوي انلض وڄى. زىض ٸ دڀسعض ذي٥ح ال دڀبلڃ ٬س يس وڀٽى ٸٹض لاسزض

ي خناسط ٬ى خ٠اي، خسئذ، دڀٹض وو ټذن هي ڄى وخلص ڀاب وټذن. بز

Page 97: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 95 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٹض أبش٤ض دڀمماشص دڀىخء دةلمځض دةلبلابط ، لٹذ، س٭ؾ، دتل ڄى وزهى ڄ

٬حل جيځ، دڀىٳ ٸمذ ٵڂ ؤن ز٭، دڀبلڃ ٬س يس ټذن. دڀٱس٥ض ٬حل

مذٿ زعؽسغ بڀه و٭ه آو ظځمخ ؤو دألم واني اسٸه وسپ دڀټذهض . دڀسى

وٸغ دڀغت دإلز ڄى وض ذمظه ض ٱ ټذن. دڀاتخل دڀومى ٬حل ٬مځه ابش وهى

ص ڄى ظآتطت ؤز٢ تكذن ڄى ٤ىځض وى٣ ٬ىصنذ ؼم ـذهسه ٬حل و٠٭غ ٱريص زٽ

ټذن صيىي ـىخٿ ابثٮ ڄى درتخهذ دڀمځىن دڀىٳ وى٣ ڄى ؤوي زٽخط عانوٿ

ڄعاسوض وى٣ ؤز٭ض ؤو ؼبلؼض ؤو و٥شي ٸذ٤٭ذ، وخيځهذ ظ٥ىخن ڄى ڄو ڄى عځٹذهذ

دةلذٳ دڀوىڂ ٭ٶ ڄى ـځض ؤ٤خٴهذ ض وز٦ زضنذ ڄىاي دألڀىخن ذمعځٵض دڀ٥ىٿ

دألڄ آو وض. ؤذز٭ه زضنذ جيزي ؤن ٸابڀعه جيځ ڄى ٬حل ٽىن دڀىل ڄى ٸسض ؤو

دڀعځم ټذن خنض ټڂ وض. ٬مځه ض ورش٫ دڀمعٹذزځض دثل٦ ؤ٤خٳ دةلبلزض ض ؽسغ

خيىڀهذ، دڀىل ٸسض ؤو دڀوىڂ ٭ٶ ـځض ڄى دڀمٽىهض ابألٸىخ سيپ دڀي

ذي٦ ؼم دةلبلزض ءؤـخ زعؽسغ دڀٵٹه سؤ وهٽخ. ؤوي بجل ڄى ابألذزٮ

ټمذڃ ض دڀربه ؤهخر ض و٥ى٤ذ م دڀمىٸٮ دڀعٹذ٤ٮ هخ وخبٽم. دأل دثلاي٤ض ظ

. دڀربمذٿ وٮ عم هٽخ. ووعمرتى وعمرت زشي بل٨ضتذ ظرتخوك ځٽذط

خط دتل ڄى و٥ايط ٴضيذ ٬ځسض دڀبلڃ ٬س يس خيرض دڀربمذٿ وٮ عم و٬وڄذ

ظٹذڀض خءوورض محخء: ٴذٸ٭ض ؤڀىخن دڀمرتخبكض دثل٥ى٣ ٬حل وؽسغ ٸذء ؤو وٵخء وز

هي. دڀځمذ٬ض دڀربٸاشط ڄى مجبل وهٹذ ز٭ ڄى دةلبلزض ظٽش ٱريص ابٸذط

وڀىصنذ. دڀبكعشي انخ بال ظعفذو ال ؤن ظٹعض، دةلسڂ ض، ٴذتلايص. ٸريص دةلبلزض

ض دوعري دڀي دڀپ هخ وهى دثلځوق پ وڄى دڀموؿ ٴىخٷ ڄى ٹرتر

دڀٹاشزض ٴىٷ، دةلسدل دڀٵظت وځس. ڀځفو ڄخ دڀىؼوض دڀٹسيض دڀمٱر ٬ى

دڀ٬سىڀض ختضتذ وظعجل. دڀبلڄ٭ض دڀټاشط خط دةلبلزض هي، وخڀرسوخٿ وخڀعاشڄري

ص خط دڀو٭ڂ ڄ١ذ٬ٵض زځٱض وؿ ـځه وٱ٥ دڀمٹىض دةلځض ـخثځهذ ز٭ٵ

٬ٽض هجض ض ڄعٹځخ ذب٦ ؤه خم٥ذ خمسش ـځ ىڄ و٭غ ٴذحت دٵخ

Page 98: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 96 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ووان هى هخ بن: دڀمذهرت ٸزوض ؤو دڀس٭شي لر زوٸض ؤو دتلفض دڀسوٸض

. ٬وه ڄى ؤٴځغ اشر ٸو٥ى ټإهه دألـخٳ ذمرتٷ دألذٿ ٸذ٤ٮ

***

ض ڄٽذص ض، دڀ دهضتذء ز٭، ؤڀىخلهم دڀعبلڄ ٵٶ ٬ځضيم ٴو ٴبل دڀم

ض ض دڀى ڄى لٵ٪ ڄذ دع٩هذ ـخ دڀممٽى وڄى. دڀمزنٿ ض ٬و، ؤو دڀم

ظڂ، دڀمٱر بلص ز٭، دڀٵٹه لىٿ، دالـعمذ٫ ڄخ٬شي دڀٹآن ڄى ٤ىځض ٴٹخط ظ

ض ڀځعه ٸىض دڀي دڀعځم و٭ى. دڀىط ٤سٹذط ض ٴذظ زعٱري دڀمٹذ٤ٮ ظىٸٮ

ص دع٩هذ ، و٭ دتلځٹض ض ڄٽذهه بجل، دڀابك ض، ابألڄ لٵ٩هذ دڀغت دڀى

لٵ٪ دڀ ؤن ڄى أتټ و٬وڄذ. دآلايط ځځض، رسخ، دڀبكعشي ٬حل وخڀځىلض

ص، زرس٬ض، ٬ذڃ مغ ض، وع٩ه دڀٵٹه ڄى ٹرتر، ـخ انٿ ٴةخ. دڀى

ظٽش ڀم وبخ دڀبلڃ ٬س يس ٠ذء دالع٩هذ ، ٤ىځض ـ وٸٵذط وال ه٥ٺ ؤو٥ذء ظ

غن ٴةهه ، دڀعځم وعځٹى ٭ذ يشء ټڂ ٴةن وبال ڀىلعه خمى ڄوه و٥ځش دڀعځم، صي

. ٸىض ڄعځض دڀ٩ه ٬حل رضابط، ڀپ ٬حل ـخء

وسيؤل دڀٱريص دڀمف اسلض بجل هش دڀځىلض زٱڂ ؤڄخ دڀعځم عځٹى و٬وڄذ

دڀځذٿ ڄى ضزٹ٥٭ وسيمهذ ڀىلعه ٴه ٱ٥ ڄذء ٥ڂ ٴضيذ ظىـ دڀغت دڀسرئ ڄى

دڀځىلض جتٶ ؤن وسبف. دڀٵىٿ لش دڀعشب ڄى ان ڀځهش ؤو ڀځم و٭٠هذ

بصبذڄه ز٩ٵ ٬ځضيذ وذي٦ دڀٱاب ٬ضنذ ڀهش ٽ٥هذ دڀي دڀٵٹه دڀعځم ځمهذ

ص بڄبلء ض رش٫ ؼم دڀىـهشي ٬حل ؤٴٹاي و٥ذ ٬رش مخض ذيؿ ٬وث. ـص ى

دڀىٷ ڄى زٹذض ؤو وٸض زٹ٥٭ض ط دڀسځى ڄى ٱريص وخص ـسه ڄى دڀعځم

دڀ٭ش ڄى دهه ڀپ. دتلوٳ صيفى ؤن دڀم٭ځم و٬حل. ڀځٽاتزض وضتأي ٸځمه وعانوٿ

ص ٽىن ؤن، ڄخط ٬رش دڀٹآن لٵ٪ ڀى لظت، دڀٽاتر ٤ٵڂ ٬حل م ٬ى ٴٽ ال ب دڀ

Page 99: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 97 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زشي سه وـه ىـ ض ض دألوجل وخڀوىخط دڀم سؤ وڀى. لؽض دزعخثض ڄ

وٸغ ض بال دةلمڂ وظيكش دڀومى واباي ختكاشٳ ٬حل ابڀعر دةلسدل دڀعځم

ؤڄ وهخ) دهلل اشء بن ڀپ ز٭، ځعمٺ ؼم دڀٹوشي جبذڄ٭ض ځعمٺ ٬وڄذ اللٺ

ص ؤو زعىه، دإلڄٽذانط ظىٴط وبن( ان هخ ٬حل دزعؤ ظ٭ځم وبستذڃ إلصنذء ابڀٹذه

. ـخ دڀح دڀومى

وظمٺ دڀاتڃ دلرتخٸه لظت دڀىٳ ڄى يشء خيٷ: دڀ٥ٹض صبي دتلرب ٬حل وخيڂ

دڀٵذظ ابڀمذء ڀپ ز٭ ڄضنذ دڀمعىؿ دڀممىٷ وذيځ٦ ز٭انض دڀمىص دألڀايٳ

ز٭٢ ٤ځض صبذ خيعٵ٪ لؾ دڀٵن ڄى ٱريص ؤو٬ض ؤو ٸىخ ض اللٹذ وظٽش

٬حل دتلىٿ ڄى ستٽى ڄذ ائ دڀٹسيض دڀ٥ٹض هي. ـخ ختٻ ؤن ز٭ دڀىٸغ

. دڀىٷ ٬حل وټڀپ دألڀىخك ٬حل ڀځٽاتزض ع٭مڂ ٬دل ؤٵ لرب

خزدل ڄٽوغ دڀغت دألو ض ٬ى ڄبلءڄض ٹڂ ٽذ ال هى٫ ٴه دڀٹش ض ؤڄذ

. دڀخث٭ض ؤ٬مذڀهمذ تكذزض ڄى وٴىڀعري ـذٴض ٸسض ڄى دڀبلڃ ٬س ي وٹ

ؤو دڀمؽځؽض دڀٵىالض دڀض ٽڂ زٸض ععىڀ ؤ٤خٴهذ وٹ دڀ٥ىځض ؤٸبلڄه

ص لٵ٪ ظځم عم ؤن وڄذ. دإلس٭ض ابثلذستض دڀبلڃ ٬س يس ځڄه لظت دڀى

م ٸځمه عانوٿ ڀڀپ وهى. دڀٱريص وذظم دألن ٬حل ؤو جنمض دڀځىلض ٬حل و

ص ڄٱعه ؤسمغ دڀي ځمذن مض دڀمىن اش إبسٮ، ڀپ ز٭، وش. دڀ

ص ؤن ٭غن وڀپ وخڀم٭انط دڀوخث ڄى زٽمض ذظمدثل ڄىٴٺ . لٵ٩غ ٸ دڀى

ال ڄإزض بٸذڄض بجل دڀعبلڄ ؤوڀايء ٬ى ڄذ وهخ. ڄعى٥ض ذبذستض لر صنذض وختععم

٬س وڀس. دڀمف ٬حل رتون دڀى دڀ٥ٵځشي ـ ټڂ خيرضهذ ؤن ڄى ڄٵ

ز٭٢ ض دتلٺ، رصحي ڂزٽ دڀ٭ٹ شو٣ ڀپ ٬حل ظو ؤن ون وڄى، دڀبلڃ

. دڀمى٫ ؤو وخڀٽ وخڀاشي وخڀس٢ وخڀغ دڀزص ڄى دإل٠ذٴض دڀ٭وض دڀمٽذٴأط

هي ض، دال٬عايض دڀهابط بجل و١ذٳ ٴةهه دألوايء ڄى دڀٵذث ؤزىخ ټذن وبخ

Page 100: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 98 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، دڀعځم ټذن بخ ؤڄذ. ىض ٸمذ ؤو ـذؿ وـذ ؤو ـي دڀمانسض

ض دڀم٬ض دڀع١ذڄى ظٹذڀ ڄى زخٴٮ، رتټىن وخڀعبلڄ دڀم٭ځم ٴةن خٴٹري، ڀپ

، دڀمإزض بجل أيظىن دتل ڄع٥ٵځى ولظت. دڀمماتؿ ابڀٵذث داللعٵذٿ ض، دڀمٱر زبل

ص ٬ذص وهي . ابڀهخاي خممځض وؤصيم، ڄاؼ

ض ػخي ٸ وڀٽوه ڀان هخ بن. دڄعمذانظه ض دألم وفن ؤن، ؤلايان، وخيػ

، أتڄځاي ؤو زخمذظاي ڄضنذ ټذن ڄذ ىخء ابڀٵځٵض دڀمىڀٮ وهى، ؤهه ڀپ. دألڄ صنذض

ڀ٭فش، ظزيخن دزى وهى، وڀ ڀٹ. ڄع٭ذٿ دخء ه٩ص ري دڀرتزض بجل و٩ ٽى ڀم

ص دڀ٭ٹابن هي، دڀمهش دڀ٭ٹابن وختځٺ دڀ٭ذڀض دةلابٿ زي ى ڄ دڀمع٭ذ٨مض دةل

ووذض سٿ ؤن و٭ه ض ڄذ، ز٭خ ظٵٽريي رش ال ٬وڄذ، سٿ وڀٽوه. دڀبلصنذض

دڀ٭ هخ ٬حل، دڀماشثشي ٤ىخٳ دڀ٥ىخٳ ٬ى ظٽٵذن ال دڀځاتن ٬اني ظعىٸٶ ٬وڄذ

دڀځىلض ټبلڃ ض دڀم٥ذٳ صنذض ض دعٱٷ وٸ دڀٱري دڀربه واشه دتلى رمعځح

. دڀمضبم

ض ٴه ظى لٹٹ ٸٶ ـض ڀؤلم ذظٽسي ظٹذڃ دڀغت دڀمإابط وظسځٲ ڄع٭

ويكڂ ڄذ ل بجل سه ټذن ألهه خيسىهه دڀان ټذن ڀٹ. زرشي دڀمء ٴأيټڂ لٹٹض

ص : هـذظه هاين بجل ڄذ ائ وسيځىن دڀٵٹه وڄاس٬ دتل وڄ١مپ دڀمف بخ

وخڀٱم دڀعىض وظوعرش. ڄ٭هى ري ڄعىي دڀ٬ذزض وك وظسځٲ دڀص ض دتلايص ٴعوٵي

ٴةصنم دڀهى ض هذٴض ٬حل عىٴون دةلسڂ ض دڀان ؤن وسبذ. دڀمىڀمشي ٵىٳ زشي

. دڀضنذض بجل دڀساشض ٴعى دڀ٭انن ألهىخصئم ٥ځٹىن

ص دڀىڀمض ظوضت و٬وڄذ وؤ٤ابٷ دڀمىخٸ لذڄځشي دتلخثٺ ض دةلمٮ عى٫ دڀٵذو

هٵڂ دڀو٭ان٫ ذبى ڄضنذ وس٭ؾ ٱريص ٤ذاسط ظو لشي وض. دڀاشي دڀځمىن ؤو وخڀٹ

ع، دةلهذط ټڂ ض ڄىٹ، دألهڀس ٬م دزى وهى، وخةلسدل) ڄجتڂ ڄىٹ

Page 101: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 99 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ڄىٹى ؤهٱذڃ، ٸمربي ڄى( ـسځض ٬ذ٤ٵض وؤذن وؤان ٽذوي ٴعوس٭ؾ. اسل

خ٬سضتمذ دڀځى دڀىظى هى ڄى ٬ر لى خنى ٬حل ٱغ ظوٹه الو هذ

ڄىٹى ه. زىىن زوٵىهض سه ؤڄ وهى خصتذ ٬ى ڀع٭رب ٤س٭عه بن. مىهسضدڀ

وڀٽضنذ هٱم ڀو٩ذڃ خت١ٮ ال وه. آو مجذٿ ٬حل وڀٽضنذ ڄىٹض ٬بلڄذط ون ڄى

ص ڄ ڀى، آي. خسئض صبفض جتذر ؤو ٬غ لوض جتذر وابعم١ذ زعځٹذثضتذ اسل

٬انرص دتلض دڀرتخهم هي ض ځعٹ٦ ؤن، ابڀأتيك، سيٽوه ټذن بهه !هان ڄى ڄىخط

ائ ظٵٹ ؤن ون ڄى، ععىخڂ دڀمإزض بن. اثهض هځځىاي ض ظؿ ؤن ظأتهڂ

وو . دألوي ظځى دڀاس٬ض لځض ڄأر بجل ظعمىٿ ڄذ ذڀاب دڀغت دألٴذٷ هي ڄى

ڄ٥ځٮ لظت وڀپ لځوهاي ظعبلىش هٵمذط دڀٹم ٠ىء ض انٴاث دألٴىخي زشي دڀسس

نظځى و دڀمذوخط ع٥١ڃٴ دڀرشوٷ ٬ى ڀ٭ځى دڀسم ـهض ڄى وٹ٢ ابهغ م

دڀوريخن ذزض، دڀاشلسض دڀوفىڃ ٬ى ٬ى٠ذ، ختىص وال ظ٭ ال دألڀىخن ڄى ضځظٽ

ربي ظ٥ځٺ و٬وث. دڀمعىهفض وخڀموض دڀمو سؾ لشي ض دڀابل زىٸاسصنذ دڀٹ

. دڀٵف ز٥ڂ دڀممزتـض دڀٱذزض ٥٬ى زشي ؤوايصتمذ

. عٹ٪ دةلسڂ بن

Page 102: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 100 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 103: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 101 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀمحل لىخ

٬رشص دڀاثهض ض لٵ٩ه ڄذ ټڂ ټذن. لايظه ب ٴه دٴععن دڀي دڀى٦ هى هخ

٬حل ظ ؤن ز٭ ڄى دڀٹآن دع٩هذ ٬ى ال وىخط مخ ؤو ؤزٮ ڄو دڀم

ض بهه. ائ ڄوه ٵهم ؤن ون ص دڀسسٱذث ضدڀ ذ و٬وڄذ. دڀمسٽ ، دڀٵځٹض ز٭، م

ټذن ب ؤر ؤن دتل٪ لى وڄى. دڀمٽعش خي بجل ١ٶ ڄذ ٬وي ٭ ڀم

ـءخ أبن إل من هخ ڄؽڂ وصتا. دڀٵ ڄى ؤټرث ٸ ڄىهىاب ـخ يكذ

ڄعىي ٬حل لذڃ زى ٬بلٿ دتلذؿ ټذن ٴځٹ وٴ٭بل. ظ٭ځمه ض دڀىخ٭ض دڀؽٱخط ڄى

ڄى ٸځڂ ري ٹعض ال، دةلسڂ ض، دڀټذء ؤن وڀى ٤وهڄىخ ڄعىي ڄى ؤ٬حل ؼٹذض

ي ڀ٭ش زځ بجل وعم ب ټذن ٴځٹ. دڀىخٴص بڄٽذانظه ظرب لظت دڀرتزض ض و

دألڄوض هي ټىٳ ٿ وال. دڀمعٹسڂ ض دڀو صبخ، ؤيكخ، و٥١ځٮ دڀمذيض

بال، دإل٤بلٷ ٬حل ،وبلزعه زفذ٬عه هش ؤن ض، ڀپ ڄٮ، وفن ڀم دڀي دألوريص

ټذن. ظعٵذخي ؤن ڄٽوض دةل دألـاس ٬حل لظت ٭ش دڀي دڀ٭ذز دڀىهى هخ ٬حل

جممى٫، ظٹاب، جي، ڀځفسڂ وخزان ٴٹضيذ زىٵه، وټذن. ٴٹضيذ، ؤ١ذ هى، ٬بلٿ دتلذؿ

ص، ز٭، ظبلڄه ڀم زځ ض دتلايص ؤـڂ ڄى ڀځرصخ٫ دڀرضوض دڀمهى دتلؽض دتل١ذ

يس ڄؽڂ، ؤ١ذ، ټذن. واتـخ وڄس٥خ وجنذخ وـخخ وزانء واي٤ذ ټذن .ټذٳ زٹ

. و٬ٹذٸرياي ؤانن و٤سش ٤ساب، دڀبلڃ ٬س

ستذى ؤؼانء سغ دڀي دڀڄذض وي دڀ٥ذثٵض ڄٹڃ، دألڂ دڀاي وهى، وټذن

. دڀٹسځض ض دڀ وٴى دڀ٭ٽض ابتلايص ظعڂ هخ٬ذط ڄى خيػ ڄذ ټڂ ض دڀڄذض

ض ؤو ذزض ٴؿ ؤو و ؤو ڂ ٴبل دةلسڂ واباي ؤٷ ٭ٳ وټذن ف ؼو يشء ال، ص

Page 104: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 102 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ع٭ ڀم ـم ؤو وـذ ؤو ڂ ىـ ال ؤهه ټمذ. ڄوهعه خبىػ ڄى ؤٴځغ هخ ڄى

ص، ع٭مڂ وټذن. دالعؽانثض خجكظه ض وڀځعوٶ ڀعٵعه ټڂ، ڀهذ سه ال سبهذ

ؤوخو بجل ىق ٬ذثدل ظټذ هى ٸم ڄىعٽ ڄى معهؤځ جممى٬ض وظعٽىن. دڀسانٷ

ض ڄع٭مځض ټذهغ ڄى ٸخزوض وڄى ٤ځٹعشي ي ڀىٴىى وڄى دڀ٭ض دڀٵرتص

ڄ و٬حل ڀىزڂ ڄ ٬حل، ز٭ ٴمذ، لڂ وٸ. دإلابعن دةل

ص فذ٬ض دألوايء ڄىخ٤وه ٬و دڀعٹ ڄى ڄخ ؤټسه رمذ ؤوظىڄذظٽ خءدڀٵٹ وڄهذ

. وڄذال بللذ

وٴځ٥شي ڄرص و٬ٳ ڄخط ؼبلػ ڄٽض بجل ٴمق ثكريخ ٬بلٿ دتلذؿ اسٴ ڀٹ

دڀ٥ٷ ځپ، ٬ذص ټذن، دڀسم ٤ٺ ٬ى ټذهغ وخلص لځض وابعؽانء. وىاي

ض دڀىٸغ ز٭٢ دعٹ ڀٹ. دڀمذڀض ؤٴٹاي ـٱخٴض واباي بجل هٵ وڀڀپ. دڀربض

ټذن. دڀسعض ب ٭ٴهم ڀم ؤ٤ٵذال ڄضنذ ؤجنش دڄؤص ضيذٴ ظوؿ بهه زڂ وهخن ڄو٥ٹض

ظه دڀانعت وخ ض دڀٹآن وٸ. وٸو٥وض و٥ٶ دڀٹابثڂ زبل ٭ٳ وم

دثلذ ؤٴٹ دڀمذٿ دڀٹځٺ هخ زأتؼري دةلسڂ بجل ٬ذ بهه ؼم. ټذڄځض وض ٤ځض ظىه

، لذڀمذ ټجاب، اتزٮ ب ٴضيذ ټذن دڀغت دڀٵرتص وض. دڀى٤ى بجل دتلوشي: ابڄعاي

دڀٹايڃ ٬حل، دڀرتلذٿ زٱٶ خسئذ ڄٴى٬ذ، ٬بلٿ دتلذؿ ٬ڃ، دڀبلڃ ٬س يس و

ص هي، عٹىي دڀغت دڀخز٭ض خبفعه بجل ؤي ظىه بجل ٴ٭ذ. دڀٹ٥و٥وض بجل دڀم

زٴٹض دـات ؼم ٤خزځ بجل ريي اتزٮ هانٻ وڄى. مضيذ ټذن ڄؽځمذ دڀسم ٴذ

دڀهريٸځض وخألتكذٳ دڀٵىالض دڀزبلط وي ؤٴٹشي دڀمذٿ دتلفذؿ ىڄ جممى٬ض

ڄرص وزځٲ زٸض مذي ض وظىڂ دألورض دةلسڂ ٸذٴځض ض دـات ؼم زٸض وزځٲ ريط

ڄو دڀ٥ٺ هي ٭ٳ ٬بلٿ دتلذؿ ټذن وڀٹ. ڄى٣ خبريص رمخط ٤ٺ ٬ى دڀٵحل

. خم٥ذط ڄى ٴضيذ ٬مذ، ځٵذ، ٭ځى ٴٽذن ٤ىځض ٴرتص

، دڀمانء ؤصنق جتذهش وه، وزځٱغ دڀٱابي ڄى دڀٹذٴځض ٴوځضتذ دإلٽوض ٨هط

Page 105: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 103 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٸون ڄو ٬ځه رت ټذن دڀي دڀمٱذوي دهلل ٬س ي ڄف ـىخ دڀعشي ؤ

دڀسىريي ڄفي ؤؼانءي خ ؤسى٬ذ ٬بلٿ دتلذؿ ٴضيذ ٴإٸذڃ، دڀمٱر زبل لفذؿ

ؤر ټذن ڀٹ. دڀعٹ ؤهىخ٫ ڄى هى٫ ؤي ٸربصيمذ ؤڄذڃ ه٩ ڀم ؤهه بال. دڀ٭اب وؤيب

ټڂ ڄى وٵ ټذن وڀٽوه ٸهذ لٺ دإلبلڃ بڀضيذ ٬ى دڀغت دتلٹذثٺ ٹ ب

بخ، وومغن دثلمض دڀ٭ٹص زىخـابط وٹىڃ هلل ڄذ دهلل اي ټذن. دڀعىٳ ؤٽذٿ

هخ ٬و ٹٶ ذههبسي وڀٽى. دڀٽاب دڀى وخ ڀجكي ظٹخ، ڀپ دألڄ ظ٥ځش

ص ٬ٹبلهض ځٵض ٬حل ټذن وڀٽوه ځٵ ٬بلٿ ٴذتلذؿ. دتل ، ٽى ڀم هى. ڄعوى

٬ځمذء ڄان٨خط ٬ى وال دثلذـض دڀ٭ٹذث ٬ى ائ مٮ ؤو ٸؤ ٸ، ابڀأتيك

دزى ٬ٹص ڄى عٵذ ڄؽځمذ دألوٿ دإلبلڃ ؤ٤ولذط ٬ى وال دال٬زتخٿ ؤو دڀٽبلڃ

دڀمعىڀ وخڀـڂ دڀٹشي ٬ابص زځٱغ لؾ ڄخټ وض. ظمض دزى وشوك لوسڂ

ض دألهاسر ٬ى مٮ ال ٬بلٿ دتلذؿ ٽذ، سځٱذ ؤن سيٽى ڄذ ؤٸىص دڀم٬ىڄض دڀرشٵ

ض ظىڄط دزى ٬ٹص ٬ى ائ وڀى ع٭مٺ ؤن ون وڄى، ٴةهه ڀپ وڄٮ. دڀمىل

. ڄضنذ دڀم٭ظن، زټذء، ځعٹ٦ ټذن هي دةلٿ ٴوىن ض ٸځبل

ڄضنم وخل ٬و ىڃ ټڂ ٹض ٴٽذن دڀمٱذزض ٠ايٴض ڄى ـخ ٬بلٿ دتلذؿ ؤٴذ ڀٹ

: ڀعوٹ٥ٮ ظٽى ڀم ڄىخ٤وه و٬ىخط ڄ١مىان ڄٽوه وټذن. دڀ٥٭ذڃ ٬ځه ٴٱٷ

وخڀٹابثڂ وهخن ڄو٥ٹغت ڄى وـخثىن واتٴبلڀغ وخڀى دةلسڂ ڄى ڄخټىن

ـخ، بخٻ، ٬بلٿ ذؿدتل ٬ٳ ڀٹ. دڀاسلڂ وزبل دڀ٭ذمض ظىه ڄى وظىهىن

ل بجل دڀى هفهذ دڀغت دڀوخز٦ دخنځغ ٴمؽمذ. دڀى٤ى ټځمض ظ٭وه ؤن سيٽى ڄذخ

ؤسن ظانڄاي دڀوؤشص ؤ ولص ٬ى دڀانجض دڀ٭بلٸذط ٸىص ظانڄغ ستذڄذ دالهٹ٥ذ٫

وض. وخڀىخؼض دأل أتؼري ٩٬مض ڄى ڄعىڀ ختٵزي زٵ١ڂ ڀځعځٶ ٸذزڂ ري دڀڄى ڄٮ

دڀ٭فى دأل هي، زبلي ٭ٳ يكٶ ظ٭ځم ؤلى دڀمء ع٭ځم، ليو، دثلذؿ

دڀ٭شي ظځعٹ٦ ولؾ ڀٵ٪ أبوٿ دڀ٥ځٺ دڀځاسن عځٵ٪ ولؾ دألـخ ٸ لؾ

دڀغت وخآلالڃ دألٴخك لسٽض ظٵهم ض، دڀو١ق زځٲ وٸ، دڀڄذٯ رش٫ ولؾ ؤڀىخصنذ ؤوٿ

Page 106: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 104 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض وڄذ ؤڀايٳ ڄى دةل ض ذڄ زٽڂ وعم بڀضيذ دڀغت دڀٽربي دڀ٭ذثځض اتدي هفغ

. ؤوات ڄى دڀوك

دعٹ ٸ ټذن ڄخټ ڄى ڄىخ٤وه ڄى وخل زٴٹض دإلٽوض ض ٬بلٿ دتلذؿ جتىٿ

م ٬حل، ټذن دڀي دڀٽسري دڀمانء ؤ٬فسه ڀٹ. ٤ىځض وىخط ڄو دڀموض ض ڄى دڀ

و٠ىخله هؤلايث ڄى ٬ ض، ڀپ ڄٮ، لذٴ٪ ٸ دڀٱذڀش دڀٽىمىزىڀغت ٤ذز٭ه

ڄى، اي دڀي دڀمانء سبمذخص ظٽٮ ڀٹ. وخڀرشٸض دإلبلڄض دڀموض ڄ٩ه ٬حل

. ظعسٿ ال ٸض ٬حل زسم ب٬فذر وټځه دڀٹم ؤهٵىيش ټذوى بجل، دڀعشي ؤ ٸرص

وڄهذ زټذڃ، ختذٴ٪ دڀغت ابي ٸذث ؤ٤بلٿ ؤڄذڃ ٹٶ وهى دڀأتڄڂ ض دعٱٷ وٸ ،

. مى وٸانزڂ وزو هځىن ٸخثٶ آاث: ڀمرصيد دڀاتدي ڄى ٸ ٬حل

دڀمانء وٽىن. دڀمعىص دتلى وڃ ڄى دڀان٨ زرص ذي٥ٶ دڀ٭ذڃ دڀمهش ټذن

ٶ ص وخإلٴ وخڀ ٶ و٦ ظاتزٮ ٬بلٿ دتلذؿ ٬شي ټذهغ. وخ٭ض خث دڀمٹى دڀ

زشي وخٸٮ ڄوم وټذن. دڀڄځض اش٫ ض ٬دل خمم اسلض ٽٶ دڀي دڀعٹذ٤ٮ بجل

ٶ دألوري دڀٹن ض ط دڀٹسيض دڀسانءخط ڄى ٶ ٬ذض ؤ٠ذ جيذهش وخڀ

. دڀم١ذزض ڄىؿ هى، و٥خ ؤټرث، آو وڄىؿ دڀسم ڄىؿ: ڄ١ذ٬ٶ ڄىؿ ځ٥مهذ اش٭ض

ڄى ڀهذ صنذض ال ځځض ٴٽعىاي وڄ٭ه ـذز ي بجل دڀمٽذن هخ ڄى وستع

عٹخ٤ض دأللايء ظانم ض، ظعىذرص لؾ دثلرضص ڄى هق ض ذٸض ٴبلط: دأل

ٴضيذ ٹض ڄڄض وٸى دالعىخثض دڀواباتط وؤهىخ٫ دڀمعى٥ض دڀواباتط، ڄه

ص ڄى ؤؼوخ ىانهىن ال دڀوذء ڄى ـى ض ٭ص ؤايڄذ دڀسىض وڄ١ذابط دڀٹ٥ى جتذ

وڄٹذي ٭رصدڀ ڀوك ڄ٥ذزٹض ٥أن ڄى ڄرتٮ وو٦ هىڄري أبز٥ذٿ ـخ ٸځبل بال ځٺ

ظى وټإصنذ دألن ض ؤمذئهذ ظن دڀغت دڀخث٭ض دڀمم٥ذط وهي زوض ـ٭ض وڄاشر

وابټى وټذڄسىظزيخي دڀاش٤يب: دثلذڀص دڀس٥ذڀض ڄوض ټىمىزىڀعض ظاټ ؤن

Page 107: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 105 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀمرشٷ دڀعٹذء هٹ٥ض بصنذ. ٸري وؤزى زرش وي وٸځموىزىخل وىظ وزىڀٽدل

ڀهي ـخ ظوسه ٸ ٽىن ؤن سيٽى ال، ٴدل بجل هش وهى، ڀىعت بن. ابڀٱر

ؤاشټڂ ٠مى، زساس٤ض، وٵهذ، ده٥اب٬عه ض ذٸذ ټذن ألهه، ٽىن وٸ. دڀموض

وز٭. ٬دل خمم اسلض خنى دعخ وڀٽوه دڀاش٤ح خنى ٬بلٿ دتلذؿ عفه ڀم. دڀمرشٷ

خل دثلىض دڀ٭ذثځض ڄا ستاثٿ ض، ٤ىبل، ٤ٴه ؤـذٿ ؤن خنى ريي اتزٮ دثلاي

دڀاش٫ وهى اباش شٶ صنق، ڄؽځه مىات وټذن، ڀځه زٴٹض، ٴځپ دڀسىض

ثس وڄخ، سيان، دخنٴذ ؼم وغ صنق ٹ٥٭ه دڀي دڀ٥ٷ ڄٵٷ لظت دڀموض ض دڀ

ىهشي ٴٳ لؾ دڀټض ټىڃ لى ختغ ذٻ دڀ ـ دڀمف ض دڀ٭رص ڀبلص 40

. خهڂ ڀځويب دڀمفذو

وڄؽځمذ. وٴذٸه ٬بلٿ ڀځمذؿ ظٽسيذ ٠ايٴض ٴإٸمغ دڀځڂ هسى٣ ٬و دڀسغ بجل ٬ذخ

ڄخيب وٸڃ. ظلذر ڄى٠ٮ دڀمو٭وٮ وخڀاشي ابثلوٳ دڀٽٽس ټذن دڀ٭ذص ه

ڄى ځض ڄڂء ڄ٭ه لذڄبل دتل١ى، ڄخټ ض وڀ، ظزيهغ ڄى ىيس وؤڄعٮ. سض دڀٱ

ڄوه ؤو ڄذ بخ لظت ڄذه ڄىٹ ٬ٳ يدڀٹمرب ٬حل ٭ٳ ټذن. دڀسځ ڄى أبذن

أبذن ٴةخ دڀٹمربي ـخ ڄذهوڀوض ٬ذٳ ټذن زى٭ض ڄى ـخثي ظانوٿ دڀع٭ش

وخڀاب٣ ٴذ ؤهٱذڃ، زوهذ، ظدل، دڀ٭ذمض دةلخث وڄى ظځماسهض ڀ٥ٵض ٬ذ٤ٵض

دأل٤ځ ټذن. دڀمځعمض دڀم٭ممض دڀئو وظعفم، دڀمٽذن ٬حل دڀمغ ٴعىخل

ض ظزتوزٮ دڀم٥١ڄض دڀمٱربص دڀمٱر ڄن وټذهغ. دڀڄي دڀځاڀيئ ذممځه ض ؼع

ڃ : لسى ڄى همخط وټإصنذ دڀجكايط وڄايي وٴذ دتلى وهسىٿ وخڀٽعسض دڀزٮ ؤ

ص وؤوخك دڀمعفض وزاسظشي ظځماسن و١ذط ابألوخك دڀمٽىهض دڀسى ـ وخةلخث ـ

ص بصنذ. دثلم وخڀىخلذط دةلوىر ابطوڄوٹ دثلرضخء وظىه دڀس١ذء دڀى٤وض دڀى

٬اب ٴ١ذ ؤهٱذڄهذ ض ظوٹڂ ڄىٹى م مهذ ألهذن ظجياي ظعفحل دڀغت مج٭هذ

.دڀمعمص دڀممځٽض مځ ٬ 40

Page 108: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 106 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دتلوشي ڄى

سٺ ز١ذء تلض و ٬فى ٸو٥غن وټذن دڀمخء دڀىـىي ٬حل ظڂ دڀڄى٫ ټذهغ

ص ض واشٻ دڀٹڃ ض لذر ؤن ؤؼانء ڄاس٬ ڄخٸش ٵضز وخعٱڂ ڄذالټىٳ ذ

ي زڄى٫ سٽ، بمذ٬ڂ دثلىي و٬ٳ زځس وخلعپ دڀى ٸانص لٵ . ل

ڀم وڀٽوه. ـخ، زوهم هم، ڄوه ـ٭ځىخ ؤ٤ٵذال ڄضنذ ؤجنش ڄرصض ڄى ظوؿ ڀٹ

دڀڄڂ ڄايي ٴىٷ ٬ٹذر ٬ هجض ٬حل دڀم٭ځٺ دڀٱري و٤وه هاين ڄى دڀسعض عمٽى

ض، وع٩ دڀ٭م ؤصنٽه ل٥ذڃ ري ڄوه عسٺ ٴځم ـځه ځپه ؤن سٺ ڀٹ. دڀذوسض

ص دڀممص دڀاس٬ض، وخڀمف دڀسغ بلڃ . ٬خثڂ دڀمځپ ڀاي

دڀمىٹى اتزٮ، دڀسغ ض، ڄزنو لىالوى ٬وشي و، ؤ١ذ هى ٬فى، ٴبلخل ټذن

وه لٵ وٸ بكعه بجل ؤه وذٴ١ذ ڄى ختځى ال مذظه ټذهغ. دڀڄى٫ ڄى ذم

ؤٴٹاي ض دالع٭مذي دڀاتدي لىٿ ټذڄبل ـال دڀس٥ض لايظه ثلغ وڀٹ. هابڀض

ابڀ٩وٳ، دتلوض زسبلضتذ، ووغ دإلجكخي ڄ٩ذه ڄى ٴه ټذن ٬مذ ٴ٭ربط دڀمذڀض

٬بلٿ دتلذؿ ڄٮ دڀٵبلخل زؤ. دڀمٱر دع٭مذ و٬ى دألـويب دڀٱو ٬ى دڀمعىڀص دتلذڀض

، ڄ٭ذ، دالؼانن ټذن. دڀمىٹض دڀىٸٵذط لش ىخڂوع وٹ٥ٮ ټذن لاث

ض ٬ذاش ٸ، ڄ٭ذ، دالؼانن وټذن. دةلوىر ڄى وخآلو دڀمذٿ ڄى ؤلهمذ، ڄخټشي

ص ؤسن دڀي دةلخثي دڀٱر هخ ختك٩ذ٨ذ ظخ ڀمخټ ٤س٭ ڄش ٬ى ٬اب

لايص ٽىنظ ؤن ظٹ دڀغت دالعؽانثض دتلايص هي ٬ذاش ٸ، ڄ٭ذ، وټذان. ابڀٽذن

، دڀ٭يب دڀٹذ٫ ڄى، ؤ١ذ دالؼانن همذ، ومخن ټذان ؤصنمذ وڄٮ. دألٴٹ دڀمذٿ

. دڀٵ٥ي دڀٵهم ڄى زوى٫ آباثهذ ؤلاس ٴةصنمذ

زىٵه، ڄىخهسه ڄٽوعه لؾ دڀسځص ض لايظه ڄى بكريخ ـء دڀٵبلخل ؤڄىض ڀٹ

٬حل ٸعڂ دڀمحذن س٬ ڄىالي ـ ض ڄ٭ض ٸذث دزى ټذن. دڀرس ز٭٢ ڄى، زاتهاي

Page 109: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 107 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀم٭ټض ؤؼانء بدل وخي ٠ٵذٳ ڄى ٸ ٬حل لايص ٬ذ ٸ وټذن، دڀمهشى

بجل دألڄ زه دهضتى ؼم، ظمىوغ ٴ٭شي ٴىـص ٴذ بجل ٴزنك بلڀغاتٴ ض دڀ٭ىزض

ظٹذٿ زاتن خټرتي لؾ ڄعفض هسڂ ض دالعٹخ ألن ظوفن ڀم دڀ٭مځض هي. ز

ڄذڀپ ټذن دڀي دڀمو٥ٹض ض دڀ٭يب دڀمٽعش ب٬ذؿ خمڂ ټذن ،ٸابثدل وهى، دأل

، ؤوواب وخاي ټڂ ڄى دآلظشي دڀمعى٤وشي ض دأل ڄځٽض خيرص ؤن ٬حل خي

٤ذثځض ؤابلذ دڀمخ٬شي ٬حل ظ ټذهغ دڀمو٥ٹض ض دتلم١ايط خ٬ض ؤن وسبذ. ولهم

ـهض ڄى، ٺعان دألڄ وهخ. ڀځمعى٤ى دڀمٽذن ذيدل ؤن دڀسصي ڄى ټذن ٴٹ

هض دڀهموض ٬ځضيذ ٸذڄغ دڀغت دالع٥ذهض دڀايض هي ڄٮ، ستذڄذ، ؤوي ض دڀٵ

ټڂ ض، ڀپ ٬ى ٴ١بل، خيػ ټذن، دڀسځص ض خيػ ټذن وڄذ. ؤٴٹاي مذٿ

ظ. دڀمٱر ٸ٥٭ض، ڄخ٬ض، وخټرتي دڀٱ٥وض وبجل دڀسٹىٿ خ٬ض بجل، ٬وث، دڀٵبلخل د

٬ض زشي، وؤسن ؤٴٹاي ض، لاث، ؤىس ؤڀٽذهغ ىڄ ؤابعن ڄى ٱريص ؤ

هاي ڄىخ٤ان، و٠مذهذ اسلض ض دڀمڄىٯ دڀىٷ زٵ١ڂ لٹىٸه زٽڂ عمعٮ ٴ

دأل ڄى ڄزٮ ڄذڀپ ؤسن دڀي دالابعن هخ. ٴځاس ٬رشى ڄٹذزڂ، دتلٽىڄض

ٳدآلال ز١٭ض رسٷ ؤن ز٭ دابهاي ڄى ٴ ٽريخ ټذن ڄٵ٤ض بـخءخط ون ڄى ٱري

لڂ دڀغت دأل ٸ٥٭ض وابعؽانء. ٱريص ؼوص بصنذ. ڄٱځه ڄى دڀسزيات ڄى

ڄى ظسٹى ڄذ ظسى دألـڂ ٤ىځض دعمٹذٸذط بجل ستع ٴٮ وأبٸاس٣ ه زؽمى ٬ځضيذ

ض ځ ، دڀى ٵ ؤسن وٸ، ٴإـ. دڀ٭ذمض وخةلخث دڀسځص ڄذوىخط هپ وخء دثل

ي، ٴه ټذن دڀي دڀىٸغ ض ؤ٠ه دڀٵبلخل هاي ذتلذ ڄعى٤ان اب٬عاب ، لاث وٴ

دڀؤ و٬حل ٸم ذممدل زو٥ذٿ ـيب ض وخي دڀٹسض ؤٸض ض دڀعٽٮ ض وٸعه ٹض

. ٸمذيش لخء وؿ ض ڄعٵ٬اتن وخڀـبلن ابڀمم ڄځ٥ي زىڀريو دڀمع٭ؽض

خ ٬حل وڄٹع ٱذٿ وهى، دڀٵبلخل ستٽى وٸ. جمض وخڀهى دڀسٹىٿ خ٬ض ټذهغ

من دڀٽٵذض ٴه سبذ هذڄذ ڄسځٱذ، دڀىٸغ ز٭٢ ز٭، ٽىن ؤن ڄى، ٬مىڄذ دڀمخټش

وخڀماشـص دڀ٭زص ڄى ؤسى٫ ز٭، ذ ٴٹ هخ ؤڄذ. دالابعن ؤ ٸ٥٭ض زرشخء

Page 110: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 108 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

و٤وه"، صنذثاي، دڀفى ض ٸ١ذي وآو دڀ٭ذمض دةلخث ض دڀم٭ض جض خمبلط ض

ڄى وڄوبل ٠ىم لخء وؿ، دإلاير ظجكص ڄٮ، لذڄبل زځي بجل ٬ذ ڀٹ. "دةل

٣ دڀفذث ٬ځش ڄى ووض ابألمح زٮ دتل ڄى دڀمذڀض دألوخٷ ڄى و٬خ ڄى وٸ

هٽذ دڀ٭رشى وٶ . ٴ

دڀخث٭ض ڄخٸضيذ دةلخث ڄوض ٴىٸه ظوش دڀي دڀمؿ ؤشٳ و٬وڄذ، دڀسم وض

ؤطت ؤن ز٭ ٬ځضيذ وزٺ ستٹذ وڄٸهذ جتوه هشذص دالابعن ؤوؿ، دڀعىخي ٬حل

ص دجتذي ض ٴذلض لټض ص دڀمؤص ى دڀربض دڀ٥ىخزٮ وٳ ٬حل ظ٩ه دڀغت دڀسخ

ؤظم ؤن ز٭، ابڀو٭مض دڀٽذٴ ؤ٬ذ. دڀٵوض ؤ٬حل ڄى دڀىٷ زڂ وڄى دڀمځٹض

ڄى دڀموسؽٹض موضدڀ بجل ځعٵغ وهى، وزٺ زٹىص وى ـضبعه ٬حل دڀسىڀريو، ٴ٭ځعه

هس ذيم خٿ ڄذ وټإهه اثزعض ري و٥ى ض دجته ؼم. ـ ڄى، ٠ابزض ات وخء

ڀمى دأل٬ى ٴسخ. دابهاي بجل زه دڀ٭ذثص دڀٹسيض دڀٵوض ټىؼڂ ىر دألڄ ٬ض

ڀى دڀ وخايط ڄى صتجيض وخض ڄى دهٵځغ زسن سضيذ ثكش ٬ى خي

ظخه . ز

دڄعبلٻ بجل ع٥ځٮ وزؤ ؤابله، وٴريخ ڄذال وحب اشٸذ ـهخ سٿ وټذن، خلدڀٵبل سنى

ص دألخيض ڄى ٬ ٵ دألايؿ ڄى ٸڄىخ ڄعى٤وىن وټذن. ڀساتهه دڀمبلٹض دڀم

دڀغت دأل ٸ٥٭ض زٮ ض، ؤ١ذ هم، ٵٽون ؤڀٽذهغ انـ ڄؽڂ ابوى خميب ڄى

ص ڄى ٬ځضيذ لځىخ دڀساتعن وٵ ڀم ڀپ وڀٽى. مثضنذ ؽىخؼځ ڀٹ. جمذان دإلخ

ىـ ٽى وڀم. ـم ذبري سرش ڄعٹسبل دڀٽؽٵض ڀځخ٬ض ؤن ي ټذن دڀي دڀمخټش

٬حل ختط دڀغت ڀبلع٭مذ دڀٹذزځض دألخيض ظىٮ ب٬ذص ٤ٷ ؤن ڀپ. ڄانٴىن

هشي دڀسځ ب٬مذ ب٬ذص و٬حل دةلخثشي ڄى دڀمځٽض دهزتخ٫ ڄى ؤاس ټذهغ ابڀٵ

ص سبىخٴٹض بال هٹىٿ وال ٬ٹى ٴبل وڀڀپ. ٬مخ دأل ٬حل دڀم١ذزض ظعفوش . دإلخ

ص ٬حل بن. زصي ڀسش وڀپ. دألڄ هخ ض لذڄض وه ختم ظٹ وٸ، دإلخ

Page 111: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 109 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زٽڂ ڄعٹ٩ض ظٽىن ؤن، ٸذهىان ٽى ڀم بن، ٴ٭بل دةلخثشي بجل دألخيض زٮ ب٬ذص

ؤ ٸ٥٭ض ؤض ٬ى دڀعانٿ سيٽى ٴبل. دألاسض ٥ضدڀوٹ صبي ع٭ځٺ ڄذ ض وذ

. دڄعبلټهذ بجل ٥من ڀمځم دالع٭مذ هش ڄى ټذهغ

زٸض ظ٥سٺ" وخڀممخػ ابڀٶ" دڀٹذ٬ص ټذهغ زفى دألر ٴمو41 .

ص خ دع٬غ ىڃ خط ختغ، دألوٿ دڀسځض ويكڂ ڀه وؤابن دڀٵبلخل دڀسځص بخ

ٵض ي وظزغ دزعاسڃ ٴ٣ ض دڀؽشي بكريص دثلى رمعځجض 42ڄذاين ه ٬حل و

. الثٺ زؽمى زاتهه ڄوه رتي ؤن ض سعه ٬ى، دڀٽعٶ

وڀٽوه. دألدل دڀؽمى دڀىيكڂ ٴ١ذ٬ٶ دڀ٭، ڄعىٸٮ هى ڄؽځمذ، دڀٵبلخل ٴ٢

دڀىيكڂ ٬و ټإن وزخ صنذعه ؤٻ دڀٶ وټذن ؤاسزٮ ڄط. ـ زٴ٢ ٸىزڂ

ي ٬وڄذ ايندڀو ٤ىخهذ ٸ ٷ بخٻ وټذن، خ ٭ ٹٮ وهى، ڄى صيىي، ڄسٹځض ڄزٮ، ڄ

. دڀرش٬ض ڄعٵذوظض ثكريص ڄهان وسيضتى ٤ىڂ ؤڄ ڄو دةلخث ض دعٹ ٸ ټذن 43زو

ابٸض ڀٹ٥ٶ، هٵه ظځٹذء ڄى، هش ؼم اشي ٤ذ، يشء ټڂ ٸسڂ، دڀضيىي ٤ځش

ڄهذ ؤن ٬ځه بن ٸذٿ دڀٹهٵڂ ڄى ث ڀماس٬د ڀځم ٹ ص ٴ٫ ڄٽعش و . دإلخ

ڃ هانٻ وڄى ٴهشذ ٸ دڀٵبلخل ټذن ذمڄض زىايء ٬حل ڀفځ، ه ض وخڀابٸض، ظٹ

ص ختغ و٬خ دڀٵىذ ڄى اب ڄذء وبزٹ دڀاشي ٤ٹم ٬يب ٴظت ومحڂ. ڄذن ف

خ دڀمؽٹځض دألو٬ض ڄى هٵبل و هابزىـ وو٠ٮ دڀسىايء ٬حل برسخثڂ ځڂ ظزٮ. وٸ

41 Ense et aratro

. دڀٵهض دةلمهىض ٬ى خكذض 42

صبذ ؤل٦ دڀغت مضڀځ٭ع آو سش ه٩ي ض هى وهخ. ٸذ، دڀضيىض ڄى ال، دڀضيى ڄى دتلمذڄ ڄىٸٶ 43

. دڀمٱزض دآلاث ټڂ ٬ى ظوٹش ڄى دڀٹىڃ زه دضت ڀمذ

Page 112: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 110 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ٬حل رتو وهى، ده٥ځٺ ؼم ـذهاب ټذن ٸسيض ڄخټض جكايط ظسن ض، ٨ه

، وخلص ـ٬ض ض، ٵٯ، ؤوي بجل لشي ڄى، وټذن. ڄختض أبن بڀضيذ وغ ٴبلڀان

ٵهذ ٬انء هٵه ٽځٶ ؤن ون ڄى ټإه وظانوٿ. دڀ٭ذص ڀپ ٬حل ـط ڄؽځمذ ظ

هٵځض ڀپ ز٭ هذ دڀٹ دڀعسٲ زأتؼري دڀمربهٹشي دأل٭ى ڄوىه ختغ ،، ابعاب٣، وؤڄ

ڄى ڄعىىٴذ ټذن وټإهه وذٴغ زىط، ڀه وٸذٿ دڀساتعن خنى ٴض لټض ض ولٶ

. ڄځٽه ڄى٠ى٫ ض ڀمؼه دڀم ٤ځش ٬حل زانء ـذء بهه، اثڀؾ ى وـى

ىذ ذيذ٤ش ال وټإهه، ڄ١ٵذ دڀممذه٭ض ؤهىخ٫ ڄى هى٫ ټڂ ٬ى ؼوه ض وخـضت

ڄسځٱذ ٬ځه و٬. خ٠ض ري ز٭شي بڀه و٩ ؤو ٴهمه اسء ٬ان ټڂ ؤن ،ڄ٭ان

. ٬يب ڄٹهى ٴعن وض ؤو 44ص و٨ٵض زاتهه ٬ى ابڀعىدل ٸسڂ بن، وو٬ي ڄٱاي

ز٭مىڀض، دڀٹ١ض هي ټڂ ض، ٽعٵ ؤهه، وظځمن د٬عخٿ ض، ڀه دڀضيىي وؤټ

دڀ٭ٹ ربڃ أبن ٬ځه وؤڀن. ٹسىدڀم دڀؽمى ڄى دڀمذثض ض مخض ظعفذو ال ٱريص

ص ؤهه ض ووى ؤهه وذ٤ٵض رس٬ض ض دڀاشي ڄى اثهض ـ٬ض سعځٮ وهى، اثهض ڄ

. بٸان٬ذ ؤټرث لفق بجل، دڀٴ٢ لذڀض ض، دڀم دڀ ځفإ ؤن ذيىش

وڀٽى. دڀمذجكص زو صيىي ـڀض بجل، زٽځمض وس ؤن ون ڄى، دڀٵبلخل دعمٮ

هٵڂ زابٸض، ضن٢ وهى، ؤڄپ بهه ؼم، دڀ١ٺ زشي ټذن. ټذظعم ڀم ٵعه دڀغت دڀٹ

ص ڄس٭ىػ ٸ٥ٵهذ . دڀم١ف دڀمىهىڀىؿ هخ ؤصنى، دڀ ڄى وخبټض. بايهذ وځمه دإلخ

. ڄع٭مص زربوص وخعٹسڂ دڀ٭يب دڀمٽعش بجل دڀٵبلخل دع٬ زىڄشي ڀپ ز٭

ټذن. زٽيس، دڀٸى ڄى خبټض، ضدڀځم ڄجتٶ ڄع٭ذڀاي زخ وٸ، ٬ځه دڀم ؤاش

ٽشي خمىص ڄاض ض ڀعه ز٥ذهاي ڄٹذ٤٭ض ڄى ـذء دڀىـه ؤمح دڀم ابڀٽى

ظىهغ ز٭زض دتلؾ وخضتڂ. ٬وه ڄى ىڄ٢ ڄ٭عن ٭ذ٫ وټذن. وخألڀخشي

.دڀ٭يب ڀځمٽعش اتزٮ ٴذ 44

Page 113: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 111 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هض، ؤوذي ؤه سه ڄؽځمذ، ظسه ڄ٭ه ؤسمغ ل بجل ٬ذاي صبذ ٤ى دڀغت دڀٵ

هض هى وى ڄذ رس٬ذن دتلىخ وڀٽى. دڀساتعن دڀ٭وٶ زس٭٢ ىدب ؤن دڀم لذوٿ. ڀو

دڀ٭زض دڀم وال دڀممٳ دڀربوظىن ٵهم ؤن زٹذ٬حل ٽى ڀم ٴذڀٵبلخل. ظىٸٶ

ص ز٭ؾ ڀڀپ. دڀٹىض وخڀ٭ٷ الهاث وڂ دڀي زو زضيىي ڀفء ابڀخ

، دڀمىلى ڄو دڀضيى حل٬ ٴ ٸم زځىٻ ٬مبل، ٴزن٫ ـضبعه ڄى عسش

ؤڄذڃ وخخنظن ه ٴٹسڂ دڀمعن دڀ١ذز٦ ٬حل وخستى دڀمٽعش بجل دڀوىٿ ٬و ابزىـه

دڀمٽعش ٨ٵ ڀٹ. دڀمٽعش وذؿ ڄى صبذ ـء وٵٵض ڄو١ص ٬حل وـځ دڀساتعن

. زٵذٴض ٴضيذ سغ ؤن سيٽى دڀغت دڀٹ١ذاي هي ڄى ظٽى ڀم دڀٹ١ض وڀٽى. لٹذ سبرتمجه

ڄؽڂ ض، سيځپ دڀمبلك وخزى. دألهىٳ ظټم ڄضنذ ظوس٭ؾ دڀغت دڀموعوض دڀوىذض ٴوخحئ

ظٵض ض، دڀٵبلخل زاتن ض وفن ڀم ټذن وب. لٹٹض ڄىخهش، دڀ٭مځايط هي

ختمڂ يكسض ڄوه ظعجل ڄ٭٥ٶ لذڄڂ وختغ، دڀم ڄى وابڀٹر، هان، ٴهى دڀى٠ٮ

ص ٬حل ٽىن ؤن ٽذ، ، وى٣ ( ٸبل ڀٹس٭ض ڀن ٬م دزى وهى) دڀٵ١ض دڀځ٥ض اش

. دڀمذثىض مرسظه هسض ض دڀرتٴٮ ڄى لظت زڂ دڀٵى ڄى ٹشي

دڀي ابڀؽمى ڄځٽه سٮ ؤن بڄذ: لځشي زشي ذيات ؤن ٬ځه ؤن دڀٵبلخل دڀم ؤٴهم

، دتلذٿ ض، ٤س٭ض هعفض وهي، وس٭، دألىٿ لش، ڄوه وزت٫ ؤن وبڄذ ڀه خيي

هش بجل ي دألڄ ض ڀځعٵٽري اس٬ض و٬رشى ؤزٮ ڄص وؤڄهځه زى ټڂ ڄى، زه ؤٴض، ول

ؤخيض ڄى ز٥ي دڀضت ظوٵ اسوي ڀپ ألن خمذڃ وڄذط بجل ڀځفىء خمذوڀض

مٱمض ض دڀضيىي ظمجه د٬رتخ إبزخء دڀٵبلخل هم . دةلخثض دڀمهض دڀمو٥ٹض

هض ضبهذ ، صن٢ دڀم بن ؼم. دڀ٭وڀش وز، ظٹاب، دڀسىڃ ه٭ش سه ابڀٵ

م دإلو٥ذ هخ ٬و ظش دڀى٣، زس٦ء، وظانوٿ، دڀ . ووؿ يكسعه و

م هٵه دڀماسء هخ وض ص وټذن. دةلربض دإلٸذڄض ٬حل دڀٵبلخل ؤ ؤڄذڃ دتلخض عىجل

اشي ٤سٺ لىٿ ـذڀ وهى، ضن، دڀسغ خوڂ، دڀضيىي ټذن، دألؼانء وض. زاتهه

Page 114: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 112 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هٵځض ؤهه ٴىٷ پ وٸ م دڀي دڀساتعن بٸان٫، ٸ ځ ٤مذن ڄى ٭ذص ؤٸڂ وهى،

وـى دعمذڀض ڄى ڄأتټخ ټذن ألهه ڄځٽه ع٥ذٿ دڀغت دڀ ه٫ ز٭مځض، دڀابٿ ودل

دڀځڂ هسى٣ و٬و. اب ض وال دڀ٭ذمض دةلخث ض وال دڀسځص ض ال ڄوٵشي ٸ١ذص

. دڀاتخل دڀىڃ ابك دڀم ڄٹذزځض بجل هش ؤهه ڄ٭ځان برسخثڂ ٬حل دڀٱى رصٳ

. ڀپ بجل سٹه ٸ دڀضيىي وټذن دڀمٽعش بجل وڂ دڀٵبلخل ټذن ستذڄذ دڀات٭ض ض

ص هي، دڀٵ٫ ث دعٹسځه وٸ دڀٹهىص ڄى ٤اس بڀه ومحڂ ابم زىـه، دڀم

بجل ٬ذ ڀٹ .زاتهه زٮ سبخاي دڀٹض دڀ١مض ٹوٮ ؤن، ٨ذه ٠ٺ ض، ولذوٿ

. دهزتخهذ ٬ى دألڄىٽض دڀځمض وټٵغ هوئهمذ دڀٸذوى دڀ٭وشي

وى، هذڀض ڄى صبذ ؤلذ٣ ڀمذ، هي دڀم ؤ زشي دثلځ٦ دڀممٽى ڄى ټذن ڀٹ

٬حل دڀٹش ڄى وزىةلذن دڀىٻ أبټذڀڂ ظوعش دڀغت ظ٭ ال دڀغت دڀمن ستذؼڂ

ڄى ٴضيذ ٬مذ، ٬ص ؤوٸذط ض ظ٭رب ڀؤد هي ؤن ڀپ. وي آن دڀٹض ٤ٺ

ص ض دڀمى٨ٶ هخ. ڄاڀمض لريص ٹض ؤن، خ٬اي زٹ ڀى، سيٽى ټذن دةلخثض دإلخ

ي ٬ ض وٸعه ڀمى ٨ڂ ض، بلڃ ض، ؤزٹذ ص وٸٮ و٬حل دڀ٭م ؤڀٵ وټذن. دڀٹزض ڄذ

هعه ذيڃ ؤن وىاي ختؿ ڀى سيٽى ، هان، وڀٽوه. و٤ىعندڀرب دإلټځريو ٸځش زٸض وى

صز ، ؤسن ، دڀى٣ محڂ ڄى بڀه ٥١ وسبذ ځس ڄذ وززتوٺ خيمڂ دڀغت دڀځ٥ض اش

ي ختكاسر وڄى، دڀ٥ٱاين ٬بلڄض وهى زٺ، دڀ٭خء بجل ڀځعرض٫ وـ دڀي ه٩

٩ه ؤن ڄوه دڀم٥ځىر ب وخڀ٭وٶ دڀٹىص ٬حل ٸذثم ڀو٩ذڃ ٬سخ ٸځان ؤسن، لٹ

ري ٭ ڀم بهه. وخإلهذٳ ابڀ٭خڀض ٭ى ټڂ جيهڂ وؤن ضدڀمح ڄى وذڀاي، ٸذاي

٬مځه ڄى ٭ ټذن دڀي دڀزنض دڀٵبلخل ٬حل ٴ١ڂ ڀڀپ اييس ه٩ذڃ ض ڀ٭سض

دڀى٫ دڀٽذؼىڀٽ صبخ دألڄ دهضتى ڀٹ. دڀٹذظڂ ٴځه ٬ى وڄذ دڀابلؾ دڀضيىي

عسٿ ؤن بجل، ابألڀٵذ٧ ظبل٬ش ون وڄى، دڀٹسيض دڀو ؤ ڄى دڀموم

ؤن ز٭، ځشو٤ ڄځٽه ٬ى ڀځعىدل ڄع٭ ؤهه دڀٹىڃ دڀٵبلخل ؤ٬ځم. زابخاب ڄمه

Page 115: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 113 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴى٬ي دڀمرشٷ بجل ٵ ـىخ ڄى سيٽى ؤن، هي ڄؽڂ زجض ض ابألڄى دإللاس ٴٹ

. دڀ٭ٹى ڄىؼٺ بجل ؼبلؼضتم هش ؼم زڀپ دڀم

***

ض ڄعٽاش محؤ وـه خ ؤٹ ڄلذ زىٸوىهاي دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ټذن ى ٬وه ؤجكزغ

دڀمك لؽه وڄى وـهه ڄى ٩ه وهخ، ڀځىم خماب ټذن. هسشي ز٥ىٸشي ه٩ذاتن

دالهعابي ڀپ بڀه ـځش ؤن سٺ وڀٹ. دآلوى هاسء خيش وټذن. دڀهمىڃ ڄى دثلذخل

ٴابشي ٸىڀض زٸض ٥سٺ دڀمى٠ى٫ هخ ض وټذن دڀمذٿ خيش، ؤ١ذ، ټذن. دڀ٭ذڃ

ص ٸ١ذء ڄحك ض و٨ٵض ٱڂ ؤٴٹاي بجل جمجه ٸسڂ ټذن 45ڀه خخئض ال ذٿدڀم ڄى خث

وال مجځض ظٽى ڀم بن دڀمذټىعن ڄى ڄعوض ٵض ڄى ظوؿ ٸ وټذن. ڄٹذ٤٭عه وخث

خيذٴ٪ ؤن، ٬ذي ٸخهي ؤر وهى ؤزىهذ دع٥ذ٫ ڄهمض ؼوص وؽض ټذهغ ٴٹ يكض

ابڀعىٴري ؤتلٹغ دڀغت دڀاثڀؽض دةلمهىض ڄى ضدڀمذڀ دڀوخزٮ هي و٦ ټذڄځض ٬ځضيذ

. ثكريخ رضخ

وـهذ أيظه ڄذ ټڂ ٬ى دڀو٩ ظٱ٢ دڀمفذڄځض دڀمىظض دڀ٭ٹى ڄىؼٹض دڀص ټذهغ

وټذهغ. زضتذ ڄى ختؿ ټذهغ ڄذ وانخ. دڀسعض ڀهذ ظع٭ ال دڀمفذهض رضور ڄى

دڀٹوض ٬ذخط ٬حل صدڀسځ ٠ذلض ض دعسوايهذ دڀغت دألهٹض دڀٵبل ض ختذٴ٪

ڄس٭ؾ هخ وض. دڀىن وخي زعبلٿ ظجك دڀمعفض ظبلٿ ټذهغ. دڀٹسيض دڀسىٸوىهض

. رسوهذ

و ٭ص زسخايط زىٸىهه ض، دڀ٭ٹى ڄىؼٺ درتخهذ دڀغت دڀى٨ٵض زرشط ڀٹ

45 non olet pecunia

Page 116: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 114 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀىخؼض ابڀٹىخهشي دتلذث٦ ٬ ٠ذاب، ٵٵهذ دڀغت دڀٹ١ذاي ڄى ٬ ٬ځه

ؤن دڀرس ختكاشٳ وټذ. دهٽٶ دألڄ وڀٽى. ٠ىمض ڄابڀٲ، دڀسخض ض، صبذ ٭مىٿدڀم

ڀمذعن ظوڂ ڀىال ٴ١مض بجل اوٿ وڄٮ. دڀمانش دڀىٸغ ض دڀمو٥ٹض ڄى ڄعوٵ ز

ابثل٥ ظٹذ وظىـه دڀىالض ده٬ذؿ سش رمذ وؼبلػ ڄؽظن دتلذؼض ظٽط ٴٹ ڀپ

صت ټذهغ و٥ريص ايض ؤڄض وڀٽى اب بجل هٹځض ٬ځه ٴذٸرتلغ اب بجل

. دڀ٭ذمض

لذڄ دڀانثش وټذن. دڀربڀمذن لڂ ٸ ټذن ڄذهىن ٴمذٻ و٥ ض دةلمهىض ټذهغ

وختلذٿ ذڄسات دڀ لر بجل ده١مىخ دڀى 363دڀــ تكځض ٠مى ڄى دڀ٭ٹى ڄىؼٺ

ض، يشء ټڂ ٸسڂ خياتؿ ڄو٩مض سيىٸخ٤ض ټڂ ض دڀٵذ٬ځض دثلځض وهى، دڀانثش ؤن

وهى، ټذن. زځض دڀمع٭سشي بجل سيغ ال وڄىؼٹان. انوسه بكذ بجل، دڀمأتڄض دڀٵرتخط

، دڀڄض ظربثض ڄى زوى٫ ڄٴى٬ذ، عفوش، و٦٥ لذثپ وال و٥اب ٽى ڀم دڀي

ځه و٨ٵعه وټذهغ 46هىڄ ٤ٹض ٬حل وختلټذط، دڀ١ىمض دڀٽځمذط ، دڀٽش بجل وڄ

دتلاسايط ڄخخص بجل زه زن٬ذن، وخ٠مض الثٽض ڄىٿ ي دهضتذي ڀانثش اتزٮ ألهه

ص ڄٹهى ض ڄٱاتزىي ٹىٿ ڄذ ٬حل، ټذن دهه زڂ وىخهعه ٽذن ٬و دڀوض ض دڀعفذ

بجل هش ٽى ڀم وهى. ابألٹٵض رسض ٬بلٸذط ٬حل خيذٴ٪، دڀٵ٬ض دڀمٹذ٤٭ض

ي دڀى ٤ٹى ڄى ى وټذن دڀٹخ ڄځىاب ٭ځٺ ټذن ٴٹ ڀپ وڄٮ. وڄى

٬ وټذن. دڀوـض ٴخ ٴىٷ خخئض ڄضنذ ظٵىك دڀغت دڀٵځٵض ڄى ائ ڄ٩هخ،

ٽى ڀم وهخ. دآلوى ٸ١ذاي ض عوڂ ؤن ڀه ڀ ؤن، ٬رش دڀاثڄى دڀٹن ٬ٵىهض

. دةلمهىي دتلر دٸرتخ٫ ووٷ بجل ٸ٥٭ه ٹى ؤن ڄى، دالٸرتخ٫ ىڃ، سيو٭ه

46 A la Homais ض ىض هى وهىڄ دتلمذٸض ستؽڂ" زىٴذي دڀص" ض ٴځىزري ىايط ڄى وخث

ض . دڀسىـىخ

Page 117: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 115 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هض دڀبلثٽىن ټذن هخ دڀمموض ىڃ و٠ٮ بن ، ڀځمء سيٽى وڀٽوه. ڀڀپ ٱات٨ىن وخثلىخ

خمذٴ٩ زشي دڀٽعىڃ دڀمحي دڀاس٬ زو ٥١ځٮ ـخ و٥ذ ٴه جي ؤن، ـذهاب

ټذهغ ٴٹ ڀپ ڄى دڀم و٬حل. دڀربڀمذن ض دڀؽىي ڀځاس دڀمٱذڀشي وخڀوىخر دڀسځ

ابهع٩ذڃ ظٱعغن دڀٵ١ذحئ ٸذسئض وٸ، ىڃ خط د٬عرب ٺدڀ دڀانثش ؤن لظت ڄعف

ص ض وڀض ټذظش انثش ڄوش ٬حل دتلىٿ ڄى ستٽى ؤن، دڀٽربي ذڄسات دڀ وخ

ڄىؼٺ، دڀمٹذ٤٭ض ض ڀه ـىڀض ڄعٱبل، ٴخ. دڀٽڂ ٤ٵن ڀٹ. دتلو جتذو ٸ ظځمي

ټڂ ض ش٫ ؤن وڄذ. ڀځ٭اشء دع٬ذءي و٤ځش دڀ٭ٹى ڄى٤ى ض بس٭ه و٠ٮ لظت دأل

دألڄ ټذن بخ وذض ٴذٷ مجهىض ض خمڄض، ابڀأتيك، ظٽى ڀم دڀ٭بلوخط بن. دڀخء

ؤن ڀپ ٬حل ، دڀم٥ځىزض دڀىـهض دڀانوش ظىـه ٬حل ٸذى أبىذ ع٭ځٺ

دڀأتڀٺ ڄى ٸ ٬حل دةلمهىض دڀٵ١ذثڂ ظٽى وڀم. ابانڄذ ٬ض ټذهغ دڀٵرتص هي

لذالط ڄى ٬ ٬حل هٵه خوا ؤن بجل ڄٽشي ٵ ٬ٹى سبىؼٺ ٴٮ ابن ي ل

دآلخن بن زڂ ٠ذزشي ابڀ٥سڂ وهىخر وىه وخء ٴه ټذن ڄى ض دألڄذهض ض دڀوٹ

ڄو وظٮ دإلڀزيي ٸرص ڄى ڄأتط ڄاشزه ىش ؤىخط ظځعٹ٦ زؤط دڀمعوضبض

بلط ٬ى ؤوابخ دڀٵرتص هي ٹعض ټذن دألڄ بن. دڀٱريص ٸٵ دڀ ه خت

. وڄع٭فځض ؼٹځض، دتل٪ ڀىء، ټذهغ دڀ٭ٹى ڄىؼٺ وڀٽى .خبوٽض دڀعرصٳ

وؤن ٥ذٷ ال ؤسن زىٸىهه ض و٠٭ه ؤن، ٸذ٤ٮ زٽڂ، ڀم١ٵه دڀانثش د٬رتٳ

خ زم٭عه ؤتلٹغ دةلمهى ؤي ٬مهذ دڀغت دڀىخخل ظٹذ دڀممذٴ٩ض ڄ٭ه ظعمڂ رض

وڄى. عمٻ ټذن ابطدالهعىذ ض دصنڃ دڀي ٴذڀمشي. ذمذ٤ ون ڄى و٨ٵعه ٬حل

ععٱڂ ؤصنذ ټڀپ دڀموع٩ وڄى. ڀځأث ٤ځاب دڀم٭ذ٠ض ؤلخر ظو٦ ؤن دڀمعىٸٮ

بجل ب٠ذٴض، ختىش دڀغت دتلٽىڄض ظزپ لظت ظٽٵهذ ؤن سيٽى دڀغت دڀٱريص دڀٵ١ذحئ ټڂ

دڀ٭ٹىزض ٬ىخ٤ٵه ٬حل ڄذخٿ دڀي ټځموى ټذن ب دڀاسي ـانلهذ ڄى، ڀپ

دڀ بن ؼم. دألز٭ض دةلمهىي دڀ٭ذڀم ؤـذء ض وخڀع١مض اس٤ضابڀس سرش ، دألوجل

ټذن ڀمعٹسڂ ايهض ٬بلٸذظه ٬حل دتلٵذ٧ ٬حل خي ټذن دڀماس٬ دڀوڀض ټذظش

Page 118: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 116 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ڄرشٸض آٴذٷ خنى ومى ؤهه سو

ڄى أبټرث ٬وه ٭ى ب هخ ټڂ ڄى ائ، ڄذاي، ذيىش دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ٽى ڀم

ؤن وهى وخل أبڄ ڄرشو٣ وهخ. دإلؼخء زساس٤ض هى ذبسن ٬ځه ٭ ٴمذ. دڀٽٵذض

ص بجل زىٸىهه ڄى صيذـ لوخ دةلربي وخڀسٮ دڀ ه٫ ٴضيذ سځٲ ز٭ص ڄع٭م ع٭

ټذهغ ٴځٹ. وذ زىـه زعىه دڀوڀض ټذظش ويكڂ ٬ځه ؤاش ڀڀپ. ظىهذ

ص وؤخ٠ضيذ لاث دلعڂ زځخ . دڀمعوى٬ض دڀخ٬ذط بلثم وڄانوهذ خ وڄذئهذ ـ

ص ظعن دتلمذض وټذهغ دڀ٭خڀض جمي ختىڂ ٴابإلڄٽذن. دڀ٭خٸڂ ټڂ جتوش ڀئلخ

ڀمذهىن وهانٻ. ظىهذ دڀممٽى دڀ٥ٷ زٽڂ (دڀاتؿ خبٳ) ؤٸذثه ڄى ثكريون ز

وټڂ دڀعىهض دڀمزيخهض لىٿ ابڀعٹ ڄىخٴذصتم، إبتلذك، ڄسٽ وٸغ ڄو ٥ځسىن ټذهىخ

ظٽى ڀم وبخ. دڀربهى هٵٹض ٬حل ٱريص بٸ٥ذ٬ض ٴضيذ ڀه ٹع٥ٮ ؤن ض أيڄڂ مڄضن وخل

محڂ ڄى ټىيب دألڄريخٿ ڄخٴٮ ستٽوغ لؾ دڀوض دڀهو ٴهانٻ ظىه ض سض ڀه

ٵ هاس ٬ى وظٵځهذ ز٭ص ټذهغ دڀوض دڀهو ؤن من. دڀعىزض ٬حل دڀ خبذ ٴ

خط وڀٽى وخم٥ذط ؤهذان دالعىخيئ دڀڂ ووعق دڀم٥ذ٣ ٫ ٴضيذو. ٴضيذ ظٱ دڀم

ص وظاڄى دڀؽمى ذڀض فذ . دڀمذض ظزض ؤ١ذ ٴضيذ وستذ ورس٭ض ٠ىمض ؼوخط دڀ

زاس٤ض زٽڂ ٭غن بسنذ دڀوض دڀهو ض ؤو ظىه ض ٬ٹى ڄىؼٺ و٨ٵض ٬حل ٴذتلىٿ

هاس بجل ؤي ڀٹ: ڀڀپ ٱعس٦ ؤن ٴريي ڀؤلر ڀمٽى بهه، آي. ڀځمځىن دڀرتن ٴ

ىؿ)دڀـ و٦ ڄرشو٫، دڀىهم ڄرشو٬ه ڄى بٴذص ؤټرث وڄض دڀسځى هى زٵعن ( دڀٵ

. دألٷ

هشي ټڂ أشن ڀپ ض أشهه، دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ټذن خ دةلٱخٴاي ٭ٳ ال، دڀٵ ، هى. ـ

دڀوض وخڀهو ظىه لىٿ ڄذـوض لٽذايط دإلټځځى جيىن ـص ض ٸؤ ٸ، لٹذ

، زه ٹىن دةلمهىض دڀمٵض خمو ټذن دڀي دڀبل٫ دڀوٹ أبڀىخن معٮوخع

ري ٽذن، واي دڀموض وٵى و٥ش، ټڀپ، عجك وهى. دڀعىهٽشي وڄو٥ٹض مخ

Page 119: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 117 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټذهغ دڀغت هاس مذٴض ټڂ وظورشهذ دالع٭مذعشي دڀٱوظشي صبذظشي ظو وانٴذ ٴ

ظمغ ٴٹ وڀڀپ. ابڀ٥ځ٭ض دڀممذص ، ٴريي دم مذ٫ ٬و، وـهه ٬حل د

دالع٭مذي دڀوذء ڀه ١ىم ٹه بجل وغ وهى، ٬ڃ ڀٽوه. وٵٵض ظٹ٥سض

ص ٬حل دإلٸخڃ ٬حل، ظٹاب مثى ون ڄى ٬ځه دتلىٿ سيٽى دڀي وخڀمذٿ ال دڀمٱذڄ

. وخ٬ص ظسو ڄٹڄذصتذ ؤن مذ

خ و٬ربط ذعه دتلؾ زځٲ هٽخ س٥ض ٬ى دڀ٭ٹى ڄىؼٹض ىات و٠ه دڀ٭ٹى ڄىؼٺ و

. دڀ٥ذوڀض ختغ عمځمبلن ز٥انهمذ ټذن. ابڀٱض

ضټاته مجځض ٬ځسض، جكه ض ڄرته وهى، خمٵ٩عه ڄى دڀىيكڂ ٭ذص وؤوؿ

هذ وهسض محخء ؤش٤ض ظز٥هذ دڀځىن وهى ظانوڀهذ ض اس٫ دڀي دڀ٭ٹى ڄىؼٺ بجل ڄ

ڄى ـذءط هذٴذهض فذث ٬ځسض ذهغټ. دڀمىعځ٥ض دڀٽ ټځمذط ڄى زڂ و٥ٺ

٫ ٴځٹ دألڄٽض دڀمخخط ووٸذط جمهىڀض شټذط ض ڄعفىڀىن جتذىن وټبلء و

ون ؤؼريون ؤمذر وألصنم، زوهم وهاالء. دڀايض خمرتض ٬حل ڄضنذ وىخ ڀم، ـ

. دڀمٹذ٤٭ذط ض وټبلءهم

ض ٸهىص دثلذڄض ؤلرضط دڀمربظشي ڄى ؤوشي ووعشيٸ، دڀعمځض ز٭، ٴرشاب سيو

ش ظضيمذ ٬حل تك خ دڀ٥سٺ و٠ٮ ؤن وڄذ. دڀاثهض دإلڄربخ٤ىض زخض بجل ىق اتدي

ص دڀمهسض ز٥اسهه خب٥ض دڀ٭ځسض وٴعمغ دألش٤ض ٸ٥٭غ لظت دڀ٥ذوڀض ٬حل دڀابو

وه ڄ١ذ٬ٶ ذبى وخهس٭ؾ بكريص ص دڀفذث وڄى دڀٹهىص ڄى ڄ م ځ ٵهذ ض دڀم

ظه وخل ټڂ ؤو. ؤلسض ڄؽڂ دڀٵذٴض ض وهسذ ڄذثص زٽشي ٤ٴهذ وٸ٥ٮ فذ

ي ذ٬ بكريص هٵىذط، الزسٹى ذٷ ڄاخټڂ وټإهه، ڄضنذ ومش ڄوٹذ خنى ظ

ٹض لځوهض دڀوذن ڄى ؤٽذال خمض دڀٹٶ .

Page 120: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 118 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٶ هوء ض ـذڀض دڀ٭ٹى ڄىؼٹض ټذهغ دزعاسڄض دڀٵعشي و٬حل ٸهىصتذ ظرت مصجم

زص خيرص ڄعمىـذ دڀاساتن ڄى ٴاتان ظځس ټذهغ. دڀه١م ـىص ٬حل خڀض

ى رمعځجض دڀؽشي بكريص ٬فخء ـمض ټذهغ. ٸذڄضتذ ٭ وٴريص دڀىـه محخء دثل

ص ظجك ٴه. خبض ٴض ڄوىخٿ ٬حل دڀٸسض ٬حل مش ـٿ هاالء زى

ى ه بليئدڀ دڀ٭وربي دڀځمم وخط دڀمانط دڀٵبلڄذهايط ڀىلذط ض دڀمء ڀه

ض زځهذء، دتلمٺ ص، ڄؽځهى بصنذ. وزو ى ؤن ون ڄى دتلىخ ظاتزٮ ټذهغ وڀٹ.

ټڂ ٴض ـخن ڄى وخل ض ٬ځٹغ ڀٹ. ٴه ظعوڂ هاس ٸسيض و٥ض دأل ظ١م ڀٵ

سضتك ض ٸسيذ خثخ وټذن ؤزه ٬ى دڀ٭ٹى ڄىؼٺ وهثذ دڀمذڀض وؤٴٹاي دڀمعى٦

ظه ڄى ثكريص هٵىذط ڄىؼٹان مش ؤن وز٭. دڀهوض ي حك فذ دثل٥ض ٬حل ه٩

وهى ڄٹڄض ون ڄى، ؤ٬ځى ؼم ټذڄځض ٸٹض ٤ځض سبذ ٹسڂ ؤهه، ٭ذظه بجل دڀو٩

وٸ، ه٥ٺ هٽخ) خكعىن ض وال ظىه ض ال ش ال ؤهه بجل ه٩خ، ٤ذڀش ڀٽوه، ٹرتك

. ابةلخث( دڀځٵ٩شي دڀمٹ٥٭شي ٸذڀاب زعىهٽشي، ىخردڀ وخڀوس دڀځمم ؤٴٹي ، ول

ض دڀوڀض ټذظش ويكڂ وخهضت. دثل٥ض ٬حل دڀمىٸٮ، إبس٭ه، زڀپ و٥ٺ وهى دڀٵ

دڀمظن ڄ١ٵه تكٶ وځٶ دأل٬حل ـمه هٶ ولظن دڀ٭ٹى ڄىؼٺ خنى ٴعىـه

ؤٴٹاي بجل صدڀممو دڀابزض دجتذي، هٳ بجل ىصبذ وټإهه، واتزٮ ٬ان وؤم٢

. دڀمعفض بصنذ. وڄځايهض وخڀمض دڀسځص

ٱٵبل ؤ٨وپ خكغ دڀي وؤان. دڀىيكڂ ٭ذص ٴه ذك، خم٩ى٧ ڄى ايڀپ ― بهه. ڄ

ةلانط هي بن، وڀٽى. دڀمعفض. ڀؤلڄ خت٦٥، ٤ىڂ وٸغ ڄو، خكغ ؤهپ خل ٩ه

ٹض مذٿ ٬ن ض اب بجل ؤ٬ى ؤن ڄذ، ععځم دهپ. ٬دل ٴځععٽڂ، وبن. ؤٴ

ټرث ٬حل ؤسى٫ ٨ٳ وڄى. ىاي دڀخوځض و ڄى رم١ذص ظىض اسثڂ، دأل

ڄى ڀه ڀ (ذڄسات هى دڀمٹى)ٴمعىڄ. ظٹځٺ ال، ؤوي انلض ض ؤان

. هانٻ ـځان هى ظىڄىن ذعىن بن. دةلخث هىخر ڄى بوبلذ ؤټرث دڀوىخر جمځ

. خنڤ–ڀ ى–ڀ ىي ڄ٭ه ض ٸم ڄڂ بهه. دةلخث ڀىخخل هپأش ض ټځمض أسٸىٿ بهغن ؼم

Page 121: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 119 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ىهض ڄٹذ٤٭عان ض دڀسٹذء ڄى، دآلن، ألٴ١ڂ هخ بن ٸ ى . ز

دةلمهىض ڄا سيٽوه ؤن ٸسڂ دڀسعض ؤ٠هذ ظ٥أ ڀم ٸڄذي ؤن ڄٮ ڄٹذ٤٭عان ٸذٿ ڀٹ

ص ڄى دڀاثڀؽض دڀوڀض ټذظش ويكڂ ټذن ٴځٹ. ڀځٱذض ڄخيض خث ڄوسغ خ اي ٴبلڄو

ص دڀمذٿ ڄٹذ٤٭ض ڄن ڄى ان٬ض ڄوض ض وڀ ڄعىخ٠ٮ زشي ـٱخٴاي ڄ٥ى

هاس هس دةلء هذڀىن ڄى ټذن. وزځفٽذ ٴ ټذن دڀىالص زغ وڀٽى. دڀموض ڄى دڀٵ

هس سه ڄذ يشء دهه. ڄوشي ڄى ټذن. دڀسځفٽ ڀځفء، زضنق، ڄبلٹذ وٹه زٵ

ض ابڀٽاتزض دأله٩ذ بڀه وڀٵغ اب ض ٹىٷدتل وڀٹ. ڄرتخ ٬رش مخض

وؤظاب٫ ڄذهىن ڄذٻ ٴٹذوڃ ٤ځ٭ض مجهىض ه٬ض دڀمم ظٹځش لش، ظسي مٵض

ي اسټى ؤل١ذن ض دألڄ زه وخهضتى دڀٽذؼىڀٽشي ى٫ ٸځش وهى، ٥من ټذن. ـذ

ذڄسات ٽوهڄ وٸ. دڀربڀمذهض دڀمهوض بجل، دألٸذڃ ٴى ض دڀمع١ځٮ، دڀ٥مىك دڀټ

دڀخثص هي ڄى دڀـ٭ض ڀذڀن دڀٵ دڀ٭ذڃ دڀؤي ظٹځابط ڄى ذيىش ټذن دڀي

ض ؤظاب٬ه ؤٴ١ڂ ى٨ٶ دةلمهىي دڀٽسري دثل٥ش ټذن دألايء هي ٴځمؽڂ. دڀربىهض

ٵٹ ؤال ٬حل خي ټذن، ټڀپ، دألڄ وڀهخ. دڀٵض دألځسض خط دڀمٹذ٤٭ذط

. دڀ٭ٹى ڄىؼٺ دڀ ڄٵذ ٬اي ڄى ڄٵذ زسش يدڀٹ ض دالهعىذيب دڀ

و٨ٵعه ڄى وختځ دڀعىض اسثڂ ظځم وٸ، دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ټش ؤايڃ ز٭ ـ وؤ

ځاي بجل، دتلځى هٵه مسض، دڀٹ٥ذ، ؤڄبلټه ٴذ ڄ ڄزيهذ لځض وز٭. دڀسم بجل ٴع٭

ٴذثٺ ڀهمذ وؤټ ڀځمٽىڄض دڀ٭ذڃ دڀٽذظش دعٹسځهمذ وٸ. دةلخث ض هال ڄ٥ځٺ هوء

ص وهمهمذ صبمذ ٬انعه ي، وهخ. دڀىخخل زاي انش دعٹابال دعٹسځهمذ، زو

وخالع٥ذن دالع٭مذ ڀعفٮ وڀٽى ڀمىخهسه ال ؤٴٹاي ض دهعر اسڄاي ڄى٨ٵذ

هس ص ض دڀغت دڀىاسثڂ زٽڂ دڀٵ ڂ دڀغت دڀٹىص ځ٥ض لى . زىـىخل ض وڀ ٸ ټذن. سيؽ

ظواي ټذن ڀپ ٬حل و٬بلوص ، ڀهمذ زه رصك ڄذ ٬حل، ڄٱعس٦ وهى. ؤ١ذ هى وڄبلټذ الڄذ

ڄٵذظى ڀهمذ وخڄعك. دألٴٹض دأل ڀعىش ٹڄىن دألو٤ذن ٽذن ي ؤن

Page 122: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 120 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هس دڀمعى٤ى إلؼخء دڀٽسريص وخڀعهسبلط دڀمعفض وخمذى دةلخث ـهض وڄى. دڀٵ

ٿ وڀٹ. دڀٱ ڀهخ بال ؤٴٹاي ض ٭شي ڀم، ڀپ بجل دلاتـىخ بخ، ٴةهه، ؤوي

دڀسځص ٽذن دٴعى دڀٱ وڄى. دڀٵهم لٺ ٴهم ٸ يشء ټڂ ؤن ٬حل دزعاسڃ وـذ

. صبم رماتظشي ولظشي ابڀعمذٷ

ځٹ ؤن، ټذڄځض اس٬ض هٶ ٤ځض ڀه وخٷ دڀوـشي، ـذهسه ڄى، دڀىخخل ويكڂ دعٹسڂ

دڀم هخ ټذن ٴځٹ. دالع٭مذي دالٸعذ ض ظ٥سٹاي اس دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ٬حل

ض ڄى هشذص لذڄڂ وهى، دڀاشر ض ض ٸم وڄعمٮ دتلٹىٷ ڄ ض دڀٵبللض ڄ

ض وڄعرشٷ ٸواين ى دڀمموص دڀماوڀض خط دڀرشټذط ڄى ثكري ض وڄاسهم

ټذن، ٴخه ؤوٸذط ض لځٹذط ڄاڀٶ زڂ ومٵ ؤٴٹض ٴو٫ ڀهذ دڀغت ؤو ؤٴٹاي ض

1885 زشي، ٬ځضيم ټذن دڀى دالع٭مذشي دڀمى٨ٵشي ڄى دةلمٵڂ هخ بجل عمو

ذي١٭ىخ ؤن، زىن عٵذن وخڀ بظاين ؤوـشي دڀ ابجتذي ؤوخ، 1918و

ض دڀممٽوض دألابر ذيځ٥ىخ وؤن دڀىص دإلؼخء ڀم٥ځش دالع٭مذض دڀايض

ص ز٭ىخثض اسڀض دڀ٭ذڃ دڀٽذظش ٴ٭ڂ ڄؽځمذ، ځصدڀس وخخل ويكڂ ؤټ وٸ. دڀمٱذڄ

ز٦ دڀي دثل٦ ع٭ وهى، وـذٳ. دڀ٭مىڄ ڀځ١ذز٦ دڀاتڃ ٬مه، وخڀىخخل

هي ل٩ى٧ ض آڄبل ڀ٭سعه أبوخٷ، دڀمٹسڂ دڀموض سبىؼٺ دڀوڀض ټذظش ويكڂ

. دڀځ٥ض

!ؤٴٹاي ض دڀايض ټذهغ هٽخ

وض. دإلؼخء ٤ځش ض عمهڂ وڀم دةلخث ض وخعٹ و٨ٵعه ٬حل دڀ٭ٹى ڄىؼٺ لڂ

جكڃ وزاتان وڄ٬ض ؤهٹض ٴبل سيځپ ؤسن دةلخث هوڀه ٬ٹسغ وىخط ؼبلػ ٨ٳ

ى وخ٥سبل خثٮ ـ وڄځسوض ىرسي ؤڂ ڄى دتلځىر دڀسٹخط ڄى وض هٶ ٴه

٬حل ظعمڂ، دڀ٭ځاي دڀه١ذر ض، ل٩ريص ابعمخػ صيعم زؤ دهه زڂ. سنىـض

Page 123: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 121 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀ٥س٭ دال٥ٵذء ٬حل وخڀمىٸىٴض درتخڀاي ڄى دڀمعىص دڀموى ڄى انط٬

. دڀسځي

!ـمذ وخبذ. خبذ دةلخث ض دڀ٭ٹى ظىؼٺ ٴةن وابالوعذ

. ڄذط ٸ ذڄسات ټذن. ابڀايض عسؾ، بؼخثه هذڄ و٬حل، ؤ١ذ هى، زؤ

بخءخط ظعفذصبذ، وڄاهسذ مهذ٬ دألوخن ٸسڂ ٴٹط ؤن ز٭، دةلمهىض وټذهغ

لر دجل و١م ؤن، لذڄه ڄى لڃ ؤن ز٭، دڀوڀض ټذظش ويكڂ لذوٿ وٸ. ذمعځٵض

ؤن ري ٴريي اش وظ٭ ڄوعىسه ؼٹض ٴٵٹ ٤ذڀه ابانڄذ ابڀى٬ض ڄى دڀموس٭ؾ دڀ

. دڀوايابط ايي ٹعڂ ڄذ ذڀاب دڀي دثلىٳ ؤهىخ٫ ڄى دڀوى٫ ڀهخ، ڀڀپ هعفض

ويكڂ سبٹ بلظه ستعشي ٬حل لذ دڀوفذك ولٹٺ ؤؼي وٸ، دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ټذن

ڂ ، دڀ٭ذمض بجل هش ؤن ؤ٬مذڀه ظٹعض ٬وڄذ، ٴٽذن دڀىخخل ؤهبل دتلٽىڄض ٸرص ض خي

ؼىن، دآلن، دڀان وؤسن. هسبل وزنٿ مه ٬ى عم دثل٥ىص وهى دڀ٭ذڃ ڀځمفځ ظ

وذؿ ڀه ڄ٭ظن ال دألڄ وهخ، دةلمهىض ڀبلهضتذض ذذمځ زٹ ڀٹ. دڀربڀمذن خنى دألوجل

هاس ث و وټذن. دعٱبلٿ ؤٴ١ڂ دڀځربخخل دهعاسزه دعٱبلٿ جي ټذن وڀٽوه. ٴ

ايص ٤ذوڀض ٬حل، دڀىالض ڄحك ايخط ؤؼانء، ع١ذٳ ټذن ڄذ وذڀاب. دألاسٸٵض

. دڀ٭ذمض دةلخث ض دألاسٸٵض ث

ٶ ال ٬ځه خي ؤمذٿ وټذن. زتخ دڀسوٽ ي ټذن ڄخ هعفض دڀرتخټم ٬ى ٽ

. ڄ١ذ٬ٵض وٴىخث ـص وڂ

عو٭م دتلايعت دڀوٺ هخ ٬حل دڀ٭ٹى ڄىؼٺ ټذن ڀٹ ٬وي لرض ٬وڄذ دڀمأتڄى دڀم

ض ٭ذڀق لظت وخڀضيىي وخڀٵبلخل دڀم ال٥٠زغ آو ڄٽذن ؤي ض لؼغ ڀى ٸ١

Page 124: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 122 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظم ڄزيخن ټٵات، ٹان، ڀهذ47صنغ، دڀسځص ض وڀٽى ض ؤ ٴٹ. دڀٵى ٬حل دڀٹ١

دڀي دڀسٮ ٬ٹ هي هس وهى، دألوٿ دڀسځض وڄاس٬ دڀٵبلخل ابم ل خيمڂ، ٴ

ي ڄ١مىن خ ڄذڀ٥اي دمذ خ ٷ ؼم ووٸٮ ثكريص هي ض، ز ڄعرصٴذ دڀم ٬ځه

ي دڀابثٮ ابم ض ٬ٹ ٠ذڄى واب٬عاب ڄى، دڀ٭ٹى ڄىؼٺ وخلعٵ٪. ځٽضدڀم ختځ

ص ، دڀ٭ٹ ى ظځم. ڄ١ذ٬ٵض هىض ض دألىٿ ڄوه دڀمع٭ذٸون وظځم ابڀم

آالٳ ؼبلؼض ڄى ؤټرث دڀٵبلخل وٸس٢ دڀسٮ مثى ڄى دڀمذثض ض وهٵذ وخلخ دڀضيىي

هپ ي ـىخ ٬حل لڂ ىڄشي وز٭. زٹځڂ ٴ . ٵ

ص بڀه ؤةلذط سبذ، ه هي دڀسځص ض دڀٵبلخل دڀساتعن ٸض، 48ٱريظ ڄى دڀرضو

ٸځىر ٴضيذ ټذهغ دڀغت دڀمىٹض دألڄض هي ض ٬بلٿ دتلذؿ ٬حل ٸهذ ڄؽځمذ

ڀجكي، دڀس٭ دڀى٤ى ظعمرض دڀٹمربي ؤتلذن ټذهغ ٬وڄذ ظاسوٷ ض ختٵٺ ز٥ض

. دڀٹسيض دڀمبل ؤ

***

ص بجل ڄعفهذ، ظځماسن ڄى ـخثي مسض، دڀٹ٥ذ ٬بلٿ دتلذؿ ټش ز٭ دڀٹذه

ض ڀه ظعن ڀم دڀغت ومحځهمذ اس٬ذط ؤزٮ ز٭ ٴسځٱذهذ دڀاسزٹض لبلظه ض ايصتذ ٴ

. دثلځٺ ابر بجل دڀځمىن ټربي خم٥ض ڄى" الهو"

ص ٴةن ٬بلٿ دتلذؿ مط ٸ ظىه ټذهغ وبخ ظه دڀٹذه دڀٵذ٤مشي ٴ٭ذمض. صب

ټرث دڀ٥ذزٮ خط دڀٹسيض ټرث دإلٽوض ڄى شٸض دأل دڀع١ذ وخط ڄهذزض وخأل

ٹض دڀمعىڀىـاي ض دڀ٭خڀض آڀهض 47 . دإل

48 Mutatis mutandis

Page 125: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 123 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظه دڀمعمزيص . ؤاث

ص دإلبلڄض وخڀؽٹذٴض دڀٹسيض ل١ذصتذ اتدي ٬مڂ ڀٹ ذ دڀغت دڀابه ـخصنذ ختغ ختسضئ

دألوزخ اسلض وىخ٫ وخأله وخڀٵ٥ذ٣ وخڀٹځ٭ض وخألهخڃ وجمخ ؤ٬ىخڄذ دڀمؽٹځض

ىض ىيكضدڀممځ دڀٵرتص ڄى دڀٹسيض وخأللايء دتلؽض ڀه وټٶ ز٭مٺ ٴه ٬مځه، دڀٱ

. ـص ؤايء ؤرسخ

ٴه هسغ دڀي دڀعفذي دتل هى وخڀٵهذڄشي. دڀٵهذڄشي بجل دثلځٺ ابر ڄى هش

وظځماسن ٴذ ألىخٷ دڀرشٷ خنى دڄعخ، دڀٹىٿ ن بخ، دهه. ذمذصنذ ٴٹايؤ

ض دألؼريص وخڀعىخزڂ وخڀٽ دألورض دڀاشي ٴضيذ اب٫ ټذټشي جت ٴٵه. وظىه

ىخوشي لىخهغ وٴه دڀمٱر ، دڀى٤وض دةلبلزض ځس ٴذيس اتـ ؤڄذڃ، ظ٭ ـ

٬ٵوض وخحئ ڄضنذ ظوس٭ؾ لٹريص ڄ٥ذ٬م وٴه. ؤٴٹ مذٿ ڄهذ ؤٸمض

دڀ٥ٹض ٬حل و٭غ لځىي ټذټشي وٴه. وزىڀىٳ وخڀٽىټض ڀځٽٽس

ص ڄٹذي وٴه. دڀعىهض دڀاشي ڀعم١ري ع٭مڂ، ؤاس ، دتلذث٦ ض غنز سبىٸ جمه

ممض وخڀٹهىص دڀعٹځي ٴض ابڀځى دڀمىځى٤ض دڀم ض ٬ځضيذ لذٴ٪ زىٵض ٬مبل وخڀٹ

. دألٴذٸض ابابو

ٸذثٺ ظعفذو ال ه. بكريص ڀغ وخڀٵهذڄشي دأله زشي دڀٵذځض دڀماسٴض بن

دةلذڄ٭ض ض ـسدل زي ىٸذڄٴ ٬بلٿ دتلذؿ بڀه هش وڀٹ. ڄ٭وخط

ڄه دڀ٭عٹض . دڀمٱذزض وخٷ ض ؤوىي ابعٹابٿ ٴم٩ دڀمٱر ڀ٥ځسض وٸ

دڀٵرتص هي ض ڄرص ټذهغ دڀي ٴذإلبلڃ. سنى ألڄض ظع٭ دڀٱر ڀهفمذط ظ٭

ڄوش ځ٥ذصنذ ٸځ دڀغت دڀ٭ؽمذهض دإلڄربخ٤ىض وټذهغ. ٬ځه دثلانٷ زع١ٺ ؤل

، دڀڄى ظٹذڃ ڄٮ، ظسي، دألوري دڀرشٷ ڄٹذوڄض ڄزٮ، ٴ٭بل، سيؽڂ وټذن ضدثلبلٴ

Page 126: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 124 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ببلك خمذوالط وټذهغ. بهٽذهذ سيٽى ال ختځڂ ٬بلڄذط دڀ٭ذڀم خترتٷ ڄعم

ظيكذ ض دڀعو٩مذط ٴمو. دڀو٦ دإلٴذٸض هي ڄحك ڄرص ټذهغ وڀٹ. دإلبلڄ

٬حل ىخء وڄځمىن ونڄٵٽ دـضت عىض لٽىڄذط جتزض ڄى ٬ٹضبذ وڄذ

دڀغت دڀمٵض دتلځٹض ڀهي ټرس ٬ى دڀسمؾ ض، دڀاييس ؤو دالـعمذ٬ دڀمعىي

ض ظعذڃ وخالجتذهذط وخألٴٽذ دڀو٩ايط ٴٽذهغ دإلبلڃ ٭ىر ٴضيذ ظعىس٦ ټذهغ

ص . آاثخ وخءهذ ختځٶ ال ؤو ٴعىځٶ وختعٵ ظىڀ هىخ وټذهغ ٸخ ڀهذ ٹ ال ڄان٨

٬حل ظٿ ڀځ٭اين وخ٠مض ؤلخػ بجل ؤاشط ٬رش دڀاتٮ دڀٹن صنذض ٴةن ڀپ وڄٮ

ص ص ٴ ٸ٥٭غ ٸ ڄرص ټذهغ دأله ٬بلٿ دتلذؿ ٴه خ دڀي دڀاتدي هخ وض. ڄأتو

ڃ ٤ٺ ض هذڄض ؤىخ٤ذ ڄو ڄذط ٸ دڀ٭٩م دڀى مجذٿ ټذن بخ ؤهه ڀپ. دڀعٹ

ٸري وٸغ ڄو ؤ١ذ هى ڄذط ٸ ٽمځهوڄ ظځمي ٬سي خمم وټذن وشي ٬رش خنى

ص ـخن ٴةن ص دڀانٴص ټذڄڂ ڄ٥ٵى دڀاشر ټځمذط ظ ٬ى ظٽٶ ڀم دڀٹذه . دتلذ

ابهع٩ذڃ ظفڂ لاسض زٵمض سضيعشي دڀموض ض بكريظشي ـظشي ؤن ټمذ

وٴ٭بل. دإلبلڄ دڀ٭ذڀم و٠ٮ ٬ى ؤوابخ، ىڄاي، ظورشخن ټذهات، دإل٭ذ٬ض دڀمىـذط

ةنٴ ، ڄضنذ وخلص ټڂ ڄ ڄخؿ ڄى ده٥بلٸذ، ؤ٬مصتمذ ض ختځبلن ټذهات وخڀځىخء دڀما

ڄرص ابٿ ظٱڂ ټذهغ دڀغت دڀٹ١ذاي جممڂ، ٬وه رتـم دڀي دڀ٭يب دالجتذيوڄى

. وخڀرشٷ

ڀځىىي ټذن وڀٹ. ظذ٬ي ڄومظن ٽڂ عى دڀ٭ذڃ دڀع٭ځم ڄعىي ټذن ڀٹ

ټذهغ دڀغت دڀٹن وك ڄبلحم ظسشي ض دڀٵ١ڂ، وڄؽٹٶ لؾ ٬ٹڂ وهى، بمذ٬ڂ

دڀغت دألو٥ذء ټذهغ وڄهمذ. ڄوىخڀه ٬حل دڀري وض ٭سه ڄ١ذـٮ، ٭ىاي ال، ظٹ٢

دتلايص ض دڀع٭ځم و ؤهمض ظسشي ڄى ستٽى، لذٿ ؤض ٬حل، ٴةهه بڀه ظوش

. دالـعمذ٬ض

Page 127: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 125 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤن انٶ ولٵغن دڀٵځٽ وخممى ڄابٻ ٬دل ؤڄاثٿ انزٱشي ڀمزشي ؤڄٽى وهٽخ

ص ؼٹذٴض هرش ڄخن ض دألز٥ذٿ ڄزنڀض عزنڀىخ دڀع٭ځم وظ٥ى دڀمخ ٴإهجغ. جم

، دثلذ دڀع٭ځم ؤټرث، دتلٽىڄض ؤهؤشصتذ دڀغت دڀمخ بجل وب٠ذٴض. وخڀاثهىي دالزعخيئ

ص ب٬ذانط ڄى ڄعٵخ ڄااسظه بهاشء ڄى، ـذهسه ڄى دڀمذڀض دڀ٭ذڃ دڀع٭ځم وخ

ط وڄى، دالزعخيئ دڀع٭ځم بن . ڄ٭ٴض محى ٬ځه وخعىڀغ بكريص ڄانٴض دڀسبل ٴه

وب٬ٵذء دڀعم ظٽذڀٶ ٸځض بڀه دڀ٥ٷ ٬سط، بـاباي ؤو جمذهاي سن ؤن ون

. ڄضنذ دڀم٭ىى دڀعبلڄص

ؼىن دڀان وؤسن دڀ٭ذخل دڀع٭ځم ؤلػ وڀٹ أت ٬ى، دڀٵرتص هي ڄو، عم

٬رثص وؤلفذ وابط ڄى، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، ختڂ ڀم دڀٵرتص هي بن. ضـذڄ٭

٭ى ٬وڄذ، ڄٽذن ټڂ ض خسئذ، دڀؤشن هى ڄؽځمذ وخجتذهذط ڄسثض ووبلٴذط

وٸٮ دثل٥ريص دڀ٭ٹسض وڀٽى. دڀاسث دةلمى ٬حل ڄٹىڄذظه ٴ بجل دڀرضوي دڀعف

. خت٥ضيذ

دڀابهص دڀٵٽي دڀعم لټض عوٽ، ٸىظه ؤوؿ ض بخٻ وهى، جكوڄ دڀځى ټذن ڀٹ

دڀي دڀى٤غن دتلر وىٿ ؤهسم وڀٹ. ألوخصنذ اسزٹض ڄع٭فځض ؤصنذ ي ټذن دڀغت هي

ظاير ٬م ض بكري زٹ، دڀمزيخن ض ؼٹځه ټڂ و٠ٮ ؤهه ٬حل. دڀهشري دڀ٥ذض دتلذټم د

دهضتذض زشي ظٵڂ ټذهغ ڄهذ ٭ش وخ٭ض هىص بن، دڀٵى ٬حل هٹىٿ ؤن ٬ځان

دثلذ٠٭ض ڀځ٭ىر، دإلڄربايڀض ظٹذڀهم ٬ى مذ، ظرتٻ دڀغت دڀيكض دإلجنځزي

ض ڄى ٴن ـ جمذال ڀىذضتم هشي وؤاسڀش دڀع٭ځم ل ٹض دڀ٩بلڄض دڀٵ ه دڀم

. دڀمىذ٬ض

ٸځش هىط ٴلض آو هي ټذهغ وڀٹ. ـذڄ٭ضتم ٬حل دڀمرصىن لڂ ڀٹ

ض وهى دڀموىن و٥ٵه وٸ دڀىٸغ ز٭٢ ز٭ سيىط ؤن ٬ځه ټذن ب ټذڄڂ ڄ٥ٵى

Page 128: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 126 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٺ ي ټذن. دڀابر . وض وؼبلؼشي ؤز٭ذ ٬م

لىٿ دڀمانٸاشط وټذهغ. دڀ٭رص وٷ ٬ى ظ٭سريخ سورس هزط ټذن دڀٵرتص هي ض

هض دڀسخىـاي ض دتلؾ وټذن. دڀمٶ هٹ ڄى هذڄذ لزيخ ظٱڂ دڀمٹذ

ټرث دڀ٥ٹض ولىٿ دڀع٭ځم زخجم ؤٴ١ڂ لىٿ مىڄذ٬ و دثلذض دالـعمذ٬ذط دأل

ر. ڀع٥سٹهذ ٬مځض ض وذن ڄىڀىي ؤمح خمذوالط ڄاتز٭ض ووٸ٭غ زاتڀىظي ٴ٭

ڄذ بجل لظت دإلٱذء ټڂ دڀمٱض دآلخن ټذهغ لشي ض ڄزتخ ابهعمذڃ ؤڀٱذ وخء جي

، ستٽى دڀي زىجك .ط وخو٥ى دألى دڀسخىـ سبفهى ب٬فذاب ظسي دأل٤ځو٥

ث ڄى ز٬م م وٴځغ ظىو دڀ غي بهخخط و ، دإلهذزض دڀمع٭شي دةلوىر ٸ

. آالابڄذ ض ظىٽف ڄ٭ه أت ڄى

دأله ټذن ڀٹ دڀي ڄؽڂ وخل ٴه ټذن دڀي دڀڄى بن. هٵه ڀؤلي ع٭

٬حل ورص دثلىي ذحئه ٴه ٭ذ، دڀځ٥ض دڀم٥ځٺ دڀ٭عٹض دةلذڄ٭ض ڄ، ٬ځ

ٸځش ٴځٹ. ستذڄذ وجل ٸ ظهسذ و٤ٷ زخجمهذ ٬حل دإلزٹذء . يشء ټڂ مجذٿ هٵ

ون دڀٽسري دألٴٱذعن دڀؽىي وظبلڄص ٬سي خمم وټذن دڀواين، ٵٹض ڄى ون، صي

ؤټرث خض زو٩ذڃ دڀممعرض دڀٹم دڀو٩ذڃ، خمى ري زٽڂ، و٭ى٠ىن دڀوى

دڀعٵٽري ټذن. دڀٹن ض دڀع٭ځم ٵذهمڀم ڄبلءڄض وټذن، دڀٹو٥ض ٸىي ڄى عم

ڂ دڀي دڀڄى هى دڀڄى ؤن ز٭، ظىڀعىي بجل دڀٽسري ڄرص ڄٵغت ٴه ؤ ڃ ظ٭ تل

ط ظ١ذڄى زٸض، دڀوض ڀځٽوض دأل٬حل دڀمفځ دڀ٭ذڀم وخاي ض ؤخئهذ ظ

ڄؽځمذ دألزٮ دإلبلڄ . ـ ز٭رص ڄاهض ـ ضٸ ؤخء ظرت

دأله ټذن، دڀع٭ځم ض دڀعف هخ وسبىخخص، ؤهه ٬حل . ځٵض ظٹذڀ ابعٵذٸض خي

ص وه، دڀٹسيض دڀماض هي ټذهغ ٴځٹ ي، دڀغن دإلبلڃ زا ص ڀٽڂ ظع . ڄاب

ىزىن ڄؽڂ ستذڄذ، ظعٹسڂ، ټڀپ، ظٽى ڀم وه ټىغن ٤ىڄذ دڀٹ ض، دأل ٠ذٴضب ؤ

Page 129: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 127 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ڄذ بجل بىڀىـض دإلبلڄض دڀٵځٵض اتدي ؤن پ ال. صنذثاي دڀ٭ٹص ؤسئض ل

ڄض ض ڄـذ، لٹذ، ټذن دڀمځڂ ڄوهض ختځڂ سيٽى ټذن وؤهه دةلذڄ٭ دڀربانجم ڄٹ

دڀ٭ٹبلهض ڄى ڄمض ڄى ذيځى وال ٸځبل ؤو ثكريخ بن ڄومذ ڀوٹ آخصئذ وبو١ذ٫ وخڀومڂ

هخ ٬و دڀىٸىٳ ڄى ز ال ټذن وڀٽى ى ٴٽذن دةل دڀځربخخل دڀمٵهىڃ ؤڄذ. دتل سيٽ

خ ؤټرث ختځٺ ڄى دڀٵٽ ومن خت ص ؤټرث دڀسمؾ ض زعٹ . مىال ؤټرث وزوٹ ـاس

زٱ٢ دألوجل دإلبلڄض دألىٿ بجل دڀ٭ىص ه دإلبلڄض دڀٵځٵض ض دڀځٵض بن

دألځض وخڀ٭ٹص دإلسيذن لرصط دڀغت سضوخڀمه دڀ٭ذثض دإل٠ذٴذط ٬ى دڀو٩

وٸ، جتزي ال وه. دتلىض دڀم٭ٹص دڀمخهش ڄى ٤سٹض ض دألاسيس دإلسيذن وٸذهىن

دڀٵرتص ٬ٹسغ دڀغت دڀعف ڄ٩ذه ټڂ ٬ى ٵمذ ورضزغ يشء ټڂ دعس٭ط

مظوٹ وه. دڀربوظاتهعض ڄى رضر، ولذ، بصنذ. دڀٹآن ري، وخڀخض دڀمممض

ض هي ؤهمهذ ثكريص ڄخ بجل ض ڀه ڄٽى دڀي دڀع٭ځم ٬ى هعفغ دڀغت دڀم

. دإلبلڃ ض دألز٭ض دڀوض دڀمخهش ڄاس ؤل، لوسڂ زى ؤمح دڀاتٮ دڀٹن

وڄ٭ذض دڀ٭ٹص ظس٦ بجل ڄبل وؤټرث ظٵريهذ ض ب٤بلٸذ ؤٸڂ ه دڀغت وختلوسځض

ض، ظ٬ى، دڀى ض دڀعىل ڀعى بٴاس ذانطبڄٽ، ٸسځاي، ٴه ظعسشي جت ڀٽڂ

ص بٹذٳ بجل وظ٥من دهلل ولخهض بجل، وخڀوض دڀٹآن ه٥ذٷ وخڀعٵري دڀأتوڂ و

٬خوص ټځٵهذ رمذ دڀبلهىط ابعٹبلٿ ظ٥ذڀش، ڀپ ٬حل ٬بلوص، وه. صنذثاي

صبخ، هضاث، دڀفى ض ڄذط دڀي ظمض دزى ؤو ٬رش دڀخزٮ دڀٹن وض. دڀ٭ابشي

ائ ڄس٭خ زٹ دڀي( زه دآلوى هٵ ڄى دڀم ٬حل ټڀپ ټذن ألهه) دڀمهش

م دزى ؼم. دڀاسث دالعسخي دڀو٩ذڃ ٬و دتل٩ىص ٸځض زسش ڄذ ٠٬ه دڀي دڀٹ

ڀمذ ڄرص رمذڀپ ، دڀم٥ذٳ صنذض ض، دعمى وٸ. د٥٠هذ ڄى سٹىي ڄى ڀه ظ٭

مخء ض، وؤ٥٬ذهذ لوسڂ دزى ځٵض ٬حل، دڀمذيض دڀٹن زخض ض، دڀىهذر ٬س دزى

ڀغ، ٹذٿ وختلٺ، دڀىهذزض وڀٽى. دتلذخل و٤ذز٭هذ هجضتذ، ٭ى آٿ ڄى ز٬م، جن

Page 130: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 128 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

بال ش ٬ٽهسذ هٵض لذڀض جم ض زجض ض وڀ ظ٭ ض ڄى ٴضيذ ڄذ ؤټرث و٬رب٬ى ٸسځ

ض . وخزعخٿ وزخث

. ؤوي ځٵايط ٴه ووخٴهذ دتلوسځض ؤڄذ. دألوخثڂ ڃدإلبل ځٵغي دثلىخؿ ټذن

ض وظىـ دإلبلڄض دڀٵځٵض ٬ذض ض وڀط دڀمذڀض أبٴٹاي وذض اثڀؽض ڄ

ض بصنذ. دڀٽبلٽض ٬ض ظىڄط دزى ڄ ش وذض ڄٱزض زهوض دڀم . ڄبلخمهذ خت

دابهاي ض دڀمذڀٽض ٮڄ دڀځيث خي ڄؽڂ دڀممىي دڀربزي ظىڄط دزى ټذن ڀٹ

خخل دإلڄذڃ ظبلڄص ؤهسه ڄى وخلخ، دألوخ٬ض ٸرب ولذٴ دڀى دڀمعٽځمشي وهىخي دڀٱ

دڀ٭ٹبلهض هفىڃ ڄى دڀى محذض بجل، ٬رش دتلذي دڀٹن صنذض لىخخل زٱخ ض، ٭ىخ

ض ٬حل دڀ٭ٹص ظ٥ذوٿ، ؤوي انلض ڄى، خظه دڀىٸغ ض خٴ١شي دڀماڄى ل . ضدڀٵٽ

دڀم٭فش دةلص ابألٴبل٤ىهض دڀ٭ذڀم دڀٽبلٽض ابڀم٭ذٳ دڀمىڀٮ دڀٱخخل وټذن

٥ى دڀمعمٵ٪ دع٭مڂ و٥خ ڄو٥ٹذ، دڀمذض سيىٸ٦ ه٩ايط ض دڀمع١ځٮ أب

وڀم دڀٵځٵض ؤځمض دڀٵبلٵض ٠ ڄ٭ذٸڂ وو٤. خهم ٬ٹ ض ڄهذمجضتم ض رت

ص دڀى ڀابٽذٿ، ز٭ ٴمذ، عمن دڀغت دڀٹذ٬ص ىڄهو ٬حل ٸځش أبن دڀمه

ذن ڄى اثڀسه ڄى ابڀىض . دڀٽه

، ؤ٬ذٷ وڀٽوه. دڀربهذن ظځى دڀربهذن، دتل دڀعٵٽري ٠، دألسئض ٬ى ٬ى٠ذ، مجٮ ڀٹ

هذ دڀغت دڀٹذظځض ابڀرضابط ڀپ ٽىن وٸ، واسهم دإلبلڄ دڀٵٽ ده٥بلٷ،

ؼىڄض ووٺ ض، ٸ ري ٬ى ڄانهق ڄى ظىڄط دزى ؤٴذ وڀٹ. دڀمع٭ٹڂ اش٣دڀو ـ

ض دتلټض إل٤بلٷ لايظه ٬ځه ؤڄځغ دڀغت دڀمابت رصخڄض وڄى دڀٱخخل ىل وڀٹ. دڀم

ټذن دڀي دڀىٸغ ض دڀماڄى ٬س اتز٭ه ي ٬حل دابهاي وخت دڀمٱر ظىل ټذن

دألوجل دڀواتجئ ڄى دڀاثهض دڀځسض دتلمځض، ل٥شي ض، ل دڀى بلك ٴه

، ٸ٤سض ض ظى٤وغ وٸ، ؤڄٽضنذ دڀ٭ٹبلهض دڀځٵض هي ؤن ڀپ. ڀڀپ دڀايض

ؤن، وخڀمفعمٮ ڀځع٥ى دڀم٭ذض وڀٽى ضو دڀعى دڀىهذزض دتلوسځض دڀځٵض هٹ٢ ٬حل

Page 131: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 129 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ظځ دڀمهش ٬ى دڀ٭ځم دڀمعٵعن دال٬زتخٿ ظىڀ وڄؽځمذ. وسض خث٭ض ل١ذ

ض ٴةن، ٬وه دڀم٭رب دڀىـه، ٹابظ، هى دڀي دثلذـ ڄى ظىڀط دألهڀض دڀ

وخڀم٭ځىٿ دڀ٭ځض زشي وذض و٬بلٸض دڀٱذثض دڀ٩ىخه جممى٬ض بن. دڀمىلض دڀځٵض

٬عسض ٬حل، ڄ٭ذ، وظ١٭ذصنمذ زضنمذ وظز٥ذن دڀٵٽشي دڀعايى هى ٬حل صتمانن

ص ظ٭بلط ٤ٺ ٬ى، صيٳ وخل ؤڂ ١٬ىاي دإلبلڄ دڀٵٽ خت بجل، ڄعٽ

ڄعم٭وض ٴسٹخءص. وخـعمذ٬اي دڀمذٿ دڀخ٬ض ؤڀٵهمذ دڀځى وڀځعىل ڀځم

ض ڀځ٭شي سيٽى، دڀهشري دألٴٹ ڄى وهى٬ذ ڄاټص ٬بلڄذط زىخ ظعسشي ؤن دڀمعم

وخزى ٤ٵڂ دزى تكذابط ض، ز٭ ٴمذ، دڀمء ٬ځضيمذ ٭رث دڀٸٺ دڀمسٺ دڀعف

.

زشي دڀمىلض وخڀځٵض دتلوسځض وخڀځٵض دڀ٭سوض دڀضن١ض وڀط ٴٹ وهٽخ

ڂ ټڂ ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ، وخعمىط دڀعمٵ٩ض دأله ـخن ٬حل، ٬ري مح

دڀمىخ٨ش ٬بلٿ دتلذؿ ٽى وڀم. وخڀعمؽڂ دڀ ض خممىڄض زسض دڀمٽىهض دڀ٭ٹىٿ

دأله ٤ځسض جمذالط ل١ى ٬حل دظٵذٷ ټذن وڀٽى. يشء ثكري ڄضنذ ڀٵهم زضدڀمٱذ

دڀٹشي ٬ابص وختم دإلبلڄض دألوبلٷ ض دڀاسثص دثلخٴذط بخهض لىٿ دآلخء

ض دڀـڂ رضور ڄى ز٭ وخڀعهشري دڀوض دألوىايط ٬مڂ وخعوٽذ ضتىه دڀرشٵ

ظابټه ٬حل، ٬ٳ ؤهه زڀڂ ض ظٹٮ دڀغت وخڀ٭ابخط دآلايط بخء د هڄ ؤن، م٭

وض دڀم٩ذهخط هي ټڂ ڄى دتل ض عمؽڂ دألاسيس ق ټذهغ دڀغت دڀٽذزض دڀع صت

. دڀځش دڀځم دةلسدل ٬ٹڂ ٴه

ص لايص ټذهغ ض وك ټذهغ ٴځٹ. ٴه ظاؼ، ـهضتذ ڄى، دڀو٥ض دڀٹذه صت دڀغت دتل

دڀځخن وخالهذ ٣دڀواش ټذنو ـص ڄاسڀپ خنى صبذ وظٴٮ دڀٹسيض دڀوڂ ؤ

ابط، ؤ١ذ، ٴه ؽريخن دڀٹرسض وخڀٹان٬ض دڀٹسيض دڀٽڂ ٬ذخط خمڂ لبل ذموىٸض

ض ضتذ ؤن هٵه ٬حل ؤوـش دڀعم ؽس . ب ض، اللٹذ،

Page 132: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 130 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

ص ٬بلٿ دتلذؿ ذ وټذن. ؤايڃ ز٭ص ټذڄڂ ڄ٥ٵى ڄىط ز٭ ڄٽض بجل ڄعفهذ دڀٹذه

هىن ون وخڀاشوض دڀس١ذء دڀخ ض هڀىخ ٸ دڀٵ ، ڄهوڃ ذمن وڀهم وٸ، ع

ص ڄى هٿ. ڄعٽذٴجض ري أبځمض ڀځٱخص ص ض دڀابو ٴضيذ ڄذء ال ڄذض ڄوض وه. ـ

ٴشي ڄى ٬ذزض وخهٹ١غ. ټجسض اتزض ظسض ٸذلځض وځض دتلق ڄى دختوخ دڀى دڀم٥ى

ـذ ظوٹ٢ ڄؽځمذ دڀٵوض ٨ه ٬حل ځش الوايط ځسىن ټذهىخ. دڀ٭ٹابن ڄى ٿ ؤ

وځض ڄى ٤خز ئوهسم و٬حل وخ٭ض ؤټمذڃ خط ٣ ڄز٭ذط ٴضيذ ٬غ دڀٹ

ص ٱريص ځٵغ دألڀىخن ڄع٭ ض ز٭مذثم دڀىخل ڄى دڀرسي دڀ وض. ز١ذء ڄىځ

ٵعه و٬ى دڀ٭ورب ڄى سمض ڄضنم دڀ ڄذؤ. ڄ١مىصنذ دڀمء ٵٹه ال ستعمذط ظ

ط ٴٹ دڀمظن ٮ ذمذڀش ظعٹس٢ ڄؽځمذ دتلذؿ تكٶ ٬حل دعٹ دڀغت دةلٵض ٬حل ٠س

ص هي ٴ٭حل. ظ٭ضتذ ڄى ظعمٽى ، ـ ڄى، دڀمٹض دألڄذټى ڄ٭ىو ٨ه دڀى

. ٬بلٿ دتلذؿ ڀ٭غن

ص ٭ٳ د ؤزى ټذن ؤٸض زشي ڀځهم ٽىن ؤن ڄىخ٤وه ٬حل ٬ وڀڀپ. ـ

صدڀ دڀسځص ١ف ص ڄوه دڀعمىخ دڀاتخل دڀىڃ وض. م وهى لىخء بجل دڀموىر دڀٹرب اي

ڄض دڀٹسى ڄى رضر ٷ ال ٤ىٿ و دڀمضت ٴذط ٱ٥( ڄرتخ ٬رش مخض ٤ىڀه)

زڂ دڀ٭ذص هي عسٮ ؤن ٴ٢ ٬بلٿ دتلذؿ وڀٽى . دڀسرشي دةلو شو ؤڃ ؤصنذ ٬م ڄى

ز٭ىن، وزؤ ظع٥ه د٬عٹذخظه ټذهغ ڀٹ. ؤٸذثه ڄى ريخثك ٬ضنذ ؽغن ؤن بجل ظىٴٺ دهه

. دإلبلڃ ظىه ض ؤهسمغ دڀغت دألاس٤ري ټذڃ ڄى ابڀعىځ، وخڀٵ١ىٿ دڀعفزض ڄى

ص ذوخ دڀٱ ز٭ وڄى ي ٬حل خيمڂ ڄضنم وخل وټڂ خـځشي، دڀٵف بلص بؼ، ـ ٨ه

ټذهغ. ڄعوض صبخوص ڄځمض وي، ٨ه لٹسض ص ڄى ٺدڀ٥ وخاي ظځپ ڄٽض بجل ـ

Page 133: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 131 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٹذ ٤ىبل دتلىص ثكري ٠ ، دأل ظٱ٥ مٽض ٤سٹض ٽىن لىص ٬حل، ٴه ظعٽ

دڀىخي ٠ٵغت و٬حل. ٸون ڄو هان جتم٭غ دڀمځاسء دتلابط ڄى ټاسط

ؤىخٻ وظى. ڄىل ټجش ڄ٩ه خط دڀابخڀعض دةلابٿ ڄى ڄعىخڀض ځځض

ص ٬حل اشهخ ټذن ؤن سٺ دڀي دتلى دڀمم هخ ضلذڄ م ؤلٸضتذ ان

ض دڀ٭ى ط آوض ڄذء زټض ظ١ٶ آو بجل وٸغ وڄى. دڀعىخظ ڄوم جتىٶ ض دعٹ

دڀرسخر ظځىانط بجل دڀابهغ هىهذ ده٭ٽذ، ٱري ؤ ڄوىٵ٢ و٦ ؤو ىي

رمذ ؤټرث ضدڀمو دألڄذټى هي ٬ڀض وظوٱ. دڀمرتو دڀٹذٴځض ري ظبللٺ دڀغت

ص خنبلط ظضبفهذ ض ىٹذط خط ان ٬ضتذ ټذڄ ؤورض ڀىن خط زٹان٫ ڄٱ٥ذص ڄځى

ش . جمهىڀض ؤاي هان ٴذ٬ض ڄبلـح دڀٹىخٴڂ ٤ٺ دڄعخ ٬حل ٱذٳ ٴىٷ وظوع

ص زشي دڀماسٴض بن. دڀٵض دڀهبلٿ و دألمح دڀ٭ځم ٭ځىهذ ظيكض ري ڀغ وڄٽض ـ

ض درتخلض ز٭ ڄلځعشي ٬حل دڀمء ٹ٥٭هذ ځىڄرتخطدڀٽ ڄى ڄذثض لىخخل . ص خب

ص ز٭، وٴٹه ٬بلٿ دتلذؿ وڂ ص ڄٱذ وهم، وظځٹىخ ڄٽض بجل، اس٬ض زعشي ـ

٬ىصنم ٬ى خيفضبذ خٿ ڄذ دڀغت دڀموض ڄى ٹرتزىن دڀ٥ٺ ظ٭ځى زىص ، ـابٿ ؿ ڄ

وٿ بجل ظوٵ دڀغت ي فإصوٴ. لفض هجض خط ـ ض دڀموض ڄهش ظس دڀمٹ

ص ڀ٭ىصنم دةلابٿ هي هجض ض دڀهض ٬حل س٭ؾ، ٹذٿ وختلٺ، يشء ال دهه. دڀموضب

هذ وخڀغت ٴضيذ ڀځوابط ؤؼ ال دڀغت دڀمٹ٥٭ض دڀىض دڀب ڀىن ض خمرتٸض ـخن خت

ٺابڀ١ ٭ىخ دڀوٵ ض س٭ؾ هخ ټڂ دن زڂ. دثلرضص بجل ستڂ ؤوذ ظٹهذ

وټځمذ، بهه ؼم. وخڀٽأزض ابتلن دڀ٭ى ڄى هى٫ ؤي ؤي ال وس٭ؾ داله٬ذؿ ڄى وهى٬ذ

درتـذ٬ذ دألـخ ٤اب٫، دڀىخؼض ز٥ٹض، دڀمء وخرتـٮ دڀاتذيض دڀجكايط ظاتڀغ

ان ڄس٭ذ ظ ڀ ، ڄع٭ذٸسض ؤـايٿ ٴه زؽضتذ ڄضبمض جكايط وڄځٽعه ٴه وخهم ڄ٭ه و

. ڄع٭ذ٤ٶ د٤بل٫ تلش دڀمفذٿ ڄٵمذ دألوٿ داله٥اب٫ وذيعٵ هٵخؿدال ڄى هى٬ذ خي

ظٵٮ ڄى ٴذٸه ٿ ٬بلٿ دتلذؿ ټذن مىخ دڀي دڀم ض دألاسض دألڄذټى ٬حل ٴه و

Page 134: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 132 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

و دڀٽڂ ڄع٥ڂ ٠ىم زانء وه. ـوٿ ؼٽوض، ـخ ڄضنم وٸاب، وؤوڀ هذ ڄٽض

ـ٭ذ زىص وٴىٷ دڀمشي و٬حل. ظش وڄخن ستذى اسلض ع١مى ڄعٹم خت٦٥

ذم٥٥ذط ظعىل هجض ٬حل لاث زغن لى وعش، خهعض زىى دڀممذ٤ض

ڃ وـه ض ظم ټإصنذ ظسو دڀغت دڀهوض ٴىابن ٬ځم ڄخعن ض ختٹٺ دڀي دڀعٹ

ٸذصڄ ٬رب بڀه ڂ ؤن دڀمء بڄٽذنض و. دڀمعٵفخط وٮ وٴى دڀٹخثٶ ڀىڀسض

، ظٱٸهذ دڀغت دڀزىص ڄومخط ٬حل، ٬مىاي، ؤىخ وظرشٳ. ؤاس دڀى ض ڄومىظض

ٺ دڀغت دڀم ؤ٭ض، دڀاس٬ض هي ض سض دڀٸذء دڀىى ظ خ دڀم زوى ڄٱ

. دڀمىر

هذظشي ٴسشي !دإلبلڃ اتدي ض خيٵ٩ذ أبن ـخن دمذن وهمذ !وـ٭ذ ـوٿ وهانٻ

٬ ؤؼانء ابڀمٹبل٫ ځهى، ٤ٵڂ وهى، خمم ټذن، ف٭صدڀم دڀ٥ٺ ٬حل دڀه١سعشي

ي، دڀم٥ځش ٬س ٸ٥٭ذن هض دڀىض دالڀعىخءخط هي. ٬ځه ويص وؤوٿ ـ خنى دڀمعف

ڄا لايص ض دألوجل دثل٥ىخط ٬حل اشهخ ظٹٶ ول٥ذڄذ ڄبل دڀممعځجض دڀخوڂ

، ظٹاب، دألايء غزٹ ٴٹ. دتلشي ڀپ ڄو ظٱري ٸ ائ ؤن سو وال. دإلبلڄض

ض ظمط دڀغت دڀٽجسض دڀموس٥ذط وهي. ٸان ٬رش ؤز٭ض ٤ځض ٬ځه ټذهغ ڄذ ٬حل

دةلمى ڄسؤ ڄٽذن ټڂ ض وى. دڀع٥ى زٹىخهشي صتعم ال ظٽذ دڀ٥س٭ض ٸىٸ٭ضتذ

. ڄ٥ځٹض ايص

بل، ووعش س ـسڂ، ٸ س وخڀي ٱريص ڄجهض و ڄف ٭ځىي دڀي ٸ ٴه ل

ص ڄى٠ٮ دڀاتدي دڀځخن زٽ وؤزى خمم بڀضيذ دڀعفإ دڀغت دڀمٱذ ىن ـ ٤ځضبمذ ض دڀٹ

ټذهغ محذڄض وـى دڀٹعڂ وڄى دألرس ڄى، دڀمانش دڀىٸغ ض، وٸذهمذ وخڀځخن

ځمذ زٹ هٵه دڀمٽذن ض ٬وٽسىط زغ وټڀپ دڀٵعمض ڄوڂ ض هوء ض ظفٮ

خ وز٭خ. ؤل سيه ڀم ڀىنو ـسځض جتذ٬خط وص ظٽٶ، دڀاس و٬حل، ـ

ص ظځض ٬ى، خټى ؤورض بهه. زى٠ىك ستزيي ؤن ڀځ٭شي سيٽى رصحي زاي ڄضنذ وسؽٺ ڄٽى

Page 135: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 133 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظ٥ىٷ دڀغت دةلسځض دڀٽعځض ض عزنٿ لخء وـسڂ. دإلبلڄ دألوڀمش ـسڂ، لخء ـسڂ

ص وض دڀمٽذن هخ ٴٵ. ڄعمزيص ڄزنڀض ڄٽض دڀغت دڀمو٭ڀض دڀأتڄبلط هيڀ ذتلض ڄٱذ

زځٲ دڀي دڀويب ټذن، وخڀمٵٽى دڀواسٻ ظبلثم بجل ڀورصٳ هٵه بجل ذيځى دڀ

ر دڀبلص . دهلل بجل، ٴٽخ، وعٹ

ظٵٮ هخ ٴمى ض دڀمهسض ٬ڀعه زط يڀد دڀمځهم دڀم دڀخ٬ زځٲ دثلځى ؤرسخ ڄعم

ورش لظت ابڀٹآن، ـربخثڂ دڀمځپ زىخ٥ض، دڀمعىخ٠ٮ زشي وظٹٮ !دأل ٭ىر ض

٭حل ڄٹربص وڄٽض لخء ـسڂ ٵن ض ٸسيض بكريص ڄٹربص وه. ابڀموض دڀځٹض دڀم

ىٿ ؤٸابء ڄى ٬ ٴذط ٴضيذ ٸ ىي ڄوم واتز٭ دڀمذزض ڄى وثكري دڀ

. وخڀاثعن دألوٿ دةلځشي

ځض ضڄٽ ظوس٦ وخڀم٭حل ٸس وـسڂ ذ٭وـ ـوٿ وزشي ٽس ىض ـخن و٦ دڀم

ض هجض ٬حل ٬ذڀض ڀهذ ڀىن ال دڀغت دڀسانايط اتزض بن. دڀابهعض أبڀىخصنذ خترصهذ ـخ

انه دڀ٥س٭ض ـو ڄى، لٹذ، همذ دڀمىل دڀ١ىخل وڄ٩ه ؤز٭ بجل دڀٹذلڂ وخڀم

. ىض مخء ٦و ٠ذث٭ض ڄوض ه. دتلو

ظٵٮ هخ ټڂ جممى٫ وڄى ڄى، دألن ٬حل، وهائصتذ و٥ى٤هذ دعځهمغ أنڄ مخ ظ

ه. دڀرتيكض دإلبلڄض دڀم٭مذض دڀهوض ٽڂ خط خثض ڄ٥سض دڀوخاي وظ

. مخذيس

. دتلڃ بصنذ

ـهض ټڂ ڄى ٬ځه هٹغ ؤى لخ ڄٽى ڄٽ٭ش ؤؼ وعش دتلڃ و٦ وض

. دڀٽ٭سض بهه. هش ڄى هٹى

Page 136: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 134 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظٵٮ ڄى، ٬بلٿ دتلذؿ ڀٴذٷ ڄوه ٩ه ال دڀي دتلڃ ئض و٬و ، ٴىٸه هم دڀي دڀم

وخ، دڀٱمذء ري خ و ف ض ض هم ڄى دڀٹ زځٱىخ ڀٹ. ٬ٵىض وض مح . دڀ٥ىڂ لف

غ ص زاس٤ضتذ ض، ؤهٵهسم وؤل ٬حل عىخل يدڀ دڀم رضور ڄى رضاب ؤن، دڀماؼ

. ٱمهذ، ذصڀځ٭ وذٷ هى ڄذ ڄبلڄض ؤو ئض ٬و دإلهاسن

م دڀسرشي دڀاتدي ڄى ٸان مخىن ه هذ خڄهم، هان ظعف دڀٱري دڀرصك هخ ض، ٸ

ٱځٶ اسڀٶ ض ؤٸذڄه دڀي دڀم٭س! دهلل زغ بهه ظي؟ اي هى ٴمذ. ابڀىخ دڀم

إلٸذڄض د٥ٵ دڀي دڀاسڄ دةلو ٸابن وزغ ڀؤلخل ڄوه ستفخ بزخهم، دڀڄى

دڀم٭ف ڄڃ هسٮ ٴىٷ ؤٸم دڀي دڀمف وهى. دألواثن ٩٬مض ابٻوب دثلذڀٺ ٭ذث

بڀه ٬ابص بجل ـهم وڀ٬ى بمذ٬ڂ ڄوه ڀريظىي دأل ـىٳ ڄى دهسف دڀي

!وخل

دڀغت دألٸض ڄى ڄاتهض بصنذ. دڀموض دجل ڄعفهشي دڀعڂ ڄى اثهض وهڀىخ دڀٵذختض دةلمٮ ظبل

انٴٹض لىخهغ وظ٥ٶ دڀاشص دڀٽبلر لى ٴضيذ ظلم ظسځ٦ وال ٴضيذ ؤٵض ال

ؤصبذء ض ڄٹذي ؤٸمغ وٴضيذ. ه٩ذٴض ټڂ ڄضنذ ٤ط ٸ ؤصنذ، ځٵذ، ظسو وڀٽى دڀځٮ

خط وض دڀمانٿ مذء زبل ل٩ذث وض د٥سبلط رم دڀان ڄى لى و٬فغ.

دڀ٭ذڀم ض دوعبلٴذ دألـان ؤټرث وظعذڃ، لٹٹ ابزڂ زؿ سه ڄذ ض، ظعمذټپ

بجل دڀرتټاتن هسىر وڄى، ظس دڀايهٲ بجل دأل٤ځو٥ ىخ٤ح ڄى دإلبلڄ

دڀځاب ض ظابى و٦ ڀپ ټڂ دألٴٹض دڀابش دڀمس٥وض دڀم٭ذ٤ٶ ڄى سيع

ټىٿ و ٴ ڄى دڀموى٬ض دڀٸذر خط ابڀىٳ دڀمان٤ٺ ٽذن ځسهسذ دڀغت دڀٹ

ؼض دالعىخء و٦ هىؿ خطو بجل دڀمذخل ڀځٹ٥ش دڀماتمخض دڀ١اب٣ زشي وظابى دڀ

فض دڀمټض دألڀسض وي دڀسو وىه دألظخٻ وخةلوى ٸىخٴڂ ـذهش بجل دڀمعىه

ٹڂ مجذٿ م لفذـذ دڀمفوڀض وختلځٵذء دألذن ڄى خمذڄڂ ض ظ دڀٹذٴځض لټذط ه٭ضت

Page 137: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 135 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀمعمذځض

، دڀبل٬ض دألڀىخن ڄى ڀٽم د ڀهخ ڄوهىن دأل٬ذر ڄعىظو وهم، ڄٱذزعان ٺ

ىانٻ زځٱىخ لظت، ڀهم ٤ٹذ ض ټ خنى ده٭٥ٵىخ هانٻ وڄى. دتلفذ والض ڄٹ ، دتلم

خټش زعه ض دعٹسځهم لؾ ـ٭ذ . ٭ٴه ٬بلٿ دتلذؿ ټذن اسض ڄى ڄ

***

ټذهىخ. ڄٽض خنى ڄىټش ض وـىخ، دڀخلض ڄى ٸ٥ذ وانڀىخ دتلفذؿ ظى٠إ ؤن ز٭

ځشي دڀم١ذءص وخألٸض ڀبل دڀىٸغ وټذن. دتلق ٤ٹى ظٹعض ڄذ ٬حل شيخمڄ ع ابأل

دڀمٽذن ٬حل ظعىخٴ وخڀٹىخٴڂ ابڀمضتځٽشي ڄٽع٩ض زرتوڀض سبذزن دڀموص وخڀمٹذه

زس٭٢ جك ، دڀمعذ٬ص دڀځدل دڀىش ڄىـذط ڄٮ، هخ وټڂ. ابڀسرش خممځض

٥ىٴىن وؿ. ضٸسي شٸض لٽذض ڄى دڀموس٭ؽض دڀماشه ون وهم دڀاش٫ بجل دڀم

ڄهم دڀي دڀم٥ىٳ وټذن !ڀسپ دڀځهم !ڀسپ: ٸسيذ هخ ز٥ى و ڄٽ وهى، عٹ

ص ڄختض هذ دڀغت دڀٽځمذط ٬حل ـهري زىط اټ، ابهعض وه٩ ز٥ٹض دتلفذؿ

. ڄوع٩مض

ه ـ دهه. دڀٽ٭سض ڀهم و٨هط. ڃدتل بجل وځىخ دڀٵذ ابر وڄى. دڀى خنى دتلفذؿ ظى

ڄسځ٦ ٴانء ض دڀمزٽض دڀموهځض دأل٬شي ؤڄذڃ وعش دتلڃ ټذن. ڄاؼ ٩٬م ڀمهش

ظ١ضئذ ظٽذ ال خخكض وځٵض ڄى رب ابڀىخ دڀمٱىش دڀم٭س وټذن. ابڀوذڃ

ثض ري وى٣ سٽض ڄى ظڀغ ڄذزن ڄى دڀموس٭ؽض دڀهذزض دأل٠ىخء ٸسض وټذهغ. ڄ

خ ظٱزڂ دڀٹم ٬ضنذ ذر ٸذء . ڄځعم٭ض هسذڃ هوٿ جنىڃ ټىخټش ڄى زنٿ ټإهه زخ هى

وڄى دڀمهش ٴعوض ڄى دڀٹذث٪ دڀضنذ ظ٭ ٬ٹسغ هخوص دڀمسٮ دڀهىخء وټذن

. وخڀبلصنذض دڀأتڀه ڄى ٴ٢ بجل دڀاتثٹض دڀمهش هٵ ختم

Page 138: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 136 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. وخڀمهش ثلايخل د ختىڃ ض ؼسعغ ٸخ ڀهذ ٹ ال ؤوخك ڀممځٽض بصنذ

ض دتلځٹض بجل وخه١مغ دڀم٭س ٠ىخل دڀٽىبكض زځٱغ ض وهم دتلفذؿ ڄى دڀمرتخ

. دڀم٭س لىٿ وخصتم

. دڀ٥ىخٳ بهه

خط سٮ دڀٽ٭سض لىٿ دتلذؿ وخن ض دڀ٭ريص هي وظعمؽڂ ظڂ وهى ڄ ڄى آايط

ؤن دڀ٭ذص وظاشء. دڀڀڂ خءؤ ڀپ ض جمذاي ڀځمٹذڃ ڄىخٴٹذ ٬ذء ع٩ه ؤو دڀٹآن

. دڀم٭س وخاي ڄى خوض ض دڀمجم دألى دتلف ظٹسڂ بجل، ؤوريخ، ٭م

دڀ٭ى ڀڂ ض جبوهذ ظرضر ٴه. دإلبلڃ صبذ ذيع ٬ذص ڀ وخڀ٥ىخٳ

ٴ٥١ ڄخخ دڀهٽڂ صيڃ ؤن ٸسڂ برسخثڂ لٵبلط ڄى ـءخ ټذهغ وڀٹ. دڀعىخظض

ىي ٬سص ى٫ وخط عجك ٴذڀمء. دڀخثي دڀ٥ىخٳ ٬ى دڀي دتلذث٦ زٽذء بجل صي

دڀايانط ظ٭ذٸش ٬رب، زساس٤ض، ظىخڂ دڀعٹځ هخ بن. ؤخيذ ؤىخ لىٿ دڀسٮ

. ڄعاشصبض ظٽىن ؤن ظٽذ ز٭ٹذث دڀممٽىڄض دڀعىلض

ه ٴه دڀمخر ختغ ڄوٵ ڄى٠ٮ وهى. دڀمحل بجل، دڀ٥ىخٳ ز٭، دةلمٮ هش

بصنذ. ڄڃ خنى دةلمٮ دجته دڀمحل وڄى. دڀٹ ڀځ٭دل ٸابهض زبلص دڀرصك بزخهم

دڀموسٮ ظٱ٥ دڀوذڃ ڄى ٬شي ، دالڄعذيص دڀ١ي زىخ٥ض، دڀمذء جيځش لؾ دألڀٵ

هٶ دآلو ٬ى ڄضنذ دڀىخل س٭ زانزري ظى٭ه ڀ٭ذ دالظاس٫ خمو لى بجل

ـ ٭م٤ خط دڀمايي هي. ڄرت ټمض ختىي ؤصنذ ٬حل دڀٽمايوي دڀعمځڂ ٿ وٸ. ذؿ ؤ

ض دألڄبلك ڄى ظٵ٠هذ دڀغت دڀذڄض دڀمخٸسض وبلٿ ڄى ٬ځضيذ لٽمان ڄذ وبخ. دڀٹځى

Page 139: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 137 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

اب٬عابي ظ٭ٹمهذ وـىر وٴ دإلبلڄ دڀ٭ذڀم جممى٫ ض دڀمٹذڄض دڀمض دڀممذـ

ڄى ٬ ڄى وذڀض ڀغ ڄڃ ڄايي ؤن دٴرتخ سيٽى ٴةهه، زوىڀهذ ڀځمذك ش٤ذ

ابڀس٭ ڀ ٬ه ڄو دهعرشط دڀغت دڀمذثض دألوزجض ظٵرس ٸ دڀغت دڀ٭١ىض دڀسٽعريخط

. دڀٵض لذڀض ض دڀىڃ ڄضنذ ٬ خٿ ڄذ وخڀغت

خ ڄضنذ عانوڀىن دتلفذؿ ټذن ڂ دڀومذ ڄى ٤اسن ض دةل٬ذط ڄى ٬ وٽ لشي ض دڀم

ان ئوهسم صبذ سځځىن آوون ټذن ابالعممذڃ ؤيك سه، ؤ١ذ هان، هخ وض. ظم

دڀع٭م ٬ځضيمذ أت دڀځى دڀ٥هى ابڀمذء وابڀو١ن دألن ٠ٵغت ٬حل

. دڀمم

ڄى زوى٫، بزخهم ابر ٬رب، وخڀعمٹىخ دتلڃ دڀ٥ذثٵىن ذ لظت دڀ٥ىخٳ دهضتى ؤن ڄذ

دةلى ور وظوضت ـذهسه حل٬ لىخهغ ظٽعوٵه وڄٱ٥ى ٱري خ بن . دتل٥ذن ؤځٹضتذ ز

ي ؤڃ ڄى ڄى٠٭ذن وهمذ. وخڀموي دڀٵذ هذهان ؤڄض ٬حل اشهى ټذان دڀٹسيض دڀٹ

ط ٠مري ؼىر ض ڄعوٽخ، دتلځم ض، إلزخهم بزځ ٨ه ٴځٹ. برسخثڂ ؤهسايء ؤوٿ ه

أبن، ڀه دڄعمذان، دةلځڂ يدڀ ٥ذڀش دثلذڀٺ ؤن ڄٵذهذ اسڀض وؤزځٱه دڀمحض پڄځ

، دڀىل و٦ إلو٥ذ ڄوه دعفذزض، صيم بزخهم ټذن و٬وڄذ. ٸابان دزوه صيسه

ڂ، إبمذ٬ڂ ابڀع١مض خث٭ذ بكاش، بزځ زـڂ ٬ځمذ ؤلذ٣ وٸ، دهلل بڀه ؤ

ض ڄٹذڃ ٹىڃ لظت دڀمذوض دڀمخ٬ ڄى همغ دڀغت دڀځم٩ض ٴٵ. دڀعٽٵريض دڀ١م

٭ض دڀ ـربخثڂ دڀمځپ ؤوٸٶ دالزى لځٺ ٬حل ابڀڀٺ صدڀٵ ٴضيذ بجل وؤاش دڀ٥

. ابڀٹابن بزخهم غ وٸ، وخالزى دألر ٴف ـ ڄ٥ذص ض، دڀٽزض هي ٬ضنمذ ٴ

دڀىٳ ي دةلمڂ دڀمفرت ف٭ وخني زه دإلڄاسٻ ڄى ستٽان وٴ جك وز٭. دڀم

. دڀ٥ذ٬ض ٬حل ٬بلڄض

حب ؤن ټمذ دڀٹابهض دتلټض هي ذيځ وخڀموي دڀٵذ زشي دڀخټ٢ دڀ٥ىخٳ بن

Page 140: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 138 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دأل٠مى ٬ ض دثلوٳ . هلل ڄ٠ذص زه دلعٵڂ ظ٭ساي ٤ٹاس وذيځ ٽ

ڄٹربص خوخ دڀٱ وض. دڀ٭ذث هي ټڂ ؤٸذڄىخ ؤن ز٭ دڀسغ بجل دڀمٱذزض ٬ذ

دڀٵذختض زعبلوص، دألايء ٦ظس بجل دڀمايٿ ڀ٥س٭ه، ٬بلٿ دتلذؿ ختكٵى وٸ. دڀم٭حل

خط عځم ؤن ون ڄى وڄ٭ذٴه دڀمموص ؼٹذٴعه بن ؼم. خمځهذ ري ض ظٹىي ڀٵى

ڄذ ابع٭ذص ڀه ظممذن ال ڄذ ائ دڀانٸض دڀ٭ذڄض وال اشڄځض دع٭ذص جم

ي زأتڄڂ ض ؤهىخ ڄى عٱ ، ووجيض آڄوض ٸربي ؤڄذڃ وهى، ٤ىبل ظٵٽ ڀٹ. ٴځٵ

دڀو ڄى ٬خ ڄضنذ عىځ ؤن ض جمضتخ دڀس٥ىڀض دإلبلڃ ڄځممض عمرضوخ

هخ ٬رب، و٠ىك ري ض، ځعٹ٦ ټذن. ؤوي ؤرضلض بجل وخهعٹڂ دألوبلٷ ظٵ دڀغت

ؤل، دڀ٭اب ٸرب ٬و وظىٸٶ. وولذهض ٩٬مض و١ن ڄذ ائ دڀٹسى ڄى دڀٶ

ىٿ ؤ٬مذڃ وخعٱر. زٱخ وبلٴض أت ڄى، ز٭ ٴمذ، ؤلٵذي ستٽى دڀي دڀ

لذر دڀي وهى دڀىٴذص ز٭ دڀعٽم ڄى ٸ٥ه، ؤ١ذ هى، جيغن، هان، خي ؤن

ڀپ وڄٮ. ڄٽض ٹى٣ لظت ڀه ٬خثه ٬حل وزٹ ؤؼانءهذ وؤرس ز وٸ٭ض ض دإلبلڃ

. ز٭ص خهسض ؤايء ض زرصي واتي، ولخ، وؿ دهه ؼم ابڀخلض ڀوله ٬ذء ستعم ٴٹ

دةلابٿ وټذهغ. دةلى ظځهش اسلٹض م وټذهغ. ظٹاب دڀضنذ ڄوعٶ دڀىٸغ ټذن

ص وټذهغ. ڄٵ٤ض ىىهض ظ٥ځٺ دڀٽسريص دڀمٹربص ى عو بڀضيذ دڀغت دڀممرتٸض دتلفذ

ڄٵفٮ زوٵف ٴعانور دڀمعىهفض دألڀىخن دڀعمذ٫ ض ظعبلىش دألټى دڀځىن خط

ٷ ؤټي وؤٷ ؿ وعم دڀمو٭ٽض ابألهىخ ابڀموض خي٦ دڀي ٷدڀ٭مبل دڀم

دتلذؿ ٴعمىٿ ٴه اشٸض ال ز٥ريخن دڀهىخء ظٺ ٹى ټذهغ دڀمذء وض. خصتذ دڀٽجسض

وهى، دڀس٭٢ وؤاش ٬ضنذ ٬بلٿ ىص بجل، ـوٿ جيى ص ڄى ـ دڀعټذي دڀٹرب دهه. دتلفذ

وٸ٭ض ض وؼوعه ٬حل طڄذ دڀي دڀويب ؤ٬مذڃ ؤل، ڀهش ؤزى ٸ لؾ ضبه ڄذ ؤو

. ڀځ٭اشء مج٭هم ٬ذ ؼم ٴذٸه دهع٩ذ ض تل٩ض دڀمٽذن ض ڄٽؾ. ز

. ٬ٴذط ـابٿ بجل ٭ ؤن ٸسڂ ڄٽض ض ىڄذ ؤز٭شي ٬بلٿ دتلذؿ ٸىض

Page 141: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 139 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

سغي ټذټشي بجل دألوٿ دألسى٫ ڄو ب ؤزى هش ٴىٳ ټذهغ. دڀبلڃ ابر تك

ص دڀٹ٥و٥وض ڄ٥ذزٮ صبذ وصتذ وخضتبلڀايط شزٽع ظٽع٪ ووخانصتذ دڀٽعش وخڀٹذه

وخڀٵٹه دڀبلهىط ض تكاب، ڄ٭٩مهذ ض، وټذهغ. ٴضيذ دڀٽعش وـذڄ٭ى والهى

سځٲ وه. دإلبلڄشي ص أبوخٸهذ، ظ ٵ ص وؤاسڀضبذ دڀم دڀ٥ي وظو١هذ دڀمهفى

ي دڀي لځض وتكش ڄ٭ذـم هانٻ ټذن ؤهه پ ال. ٸسيض ؤايء ٬ى، دڀڄى جتذو

ص دڀ١ىمض دڀموٵذط هي ووذض ووخوى دڀغت دالوعذذط دڀمع٭ ست

ڀپ ٬ى وٴ١بل. دتلؽض دڀسمىػ ڄى يشء ٴضيذ ىـ ال وڀٽوه دڀٹم دڀ٭يب دألر

. ڀپ ٬حل خت ټذهغ، دألڄ هخ ض ذڄض وه، دتلم ٬س دڀځ٥ذن ٸذزض ٴةن

ىم الهى ڄى ڄٽعيب و٬و، وهانٻ موض ڄ بجل ڄوعم ، هسض ه٩ذخط لذڄڂ دڀ

خ ز٬ىخ دڀى دڀسوفذزشي هاالء دتلذؿ ٬رث، دڀمذٿ ولش دهلل لش زشي دڀعىٴٺ ض ـ

خ صتمذهه لځعشي ٬حل ٬بلٿ دتلذؿ ڄ٭ذٳ ټذهغ. ز٥ى٤ض وخزى ـسري دزى لځات بصنمذ. ـ

وخةلٱخٴاي دڀاتدي ض ٬بلٿ ڄعىي دجل ڀرتىق دڀ٭زض ڀٱعه ظٽى ڀم ټڀپ. خموص ـ

ٳ وٸ، ؤڄٽوه ؤهه ري. دڀماڀٵشي ٴهم ٬حل اس٬ي ٸاي دڀٵمى دڀځٱض ٬حل ظ٭

ڄى وؤټرث ڄرص ڄى ؤهي ڄٱر لذڀغت لبلط، زٵذثص، ڄ٭ه اتزٮ ؤن، ٬ځه دڀرت

. دڀٽسريى دڀى٦ دڀ٭رص

ڄ٭ذرص وهى، دهعم وٸ. ؤهڀاي نوټذ ٬رش دڀاثعن دڀٹن بجل ـسري دزى وعم

وخزى دڀمىلى ټىبكض ٠مى وظزنٿ ثكريص ٴٽض زٹ١ذاي، ڀه ومذ ټذن دڀي

ص ڄزنڀض، دڀٵرتص هي ض دهوخ دڀى وخڀمٵٽى دڀٽاتر . رمات ڄى ىخء لځعه وظ٭

. خث٭ذ ٬مبل دڀعىؼٹض دڀو٩ وـهض ڄى ؤو دألزض دڀو٩ وـهض

Page 142: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 140 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خټش وهى ٬رش دڀخزٮ دڀٹن ض ٬ذ ٴٹ ز٥ى٤ض دزى ؤڄذ ض وٴى وڄذط وڀ ڄ

لځعه. ٤وفض ٴةصنذ ـسري دزى لځض ون دڀع٭سري وڄعىي دألځىر ـهض ڄى ټذهغ بخ و

. وڄبلل٩ض اس ظٵىٸهذ

٦ لى ض دإلبلڃ زبل ٬حل ظٹعرص ـسري دزى ولځض ز٥ى٤ض دزى لځض ؤڄذ. دڀمعى

وايلذظه. وخڀشي دڀهو ظ٥ذٿ ٴه ، دألوخن ٸسڂ، وظى زىڀى ڄذټى ايلذط ظٽ

دڀلذڀض ولځض. ٬رش دڀاس دڀٹن ض دڀٹذخط لىٿ دڀسمي دڀ٥ىخٳ لبلط

ٽى ٽى ڀم دڀي) وځون والزى ڀځموشي دڀم٭ذرص دڀ٥وف دڀعٹ ڄى ثكريخ ڀه

ڄض ذلش ٽى ڀم ب ڄعٱاب ڀ ؤڄ وهخ دڀمٹ وـهض ڄى، ظعزنٿ( ؤلخ ٹ

. دڀمأتو دڀى٦ دڀ٭رص ڄوٵذط ؤٴ١ڂ ٠مى، دڀ٭ځمض دڀو٩

ٴىڀهمذ دألهي ٹه ڀه شك ؤن ز٭، ؤٸسڂ وٸ. صبمذ ڄٱىٴذ ب ؤزى ټذن

ٸخءصتمذ وب٬ذص ٸخءصتمذ ٬حل، دڀمضبمض دڀٵٹخط ڄى ٬خ ڀه وٴرس دألاسض

ڄٮ، ٴإسمذ . دڀمٵ١ځشي تكذزه ظىڄط الزى دڀم

٬وڄذ وټذن. دتلڃ وض دڀمٹهى وض، دڀ١ايٴض زغ ض، ڄٽذن ټڂ ض ٹؤهمذ ټذن

ځض ختغ جيځ دڀم٭س بجل هش ض دڀوذڄض دڀ٩ دڀمذڀٽ دڀمهش ألظاب٫ دڀمى

ي ؤؼانء، وعانوٿ ض لخصتذ ؤؼ ڄى دآلٴځض دڀم ظځ٥ٶ و٬وڄذ دڀ٭اشء بلص دهع٩ذ

ض ٴضيذ ذهمذ دڀغت دڀمم٥ذط ض ابڀلذڀعشي وځعمٺ ظځپ ؤو دڀلځض هي ،دةلى ٬

ه ـسري دزى ټذن. دألڄ م خ دڀٽاتر ٴهم ڄى ستٽى و٬وڄذ. خي ه ختىٿ ـ بجل ختم

هه ٬ى وه دڀلذڀض ټذن ٴمذ. ب٬فذر ٴفى ڄى، لوج، ڄٽض خبايص ع٭ځٺ ټذن وڄذ ٸ

اسط دجتذ وڄى اسث هٵذٷ وڄى ٽذصنذ وڄى دڀسوي سيزي ـذحم ـٮ وڄى ابڀمٹ

ص ه خي ټذن ڀپ ټڂ، ٸ مجذلهذ ٽسن ال ي، هى، وخي ڄى ؤټرث ز٭ وعوٽ

Page 143: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 141 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٸون س٭ض

ٵىٷ بـبلال دڀى ڀبلك ٽى دألڂ دڀمٱيب دثلذڀ دڀمىلي وهى ـسري دزى ټذن

ظ٭فسه يدڀ دڀ٭ذٿ دڀلم وخڀمځپ دڀمځم ضدڀځس دتلور ز٥ڂ سه وټذن. دتل

ص ٽذن ؤوبلٷ ټذهغ ڄذ وزٹ. دڀٽسري دڀماڄى ز٭س وؤٴ٭ذڀه لايظه دڀ٭زض دةل

ڄخاي ڄى ٴٮ ټذن، ٬وٵذ ٸذاي صنفذ ضنق هي ڄؽڂ ٴىىض هٹي ض وهى، ظىئي

مهذ ل٥شي ض دڀموعرص ٴبل. لىڀه ذ٣دالخن٥ هخ ٭ذى ٬بلٿ دتلذؿ ټذن ڀٹ. و٭٩

. ىءخ دخ دألڄ ؤن ڀسو بهه زڂ دڀىٸغ ڀپ ڄو ظٱري يشء

دڀى بلك وټذن. ظٹاب ٬رش دڀاثعن دڀٹن ڄوعٶ ض دڀمرشٷ ـذء ـسري دزى بن

دڀه١سض ختىڃ ٬حل ظ٩ه دألوجل دڀ٭ؽمذهشي دڀرتٻ ٤بلثٮ ټذهغ لشي ض دتلٽم ڄعٹځخ

ټض ڄى دثلځٵذء دڀ٭ر وټذن. دألان٤ىڀض ڄعم ٬ى ڄىهض خ ى و ، وخڀمإڄىن دڀ

وخڀٱځمذن دڀمم٩ايط ڄى ڄسىي مجٮ و٦ ٴضيذ ٴى ال ٸى ض زٱخ ض وون

. دڀمسض دڀى٨ذثٶ وي

***

دڀمرشٸض دڀٵرتص ڄى عسٺ وڀم اتڄذ دڀٵٽي دڀٽىٳ وټذن ؤهذ ٬حل دڀٵىىض ټذهغ

وؤسمغ. خټى ٨ذه ري وخڀځفىٸشي شيدڀسىصي ڄى ؤو دألوخثڂ دثلځٵذء ڄى

ڀؤلوبلٷ ٭ ڀم وض ؤهىخء ظٵځغ ري ختسح ال، ظىهغ دڀغت دڀخض هي، دثلبلٴض

هخ ض ٤ٴه جيڂ ـسري دزى ټذن و٬وڄذ. دڀابزدل دڀضتعپ دهس٭ؾ ڀٹ. أتؼري ؤي ٴضيذ

ټذن دألوري ٸسڂ ٴذإلڄ٭ض. ٴعه رت دڀىٸغ ڀپ ڄو دڀمىط ټذن دتلى دڀمهش

وڀىٳ. ٴه جم ال ابهات ٴذخ لٽمذ وځمذهه وايهه وزشي دڀممم لسيه ض ذيعم

٬ضنذ ؤل ٭ٳ ال ڄىظض ڄذط دڀي دڀمعورص دڀمع٭م، دڀىٸغ ز٭٢ ز٭، ذيځٶ

Page 144: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 142 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄذ سبؽڂ دڀمرسك ڄى وخوعٵغ زٱخ ٬ذغ ڀٹ. هىالټى اتات ٨ه ؼم. ائ

ص وڃ زه دوعٵغ . و٬مى

ٷ ؤه ٴٮ دڀلځض ڄى هذڄذ ٴبل ٸؤ ټځمذ ٬بلٿ ذؿدتل ټذن وٵٽ دڀٽ٭سض ض وخي

ي و٥ىٳ ڄځاي مانصنذ ض ڄعم٭ان دتلڃ لىٿ دةلذڀض ؤو دڀم٥ىٴض دةلمى٫ ض زو٩

دڀٵائط بجل وعمىن دتلفذؿ ؤځش ټذن. هاتجئ دعىبل بجل وبلڀهذ ڄى اس٬اي

، ٩ه ڄذ ٬حل، دڀمع٭ځمشي دڀمىى دألٴخ ڄى ٬ ىـ وټذن دڀٵحل دڀ٭سض

، دڀان هاالء بلل٪ وهى، ب أليب لڂ وٸ. وظرصٴذط ڄ٩هخ ٬ضنذ ذيعځٵىن

ڄعوى ؤي وـى، ستذڄذ، ظؽسغ ال دڀعٹىي ؤن ڀپ. آڀاي ٤ٹاس وفون أبصنم ده٥اب٫

عمڀعځ هان بجل أتعت دڀٽعځض هي ٴةن، ٸځځض خنسض وابعؽانء. دڀوض وخـابظه وخ٫

إبهٽذ دڀ٭ى ٬ضنذ ٱش ٽذ وڀٽوه دڀمحض وظ٥ځش ڄٽذٴأط وظځعم ڄابټض ؤايء

٬وڄذ ظىصيهذ، دڀ٥ٹض صبي، ظهش دڀغت دڀايانط ټڂ ڀمري هخ وبن. دڀخط

. دڀمعاشصبض ابةلمذهري ابظذڀهذ دڀ٭ٹص ظو٭ دڀغت دڀمع٭ذڀض دڀٵځٵض دڀعځٶ ش

ٸسڂ اس٬ض دڀٽ٭سض بجل، ابهع٩ذڃ، هش دڀي ب ؤزى ټذن ؤوي ؤلاين وض

دألځىر ـذهاب دڀمء و٠ٮ وبخ. ز٥ى٤ض دزى لځض ڄ٭ه خيمڂ، دڀمٱر بلص

ووٶ دڀلبلط ٤ىٿ ض عمؽڂ دڀ٥وف دڀماسٴ لځض م ٴةن دڀوٵس وخڀعمځڂ

٭ىخ دڀوٵ ض س٭ؾ وٵذ، ؤلايان ڄهض وز٥ٹض ذڀاب زٸض دڀس٭ص دڀسځخن

ڄى بڀه ٭ى ټذن ڄذ ٬حل، ز٥ى٤ض وخزى. دڀمفهىڀض دڀس٭ص دألايء بجل جنخرابال

ټڂ ٬و، ظٹاب، دڀمء بلل٩ه دڀي دثلايٿ ض دڀٱځى هخ ڄى ذيځى ال، ٷ

ؤن بڄٽذهه ض ٽى ڀم ٴةهه، ؤوي انلض وڄى. دڀى٦ دڀ٭رص ض دڀمځمشي دإلوابشي

ي وٵه ٴةن ڀپ ڄى دڀم و٬حل !دڀٵٽي دڀوٺ هخ عفوش دڀمذيض وخعم١ذ

ص ټذهغ ڀٹ. ٴذوى سٹاين دڀهمذالاي وڄان٤ٺ وخڀشي وخڀهو وٴذ دڀ٭زض دةل

ص ابألوخك دڀمٽىهض ڄؽځمذ ززيه٥ض وڀٽى. دڀئو ڄى بكريخ ٬خ ظٵشت ؤن ٬حل ٸذ

مهذ دڀغت دڀ٭فسض دڀځىلض ض ظ٩ه ١ذهه ال ڄذ دڀم ڄى ڀهذ ټذن، ز٥ى٤ض دزى

Page 145: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 143 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. آو م

ٸذڃ ٸ ز٥ى٤ض دزى ټذن. ڄهځض ڄاشه دثلايٿ ض س٭ؾ مي الم دهه !ززيه٥ض

ص ؤڄىخؿ جباـضئذ دڀٵوض ٹغ و٬وڄذ. ٬رش دڀخزٮ دڀٹن ض زلځعه دثلرضخء ڄڄ

ٸ دڀاثعن خمم وال ىٴاي دڀٹض ٸابر ٴىٷ ٴٳ بخٻ دڀهبلٿ ٽى ڀم دڀمٸض

ٸ ؤوواب ض ؤٸخڄهم و٠ٮ ڄى ستٽوىخ ؤن سٺ دڀى دڀرتٻ نټذ وڀٹ. ز٭ وڀ

ىىهذ ص سضيض ززيه٥ض ټذهغ. دڀٱي آاي ه١ذر ض دڀم جياتلهذ ٱريص جب

ص ظسي دڀمعى٦ ٬ذڀم ڄى دآلو دڀ٥ٳ ض، ٸ٤سض ټذهغ لشي ض دإلبلڄ ل ى

ڄوض ض ندڀؤش ټذن ټمذ وستذڄذ. دڀذوسض دڀممض دألڄىخؿ ظرضزه ٱري

ڄى ابهعض هي هم دڀى ؤڄخئهذ وټذن. ابڀىاثثٺ ززيه٥ض ختك٩غ دڀسىټاس

ڄى، ؤ١ذ هم، زځٱىخ ٸ وـىعواين ٸ٥و٥شي ڄؽڂ دڀانزٱشي دڀمځىٻ هاالء

ص دڀٵاس خ وټذن. ىٶ ؤن سيٽى ال ڄذ دألوبلٷ دخنبلٿ رضور ڄى آوط ٸى ض دڀٹ

ش ٸرص ٿلى ٥١ابن ابعىجكخظىو ىظ دڀموعرص ټذن ڄؽځمذ ڀځوض ه

. دڀخه دڀ٭رص ؤڄىعي ٸاي ظٹځخ ٹځون وؤابههمذ وخڀمع٭شي

ټذن وهٽخ. دڀموعرص دإلبلڃ عمؽځه أبڀٺ داللعٵذ٧ ڄى ززيه٥ض سيوٮ ڀم ڀپ وڀٽى

ض، ٬انء ون ڄى، دڀ٭٩مض دڀ٭ذمض ٬ى ز٥ى٤ض دزى وه ټذن ڄذ عىڂ ٬بلٿ دتلذؿ

. دڀمځمض داتهسىٿ ڄهش

زٴٹض دڀاشٴ٭ دڀٱري دڀسانء ختغ ڀفځ، وخڀٵوض دڀٵوض زشي، ب ؤزى وهش

دڀاتدي خض ض ڄع١ځ٭ذ اش٬خ دألهي ټذن ڀٹ. دألهي دڀ٥ذڀش ٹه

هى. ٬بلٿ دتلذؿ ظم دإلبلڃ أبىٿ دڀمع٭ځٹض دڀ٭ځمض شوله وټذهغ. وخڀبلهىط

ض ڄى ڀٽوه ځٵ ڄض ٬سي وخمم دألٴٱذعن دڀى مجذٿ ڄ ټذن وڀڀپ. دڀعٹ

وټذن. وخٴذظه بلڂ ڄى، محض ون ڄى، وځه هٹي ڀعمځڂ دڀاتدي ذي١ٮ

Page 146: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 144 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬بلٿ دتلذؿ ټذن. دڀځمض دڀعٹذڀ ثل٦ وٴذثه ٬حل زٹ ٴٹ ڀپ وڄٮ. ٬ٹبلهاي

ظعٵى ڄ٭عٹخظه وټذهغ. دڀٽؽري ڄوه ع٭ځم ټذن. ڄاتك أبهه، زه دظذڀه ؤؼانء، خي

خمذؼض عوٽخن دالؼانن ټذن وزومذ، ىڃ وخط. دڀسځٲ دڀمسشي ټبلڄه زٵ٭ڂ وظعفحل

( دتلڃ ٸځش ض ؤڄعشي زسٮ ع٭ځٺ دألڄ ټذن) ڄ٥ىٴشي زشي ـط هٵ٭ض ، ڀؤلهي ڀ

صبي بڀه ٴعىـه دڀاتدي ض ذمعرصخ اس ځٹوه ؤن، ب ؤيب ى٦ الل٪ وٸ

:دڀٽځمذط

دإلبلڄض وظ٭ذڀم دإلبلڃ وك، ؤځضبذ ض، ظ٭ذ دڀ٭ذخط وهي دڀ٥ٹى هي"

دڀسٹذء ض ظعمغ وؼوض ٬ذخط ري، دألڄ لٹٹض ض ڀغ ٴه. ٸ٥٭ض ڄ٭ذ٠ض

ص ټذن ڀٹ. وخڀڄ دةلىه دالـعمذ٬ض وخڀ٭خڀض دڀىلخهض ٴه ستؽڂ ى زاث ڄعؼ

دألڄوض مخايط ض، جمربخ وخڀممض دڀضيىض ڄؽڂ، ڄزنڀض ايهض ټڂ ڄؽڂ، دإلبلڃ

هي دجل ٹم ټذن لؾ دألوبلٸض ٬ځايثه ڄى زنٿ ؤن ٬حل، دڀمذ٠ض دڀس٥ىڀض

٬حل دإلزٹذء ټذن ٴځٹ. ولذزىهذ دألوخثڂ وخثلځٵذء دڀويب دخهذ دڀغت دڀممذاسط

ض دڀسض ٥ذزٺ، صبذ دڀمعځض دڀٽهوىظض دڀى٨ذثٶ وبڀٱذء دألواثن بخڀض ز٭، دڀٽ٭سض

. ريي ون ڄى هلل دڀعسن

دةلمذهري هي ٬و ؤسمغ دڀٽ٭سض ٴةن، دوعٵغ ٸ دألواثن ټذهغ بخ ؤهه وختلذٿ"

٥ىٴشي دتلفذؿ مجى٫ دجل إبس٭ه دألهي وؤاش) ٬حل دڀبله دڀع٭ ڄى رضاب( دڀم

ه ؤن دڀمء ه ڄذ ابثلى ٭ذ سبذ ذي ىٿ زه و هى ؤټرث دڀٵاخ ڄ ورمذ. دڀ

ه دڀىڃ وهى. ڄذي ڄى دهس٭ؾ دإلبلڃ ٬ځه ٸىض دڀي دڀمخثشي ـو ؤن ٵ ٬حل

ص وڄٽخ ـ٭ذ ؤټرث هجض . ٵاين وؤيب م ٬س ؤايڃ ٬ځه ټذهغ رمذ ولٹذ

ظسن وٸٮ ٬حل، ظعانٸ دڀغت هي دڀ١اب٫ وـىي، دألهي ؤ٠ذٳ، ظي ؤٴبل"

اي دڀځعشي دڀع٭عشي جنعشيدڀ هذظشي زٮ ؤڄ ض، دڀسمض ٤ځض، دألٸڂ ٬حل، صبمذ ظرس

Page 147: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 145 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀمىذ٬ض؟ دتلټذط وهي دڀمسض دڀو٩خط هي ظبلل٪ ؤٴبل دألاسزٮ؟ ڄى ٬

دڀى دڀمٵشي دڀٽهذن ؤوڀجپ ٬حل دڀمىځشي دڀممذٴ٩شي ري ڀىخ هاالء ٴةن، وبن

خظه دڀسغ هخ ض ضدڀىؼو دآلڀهض اون ٬حل دڀٹايڃ زى٨ٵض ختهم ٸ ټذهغ

. دهلل ڀ٭ابص اسزٹذ بزخهم ؤٸذڄه دڀي

ي بن دڀم٭س؟ هخ ظي ؤٴبل" ص دألڄوض هي ٴٵ. دڀوشي ڄى آالٳ ٬ص ٬م ، دڀٱذز

دهٹخ سسغ دڀغت دڀ٥س٭ض دڀٽىخػ ز٭ ٸابثڂ دڀمان٤ٺ صبي لځغ، ومثى ٬ذ

ـهم وهى، ڄضنذ ٬ ٹوخع ٽى ڄىخ٤ى ڄضنذ وخختط دڀ٭مذڀٹض ٴ٫ ڄى ٬زض

٬حل دڀبللٹض ڀؤلـايٿ دألاس٤ري ؤزٹغ ڀٹ. دڀٹي ؤڃ ڄانٿ ؤوٿ وزوىخ صبذ، وٸ٥ىخ

اس نخدڀځ وخڀم٫ ڄخ همذ ڄضنذ دمشي ڃ زٵىذڄضتذ ظ١ذ٫ دڀغت دڀموض ؤ ب

ټرث دڀٵرتص بصنذ. دڀ٭مذ خط دتل١ذخط ؤوجل دڀٵخط ٠ٵذٳ ٬حل هسعغ ب ٸڄذ دأل

هخ ڄو ټذهغ و٬ٹذ وم ٬بلڃ ڀٽى، ز٭ وڀط ٸ ظٽى ڀم ابزڂ بن. هضدإلهاس

دةلص خوڂ ڄ٭عٹخط ؤڄذ. وؤلابهذ ڄ٭ذزهذ ڀهذ آبڀهض ظٹىٿ ڄو٩مض رمذڀپ دڀڄى

ٸڃ ڀپ ٬و. وىهض ؤټرث ٴضيذ دڀم٭سىص دآلڀهض وټذهغ. زاس٤ض ؤټرث ٴٽذهغ دڀ٭زض

دڀخٴى زبل ڄى هذاب وبمذ٬ڂ هذـ مسض دألخنذء هي بجل وڂ ڀٹ. بزخهم

دةلخهمض، دڀ٭ذص ٬ځه ټذهغ ڄذ ٬حل، وذه صبذ ٴذعٹ. ظسريي بجل مٮ ڀم لؾ

ص وؤ٤ذك دڀعىل بجل دعمذڀهم بهه ؼم ئاسصئم ؤل زوغ ڄى دزوه وؿ أبن ابتلفذ

. دإلبلڃ لڃ دڀىڃ ؤسن دڀي دڀمحل هخ وزظن دڀماڀهض

٬حل، ٵعٹون ټذهىخ دڀى دڀ٭ر ٬ذ ڄذ رس٬ذن ب ٤ىبل ڃ ڀم ألڄد هخ بن"

ـهم خمڂ وخ٬ض ٴمځغ ٸون وڄط. دڀىؼوض ؤو٥ذصئم بجل دڀولض دڀزن٬ض بجل، دڀوخڃ

دڀٹسيض دڀىؼوض ڄٮ ظٽٶ ظو٩مذ دڀمومىظض دأللفذ ٬ابص تل زى ٬مو وه٩م

ي بجل ڄوه ٭اي، ٬مو دڀعفإ وٸ. خك٭ذن ؤ ض دڀاسثص وه، وخ٬ض هموض ظ

رضي ؤڂ ڄى وؤځضبذ، دتلفذ ٬اشث ٬حل، دةلوىر ڄى ٸسځض ڀٹ. دڀى بجل، ڄ

Page 148: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 146 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴبل دڀس٭٢ ز٭١هذ ٬ى ڄوٵځض، دڀىڃ أشصنذ هى ڄؽځمذ، ظ٭ دڀٹابثڂ ټذهغ

ڄعٹځض ٬ض ظ٭ ٬اشثض جممى٬ض ټڂ وټذهغ. زضنذ ظز٦ ظ١ذڄى ٬بلٸذط

. دثلذ دالههذ وظ٭س وخل ڀي وخت١ٮ

ڄاخڀٵض ٸىص زىخ٥ض ظىلهذ ض ٬مو ٴٽ وڀٹ. ڀځفو لذڃ ڄ٭سى ىـ ٽى ڀم"

وؼان، ٩٬م ڄىټش ض، دڀخٴى زبل ڄى ٴذعٹڃ دڀغن دڀ٭ى ڄى ڄعمص

سه ڄذ بجل ختىٿ دڀي دڀم٭س هخ ض ؤ٬حل بڀه زو ڀبل٥٠بل٫ هح ڄهشىخ

ٮ ټځخعن ڄواش خ دڀٹخهغ ڄى ستاثال هسڂ ټذن. دڀ٭زض دألڄض ابهعىن ابڀايٸىط

دڀخ٫ دڀ٭ه ڀپ ض دأل١٬ذء ڄٹىڄى ٴ٭ى دڀخ٫ ڄٹ٥ى٫ وټذن وخألٷ دألمح

مغ دڀهش ڄى زخ٫ دڀ١ذثٮ دڀي هى ټذن، ظي ڄؽځمذ، بخٻ ٴذإلهاسن. دڀم

ي وز بالهه ذيځٺ . ؤڄ

دڀٵوٹشي ٬و وز٭ڂ ڄرص ض وؤڄىن دڀخٴى زبل ض وڄوه ؤى ڄؽڂ هسڂ بن"

ڀعه دڀغت وخ٬ض زٵ١ڂ، ؤسن، وڄذ ض وـىزعري ظسض ض دألوجل دڀمزنڀض ه بڀه، دڀىؼوض دڀم

ټرب دةلو . تلمذعه دڀاثهىض دآلڀهض ذي١ٮ دڀي دأل

ڂ ټهوىظض ٤سٹض ٬مو ؤهؤش وٸ" دڀځىخط وڄى دڀ٥ىخٳ ؤٽذٿ ڄى جممى٬ض وخت

ڄى ؤانٴذ ؤلػ ؼم ؼٹځض وڄذٮ سبٵذظن ـههذ ؤزىخاب ٴه ؼٹش ىخ ٸذڃوؤ

ض بجل ؤوهذ دڀٽهوىظض دڀمانش ص دڀٹابثڂ وض دڀموض ض دڀٹىڃ ٬ځ لظت دڀمفذو

رضخثش ڄٽض ٬حل دڀىخٴص دڀٹىخٴڂ و٬حل دڀٹابثڂ ٬حل، ڀپ ز٭، وٴ زه ز٥هم

دڀموض ووض ظٱي دڀرضخثش ټذهغ. اثنڀؤلو دڀٹخزشي ظٹم ٬حل وؤـربهذ ٤ىخٳ

دڀي دڀٽهوىط سبٹعىض دڀ٥ٹض صبي ظٽعش هي دڀسغ آڀهض لذڄض وخ٬ض وټذهغ

. ؤوٮ ڄ٥ذڄٮ ختٹٺ بجل ٭ى ټإهه زخ هٵىخ، ٴ٠غ

Page 149: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 147 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض عٵووىن ټذهىخ دڀى ابڀ٥ٵځشي ظٽع٪، دڀىڃ أشصنذ هى ټمذ ستذڄذ، ڄٽض ټذهغ"

هم ؤهم دهزتخ٫ ٥ىٸخ٤ض ٤سٹض ٴضيذ وظٽىهغ. دڀوض دڀماض ڄى ڄىخ خ٬ض ؤ ه

. "ڀىـىهذ ساب ڄضنذ جت٭ڂ ؤن بجل دألڄ صبذ دهضتى دتلربض بجل وخ٠ن زٽڂ

دڀ٥ذڀش ڄى ٬بلٿ دتلذؿ ٴذٸرتر ؤهٵذه رت لظت دڀٽبلڃ ٬ى دألهي ظىٸٶ

ظه وٸ دڀاشر ٽوه ټذن ٴةهه صڄ ألوٿ م٭هذ ټذن بخ دڀغت دڀايڀٽعپ هي م

. ٬ځه ظٹىڃ دڀي دألاس ڄضنذ

، دألڄ ټذن ٴځٹ ؤوي ـهض وڄى. ٤ىبل ابتلٽم، دألهي وخڂ، وخ٬ض ختعٵ٪ ڀم"

وځض ڄٽض ض ظ٭عرب وټذهغ دةلو ٸم٥ذهض ټذهغ ٴځٹ. ڄعمبل، بڀضيذ ابڀوسض

ولصتم هغټذ وڀٹ. دڀ٭ر ٬و دڀ١٭ٶ هٹ٥ض ه دڀ٭اشثض دڀهوض بن. ڄذ ائ

ص دڀٹىڄض . دڀوك هي زسٹذء ڄرشو٤ض ټذهغ وڀڀپ. دإلبلڄض ڀ٭سٹض ظ٭ي ڄ٭ف

ىٿ ڄذط ؤن ڄو، دهضتى وڀٹ دڀي دثلځ٦ هخ ؤڄ، دڀمىاتون دألز٭ض وخثلځٵذء دڀ

ابڀعمعٮ ٽعٵىخ ڀم دڀرشٷ ٴإڄىى. وذ٤ ٤ش ٬ى زه ٸسځىخ رمذ ؤټرث ٴ٠ذ ٬ځضيم ٴ

دڀغت دڀ٭ىر العٱبلٿ وځض دڀىلص هي ڄى دختوخ وڀٽضنم دآلوى ـهى زؽمذ

وخڀٹآن دڀمذض ابڀموٵ٭ض دڀ٭خڀض ٴذعسڀىخ ٴه ـ٭ض ال ختخ دإلبلڃ لهذ

. وخڀهسض دڀوٵى سبأسڀض دڀٽىعن دثلبل واسڀض دتلاسابط زٴذظ

رض ٴ٫ ڄى ٬انهض ٸ ټذهغ. ذبخ٬ض، بن، ٸ دٸعط ڀٹ" لٹٹغ ڀٹو ڄ

ولص ؤي، دڀ٭اشثض ڀځهوض بن. دةلوىر ڀ٭ر دڀمانوثشي دڀمذٿ ٬ر ذثش

ه وڀٹ. ټڀپ ڄاسوت ڀهذ وڀٽى. دڀممذى ڄى ٬خ، ؤلايان، دڀٹسځض دألانهض

ڄىخ٤وپ ؤي دإلبلڄ دڀٱر ڄاشهري ڄى وخلخ، اسزٹذ، ابڀخط، دڀماسوت صبي

. وځون دزى دڀهشري

Page 150: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 148 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ـص دڄعايخط هٵهسذ ووىڀغ و٤ىصتذ دڀىؼوض دڀمااسط ٬حل ٸ لذٴ٩غ"

ص ٬حل يشء ټڂ ٸسڂ ظٹىڃ ټذهغ دڀغت ٸىصتذ بجل ه٩خ، دعٱځغ وڀٹ و٬حل دڀٹىخٴڂ جتذ

: ثكريص ؤٸاسڃ ڄى ظعٽىن ٸ ټذهغ. ڄٽض ٽذن ٬حل وذضتذ ڀع٭ أتؼريهذ، دڀاب

ي و٬ وذموڃ وظم وهذم ؤڄض ه وؤ ٴرتص ز٭، دڀځ٥ض دهعٹځغ وڀٹ. ٴڂوهى و

ص ڄى ٸريص . وباي ٬اناب :ٴٹشي ټذهىخ دڀى ؤڄض زغن بجل ذموڃ بخ

٫ ؤوٿ وټذن ذبخ٬ض ؤ٤ذك دڀي ٸص ټذن" . دألوٿ دڀٵٺ بجل وعم ڄ٭وٳ ٬يب ڄرش

دڀاتدي ڄى وخثلذڄ دڀخزٮ دڀٹهشي زشي ٬ذ ڀٹ. هځض ىض ٽى ڀم هخ وٸص

ص ټذهغ وڀٹ دڀمم دإلڄذخط ڄى خبخڃ خمٵىٴض، دڀٵرتص هي ض، دڀ٭زض دةل

ص هانٻ ټذهغ دڀمذٿ ٴٵ. دألـوسض ڀځهموض دثلذ٠٭ض دڀٱريص دڀوس٥ض دڀٸم بڄذ

. دڀسرتخء لوهذ ٠مى وظمڂ دألن ٠ٵذٳ بجل انء ـسڂ ڄى ستع دڀغت دڀهشريص

، دڀاسزٹض لفف ؤؼانء ڄظشي دـزتظه ٴځٹ. ٬بلٿ ذؿدتل ذك، دڀسځ هخ ؤ٬ٳ بعن ―

٬ض هابن ٴه ٭ ټذن ؤاس دڀى ض خنغ ڄى سبٹزض ڄط وڀٹ

. دڀواسٻ

: ټبلڄه ض دع٥ ؼم دڀمرصي ؤـذر، هخ هى ―

ص دڀٸم مذٿ ظىـ وټذهغ..." ىاي ٸابثڂ ڀځ٥ضتذ خت١ٮ دڀغت دڀٱاسهض دإلڄذ

ظورصوخ ڀٹ. دڀعس٭ض ززيه٥غي ٸابثڂ ئاسء ؤڄخئهذ ټذن. دألو٦ دڀٵخط لظت

دڀوىڂ ڄوض ٴ٭غ ټڀپ. ټذڄبل ظٹځخ، لذڄضتم، ززيه٥ض ؤوبلٷ ٹځون وؤسمىخ

ص ڄٽذهض بجل دڀ٭ځاي دڀخٴى وزبل ىاي زشي دڀىخٸ٭ض اتز٭ض دألڄ زخض ض ټذهغ بڄذ

ص خط دڀموض هي لٽمغ وڀٹ. ڀوڄذ بصنذ :دڀمخء ڀساص، لٺ ٬ى، ظ٭عرب ڄريصؤ ڄ

هي زشي ڄى ـىڀض وذٿ ٬ى ٬ربط دڀغت دڀىلص ټذهغ ٴځٹ. دةلجض وىزاي

Page 151: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 149 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص . دڀمع٭سى دألڄخء ڄى دةلمه

بصنم :دڀ٭ر ڄى ؤظاب٫، ؤ١ذ، ڀهم وټذن دتلذټمىن هم دڀٵ ټذن ـځض وخي وض"

ٴځپ ض وون وټذهىخ دإلخهض ابڀؽٹذٴض ىخدلعٽ خعشي ټذهىخ دڀى دتلريص ؤڄخء

. زريسىڀ ڄځىٻ

ٶ دڀمء دعؽظن وبخ. دڀمذٿ ض ٬ځه ټذن رمذ ؤٴ١ڂ دڀى٠ٮ ٽى ڀم دةلوىر ض"

سٮ ٴةن ن ي زى ري ظ ڄى ري ٽىهىخ ڀم دألوريى مح ټض زشي، ابڀعانور، وعٹځىن ڄعم

ص دتلسض ڀوفذيش دثل١ى٫ . ؤبكذاتن هغي اساس و٥

دڀربڀمذهض دڀسيىٸخ٤ض ڄى هىخص ٬حل ٸذڄات ٱرياتن مجهىاتن دڀى٦ ض وظىـ"

أللاب خت١ٮ ټذهغ، ڄٽض وه وخڀاثهض خكص ڀز٭غي دثلذ٠٭ض جن ه بلخهمذ

. ٸ

٫، خبٺ، وذيىش ؤـويب ظوڂ و٥ ع٭ ټذن دڀي ٸص ؤرس٫" دختذ ظ

دڀىؼغن دڀ٭ى ولص دڀس٭٢ ز٭١هذ بجل ظهذ ظٽذ ال ڀغتد دتلفذض دڀٹابثڂ

ي ض، دڀٽٵځض دإلبللذط ڄى ٬ زايض ٬حل دڀموهض ڄى ڄ إب٠ٵذء، ه٩

دڀ٭يب دڀ٭ش ض دڀأتؼري بڄٽذهه ض دعٹ٥ذر ڄحك بجل ڄٽض وزعمىڂ ٸ وذض

ي ظرش٭ذ ٴى ٬ض ڄى، دهعٹذثاي، دعم وخڀىانهض دإلٹض هشيدڀٹىخ وڄى محىخيب ش

ص مذٿ ض، ٸځبل ؤو ثكريخ بڄذ، صبذ ڄ٭مىال خڀغ ڄذ دڀغت ، دڀ٭ر" ؤوهم" وڀٹ. دةل

دڀرضخثش ٬ى ڄٽض ٬ذزي ؤو دڀ٭ر ڄى ٸ وڄىخخل دڀمٽشي ٴ٥ذڃ بجل ڄوه ٭اي

ض خبٺ، آلڀهضتم وخڀٹخزشي جيوىصنذ ټذهىخ دڀغت ىي ؤن ٬ځضيم ڄىخ٤و ض ضابڀماشټ سيذ

ڀمذن ڄخوالط . دڀووص خ بهه. ٬ځواي ـځاسظه ٭ٹ ز

Page 152: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 150 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٮ ؤن دڀايض ڀځمايص ټذن بخ ؤهه ٬حل" دألوبلٷ ٴةن ه٥ذٸهذ ڄى، دڀ٥ٹض صبي، ظى

ؤ٠٭ذٳ ٬رشص دڀاب هسض وخط. ٸص ڄىط ٬و دڀمٵذ وجتط. ڄٹذڄهذ دخن٦

٬حل، زوهم هم، ورب صيى و٨ه. ڄرشو٬ض ري ؤابك ڄ دڀ٥ٹى وؤسمغ

ص وخه١مغ. دأللخػ ڄرسك سن ؤن بجل ابتلڃ دألڄ وخهضتى دڀمىټش بجل دڀ٬ذ

دڀاتدي دلعٵ٪ وڀٹ. دڀځدل دڀضتعپ رضور ڄى خيىص ال ٬ ٬حل دڀرشپ دڀاشه

ى ڄوه دختخ دڀځى وانثځض آاسٳ ابم ڄى ڄؤي ٬حل دتلخڃ لضبمذ ٴه عوٸذن مح

ؤن، هٽخ، ٬ځضيذ ټذن دڀغت دڀم٭س آڀهض ؤن سيٽى رمذ ثكري ٴضيذ ڀ سباشه ظځع

ٹض ، بن، ڄٽض ؤسمغ ڀٹ. ١ضبذ ڄى صييء دهضتى دألڄ ؤن زڀڂ ذمٵض ڄٵ

وايط بابص ض وخ ؤن بجل ابڀٹىڃ . دألوبليق دڀىخـش ڄى هى٬ذ دڀس

صبذ دآلوى ٠ شت وخ خمم ؤز٥ځهذ دڀغت دڀسانط وؤ ٬ذص ٬ى م٭غ هڂ"

ڄ٭ذوض دثلځٵض ؤڃ هوخ بن. دةلذهځض دألڄوض دجل ىق دألڄ هخ بن ذڄض؟ ٬ٹىابط

وڄى. ٬ضنذ ىض ال دڀغت دألوبلٷ صبي دظٵى رمى ڄعؽانص، سو ڄذ ٬حل، ظٽى ڀم

بجل ځىټهذ دضتفذن ؤڄ صبم ڂ ؤن ذيىخ ڀم ڄى دڀ٭ر دإلوابشي بهٽذ ل

هي ڄؽڂ عسظن ؤن ٬ځه ؤن ڀم دتلؾ دڀوٹ وڀٽى. ڄٺ وبلٴض ڄا هسض

وشي هاالء ؤن بجل ه٩خ دڀمخ٬م مشي دڀما هي وض. دڀ٭ابض دڀٵرتص بجل وعمىن دڀ

. دألڄىشي ٬حل دڀ٥٭ى دڀٹىڃ ؤر ټذن دڀٵرتص

غ دڀىؼى وټذن. دڀاشټځض هي ٬حل ٭ دڀىؼغن دڀمفعمٮ ټذن" ؽس ڀ٭ذخطد هي

ض آبڀهض خمذ٤ذ هسڂ وعش ټذن، دڀٽ٭سض ؤڄذڃ، وهانٻ. خبمذضتذ ىڃ ستؽڂ اثهى ابال

. ..دألى دتلف ٸر، هانٻ. ٸ

ص دڀٽبلڃ ض ٬بلٿ دتلذؿ ٸذ٤٭ه، دألى دتلف ― بخٻ ټذن وهڂ، دڀاثهض ڀځم

ڄىـىخ؟

Page 153: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 151 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬حل، وبسنذ وخل فل ىـ ٽى وڀم. ڄىـىخ ټذن ڀٹ، دألهي ؤـذر، ه٭م ―

ع٭ځٺ) ڄان ـخ ٸاب ظي دڀي دتلى هخ ڄى وسيٽوپ. ڄوه ٬رشخط، دألـن

ٸض ٤ىځض ـابٿ ځځض ظي ؤن( ـ٭ذ خبى دألڄ ڄى وثكري. دڀٱخهغ بصنذ. ڄ

٥مض ئواس ستؽڂ خهذ دةلابٿ هي وڀٽى. ڄو٥ٵجض دڀىڃ ه زخټشي ٴىهذط بصنذ. ڄ

ض ظعمؽڂ، دڀ٥ىٴذن ٸسڂ جغ بخ وڀوٹڂ، ز٭ص ڄوضؤ ض ټذهغ هعفغ ڄځضتسض ڄىخ

. ..ڀپ ؤٴرسهذ ؤن سيٽوغن ڀ دڀٽمايوض دةلىڀىـض دڀ٩ىخه ڄى ٬ ٬ى

. ذبفڂ ب ؤزى ٸذٿ، دڀانض دةلابٿ هي ٬ى لاث م٭غ ڀٹ ―

ٴفإص ټذندڀرب و٦ دڀ٩ىخه هي ختػ و٬وڄذ. دألهي وخڂ، سبذ ― وظعس

خ ظههذ دلرتخٷ لټض دةلسڂ ذيسضئذ دڀغت دڀم٭ذن زٽعځض يشء ټڂ ٸسڂ، زه ظوسح ه

ض وٴ٭ذط خوض ؤىخط ص ڄضنذ ظوس٭ؾ ىخء ڄزٹض ڄىخ بلن ؼم هٵؽ . ټربعض ؤذب

، دةلابٿ ڄومخط ض ظواسر وه. وظوعرش دڀربټذن ٴىهض ڄى ظوٵځغ دڀمذص هي

خط ٬رب مم بصنذ. وخڀىاين دةلسځض دڀمم ڀ وٸغ ض ظرب ؤن ز٭ ظعٽؽٶ وه. دتل

ض دڀىى هي ٽڂ وظعى ابڀ٥ىڂ ظٹاب ڄٽذن ټڂ ض ظخهذ ؤن سيٽوپ دڀغت دڀربټذه

دڀ٭ر دڀومذظشي بن. دڀ٭ذڀض دةلابٿ هي لىٿ ظځعٶ دڀغت دتلىص دڀٽؽريص دڀ٥ٷ ٬حل

خ عموىن ټذهىخ دڀٹڄذء ص هي ـىص ـ وٮ ٤ٺ ٬ى، ڀهم ظىٴ دڀغت دتلفذ

، ڄضنذ دآلڀهض ڄى دڀٽؽري دڀموى٬ض دألواثن هي ؤي، وخڀ٥ىخغ ٴذڀوش. ٷ ڄى

ټٮ ٽڂ ٬حل حل ؤو ڄ . دڀربټذهض دڀىى هي ڄى و٭هذ ٵ١ڂ ټذن، ٱري ڄ

هذ دڀابر ڄى دإلبلڃ ٤ي وؼغن ڄ٩ه ب٬ذص، زاس٤ض زٽڂ، ٭غن بسنذ، دڀىڃ، ومح

. دلرتخڄه جيش ڄذ دڀعٹذڀ وڄى. ڀپ جك دڀعٹځ ؤن ٬حل. دڀانٴص ڄى ڀوڂ

دڀعىٸٶ بجل د٥٠ط ٬وڄذ دڀٵذختض زعبلوص وختكٵغ ظٹسځه ٬ى دڄعو٭غ ڀٹ ―

Page 154: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 152 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٬وي

ڄى عٵ ال ؤن سيوٮ ال هخ ؤن ٬حل، دألهي ٸذٿ، هخ ض ڀپ دألڄ ڀٽى ―

ڀ٭وض دهلل وځٹه دڀي دڀٹى ڄى دةلو هخ ري دڀاشث٭ض خٴذطدثل دهس٭ذػ

بڀضيمذ ده١م دڀځى دالؼوشي دڀمٽشي بجل، دڀٸى ڄى خبټض دڀمرصي وؤاش. ڀئلهاسن

، دعؽانء ون ڄى، دڀايانط وټڂ. خسئذ وـ دةلو هخ بن. ى واين ؼبلؼض

. "رض ڄى صبذ ؤتلٹه رمذ ٬ذهغ

ټذهغ. ـضبعه ٬ٷ زه ـٵٶ ڄوبل ـسه ڄى وؤوؿ ـ ڄى دألهي ظىٸٶ

م دڀٹى وزؤط زرس٬ض ڄذڀغ ٸ دڀم وټذهغ ص دڀىىهض ٤ريخصنذ ض ظ

ڄى ؤټرث ٬بلٿ دڀي ٴذٸرتر دڀمأن ؤهځض ٬حل خت٦ ؤن ٸسڂ دتلڃ ٴىٷ وخ٭ض وخث

ص ألوٿ بڀضيذ عمٮد دڀغت دڀاتذيض دڀعٵريخط صبي ظ٭ځٹذ دخ وٸ دألهي . ڄ

و٥ذن، دألٴٱذعن هري وخڂ، وظىخز٭ه هسڂ ٽىصنذ دڀغت دألواثن جممى٬ض ڄى و٥ځٺ"

زعه وؤاش، هان ڄى و٥ځٺ ڄضنمذ وخل. دألواثن ڄى ڄرتخحكخن دڀسانء بجل زاب

حل ڄى وخآلو دڀٱري دڀاشٴ٭ دڀىخء بجل، وهانٻ. دڀٱري دتلوسدل دڀسانء دجل دڀم

ماي دڀ٥ځٹض زىـىههذ ؤوي آڀهض ظوعش، بلٸځ وخألالڃ دألانڃ ٴهانٻ. دڀم

ختعځٶ ٠٭ض و و بهاسعن وـه دألوڀشي وڀځىؼوشي. دألهذر ؤو وخڀ٥ىخغ وخألهذر

ڄى خنعغ دألالڃ ٴةن دتلف ڄى خنعغ ٸ دألانڃ ټذهغ وبخ. آو بجل وؼى ڄى

ڀپ ٬حل ظٿ ڄؽځمذ ٱريص رصولذ ذهغټ ٴٹ وخڀ٥ىخغ دألهذر ؤڄذ. دڀم٭ن

. ؤهذر: دڀ٭زض دڀٽځمض

ڄى ؤن د٬غ، ٥ٵذن ڀٹسځض ٬ضنذ ختځغ ؤن ز٭، بصنذ ؼم دڀهي ظ٭س ٸ ټذهغ"

ڄهذ ؤن لٹهذ ٥٬ذ هى ؤ ووؼى دڀ٭ي هى ٸ وؼى وټذن. ڀهسڂ ٸابان ظٹ

Page 155: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 153 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٹسځاتن وهمذ، وضدڀم ض وخثلؿ دألو ڄ٭سى ؤڄذ. هڂ هى ٸ١ذ٬ض ووؼى

ص ٬و، ټذهات دڀځاتن ظ٭س ؼٹٶ وټذهغ. ڄانص ٴٽذن، دألاسض دألهذ هىخص، دڀهف

ي ظسى ووخ٬ض ڀايىػ ظف وهىخن دڀبلط ڀي ظوم ټذهغ ٴٹ ټځش ؤڄذ. ڀځ٭

. دڀٽٵشي

بجل ابڀوسض ټذن وڀٽوه دڀم٩ذڀم ؤىؤ ذيٵ دأل وڀمش هخ ټذن ڀٹ" ڄ شيدڀٹ

، دإلبلڃ ابم، ٹٶ ڀم وخمم. ؼوص ٴه لايص ال دڀي دةلذڄ دڀم٭سى هخ ٠

ي ټذن دڀي دةلى ٠ وٸٶ ڄذ زٹ، دڀم١مٽض دڀىځض هي و٠ وڀهخ. جي

ص دإلبلڃ ټذن دڀسش . ٩٬مض دـعمذ٬ض ؼى

: ټبلڄه هيدأل ؤصنى، دإلبلڄض اتدي، ٸځبل ؤو ثكريخ بڄذ، ظ٭ٳ، پ ال دهپ"

ص خمم اسڀض ي زه دڄعمى وڄذ دڀ٭ر وځسض ٸ ٴ٭ڂ و وبسيذن دألوخثڂ ؤهذ

ص و٬دل و٬ؽمذن و٬م زٽ ؤيب ؤڄاثٿ دڀمسٽ دڀمذزض دڀمځن وخڀٽٵذك وخڀهف

ز ض وخڀهخثم وخالهعذخط ل وشي خمم وخهعذ دتلسض وځن وخثلوٷ وؤ ول

ز٭، ؤ٬ دڀي دتلڃ ابعؽانء ابألواثن وخإل٤ذلض ڄٽض جلب وخڀوىٿ ؼٹٶ و٬ٹذر

ؤن ي و٨ٵعه بجل، ستذؼځه جممى٬ض ڄى ـ ڄځاهذ محذض ض ڀځىخل ظ٭س ڄٽذن اب٬عاب

. وخڀضتځڂ دڀٽ

مذزض ټرس ڀٹ" ص ستځٽضتم وٸ، دڀ دڀغت دڀم٥و٭ض دآلڀهض هي، لذص ى٦ ٴى

ي وذڀ ٴهڃ ٬سوهذ ؤن سٺ زى ٭ ورضر دڀٽٵشي زي ٤ٵڂ وؤ٤ذك دڀ٭

٬ بجل ب٠ذٴض ظٽريخ هڂ، دألايڃ ڄٹسڂ ض ڄرص ٴذحت، ٬مو وټرس ڄانص ٬وٺ ٬س

. دألواثن ڄى آو

ص ٬حل دڀٹ١ذء وٸٮ ؤن ز٭، جيش ټذن ڀٹ" اڀهض دتلفذ ؤن، دڀم دعٵذوخ ڄى ع٭

Page 156: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 154 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴةن ڀپ ٬ى وٴ١بل. مهوڄشيدڀ جتذي لمذ ټذن خممخ وڀٽى. هٵه ڀځ٭ٹذر ڄضنذ

، هخ ټذن وڀٹ. اسڄض زځٱض دڀىذء ڄى ٸص ري ظٽى ڀم مج٭هذ دڀويب لايص

ى وظىخل ٬م دعايٿ ز٭، ز٭ ٴٵمذ. ځ٥ض، اتذياي دعىجل، دثلبلٴض ٬ؽمذن دڀم

ش ټذن ڄذ وزٽڂ ؤځم ڄى آو ټذهىخ دڀى دألواثن جتذ ٸڄذء ـ ٬حل، ل٥ض ڄى عى

وټڂ . ٶ ڄى ٬ځه ټذهىخ ڄذ اشټځض ٬حل دإلبلڃ ظٽڂ وؤ٬ذوخ دألڄى ڄٹذڀ

ٴٯ ڀٹ. ڀپ هعفض ٭ٴىن دڀان وخإلهاسعن دالـعمذ٬ ڄ١مىهه ڄى دڀى ؤ

دڀسصيايط ڄى ؤاس ٬حل وزوغ وخڀمځڂ دڀمخهش رصخ٫ ض ٬ٹظه وخعٱٸغ

ڀرصخ٫ دڀٹآن ؤو١٭غ ڀهذ ؤاس ال ڄو٥ٹض وڄٱذڀ٥ذط ٸٹض د٬ذءخط دڀس٥ض

دڀٽاتر شوك ظ١ىمغ ڄؽځمذ دأللذؾ وخنځغ وخألهىخء دڀمذڀن ٴٽڂ. دڀمٹ

ڄٱذڄ وټڂ وځٵض وټڂ ٭ش وټڂ ـو ڀه و٠ٮ دتلٽم بجل دڀ٥مىك زه دعس

ى ؤن ون ڄى ٠ه ختڃ ؤلذؾ . دڀويب بجل، لايء ون ڄى، هسضتذ ٬ى هس

شي بن " ظىه ٬ى دڀسعض سيعو٭ىخ ڀم ٬ځىشي ؤڃ ٬ابشي ؤڃ ؤڄىشي ؤټذهىخ وىخء، دڀٹ

ط دثلبلٴذط ٴٽڂ ظځپ ؤو دڀبلڀض هي ض ال ؤ٤٭ى ال، ابڀأتيك بهغن. دتلٹٹض ، ؤ

ص وبجل دإلبلڃ دهعاش بجل، ٬مىڄذ ٽىن ال وڄذط، دإلبلڄض دڀؽٹذٴض وبجل دتل١ذ

بسنذ دإلبلڃ اتدي ؤن هى ظ٭ٴه ؤن جيش ڄذ بن ؼم . ٬ضنذ ٵمذ رضر بن ڄوٵذ دڀمء

ثه ؤن ال ڄٸٺ ڀوٹ ذي١٭ه وؤن خيځځه ؤن دڀمء بڄٽذن وض. وخلص تكځض هى ؤو جي

هعجك ؤن ڄى، ڀپ ڄٮ، سيو٭ان ال دألڄ هخ وڄؽڂ. ڄعمزيص ه٩ وـهض ڄى بڀه و٩

شي ذڀسض ؤن . ٸذصتموٹذ أل٤مذ٬هم و٨ٵىي أبن دإلبلڃ، دتل٪ ڀىء، ىهىخ دڀٹ

زٹص وخإلسيذن دڀاب٤وض ؤن ؤجك وبهغن. دألڄ هخ ڄى ظىڀط، ڄذ ائ، وخثلخٴذط

دڀغت دألهاسر ڄى خيىص دڀي وخڀ٭ دڀوض دڀوخاي و٭ىص دڀٹسى و٬ابص دڀم

ٶ دڀـڂ ڄى هق ري ڀ هخ ټڂ بن، دڀويب ز٭ذثځض خز٥ض ڀهذ ؤن ظ٬م . ..وخڀع٭

٬بلٿ دتلذؿ ٸذ٤ٮ، دڀس٫ ڄى دڀٽسريص دڀٽمض هي ض ٬عٹذدال جيش ټذن ڄذ ―

Page 157: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 155 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀځٵض بجل دڀ٭ىص هى دوعاي وؤٴ١ڂ. دألهي

، ځٵاي دڀمء ٽىن أبن دألڄ ع٭ځٺ ال ― ال ب، دتلماي زس٭٢ هيدأل ڄى ز

دهلل ٴه ز٭ؾ دڀي دڀ٭رص ٬ى ذيعځٶ ٬رص ض ه٭ بهان. دڀځٵض ه ڄذ ڄ٭ٴض

وظعځشي ظعٱري ؤن دألٴٽذ ٴ٭حل ابٸض دڀماش٬ ټذهغ وبخ. هذڀپ ٬ذڀم ثلبل دڀويب

ٶ هي عفوش ؤن دڀ٭ذڀم بڄٽذن ض ڀ دهه. وخڀمٽذن دڀڄذن ٸىخهشي ڄٮ وظعٽ

ص هٵه وخإلبلڃ. دالهٹخ ؤو دڀع٥ى :دڀم٭١ځض . دڀٹسيض دڀٹذ٬ص هي ظاټ ٨ذه

ض دڀضيىض وٸى دڀٹم دإلٸ٥ذ٬ دڀمفعمٮ ٴټى دإلڄربخ٤ىض ٹى٣ بؼ وخڀمم

دع٬ى ڀپ ټڂ، دڀٹسبلهض ڄى زشء دڀمموؿ دڀوٵ٭ ٸ وـڂ دڀوڄذهض

خ دڀؤٴض وڄوسٮ وذعه دڀ٭ذڀم هخ ـىه هى دڀي دهلل بن. اسڀعه ٬ځه وهسڂ خمم

بخ دڀٽىن هخ ض ڂظ٭٥ ڄذ ڀع٭ڂ عوڂ ؤن، تل٩ض ؤض ض، سيٽوه، دألمى وخڀ٭ٹڂ

ڄذ . وظزريي ه٩ذڄه ڄذ ٬ش ه

ص دڀځٵض ټذهغ ڀٹ" ط دڀغت وخڀومڂ دڀه٤ٹذط ٬حل ٴ٭ڂ دڀعىل ؤ ه

ال دهه ٬حل. وخـعمذ٬ض ٴٽض ٸىي ڄى دإلبلڃ ض ڄذ وؤصنٽغ زشي دڀعمزي ڄى ز

، ببلڄشي ى٬ضجمم ؤو ٭ش ض دتلايص جت خبفض، صتٳ لټض وټڂ. وؤوي ځٵض

ڀپ ض أشصنذ دالضتفذن ظعىـش لټض ه بسنذ، ڄعىځٶ ٤ى ض ٬ځضيذ دإلزٹذء بجل

ـهض ڄى، ه دتلذڀض دڀىهذزض وبن. ٬ځه دڀٹ١ذء بجل ظ٭ى دڀغت دڀمهش أشن

دڀىهذر؟ ٬س دزى ظ٭ذڀم ٬ى لاث م٭غ ظٽىن ٴهڂ. خنځض، ؤوي

خ ؤٴهمهذ ؤن ون ڄى وڀٽى، ه٭م ― . ٬بلٿ دتلذؿ ؤـذر. ـ

. دڀايٷ هخ ض دجتذهشي ظسشي سيٽى، جغ وبخ، ىـ. لٹٹضتذ ٴهذٻ، بن ―

جتذزه وظخولغ ټبلڄض ڄان٨خط لذټپ زوي دم ض وڀ، ؼم ڄذ ؤز٦ وهى، ؤوڀهمذ

Page 158: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 156 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٮ ى لؾ دڀ٭خيق دڀمفعمٮ ض ٬ذوه ڄذ زشي دڀىلص دڀمخء ولايص دڀع

ٮ ڄٹذوڄض بن . ٥ضدڀس دڀس٥يكض ص ظ٭غن ال دڀع . ڀځىهذزض وٴٹذ دڀځٵض ظسغن رضو

وبال. دڀم٭ذرصص دڀع٥ى ٸىخهشي لاسر خيش ؤن دألٴٽذ ض ظٱري ټڂ ٬حل ؤن ڀپ

. ڀځىىخء ز٥ض ظ١مض ري ٽىن ڀى دألڄ ٴةن

ض دڀمعمؽڂ خٻ دهه. وٸسن ڄسىي دڀځٵض ڄى آو رضر، ؤ١ذ، ىـ ؤهه ٬حل"

ڀه ٬ځم ال دڀي ؤان ؤټىن ڀى، ٤س٭ذ، بهغن. دثلبلٴض ٠ بللذ دڀځٵض عىخڃد

ڄځمذ دتلم ٬س ض ؤي ؤهغن وڄٮ. ځ ايض ٬ځضيذ ظاخو دڀغت دألڄى ڄى ز٭

ڄى ٬ وـى لٹٹض ؤهٵ ؤن و٭ ض ڀ ٴةهه انزٱض ولذټمذ ذٸذ لذڄذ

ص دڀ٭ذخط ١م ڄى هى٫ ز٦ ٴځٹ. دڀځ٥ذن رسخي بجل لظت هٵط دڀغت دڀم

وخڀي دإلبلڃ ٬ى دڀٱش دڀمفذه دإلټځريو ٬حل ابڀى دالجتذ ڄى ع٭

ڄعٹسڂ ٬حل دثلض ٬حل ظس٭ؾ دڀاسث ڄى سٽض، دتل٪ ڀىء، دثلځٵض دڀځ٥ذن

ص ظعٵىٷ ؤرسخ وڄ٭ځم وخاي ئاسء بن. وخثلبلٴض دإلڄربخ٤ىض ٬حل ٬وهم دڀمهذ

ص ز هم دإلڀهذڃ ظٽسىن ڄذ زسش دڀ٭ذخل دڀابر ٬حل ځ باث وڄذ محذٸذط ڄى

. هش ؤى وبجل ڄذخ ٭ٳ وهى. لذ دتلم ٬س ټذء بن. ـٮ ڄى أيظىن

ص ٸ٥ٮ ڄى ڄٽىهض، اشخئض بڄربخ٤ىض لذټم زىٵض، عٵ وهى ض جتمط ڄعانٴ

هى، دڀڄى ڄريص ٬ى ختځٵغ بىڀىـاي وض ابڀض دڀم٥ذٳ صنذض ض ه ٬ذخط

، وهى دإلهذٷ ابڀٱض ڄاوڀايظه بن. ظ٥ذال ؤن ه بڄٽذنض ڄذ ټڂ ڄى عٵ

ي، هي ڄؽڂ إبڄربخ٤ىض ي وڄعمذڀٵض ٤مذ٬ض ألوواب ع ذظڂ خيذر وهى. ٠ . وذي

ڄى ٸي ٴةن وسفځهذ خيذزضيذ دڀغت دڀم٭ممض دألواس٣ ظرصٴذط عممڂ ټذن وبخ

ٽىن وٸ. ٬ځاي ايض ألخ دع٭مذڀهذ، دألـن ٬حل ،ڀپ ؤهه بجل ڀپ ڄ

زه دأتؼط دڀي دڀ٭ذهڂ هخ ٴةن لذٿ ضؤ و٬حل. ڄٵض لټض ض و ټذن

ص اب وخٸ٭اي ټذن، دآلن ڄو دأل٥ى ټذن وڄهمذ دڀٹن هخ ڄځم، خنى و٬ځان. جم

دڀسيٹخ٤ض وك ڄٮ ثكريخ ظعبلءڃ ال ذؤصن ظسو دڀغت دڀممذاسط ڄى ٬ بخء ختٵ٩ان

Page 159: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 157 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٱر ؤال، وان ض بن:ٴه ـٿ ال دڀي دڀٹشي هخ ابڀان ٬ى، دإل٤بلٷ ٬حل،

هذ، ڀئلبلڃ ڄ٭ٹڂ آو وه، دثلبلٴض وڀٹ. دڀٹذظځض دإلڄربايڀض دڀٱر هفمض ظضت

ٽى ڀم بن، دإلبلڃ زبل ؤـخء ؤځش و١٭غ ؤن سٺ ڀځ٥ض، دإلبلڄض دڀوٿ ټڂ

. دألـويب

خټ بن ― ، لوض ڀهفض ض ٬بلٿ دتلذؿ ٸذٿ، دڀمٱر ض ڄ٭ٹڂ آو ؤ١ذ ه دڀغت ڄ

٬وان وڀ. دڀس١ذء دڀخ لىٿ و دڀٹاتٿ بن. ڀځٱو، دڀىڃ، زوهذ ه ظع٭

هشي واشاشط ڄخٴٮ زه هٹذوڃ ڄذ . ..ؤ٤ٵذڀان و ري دڀٵ

عم ځٹٴ. دڀمرصي ؤټ، ځ٥عٽم بصنذ" ڀم ظڄغ ض إلٴخ٣ ؤوٸذظٽم ؤٴ١ڂ و

ض، ڀٽؽريى لػ ڄؽځمذ، ووٸ٭عم ٸذظڂ ڄوم ٬حل دهڀٹعم وزڀپ. ڄوٽم ؤل ٥ځسه

ڃ ال دڀغت دڀ٭ىص دعمىط ڀٹ. وخڀم ابڀ٭ىص دإلسيذن ٭ ، ٠مذاي دڀسعض ظ

٬ځٽم ڄ٭ىى طٴذ ظٱ٥ زٹسى، دأل زبل ؤهسڂ ڄى وخل وهى، زځټم ٴ٭م

ځ٭شي ، وٴ٭عمىهم وهشخء ٸشي دتلاثڀض هي ڄى وـ٭ځعم. ڄ٭عىهشي و٬س و

ؤن ون ڄى وسبذ، ز٭ؽعم ٴةهٽم وهٽخ. دإلڀهض دألرسخ ض ڄاستوشي ڄزنڀض بجل، ڀپ ز٭

دڀٹىٿ وسيٽى دثلځ٦ هخ زٵ٭ڂ دإلبلڃ وظىي دڀٹسيض دڀىؼوض، ڀپ ض پ ذيذڄټم

يـى ڄى ؤٴٯ دهه زشي من ظخز٦ هعفض، ؤوبلٸٽم بن. ستذڄذ وخألوبليق دڀٵٽي ه

سغ، دڀسرشض دڀٹىخهشي دڀـىڀض هي ٬حل زسځ دألڄ وخهضتى وهڀغ وخخن٥غ خت

ص وخڀواش٣ ٬ځٽم وٹ٢ دڀي دالخن٥ذ٣ ڀهخ عځم ؤن بجل زځټم ڄؽڂ، وخڀماب

. دڀح دڀى٠ٮ هخ ٭ىن دڀى دڀىلى، ابڀأتيك، ڀعم بهٽم. ڄٽذن ټڂ ڄى

ط، دڀى٦ دڀ٭رص ض ؤوواب ٭ىر ڄؽڂ ستذڄذ، دڀمځمض دڀ٭ىر ٴٽڂ صبخ ڄ

، ؤٴٹشي دڀمذٿ دهعم، وڀٽوٽم. ابڀخط دڀمى٠ى٫ هخ ظعانوٿ وڄانٸعان. دڀم٥ه

. ريټم ڄى ؤټرث دڀځىڃ ظعمٹىن

Page 160: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 158 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀ٭رص ٴرتص ض دڀٽذڄڂ يدهذ زځىٯ ڄى، زٵ١ځٽم، ستٽى دإلبلڄ دڀٵٽ ؤن ڀپ"

ـو بجل ظوعمىن بهٽم. دڀى٦ وخزى ظىڄط دزى ؤزانثه ڄى ٬ . وځون وخزى

دڀوك ٴٽم وظىڀط. ٬ځه ڄ ال ڀم٭ذان، دإلبلڃ ؤؼان، ٸ٤سض ڀم٭غ خكٵٽم وض

دڀٸذء دڀٹمض ختغ زرس٬ض آڂ هشذر ؤهىخ ڄؽڂ وستذڄذ، بهٽم ؼم . دڀمىلاتن وختلټض

وخٿ بجل اليشء دتلذڀض لايظٽم وض. دڀ٭ڃ ض ظٹ٥ىن وؤهعم ڄٹذوڄض ظسوخ ڀم، دڀ

ظٹذڀ ڄى زٹ، اسڄاتن ٵاتن وهمذ، وخةلځ دڀفذ٬ض ابعؽانء، ثكريخ

وخزى وځون ابزى مٮ دڀىڃ ڄوٽم وټم. ڄذ٠ٽم ڄى ز ال بهه ؟ظىڄط وخزى

لٺ وظٹهم ڀم٭ٴضتم دألووزىن شتك ڄذ ض دڀمعٵىٸشي دڀسرش هاالء ظٵٽري خض

خط دڀواس٬ش هي ؤابي ڄابټض ٤ى ض ڀعم ڄذ، ڀپ ٬ى ٬ى٠ذ، وؤهعم. ٸهم

مذط "...دڀسرشض دڀ

ص، ٬وه ز٥ٳ دڀمرصي وؤاش غي وبجل دڀمٽشي بجل، ؤوي ڄ خڀىخ ڄذ دڀى دتلڃ و

. دڀٵانء ض عمذلٽىن

هىن. ڄذ ائ دڀىڃ دألوخن ٴذط ڀٹ" دةلخث دلعځىخ ؤن ز٭ زځټم هڀىخ ٴذڀٵ

ٵض وٽ ؤن سيٽوه ؤل وال، ڀپ ه٭ٳ خنى، دألز٥ذٿ ڄٹذوڄض ظٹذوڄىن بهٽم. وظىه

زڂ ال. يشء ټڂ، دڀىڃ، ظ٭ ڀم دڀفذ٬ض وڀٽى. ـسځض خمذزىن ٴإهعم، ٴٽم دڀفذ٬ض

ؤن، دڀمٶ ظٽعش ڄذ ٬حل، ؤي بهغن. دڀى٤غن وخڀعو٩م دآلڀض ٸن ض ٤ٵٶ ؤڄ بصنذ

ڄ٥ذڀش وڀٽم. دڀ٭و ڄى ڄؤي ٬حل عٹذظبلن ځ٥ذانن خيٽمٽم ب. زوٽم ولص ال

يق هى، ابڀ٭ ر، دڀهشري دڀ ي دڀسځ ذي م . ٤ىڂ ڄى ڄو وٹٵ ټ اي وٸ وڄى 49

ڄهٽم بن. ڀؤلـويب ڄإـىون دةلمٮ ڄى ٹر سبذ ؤو مج٭ذ هم ابألشخٳ ظمىصنم

ض دألڄوض دألڄى ض ابڀو٩ ٽځٶ ؤهدل ٸ١ذيئ ڄإڄى ٬حل دڀمٱر زبل ض ٥ځٺ، دڀٹذث 49 وخإلخ

ض . وخڀرضخثس

Page 161: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 159 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٱځىن وڀٽضنم ولذٸشي ه٥شي ٽذان ظ١م ، ابڀأتيك، بصنذ. ڀځٵاس صنش و ٸسڂ ڄ

ؤن ٬ځٽم دڀي دڀى هخ، دةلهڂ ٴةن ؤوي ـهض وڄى. دڀىڄض صبمىڄهم يشء ټڂ

ٹ٩ض ألي ڄاهځض ري ڄان ڄهٽم ڄى جي٭ڂ، خسئذ ڄٹذوڄعه ظىخځىخ وؤن ظٹذوڄىي

وألي ٴٽض ڃظٹ وألي دـعمذ٬ خت . وٹع١ه دڀ٭رص ڀپ عى ڄؽځمذ دٸعذي

ظن دڀغت دأللخػ هي ڀىٸٮ ومغ ؤه ٬بلٿ دتلذؿ وٵ٢ "و٥ري دألڄ وهخ

ي وټذهغ عٹذٴه دڀمعانٸ١ض دڀماش٬ ڄى ڂ ټذن. ؤهه ض ڄىـ٭ذ هان ؤٴٽذ

. ڄضنذ ابڀس٭٢ دلعٵ٪ ٴٹ ڀپ وڄٮ. دڀرشوك هي ٬رب ڄعوٵ ٬ى ڀهذ ظسمؾ

:ظىٸٶ ز٭ دألهي ذٳوؤ٠

ض وظىـ" دڀ٭رصشي وخڀعٹوض دڀٵٽ لاسر ختش ٬ٹبلهض دختذض ؤوي ځٵ

مجذٿ بڀضيذ ٬ذ دڀغت ظځپ ؤي ځٵعان ه وظځپ. دثلبلٴض ظوي دڀي دڀو٩ذڃ وظخ٬

عه ٬سي خمم ولځځهذ دڀى خ خض دڀمرصض دڀسسض ڄضنذ دختط وڀٹ. وڄ وڄ

ڄىن ابڀوك ع٭ځٺ ڄذ ض ځٵىن خنى. ٸهذده٭ات بجل وخنى. ابڀمذص عڂ ڄذ ض ظٹ

دڀخثٶ دڀعف ټذڃ ڄى ؤؼٹځه ڄذ و٤ك ٬ٹذثي وظ٥هري دإلبلڃ خت ه٥ځش

اسظه ڄى ٬خ هخ٬، ابڀمٹذزڂ بهان. وىهه دڀولض ڀىلظه ستٽى دڀغت ڄا

ي وخألوبلٸض ٶ ؤوبلٸان ظعځشي ؤن هع٥ځش بهان. اياي ٬ځه ٹىڃ ڄذ وظ ڄٮ وظعٽ

دڀغت دڀ٭ىخثٺ ټڂ و٬حل. دڀڄى وخ٬ ڃ ٤ٷ ظ دإل٤ذلض ظٹٮ ال لظت ستم ؤن دڀعٹ

. دإلبللذط ختٵان ؤن جيش وال. دالٸعذي ه٭اتٷدال ه٥ځش بهان. محض ون ڄى صبذ

ض ىٷظٵ ظبلڄظه مج٭هذ ٸىخ٬ جممى٫، دڀمى٠ى٫ هخ ض، دڀى مجذٿ ظٻ وڀٹ

ؼه ؤن ؤڄٽى ڄذ ټڂ لٽمضتذ ذٯ وٸ. دڀٹسيض دڀٵځٵض ض وټذڄڂ ٩٬م ڄى دڀان

خټمذ، ٬سي خمم ڄذط ه٭عربهذ ببللذط جممى٬ض، دڀم٭٥ايط هي بجل ڀمذ ڄٹ

ټرب دڀمٵغت وهى، دڀعځم ٴهخ. دإلبلڃ بڀه اوٿ ، ڄرص ض دأل ؤاس ٬حل ـ

ڀ٭ٹصد أتوڂ ٤ٷ، دڀممعم دڀوٹ ڄى دڀ٭رص شخك وځٵهذ دڀغت دڀٵفىخط و

ص، دڀځسض زٵإه، وؤلػ دڀعٹځ ڄٹذڃ ض دڀ٭ٹڂ، صنذثاي، ؤٸذڃ ڀٹ. دڀى٦ ض ؼٱ

Page 162: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 160 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظ٭ش ڀم وهى. وؤو٥ذثه ؤبل٤ه ٬شء ذيوٹان ؤن ټذ دڀي دڀممذٴ٪ دڀى ألهه،

. دڀ٭ش ڀي بلٸضيذ تل٩ىص وضب وڀم دڀعىىٶ ڄى، ځسض ؤاس ټذن

دإلبللض آخثه ڄو٥ځٺ، دتلذم أتؼريي ڄى وخؼٹذ ټذن ألهه، دڀع٭ځم ڄى ـ٭ڂ ڀٹ"

ڀم وڀٽوه دألڄم ٬ځضيذ ظفٮ ټذهغ دڀغت دڀـ٭ض ڀځوك رمٽى ٬ى ڄى ڄوه ل٥ض، رت

دةلهذڀض ٬حل دإلزٹذء ض دڀم٥ دألـويب ض سض ٬ى دڀمعىڀ ڀځس ٴ٭ذ دإلڄربايڀض

ڀم، خيعڂ دڀغت دإلبلڄض دڀسځخن ض دڀٵٽض وخڀٵىىض دڀوى بو١ذ٫ ض رت

ض ڄذ بخ٫ ڀځمځمشي ؤابك ٴةهه ټڀپ .دةلى دڀ٭ٹدل دڀأتوڂ الڄعمذن دڀمٹ

ان دڀمعمٺ دڀٵذث٢ ٹس١ىخ وؤن دڀسوىٻ ض ؤڄىخٿ ڄى سيځٽىن دڀٵذثص سيزي ڄذ ڄس

ڄه دڀي دڀاب ڄى دڀم٭ٹىڀض "...خت ون ڄى دإلبلڃ ل

، دڀٵهم لٺ ٵهمه ڀم ألهه، وڀٽوه. دڀعرب هخ مذ٫ ٬و ؤه ب ؤزى ڄ

. مغ

. ؤجكهه زڂ دڀو٩ذڃ هخ ٬ى ؤخٴٮ ال بهغن. دڀسوىٻ وـى ڄرب ه دڀمذٿ ٴذثص بن"

ي ص دڀ٭ىر بجل ابڀوسض وذض رضوي أبهه ؤ٬رتٳ ؤن ٬دل وڀٽى. وؤلعٹ ض دڀاسث

ص ظٽمى هان هذ. ـووض لذڀض ض دالٸعذض زوضتذ غخڀ ڄذ وخڀغت دڀس٭ؾ ٤ٺ رضو

٬ه دڀمى٬شي ڄذٿ ظعځم وه. دڀسوىٻ ى ٴذثص هش خبش وظى ٽ زضنذ دڀٵذٷ سي

ؤن ڄى ز ال ؤهه ڀپ. دڀمعؽم دڀمذٿ ؤ لفم ظومض وڄى دالعؽمذ ڄى دڀسوىٻ

ان٬ض ؤوخط جممى٬ض بهاشءو دڀسځ ڀعفهزي دڀمذٿ ڄى وخڀٽؽري دڀمذٿ ڀان عىٴ

ص دڀغت دڀىخخط ؼٹڂ ڄى وختان دڀى٤وض دڀرثوخط دعؽمذ ٬حل ٸذ هسان ستع

ص وجن . دڀمابالط وظو٩م دالضتبلٻ ڀ٩وٳ ڄبلءڄض ؤټرث جتخ وخڀٵبللض دڀعفذ

خيڂ ىٳ دهه ڄى، ځٵذ، ڄعمٹٹذ ٽى ڀم بن ؤڄىخڀه ٴضيذ ى٫ ؤن سيٽى ؤل ٴبل

. ڄ٭ٹىڀض ٴذثص ظان٨ ڄٽذٴإص ٬حل

Page 163: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 161 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، ٸځغ ڄؽځمذ، ـهضتذ ڄى، وخڀسوىٻ" ـ زانء زىخ٥ض، ٴععٽځٶ دڀمذٿ هخ ڄوآشط ظا

ص وظو٩م دأل اب٤ى ض دڀرثوخط ٬ى وخڀعوٹش دڀىاشط وبٸذڄض دڀمذهٮ دڀعفذ

هخ ٴإاس. ثكريخ دألڄض ڄوه ظعٵ دڀي دالهذ زعمٹٺ، دڀٵبللض وظ٥ى

فشي ٬ځمذء ؤن وختلذٿ. دڀموٵ٭ض ؤي: دڀمذٿ وـى ىه دڀو٩ذڃ ـ وڀٽضنم دڀرش٭ض ز٭ځم ڄ

دڀمأسڀض هي لىٿ، ٸون ڄو، لذڄىخ، دڀاييس دالٸعذ ٬ى يشء ټڂ جيهځىن

ټڂ ڄى وذڀض ٬ځضيذ ؤلٽذڃ إبخ ڄٽعٵشي ټرب ٬سي دڀي ٴٵ١ڂ. ٬مدل ل دأل

ؤن ڄى د٬رتخ بي عمٽى ڀمو. دڀٱ هخ ض ٴعىي إبخ دڀم٭ذڀض هي لڂ هى

ص دألهمض ي دڀٹخ هخ ٬حل ٩ه . دإلبلڄ دڀاتدي ض ابڀجك دةل

مجذٿ وٹه ؤاتي ڄؽڂ، عفذو ټذن، دثلبلٴض هري دڀمځم وهى، ظٵٽريي بن"

ٽى ڀم هى. دإلبلڄ دڀ٭ذڀم ض ؤوٮ ڄان٤ٺ ڀمڂ، ڄى٤وه، ڄرص ه٥ذٷ، دڀى

ؽريى هاالء خ ٬حل بلڄضدإل دةلذڄ٭ض ٬ذص ڄى ڀم رمى ڀځؽٹذٴض دڀمٵعٹى ڀځٵشت دڀم

ځض ض بال، ؤوي ـهض ڄى، ىـوخ خ٬ذط ز٫ ڄوٱځض ؤوواب ذم ڀعوبلصتذ ظربخ دڀٵ

زٸض ڀپ ظاټ ڄؽځمذ، ټذهغ دإلبلڄ دڀع١ذڄى ض ڄابثه بن. ال. دڀ٭ٽض

ؤوىص بجل دڀخ٬ض ڄى ٹزه ؤ٬حل ڄؽڂ زٮز٥ذ ڄڄىض، دڀ٭٩م ظىڀعىي ڄٮ ظ١ذڄوه

ټڂ ٸسڂ، ٬انعه دإلبلڄض دڀ٭ىر ٬ى دڀٴذ٫ ؤوجل ٸ ټذن وبخ. ؤټرب بهاسهض

، يشء خٻ ټذن دإلبلڃ ؤن بجل ڀپ ٴم . دإلڄربايڀض دأللٹذ ټڂ هٳ ب

دڀىل وخڀرش٣ دڀمعٹسڂ ځٵض، ټبلڄه دألهي ؤصنى، دتلٹٹض دڀځٵض ه هي"

هي ڄؽڂ ٴه ظ٥سٺ دڀي دڀىڃ وض. لٹٹاي دهس٭ذاث دإلبلڃ الهس٭ذػ وخألول

ض دثلان وهي دڀ١اب٫ هي ظسن ڀى دألٴٽذ ص ځٹ وهى ڀپ ٸذٿ، دثل زو٩

ض دڀمٽشي ٬حل ؤوريص ٵٹض ".وجل ٬رص ذمځٵذط ڄى خمن زرشي ل٥ذڃ ري، وخثل

Page 164: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 162 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٬ٴذط ـسڂ ض ټذهىخ ؤسى٫ وز٭. ڀځبلص دةلمٮ وصن٢

***

دڀغت دتلٵځض ؤي دڀىٸٵض دڀٹذٴځض ؤصنغ ؤن ز٭ و٬و. ڄٽض بجل ريهذ ٬ذوط دتلق ظٽ

ڄى ثكريص ٬رشخط دڀعٹذ٣ دڀ٭ذص ظٹعض لؾ دڀمڀٵض وخي ض ظىٸٵغ دڀٱٺ

دڀمبلط صبذ ـم ؤن، دڀاتخل دڀىڃ ض، دتلذؿ ٬حل، دڀ٩بلڃ ض، دڀٱريص دأللفذ

خط ظټريخ ػدڀؽبل دڀعٵشن بجل ٸذه هو ٽوه وٸ دڀ٥ذن ٴضيذ ٨ه دڀغت دڀؽبلػ ابڀم

. إبمذ٬ڂ دڀع١مض بجل دڀٴٮ واسثڂ ض

. دڀ٥ٺ ض ٴرتخٴٹذ دألهي دڀ٥ذڀش زٹه دڀمڀٵض ض ٬بلٿ دتلذؿ دڀعٹى

ٮ اشص جنىڃ وټذهغ اس٤٭ذ دڀٹم وټذن. ڀبل دڀىٸغ ټذن هابط ذ٤سضت مذء ظ

ـض ـابٿ ـخن زشي زرس٬ض ظوم ڀدل هم وڄى دتلىص ڄى تكڂ وټذهغ. ڄع٭

مم لاتط وسغت زشي وٵ دڀي دةلذٳ دڀمفي ٤ىٿ ٬حل ظعاسٸ٦ دتلفي دتل ـ

ذط لټض بن. دڀىخي ظٽرسي ظٽذ ال دڀي وخڀمغ دةلمذٿ ٨هى ٬حل دڀم٭ځٹض دڀممٵ

وئوهسم زىخصتم دتلفذؿ وڄىخټش دتلىص ظ٥إ وه ڃدألٸخ ووٸٮ دڀخـځشي وىض

ؤ٬فذ ظ٭ٽه ابهغ ٠ىء ستىـذط ظٹهذ ٨ځمض وختځىڂ دڀمو٭ىڀض وؤـځهم دڀ٭ذض

ض دةلابٿ دأللبلڃ ظبلثم زٽوض دڀمهش هخ بڄخ ض هسم ټذن ڀپ ټڂ بن، دڀمع٭

ض دآلابء ڄى وايڄهذ ٴه ظ٫ ڄإوي ٬ى دڀابلؽض دڀٹابثڂ ٬حل ټذن ڀٹ. دڀهځ

دڀضنذ ىىهض ظعفوش لظت دڀٹم زوى ڄعوريص ظوٹځهذ ض دڀومى هخ ظومى ؤن، دألوڀشي

. دڀم١وض

. دألوريص ظٽىن ؤن ؤستظن وؤان. دڀخز٭ض لفغت دڀىڃ ؤجنط ڀٹ ―

Page 165: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 163 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀى٫ هخ سبؽڂ ٤ذڀسپ ؤل ال دهه. ڀٽؽري هخ بن. ڄع٭فاب دڀمرصي ٸذٿ دڀخز٭ض؟ ―

مٵض وڄذٶ ؤٵذ ض عسش هخ ؤن ذم ص بن. جم هي ولظت. ظٽٵ وخلص ڄ

عمؽڂ ؤڄوض ض ه٭ ؤهان بجل ب٠ذٴض، ڀځمق بڄٽذانط ڀپ ظعىٴ أبن ڄرشو٤ض

ؤن ض ٴضيذ دتلٺ دإلسيذن ؤن، دثلذ ڀسځي، يشء ټڂ ٸسڂ، وٸعه دڀمء ٽ ٽ

ي دڀي هزى٤و ڀځيق وڄىخي وٸعه وذڀ دڀمء ڀهى هخ بن. وخڀ٭سىض دةلهذڀض ظضت

. هي ؤايڄان ڄځم بجل ابڀوسض دڀمسشي دڀهٳ

مغ وز٭، ؼم . ؤٴهمپ، دآلن، بهغن. ڄيكذ ٬بلٿ دتلذؿ ٸذٿ، تلٺ هخ بن، ه٭م ―

:ٸري

هي، دعمسىٿ بن. دثلبلٴض ٬ذمض ؤو ؤن، دڀمٱر بجل دڀ٭ىص ٸسڂ، ؤهىي بهغن" ―

ص بجل ٵي ڄو خڀغ ڄذ دڀٱذڄ١ض دڀموض ص ز٥ٹض ض ٬مځهذ ظ٭مڂ دڀٹذه . ڄاؼ

. هٵس ٬حل ڀپ هط وڀٹ

ص هي بن" ٿ، ڄىٴٹض ڀٵٽ وٸغ ڄو ؤ١ذ ؤان ٬دل ظعځ٦ دڀسض وهي. دڀمرصي ٬

ززيه٥ض أسي ٴةهغن وهٽخ. دڀ٭ذڀمض ٬حل لىخل ز٭ ؤوهذ ؤن ؤستظن وؤان. ٤ىڂ

ڀم٭ذوض دڀىٸغ ڄى ڄعٮ، دڀمٽذن ٬شي ٬حل، ڀي وٽىن دإلبلڃ سىٿوخعم دڀٹسيض

لؾ دڀموض هي لټذط . " دڀرشٷ ڄذث ظعم

، دڀاتخل دڀىڃ ض ڄى، دأل٠مى ٬ لٵځض ٬ى ظ٭ځى دڀغت دڀسن بلص ز٭ دتلفذؿ جت

. ذضدڀ٭ ؼايصبم وڀسىخ دتلفذ ىخ٤ح ڄى دٸرتخصبم ڄو ڀسىي دڀي دإللخڃ ؼىر

ص ڄى زىخزڂ ٸٵغ دڀغت دڀڄض دڀمبلط بجل وهسىخ ذبوٳ دڀٹىڃ و٠مى دتلفذ

ڀٵض ض دڀعٹ٥غ دڀغت دڀٱريص دڀرضابط ڄى دڀوىي ل٩ه دڀ٥ذن وانٿ. دڀم

Page 166: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 164 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ځض ع وٸ. دڀمو٭ٿ دڀىخي هخ ض بزخهم بخء بڀضيذ ةلإ دڀغت ڀځمځض ڄوه دهعٹذڄذ دڀم

ځض ٸر هيوخأل ٬بلٿ دتلذؿ ظبلىق ٴىٷ ڄى اشهخ ؤن، ڄ٭ذ، ٴإڄٽضنمذ دڀٽسريص دڀم

دوععم ڀٹ. دڀځ٭وض دڀٱريص دڀعټذي دڀسانء ؤ٬مص ٬حل دتل هفمض ٱريص ه١سض

ؤن ز٭ ڄٽض بجل ٬بلٿ دتلذؿ ٴ٭ذ دڀ٥ذن ـم ڄى ابالهضتذء دتلق ڄى دألوٿ دةلء

٤ىخٳ ؤي دڀىخ٫ ز٥ىخٳ ٸذڃ دڀمىخخل دڀىڃ وض. ابالهرصخٳ ٹه ڄى دأتن

دتلڃ ڄى ووؿ ٤ىبل ٴه ٴحل دڀمحل بجل هش دڀماسء وض. دڀٽ٭سض لىٿ دڀىخ٫

. وسٮ ٸڄذي و٤إط ؤايڃ مخض وز٭ دڀم٭ى ابر ٬رب دڀمٹ

***

ٴذڀمبلاي. اش٭ض ـابهض بجل لىڀه دڀي دڀىوم سبانوه دضت ٱري ڄانء وسٮ بن

لذ ظ٭ذ دأل هي ض جيخن ټذان وخڀ ؤن ب دڀابځض زٽعريايصتمذ ڀعٵدي واب ڄ

ص ه ٴضيذ دڀمبلاي ز٭ى٠ض وهى دڀمٽذن هخ بجل ڂ دڀي دڀمٽشي وختلذؿ. دڀ

ص اسڀمذ ڄوه ووـه ٭ دڀمض ڄوعٹ ظه هى دألوٿ همه ٴةن وڀڀپ. ڄ٭ف ڄٱذ

ي وٸ. رمٽى وٸغ أبرس٫ ض، هوڀهم ڄى ؤايڃ ؼبلؼض ز٭، هوٴذٸ ٬بلٿ دتلذؿ ذ

. ڄٽض بجل ڄعفهض ٸذٴځض

ٹض دتلفذ ور ټڂ ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ، ظري دڀموض دجل وسٮ ٤ٺ بن ٬رب، دڀ١

ض ؤ٬ٹض عځى دلرتٸغ فخظض ابٸذط ٴضيذ ظوسغ ڄعىذرصص ـابٿ زشي، ڄرتخبكض ڄ

صڄ زٹذاي ه خټ ڄذء زٻ ڄى ٬ وهانٻ. ابڀم ظسىهذ ؤو، مض ري، ٥

٭ځم. دأل جت٭ ؤؼ ال بهه. دتل ڄى ؤ٬مظه و٭غ ظځٱخض و٦ دڀ٥ٺ و

ض ٬حل ٭عٹ ڄذ هخ ؤو دڀمٽذن هخ ض ڀځمايص دةلابٿ هي ٴةن ڀپ وڄٮ. لذٿ ؤ

دڀه زخايط ڄو هان وهم. وخڀٽهىٳ دڀمٱذو ٽوىن زٽذن ظٽع٪ دڀمىلض

ظ١ىن دڀخزٮ دةلىڀىـ ظ٥ىط دإلهاسهض ؤن وڄٮ. هي دڀٽهىٳ ٽذن لايص و

Page 167: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 165 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ذوي بهاسن ڄى ٸذصتذ دڀغت دڀعٽٵض ڀځٹىخڀش وو١٭غ دألوجل ٸىهذ ڄى وخه٭عٹغ ـ

، صنذيئ خنى ٬حل، ٭ىن زٹىخ دتلفض دألخنذء هي ٽذن ٴةن بىن ظىڄذ بجل

ٴهڂ. ٴضيم ؤؼ ڀه ٽىن ؤن ون ڄى هان ڄى دإلبلڃ ڄ ڀٹ. دڀىخهض دڀٵإ ڄلځض

ڀٱ؟ هخ

خك وه ز ڄى ابڀٹر دڀاثعن دڀىڃ ض دڀٹىڃ ڄ ٱريص ز ب دإلبلڃ ڄري ٴضيذ ظٹ

زځٱىخ دثلذڄ دڀىڃ وض. دةل دڀى دهعذ ٠مى ٴضيذ ٸ ٬حل خمم دهعذ ؤن

. ٴوځىهذ دڀويب ٸرب ڀهم و٨ه دڀموض ض دڀٱريص دڀماشـ

ڀم ټذهغ. ڀځع٭س ىڄاي هش ټذن لؾ دڀٹرب ري ٬حل دڀموض ض ٬بلٿ دتلذؿ رت

٬حل، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، ٴٽذن دڀخوڂ ؤڄذ. ز٥ض، دثلذؿ ڄى، ظسو هوعه

وغ ؤټض ٥ضتذ ـخن: ڀه ڄؽڂ ال ؤڀٺ ىڃ ظ ىخ، دڀرشٸض دڀ٥ٹض ٬حل ظرب ز

ؤ٬ذخل ٬حل ٬ځٹغ ڄٽٽض مثوض و٤انٴ ڄعٹى ٴى ٬حل ظٿ ووذٳ ٬زض

ص زځىض جكخط ؤ٤خٴهذ ض هاب ڄوٹىض ٴو٫ خط وڄاشٻ دأل٬مص دألڀىخن ڄع٭

وش ټس وخمخر ؤ ځس ص ڄ ټذـى وش ڄى وڄورب جكسيض خبفذ هٹى ٬ځه دأل

مغ ٸآهض ٦ ٬ذـض ٣ ش ٬حل ڄى مثان زبل٤ذ ٥ظٱ وبٵهذن ريخ ڄى وز

. ب٥ذڀاي وذڃ

ؤن خيش ب ؤزى ټذن. و٬م زٽ ؤيب ڄى ټڂ وٴذط دڀويب ٴذط ١م دڀرضحي بن

٠ىخ وخل بسيذن لىٿ دتلايص مج٭ضتم دڀغت دڀ٬ذص هاالء، دڀمىط ض جممى٬شي، ي وظ٭

ڄع٥ذزٺ خط هٽخن وؤ٨هوخ هٵهسذ دڀفذ٬ض وؤزوخ وڀځوٵ دال٥٠هذ ڄى ڀرضور

ٶ بجل دڀسعض ٭موخ ؤن ون ڄى ٬وه دتلڃ ٬ى، وخسئذ، ڄٽذن ټڂ ض، وؤابهىخ دڀع٭

وٴٽ. دإلهاسهض ڀځٵ١ذثڂ ختكمذٿ ټإصنمذ وڄىصتم لايصتم ڀه زط ڀٹ. دڀٹاسوص وبجل

ظىزه ؤن ون ڄى، ؼسغ دڀي دڀس٦ دڀ٭ذٿ دإلبلڄ دأل٬حل دڀمؽڂ هٹذوص ض

Page 168: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 166 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٬م دثلځٵض دعايٿ لظت، اشثسض

٬ى، ٬ذغ ڀٹ. ٬دل دثلځٵض ووـض دڀويب زوغ ٴذ٤مض ٸرب، ؤ١ذ، دڀرضحي ع١مى

ض وخڀوـض، دڀځ٥ٵض دڀسوغ وه، ٸ هخ وڀٽى. ٨ځه ٬ض دڀم١مض وخألڃ دڀىٴ

ص بجل، ڄىصتذ ز٭، ختىڀهذ ون خيڂ ڀم ذڀشي ڀمبلشي ـ ـ . و٤سٮ ـو ټڂ ڄى دڀ

وٴضيذ. دڀم٭حل ڀمٹربص دڀموض دڀمخٴض، دڀسٹٮ ض ىخطدألڄ ڄوض ب ؤزى خ

ص هي، وڀٽى. دڀ٥ځ٭ض مذزض ڄى دألهمض ڄى ـذهش ٬حل ٬ عفمٮ ڀځىٸىٳ، دڀم

ال ابڀٵ١ىٿ ز٭ى ڄٴى٬ذ، ظىٸٶ بهه ؼم. ڄذڀپ دإلڄذڃ ٴذط بخء ظلم وٸٵض

ص ٸرب ڄى ابڀٹر، دڀ٭٩مض وخڀماناي دڀس٥ىڀض دأل٬مذٿ ٭ٺ ڄٱيب ڄى عٱر ، مح

ٸاب دإلبلڄض دڀٹ١ض سڂ ض ان٠ڂ وهى هشخ ڄذط دڀي دڀويب ؤ٬مذڃ ؤل

. ؤل ـسڂ ڄى

وٸ. ابڀمځمشي دڀمىـ٭ض دڀهسيض ؤتلٹغ وٴضيذ. ز ڄ٭ټض ز٭ ؤل ڄ٭ټض لؼغ

ـلغ دڀي، هٵه، خمم ٴضيذ وق وڀم دألوجل دڀٽاتثش ڄع٥ى٬ ڄى ثكري ٴضيذ ٸعڂ

. ـوي دهمذر صنذض لظت دڀٹاتخل ـهي ڄى ائ ىٴ ڀم ألهه بال حم رضزض وـهه

ي سبذ دإلبلڄض دڀمٹذوڄض، وؼواي بخٻ وټذن، وذڀ ټرس ڀٹ ٸذض رضابط ڄى

هو، وـعه ؤن ڀپ ٸ ـ ٹى، ٴٹ٦ دماي، ٵاين ؤزى وټذن. دڀويب ڀٽعسض

وٸ. شاس دعساسال وظ٩ه دڀممذزشي ٤ځ٭ض ظٹى دڀغت ه ټذهغ، دڀٱ١ىر

ص ٹعڂ ؤن، دڀىلش، ٬سهذ بجل ؤولغ ٹغ دڀهش جبؽض ؤظىهذ و٬وڄذ. ځض مح

. ٸ هسبلء ؤڄذڃ دٴرتخهسذ لټض، بكي صيذ زشي ظعانوٿ وه، وظو٭غ ز٥وه ٬ى

ط، ڄٽض وض، ز٭ وٴمذ. دتلټض هي اب٥ان٫ دڀاتدي دلعٵ٪ ڀٹ صبذ ءـ وٸ،

لٹذ ه ټذهغ بن أسڀهذ دڀي دڀويب ٬حل، دڀموعرص خمم ؤڄذڃ وؤزانصئذ وـهذ مسض

Page 169: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 167 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬ٵذ وڀٹ ؟ولٹى هيب، ذوض ؤـذزغ، يكٶ: دڀمع٭ذڀض دإلـذزض صبي دڀٽس آټځض

. دڀويب ٬ضنذ

وغ ٸ وټذهغ، وض ٬رشص دؼوغت وز٭ وٸ، هشط، ظ٭ذ٨مهذ ٬حل زٹغ وبن ؤ

ي دڀغت ريڄىٻدڀ ڄ٭ټض، ؤځمغ دأل٬حل دڀٹذث ؤ١ذ هى ؤسن دڀي وذڀ ٴضيذ خت

ي دڀي هٵه دإلبلڃ هخ ةلى دإلڄربخ٤ى ٸىخط، ؤل ض ابڀٱض زٹىص

وخل جبؽض ؤوظغ ټځمذ، جتش ټذهغ ڀٹ. دڀمعمذڀٵض دڀٱاسوض وؤڄري هريخټځى

: وذالصتذ ؤو ؤوىخڀهذ ؤو ذ٬مذصت ؤو ٬مىڄضتذ وؤزانء وؤلٵذهذ ٬رش دألز٭ض ؤزانصئذ ڄى

. "ڀع٭ى١هم آوون ٴځهش"

ص دوععمغ ص دتلق و بجل ڄعفهذ دڀٹ٥ذ، ٬وث، ٬بلٿ دتلذؿ ٴټش دڀويب ٸرب زاي

ڄى ـء ٬رب ؤايڃ ؤز٭ض ڄى ٹر ڄذ خڄغ ٴځٹ ٤ىځض دڀلځض ټذهغ. ڄٺ

. دڀ٭زض دڀمخء

بصنذ. دڀسمي دڀرسخص ـابٿ ځځض نٵ ځپ دڀ٭ذض دڀٽض خ دتلي دثل٦ بن

ص زٹ٭ض ظٵ٭ذط ومجځض دڀ١ىم دتلىص ڄى تكڂ ظٹهذ ٸذلځض و٬ وخهعض ـريض ڄ

ص بجل سيڂ ڄذي ڀىن خط ڀعض وىى دڀٹ وهذ صبذ وخت٦ و٫ ظٹهذ ز

ىي ، ٤س٭ذ، وهخ. دڀعځٱخٴض دأل٬مص وٵىٳ دثل٦ دڄعخ ٬حل لايص وال. وه

دألابك ڄى ٬ وـى ٬ى دڀ٭ خمو ڄبلٻ ٭ځى لؾ م٥ذطدڀم ابعؽانء

. ڄىط وخي ه. دڀٽجسض دڀاش٭ض دڀماسٴذط هي ض دڀ١ذث٭ض دڀسرشض وځ

خ ڄهشخ ظ١ٶ ؤن ظ وټإصنذ، ڀځ٥س٭ض وٵ دڀوفى ڄى دڀ٥ىځض دڀځځض هي بجل ڄ

ى٠ض ڄى ظ ؤن، دثلذڀض وخڀهسىٿ دڀ٭ذض ٬حل ظعٽڂ ٴه ٴذةلابٿ. ندڀمٽذ ټأزض خم

ځځض وهانٻ. وخلص لف تكځض ڄى دةلابٿ ىى ٬حل خنعغ ؤابك هجض

ص لىخانط تكڂ ڄى ڄعىخڀض ٸسمض وؤهذر ز٭ض وـىي خط ٬مبلٸض وؤلذٴري ڄعمف

Page 170: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 168 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄى ځځض بصنذ. دڀئاي ٵ ٴىٿ ڄى ٴڂ بي دڀمء ي ال ٬مذ ظ٭رب ڄعٽځض

ص دڀځىلذط دڀؤشن هى ڄؽځمذ ستذڄذ دةلانثض وخڀوٹاشط دڀځ٭وض خهايطوخةل دڀموٵ

دهه. دڀٽىعن دڀ٬ش ظى خهغت ٤ٹض ٬حل ٩٬مض زعځض وه. دةلهومض دڀئي ض

ص وـى ال هذزض ٤س٭ض ڄاشه ابهىخڄذ ه. لايص ٬بلڄض ؤو لىخن ؤو هسعض ؤو ڀف

٭ذٳ دڀموىٵ١ذط ڄى ټرثص ٴىٷ ظعاتزٮ ض دڀمرتوض دڀربخټشي ذطوٴىه وخڀ ٴ

مم ڄى ځض ؤـانر ٴىٷ دڀمو١ص دتل سٺ دڀي دڀ٭ڃ ٬ذڀم بهه. ظوضت ال دڀغت دڀځ

. وض ؤڀٵ ٸسڂ ابڀهځٮ بلاساس هريووط ض ؤاث ؤن

هخ، ڄٽىٴض دڀمى لذٴبلط ڄى لذٴځض ٬حل ـذڀ وهى، اتزٮ ٬بلٿ دتلذؿ ټذن

ظش دڀمو٩ ص دڀممن دڀ رس٬ض ټذهغ. ٤ىځض ؤايڃ ؼبلؼض ٤ځض وهخ. ڄوهځض زو٩

ص دڀمم٥ذط وټذهغ. ذمٵٵض دڀٹ٥ذ ط ڀٹ. رم وزځٲ وڄ٭ذن وظسىٻ ذڀن ڄخثى ڄ

. ڄاخر زبل ظٽىن دڀغت دڀموىٵ١ذط ڄى دڀٹم دتلخڃ هخ، دألن شٷ دڀٹ٥ذ

. بهاسهض هجض، ٬مذن دجتذي ض، دڀ٥س٭ض ڄ٩ذه وخختط عٱري دڀمهش زؤ و٬وث

ص ٹذن وهانٻ دثلرضص ز٭٢ ٴهانٻ ف ٬ى ٭ځى لىص وټذڃ ؤ٬ٹض ظٽعوٶ ڄع

ؤي ال ڄى دهسف ڄذء لى سو وخڀٵوض دڀٵوض وزشي. دةلذٴض دڀىٿ ز٭٢ جمي

٤ريخن ؤو هىڃ لذڀض ض ڄځعٵض ٸوٵ ؤ ؤو ؤڄه ؤ٠ذ٬عه ؤٿ ؤو خڀض ؤو ڄذثض ٤سٹض ؤي

٭بلن ڄو٬ض واين ظ٩ه ټمذ. دڀٱش ڄريي صنذض زځٲ أبهه دڀماسٴ سرش ـ

ابڀمٹذ٠ش ظځمىخ وـذٿ وٸ٥٭ذن و٬ىن وزاسظشي ٸمن ولٹىٿ لٹٹض وؤفذ

خ، ئوهسى ٬حل، خيمځى وهاسء دڀف وسبٹذ دڀٱريص خ محذالط هجض ٬ڂ، ـ

خزض دڀٹخزشي . دةل

ص هي ٬حل دآلن ڄى، دڀمٽذن دڀمىط ڀىلذط وؤوځغ خك٭ذن زبل دڀٹىڃ وڂ دڀى

. ٬ىض ڀماشه، ٴذ٬خ

Page 171: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 169 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص وط دڀخزٮ دڀىڃ ڄاسء وض. لىخن و٬رب ٤ربض خبريص ٠ٵذٳ دڀٹ٥ذ لذي ٵذ

ص . ڄٺ خم٥ض بجل دڀوىٿ ٬ى ڄ٭ځوض دڀٹذ٤

***

٬فى ڄٱانؿ ڄؽڂ، وڄذ ختذٴ٪ وټذهغ. دڀعف ٤ى ض ڄوض آهخٻ ڄٺ ټذهغ

ٹاي ٹضيذ زي وټذن. دڀمذيض ٴهذ٨ ٬حل ال ڄ٭ٹىٿ سبوىر هذت مجذٿ ي صن

ض دثلرضص ڄى خب وټذن. ڄٵذـح ٴ١ذن ؤي فهصي . دةلهذط مجٮ ڄى صبذ خي٦ دڀو

. دڀٵٺ ٸسڂ ىڃ ټڂ بڀه هش ٬بلٿ دتلذؿ ټذن. ٬ځضيذ رشٳ دألڄىشي ـذڄٮ وټذن

ٴه ٬مځه ڂ٭م ټذن ٴه ٬ځه ٭رث دڀي ٴذڀبلڃ ي ڄذ ؤن وخي ڂ ڄى ٱم

ي ڀو أيعت ٬وڄذ، ؤلذ خي دڀويب) دڀم٭مخن ىلان دڀٹ ٸرب بجل ٨ه

ي ټذهغ دڀغت هٵهسذ دأللذ هى بسنذ (دڀمځمشي ٬و ټذن ٬وڄذ، دڀموض ض، ظٱم

. دڀويب ٴذط ٬و ڀفؽى هش

ڄى مج٭هذ ڄٺ ض ٤ىٳ ڀپ وز٭. دڀى بلك رضحي ٬و ٴفاث هش بهه ؼم

ٱى دڀمخن ٠ىخل بجل دڀذتلض دڀغت وخألصنق زريٸخ سبمذخص وظٽٮ دڀ٭سض وخڀ

ض ڄٴىان ټذن دڀٹذ ٬س ؤن زځٱه وب. دڀٵص دڀٱى٤ض اي ٤ىٿ ٬حل ستع

دڀمهذـى . دڀمٱر ڄٹذوڄ ؤفٮ ڄى وخل ٴه رتحي دڀي دڀمى٠ٮ و ؤن ٸ

ص بڀه ؤولغ ٸسيض ٬ذثځض جكايط نؤ ڀپ ڄى وخل ٸعڂ ٴٹ هي ڄؽڂ اب

٫ بهه ؼم. 50ڄٹعض ڄ٭ټض آو وهش بدل ض ؤ٬مذڄه دڀى وبلك ڄ٭ذوض ڄوض و

ڄشت ٬حل، دڀٹ٥و٥وض ض ـخثي اتـ بجل ظىه اسڀض ڄ٭ه لذڄبل زريوط ڄى وؤخب

ص دڀى٤ى بجل دڀمى ڄى ظ٭ ټذهغ ابڀخط دڀ٭ؽمذعن دڀسمي ڀؤل٥ىٿ اتز٭ض ابو

. وخڀٵهشي دڀٹذ ٬س زشي 1835 وض 50

Page 172: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 170 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټذهغ زٹځڂ دڀم ور وٸسڂ ؤايڃ ؼبلؼض وز٭. ظرسخيهذ وٸٮ دةلوى ڄى جممى٬ض

ص ض، سيى دڀٵوض ـاـا ټذن دڀځڂ هسى٣ و٬و. ذڀسىخل ڄ١ٺ ظوڂ دڀابو

ص خب ز، دڀٹم ورشي مجڂ هى و٠ن ڄ ڄ دڀىٸغ وض، دڀاتخل دڀىڃ وض. دڀمعى

ص وط، دڀمضبم دألز٢ دڀٵف و٦ دڀم٥ځٮ ٠ىء ٴه ٬ى ڀيد دڀٵوض ٵذ

دڀاش٭ض ظرباسٴځضتذ، ؤڄذڄه، دڀٹ٥و٥وض ټذهغ. دڀ٥ن بجل ٬بلٿ دتلذؿ و٭

ص ڄى ات وخء ڄى ؤيب ٬ان ـم٩غ. دةلوىر بجل، زس٦ء، همض ظ٥هذ دألذب

. ب

وخط ٸسض دألڀٶ خط دڀموض وٸځش ٴضدثلبل و٬ذمض دإلبلڃ ڄوض، داتڄسىٿ

ن اتؿ سض دڀمأ عىؼ ، دڀم ڄى ځش أتڀٺ، اسزٹذ، ززيه٥ض ٴضيذ هشط مذء خنى، زٵىذ

. 51دڀمن ڀ٭ابص تلم زغ بجل دڀوفىڃ ٸذصتم

زىٸٵض، وضن ٴريخهذ أيعت ؤن، ڄٽض ض ټذن لشي، دڀ٭ه هٵه ٬حل ؤو دڀغت داتڄسىٿ

ض ىر دڀٵذحت ٸرب ؤڄذڃ ه !دألوريص لفعه، وؤ

ي ڄعانوٿ وض هانٻ داتڄسىٿ ه هذ، وخآلن . ه٩

ص ټذهغ ٷ دألذب فٶ ض ظعٵ انط ض دڀ٥ذڀ٭ض دڀم ظٱٸهذ ١٬ض ى ض ڀ . ٴ

ضتذ، اب٤خ ظعٮ ٴعمذط ٬رب، ظسي دڀمذء وټذهغ ض لو ال دڀغت دڀابهعض دڀبلو

ڄض دألڄىخؿ ٸض ڄٮ ٸځبل بال ظوفم مع ص ټذهغ. دڀم ڃ دڀابو دڀموض وټذهغ. ظعٹ

ٷ عٴٺ وهى، وخڀمذء ظأتڀٺ ٭غ ڀاڀاص بصنذ. ـهض ټڂ ڄى صبذ خي٦ټذن ، ٵذٴذ ؤ

دتلمىالط ټڂ ڄى ٵى ىخي ڄى ذابط ٴضيذ دڀمء وي. دڀٵريوؿ ڄى زانء ض

51 Les Rois mages

Page 173: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 171 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ضش وڄخټش ٽذط خ٬ ځ وجمخٴايط دڀ٭مىڄ ڀځوٹڂ ڄولض ٵانو ذبذض وٴ

حل٬ ز٭ وري. دڀسوٸض ض دڀٱانڂ ڄزنڀض ظعزنٿ دڀٹ٥و٥وض ض وخڀٹىخٺ. وٸىخٺ

ٸځڂ ز٭ و٬حل. دإلڄربخ٤ىي دتليب دأل٥ىٿ ىس ټىڀس–ټزي زؿ دجتذي وض دڀمشي

دڀانٮ ز٢دأل دڀځىن و، دأل٤ٱٿ، دڀځ٥ذن ذيغ ابغت وڀمض ڄانء ٸر، ڄوه

ص بجل دآلوص دڀٵخء وخڀمووض خڀىخيو . دڀٱذڄٺ دڀڄذي وختلزيوڃ دتلم

، دتلذٿ ض، وش٫ ٬بلٿ دتلذؿ ڄى دڀمرسلشي دةلوى ؤل ٴذٸرتر دالعٹذ٧ وٸغ لڂ

. ڀه وٵهذ ض، دڀمىڀ ڄوض بجل دڀ٭ىص زٵلض ڄٴى٬ذ

لىڀغ ٸسيض ٸى ڄى ظع١مى سبذ ؤڄذڄهمذ ڄابشص ظعٹى دڀرسخي ؤ ټذهغ

و٠ض ٬حل رشٳ ظټ ٤خ و ـانك خيىي دڀى٦ وض. ڄاتلٶ ٤ىٿ ٬حل ستع

و٬حل. ځم دڀځ٥ذن ٬ه ڄو دڀ٭ؽمذهىن ٬ځه دئستى دڀي دڀويب ٴذط، دڀاش٤ح

ذالات ـرس وعش ٸځڂ ٬ځى صنق زشي، دڀهسض دڀٹن ڄوڂ ٬حل و٠ٮ دڀي ـ

ي جتذض دصنق ٬عسض ٬حل ؤوهى وؤڄشي ـذالات ؤصنق ظىـ دڀمشي وخجل. ـذڄٮ غن بجل ظا

: دإلڄربخ٤ىض سباشٸض ؤوواب ؤـان ختعپ لؾ دڀٽمىزىڀعض دڀٽسريص وزريخ ـذالات

ڄٹ بصنذ. ڄاټص ري ؤىٿ وي ڄعوى٬شي ووبلشي وصيى وؤڄوشي ىانهشي

دڀغت وخڀمخ دڀٽانث ڄى ٬ ي وٴضيذ. دأل٬مذٿ وخمذٿ وخڀسوىٻ دڀٹوځايط

. دثلريي دڀس٦ دإلهاسن خبش ؤو دڀمذء سبمځٽض ظز٥ه ځض ڀه ظ٭ ڀم ظسريخ ستذ

ظٽم اسلض ظٹٮ ز٭خ ؤټرث ڄى٠ٮ وض. ظىټذظځاين هٿ ىـ دڀمٽذن هخ وض

ض دڀىدل خنى هسى٤ذ ظعفه دڀغت وخڀ١ىخل . دتلزض وخڀم

دڀٹن ظٵڂ دڀغت دألٵض ظٹسغ وٴىٷ دخنٵذ٠ذ ؤټرث ڄى٠ٮ وض، ؤ١ذ، دڀمشي وبجل

ض ڄؿ هجض ٬حل دڀموض ڄى ـء وعش دڀسىٵى ٬ى دڀهس ظٵ٭ذط لظت سيع دڀم

ظىر: دڀاتذيض دألمذء خط دأللايء ڄى ځځض ظوع٩م وٴضيذ. دڀٹى ٱځضتذ دڀغت

Page 174: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 172 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄٹ، ځ ظٹٮ دأل٬حل ضو. وزسپ وٴوٸدل وهاشهات وزٽات ووڀص هذعن

. دڀ٭ه وخل بٸذڄض ڄٹ، ابعش وڀمض دألٵڂ وض. دڀځ٥ذن بٸذڄض

ط ؤلايء دڄعبلء بصنذ. دألىض ظيكذ ظٹٮ، ؤز٭ ڄاسٴض و٬حل، خسئذ، دڀمشي وبجل

ول وٵه يكغن ٸذيض، ؤوال، هانٻ. ڄيڄ زاي خط وڄاسـ ٸى ٴضيذ

ض دآلىض دڀوٹڂ و٥ى٣ ټڂ ظوضت لؾ ثضدڀضنذ وخم٥عه اباش دڀ٥ش وڄ

دڀسم ض دڀسىٵى خنى دڀ٭ى ض بٱذال، وهانٻ. وسىټدل ومځفض وؤٽىخ

. دڀسزيه٥ض وټذوخٻ لذ ؤزخؿ، دألى

دڀغت دڀ٥ٺ ظو٭ٹٶ دألووزض دڀسىٵى ٠ٵض ـهض وڄى زپ بجل هغن ظىر ڄى ستع

ظٵٮ وه، ڀعسځٲ ي زىىٻ ٠ىخل، دڀوخيب ڄى ڄعمىؿ ظڂ ٴىٷ ڄخٷ هجض ٬حل ظ

ط لؾ) وظريخزاي ؤڄض ټڂ ٴه دـضتط ٤خ ٬حل صتذايوڄٵى٠ ٵذخصتذ ؤوواب

خصتذ دأل٤بلٿ ٸابڀض، وڀعسځٲ( دڀرشٷ ظضب لظت دڀسه ڄى سيٽى ڄذ ؤټرث ظ٩ه ؤن ض

ص لذ دڀوڄدل وڄ٭ذٸڂ ؤزخؿ آاث ظعىـهذ دڀغت دڀ١ىخل، آاي ٠ٵذٳ ٬حل دڀممع

ري ٸم ڄهش ض ٸذسئض خڀغ ڄذ دڀغت ، دڀٹرص ؤ وٴىٷ، ـذالات ـرس اس و٬حل. خم

ؿ ظٵ٭ذط ظع ض بجل ټذزى ظىر ڄى ظٹى دڀغت دڀم دجتذي ض وظوس٦ ىٴاي دڀٹ

جكي ٬ځه ختٵٺ دڀغت دڀم١مذ وهانٻ. دڀٽؽريص دڀمأن ي سبفي ؤمح دڀځ٥ذن

جيايط ٷاب دڀابر خنى دڀمىخبلط ٤ٷ وڄاتهض وخڀٽىڄوشي دڀابڀىڀىٷ ڄى دڀٽ

.. .٬ؽمذهض وهىي دألوزض وخم٥ضتذ ورييكف دڀ٭ذخل

، هٴضتذ ڄى ظ٭ٳ ابڀٽذن ڄمحض ؤلايء سيوه و٬حل. عٵذهى اسن دڀس٭ وض

زض، دثلش ڄى وؤځضبذ ځض وختغ. دثل ٷع دڀي دڀ١ابر ڄى ٨ ىڃ ي ؤٴٺ ض م

ڀپ ڄى ٠ابزض ض ڄٱمىض ؤزوض وتكڂ ظعٱذ ظٽذ ال ٸڄض ٹىٳ ظ٩ه ڄعاب٬ص

ټىخل غن زؿ زىـى، لرصخ، دڀرشيق دڀٵى٠ىي دڀعٽىم هخ ض دڀمء وعوأب . ات

Page 175: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 173 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀعانوٿ ٬حل ظع٭ص أباس٤ري دڀممذ٣ دڀٹم

ىخ٬ رضور ڄى ورضر بكري وځق بصنذ. دڀهسض دڀٹن ظسؤ ـذالات ـرس وڄى

دڀٹ٥و٥وض ڄى دألوويب دةلء ض وٱى يكځىڄرتخط ٬رشص ڄاسٴض ٬حل سيع دڀسم

ي ، داتهسىٿ ظٹٮ دڀٱر انلض ٴمى. ـرسخن ٬ځه وٹىڃ. ڄعاسوشي ٥ى ٴ٥

دتل هخ، دڀٵان، دالعٱخر ؽري ڄذ ض، و١م وبڀضيذ. دڀرصٴض دڀرتيكض دڀموض

ڄٹ دڀىڃ هى وخڀي دڀٹسيض دڀسزيه٥ض دڀ٭ذثبلط ٴه ظٹم ټذهغ دڀي مدڀٹ

ڄى ظ ٭ دڀغت وخألٸض دألصنق جممى٬ض ٴعٹٮ دڀرشٷ ض ؤڄذ. دڀىانهض دڀس٥ٸض

ٹٮ، دڀٹن ڄو٭٥ٶ و٬و، دثلځٶ وض. دثلځق ٬ٹٵض ٬و ڀعوضت وزريص ـذالات ٠ىخل

ىر ڄف ي ؤ ٭ض وڄٹذز و ٵىٳ ٴه ظانٹغ ٿزعبل دڀم مري دڀرس . وخةل

غ ص ؤ دڀىـه ٬حل عسشي ٬بلٿ دتلذؿ وټذن. دڀرسخي ٤ٳ ڄى ؤل١ذن ز٭ ٬حل دڀابو

ټمڂ ص دتلټض دأل ڄى ڄعاشځض ڄعمټض مجى٫ ظوعٹڂ لؾ ځ٥ض ـرس ٴىٷ دڀمعم

. دألوي دڀ١ٵض بجل ٠ٵض

ڄاسـ، ٸذء مذء ختغ، وظسو. دڀموض ٴىٷ ه٥ذٸه ورش ٩٬مذ ابهىخڄذ ټذن

زٵى دعٹځغ وخألوي ٸسيض خكذث هى ڄضنذ و٬. دڀٽسريص دڀٹ٥و٥وض ڄى خت

ي ڄى، دڀانزٱض دڀٵانن، انن وستٽى دڀسزيه٥ دڀأتؼري داتهسىٿ ٴىٷ اش أبن بجنذ

دڀمفمى٫ ٬حل وؤ٠ٵى دڀاتڄض وخألز٭ذ دثلذڀض دثل٥ى٣ خط دڀرصوك ڄى دڀاتؿ هخ

ڂ زه ڄذ دڀعانٺ ڄى ٬ان وټذهغ. دڀو٩ ٵشت دڀمهش ټذن. جمون ؤجكزىٿ ؤهه ڀځمء ذي

خيذي دڀي دڀمو٩ى دڄعخ ٬حل آو بجل ڄف ڄى، مغ ض، ظعوٹبلن ب ؤيب

ىمض دثلځق ڄايي زخءص ض، وڄضنذ. ؤىر ڄجهض، ز٭ىزض ظسشي لؾ دڀضنذض بجل دڀم

ؤؼانء، وي ڄذ ٬حل، ؤهسذ و٠٭غ ٸسيض ټذظخثض بصنذ. ىٴاي دڀٹض، دألڄ

أبن دهضتغ وظىابط ب٠ذٴذط هعفض ٸن هٶ ز٭ بال ظٽعمڂ وڀم، ظىو لٽم

Page 176: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 174 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ڄضنذ ـ٭ځغ . ٬ځه دڀٽبلٽ دڀماثٿ زٹغ وڀٹ. دڀسزيه٥ دڀٵى ڄى وذڀض ـىه

ز٭ض ٸاياسط خط وه ضنذ، ٠ىمض، دڀوخاي ڄ ر ذٷه٥ خط ٸسض ظ ي خم لذث٦ ه

ڄض دڀـذـايط خط زىخابصتذ لاناي ٬حل ختذٴ٪ ڄذخڀغ وه. ڄاشٻ و وبن دڀمى

٠غ دڀغت دإل٠ذٴذط لفسضتذ . ؤزٮ ڄأن صبذ وخت٦. آو بجل ختىځهذ ز٭ ڀهذ ظ٭

. دڀانهض دڀممض ٬وه ظسشي دڀي دڀرتټ دإلبلڄ دڀ٥خ بجل مج٭هذ ظوعم وه

زض د٥ىخهض ٸىخ٬ ٬حل مغؤٸ وٸ خط خط خم خثص خت٦ ڄعٹمض و

هؽض دأل٬مص ز٭٢ ڄ٩ه ٭٥ضيذ رمذ سبىځهذ ٴةن وٴ٭بل. دڀهىخء ض دڀمٴى٬ض دڀٽى

ض دتلذٴض ن آلخن دڀمى وڀمف. ؤٸوغت ز٭مى دڀسه ڄى هى٫ ڄى ختځى ال دڀما

ضڀ ڄذ ـذڄٮ غن ڄف ٴىٷ دڀىخٸٮ ؤمح دڀځ٥ذن ظش ڄى ځٹ ٴٵه. ظٹاب ظ

دل ؼم . هٵهسذ دڀٹسض وٴه دڀمأن ڄى هٵه دڀ٭ وزانايط اب دڀځ٥ذن ڄف

عه : دڀ٭٩م ځمذن وڄف دڀٵىمض جكايط رسخ خكض ڄؽڂ ه دڀ٭٩م وخك

ذيځ دڀي دڀٵذحت ڄف، ٬ځىخ ؤټرث زىص ٬حل، باتڄسىٿ ٸځش ض، وٹٮ. دڀٹذهىعن

ٸانص وخء، دڀرشيق دڀمذٿ ض، وظ٩ه. زبل٤ه ختغ ٴذظه ٸ دڀي ززيه٥ض ٴذحت يجك

ض ٬حل، دثلځٶ وض. ټذزى بعن ڄجهض دڀسزيه٥ض دڀمذء وه. ؤىر ڄجهض، دڀٹن لو

دأللايء ٵىٳ جممى٬ض دڀمذء ٴىٷ وڄى. دڀٹسيض دإلبلڄض دڀمٹذز ڄخثى ڄى ظوسؽٺ

بل هذعن ويكذغ ٴٽىي لظت ڀرتظٵٮ دڀٵان بجل وسي ؤوهى ؤڄشي ڄى ستع دڀغت س ، وٸ

ظٵ٭ذط دڀ١ٵض ڄى دألوي دةلهض وڄى ځ٥ض وزؿ زريخ ڄ ىٿ ٸم بهخ زؿ وهى. ل

ص وخألظبلٿ وخڀمانء دڀموض ٬حل رشٳ هى. باشخط ٬مى بجل دڀىڃ دل ؼم. دڀمفذو

. دڀٹ٥و٥وض عى وهى وهذٽىي وخڀرتاسهض اباش وٸذم لذعن ىخن

زى بجل دعو دڀي ٬بلٿ دتلذؿ ټذن ه ٬حل وخي دڀٵوض أتڄڂ ض ڄعٱٸذ، و

ص وال ظىه وال دةلخث وال ٴذ ٴبل. ڄٵعىهعشي ز٭وشي دڀموض هي دةلمذٿ صبخ دڀٹذه

ض وه، دڀ٥س٭ض ڄومعه دڀي دڀخثٮ ، ءدڀ٭٥ذ ٬حل دڀوٵ ظٹ ٬وڄذ هابصتذ ض ى

دڀهىٿ ټذن. دثلځٵذء بٸذڄض وڄٹ دڀبل٤شي ٬ذمض ؤسمغ دڀغت ززيه٥ض ٸرص لذرضص

Page 177: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 175 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

بلزعه ٴڂ دڀموض ڀه وٶ دڀي دةلوي دـعر ٬وڄذ ستذڄذ دصتوه ٸ زؤ وٸ ـ

ص ڄى دڀزنوٿ ض وه ڄ٭ه خيمځهذ دڀغت دڀعىض اسڀض ڄى ٬بلٿ دتلذؿ ظؽسغ. دڀابو

ض ٱريخ لذهىات سيځپ دڀى هخ ټذن. ٥وضدڀٹ٥و ض ڄٹم ڄٱيب ابم

ى زىىٻ ؤن ٬ځه دڀ٭ش ڄى ټذن وب. داتهسىٿ ض دڀمٱ٥ى دڀابخخڀٽسري، اش

ك دةلوي ٬ځه ٬ ٴٹ دڀماتهض دڀموض هي ض ٤ٹه عسشي رس ؤن دڀمى ڄى دڀم

٬حل ٥و٥وضدڀٹ ض ؤٴٹىن دڀمذٿ ظ٭ى لؾ ټذخل ختات بجل وهاب بڀه ٹىي

. ڄضنم بكريخ ٬خ وـخ وهانٻ. ڄٹهى ض دالـعمذ٫

وهى، دآلو وخڀ٭ ٬ذثځعه ڄٮ ذڄٹم هاالء ڄى ٬ وټذن. دڀعىهشي ڄى ؤځضبم ټذن

، وـزض وٵذٸ ىض ڄى هق جتذ ڄى ڄٽىن . ڄىماي دڀموض هي ٬حل رت

ص ٬بلٿ دتلذؿ ذٴضي دعٹسڂ ڀٹ. ـخثىن، ؤ١ذ، ٴضيذ ىـ وټذن خيڂ ؤن. ٴك زٵى

دالضتبلٻ ؤهىخ٫ وزؤط دڀٹىڃ ؤـځه. ڄعىٸ٭ض ري ه٭مض ٴعځپ إباتهسىٿ ڄٱيب

وز٭ؾ. ظضنم ؤٴٹاي مذٿ لىٿ دألجځض زؤط دتلذٿ وض. ؤوي بجل ڄى ظعخوٿ

هغ دڀي دڀاتـ ٤ځش ض ـ ٸابثځاي ټذن ڀٹ. ڄٺ ڄى دڀعىض اسڀض بڀه و

ان و ظزيي ڄى ڄ ڄذٴذط زه وخهضتغ، ؤ١ذ هى، لفض ٬ٹش ابڀٹ٥و٥وض لڂ و

لٽم بجل ىق داتهسىٿ بجل جمجه ټذن. زري دتلذؿ ٬ى ټذن. ٴضيذ عٹ ؤن بجل دتلايص

ص دڄضتى دتلشي ڀپ وڄو. دڀ٭ ٬س دڀځ٥ذن وٴضيذ. ؤ٤ٵذال وؤجنش وظوؿ دڀعفذ

بن. خجكظه ڄى دالخمذء ٬حل دع٭غ دڀمبل ؤ يجك وڀٽى. دڀ٭ ٬ٳ

ص وختلايص دڀمٽعسض وخڀرثوص دثلځٵض دڀموض ڄٵذظى ه ؤن ڄى ظعمٽى ڀم دتل و ي ظ

ص ـ ص ـ ٭ممض دڀى٬ ص. ابڀؽځىؿ دڀم ض انز١ض دڀوخڃ ٬حل زٹغ دڀس٭ و٤وه وى

ص ټڂ وض. ٸځسه ڀٹذثه بجل دتلذٿ ض رس٫ ابڀٹ٥و٥وض ڄٱيب ڄو هأب سځٱه ټذن ڄ

ض ز١ايٴض خي٥ه لؾ زعه بجل و٥مسه ض ى . لٵ

خ ٬ٸذان الهاث زري دتلذؿ وڂ ٬وڄذ دڀمٱر لىٿ و دتلؾ ټذن ـسض ض ڄع٭رث

Page 178: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 176 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظصيذ ټذن دڀغت دڀرتټ دتلذؿ ص تلض وټذهغ. دڀٽٵذض ٴه سبذ ڄان ټذن. ظ٥ىٷ ڄوؽى

ى ي ٴضيمذ ظٻ محخوى عځجشيرم و زه آاث ٸم ـ ڄىدل ڄ٭مم ٤زى وټذن. ه

ص ؤاس ٱ٥ اين دڀمٽعزنص وز٥وه دڀٹريص ٸذڄعه ټذهغ. دڀ٭ ٸځځض ڄو ز٥سٮ

ٿ ـ . زى

جكيس ٬حل وـځ ٬بلٿ دتلذؿ ٬ذهٺ ٬خ وهم دڀمٹهى ذلش واني ڀه ڄ

٬ى وخع٭ځم دةل ٠ٵه مض ٬ى ڀپ ز٭ ربوخعى ؤهه ض دڀٽځمذط ڄى

محڂ. دڀسځ لىٿ ڄ٭ه لاث، ٬بلٿ دتلذؿ ڄى هى وهى، وزؤ ڄٺ ض ٹه

ڄى ابٸض ټذهغ. دڀٱريص وټاوه دڀاشي بزٺ خيځه خنذاي ٤سٹذ دڀمٹهى ذلش

تلذؿد وزؤ. دڀرتيكض دتلځىي ڄى زځض ـء ؼم. ڄذء ټإ ڄى ظوسؽٺ دڀٱ٢ دڀو٭ان٫

م م وهى، زري خټض ڀځ٭ذص وٴٹذ دڀاشي ب٬خ ض، ـسعه ټ . دڀم

دڀٵذث دڀمذء ڄى ٸځبل ٬ځضيذ وٽش دألورض دڀاشي ڄى زٹس١ض دإلزٺ ض ځٹ ټذن

ض ٵه ؼم دڀممعىي ابڀمذء وٱڂ ؤن ز٭، دڀو٭ان٫ ابٸض ٹمم دهه ؼم. ټإ

، ـ ڄى، وٽش دڀٽ ڄى بكريص ٸ٥٭ذ ٴه و١ٮ دإلزٺ ض، ٥ى ٥هذ

دڀمٱذزض ټذن. ٱري بلٿ ىط، ٬ځه ٹٮ وهى، خيػ اسوان ڄذء دڀمفمى٫ ٬حل

ٸځڂ ٸسڂ ټذهغ دڀغت وخڀىـىي. دڀمهش ڀهخ أتؼون ظعفم دآلن ه ڄوع٭ض ـ

ض ڄعٱٷ بڄذڃ زىٸذ زري دتلذؿ أيظضيذ دڀغت دتلټذط، غن مغ ض، وظاتزٮ

وض دڀمو٭وٮ دڀاشي خخئض بن. ځىخظه و ن دڀغت دڀمٱزض وخڀځهفض دڀم هي لىٿ ظ

الط زشي ڀځمإڀىٳ دڀمىذڀٵض وخةلبلزض دڀ٥ذوڀض سش دألوزض دڀس هخ ظځ ٶ ټذهغ، وخةل

. ٬انء ون ڄى ٴهمه سيٽى خبوشي دڀرتټ دڀمٹهى ڄى دڀٱري دڀټى

خ ٴه ٴمٽؾ ڀىدلد ض زعه بجل ٠ٵه زري دتلذؿ د٥مش ص ض ٸ١ذي هش اي

ڄى وخل ض دڀوض وخـابظه ألخء هش ىڃ ټڂ ض ټذن. دڀٵىمض داتهسىٿ ٬فذثش

Page 179: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 177 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خ لؾ دڀٱزض دڀ١ىخل خنى ڀپ ز٭ ٭ دهه ؼم دڀموض ض دڀٽسريص دڀماسـ

. ؤىر بجل، اثهض لفض ض، هش ؼم ټىخل وخثش

ځ ـرس ٶ ڄى دعٹڂ ڀځٱ دڀمى٨ٵض دڀمولض دڀٵى هي ڄى وخلص ض٥

دڀٵان ؤڄذڃ ٬بلٿ دتلذؿ ڄ . ڄع٭ض ڄى ذيڂ وڀم اس٬ض هٶ ڄى ؤټرث دڀمري وخعٱٷ

ض دڀس٥ٹض ڄٹ اشه لؾ دتل زومىؿ، اباش ٸذم ض، وؤ٬فش دڀمٽىه

عځ٦دڀمى زوايهه ٤ذزٮ ٬حل ابالوعبل٣ دألزي دڀهذثم دڀرشٷ خيذٴ٪ لؾ دڀرتټ

. دڀمعؽىر دڀممىٷ دةل٫ خط دڀرتيكض دڀمجهض هى ؤټرث ؤ٬فسه ڄذ ؤن بال. دڀابخل

ٹض هجض ٴضيذ ظسشي ٴځٹ دجل دڀزنخ٬ض دڀمز٭ض ؤو دڀخثض دڀهجض هي ٬ى ختعځٶ

دڀٹم ټذابن ؤون ـرس ٸسش ختغ ڄ ؤن وز٭. دڀمٱر ڄاسـ ستزي دڀغت دتلوسځض

ص دڀعبلٿ ؤٵڂ ڄوضتذهذ ض ؤىر زظن دڀغت دڀ٭٥ٵض ڀه ٨هط دڀٽسريص سبٹربصتذ دڀمفذو

وهذ ڄى ظىخظ ض ظوٴٮ زوص هٵمذط ټذهغ ظٹرتر دڀٵوض ټذهغ ڄذ وزٹ. ورس

ىي ٴريي ـابٿ دڀم وټذهغ ٨هخ دڀىٸغ ټذن. دألى دڀسم ظايخط زٵ٭ڂ ټ

هى ڄى ٭ضؤ ولخثٹه دڀٹن ڄانٿ ٬حل ظځٹ داتهسىٿ ڄاسـ وخء دڀهذز٥ض

ٵري ىط وي. وٸىخٺ وانٿ ٴځٽذط دڀسمي دڀرش٦ ستى وټذهغ. وٵٶ

ٶ ڄى دڀٵوض وخٸرتزغ . ٬بلٿ دتلذؿ ڄضنذ ٴزنٿ دڀٱري دڀ

ض دڀٹسيض دڀٹسى ڄى ٵىٳ ستع ى وٱ٥ضيذ ـانثي هش ٭ځىهذ دڀغت دڀمڄ دڀم

م دڀٹرب ټذن بخ) ١ دڀرسو ذابط ٤ىٿ ٬حل (دڀؤ وض ڄى دڀٹرب ذيځى ڄعىٴذص ٴذط

واثط ٫ لٹڂ ض سشي. و وظىـ. دڀىٴذص وظىخدي دألمذء ٬ى ڄعٹى و٦ خط هٹى وظ

ؤو ؤٸابء ڀٵٹخن، دڀواين ٴځٵهذ إلهمذڀهذ دصنذط دڀٹڃ ض ٠ذزض ثكريص ٸسى

ص هي ض، وخڀمىظض. اثن ټٵى ض، ؤٸذء بكري هى ڄذ دڀٹسى ىوڄ. صنذثض ظٽىن، دڀم

ظ٥ذ دڀغت دڀ٭زض دڀ٥ٹض ٬حل تل ىص وال رضخي ڀوش هان وـى وال. ٱري هى وڄذ

ض وهى لظت، زرشخض، دإلهاسن، دتلايص ڄى سٺ ڄذ ض و٭ض ه دڀغت دڀسخوص ٴضيذ

Page 180: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 178 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ظسو ابألڄىخط دألظخٻ ٬بلٸض بن. دڀٹرب ٭ىر ٬و ٬ځه ه ڄذ ٬حل ثكريخ ڄع٥ى

ؤوواب ڄٹذز ٬ځه ه ڄذ ٬حل، ابڀأتيك، ڀغ ؤىر ڄٹربص بن. دألوي بلڃدإل

ض برسخٳ ڄى د٥ذڀاي ض دڀٹشي لٹىٿ ٬ځه ه ڄذ ٬حل وال ابڀٱض ايهض ڄى

خوصتذ وڀٽى دڀٵغن ڀځانء ڄ٭ بجل ڄإستض اسلض خيىٿ ٠٬ذ دڀ٭٩مض ڄان٨ ٬ ه

ص وؤ٠هذ وهوءهذ وه٩ذٴضتذ ټڂ صبذ خي٦ دڀي دڀٹن وٸض ومحذڄهذ وهذورس دڀمى

ٻ دڀي دڀأتڄدل دڀبلڃ ڄى لذڀض ٬ځضيذ ١ٵ ڀپ دڀمعىل هٵ ض دڀ٭ى خي

ىق دڀٹسى ڄى ٬خ ؤن ٬حل دڀىخه وظٿ . وٵعضنذ وخثلى٫ دڀمغ ٬ى دڀابلؾ

ؤن ٬حل ظ٭ى محذڃ ڄى ـذثڂ رسر و٦ ڄى ٬بلٿ دتلذؿ ڄ . دڀٹڃ ض ڄىځض ٴرتص دجل

ص ڄى خي ٬حل دڀخثى ڄى خيڂ دڀ٥ىٷ خط دڀمفومض دڀخو هي، دڀ

ك دڀٹ محذڄذط ٸابط بصنذ. دڀى٬شي ڄى ثكريص ؤـايال ڄزي ىڄ ز ؤههسذ دڀمعٵ

. دڀمځمذط ڄٸ

ص لٵى ڄى ز٭ ؤڀٹى ؤن ز٭ دڀرضحي بجل ب ؤزى وڂ ؤزى ټذن. دتلمذڃ بجل دڀ

دڀي هٵه خٻ ټذن بهه زڂ دڀويب ؤهذ ڄى ووخلخ ؤهذاي، دڀمف لذڄ، رؤى

ض درتٻ وٸ. ٸ د٥٠هذ ڄى ٴذخ ؤاتهذ ٸ وټذن، دڀموض ض، زعه ض دعٹسځه

ؤټرث وٵٵىخ دڀى هاالء ڄى وخلخ، دڀعىٴٹ ڀمخـه، ټذن وٸ. دإلبلڃ لور ټڂ

ځىخء ڄى ريهم ڄى ابص زى ٭ لىٿ دڀمانٴاسط دٸرتزغ ٬وڄذ دألهذ ؤ ٬

ض ذض اسث وبجل ظانٴ بجل ظاوٿ ؤن ڄى اس٬ص زغن ٹٵض ض دثلبلٴض ظىخل

ص دڀغت دتلمځض ٴځٺ ٸذث و٬شي دألڄىشي بجل ده١م ز٭ وٴمذ. دثل٥ى ڄ٭ذوض دثلځٵض ٸ

ؤهځپ وابء بؼ دڀموض هذظه ؤىخ ٬حل ؤىر ؤزى ٴضيذ ڄذط وخڀغت ززيه٥ض ٬حل ظى ؤن

دألوري دڀوٵ ٴه ڀٵ٪ دڀي هٵه دڀمٽذن ڄىٸٮ ض ٴى وڀٹ. دڀ٭زض دڀٵٷ

دڀٹن ڄايي مصتذ ٱريص ؤ ٸ٥٭ض بجل ؤوي ٸسى ڄٮ ؤز٭ دڀي ٸربي وخخنم

ي ز٭، دڀاثعن خمم ؤڄ وٸ. ٴضيذ ٴى دڀغت دأل ض ٴائ ائ جتي ؤن، دهعذ

لٹڂ ض دڀمٱمى دڀٹرب ابتكاشٳ، ٬انء ز٭، دهضتغ ؤخبذػ ٬ځه ظرت

Page 181: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 179 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دألڄ صنذض وض ڄف ظبلي ٠ىم ٸرب دڀرضخي دڀوش لىٿ ٸذڃ وٸ. دڀځځض دتلىخانط

انلض وڄى ؤىر ؤيب ٵض انلض ڄى ابتكه دڀي دڀمٽذن وؤسن. بكريص ڄٹربص

ـخ لذڄاي دألهذي ڄى دخت دڀي دڀٹ٥و٥غن ڀئلبلڃ خمفذ، دڀٵذحت ځسض اثهض

ؤن ظټ ټڂ ؤڄڂ وټذن دڀمٽذن هخ ٬حل ظٵ٢ دڀٹخض ڄى لذڀض ټذهغ ڀٹ. ڀځموض

ٸسڂ، ٬ؽمذن ٬ذثځض وځٵذء ټذن ڀٹ. دڀهشري دڀانوو هخ ض، دألايڃ ڄى ىڃ ض، ٴى

مض دڀس٭ض ڀعٹسڂ دڀمٽذن هخ أيظىن، دڀ٭ ٬حل دةلځى و٨ٵضتم وظٽ دڀ

ض دڀٹسى ختكاشٳ وؤسن. ڄځپ ڄى بڀضيم آٿ ڄذ وستف ظٹځخ دڀ١ذث٭ض ؤو دڀمو

ؤن ٬حل، دڀ٭ٹص ٴذخت زٵض وٴىخ ڄضنم بكريص ظٹىي، اثزون ټذهىخ. ٬ؽمذهاي

دإلبلڄض ؤز٥ذٿ ڄى ٬ ٸسى، دإلبلڃ خ بجل و٠م ٴعن زځ ټڂ ض، ٭وخ

و٬رث ڄٺ ض ٬يب دزى ٸرب ٬ى ابڀسمؾ وٿدأل ځم ٴإڄ. دألوجل لذڀضتذ بجل دڀ١ذث٭ض

خ وجنى. ٬ځه دزى ٸرب بن. دڀٵذظپ ـځض ڄىؿ ڄى لوٵض ؤيب ٸرب ڄى ظسٹى ڄذ دڀاثعن ڄ

ص ض وځون وٸ. هي ؤايڄان بجل ڄ٭وٳ ري خٿ ڄذ ب دڀىل دالعؽانء هى دڀٹذه

ٹ ټذن ځٹٴ. دڀٵځٵض ڄى أث ڄى دڀ٥س٭ض ٴه جتضت ڄذ هعفض ڀپ ٽىن

ظٵ٭ذط خيش ، لايظه ؤؼانء، دأل٤ځ ي دڀاشهٹض دڀم ض وخڀ و دڀمىط ٮ ال لاب دڀ

٬بلڄض ټڂ دأل ض سيمى ؤن بجل دڀ٭ بال، ڀځٱ جت ز٭ي ڄذ جت وهى، ڄ٭ه

جك ڄذض ٭ش ڄعانٸ١شي ڄسؤى زشي دةلٿ ٴ٭بل هى وځون دزى ؤن ڀپ. زه ظ

ي وٸ، ٬بلٿ دتلذؿ وؿ. زضنمذ دڀعىٴٺ ڄى، وض وخـابط ڄى ٬ځه ڄذ ؤ

ى ٸرب ڄى ٸاب ٴفځ وهش، دڀمف ي ظ دآلن دڀم ټذهغ. دڀهش ززب لخ

. ٸممذ دڀس٭ذن دتلمذڃ هڂ ٴضيذ اؼ ٽذ ال رضخيض ضٽو واسط هس٥غ ٸ

ڄضنذ وؤز٭. ذندڀمٽ خت خخكض ذبرضص ظځىهغ ٤ىځض ذمو٤ض رسو ؤفذ وټذهغ

بل، ظوى٥م دڀمٸض دثلرضخء دڀمايي وټذهغ. مجزي ؤفذ س ؤون ٸىخثم لىٿ ابڀز، ٸ

دڀٹن ـذهيب و٬حل. ټذابن هذ دڀغت دآلٴذٷ خنى ٸى ظىظ ض دڀمانٿ ظعم ي خت

ځ٥ض ڄظٵ٭ذط ظوعش ؤىر ڄجهض ټذهغ. ب ؤاب ڄ٥ځٺ د٤مجانن دڄعځپ.

دڀمرتخٵض دڀٹسيض دڀٹسى ڄى ٵ٢ دڀي دڀٽىن صبخ سه ٽىن ض ڄوه رابڀٹ

Page 182: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 180 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڂ. لىخڀه ـر ؤڄذڃ، وخالعبلڃ دالعبلر ڄى دتلذڀض هي ض وهى، هٵه وخت

٬وي ستزتؿ ٴوض ڄٹذڄذط، ٭ى ون ڄى، وخع٬ى. س٥ض ٬ذڀم ض، دڀمٽذن

وؤٸابءي وٸسځعه زځي دڀمانڃ سه ڄذ ض وظجك . دڀمبل ؤ بجل لوشي زجكايط

ي ڄخلڂ وخعجك. وخزوه و٥ذر ڄى هعٶ وزؤط. دألهي ٨ڂ ٬ځه وٳ . ٵ

ه ض ظ٥ى دڀمحل ڄؽڂ، زٽځٽځهذ داتهسىٿ ٩٬مض ٬ځه هڀغ وٸ، جي ټذن.

ص، ؤؼان ىش ڄى دڀهذر همذط ٴځىٳ ض دڀخلض صبي دڀعمعٮ ض ظىٶ ال ڀ

ي وٸ. دألڄىخط ٮجمعم ي ڄؽځمذ خجكظه ض دڀمهش هخ ص ظ ٵمض ض دڀى

ثض دڀ٭ض ص دڀمف :دڀمؽسعض دڀم وؤخ وخثل واثط وختلمذڃ وخڀرسو وخڀٹسى وخڀمان

ض دڀهذيء وخڀى انن و٬فذثش دڀٹن ٬حل دڀمو٭ٽض دڀم وؤ٭ض دڀهش

ص دألڄىخط ؤ ص ڄذثض زوهال مٽ ز٭ ڄذ وض. دڀمى دڀسعځض هي ڄاشه ڄ

. دڀخث٭ض

ظ٭ځم ٸ ٽىن ؤن ز٭، دڀٹوشي ض ٤ذڀش وهى، ٴذ ض، ب ٵىط وڀى

هض وؤٸسڂ دڀٵ هس دألر ٬حل زٽ ؤٸذڄه ڄذ زشي ٥ذزٺ ؤن، وظوٸه ڀىعت و٬ٳ دڀٵ

دڀغت داله٥اب٬ذط زشي خز٥ض ٬بلٸذط ڄى دڀٽسري دڀٽځمض اسل . ؤزه ٬ذطوخه٥اب ؤل

ؤن بجل دألزىض دتلٽذايط ٬حل وزانء، ټڀپ، ذڀاب، و٭ى ټذن دڀي دڀمٽذن خي

ٺ ؤٴٹ وٸ، ٵوعه ٬ى ختحل ؤن ز٭، ٴه هش لٽمغ ٬ذٳ س ؤه دڀ

خ، دڀرشٸض دڀٵعوض ؤؼ دڀمٹعٵ دڀماسٴ لځم و٤ذي دڀىخر ، دڀرسو ٬ڀض ض، ول

. يؤاي ل١ى ض ڀبلستذء

ٵٹض دألڄىخؿ ټذهغ ٱٷ دڀ دڀٵذٴض دڀځسوض دألهىخ ختغ ظعؼ دڀٱذزض وټذهغ ؤىر ظ

ي دڀي دڀمغ ڄى ٴ١ٵذ ؼىر ض، ىٴض دڀٹض ض دڀممعرضص دٸرتخر ٭م

ايط دڀځڂ ؤن، ؤايي ؤوىخط، دڀسم لىخايط ٬حل دڀغت دڀاس٬ض بصنذ. اشص جبو

. دألڄذټى هي ومهى زځ٥ٵهى ٴٵشت ؤخٴهى ڄى ذيـى

Page 183: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 181 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

وـءخ دڀ٩ه ز٭ ڄذ ٴضيذ ٴٹىض بٽىخ بجل وهش ٸذٹذ دڄع٥ى دڀاتخل دڀىڃ وض

وخـابظه ڀٹ١ذء بڀه هش دڀي دڀٱري دڀمف ڄى، مڂ دڀو٩ ټذن. دڀځڂ ڄى

خٷ ي ؿڄ هجض ٬حل ان٨ه ؤڄذڃ ظعو١ ؤوواب ٠ٵض ټذهغ. خث٭ذ ؤٴٹذ، دڀوض ڄ

، ظىخـهه وټذهغ. دڀهيب دڀٹن ڄوڂ بجل دڀسىٵى صن ڄش ڄى ڄعاسوض ري

. ځ ٸرص ٬ځضيذ رشٳ دڀغت دأللايء جممى٬ض، ستذڄذ

!دڀاباشي دٸذڄض ڄٹ دهه، ځ

ڄى ځځض، دڀسم اس٬ي ڄوڂ ض ظعمٽم خزض ٬حل ؤٸم دڀي دڀٹرص ټذن

وغ دألـومض ىلذ ز ټ ٤ خط هوض ڄ٭٥ايط بجل خ . ؤهٹذ ټذن وخڀمفمى٫. ذمعځ٦

ي دڀي صبفغت وڀمذ ٸرص ٹٮ دألٵڂ وض ٶ ٬حل وزغن دڀضن١ض ز٥خ ٴه دٸع ، دڀ

ڀعه دڀي دڀٵذظى دڀٱري وڄفي دڀوذڄض أب٬مظه، ؤاس ومومض ڄجهض ٤ى ټذن. ڄ

ن وٸغ ټذن ٴذڀىٸغ. ٺٸىخ ختك٪ ٸ دڀسم وټذن. دڀسرص ذي٥ٶ دڀمهش دڀعٵ

ض وخڀزنهض ڄى، دإلبلڄض دڀ١ايٴض زعٹذڀ ڄوه ٬مبل، دڀمف بڄذڃ دڀعم. دڀسم

ي ؤن ٬بلٿ دتلذؿ دتلذؿ ڀىڃ ڄى وع٩ ټذن رمذ دڀم ٬حل سعه ٬و ٴزنٿ دڀٱخء اش٤

عٮدڀعم ڄى ڀځم ٤ځاب دڀځڂ لظت دڀمف ٥ن ٬حل سيٽؾ ؤن ټذن ألهه زري

اي. دڀمهش صبخ ڃ ڀم دڀممذؼض وڀٽى. دڀٹهىص ظانوال ؼم دڀ٥ن ٴىٷ ٴع٭ ٤ىبل ظ

٬بلٿ دتلذؿ ٴسٹ خمذؼه ټبلڃ ٵهم ؤن ڄى دڀٽٵذض ٴه سبذ ستٽى ڄضنمذ ؤل ال ألهه

خ دڀات٭ض دڀاس٬ض ٸغ ڀٹ. مجبل دڀځڂ ټذن ٴٹ، وٴ٭بل. دڀ٥ن ٬حل، ڄوٵ

. دڀځدل انصئذز دڀٹ٥و٥وض وختكغ

Page 184: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 182 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٭غ ڀٹ ي سبڂء هبلٿ وخڀعمٮ ټىخټش دڀٸذء دڀٹسض ظ همض وهسغ دڀرسخي ٴىٷ هى

لىٿ: ڄٽذن ټڂ ض دألهىخ ټذهغ. دڀسم ٴىلذن ؼانايهذ ض لذڄځض دڀمذٿ ڄى وٵٵض

دڀغت ؤ٠ىخئهذ ظ٭٥ وخڀغت دةلهذط ټڂ ڄى ظوسؽٺ دڀغت دڀمو١ص دڀمانٿ وض دڀماسـ

٭ٽ ىٳ هسذ ٵ ابلش ڄى رسر هجض دڀ١ىمض دڀموض، دڀمايي دڀځڂ ضء دتل

ص أب٭عه دڀمرشٸض دڀمذء وڄى، دڀسم ٬ ض دڀخض دڀٵى وڄى دڀمعٵٵ

فض و٥ى٤ذ ظٹىغ ز٭ص آٴذٷ وڄى دڀبلڄ٭ض زوفىڄهذ دڀٹض ؤهځض ٴىٷ ڄعىه

خط دثلٵٵض دڀوخٷ هي هايرد دألڄىخؿ ٬حل دڀمواسزض دڀٹىخثٺ ل وڄى ىٴاي

وڄى. ززيه٥ض ؤڄذوهايط ٸسيذ ظټضبذ ټذهغ وخڀغت دڀٵذخط ظ٭ځىهذ دڀغت دتلايم

ض ؤهىخخ عمىؿ ڀپ ټڂ ټذن، وخڀمذء وخڀسم دأل ټذهغ ڀٹ. ابثلى، ځ

. ٤ىيدإلڄربخ دڀرصك ظعىؿ دڀغت عىٸصمدڀ دڀابٸض رب لظت دڀمف ڄى ـىخ سه ڄذ

هخ ض دڀأتڄڂ دعٱٸه ٸ بكعه ض ه اشزٽذ ـځ دڀي ب ؤزى ټذن

ظٵٮ ټإصنذ ظسو دڀ٩بلڃ لذرصهذ دڀغت دڀموض ؤ٠ىخء ټذهغ وؤلايان. دألوذ دڀمهش ظ

، دثلذ٫ دڀىهم ڄى رضر زأتؼري ٭ىاي ال دڀمء هى ض مج٭ه دڀمهش ٴس٭ؾ

ص دڀهبلٿ دوعٵى ڀپ ز٭. ابزڂ لخثٺ ٬ى دڀان ڄى ٬ ټىصنذ دڀغت دڀٵٽ

دڀمعبلڀجض دألهىخ ظى٠ن ڄى ڄ ض دڀاسزٺ دالڀضتذر ٬ٹسغ دڀغت دڀ٩ځمض واس٬ط

مٮ دڀٹىخٺ جمذٶ وټذهغ دڀهىخء ض ظعمىؿ هماسط ټذهغ. دڀٵ١ذء ض هابط ض، ظ

ظځ٥م وه، دڀهىخء ظخ سضيذ ىات خمؼض دڀمذء و د٥خڄهذ ٬و دألڄىخؿ اب

. خبذـ

ه ٵ٥م ؤن ڄى عمٽى ڀم ب ڄأتوخ وٸات هي دالٴعاتن لذڀض ض ٬بلٿ دتلذؿ زٹ هٵ

ري وٸات وع٩ ؤن ٬ځه ټذن بٽىخ ٶ بجل ڄعفهذ ځايء دڀ٭ ڄى هٿ و٬وڄذ. ٬ضنذ

ذى، ابڀخط، وٹڂ ټذن ٸذٺ ټىر ڄى عمٽى ؤن ٸسڂ ٸري . ؤوواب ٠ٵذٳ بجل هس

Page 185: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 183 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

دتلذؿ ٬رب ب دڀبلڄځپ دلعٵذٿ بجل ٠ٵه دڀاتخل دةلم٭ض ىڃ ض زري دتلذؿ د٥مش

ص ڀپ ض سعه ٬ى ٬بلٿ ص ز٭ ڄ ٬حل، دڀٹ٥و٥وض ٱذ ؤن ٸسڂ، خي ټذن. ڄ

. وخڀ٭ذڀم دإلبلڄ دڀ٭ذڀم دهعابي جير بخٻ دمه ټذن دڀي دثلځٵض دڀځ٥ذن ئض

جمهص ڄسځ٥ض ڄ٭ص ؤصنق ٬رب ځ بجل، زٹځڂ دڀضنذ ڄوعٶ ٸسڂ هاب ىڃ وخط

ي ڄى دڀځ٥ذن ٹ٥٭هذ دڀغت دڀماسٴض ظٽى ڀم. ١٬ض زـذط ڄف بجل ٸى

خ بكريص دتلمض دتلٵځض ظٹذڀ ټذهغ. دألڄات ڄائط سځٲ ٽذ ال ٬ بصنذ. ـ

ؤمذر وټذن. مخضڀځ ظورش ٠ىمض ٸىي ټذهغ. بكريص ؤصبض ڄ٩ذه وظع٥ځش ڄ٭ٹص

ظش ټىن دإلڄربخ٤ىض ض دڀ٭ذڀض دڀ رش م ابڀځاب ٴضيذ دڀي دڀو٩ذڃ وٴٺ دڀ

دثلذٷ وخڀوٴذط دڀټاشط زه ؤ٠ٵى ڀٹ. دڀربوظىټىٿ ٤ٹى زه ظٹض

دڀسىخٸشي ـىٸض وؤتلذن دڀمعځض دالع٭خ ٬اسجك وٵىٳ دڀذڃ وخڀعځڂ

داللعٵذٿ ٬حل، ڄهض ڄذخڀغ وڀٽضنذ ذهذ دڀڄذن٬ٵ ٩٬مض وزٺ دةلمهى وهاتٴذط

وؾ، دتلم ٬س ټذن ڀٹ. ڄذ ائ دڀخزځض دڀرشٷ ؤصبض ستذڄذ ىخٴٺ هسض ڄ٩ه

وهذون ڄ٭ذوض . وټرسي هخټځى ظٹذڀ ىخڂ، دڀ

وهٽخ. دإلبلڃ ض وځٵض آو ي ؤن ڄى، دڀمانسض هي ض، ب ؤزى ستٽى ڀٹ

. ڄٽض ض ڀ٥ځسه دعفش

دڀمم خي ٶ ٬حل، وذ زىـه ثكٶ مجهى و٦، زري دتلذؿ ڄٮ، ڀسؾ

وهٽخ. خابى هجض ٬حل ٭ دڀضنق ټذن. دتلمض بجل ىڂ دڀي دألاسيس

ـىن ټىهه دڀاتخڀي م، هٵضيمذ وٴٹه ٬بلٿ دتلذؿ وـ وٶ دڀمعٵ

. ٸش ٬ى اتز٭ذهه دڀي ابڀمىټش عمات٫دال ڄى سيٽضنمذ ڄىٸٮ ض، دڀ٭اسجك

ظون دةلو وټذن. ڄوـشي ٵشي ض دع٭خيض ي ض دڀماشص ڄى ٴځٺ د٥ٶ

Page 186: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 184 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض دڀزبص ځ مىش وخڀسو٥ذٿ هٵه ابڀځىن وخڀٽعٵايط دڀمٴى٬ض دتلمخء دڀايٸض خط دڀو دڀم

ش ٥ذٷدڀو وعمو٥ٹىن دڀىٸذء وخيعون ؤ١ذ هى ؤمح لي زرش٦ ف٭ و٬حل دڀم

بكىخ وٸ، ټذهىخ. دڀمضتڀض دڀٱريص دتلض دڀرشخابط و دڀٹڄي دڀ٥زى دڀؤ

خصبم ص تل٩ض وض. درتخلض لذڀض ض، ل دڀ١اب٣ وخعڂ . جيځفڂ دڀمٴٮ زؤ خم

ص دألوخڄ ڄى ٬ وؤي ؤځمضتم . دڀمىـ ڄىٸ٭ض ڄعځسض لټض ض دةلوى وخع٭

ط. دڀبلك وٴ٭ىخ ص، وساب ، وڄ دڀمعمىـض دڀحم خٴ٭ض، ؤوٿ ڄبلڃ ٹىهذ وايڀض ڄٵ

٬ى ڄضنذ دڀىخلص ظٵڂ ڄٵخط غ ؤو مخ وظ٭ذٸسغ. دثلبلٴض ٭ذ، دڀسٹٮ

ص ٬زض ٨هط ؼم. ٸٹض دألوي ص ٴذو ڄى ڄىټش صبذ خي٦ وڄىن ٤ٹض ٬حل جمو

. دڀٹذهىعن دڀع٭ صباتٳ دةلوى هعٶ. ٳدڀى ڄځىخل دثلځٵ دتل ٠اب٣

دڀمىٹى زؤط لشي ض دڀعٵٺ ڄى ڄىـض وظ٭ذڀغ دتلذؿ ٿ . دڀى٤غن دڀو ظ

ي و٬حل دڀ٭زض ڄاو ض دةلذڀ دتلم ٬س دڀځ٥ذن ٬حل ٴٹه زري دڀ اس

سظ ـخ ظٵرس دلرتخڃ لذڀض ض، دڀى ڄٽعىٳ ڄٽذهه ض جتم دڀي دأل٩٬م

. دڀٹم دڀ٭ؽمذعن دڀسبل٣ زوظىټىٿ

ڀٹ. زٽؽري ٸن دڀزٮ جتذو ٸ لٽمه وټذن. وض س٭شي، بخٻ، دتلم ٬س ٬م ټذن

خ دڀٽسريص ٴذإلڄربخ٤ىض. ظٹځاب ٬ؽمذن بلڀض لٽم ٴرتخط ؤټرث ڄى وخلخ ټذن ـ

وهوايط ؤىال دڀمىعځٵض دألڄم ڄى وځ٥ذ ظسه ټذهغ ذمعځٵض ؤـخء ڄى دڀمعٽىهض

ڄ٭٥ايط ٬حل، دـعمذ٬اي، ٭عمخن وهٽځه دإلڄربخ٤ىي دڀسانء ؤاس وټذن. و٬ٹذث

دڀٹىڄض ٴه ؤسمغ ٬رص ٴٵ. اب٤ځض ٸسيض ڄ٭٥ايط دڀع٥ى ٸىخهشي ڄضنذ ـ٭ځغ

ٶ ص أبي، دڀ٭ؽمذهض دإلڄربخ٤ىض ض، من ٽى ڀم دڀ٭ىر لايص ٬مځاي ظٽ ٴٽ

هذ ٸىڄض ض ؤو دةلو بجل دالهعمذء ه دڀغت ضدڀ٥س٭ ڄابصئذ خت ض دڀمعمؽځض دڀهى

ټرث دڀايض ٬ضنذ انزغ ٸ وټذهغ. وخڀؽٹذٴض دڀځٱض ببلڄض ايض وه ڄبلءڄض دأل

ټذهغ دإلبلڄض دڀايض هي. دڀبلخل دألاس خط دڀمخم ڄى ٬ ځ٥ٵهذ

. دإل٬فذر ٬حل س٭ؾ ڀٹذأت دڀاتدي ض أتڀٹغ دڀغت دڀ٭ؽمذهض دڀوڀض هي وـى ڄرب

Page 187: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 185 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

لف زٹغ وڀٹ. وخڀٹذهىعن وځم وخڀٵذحت واب ٬ؽمذن ايض ظځپ ټذهغ ڀٹ

ورصخ٫ دڀمرصٳ و٬ٹځض دآلڀض ٬ى، دألوريص دڀ٭ى هي لظت دڀوڀض ض دڀخوض

. دڀرشض دألووزض دالٸعذي دإلهاتؿ ٸىي ٬ى دڀانمجض دڀ٥سٹذط

ص ٬ځه ؤ٤ځٹغ ڄى ض ىڀهٸ سيٽى رمذ دڀٽؽري ىـ بهه وڄهمذ. دألمح دڀځ٥ذن ٬اب

زځٱه دڀي دڀمي وټڀپ بڄربخ٤ىعه لٽم ض دعىڄهذ دڀغت دڀىاسثڂ ټذهغ

، دألٸڂ ٬حل، ىـ ٴةهه، دعسخي هذئي وهى دڀاتذي دڀوٹ ٬ځه عٵٺ ؤن سيٽى ؤڄ

خ ڄوه ـ٭بل دڀځخن ابڀـذٿ دڀ٭مٹض وڄ٭ٴعه دڀ٭رص ض ځىڄذشيدڀز ؤټرب ڄى وخل

ص هي، سبهذص، و٨ٶ وڀٹ. دتلؾ ؤن بڄٽذههض ٽى ڀم دهه. دڀضنذض لظت دڀٹ

دڀغت ابڀىاسثڂ دڀٹ ؤلٽذڃ جتوش دإلڄٽذن ض ڀ ب ڄرشو٬ه ض، ابڀأتيك، وفن

ٸىي ٹذوڃ وؤن ؤوواب وـه ض ٹٶ ؤن دع٥ذ٫ وڀٽوه. دڀٵي دڀوسىٯ ڄضنذ سيٽى

ڀم دڀ٭ؽمذهض دإلڄربخ٤ىض ٴمعٹسڂ. وض ؼبلؼشي ڄى ؤټرث ٤ځض خ٤ىعهبڄرب ض دڀعمځڂ

خ ٽى ڄى ڄوٴ٭ض ؤوواب زشي دڀىخٸٮ وهى، ؽسغ ؤن دڀځ٥ذن ٬حل ټذن وڀٹ. ابه

ص ض ةلذڃ ون ولذڀض دإلڄربايڀض ٴعىلذصتذ و دإلڄربخ٤ىض ٸىي آو ظوى ڄڄوض ست

ڄض ڄؽٹٵض ٬انرص ولټض غ ضؼى ظٹ ص ؤل ض ٬ذـڂ ـي ظٱري بلخػ زرضو

سيعځپ ؤهه، هي ڄؽڂ ٵوض ٴض ٬حل ٸذز٢ وهى، ؽسغ ؤن ٬ځه ټذن، دتلٽم سن٦

ص ٸخط ص ض ان دڀمايي هي ڄؽڂ ض ٴذڀمبللض. دڀٱٷ ڄى دڀوڀض ظوٹ دڀمانو

ص ولهذ دإلڄربخ٤ىض ظٽى وڀم. اشٸض، پ ري ڄى، ټذهغ دڀذوسض ٷابڀٱ ڄه

ظٽى ڀم دتلم ٬س ختمځهذ دڀغت دڀماوڀايط ٴةن وهٽخ. ټڀپ دثلبلٴض وڀٽى

. دإل٤بلٷ ٬حل ز٥ض

سو ټذن، دڀموضت دڀزٮ ؤايڃ ڄى دڀىڃ هخ ض، دڀځ٥ذن ٬بلٿ دتلذؿ ڀمن و٬وڄذ

ر وٸ دڀى ض ٤ذ٬ان ي خت ابء ٬ٹض لځٹض زه لٵغ دڀي وـهه وٷ ٨ه

هذ وـىي ظٽعضبذ دڀغت ڄذ ائ دڀٽجسض دڀهجض هي ٽسه مىر ض، ظنؤٸ ؤهٶ خي

Page 188: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 186 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

شي هاالء ٬حل لذاتن ټاتثاتن ٬انن ټذهغ. دڀسخثشي ٬و هبلل٪ غتدڀ دڀٹ

بلن دڀوخڃ ڄى ؤـايٿ ٬ىظه ٬ذهڂ صبذ ستزي خسئذ ڄعٹ٩ض ٤ذٸض ٬حل ظٿ ه٩خط ظ

ص ٬حل دألـخ . وخڀٹايص دڀ٥

ټذن ظٵذ٫ بجل دڀ ؤذزٮ خٴ٭ذ دألسيى زاس٬ي دةلمهى خي ٱ٥ه ڄوعٵي ـسشي د

دڀهاتٳ ڄى ـځفځض ض ٬بلٿ دتلذؿ ؤڄذڃ ڄ وڀٹ. دأل٥ىي دڀٱري دڀ٥زى

ض ټځمذط ڄى ز٭ دةلمهى ڄٮ زري دتلذؿ رصه. وخڀهڂ لشي ض دڀعٹځض دڀعم

خي ختىٿ ه٩ص دثلځٵض بجل ه٩ ٴٹ ٬بلٿ دتلذؿ ؤڄذ. دڀٹڄي بجل دڀٵذحت دڀىي ڄى و

ض ڄاش٬ ڄس٭ض . ؤه مغ ض و٤إ٤إ دڀٱذڄ٢ دڀٹځٺ ڄى هى٫ ٹهذ وذڀض و

ي ټذهغ ڀٹ. دڀى٠ٮ ؤرسخ زٽوه ڀه من ٽى ڀم دڀٹځڂ ظ٭ځمه بن بڄذ لٹذ ظ٭رب خث

ىض ؤو دتلريص ٬ى دڀي ٬ٹځه وڀٽى. ءدألاي ٬حل ذمعرصص ؤلٽذڃ ڄى سي ڀمذ ظس٭ذ دڀ

يشء ټڂ وڀ. لىڀه ڄى ظ٥ك دڀغت دڀم٭ٹص دڀٹ١ذاي ؤڄذڃ ذيى، دڀزض ٸځڂ ټذن

ي، زري دتلذؿ ټذن وبخ. دإلڄربخ٤ىض ض خڃ ڄذ ٬حل ظىخ يشء ټڂ ڀه ى، ڄ

ٿ وخڀمٹذه دڀسىط ض دڀهم ٴةن دڀوٽهض ڄى ختځى ال ٬و ض ڄعٵذثبل دتلذؿ

رس ټځمض وټذهغ. ذمعڂ دڀاشٮ دڀسانء ض ڄذ ائ ؤن ٬حل ٬بلٿ ون ڄى ظرت

ص ؤو دڀمرشو٤ض: دڀٵذي ٬حل دهٹ٥ذ٫ . دڀعىي دإلبلك :ؤوي ز٭اب

وڄ٭عٹخظه وخثلبلٴض دإلڄربخ٤ىض ڄٮ ٴع٭ذ٤ٵه. دڀځٱض هي ٵهم ٬بلٿ دتلذؿ ٽى ڀم

ي دڀي دڀو٩ذڃ ظٱري ڄى دتل بجل زه زن٬ذن وٴاي ڄځمذ زىٵه دڀٵ٥ض ٬حل ظ

ځى داتهسىٿ وځٵض ټذن وڀٹ. دإلبلڃ وبل ٴه عسشي وخڀي دڀٹون دڄعخ

دڀي دڀمذيض ټڂ ٬وه ض ټذن. وخالـعمذ٬ض دڀولض دڀ٭ي ڄى ٤ذثٵض بڀه زځي ظ

ص ٽٵ بلاساس زڀپ خي دڀسم هخ ٥ن ٬حل دڀابض دةل٭ذ ڄى ٸځٹه إلاث

ي ال ـو ځڂ وهى، وڀٽوه دڀم٥١ر ڄذ زشء هذـ ڀه ټذن، دڀټذء ٭ى

وڄ٬ق ذڄ٢ ٵه ٬و ٬بلٿ دتلذؿ ٸىض ڀپ وڄٮ. ٴ٭ه ؤن ى ض ڄ١

Page 189: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 187 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ټڂ وض. زٹځڂ دڀهش ٬ى ڄذ دڀٹ٥و٥وض دڀٵ ض دڀسض ٴضيذ سي ټذن ڄ

وذؿ لايص ىىوض ٭ ڀيد دڀـڂ هخ ټذن. ڀپ ٬حل خيعق زري دتلذؿ ټذن

ظٵىٷ وخز٦ وظىـ. دڀ١ذثٮ و٤وه ٴه خيش ـڂ ٬ى دالهٵذٿ ٬ى سيعوٮ زځي دتل

ي زبل بجل دڀ٭ىص ض دڀعٵٽري ض، دألايڃ ڄى ىڃ ض عمٽى لظت داتهسىٿ بجل ظ

. دڀىالص زبل، دڀٹابثڂ

أبن ٽعٵ ټذن ڀٹ دڀغت دڀمذڀض ٴٹايدأل هي ڄى ٸځبل ڄىخ٤ى ټڂ ڄى سيع

صتذ ٬وڄذ بال دڀسعض ؤزانئهذ خيضبذ ڀم وخڀغت ڀځمذثش ٤ىبل ؤڄخ دڀاتدي وٸٵذط

ىن ٬ضنذ وٵځىن ټذهىخ بن. ڄصنذ بجل وابتلوشي مذوخصتذ جبمذٿ، ختخ خٻآه، ٴم

ىن ؤل١ذهه ض دڀٵذـٮ دڀىالص شٳ لذوخ وخڀى. دألرسخ هي ڄؽڂ ڀؤل٤ځ خي

. رسخؿ زغن زځ ڀهى دڀمٱر بن. دڀٹرب لظت زڀپ

، ؤٸذثه زىخ٥ض، ڄعځم وهى، زري دتلذؿ ڀه لڂ وٸ. ؤوريخ ٬بلٿ دتلذؿ اسٴ

خنى دإلٸبل٫ ؤهسض ٬حل ټذهغ ابةلو بڄخ ٵوض ڄشت ٬حل خبض لځض ظجكص ٬حل

ص ؤڄض ض داتهسىٿ ذ مج٭ض ىڃ ٴخط. ؤٴٹاي ٤خزځ وخڀٹځش سئضذ ٴذظ

ٱعم ابڀٹابر، ؤوري ٬انٷ بخء دڀؤشن هى وټمذ، زأي، ڄع٭ځٹاتن وخڀ٭انن ڄ

ض دڀ٭ذمض خت٦ دڀغت وخڀمأن ض دثلځٵ و ض زٽ ض ب ؤزى هٿ ؤسى٫ وز٭. ؤؼري

ص ذبرب، دڀمى زٸايط زٵ١ڂ، ٬ځم وهانٻ. دڀربزض دڀموض وخإل٬بلن دڀرتيكض دڀؽى

ضدڀمرشو٤ ٬ى م ڀٹ. و٬حل دڀم٥ځٺ دتلٽم ٬ى دڀعىدل ٬حل دڀځ٥ذن دةل ؤ

ايط ٬حل ٹىڃ عى ٬ى ابإل٬بلن دڀٹسىٿ . دڀربڀمذهض دتل

وغ ڀٹ إب٤بلٷ ابتلػ دتلىن ڄٴ٭ض ولسغ ابأل٬بلڃ دألٴٹض دڀموض ظ

ځض لٺ خسئذ مٵه ؤن ون ڄى، ٬بلٿ دتلذؿ اشٻ. و٤ځٹض ڄٴٮ ٤ځٹض ڄذثض ظ٭

، دڀهشري دڀهي ؤيب ٬حل دڀٹىڃ وخصنذٿ وخء ٴه ٸعڂ دڀي دڀعٱري هخ ؤهمض دڀٵهم

Page 190: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 188 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

واي دڀ٭ذڃ دالعساش ض، دأللض زرضابط، ٸرصي ض ٤ى ؤن ز٭ ڀهخ دڀ٭انن ڄ

ص هي وڀٽوه. دألځض دڀ٭يب دڀمخؿ ٬بلڄض هى دڀي دڀځش دڀعٵذئٿ خ ٴهم دڀم ؤڄ

دآلن ڄى، زځ ټڂ ٬حل وخهه ظٱريط ٸ دڀرشٷ وك ؤن هى دألڄ هخ. صنذثاي ٴهمذ

، اتذيه و وبجل وخڀڃ دأل ؤڄځضتذ دڀغت دثلذڀص دڀٹىخهشي بجل وخعانخ، ٴذ٬خ

ص ؤن ڀپ. دڀخعت وبله ٬حل، زوٵه، خي ؤن دڀٵٽص خترتٷ ټذهغ دڀٹىڄض دڀٵٽ

ص ڄى ب ؤزى ځهذدعى دڀغت دڀوعفض ڀه هي بن. دڀوض وزشي زوه دڀممذو

، دڀم٥ځش ٬س ڄؽځهذ دڀغت دڀ٭عٹض دڀمهسض دڀٽ٭سض ختغ بزخهم زغ ض دألهي ـ

. دثلذڀ دةلبلٿ ڄى زوى٫ ٸسيذ، دڀويب

. دةلسڂ بجل دڀ٥ٺ، دڀرتلذٿ ٬ذ دع٭ذ وٸ، دأتهٶ ٬بلٿ دتلذؿ بن ؼم

Page 191: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 189 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظزيخن ٨ڂ ض

ظه ه ظځپ وټذهغ دةلسڂ بجل ب ؤزى ٬ذ ص هي دعوغ ڀٹ. دألوريص ٵ دڀم

ي ڄ٭عٹخظه وظ٭رصهغ وخٴض ټڂ ٬ى، دڀمعٹم دڀمځم وهى، ختحل ٴځٹ. ؤٴٽذ

ڄىٸٶ، جتذزه ڄى دعٵذ وٸ، ٴىٸٶ، ٹبل ؤټرث سبو٩ذ دألايء بجل و٩ وؤسن

خ٫ ون ڄى ٭سضدڀ دةلمذهري ذبخ٫ ڄضنذ ٭ىن وڄى دڀ٥ٸض عٵ٩ٮ ڄى

وال ابڀى ظز٥ه خز٥ض ال هخ ڄؽڂ ڀځعٹىي ٠٬ذ ؤن ٭ٳ دآلن ؤسن ڀٹ. ٬هم

ؽڂ ٽى ڀم دڀي ابڀعىٳ لظت ػ ؼىر ري ڄوه سي . ٸسن

خټ ڄؽڂ ستذڄذ، دةلسڂ ټذن ڀٹ ؤـايٿ خكٵهذ ض ظ٭ زٹابر ڄٱ٥ى، وخڀمٱر ڄ

ص ڄى زوى٫، دڀاسثص وخڀٱابوص دڀڄى زٵ٭ڂ، ؤل٥ىخ دڀى دڀم٭ىى ڄى ٬حل دڀٹ

ص دڀأتؼري خ٬ض ڄى دثلىٳ ڄى ڄعم ضڄ ض دڀخٸ دڀٵ ټذهغ. ٸرب زبل٣ ختغ ه٭ و

ظٹذء ض جته ٬ـذء ؤهاساب هٵهسذ وستون وظعوٵ ظرثي دڀ٥ٵځشي ڄى ټذڄځض ٬ذثبلط دال

وڄض بجل، زخـض، صبذ ووذض ڀئلبلڃ ذمذڀٵذ سٹاي٤ ه٩ذڄذ ټإن زخ وهٽخ. دڀويب ؤ

. هي ڄؽڂ محذٸذط ؤاس ٬حل ڀوٵه دڀعمٽشي ز هى دڀمٱيب ڀځمخؿ

ظه دڀي ٬بلٿ دتلذؿ بن وٴص بلل٪ ؤن ٵعه ڀم، دڀهذٴض ڄى ٸ ٬حل زوٹ دڀعفزض ڄ

ض ڄى دڀ٥سٹض هي ستزي دڀغت دڀجن دڀڃ ٬وڄذ، دأللاين ؤځش وض. دألهاسر خم

ا ، ڄذط دڀي هخ ٸسض ظ ض رش٫ ثلخ٫ دڀرضوي ابڀٹخض دالظذٳ ڄى س٥

ض الثڂ وـى ٴأتټ دةلمهى شي ظٹوٮ سنىـ ؿ دڀٹ ٵذء لذالط ڄؽڂ دڀ

ڄذ ټڂ ؤي ٬ىخٸ هاسء وبوذر ابڀع٭م دڀم ڄى وظوفض وخٴ ولذ ب٬فذي

Page 192: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 190 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

عفذر م ڄى ظ٭ ڃ ؤو ڀه ڄ ٭ سيٽى ڀځ٭ذص وذٸض ځ٥ض ظوڂ ٥ضزىخ ٬ځه ڄ

ؤي وخڀسن ابڀعمذثم دڀمعځن دڀم٭ى ض دڀان ڄى دڀ٭ذڄ ڀؽٹض زهسىڀض ڀ

ض دڀ٭بلڄذط ي ڀځ٥ځم دال٬عاب دڀ٭ذڀم زٱٷ، صنذثاي، ٷ ؤهه ٨ى دڀغت دڀٹسبله

خ ڄ ، ؤهش دڀي دألوويب دڀى٦ دڀ٭رص ڀرشو بهه. دڀىؼغن ابهايب ٤ٺ ٬ى، خ

ڄى ؤهٹهذ ؤن ڀئلبلڃ سٺ دڀغت هي، دڀمذڀض ٴٹايؤ ٬حل، ـ ڄى دڀمعورصص

ض . دڀمٵص وخإلٹىهض دڀىؼى ؤ

ڃ ڄذ ټذن ي ال هىؿ ـذء ؼم. ٸځبل، دڀسخض ض، دڀمٽذن وخل ڀوك ٸخزشي ڄى ٹ

ىخ ڄٽذن ؤي ڄى دڀمء ڄض ؤهٵهسم ىخوم دڀمع٥ٵځشي ڄى ٤ذزىخ دڀٹرب لىٿ وؤ و

٭ ٥٬ذاي ڄى دڀى٬ىن زه جيى ڄذ، دڀٹسض ڀايهض مثان، عځٹىن ڀځٹ ؼض ټڂ ز ټذ

صبذ دڀم١مى دتلىخانط دٸعاسڃ ٹٮ و٬وث. ڀه دالعفذزض ظٹٮ ٤ځش ؤو ٴ٭هذ ٹٮ

ڃ دأللاين ز٭٢ وض. دڀمهوڀض دڀ٭زن دجل دڀ دڀموعىٳ دڀ٭فى دڀپ ڄى ٬فڂ ٹ

٢ ٤ابڀان أشن وع٭ذ٨م. دڀهابط وظخ دڀغ وٮ. ٸابهض زمض ي ٤

ض ؤوٮ ظوڂ خنى دألوجل دثل٥ىص ىوه دڀٹض اون ض ڀځعوڂ ٴعٱځىهه دڀهىؿ

، وذض دڀواسء ٬فذث ڄى، دڀسځهذء ڄى ٬ ٴسؤ ڄخز٥شي وسمىن. دڀٹسځض لايص

. ـبلزايصتم ؤايٿ ظٹسڂ ض

دڀغت دڀفذط ڄى ووهم وظربؤ. و٥ذي ڄأتؼى ٱذ هىؿ ٴٽرب ةلڂد هخ وذيعٵ

بلض دالخن٥ذ٣ ٬حل دڀمذض دڀ٭بلڄض ټذهغ دڀٸذء دةلبلزض ڀسىخ ٸ ٽىهىخ ؤن ز٭ دأل

ون دڀس١ذء ؤو مىن، دڀاثڀؾ دةلڂ وض. وخاي و شي ؤشخٴذ ؤهٵهسم ٸ

وظعىخٴ. زه دثلځٹشي خمم وڀ ري دجل ظوش ال دڀغت دإلالهض دڀوك ٬حل ڄاستوشي

ټځٵض ون ڄى زتطي دڀٹم ابڀ٭س ٴةخ دألوخ وظوٹځش ـهض ټڂ ڄى دڀايخط

، مج٭ه، وم هخ دڀم٭ىى ـو ؤن ٭غن ال هخ ٴةن ڀپ وڄٮ. دڀ ز٭مذڄض

وڄض ڄى ىيس زرشص ڀىن خط ولص ؤ ؤن ڄى ٹىڄدڀ دڀڃ وٵ لؾ دةلسڂ ٴٵ. آزو

Page 193: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 191 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀمٽذن ٬شي ٬حل ٬انرصهذ دڀمخز٥ض دڀ٭ىص ظوعر، دڀعمذؿ هخ ڄؽڂ بجل وم٦

سض، دتلذڀعشي ض، وخڀواتجئ هٵهسذ ه دڀ٥ٷ وڀٽى . ڀآلڄذٿ ذم

عٹځوشي دڀ٥ٵځشي هاالء ي وهى، ٵٽ، خسئذ، ٬بلٿ دتلذؿ ټذن دڀغت دڀٸذر وي دڀم

ٵشي اتثسشي سن لىڀهذ دڀعٵغ ، زؾ وڀٹ. ڄٽض ؤهي ڄٮ ڄانٸاشظه ض، ؼٹځض ڄ

ي ب ض، ابجك وٸغ ڄو . ابڀربټض دڀماتـى هاالء ڄى ل

***

خټ ټذهغ ٽى، دڀڄى هخ ض، ڄ دڀمذط و دڀ٥ٷ ٸ٥ٮ هى آو دـعمذ٬اي ڄ٠ذ ظ

ؤلځپ ڄى وخلص دڀسځ بجل ب ؤيب ٬ىص ٬ٹسغ دڀغت دڀٵرتص وټذهغ. دإلٸ٥ذ٬ض

خټض دڀٵرتخط هىن. دڀم ٬حل لٵىن ټذهىخ دڀاشوض ڄى هٵوخ دڀى ٴذڀٵ

ؤبلض هڀىخ ٸ دإلابن وټذن. ٤ىڂ ڄى ڄو دلعځغ ٴٹ وـص ؤڄذ. ڄٽان

ټذهغ. وخةلسڂ دڀٶ ٬حل محځض ڄاشٮ لىٿ و دتلؾ وؤسن. وخڀ٭خث

دڀمعانٴشي ڄى ڄؤي ٬حل، ان٬ذنع 52ځ٥ذانن وټذن. ٴذ ض اسثص دڀٵىىض

ڄى ڄٱذڄ وټذن. اتڃ ختځڂ لذڀض ض زځ ٬حل ځ٥ض سن ٬حل، دڀٽذڄوشي دألـذهش

يق هى دثل دڀوٶ ص دڀ ڄ زىمحذ ٬اي ڄخټ ىعه سبٹعىض، ڀه ؤن ڄ ٽ لٹذ، ز

٫ دتلى ڄىالي وخء ڄوه لڄه ڄځپ ض رس ض و وـ ٸ ذنوټ. دڀمىن ختځڂ ٬مځ

دڀ٭وٶ واسثڂ دعىخڃ بجل، ٵٹه ون وڄى وةلاوخ دڀ٥ذ٬ض ٹىخ٬ذ خمځىن ٬مذء

. دتلذمض

ظس٦ دةلسځشي دڀمځىٻ هاالء ڄى وخلخ دةلسڂ ٬ٳ وٸ ظاب٤ذ دمه د وټإهه، ٴذـ٭ذ د

٬س همذ 52 . دتلٵ٪ و٬س دڀ٭

Page 194: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 192 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀرشٵض دإلڄربخ٤ىض ابصناي، ؤزى دڄىن وخايط ڄى وخض ڄى ٷ لاي دهٵځغ

وؤ٬مذٿ اسلځض ڄن وخززتخ ٤وفض ض ؤووزشي دوع٥ذٳ ٥ىظه ٬ه ٬حل ٿ وڀٹ

ڄځن ٬اين فى د٬عٹڂ و٬وڄذ. دڀمحكي دتلٽم ځ٥ض ٠ ٬ځه ولٽم و

ڀٹ. ٤ٺ ٸذ٤ٮ ڀ ځىٻ ڀأتهٶ ٸسځعه بجل و٬ذ دڀهر ڄى ستٽى ابڀٹعڂ

ڂ ؤن دڀځ٥ذن د٥٠ ألصنذ دڀو٩ذڃ ختىش ابثڂٸ ڄى ز٭ىن ستٽى وڀٽوه. خمځعه ٬ځه

دثل٥ جتوش ڄى، ٬ځضيذ ـغ دڀغت دڀعٹځض دڀٵىىض لايص ٬حل دڀٹ١ذء ڄى ظعىىٳ

٠ذز٦ زىٵه دتلمبلط بلي خٴٺ ټذن دڀي دڀممري ڀشي ڄذٻ دعى٥ٶ دهه زڂ ال

ط دتلذؼض وهي. ظش م ٬حل ڄ٭ه دڀع٭ذ٤ٶ ـ ٠٭ٶ ظخ ڄى ٬ضنذ دجن رمذ دڀ

ٴٮ ز٭ ڀشي ڄذٻ رسخك ب٤بلٷ وٸٮ ڀٹ. ؤـويب ظوڂ بڄٽذن وظرب ندڀمى ځ٥ض

دهه ؼم ؤبل ڄوض ض ؤهٹذ ٸرصخ دڀمټى دڀځ صبذ زظن دإلڄربخ٤ىض انهري ڄى ٴض

ي ٸاسوظه و٨ٶ . دابهاي ثلڄض وڄٽ

يق بن هخ، دڀ " و، دڀځ س اب٬ض دجل و١ذٴىن دإلٸ٥ذ٬شي دةلوىر" ٸاي ڀٽځىخ ن دڀ

ان وٵذ ص ؤٴ٭ذڀه ټذهغ دڀي دڀرش دةلو ڄى ڄ٭ دتلذؿ ٬غن ؤڄذڃ ظوٵ دڀابه

٬بلٿ ٭ ځغي ٬حل ڄأوي ٬حل ب ؤ٤ځٮ ڄذ وسبؽڂ. دڀمرشٷ ڄى ٬ىظه ز ٵ ٤

خء ٬حل، ټڀپ، ٬ىي، دڀى ذيس د . زځي ض دتلض خن

صدةل هي هذڄ ٬حل، ابڀأتيك، وـط ڀٹ ٴمخټ. هسځض دعؽانثض وـىي، مه

بجل ٸذوهذ ؤز٥ذال ظ٭ڃ ڀم دألڄى ٬ځضيذ وخوعځ٥غ صبذ و ڀځٵىىض ظټغ دڀغت

دألڄ ڄو دڀمدلء دڀمٱر وخعظن. شٴهذ ٬حل، دألٸڂ ٬حل، ولذٴ٩ىخ دڀو١ذٿ

ض زىـىي، جمص أبمذء دڀ٭اشث ټربايط ڄى بٸ٥ذ٬ىن ڄضنذ ٴٽذن ـص ڄځمم

ى ؤو خمم ڄؽڂ ضدڀمرتلځ ٴ٢ لٹٹض ڄبللم ٴذ ټذن دڀي هخ، دڀايعن مح

اي خبايظه ظځٺ ڄىظض ڀٹ ؤن بجل دعم ٸاتٿ ض وش٫ دڀ٭و ڄٮ دڀعمذڀٶ ڀٹىي ڄع

ڄضنذ وټذن. دثلذ ظڄىزځه ڄذط ؤن ىڃ، ؤ١ذ ڀځمٱر ټذن وڀٹ. ٬خ ڄعٵىٸض

Page 195: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 193 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ون يكٶ ٬ٴىخ، لى ي ڄؽڂ، وخاي ئاسء وخ دڀرشٳ زٹىخهشي عٹ ، إبابء، وخت

ي دڀ٭و اين خمم ٬اي ڄى جتذ ڄضنذ وټذن. شٴذء ف٭ذن ـذٿ خت ٴذختض، ؤڄ

ىن ز٥ذء ٴبللىن ڄضنذ وټذن. دڀٶ ؤز٥ذٿ خڄ ٤ذز٭ذ دڀى٤وض دڀمٹذوڄض ٬حل ؤ٠ٵىخ ڄٹ

أبټرث ذٴهوخظ فذ٬عه ڄى ائ، ٨ٴض ڄى ٬ځه ټذن ڄذ ٬حل، ٵٹ ڀم بخثاي

. ـىڀض دڀمخاي

م ٬حل وڀپ ٸوص ب ٬حل ٬بلٿ دتلذؿ ٠٬هم دڀى هم هاالء ټذن ڀٹ دڀ

ض ٤ٺ ه ؤوي ٤ٹذ زځي بهٹذ بجل ځپ خي ؤن بجل ٥من ټذن ؤهه ڄى دڀم

. دالٸعذي وخڀمرشو٫

***

ټذن ٴٹ. ب ٴه ش دڀي دڀى٦ هى هخ ٴفىخط، ؤزه بلڄضسب،

وڄذ دڀلبلط لٽذايط بن. دڀبلڃ ٬س يس ي ٬حل ظځٹذي دڀي دڀمىعرص دڀع٭ځم

٬وه وٴعن ابزه ض ؤؼ هخ ټڂ، دڀٱخص ٠ دڀٹابثڂ وه١ذٿ ٸوص ڄى لايظه ڄؽځعه

ص ىض، ـځظه ؤزانء زشي، ٬بلٿ يس ؤسن ڀٹ. ـص آٴذٷ ٬حل . ابال٬عاب ـ

ص ز٭ص زځخن ض ظهلبل ؤټسعه ٴځٹ دعٱځهذ وڀڀپ. ٸسځعه ه٥ذٷ ظعفذو هش

ي ڀورش ض ؤٴٽذ ض و٤وض زسٱض ظ٥سٲ دآلن ڄو ؤسمغ دڀغت دڀځٵ ځ ڄمض خط ـ

ض ڄ ر ڄذ لٹٹض عمؽڂ ؤسن ڀٹ. ظٹ صت خٻآه ټذهغ دڀغت دڀعمىالط و١م ض ـ

دڀمځن دڀځ ڄى ڄانه١ذ ڄىٸٵذ ،دڀسء ڄى، دخت وٸ. مج٭ه دإلبلڄ دڀ٭ذڀم

ر ټذن دڀي ٬ ټذن دڀمٱذڄ هخ ؤن مذ ال ڄخټ مذٿ ذي ٬حل ـط ڄؽځمذ،

دتلر وڄهش دڀمىن ٴاس ڄى دڀم و٬حل. شٶ ؤهه، ٸون ڄو دڀ٭ذص ڀپ

ص ابڀ٭ دڀم٥ذڀسشي وظٵدي دألهځض اي"و دڀىخء وڄ دڀى دڀم٬ىڄشي وخألشخٳ" دڀٹ

دڀٹرص ڄىخالظه ٬ى ٬بلٿ دتلذؿ ؤ٬ځى، دڀسځ همض ولسى٣، ڀؤلـويب ؤهٵهسم اب٬ىخ

Page 196: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 194 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ضخم ض واشٻ ځغ دڀغت دڀسٱخي زى زىعه ځ ٬حل ؤ ڄى دڀم ٬حل وڀپ دڀمعم

ظڂ ؤټذن هجض ٠مى دٽىظبلهي وـى بجل خ٠ض ز٭شي و٩ ٽى ڀم دهه دڀ

. دڀځ٥ذعن

ڀٹ ض ٴذـاتوخ دڀٶ ٴعن، ڄٽض ڄى ٬بلٿ دتلذؿ ٬ىص ڄى ڃ٬ذ ز٭، دإلابن ٸ

هخ بن. ڀپ ض دتلٺ ظ٭٥ضيم دڀوڀض دالظٵذٸايط وټذهغ. ڄځځض ؤىخ ٠ىمض ٸىخط

ځه ڄذ هى دڀغت دإلهاسهض ظ٥ى ڄى ظىڀ دڀي دتلؾ دڀ١مريض دڀٹ١ذاي ٬ځم ٵ

ون وڄى، ٭ش ٬حل ظرشحي ٬مځض بـخء، دڀ٭رشى دڀٹن هخ ض، ڀوٵهسذ ؤابلغ

، ڄاي، ٥ وهى دڀاس دڀٽو دڀاباب ڄځپ ڀپ ض اسڀٽض، لؿ ؤي

. هرصخهعشي ؤڄعشي ٠ى باب٫ زٱض ٥ى ظٵذلض

، خصتذ ٸسځعه ض ـوط ٬ٽض ىٸض ڄٮ داله١مذڃ ض دڀسخض ض ب ؤزى دـضت

ض بجل خټض دثلايڀض وټذهغ. دڀاشو بخٻ دڀم هشي ٬حل ظٽ هىڄعي هفمذط دڀٵ

٤٭مض ألصنذ، ٴذ وټذهغ. ز٭خ ټذن دڀ٭مځايط ڄرسك وڀٽى. دڀهشريص ڄهابٿ

ص، ڀځٵىىض دتلذؿ ٴةن ڀڀپ. ڄ٭ذي لس٦ وڀڀپ. دإلڄخخط ظٴٺ أتڄشي ٬ى ٬ذـ

ڀم ٬بلٿ ص هي، رت وخإلابهىن ڄځځض دجتذي ض جيځفڂ دڀمٴٮ زؤ ٬وڄذ، دڀم

ڄىنع ټض " دأل٬اين ڄى ٬ إب٬ذهض، ٴو٩م دڀٶ خنى ٹ وخجته دتلر ؤهسض ٬حل 53"ل

خهٽى ڄ٭ټض ض هذڄض ڄاسهمض واسهم ؤهش عض ٸىض هانٻ. دڀرشٷ بجل . ڀىزى خٿ ز

بجل ٴريځه ٬رشص دڀاثڄوض سځٲ ؤن رتٸش ؤزىي وټذن. ظزعه بجل ڄورصٴذ ب ټذن

ؤو دڀعىهض ض ڄٽذان، دڀٹوشي ض ظز ز٭، ڀه جي ؤن ٽوهسي ؤهه ٭عٹ ټذن ب ٴذ

هه دڀڄض ظربثض ڄى هى٬ذ سه ڄذ ض ټذن. دأله ـ ټذن ڀپ دهع٩ذ وض. دڀىـهض هي ى

ض دتلر ؤؼانء دڀځٵ٪ ڄ٭ظن عٱري و . دأل ٬ى ڀځٴذ٫ دڀمع٥ى٬ىن دڀممذزىن 53 ض دڀعم . دةلخث

Page 197: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 195 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ومى رتټه وخڀمان٨خط دڀىلص وؤلبلڃ دڀ زشي دڀ٥ځٺ دةلسځض دتلايص هىخء ض خب

ص ٨ڂ ض دڀ٥ىځض دڀٹض ؤز٭شي آغ ختضتذ مٮعجي دڀغت دڀعشي ف54 .

ذٿ ٨ڂ ض وختلځم وخڀأتڄڂ دڀ ٬خ ڄذ ض، ب ټذن جكڃ ف ٨ڂ ختغ ؤو دڀ

دڀوخايط هى دڀعمهي دڀع٭ځم هخ ڄى٠ى٫ وټذن. ؤزه ڄى ع٭ځم، ڄ٭عٿ وٵ

دڀٹسى ٬ابص وز٬ض دڀځٵض وزاين وخڀمرشٷ دڀمٱر ض دڀلبلط لىٿ دألزىض

ـسري دزى لځغت وٸخءص دڀربزي دڀٵځٽځى دٸعسهسذ دڀغت دڀ٭زض دڀمځممض خألاس٤ريو

عٵذ لذ ٸ، ڄخهٹعه ڄى، ب ټذن وهٽخ. ز٥ى٤ض وخزى دةلٱخٴض دڀم٭ذٳ ڄى ه

ؤن سٺ ڀٹ. دألطن دڀرشٷ ٬و ظٹٶ دڀم٭ذٳ هي ٴةن ڀپ وڄٮ. صبذ ضتذن ال

. وخڀٹ٥و٥وض وڄرص و٤خزځ ضدألاس وڄصنذ دڀمٱر زځخن ٬ٳ

ض وبڄذ دڀسغ ض بڄذ جتځ دةلمذ٬ض ټذهغ ي جكڃ ذزض ؤفذ ختغ وبڄذ دڀم ز

لفى خط ٱريص ٵ ي عىن ذزض ٨ڂ ض دأللاين ذڀش وض. ڄ ض هسعغ ز

هىزض و٥هذ ظه دڀي ـ٬هذ ٵ ڄو٭ڀض و ٳ خن . ڄومځض بجل ختىٿ خڃ تلم ٬ى، دڀرس

دڀمبلسئض دألوٸذط ض ظعىخ٬ دةلمذ٬ض ټذهغ. ڄذء ٬شي ظوسف دڀمٽذن هخ ڄى وٸاب

وٴٹه دڀبلڃ ٬س ويس وب ٬بلٿ دتلذؿ :دثلٶ ض ټمذ دڀزٮ ض عم ڄى ڄ

ټذڀض ٸابثڂ ص يس بهه. ٸسځضتذ ٴعسوعه دڀٹض ڄى ٴاتص ڄى ظوؿ . زى٬

رس اتزٮ دةلمٮ ټذن. ٹوٮ ؤن وخيذوٿ و٭ځم، دتلٵڂ هخ ؤڄذڃ، وي ٬بلٿ دتلذؿ ټذن

صبض وؤلؼغ وڀځض ڀځض ألڀٶ ب ختم وٸ. ه٦ زٵ١ىٿ دأل٥ىض دألواب ؤ

هذون دڀمٵ٤ض دڀ دثلص ووٴذء دألڄى وٵذاي ض و٬ځمه ـ٭ٵ دڀى ويك

ري ده٥اب٬ذ دڀاشر دةلسدل وايٿ ض ڄرسو ي ڀڀپ أتؼ ڀٹ. خخم ڀمٱذڄخط أتؼ

دڀىه جمځ 54 خ ؤز٭شي و٭ . هٵ

Page 198: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 196 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دةلىهي ووـض دڀڄذن ٸم ولٽذايط دڀو٭مذن ٬م ٴوض ووخض دڀسمي واب

ض وټڀپ . ري وؤيب ٸري ؤيب ٸ

دڀمخهٹض ٬ ض خٻآه ټذن ڀٹ. ٵض زسوغ وس ال دإلهذط خثم ب ټذن

ص وٵٵض زرشص خ دڀٹىخڃ رمىٷ و٬وشي ؤى و٭ مىردڀ بجل ؤڄڂ ه دڀم

وټذن ټعانثعشي ټمڂ دڀىـه ٬حل رب ىي ؤهٶ دثلذڀ دڀس١ىي وـهه دأل

خټاي ـسځاي زىٵه موعه ٬حل، دڀـځشي ڄسىٻ جيځ، ٬ذص، ټذن. اشاب ڄ

ي ل٦ وٸ، دڀ٭انن و٥ځٺ دڀرشٸض دڀهجض ض صيم ڀ٭ٹځه، ي ٬حل و ڂ ض خب

ص يس ؤو دڀبلڃ ٬س يس ٹذ٤ٮ ڄذو٬و. دألزىي دڀٽبلڃ دڀٽبلڃ ض ؤابي زى٬

ي وٸ، ب اتزٮ، ڄذ ؤڄ ٬ى ڀبلعٵاس رس٭ض خبټذط دڀعٵري، دڀٵ١ىٿ ؤاث

عشي ٬وه ڄى . ؤ١ذ وخألن. اي ڀع١ٮ دڀ٭شي ظٽى ڀم. دڀمعٵم

ض آڀمعه ڀٹ ؼه ؤزىي ټذن و٬وڄذ. ٬ورتص ٸ دڀ٭رص ض ٬ذ دڀي دڀٵذ هخ ٬ى خي

ص د٥٠ر دڀي دهعابهه ټذن دإلبلڃ ٬حل دڀاسزٺ هخ ٬حل ٬هى دعم١ذ ڀرضو

خ خٿ ڄذ دڀوٮ ـ انز٢ ظىظ عىظ، دڀس٭ ڄى دڀومى ظٹع١ه ڄذ ٬حل ڄعم

ض وي ٬وڄذ ڄ٭ذ ظسعبلن ټذهات ٬وه وڀٽى ٸص ڄ٭ظن زٸض ٭ٳ ٽى ڀم. دإلوخڀ

ي ټذن. دڀمٹخڃ دڀ٭يب ٵذدڀ صنذض ٬بلٿ دتلذؿ خ زه ڄ هسم ؤذزه وٸ عى

ڀاڄى اثهض دڄع٥ذي ؤن ز٭ ـىخي هىص ٬حل ڄذط دهه ؼم ڄٹعڂ ض دثلځٶ وڄى

و٬هم ټذن دڀى وىڄه ؤلفم لشي ض دڀحم ٬حل وي، وخٸٵذ، ٸسځعه دهمذر

ڃ ٬ى دڀ٥ىڂ ٵه ص ض ٴضيم ٴ٥ى جنن لظت دڀعٹ . ٬ورتص دصنذ و٬وث. ىخدةل باث

ض ڄى دهٹهذ دڀغت دڀٹسځض وڀٽى . دثل٥ ڄى ڄوفى ض، بخٻ، ټذهغ زځ

ض وټذهغ ض مج٭ه دڀهبلخل دڀلٶ بصنذ. ؤټرث ظٱٵه، ڄأؼ ؤثكٶ وه، هبلٿ زغن ٸ

ٷ دألڄري: ٴوض ؤ٬مذٿ ڄى ع١مى سبذ ؤ٥ىض ايض ٲ ٬رش دتلذي دڀٹن

Page 199: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 197 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

لش وؤزى دڀس٭٢ لش زټذط دڀس٥ڂ ؤڃ، ورضخء وخألڄريص دڀ٭رش ووـذظه

مانء ٬حل دڄه وڀظه دڀي دآلو دڀس٭٢ ڄوه دڀعربئ ل بجل ؤابي ؤه جن وڀ

هذ دألڄريص وظ٥ځٺ وختحل ومعه بجل آوي دڀي دألڄري وهخڄض ڄٽض شٶ ؤزضيذ بجل و

ظه وٸ ٸىڄه ٬ى ز٭ ٴمذ ؤيب وڄ٥ذڀش ٵ١ڂ ټذن وـض وٴخٷ دزوه موض ټ

دڀ٭فى ابڀٹذث، وخع٭سط هڄغ ؤن ز٭، دعوفط دڀغت ٸسځعه ؤڄى ظىجل خبٺ

ص ٳ ؤن ون ڄى ظىخـهذ دڀځى وخالزى دألر زشي وخڀماب ووٸذثٮ دآلو ٬حل دڀىخل ع٭

ص عه ٬ى دألڄري وبٹذ٫ دڀماب ه٬غ دڀغت ځم٩ضدڀ ض دڀ ض زخمه ؤيب وهم ڄ٥

ؤيب زوهد هسض دألر وظؽسغ دڀضنذيئ دڀسشي خط وببلك ڀوفظه ورضخء دألڄريص ٴضيذ

ص ي ل هى ڄذ دڀٹض هي ض بن. . ب هٵ إباث

عىجل وځٵض دڀانعت ټذن لؾ ظىه بجل ؤاب دڀوخض هي ڄى آو ڄعٺ وٹى

ض دڀم٭ذٻ ڄى ؤوي لځٹض إبخء دڀمء ٽىن دتلذڀض هي وض. دتلٽم وڄى دڀمځمم

دڀمٱزض دڀ٭ض دڀمځممض ض جمهىڀىن ڄځممىن ٭خء ؼسضتذ ڄ٭ربص ٸذث

. دألاسض

لىٿ دثلخٴض دتلٽذايط جممى٫ وه دڀٹىڄ دڀٵىڀٽځى بجل ظرسزغ ؤوي ٸض وظىـ

ڂ ٶ دڀمى ٸ ن ي زى ض هي. ٬حل و ڄذ ٠مى ڄى، ابڀأتيك، ټذهغ دڀٹ

ڄى دڀسبل هخ والص بن . دڀمذڀض ؤٴٹاي ؤځمض ٬ٹش دڀ٭زض دألوبلٷ ؤوخ

ذزض ض وبهمذڀه ٴه ٸذض ؤڃ وه دڀس٥ڂ سب٩ه، ٴىخ، ٩ه دڀي دتلخثي

دڀغت دڀوڄذهض دڀثسض ه هڂ) ڄاؼ ابڀمحض لىخعن ٭ى لټهذ خڀض ٴضيذ ؤ٠٭عه

ض ټرب دڀى دأللاب بجل ومحځه اي آوخي ؤن بجل( وڄىڀى؟و وڄى ط

ي خكٵهم و دڀسبل ڄځپ خٸض زه انٿ دڀي دڀمىع٥ٶ دڀ٭مبلٷ ٬حل وخهعذ

دڀغت دڀوڂ ڄانزٮ بجل ولځعه دڀجن ٭ون دڀځ ڄٮ وخوعذڄه مذء دألڄريص دزوعه

و ٸسض ڄى ڄعڀض ٤بلم وختٵ٩هذ دثلايڄ ختهسذ لؾ زبلي بجل ٬ىظه ؼم دڀمايي ضـ

Page 200: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 198 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬ى وظانڀه و٤وه وخت( باتٻ؟ بجل ألوڀ ڀ٭ىص ؤوي وخض) ٸعځه بجل ؤڄه ٭غ

هخ ټڂ بن. ټذز دڀغت دڀمذثش وجممى٬ض ٬ذ دڀغت دڀاتثه دڀي ولايص زوهال دتلٽم

، ٩هذخيٵ ؤن بجل إب دهضتى دڀعوٺ ڄى ڄعىي دڀٵوض دڀوخض هي ض زځٲ

، ٬بلٿ دتلذؿ وټذن. دألوي دڀمبللم ٬حل دڀعٵ١ڂ ؤلى ٵ١ځهذ ؤن وخجل، اب

ص وؤٸىخٿ ؤوبلٸض هذحئ وه، ڀٹمذن وخٴذط، هخ بجل ١ٶ زشي جكهسذ ڄإؼى

دع٭مذٿ دڀرشٷ ٭ىر ص وظىق دڀوشي آالٳ بجل سيع ض ٬ذ ٸىڃ بجل زوؤشظه دأل٥ى

ض دأل٥ىض دألڄوض . دڀٹسځ٥ىٴذهض ڀ٭زضد دةل

ڀمؽڂ ٽى ڀم هخ بن . ب ؤ ض ظعفمٮ دثلځ٦ ڄى دڀومى هخ ٬حل ؼٹذٴض ټذهغ

ؤن، ؤوي انلض ڄى، ٬ځه ټذن ڄخهٺ بجل ابڀوسض ثكريخ ائ ٬حل ڀځمىٿ جي

هخ ټذن. ٬وي ظځٹذيئ وايٿ ان ڀٹك ټذٴاي هساي ټذن وڀٽوه دڀابټذڀىاي ـض

وټذن بلظهأتڄ ٱي ؤن ڀه ځ و٬اني، اتزٮ وؤن دڀٽڄض ختغ، دڀماسء ض، عم

ؿ ظزيخن ي ض اتصئاتن ټذن. زٹىص ڄاسءڀضتذ ٬ى ٽٶ ال ڄىخ٠ٮ لىٿ ظٵٽريي ظ٭

ټىه ٥ن ٭عدل ؤن، دڀځڂ ض، ټڀپ، ڀه ځ ، هانٻ ڄى، وأتڄڂ دڀمزٮ دڀٹ

ٹځٹض، ظوس٦ دڀغت دألرسخ ص وخڀٽىخټش دڀٹم. ؤه ٴىٷ، ڄ ټىخټش ولټض وخڀمف

ـم وخڀوايٻ وخڀمذوخط، دڀوفىڃ ه٩ي ؤڄذڃ ظوعرش دڀغت دڀٽىهض دڀ٩ىخه وجممى٫ وخڀ

٭ځم ال ب دڀمٵعىن دڀٹځٺ زه ڄ لځغ وڄذ دةلذزض ٸىخهشي ٤لغ ڄذ ٬حل، خٻآه،

٬ ڄاسثڂ ڄى دألڀٱذ هي ٬ى دڀوٹذر ٮٴ ٬حل جيئ ؤن بڄٽذهه ض ټذن ؤهه ٴ

هذ دڀغت دڀٽىهض دڀىخـهض صبي ابإل٬فذر ٽعٵ ټذن وڀڀپ. دڀمهځض . دڀبلصنذض صت

ٵځغ ڄذ وذڀاب خثص ڄى، ڄخټ ٬حل ابڀمىذ٤ ؤزه دهٱذٿ عمرض وهى،

ڂ ټذن. زځي ض ڀٵٽ دال٬عايض أتڄبلظه ڄى دڀمٴٮ ـځفځض مٮ ؤهه بڀه ذي

ٴه سبذ عٵعن ڀم دڀي ٬ٹځه ٽى ڀم. زىهش بجل ٴذ وڄى ڄځځض بجل دڀ٭خث

ض ذض ؤهه ڀه ؤولى ؤزه ز٦ وڀٽى ستذڄه ض دثل٥ ڄي ٴهم ڄى سيٽوه دڀٽٵذض

ص ٬مڂ ض، ؤ١ذ، ظٵ ؤن خيمڂ دڀغت دڀٹزوض ٬حل ٽى ڀم نب ظاسءٿ وبخٻ دڀ

Page 201: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 199 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. آو

ذمن ز٬ذض، دڀعىٸٮ ووٸٮ، وهذز ه، ڄخټ وخعځمغ ٴذ ٹ٥غ ڀٹ

ڄى دةلذهڂ ڀ٭غن وزط ٸمض خ ڀٵ٩ذ ڄضنذ ؤل ٵهم ڀم محذض ڄ٭ذهص ٬حل، ـ

ص دألڀٵذ٧ ٸسڂ ټڂ. ظ٥ىخن ض دإلابن هوٿ دلعمذٿ ٬حل و دتلؾ ؤن وهذ. دڀمځٱ

جلب ؤزه ڄذلسض ستغن بجل دألڄ زه وزځٲ. ب ؤ ض جتىٿ ټذهغ دألڄى هي

ص هي، دةلهذ دألىخٷ ض لهثم ڄى٠ى٫ ؤسن وٸ. دڀان اشڂ دةلهذ ټذن. دڀم

شص وض ص ختغ دڀ . دڀٹسځض دزوٽ بجل ختىڀغ دڀغت دڀٽسريص دڀعشي ف

***

ص باش٬ذط ټذهغ . دةلوى جيم٭ىن ټذهىخ ٴذإلابهىن. ٤وفض ڄى ظڂ ابثل٥ ڄو

ون دآلن وهم دڀلٶ بجل، دڀٶ ض والصنم ٬ٹش ؤهٵذهسم ذوخدع٭ ؤن ز٭، ع٭

ڄذ ؤخٻ وڄذ. محذضتم ڀمو٥ٹض ٬ذمض بجل ختىځهذ ض أيڄځىن ټذهىخ دڀغت ظ٥ىخن ٬حل

!ظ٥ىخن

وه دڀابڀض دڀ٥ذثٵض بابهاي ؤڄخء ٬ىخم ؤانٸض ڄضنذ ظوس٭ؾ دڀغت دڀموض بصنذ

ص دڀموض ٬حل رشٳ لىي ـسڂ ظځض ؤ٬حل ض، دألز٢ زىاشلهذ، دةلذمثض دڀمه

ظشي وخي وٴذ دڀمسځ٥ض دڀس١ذء زٹىهذ ڀه ٸ٤سض دةلسڂ ڄضنذ دخت دڀغت وه. ڄذ

ص وهذ ومىن دڀربظٹذٿ وزاسظشي ومحذڄذصتذ ؤٷ ٴهذ دڀمه ٴضيذ لذٴ٪ دڀغت ول

!دڀٸٹض دڀى٦ دڀٵى وذايط ٬حل دڀمخټش دڀذهٮ

ټغ ىڃ وخط ټض" خت ڄحكي، دةلص دڀ٭شي وٴوٷ ٸ زى خ دجتذي ض "دتل

وټذهغ. ٸاتٿ ون ڄى ظ٥ىخن بجل وځىخ ٸ دإلابهشي ټذن. دةلسځض دڀٹىخط ٸايص

Page 202: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 200 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

جممٮ ٸذث ڀځفسڂ ٽى ڀم وڀٽوه. دڀابو ىط ووي. ڀىاين ؤ٬ذخل ختعڂ ٤بلث٭هم

زٵض دڀٹاتٿ ختى ټذهغ ٸسځض وټڂ. دڀٶ ض ؤڄاين خمم اشن ټذن ڄؽځمذ ٬ځه

ألوٿ دڀٹاتٿ دةلص دڀ٭شي ٴوٷ ڄ١ذثٺ ض، وذ ب ٴةن خٻ وڄٮ. ڄوٵص

ص دالڀعمذڃ بجل ٭ىن ٠ىمض ٸىخط ض دڀمذٿ ڄى دڀٹذڄىن دإلابهىن ټذن. ڄ

ض و٥إ لذٿ وٸ. دةلسڂ ڄع٥ى٬ى ٱځهذ دڀغت دڀوٹ٥ض هي ٬و ؤبل ض زٹىخصتم

ص خٴٮ دڀي دةلذهش هخ ڄى دڀمانش دڀىٸغ ض ظ٥ىخن ڂظ ووؿ ون دڀمانو ظ

ټذط" ٬وه سعض ظڂ وڀٽى. دڀمشي بجل، دڀع٥ىخهض دڀ١ذلض وٸابثڂ دڀؤ وخي" ل

ڄاسو زغن ؤخيض وځٶ دڀٵوٷ ڄوڂ ض دڀمعمٽمض دةلابٿ ٸمم ڄى دٸرتر دڀي

. دڀٹاتٿ وخهڀٮ ختمه دڀغت ابڀٹىخط د٥ڃ

ظڂ ټذن ز٥ذايط ظ٬مهم ه٩ذڄشي وڄى خـځشي ٸانض ڄى ڄٽىان ابعندإل دڀ

دع٥بل٫ ولخط وټذهغ. دةلسځشي ؤ٬خ ظ١ذ٬ٶ ؤ٬خهم وټذهغ. ثكريص ڄٴ٭ض

ظڂ ظ٬م ب٠ذٴض مذال دڀٵوٷ ٬حل ظرشٳ دڀغت دةلابٿ لىٿ ځعٶ ؤن لذوٿ وٸ. دڀ

ظڂ بڄٽذن ض سن ٽخوه. دڀمخٴ٭شي ؤټرثض بڀه وجير ز٥وفض دالظذٿ ٹ٥ٮ لظت

ٽىن ؤن ز٭ دڀٵوٷ محذص زٹض ٵذـح ؤن، دڀ٭ خموص ٸىخط ىخـه وهى، دةلوىر

شي ؤ ظٽو ؤن هريخهه ٬حل دڀهسڂ ڄى ٽىن لؾ ڄاسو زغن ـسڂ ٤ىٷ ٸ . دتل

ظڂ هخ ټذن ٴٹ ڀپ ٬ى وٴ١بل ټذهغ دڀغت ڀىاين ڄٴ٭ض ڄى عٵ دڀ

دڀغت دڀٽمذثى ڀوش ستذڄذ ظځن دڀغت دڀمعبللٹض دڀىاين جممى٬ض، زوفذ٬ض، ظٹٶ

ظڂ هخ وڀٽى. اتڄض زخ٬ض دڀمخټش دڀٹان ٴضيذ رب٫ ض ڀ١٭ٶ بڄذ، ٤ٹه ٠ڂ دڀ

بجل هٵذي ٬و ڄىخـهعه ض وـ سعض ظڂ ؤن خبؾ دڀعري ض و٥إ هعفض ؤو دڀٹايص

ټض" ؤځسض دڀمذڀض دڀٵوٷ ڄ١ذثٺ دڀمىخٸٮ ټڂ ټذهغ. ٸاتٿ ڄىٸٶ ض وه" دتل

ظٵ٭ذط ڄى ٹض وور وڄومخط ڄ خط ٠ وابط وؤذٿ ورم ـ ، وؼوايط ولٵ و

وض دڀوخڃ ٬حل دإلابعن دةل خيعٵ٪ دڀى" ابټى"دڀـ صباالء ؤي ابڀڄذص خم

زجكي . ٬ضنم ؤڀمض ـ

Page 203: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 201 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ىٸض ټذهغ ظزيخن خمذيب ڄى ظڂ ظرت مرت دڀسځى٣ ڄى ات وخء ڄى دڀ ي يدڀس

ض دةلو وو٠٭غ دةلبلزض ڄى دألسيى دڀاس٬ ؤزط دڀؤ ٬ذض وه دڀ٭ذ

ص ويس دڀبلڃ ٬س ويس وب ٬بلٿ دتلذؿ وټذن. دڀ ڄعانوٿ ض دڀ٬سىڀض زى٬

وٸ، ؤ١ذ هم، هانٻ دڀخض ض دڀٹخڄى ب ڄبلء ڄى وثكري وخألم

دهال٫، لٹذ، ون وهم ڄذ ائ دڀ٭ىن ڄضنم وخههځغ صڄعانٴ زسانٷ ظځمىخ

ى رمعځح ؤڄذ. دڀٹاتٿ اب ټذن ٴٹ دثل ٬فڂ ثىي دڀضتذر زه هش ب دتلٵڂ ٬ى ڄعٱ

. هشى ڄو

وڀم ڄضنم ٬ ظځن دڀى وهم، ٴٽذهىخ آابصئم ڄخٴٹض ٬حل آوون ؤ٤ٵذٿ ل وٸ

هخ ٠مى ىـ ټذن ڀٹ. ڄعوى٬ض ظذٿد ڄهمذط وفون، دآلو دڀ٭ عځن

!وٴايال ڀابخ ؤابي دڀمخټش دڀابر55 بجل ؤىڀه ظىق ظٹځ هى بسنذ وهخ

ٹض دڀمذٿ دڀمفعم٭ذط ه، دڄعايخ، خمذش جمعم٭ذط دڀٹڃ ض دڀ١ذزض ؤٴ

دزوه ٴٮ أبن، ز٭ڂ ڄى ٬ذضز، دأل٥ىي دألٴٹ هخ، هذڄځٽذ ظٹاب وجكه

. دڀع١مض ٭ذث بٸذڄض بجل ابجكخ

ټض دڀم٭ټض زؤط ټذن. دڀو٩ذڄض دڀىلخط ڄهذمجض بجل ؤځض ڄٹذظځى ٬م ب اسختل

وظىخڂ. دڀمٴٮ و٤ځٹذط دألوظىڄذظٽض دألځمض زٴري ذمعځ٥ذ دڀذ ىط مٮ

ابئيوؤٸ ٬بلٿ دتلذؿ ٴضيذ ټذن دڀغت دةلضبض ض يشء ځىك ؤن ون ڄى اس٬ض ڄو دڀٹاتٿ

ون . ٴه ىـون دڀي دڀمٽذن خبخض ظٹض ظځٹىهذ دڀغت دألوخڄ ټذهغ. دڀ٭و رت

ض ٸخثى ؤن ڀپ وڀٽى. دڀمىٸٮ هخ ٬حل بابعن هفىڃ دلعمذٿ ٬حل ظٿ ټذهغ ٸى

ص ض، ربهم هٵ وٸ، ش٬ىخ ٸ ټذهىخ خمذزشي ، وٵض، دةلضبض ڄى دةلء هخ ڄٱذ

. دڀٵهض دڀؽىص ٬ى، 1793 وض، خٴ٭ذن وهم ٸعبل ٴهاين ٤ٵبلن 55

Page 204: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 202 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خ دڀ٭ري ڄى وټذن ابڀم٭ټض ڀبلڀعمذٷ . دعسٹذئهم ـ

٬وڄذ دڀمٽذن هخ بوبلء ڄى ذيىن دڀځم٩ذط ڄى تل٩ض ض دألٸاسڃ ئاسء ؤسن

رصخه زځٱهم ص ٸمض ڄى دڀ ابٸرتخر ب٬بلان دڀٱذزض ؤىخٻ زوريخن ڄٴىٸذ جمذو

ظٵ٭ذط، دتلذٿ ض، دڀممذزىن دلعڂ . دڀ٭و ض دڀمفذو ض دڀمعمٽمض دڀم دألاس

. دڀهفىڃ ى ، أبصيم وؤځمضتم، خهع٩وخو

ظٸض ټذهىخ ڀٹ. ٱريص وىال خبكشي دڀٵاسن ڄى ٬ ٨ه ڄىن ټذهىخ. ڄ ظٹڃ عٹ

ستپ دڀرسي دڀ وټذهغ دڀٹخزوض ڄعٹځى وخڀؽوايط دڀڂ ربون ڄع٥ځٮ

ه ابڀ٭انن ـ ڀځمء سيٽى ضرس ، رس٭ذ، وخهٽٵغ. ابڀٵىذه ڄدلء ڄىٸٮ ٬رب دڀخزض وظى

هىهسم دڀٽذيكض ززبصتم دڀٵاسن، زى٠ىك، ٴضيذ عسشي ؤن خط وابڀاشض دألٷ وز

. دڀماشص ٤ځ٭ض دڀڂ ڄى زط ڀپ وز٭. دڀؤ ٬حل دڀ٥ىځض دڀرشخزض

ط !زاس" ڀٵ٪ دألڀى وظخوڀغ دةلسځشي دڀممذزشي ٶ ڄص ٴلض مض ه

ص سه ض دإلابعن دةلوي ٬حل دڀمخټىن ؤ٤ځٹهذ خكض" زاس"و !زاس . دةل

دڀ٭ٽي دڀعفو دٸعځ٭هم ڄاسټشي ڄخ٬ىن هم، ـ جموون وټځهم، دةلوى هاالء

، ڄضنم بكري ٬ ڄري عى لؾ دألٴٹض دڀسٹذ٫ هي ض صبم ڀريڄ همؤرس ڄى

ٸضتذ ـضبض ٽڂ، ىڃ خط ن ؤو ذض و ظه ټ ز٭٢ ختغ ٸخن ووف ٤٭وض ؼٱ

ځٺ . لفي اتزىط ظٹسش دڀمٹسسض دألوخٷ ي دڀ٭

دڀماشص وتكذثش وڄځځض سعض زٵځٹ دڀمځمٺ دةلو ټزيص ٽىهىن ټذهىخ ڀٹ

، ټذهىخ. ؤوي ؤڄذټى بجل ؤو ڄخټ بجل، ابهع٩ذڃ، صبم س٭ؾ دڀى 56"ټذخو"دڀـ

. دڀايون: لٴاي 56

Page 205: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 203 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ـابٿ وڄى دابهاي ض دڀٵٹريص ٤ٺدڀمان ظځپ ڄى ومون، ڄ٭٩مهم بجل ابڀوسض

٬حل خيمځىن ټذهىخ. دڀٹذلځض وخإلټرتخڄذوخ ٸاتڀض ه١ذر وڄى وڀىن انٴذ

خؼىن وهم، ٨هىهم ض ڄى ؤو دألٸانن وخثلان دألزٹذ و٬ذص دڀٽڃ وخ٬ى دتل

وخ ڄخ٬شي زض، خت ، وټذهىخ. ؤايء ـوىخ ټذهىخ ڀٹ. دالـعمذ٬ض دڀ٭سىض ڄى ٸون ه

دڀو٠ض وټض ڀىزى خٿ هٽىخز ض دةلمذ٬ض دڀٹعحل لٵ سيىهىن، لٹذ دألٹايء وهم

ؤوهوغ ب ٵ١ځىصنم ٠اب٤هم ٽذ وال. ؤوغ وڄوغت وؤهىخٿ بابخن لٵ ز٭ وٴمذ

ڄذ وبخ. دإلابهض دڀمن ض دتلذڄايط ض ٤ىځض بٸذڄذط، ٸځبل ؤو ثكريخ بڄذ، ٬خسئهم

ون ٠اب٣ زضنم ڄى وـ ، لٹذ، وـ وڀٹ، ـ دلرتخڃ أتهځىن ڄضنم ٬

ص ٵ١ځىن ټذهىخ هاالء ٴةن، دثلم ظٸض ولخط بجل دڀهف ڄضنذ ىخء، دڀم

ى"دڀـ ؤو" ٹىال"دڀـ ڄبلءڄض ؤټرث ڄخن ٬حل ٴضيمذ ظ٭رث ؤن ڀٽٵذءخصتم سيٽى ب" ظ

. ألڄـضتم

ؤ٬خ ؤ٬بلڄهذ ىٿ ڄى ظعجل وټذهغ انهض ءؤمذ ختمڂ وخڀٽاتثش دڀٵايڀٺ ټذهغ

ظم دابهاي اتدي وټذن دڀهسض دألش٤ض ڄى بكريص ظاسڃ ٬ځضيذ ؤجمذ جكي د

. ـ٭ض ون ڄى هسغ

ابض وټذن. دإلبلڃ ٠ دتلور ظاز انٴذ وال واتالٴريخ آڀٽذهرتخ ؤمذء ټذهغ

ظعمرض ورسٸ٥ض وؤخزڂ زځى ټذهغو دإلڄربخ٤ىض ابڀٵرتص جكخن وريوىٿ

دتلور جكي !هشريص جكايط ري ظ٭ ڀم وڀٽضنذ. انزىڀىن ٠

***

ظسسغ وٸ. ثكٵذ دڀان ب٤بلٷ ټذن. دالع٥بل٫ رسض ٬حل دڀان ب٤بلٷ زؤ

٬حل، ڄٵذـح ٬ ؤذصبذ وٸ، دثلىٿ و٬ذط دثلاسث ڄى ٬ ض دألوجل دڀ٥ځٹذط

Page 206: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 204 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، ؤ٬ٹذصبذ ظ ص خنى صڄ ٵ هي ٴذـإصتم ؤن ز٭، ولٵىخ ؤ٠ذ ؤٴخهذ دهس٥ن دڀغت دڀم

دةلسڂ صتس٦ ؤوي وټذهغ دڀڂ ٤خيض ؤـاي ؼبلؼض ټذهغ. هذزشي، دڀٽؽٵض دڀوريخن

ځغ ؤو ؤ٠ذ ڄ٥ذايهذ ٤لضتذ دڀغت دڀٵاسن ڄى ټرثص وجتم٭غ. ٬ذض ـ ـحي لىٿ ظ

ڄى ؤهه سو . ابءظ دڀ

ڀم وڀٽوه اش ڄٴٮ ىط دإلابن ـذهش ڄى، ومٮ. ڄعىخبل ڀاند ب٤بلٷ ټذن

دڀي دڀهٳ ٭ريون ټذهىخ، ٬ىخثاي دڀان ٥ځٹىن وهم، ٬ځه دڀٹذسئشي ؤن سو ٽى

ي ظ٥ٹ٥ٺ . دهعمذڃ ثكري آڀضتم ٠

ڃ ـبلابصتم وڀىن مانصتم وټذهغ. آو بجل ڄٽذن ڄى ٸٵخ ؤو لٵذ دةلسځىن ظٹ

ض ىڄ زوى٫ ظجمهم ٵ وخڀوابط دڀرتزض ض، دةلسڂ لايص ض دڀٽٵذض ٴه سبذ دڀ٭ذض دڀعٽ

ص بجل، خظه دڀىٸغ ض، زن٬ذن دڀځى ٱ دڀ٭ش ڄى ٴٽذن ـذـ وخو١١ذ دڀم

٬ى دڀڄذض ض ٸمض وم٦ ټذن بخ وهى. دألوٿ دڀ٥خ ڄى خـڂ وخةلسدل. ستزيهم

هى ټڀپ. دألز٢ ابڀبلك دڀهفىڃ وض ةلم مذـ دڀمىخـهض ض ٵىٸه ٴهى دڀٵ

ص ض ٬ځه عٵىٷ . دتلمذض وض دتلټض ٬حل دڀٹ

. دإلابعن دڀٹاتٿ و٦ ٬حل ظرشٳ ظځ٭ض بجل دڀٹاتٿ ڄى اس٬ض ز٭ ٬بلٿ دتلذؿ وڂ

ض ټذهغ ځغ ٸ، ڄ٭ذټ هفىڃ ز٭، دڀرس ـ ڀبلهعاش ؤٴخهذ وأتهش ظ

ؤاش٬غ ٬وڄذ ڄرتخ مثذهشي ٺدڀرتخ ڄي ټذن. دع٥بل٬اي ض ځ ض دڀسځسځض ٬وٵض

زىخ ڀم ب، هاالء ٴعىحل دڀٽذخو ٵىٳ ڄاتهسم ٬ى، دألذٿ لر ٬حل

ض و ى دڀ١اب٣ ڄى ٬ دهٴٮ. دڀىخء بجل دڀرس٬ض سبوضتى وظخـ٭ىخ دڀٱ ى ڄ

وڀٽى. دڀان و٦ بجل إل٬ذصتم ؤوٿ ڄبلڃ ٹىهذ وټذن، ضدڀرس ٴعىڀغ ٬م دڀرت

و٥ض بلاب٣ ڄى دڀمهذمجشي وڄوٮ دالهمذر أتڄشي ؤڄ، لٹٹض فذ٬ض ؤزي ـم

. دڀٹاتٿ

Page 207: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 205 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬رشص ٴٹ٦ خخ ؤټرث دڀ٥ځٹذط وظىش ثكذٴض ؤټرث دڀان ب٤بلٷ ؤسن ڀٹ

دتلى ڄىالي ٤ىخزري ض اشه ظالوي هجض ض ٸش دأل ٬حل وظلؿ ؤ٠ذ ڄظٸض

ص رتظه ومحځغ ذض ؤه ل٥مغ وٸ دڀع٭ى١ض ظسعه اش ڄى ٬ځه ؤ٤ځٹغ

ټذر فوض ـؽعه زٹغ لشي ض هساي ٸش ڄٽذن وٸ، دڀٵ ده٥ځٺ ڀٹ. دڀ

ه ـؽض جي وهى ٴ٭خ، دات٫ خټىن ټذن. ايثاس ٬وخ ٴذ ڄىن دڀم ٬ وټذن. عٹ

بجل، دڀٽذخو ظخـٮ ف٭ه وٸ، اب ٸ، ڄضنم لشي ض دثلوف ڄٹس٢ خت

آوون ؤوؿ ٸ دڀم٭ټض ؤ ض ظٻ ـحي ڄاس٬ ټذن. دڀٹخر ڄى دڀم

ه ؤڀٹى ص يس دڀعٹ٦ وٸ. دڀعرض٫ ټځمذط ڄى ز٭ صيم وهى سب ؤن ز٭، زى٬

ي ، ٵه ڄى ـ ڄى ات ختغ زوٹځه وؤڄ ذبٵض دأل ٬حل دڀمځٹى دڀم

. دڀم٥ٽذ

٥ځٺ ؤال دڀممذر و٬حل. ٴضيذ ٹع وڀڀپ دةلسڂ ض دڀؽمى ذڀض ذضدڀ بن

ذ لذڀض بجل، ٬وث، وٹذ، ؤڄذڄه ڄى دڀ٭و دهمش بخ وڀٽوه. ٸر ٬ى بال دڀ

، رتخـ٭ىن وهم، دڀٽذخو ټذن. ىڄج لػ ڄذ ابڀخط هى وهخ. ٬ذڃ ظس

ؤصنم، هځ٭هم ض، د٬عٹوخ ٹڀ. ـذٳ ڄذء جمي ٹه ٱري وخ زځىٯ بجل ٭ىن

ٴم. ڄضنم و٥إ ڀپ وټذن. و٤ضتم ڄى ختـهم وځض دالهمذر هخ ض وخـون

ظڂ ٸذث ـهى دڀي دڀمٴ٭ض ٴځض ٸذث ؤي وٸ. دڀعٹهٹ ظاس٫ و٠اب٤ه دڀ

ص دڀسٱذٿ وڀٽى. اثهض خيىي ؤن ٬ځه ڀخڄذ، بلله ؤحل ځهذ ڄى دڀمف ٽ ، ظععغ

ظاي٬هذ زسش هذزو ه دڀهسڂ ڄى ٽى وڀم. دڀٹانض وٴخ دڀان ب٤بلٷ ڄى د

هذ وؤن مجذلهذ ٽسن وؤن ٥ذهذ ؤن، دڀسٱذڀض ڄىخهسه ٬ى مذ، دإلابعن ٬حل . رت

وهى. وخڀوٹڂ دالظذٿ وځض بهه. دةلسدل لايص ض يشء ټڂ ٽىن ؤن ٽذ دڀسٱڂ بن

وه، دأل ڄاسلض ظمن ٬وڄذ دتلػ ض ٭شي أبن ڀځمخ٬شي، خموص ـ

ځىـض وض دتلش خ ض اسهم وهى. دڀس٦ ابڀممخػ دڀم٭ٸض عسڀىخ . دڀ

Page 208: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 206 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄذٿ دڀسٹ وغت ڄٮ وؼه وسيؽڂ وهى. دڀ٭وش وؤفذ دڀساسظشي ڀعم دڀذڀن دڀ

غت دڀم٭ذ ص دڀ ڄى دڀ١جڂ ابڀٹ ٽعٵ، دةلسدل ٸان٬ض ٸذهٮ وهى. وخڀان٬ى

ص ڄى ؤو دڀ٭ري ڄى زٹس١ض، وخڀٵوض دڀٵوض وزشي دڀعشب ذلسه بڀه خيمځهذ دڀٵخء دڀ

بلزض ٬حل، خسئذ، زوعه ٴةن هخ دڀمفذ٬ض ه٩ذڃ ڄى دڀم و٬حل. دڀ اب٤ى ض

ض ، ڄهٹض أبؼٹذٿ خممڂ وهى، ٹ٥ٮ ؤن، وـځي ڀماتهعه، بڄٽذهه ٴٵ. سنىـ

ظٵ٭ذط ٲسځ وؤن ٴذثٹض ڄاسٴذط وض ڄ و و٭. دةلسڂ مجڂ، دڀٹىٿ ن بخ، بهه. ڄ

ص ٬ذثځض هٽسض، دةلسڂ دجل دألوخ ڄى، دڀمٱيب دةلسڂ ض، زٱڂ ڄىط ض ظجك أبن ـ

. دڀانخئذط الخئض

ؤن ڄو دڀٹىڃ ٬حل دعىڀغ دڀغت دتلمذض ڄسځٲ عى ؤن ڀمء ض وٮ دڀ وڀڀپ

ون وهم خنىهذ دهٴ٭ىخ ڀٹ. دڀمٴ٭ض ٭سض زٱذٿ ظزيخن خمذزى ڀمن ڂ ٬حل

ون وهم، وٸ٭ىخ ب ٤اش ڄضنم هخ ټذن وڀٹ. دةلبلزض ڀم دڀغت دآلڀض ڄ خوض ض، ع٭

ظځض بجل دڀٴذ٫ وظٽڂ دڀان ٴذـإصتذ ٬وڄذ دةلبلابط ظخـ٭غ وٸ. ز٭ ظٵٽپ

ض ختمضيذ ه وه ؤ٠ذ وخستغ وابطدةل ڄى ؤمج ـ انخ دألابهشي خنى، زوهذ، ظى

. ڄٽؽٵض

ص زضنذ ڄى دثلاسث ڄى ٬خ دألڄذڃ بجل وؼسضتم ټځٵضتم ڀٹ ، ټذن ٬فى ي واس

دڀغت دڀم٭ټض ڄو دڀى٤ى ٬ى ٴذ٬ذ ڄه اسٿ ؤن وسٺ دڀٹسځض ٬ذڀم، ڀپ ٬ى ٴ١بل

ټذن. ټذعځىى واين ض زريم دةلرنخٿ ٠، 1859 وض، دڀ٭اب ڄىالي وذ٠هذ

ذض ؤن هذ، دڀاتدي ڀپ ڄى ٸن هٶ وز٭. سبٹخ اشاب خٻآه وٸ ظسه

. دڀم٭ى ض ڀععٹ دألرس دتلذڀش ض، دڀمخڄري ڄاڀٶ ى زځٲ

ص زؤه وټذن. ـمذ ٤ىبل ټذن ڀٹ ڄولض ز١ذء تلض وخء دڀمعىخض دڀمو

ٽڂ ه دڀ شي وو دألځشي دإلسريشي هاالء ځڂ ٵذختعشيدڀ دڀٸذوى و٬وه دڀى

Page 209: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 207 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

و٤ضنم صيفوخ ؤن، دثلځ دڀمځمىن وهم، وٴ١ځىخ ټري ز٭ ؤځمىخ دڀى

ض ڄأن ڄى دڀبلص بجل دڀ٬ىص ٬ى دڀمان ىط ټٶ ٬وڄذ وڄذ ټذن وڀٹ. ڄ

. بابهاي بمذ خيمڂ

ظڂ ټذن دڀي دةلحي دڀ٭ذڀم ؤـدل وهى، هوء ض ڄٱ٥ذص دألذن ڄى هٹذڀض ٬حل رم

ض دتلايص ٵذٷ ټذن. دڀسىريي دإلڄذڃ زص ڄى ڄإستض ڄٹذ٤ٮ، ابڀڄذء ڄځ٥ي زساس٣

. ؤايڃ مخض ز٭ إبذزعه ڄأتؼخ ڄذط ب وخيق ٵذٸهذ ڄؽځمذ دڀىىوض ى

جمذڂ وهى، دةل دڀٹذث وټذن. دةلسڂ خمذيب ڄى آو ٸم خمذر بجل دڀٹايص آڀغ

ثض ٸابط ض ؤڀمذ ٽى، ٸىص ڄوه ؤٸڂ ټذن وبن ڀځاسزٺ ٭ذٿ زشي وٸعه وٹض دڀ دڀ

ـمه وټذن. دڀاش بجل ؤو دڀفذ٬ض بجل ٵعٹ ٽى ڀم ٴهى ڀپ وڄٮ. وخڀسذٷ

ذ ٴبل. ڄعٹځسض لايص ٤ځض وذ٠هذ دڀغت دڀٽؽريص ابڀم٭ذٻ هش دڀىخهى وال دڀ

ٸذيء زٵض، وخٴٺ ټذعځىى ڄ٭ذٻ ض، ؤ١ذ هى، اشٻ وڀٹ. ؤو٥أي دثلوف

. ڄخټ ؤخنذء ټڂ ض دڀځ٥ذن ٤ىخزري، ٸآن

ه٥ذٷ دڀسعض عفذو ٽى ڀم وڀٽوه دإلڄربخ٤ىض جمذڀهذ ـٱخٴض و٥ض ؤه ټذهغ

ي و٭فش ٬بلٿ دتلذؿ خيش ټذن. دڀمىڀىض ڀځمذڀض ومذ ځٵاي ، ڄؽځه، وټذن. أبٵذ

خټ ؤڄ بڀضيذ دهضتى دڀغت دآلوض . ڄ

ټض وځغ و٬وڄذ دڀ٭فى دألهڀس دڀ٭ذڀم سبىخٴٹض، دٸرتك دڀٵوٷ بجل ظزيخن ل

ٸذثخ ب ؤيب ظ٭شي، ٸذظځض بذزض دابهض ذض ٸځځض ؤايڃ ٸسڂ ؤذزعه دڀي

ي، وخٸرتك دڀ٭ ٬بلٿ دتلذؿ ٴ٢ وڀٹ. ڀهذ ص يس ڄى وزو، زو ن، زى٬ ظ

ص يس ؤحي ؤن وز٭. 1859 رلو ڄٹذظدل ظ٭شي ؤڄ ظخوٿ وٸٮ دڀم٭ټض ڄى زى٬

ظاوٿ ؤن ض سعه ؤزي، دڀٹسځض لٽمذء ؤڄذڃ ڄوه دخنانء، وڀٽوه ـ ڄى ٬بلٿ دتلذؿ

Page 210: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 208 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀبلك ض دڀٹم دڀٹعڂ دڀٹذث ٴٺ بجل دڀٹايص

ص ض، ٬مذ زى يس، بن، ختمڂ وخڀٹذث. خنظزي ٸىخط ٸايص ڄاوڀض، دڀٹاتٿ م

دڀوٶ هخ بجل وعش ټذن. خظه دڀعىخ٠ٮ أبهه دضت وٸ. خوص ڄى وم دةل

٣ وال دڄعمذن دتلايص ؤن ي دڀي دڀسرش ڄى ض ؤي ض ٵ ض دالختذ بڄٽذن ظعن ٴ

غ لايص ټمذٿ دةلهذ ض ي ټذن. ابثلذڀٺ دإللاس ض، و٭عٹ دآلوى ثلري جك

ٺ ڂ ختغ دڀٴى ؤن، ڄ٭ذ وخڀاسـض ضدڀاسڄ ؤڄذهه ځ سڂ آڄى هى دڀٵوٷ ٬

ي ڄعځمذ ٸسڂ وڀٹ. دڀو٭م لذر بجل ٹىي ؤن سيٽى . دةل و

وڀٽى. "دةلابڀض" ختعه ذيعسح دڀي دڀف ات زوريخصنذ ظ ه٥ض دڀاشض ټذهغ

ذذط ټذهغ. بكريخ رضخ ڀمػ، دڀعىش ض ڀ١٭ٶ، ٽى ڀم دڀ٥ځٺ . ظ١ٮ دڀ

خټشي وڀٽى ٮ ض ټذهىخ، ؤ١ذ هم، دڀم ح و٠ ڄوم ض وخٸ٭ذ و٥ذ خيعځىن ټذهىخ.

ټذن ب ؤٴ١ڂ خنى ٬حل دڀان ظابٿ ڄى عمٽوىخ لظت ع٭ذڀىخ ؤن ٬ځضيم وټذن دةلسڂ

ٽځٵىخ ؤن ون ڄى ظ٭رت٠هم دڀغت دڀمٹذوڄض ظٽځض لىٿ ځعٵىخ ؤن ٬ځضيم عمڂ

. دثلم ڄذض ظضتٴهذ دڀغت دڀ٭ىخثٺ ظځٺ ء٬ان ؤهٵهسم

أبن ټٵڂ ٸخ دختذ ٬حل دڀمعمذزشي ڄى ٴٺ ؤي ٭ڃ ؤن ون ڄى سي دڀىٸغ ټذن

ون دةلابڀض ټذن. دڀم٭ټض، ڀذتله، خيم ٸځځض وڀٽى دڀمٽؽٵض دإلابهشي هريخن ٬حل

٬بلٿ وختلق ٬مذ زى يس ضيذٴ ټذن دڀغت دڀځم٩ض وض. ڄوٵص وذ٤ٵض زرضابط دڀوفذ٬ض

، زط، عىوهذ ؤن ٬ځضيم دڀغت دڀٹخخط ؤڄ ض عاشوون دڀمٹذظځشي ڄى آو و٬

ص وهريخن دڀاشاشط هريخن ظٱ٥ضيذ ظٹهٹ لټض دڀٽذخو ڄى، ٴفإص ڄى ڄٵ

وٸ. دڀاش دڀمٴٮ ٴه هش دڀي دڀمىٸٮ بجل دڀىىٿ ستوٮ ټذهغ دڀو٩ذڄشي

ابه خخن ؤاش ص ظٹهٹ بجل دڀوخيب بلي ٴىٷ ڀځ هريخن زىخ٥ض دڀمٵ

دتلمذض ڄ وڀٽى. خمماي دألسيى دڀمٹذوڄض ڄحك ـوش ٭ ڀم وزڀپ. ؤ٭بلهذ

Page 211: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 209 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

غ ؤن ٬حل هفىڃ ى دڀممٽى ڄى ؤسن ڀپ وهعفض. دڀاش دڀمٴٮ لىٿ ظخ

ابه٭ٹذ ٬مذ زى يس ٤ذڀش ڄضنذ ڄٵ ال دڀغت دثلاسث ڄى ٬خ دڀمهذمجىن خيعمڂ

ص يس ز دڀځم٩ض هي وض. دألڄ خيم لر جمځ ڂ ڄى دةلسځشي ڄى ومجٮ زى٬

ڄى مجذ٬ض ٠مى وټذهىخ دڀمىط ڄى جنىخ ڀٹ. وىٴذ ـٵىن ؤرسي ؼبلؼض ٹاتون وهم

ص هش ټمشي ض ٴىٸ٭غ ٤ٹهذ ٠ځغ دڀٽذخو . زځى٣ و ٤ٳ ض سبهذ

ٴٹ دڀاثڀؾ ؤڄذ انٴذ ڄى ڄضنم دؼانن وټذن دڀ٭رشى عفذو ال ڄضنم دڀىخل ٬م ټذن

ظ٭ دڀؽبلؼض دڀع٭شي ٴخث ټذهغ. دڀٵحل ؤخىن ڄى ـذء دةلسځشي هاالء ئض ٬و ظ

ص دڀموض وي دڀمځعمشي م ص دڀم ري ټبلڃ ض، عرض٬ىن وټذهىخ. دڀرشض وخڀو٩

ٽض ڄى وفىخ لظت، ڄٵهىڃ هذ دڀغت دڀٽځمض ټذهغ. دڀضتځ . ؤڄ ه ڄخخ ٵذههم ظ

ص ڄى ځسىن ټذهىخ سبذ، ٽىهىخ ٴځم ٬اتهم ڄى دڀع٭ىن دةلوى ـ ٬ٽض ز

ص ٵخء م ون ڄى دتلىخيش ڄرشو٤ض ىخء ټٽغ ڄى دڀؤ ٱ٥ وسبذ ڄ

مذص ڄى دڀاسٸشي ٭ش وسبذ وـه وخٸض ٬حل ڀ٩هوخ، لخء ڄى دڀٹڃ وخٴٺ وسبذ ڄ

جضه . ڄ٬سض ـ

دهع٩ذ ض، وؤـځىخ دتلر جمځ رتؤ ټذن دڀي ٬مذ زى يس ؤڄذڃ دڀؽبلؼض ؤلرض

ض ختغ، دڀمفځ صنذض وخ أبن وز٭. و٥إ هانٻ هسعغ ټإصنذ ٬ٵ وي سبذ ڄ

. دةلذٳ دڀعشي ڄى وخبٵوض دثلزب ڄى زشء دڀٹىڃ ـذءهم ٥٬هشم

ابتلټض ځعمٺ ؤن ٸسڂ ٬مذ زى يس وخعمرض. دڀٵىي دڀهفىڃ دڀمفځ ٸ

وهسض ٸىخصتم لىٿ ذمعځٵض ؤجځض، ٤مإصنم ؤن ز٭، ٬ځضيم و٤ك ؤڄذڄه دڀفانء

ظٸض دڀٹىخط ظڂ ظٹهٹ وخجتذي دڀم٭ټض ض دڀماشټض دڀم دالعفىخر ٬ى ٬ٿ وٸ. دڀ

ص يس ڄى دڀعم وڀٽوه. زٸض دڀٽځمذط هٹڂ ٬حل ٸذ ڄرتـم ڀٵٹخن ٸسڂ زى٬

٬حل دڀهس ٹٮ وأبن انـ٭ض خبخض خمذ٤شي دڀٵوٷ بجل ابألرسي س٭ؾ ؤن، دڀهذر

ټرب دةلء ټذن. ٭ى لظت بلڄضتم ظڂ ڄى دأل ڄىخٸ٭ه بوبلء بجل سٺ ٸ دإلابعن دڀ

Page 212: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 210 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص وټذهغ ص، ؤ١ذ ه، ظضتأي دڀاش ابڀمٴٮ دڀمٽځٵض دڀمٵ وڀم. وانٸهذ ڀمٱذ

زى يس دع٬ى. ٴىخ دڀهفىڃ أتټ ڀٹ. صوخل ٸٹض ض دڀعٵ٦ دإلڄٽذن ض ٭

ٴٺ ٬حل ټذن. زضنم ڄى ب وټذن. ڄضنم ٬ ٴمرض ظزيخن ڄذص ؤٴ١ڂ ٬مذ

ڄى هى٫ ٴىٷ عځٺ ؤن دڀمع٥ى٬شي ڄى ـء ټذن دڀي دةلسڂ ٬حل رشٳ دڀي دتل

صڄٵ بجل زوفذ٬ض هريخهه ظ ڄى عمٽى لظت ؤٵځه بجل ڀٶ ٸ ظزيخن ىٸض

. دڀاش وبٽذط دڀاسٸض

ص هي ص ون وڄى لذال ظوٵ ؤن جيش دڀمانو دڀڄذص ذ ڀڀپ. دثلم دهعابي باث

ځعس ڀىصنم ټذن. ٠فض ون ڄى ؤصيم ض وزانٸهم، ابڀعاتزٮ خلٵشي و٥ى٤هم

ټرث دڀ٭شي بڄٽذن ض ٽى وڀم. دڀڂ زځىن زض دأل بال لټضتم ض ظعسشي ؤن لٵٶ جم

دةلسدل دڀعٹسغ ظٱ٥ دڀغت دةلوابط لذـ ٬رب ڀځعځڂ ٸذثٺ ٬رش ټٵضتم وٸ. ؤذن

ض دڀىٸغ ڀپ ڄو دتلمذض وٴٺ دڀاشض ٴإسمغ ڄوم ٽڂ دخت دڀي

سٽض زشي دألايء سيزي ؤن دڀمٽذن هخ ڄى سيٽوه ڀ دڀمء ؤن ري. ؤځمضتم ڄي

ظرب انٴإلاي. دڀمځعٵض دڀٽؽٵض دألوخٷ ؤو دةلهض هي ض وو وؤوخٻ وٹذن ؤ

. ڄىض ڀپ ڄٮ ظسٹى دألهخٳ ڀٽى ظځپ

ىڀىٿ، دألٵڂ ض، دڀاش وټذن. ڄىٸ٭ه ض وخل ټڂ لڂ ٬ى خيذڄ ټذن.

دڀماسٴض ز٭٢ ٬حل دةلوى ڄى جممى٬ذط ڄبلل٩ض ڄى ستٽى ؤهه مذ ال دالهمذر

ظڂ زٱذٿ كمجذ بكن ؤـڂ ڄى ـههذ ٸذي ظسٿ . ٬هذ ٬حل خڀغ ڄذ دڀغت دڀ

دڀوٹ٥ض لىٿ وخڀعٶ ، اسخ، آوى وؼبلؼض دڀبلڃ ٬س زس ڄعسى٬ذ، ب ده٭ٹٶ

سيٽوه ڄٽذان زځٲ ؤن بجل دآلخن م دڀي دڀاشيش ٤ٺ-دڀ٥ٺ ىط ڄضنذ دڀغت

. دثلم ٬حل رشٳ ؤن ڄوه

خ، عسشي ټذن. دڀبلك ٥٭ضٸ ڄى ڄرتخ و٬رشى دڀمذثض ٹذر ز٭ ٬حل ڀپ ټذن ، ـ

Page 213: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 211 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ـوىخ، زٹځڂ ؤز٭ ڄٽذن ض هٵه دآلن ض، وي دةلوى ٴىؿ، وٽٶ ؤن ون وڄى

هذ دڀسٱذٿ بةلذڃ ز آوى . دڀمعٹهٹ دةلو ڂ ڄوه ومش رم خنى وـ

ڀځومىؿ دعواسوذ ؤوٴى ڄذهٮ ؤهعفضتذ ٱريص زسوٸايط ڄځمشي دثلمض ټذن

ڄى دڀوريص وټذهغ دڀوٮ لؽض دألځمض ټذهغ. دألڀمذعن دةل ض مڂدڀمع٭

ڄى، ٴه لڂ دڀي دڀم٥ڂ ڄى ب الل٪. ىڄذ ظوڃ تلر ټذٴض دثلخ٤

ذض ڄاس و٠ٮ ؤن، دألوجل دڀىهځض ٤ځٹذظه ٬حل دڀ٭ش ڄى وؤن ڄذعه ٭ٸڂ دڀ

ي ؤهخٴهذ ظش ؤن ڀڀپ. ومٳڄ ڄىٸٮ ڄى ىصبذ ؤن بجل ال٥٠خ عٹڃ ؤن ٸ

ي خيم ؤن ض ٵٽ ٴضيذ ټذن دڀغت دڀځم٩ض ض لػ وڀٽى. دڀاش دجتذي ض ، ؤڄ

ڄرش٬شي، ٴفإص، دهٹ١ىخ دةلابڀض ڄى ٸمذ ؤن ڀپ. دڀبلك ٸ٥٭ض لىٿ ٬ذڃ ظاشزپ

رس٬ض ٴذـإظه وٸ، ب ٴسٹ. ٬وه ؤڄذڃ ظعى٠ن دڀعٵذٳ لټض ټذهغ. وانـهم

ٸاتن و٬اني تل٩ض ڄوهبل، ٬وه ؤڄذڃ و دڀي دڀمهش ومجي دڀهفىڃ ض خم

ظوٵ ظزيخن لټض ڄى ـءخ وؤي ڀځهفىڃ وٴ٭ىن ؤٸابءي ٴضيذ ي دثلرضص ڄى تكځض

٬مذ زى يس ټذن. دڀ٭ځٺ ڄرتخ وخء دةلذؼشي دةلوى ٬حل وظوٹ٢ دڀاش خنى

ور ٬ذ ٬حل ه بلي د٬عمط وٸ عٹڄهم دڀاثهض وؤڄٽغ ٹسيضدڀ دثل

ص ؤوخٷ ڄٸش سيشي بلله ىر ٸ دڀ١ذز٦ ټذن، دتل٪ وتلى. سبسمض دڀف

ڄ٥ځٹشي دڀاش محذص دڀٽذخو ٴ٭ىخ ؤن ز٭ دڀمخټىن ڄوه ٴذـإ دڀي

. لر مذط

ص ويس ؤابي اشه ڀٹ ڄىن وخألم زى٬ ټض ڄى دڀاثعن دڀٹم و٦ ٸٵخ عٹ . دتل

ؼبلؼشي ڄى ؤز٭ ڄاسٴض ٬حل دڀمهذمجىن ٭ ڀم. ةلم ـمذ دإلعابٻ ؤس وڀىٳ

. ځضيذ ٸ١سض ز٥ځٹذط دڀهىخء ٬ذٵض ٤ٹ٥ٹض ٤ٸغ ٬وڄذ دڀبلك ٸ٥٭ض ڄى ڄرتخ

ص يس ؤي ٴٹ دڀىـىڃ ڄاش٬ ب وستځٽغ ، دڀربٷ رس٬ض رس٭ض ڀممض ض، زى٬

ؤڄٽذ دڀځخن وومذهمذ همذ ٹ٥ذن آوى ـسځشي وؤي. دأل ٬حل علؿ

Page 214: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 212 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ختغ، دڀ٥ىځض دڀماشص زوٸض ؤ٬ذٸعه وٸ، ست دألم وؤي. دةلم و٦ ڄى صبمذ

ڃ ٬بلٿ دتلذؿ وؤي وځوق زوٹعه ٬ٹش ڄى رضابط ڄى٬ذ دڀبلك ٸ٥٭ض خنى عٹ

دڀمځممض وځٶ ٸځبل ده٭ٿ ٬مىڄعه ؤزانء ڄى وخل ټذن لشي ض ومذال سيان

دڀاش وټذن ظوفدل ټذهغ دةلابڀض ٵىٳ وڀٽى. ابڀٵخ صيم ٸش جلب ذض

. دڀان ٥ځٺ

دجتذي ض زسوٸعه وؤڄپ جيي ب ؤو ٴٹ. ٤ىبل دالههذٿ هخ ڃ ڀم

دڀ٬سىڀض ڄوه وزځٱغ ڄف سبوڂ ؤه ٬ش وٸ، ؽش ب ټذن. دڀاش

ڄؽځمذ، دڀ٭ٹش بجل "زځٱاتي" وٴ٭غ دڀمظن دڀ ٬ى دةلبلزض وؤٵط دڀاسٷ زځض

ٿ. ٴغت ٤ذوو ؽش ظه وٸ، دڀ١ذز٦ ٬ ه اشه، ٬مذ زى يس مجذ٬ض ه ـ وو

ص ؤصنذ د٬عٹ دڀغت دةلهض بجل، ٬بلٿ دتلذؿ جممى٬ض ظٻ ؤن ز٭، بلله ڄٴٮ ؤټرث ڄه

ص هي ب الل٪ و٬وڄذ. ريهذ ڄى . ڄإڄى ض دآلن يىٴإز: دڀ٭خء ظوٵ دڀمانو

مذ دڀعبللم ٴه و دڀي دڀمحك ٬ى ز٭خ، آهخٻ، ټذن م ةل ـ ٽذ ال سبذ

. ځضتابن وذي ذيٵٺ ٸځسه وټذن. دألڄات ڄى ٬ ٬ى دإلټځڂ ڄى ڂ ض ده

دڀمٽذن ټذن. دأل ڄعىي ٬ى عمزي ٽذ ال ىي هعىء بجل ظعو ؤذهه ټذهغ

. وٽٶ ؤن ون ڄى دإلابهشي ٬حل زهسىڀض دڀان ٥ځٺ ؤن ڄوه بڄٽذههٵ ٴ. ڄبلسئذ

هه ٸ٭ ض ڄضنم وخل وڄى دڀٱريص مجذ٬عه مسض دڀبلڃ ٬س يس وڂ ض، ز

ٽى زٹوٵ، دثل٥ هس وٸ، ٬ځه ڄ ال هوء ز وهى ٴذـإي ٸ ټذن ڄ

أبن ب وؤوذهم. دأل ٬حل ـؽىخ. دڀڂ ؤٵڂ ض أباسٮ دالعمات٫

لىٿ زوٸعه ٭م ٴضيذ ټذن دڀغت دڀځم٩ض وض. دڀاش هض ٬حل هريخصنم حكوخ

ي دڀغت ظٽذاسطدال هي ڄى وخل وزأتؼري بخاي ال، ٬ى دڀى٠ٮ دهعمذڄه سبٹخ ظعم

بجل ذلسه، ٸځڂ ٸسڂ، ٴٮ دڀي صبخ سه ٱري لػ ، دڀسرشي دڀ٭ٹڂ بكري

لىخان، دڀ٭و ان ڄي ض ٽىن ٽذ وهى، ځعٹ٦ٴ ڀهش ٬وي ٬ى دڀعىٸٶ

Page 215: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 213 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٨ڂ ض زاسٮ عخءابال ڄوٱبل ٱريخ ظ٭اس رض٬اي و ، ب الل٪ ڀٹ. رس

م آاث، دڀمځفإ ڄٹذڃ بڀه ابڀوسض ٸذڃ دڀي دإلټځڂ ٬رب، دڀځم٩ض ظځپض ضي ڄذ

ص ويس ؤابي هس وٸ، ڀوٵه ٴمن لؽض خڀغ ڄذط ؤو عرضخي ڄذخٿ دڀي زى٬

ذ ىخـه وهى ځممه ټذن دڀي دڀ٭فى ٬مذ زى ويس ي هى ٹ٦ وٸ دڀ ، زو

. دڀ٥ص آاث ڄبللٹض ض ظعه أبن

ځض ؤ٬ذظه ض و ٬ىض ؤٸڂ ڄاشه بجل ڄ ص وخه٥ٵإط ؤ٠ذءط دڀغت دالزعاسڄض اب

وٸ، وؤڀٹى وـهه، ڀځم٩ض ص، ٬س . ٭ټضدڀم ڄخن ٬حل وذ٤ٵض ه٩

ه دمح ٴٹ دڀان ب٤بلٷ ٬ى دڀاش ټٶ ڀٹ ځس دڀساي ـض بجل مح وٸ

زض وريص، ڀپ بجل ب٠ذٴض، وخضتځپ وټذن دأل ٤حي هعه ؤل وټذن. ؤوجل ٬

ض ٬فځض ؤي ساين ال، وؤٴ٬ذهمذ صبمذ دڀمم٥ىن دةلابڀض ؤ٠انهمذ دڀځخن دآلوخن

دڀٵذ، ڄبلڃ وهى، دڀبلك ٸ٥٭ض ٬حل دڀٹذثم دڀ١ذز٦ ؤزي ڀٹ. دڀاثعن جتهزي57 ،

٬حل، هجعه ټذهغ. دإلصنذٻ ڄوضتى ض ټذن ڀٹ. دڀم٭ټض ض خث٭ض ـؤص، ستذڄذ اشر

وـهه ڄى دڀم ى ظه دڀم ؼؽض وز ڄذ ائ دڀومٶ وڄو٩ي دڀم١مص وؤه دڀ

ي ىل ال وخڀي ض دڀم١مٽض دڀوٵذـض دڀهجض يه ٬ى ظٽىن ڄذ ؤز٭، دڀمض ٨ذه

ټرث دإلابعن دةل ض ڄبلثه ٬ش ه وخڀغت د٬ذصئذ . زوخ دأل

!دةلىذٴشي هاالء ؤڄاثٿ ٬ى ذيعځٶ ټذن ټم آي

خبن ب بڀه ه٩ صبخ ؤي ځمٺ ؤن ڄى دڀوٵى ڄى زوى٫، ٬وه مذ، وؤل

. ٴهم٭ لظت ٽى ڀم ؤان ڀممذزض سبخټ لڂ دڀي دڀابڂ

57 . دڀٽځمض ض وخ٠ن دڀ٭يب وخألڂ دإلابعن دةل ض ٬ٽي وٶ: دڀٵذ

Page 216: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 214 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

انلض ڄى، ٬ځه وڄذ. زڀپ بلاس خ ب ټذن وڀٹ. خسئذ ڄځڄض دڀفذ٬ض بن

ض دڀٹذظڂ دڀبلك ٴىهض ؤڄذڃ دةلذڄ ٬مذ زى يس دڀ٭فى بجل و٩ ؤن بال، ؤوي

ڄىٸٶ ڄذ ټذن. دڀ١مري ىط هى دڀي دڀم٥ځٺ دألڄ هخ خبعمض ٹعوٮ لظت زځٲ خت

ي دعځٵغ ٬وڄذ دڀخودل دةلٿ هخ ٴض خٿ ظٷ وـى ه٩ لذڄبل ټ٢ ڄ

ځٹم ض هٹهذ ض رس٭ض ـجض ي ڄى خبټض ٭مڂ دڀٵذ ؤو وخ٤ ش٥ ڄ

. اشه

ص هي ٴه وؤؼ ب ـىخك دجتٵغ ٴٮ ټذن دڀي ابڀىخـش دڀ٭ى دڀم

ٴه ومغ ڄٽذهٽ انز٢ زٸض دڀمخټشي زشي دڀمىط ٫ بجل دألـويب ابڀ١ذز٦

دڀخعت دڀٽذثى لذڀض ض ؤسن ب، دڀ٭ى وخعمذٿ اب٤وض ڄان٤ٺ بجل دڀهى وست

بهاسن دجل، بخيذء ظٽذاسط ڄى ڀوٺ وذ٠ٮ آخل ٭ى ، ب وٵ٢. دڀٵ٥ض دال

أتڄبلط هٵه ض ؽري، ڄ٭وخط ؼىخن ٸسڂ، ټذن دڀي دڀ١ذز٦ دجتذي ض بلله، زس٦ء

دڀهذٴض ڄى دڀٹ هخ ٬حل ذض وخه٥ځٹغ. و جتهزي ىخڂ دڀ١ذز٦ ټذن. دڀ

خ ىات خمؼض اثهض ٤ځٹض ووط. بلله . خ٬

ذض وهسغ دڀ٥ځٹض ٩ضتذ ؤواشر ٤ذط ص ض دڀ . دتلذ ىط ل

ظٵىي. هعفض ڄى ڄذ. اثڀؾ دهٵفذ ومٮ. هىخز١ه ٬حل دڀاش دإلابعن ټذن

ٴٽص ڄى وذڀاي ٽى ڀم دڀمذء خنى دڀ٭وشي ض ابوعبلؿ ٸضڄٴى زعمض ب

ض ص ه هي ټذهغ وڀٹ. جتٵ ي ٬ى ب ٴضيذ ذيؿ دڀغت دألوجل دڀم وڄٮ. ٤ى

٤ځٹذظه ټذهغ. ٸٹض ڄذعه ټذهغ ٴٹ ڀپ ذض ڄاس وڀٽى خمٽمض ـ ټذن دڀ

خ دالڀعمذڃ ڄى زځٱغ دألذٿ ڄى ٥ذء ٬رب سي ذ ـ٭ڂ ل دال٥خڃ ٬و، ذطدڀ

ؤو ڄاسهذ ٬ى ظومٳ بڄذ، صبذ ظ ب ٴٹٵ و٥خ دڀ٩ٳ ټذن ڀٹ. دڀىخء بجل ظ

Page 217: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 215 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وټذن دڀ١ذز٦ بجل دڀعىش ض وش٫ ذبٵض وخهس٥ن دألڄات ڄى ٬خ وٸ٥ٮ ڄځفجه ڄى

٬مذ زى يس بلڄ دڀاش ڄٴٮ وٽذ دڀان ٬حل، بخٻ، هخ بسٮ

. ڄهش دعىٵذٳ ض زوٵه ١م ټذن دڀي دڀسوٸض ٸوٷ ٬بلٿ دتلذؿ دزى

و٠ٱ٦ جيذهسه ټذن دڀي دڀٵذ ـم، دڀسوٸض ٸممض وبلٿ ڄى، و٬شي تكٵه بجل

ي، دڀاش ټذن اثهض ڄى ؤٸڂ وض. دڀان ٬حل . ع٩ى، زو

ض دإلابعن دهعش . ؤش ڀٹ. ز٥وه بجل ه لذڄبل دألڄذڃ بجل وٹ٦ خبى

ص ٬حل دڀهىخء ض دآلڀض ذذط و٠ذ٬غ . ٬مذ زى يس ٬مذڄض ٴىٷ وعمرتخط ٬

ىن دةلابڀض ټذن لشي ض دڀمهفى دڀاش ڄٴٮ ٬حل ٬ذي ٴٮ هخ ټذن آو رص٬

. ڄىخٸ٭هم ض ڄٽؽىخ دڀى دڀانـشي

ظٷ دلع١ى وـه و ڄعشي ـڂ وهى، دثلخ٤ ش٥ محڂ دڀي دڀم ىذڄ ،

ظٽذ بن. دڀجن ب ؤي خٻوب. دڀمبلڃ ٸسڂ، ٬وي سش دڀي دڀوٵس دال

ي دڀي هٵه هى دإلابعن دڀ١ذز٦ بخء ظ٭ذ٤ٶ موض، دآلن ڄى تل٩ض ص هي، هٵ ، دڀم

. دثلذثى ڄى

فشي وـه ظمذن ـذخماتن ٬انن وټذهغ. ـاب ٽڂ ٬حل خنغ ټذثان دألى ټذن

ظم دڀاشٸض ابألٱذٿ ٬ځه خمٽىڃ ځعٹٵه وڀىٳ. وخؼض ٬ذهض ٬بلڄذط ٬ځه ظ

، ؤ٠ذ ٹ٦ ٸذظځض بذزض دڀمذر دڀ١ذز٦ ظٻ ؤن ز٭، دعىجل ٬وڄذ دڀمخټىن

ڀهذ ٴځٹ. تكٵه ڄى ظعجل دڀغت دڀٱريص دڀسوٸض ٬حل دڀان إل٤بلٷ وأتهش ٬

ذض ؤذزعه وٸ ڄٵف٭ض رصوض ڄ٥ځٹذ دصنذ ٬وڄذ ص ض يس ټذن ڀٹ. دةلسشي

. دڀان ؤ٤ځٺ دڀي هى دڀبلڃ ٬س

ظڂ. دڀم٭ټض ظىٸٵغ ه لط دڀي وخڀ ظ ڀىاين دجل عٹهٹ دآلن ټذن وڄموعه ڄرس

Page 218: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 216 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀى دةلابجل دڀاش دڀمٴٮ ٬حل وخعىجل. خمىض واسث ڄريظه ض ظٽس وٸ

ص، ڀپ بجل ب٠ذٴض، لوخ . وخثلخ٤ دڀسانٷ ڄى وٴ

لىخخل ٬حل وخالعبلء بابهىن ټځهم، فان ٬رش مخض خخللى ؤرس وٸٮ وٸ

سځشي ؼبلؼض وٸعڂ زٱبل ٬رشى ؤز٭ض وـك ٸذظځض بذابط آوخن بؼانن وؤش ـ

. ٬رش

ي ڄوخ ڄځعىاي ٬ځه ٴ٭رث دڀٵذ بجل، دڀم٭ټض ظىٸٵغ وٸ، ب ؤرس٫ بجل ٨ه

ظه بن. دڀم٥ٽذ ڄى ى بجل لذٿ دڀي وـهه وټذن. ڄضخ وٸض ري ظ٭ ڀم ز

ټذهغ وؤڄذڄه. ڄ٭وخط ؤسمغ لايظه ؤايڃ ؤن، لٹٹض، ىل خټى مىر

زشي ڄؽىڀهم، دألي ڄىؼىيق، وع٩ون آوون ڄظٸض ؼبلؼض وټذن. دألى ـؽض ظعم

ټض لر جمځ ؤ١٬ذء . دتل

دڀم٭ټض زخض ڄو دڀمذر دڀٹذث هٹڂ ض دعىڄغ دڀغت دڀممٵض ب دعممڂ

ټذن لؾ دڀٵوٷ بجل وخ٥مسه ل٥ض ڄى ٬ځه ٸ ڄذ زٽڂ دڀٵذ ٬ځضيذ وڄ

ص يس، دڀمزنٿ ڄى ثس ٸم ض ىـ ٬رشص ولىخخل ؤرس دڀي وخڀماس٬ زى٬

ٽ دڀمهش ټذن. دڀٵٹشي ڄى ـلى دڀسرشص ٬حل دڀمعفم وخڀڃ دةللى ؤهشي بن. اب ڄ

٭ٹش دڀي دڀمٽذن و٨بلڃ دڀوشت وخڀوٵ وخڀهاين دڀىـىي ومىر وخڀؽاير

ض ڄى ڀځٵ زٹ ڄذ عوٵ ټذن ڀپ ټڂ، دڀمإاسوض دڀىڃ ڄاشه وسه ٸىي زٹ

ص زضبمض سيؽځه دڀي دڀمعځم دڀىهى ڄى هجض ٬حل عرض هش وهى، دڀمء ٮ وال. خم

٬س بال، لذٿ ټڂ ٬حل، ڀ دإلهاسن ؤن ض دڀعٵٽري هخ ٬وه ٴٮ ؤن، دڀىبلط هي

، هى دڀي دڀ٭ٹڂ وڄ١ذط وذٴغ ٴضيذ عبلىق دڀغت دتلعمض هي، دڀاتٴه دتلعمض هي

ځ ه دڀغت دڀٹذ٤٭ض دڀالڀض، دڀٵٽ هىخزٲ ڄى ٬ اټ ڄذ ٬حل وس ي ظ زي ـو ٬ى وست

. دتلىخن

Page 219: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 217 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڃ دڀسغ خوڂ واس. دڀمحض ڄى ٴ٢ محذض ڄى سٺ ڄذ ٬ٹش ڀٹ ٽىن دڀمضت

هٺ ص يس ټذن. خٿ ڄذ ټذن ڀى وټمذ، وټذن. دڀمىط اشٳ ؤهه سو ټذن. صيي زى٬

ػ ختٽم دڀ ٬حل "دڀٹىٿ ظٽخ ٬ى ٽٶ ال، دڀهفىڃ ؤؼانء ؤظاب٬ه بجل عم

ڄى دڀمىط دجل دتلايص ڄى دهعٹڂ ڀٹ. دألوريص ټځمذظه، ظٹاب، هي ټذهغ ڀٹ. "دڀؤ

، دڀاسلض ض، جمعم٭ذ دڀمفځ وـ دڀسغ ووذؿ. د ٴىؿ. بخٻ ٬مٺ ون

. دڀمفعم٭شي ٬خ ض ؤزىي وټذن ٬مذ زى يس زائض

ظٸض خيذټمىن دڀٹىڃ ټذن . ؤصيم ض وخڀبلك دڀٹس٢ ٬ځضيم ؤڀٹ دڀى دڀؽبلؼض دڀم

و٬م ابڀٹعڂ دثلايهض ظ٭ذٸش دڀغت دڀرش٭ض ض دألاسض دآلايط ٬مذ زى يس جك

دڀويب ٴضيذ ٸذىض دڀغت ز ڄ٭ټض اسزٹض بجل وخعو دڀوض ڄى زىخه ففهل

شي ڄى ٤س٭عه ٬ځه ټذهغ ڄذ ٬حل، إب٬خڄهمذ وؤڄ دڀىؼوشي ڄٮ ظىخ٤اهمذ ؼسغ ٸ

ى ٬حل دڀمى ض وذڀ أبلٽذڃ وجك. دڀمحض بجل هو٫ ظ دثلځٵض ٬ځضيذ وخٴٹه دڀغت دڀم

م ٬حل، وڀٽوه. دڀمى٤إ واشل ڄذڀپ بجل وخعو. ځ٥ض ڄى ڀه سبذ ؤزىزٽ رمذ دڀ

ى ٬حل خڄٱض لفق ڄى ز٦ ظ ؤټط ڄضنم دؼوشي بجل ابڀوسض دڀمحض دڀعم، دڀم

ص ؤواب ڄخٸسضتمذ ظٹٮ لؾ ٭ىخن بجل باسڀهمذ وخٸرتك ؤرسص اب ؤصنمذ ابڀؽٹض ـ

٬ ؤن ٬حل دڀاثڀؾ بجل ابڀوسض ٸذخ ٽى ڀم. إبلٽذڃ زڂ ڀذتله ذمٵٶ ٨ٳ ي ؤ

خ ٬مذ زى يس جي ڀم ڀپ وهعفض. ـسدل ـحي بجل زوٸعه ىر ؤوي هشىخ بن ز

. دإل٬خڃ لٽم ظ٥سٺ ٥ځش ؤن ڄى

وب٬خڃ دڀمزتوـشي دةلوشي فى، ثه ٤ځش ٬و هوال، بن، دڀمفځ ٸ

. ٴىخ دتلٽم هٵ وٸ. دأل٬ر

Page 220: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 218 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٦ ؤن، ويـ ري ڄى، ب لذوٿ . ابإل٬خڃ دتلٽم ڀعىٵٶ لظت دألڄ ض عى

٬ذ ٸذ٤٭ذ ٴ١ذ ٬مذ زى يس ڀپ ٴ٢ وٸ ڄع سبٹعىض دخت ٸخ بز٥ذٿ زع٭

وز٦ وخ ڄوىٵ٢ بجل دڀٹ ٴذٸع. دالعؽانيئ دڀى٠ٮ ڀ٩وٳ وڄ٥ذزٺ دڀرش٭ض

ذذط ڄذاب ٹ٦ وٸ. ٬عٺ زځى٣ ـ٫ بجل ال سي ؤن ون ڄى ٸ١ذظه ز

زځظه ڄى ـذء وٸ، ڀه دخت ڀٹ. خيػ رمذ دڀه ثكري ٽى ڀم ب زاسڀض وال وىٴذ

دڀمٱر ض ٬وان ٹذٿ ڄؽځمذ هذاي ـځه ڄى، دڀى زبل ٸ٭ ض ؤو٤شن دڀس٭ص

. ؤوي بجل ڄوض ڄى ٴٹذاتي

ظه جمعمٮ و٦ ذٳ زځ ض وڀ دڀي دڀو٩ذڄ دةلوي ڀهخ ٽى ڀم اشڀض اتزض مج

ظه ڄسعڀض همىڃ وؤ٬ذٸعه لظت لذمض دعجذٿ واسثڂ خسئذ دٸع١غ ؤوخء وخن

. زه خيڂ ڄذ ٬حل ٬رتخدال ض لٺ ؤي، ٴه أتؼريهذ ڄى ٹځڂ ؤو ڄضنذ ٵى

زعمځڂ ظع٭ځٺ ال ولذڀعه. دڀٽذن دڀ٭رص ب٬ذ ـٴهذ جمهىڀض ٠مض ري ٽى ڀم بهه

زى يس بن. وظ٭ٹط ٬ىخڄځهذ ټرثط عمذ٬ضدـ ٸ١ض زواتجئ ظع٭ځٺ ڄذ زٹ ىص

ص ض ه زشي دڀمؽىٿ بجل مج٭ه وخڀمٱر ڄخټ ټڂ ٬ى بسنذ، جان بخ، ٬مذ ى

ظٸض ظڂ ٵىٳ ض خيذزىن دڀى دڀؽبلؼض دڀم . دڀ٭و دڀ

ستذڄذ، ټذن. ظ٥ىخن ض ڀفون اتوهغ ڄى ؤخب يكٶ دڀسعض ٭ٳ ڀم دڀو٩ذڄ هخ

٥ى٣ خي ؤن ون ڄى سيش، دڀى٥ى دڀ٭ى ڄعرشي ڄؽڂ ض وـ وڀٹ. ريي و

ص ڄڄى ٬حل، ظ٭ انسئض ڄوض ظ٥ىخن ٬ض، ؤوواب ٠ٵذٳ ڄى يكځىڄرتخط ٬

ال رضزض ٬ٹسغ دڀغت دڀٵرتص ض دڀ٥ىخثٶ ؤڄخء إبابهاي وـىههذ مجٮ ض ظجك

ڄ٩ه ٬ى ظٵ دڀغت دڀموض ټذهغ. ظٱري يشء ال بهه. دڀٹذظځض 58ظىڀىخ ي انٴذ

. بابهاي ض دإلبلڃ صنذض زخض ظ٭عرب وه 1212 وض دڀ٭زض دڀوى ض( ٬ٹسض ؿ) ٹذردڀ٭ ڄىٸ٭ض 58

Page 221: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 219 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀ٭ىر ابخن٥ذ٣ ش دڀي دڀٽڂ ڄى دڀومى هخ ٬حل ڄرتوض ڄىوؼض زاشض

ص ؤٴ١ذٿ ٬حل ختذٴ٪ ټذهغ وټذهغ. دڀمٱٿ ووالر دألز٢ دڀبلك ٬ذرصط ل١ذ

ي دڀ٭ ض ٤ٹضتذ ض، دڀمىرب ٴه وعٹڂ دڀي دڀ٭رشى دڀٹن هخ ض، ظعم

ص ٸىخهشي، ؤوي بجل زضؤ٬فى ڄى، دڀٱسض ختكاشٴذظه ش٣ ه دڀغت دالـعمذ٬ض دڀريو

ص وهذ ومىن دڀمسځ٥ض ٸىهذ ظٽذ وال. دڀمځڃ دڀمعمرضص دتلايص وخ دڀمه

مذٸض وٴٹايصتذ وانز٭هذ وايمان ڄى ٽذصنذ ٽى وڄذ دڀسىذض ومحذڄذصتذ دڀ

ڀعى٫ دڀ٥م هذوببلڄ دڀموعٹى وڄ٥سىهذ ڄىدل وهق ول ىض ٸمذ

ض دڀ٭شي ٵض دڀمض هي وخء ڄذ ض ظعسشي دڀغت دڀمعوضب ١ذٿ، دڀم . دڀ٭بلڄذط زشي بصيذن ٬

ڄؽځمذ وبل وخڀاب٣ وڄخټ ٴذ ض ټڀپ خيػ ټذن ظ٥ىخن ض خيػ ټذن وڄذ

. وظىه وخةلخث ظځماسن ض خيػ ټذن

ٴضيذ ش ؤهه خي دڀموض يصب ڄىڀي ڄى٤ى ى ڄى لڂ دڀي دڀ٥وغن ټذن ڀٹ

هى وڄذ. دڀموض دڀموض ؤىخ ظځم ٴه دةلسڂ ڄومخط ظٽذ دڀغت وخخ زض

ض زځٱغ ڀٹ دتلذڀض؟ هي ڄى دڀمىؿ هى خ ٽذصنذ ـ ٭ دڀي دڀٱش ٭ ل

ڄى دڀان ٴضيذ ٽرث دڀغت دڀموض هي ظځٵ٩ه ڄس٭ وأبهه دإلٸذء ڄى زوى٫ ٴضيذ

ڄسمض لذڄبل بال ؤصنفهذ ض هٵه خيرتڃ ڄىخ٤ى ؤي عزني ال وخڀغت دڀمحض بڀه بجل دڀعرض٫

. دإلز٦ ختغ خڀځسصو ض

زوه و ټذن دڀي دڀوٹذ ض، ٬بلٿ دتلذؿ ضبهذ ټذن ڄىٸىظض ٴ١ځض بال هخ وڄذ

شي هى زٵ١ځض، دڀبلڃ ٬س ويس ب وزشي ځىټهمذ جك ع ټذن دڀځى دڀمٽ

هذ، ٬ دألهي ٨ڂ ٴه ټذن دڀي دڀىٸغ ض دڀمذجك ـ خ، بڀضيمذ ابزعه ڄى ڄو

. ..دإلبلڃ سبانٴٹ

Page 222: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 220 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴضيذ؟ دڀمء ٭ ويكٶ

أتـري ري ڄهوض، دڀٹسځض و٦ ض وڀ دڀي وهى، ٭ٳ ال دڀع٭ دڀ٥وغن بن

ص ڄى ټذن وڀٽوه. دڀ٭١ځشي اس٬ه ظوعٵ لؾ دڀان٬ض ڄى جم زځ ض دڀمىذ٤

ص خڀغ ڄذ ولؾ دڀؤمذڀض لظت ض دڀعفذ عځ ض دڀمخك ٴ ٸم٥ضيمذ ض ڄځٵىٴعشي وختل

هي دڀمء دٴرت ڀى ولظت. دڀ٭ واسثڂ ز٭٢ ٬حل ٴضيذ ٭رث ؤن، دڀٹو٥شي

. ظٱځه ع٭ذ ٴضيذ دڀاسثص دڀ٭ذص ٴةن دإلڄٽذهض

دتلض دإلهاتؿ ض ؤٵڂ دجل ؤ٬حل ڄى ظعمٽم ڄذخڀغ ڄعخ٬ض ڄااسط بن

ؤ٬خٳ يشء ټڂ ختٽم لؾ دڀوٹذابط خز٥ض ڄى ض ه٭ ڄذڀان ٴومى. دڀمخټش

" دڀهوعض" دتلٴض ؤهڂ بن. ٴضيذ وڂ ؤن دڀسعض ڀؤلـويب خيٺ ال ولؾ ڄوٱځٹض

٬حل، ـضڄع ٴرتخط وض وشي دڄعخ ٬حل، خيځىن ال دڀى "لٴذصئم"و "ڄ٭ځمضيم"زـ

ص ذي١٭ىن ڄذ زٹ ڄهغن ظش ظضبذ ٤ٹىهسذ ڀهذ ڄاض ڀ٥ دڀؤشن هى ټمذ و

ون دڀمذىهض دةلم٭ايط ض . يشء ټڂ

. ٱڂ ٬ى ابلاث بڀضيذ عٹڃ ڄى بز٭ذ ٹٮ ؤن دڀ٥س٭ ٴمى

وڀم دإلبلڃ وذاي ڄى ٤ىڂ ڄى ڄو دوعٵغ ٸ دڀټذص بن دڀمرتٻ؟ دڀع١ذڄى

ځسض ىڄض ځىخط ري دڀمهش دڀخىض دال٬عٹذخط ٫جممى ڄى عسٺ ٭م أبهٵذٿ ڄ

دڀسهض دڀاي٠ض هي ري ظٹعض ال دثلذڀٺ ٤ذ٬ض وټإن خمځهذ ري وض وٸغ ټڂ ض بڀضيذ

ؤن دلعمذٿ ڄٮ ڄ١ذن ؤ١ذ دڀٹىڃ وىڃ. رصخلض ڄضنذ ٤ ٸ وك ټڂ ؤن زخ دڀغت

م بجل ڀايڀضيم ظعمىٿ سيٽى ټذن ڀى دألڄ ٬ى دڀو٩ ٱ٢ وٸ. لٹٹ ز٥غن ز

ص جيات ؤن، دإلبلڃ ٬ځه ؤڀن دڀي ابإللاسن ٬مبل، ڀؤلـويب ، دألٸڂ ٬حل وخلص ڄ

. هي دڀ٭ايشي ٤٭ذڃ ٸذ٬ض ٬عسض

Page 223: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 221 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀ مٵ٢١ دڀومذ ٤سٺ ٴىٷ دڀاشي ٤اسن ظن لشي ٴٵ. ڀپ ٬ٽ دڀىخٸٮ بن

ټځض وعفؤش خ ڄجتٵذ ـذث٭ذ دڀ٥وغن انڃ، ءدڀهان ٠ٵذٳ زسځىٯ بخان دأل ٬حل ز

ٱربص زىايء دةلى٫ هٽڂ وٸ، ڄابشص ٴهش ٴٹري ڄف خوض ض ز ٥غ ڄ

، و١ذٹه زه خي٦ دڀي دألانهض ڄهش همعه وؼس٦ دڀسڂ ٬ځه وخڀعسغ أبلاشثه

وىدةل ڀعفو ڄٽعاب ابڀموض ٸځڂ ٸسڂ لڂ دڀي دألـويب ؤلػ لؾ دڀؽٽوض بجل

ظٸض و وهانٻ. دڀم ي ٸم ڀه و٭شي وابڀ٭ات زسوٸض عه ؤو ٤ذزى ڄومض وٹس٢ ڄ٭

عه هش بجل ب٠ذٴض ظ٥ى٬ه ص . ٭ذهشذ ؤن ٬ځه دڀغت" ٬رشص"ابڀـ ٴځعمٺ دڀمٹ

ص، لايظه ض، ه هي بن دڀاتثه دڀع٭ ٴضيذ ٭ ڀم دڀغت دألوجل دڀم ل٥ذڃ جم

٤ذـوه، ؤ١ذ هى، عوٷ دڀماسء ض، وهى ڄاٸات زات دآلن ڀه بن . ٳدڀ ظعٹذٴه

هس ووى ٶ خ، ورت ٽذ دڀم٥٭مض دڀاشي ٤ذض، ڄعځ . ه٭و٭ذ ؤو ڄ

وهى، دڀع٭ وٽعش ٴهى. جض، ٬مىڄذ، ه ـص ٬ذخط، ل٩ه ٬حل عم

٬ٷ ڄى ڀرت هٶ، دڀمٸ ٴذٷ ٵ٭ڂ ڄؽځمذ، ڀه رتي 59"دڀمىهض"دڀـ خ ڄاسء

ض ڄوٻ ڄى دڀمه60و٬ذثځض دڀمٽذن

61ض ٤ىڂ دع٭مذٿ مجذڀهذ ؤزڂ . ٴ٩ض ورمذ

ى وزڀپ ٶ هانء ٠ٵذٳ ٬حل، ؤ١ذ هى، ؼم. ڄ٬فذ ټذزىاس ز٭ ٴمذ عٽ

ٮ وٸ، هش وڄى وخ بجل وخ وڄى. بوىخهه ڀممذزض ظڂ ٠مى، ؤـوسض ڀخض ظ

خٿو ٤ذٸض دڀ٥وغن ٽٵ ٸانٿ ض ڄ٭هذ عسپ لټض ٬حل ظځه ٹٮ ڄ٥ٽذ ڂ بجل

ص ختغ، صنذعه ض دڀع٭ ص زځى٣ ف دڀ٭ذڀم هخ ض والظه و٥إ ٬ى، ـ٬هذ ٠م خن

دڀومى هخ ٬حل وڄذط و٬ذ وڀ ڀٹ. زبلي اتدي ڄو٭٥ٵذط ڄى ح ڄو٭٥ٶ ض

دڀمظش 59

صيىي 60

61 زٱ

Page 224: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 222 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٬ځه ڄ ال دڀي دالزعخٿ هخ ٬حل ؤي

***

وٸ دڀٵوٷ خوڂ بجل، ابڀ٥وغن دڀع١مض ز٭، ٬بلٿ ختلذؿو ٬مذ زى يس ٬ذ

ص يس ـ ټذن. دڀمٽذن بجل ب سٹهمذ ٸ زى٬ وڀ. دڀٵانء ڄى خوض ض ڄ

ڂ ؤن، دةلهذ ٤ٹى لش، ـؽعه ٬حل ٱ ٤ه ٸ دڀرشٳ ڄخن ض دڀمىط ؤن ب ظ

. ڄذ دڀمځ٥ىض زؽايزه ٴٴى. دڀ٭ٿ ي زشي، دةلسشي ٬ذخل سيؽڂ ؤن وسيٽوه ځٵذ وله

دڀم٭ټض ؤؼانء ٹ٥ىخ دڀى دألز٭ض دةلسځشي دڀمٹذوڄشي ـؽؾ ڄ٭ه د٥ٵغ وڀٹ

ظڂ ض وش٫، ئوهسم ٬و دڀبلڃ ٬س يس وـځ ص ظ دڀخ خه شي ايء ى

. دڀهشخء ؤوخك ظانڀه دڀي دألمى دألوري

دألرسي ڄى ٬ ټذن. ٬مذ زى ويس ؤزه مسض دڀٵذ ىڄ ـ ڄى ب دٸرتر

وخ ٸ دإلابهشي خ٬عه ٬وه ه٬ىخ ؤن ز٭، وخـضتوخ زىايء ٬حل ٸذثهم ڄ ض،

وڄذط ظعىٴ ڀم وبخ. ٴ٭ځه ٵ٭ڂ دڀزنٶ ټذن. ز٥وه ٬ى ٽٶ دڀي دةلك

خك ٸمذاش دألابن وىدةل ؤل ٤ځش. ؤيك سبىط ٬ځه خمٽىڃ دڀ١ذز٦ ٴةن ڄذه ـ

دڀي دةلو ڄ٭ه ظرشٳ ڄؽځمذ ظرشٴه لټض ض، ظځٹذثاي ، ٬مذ زى يس ٴزن٫ ؤز٢

ڄه" ظاشڄريي "، بڀه وعم ٬حل لؽه ض وش٫ دةلحي ٬حل دخنظن ؼم دةلوي بجل وٸ

ؼه ټذن. دالعبلڃ ٴةن ڀپ وڄٮ. ڄبل٤ٵذ ٽىن ؤن ٽذ ؤزىي زىط ابڀ٭زض خي

ڄى ڄوم ڄىخ٤وه ڄى وخل ٬حل ابإل٬خڃ لٽمذ ٸځڂ ڄو ؤ ٸ دڀـڂ هخ

هي ڄى خكىخ دڀٵ٩ض ٸرشظه ختغ ذيسح ڄذخٿ دڀمٱر بن. ڄوه وم دڀي دڀڃ

ځه ض ظڀغ و٥ذ دڀٵذ ٬وٺ ض، والل٪ ب ـٵان ظسځڂ. دڀٵوض دڀ٥سض

ځاتن ص ٬ځه هٹغ ٽڂدڀ ز١ىض ٱريص ٴ١ض ٸ٥٭ض دلخهمذ ټذهغ. ل ى

جموص تكسض بجل وعم ؤو ؤخىعن، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، دڀ١ذز٦ بن. دڀسبل ٬خء

Page 225: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 223 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص سه شٷ مذٿ ڄى ڄى ختكسعه رمذ دڀم ٬حل، دڀسبل ٬خء أتؼري ؤن ڀپ. دةل

ؤو دڀايهض ألن رسٸ٥ض ؤٹٵض لو عفذو ڄذ انخ دڀ٭سض دڀ٭ابص ض غ

م ؤن بجل ڄٹذ٤٭ض ټڂ ٴٮ سنىخ دابهاي ض سنغ دإلټځريوض ابأللي دڀمن ألڃ ظ

ومومض ٴه دڀاثهض دتلځض ؤڄذ. صبذ وذض ؤٹىهض ٭هذ ٱ٥ ٬فىخ ص ستؽڂ ڄ

. دڀ١ذز٦ ؤڃ، دألـن ٬حل، بصنذ. دڀعٹځي دڀىاشك

ظڂ ٸذث بجل اس٫ باسٿ ؤزه ٬حل ب دٸرتك خك دعم١ذ زٱض دإلابعن دڀ ؤو ـ

. سعه ٬و ٬مذ زى ويس ٬بلٿ دتلذؿ ٴزنٿ ڀىاين بجل دةلحي ٬ځضيذ خيمڂ ڄٹ٭ص

. ڄذط ؤن ځسؾ وڀم سىزض لذڀض ض، دآلن، ؤسن دڀٵذ وڀٽى

ڄوٵځض لٵذث، دڀٵوٷ ـخن ڄى ز٭ ري، ٴمٵط دڀاتخل دڀىڃ ٴف دألڄىخط ٴى

دڀ١ذز٦ لڂ وڀٹ. دألڄىخط ڄى ڄغ ڄضنذ وخل ټڂ ض ٸرب، دڀس٭٢ ز٭١هذ ٬ى

٬حل، دأل ؤلٹذ ټڂ ٬عسعه ٬حل ستم دڀي دڀمىط ؤڀٹى وهٽخ. زه وذ ٸرب ٬حل

. وخڀبلڃ دڀٽوض ڄى ڄوىـذ ټٵان ٱريص دڀرتخر ڄى ؤهاش

دڀمذء خنى ه ٴٮ وهى، دهلل بجل وظرض٫ ڀځفمٮ دألڄىخط بلص ٬مذ زى يس ظبل

م ٬حل دڀعمذهسذ ٬ى دألايڃ ڄى ىڃ ض دإلهاسهض ظٽٶ ڀم دڀغت دڀمحض هي ماسڄځع دڀ

. دڀرشو وخجل دڀٹىص بجل، دڀوخڃ ٬حل، وظزن٫ ؤٴ٭ذٿ ڄى أتعت رمذ

ڀذڀن ههض، دإلابهشي ڄى ز٥ځش، ٴ٭ٹط. ظىٸٵغ ؤن دتلزض دأل٬مذٿ ظځسؾ ڀم

خ، اس٫ وخڀي جكي ځٶ دڀي دڀ٥ٺ ٸذ٤ٮ ڀاسن ٬حل دتلٽذض ٸ ځىٻ ڄٽ

. ريي وٮ ڄى دالعٵذص بجل، دتلىخانط

. ڀپ ؤؼانء ض دهڀ٭غ ٸ دڀٽربي دتلر وټذهغ. 1914 وض، آهخٻ، دڀوض ټذهغ

Page 226: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 224 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 227: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 225 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤاين و٦

ڂ ٬وڄذ ظٹاب اشاب ب ټذن ټذن. وخڀٵٹه دڀومى ڀخض ظ٥ىخن بجل ؤزىي زه ؤ

. يش ثكري ظاسوي ال دةلسڂ ٬ذمض خوض ؤن ـخ ٭ٳ، ابڀأتيك، ٬بلٿ دتلذؿ

ڄى دڀوى٫ هخ ض ڄٵ٤ض سض، مثذهذ ڄى دڀرتزض ٬حل خيٽم ألهه، ڀسي ٽى ڀم وهى

دڀخض ڄخلڂ ظوٶ دألٴ١ڂ ڄى ؤن ي ټذن وڀٽوه، دڀٽىالعٽض دڀخاسط

ڂ ؤن ض أيڄڂ ټذن وڀٹ. ظ٭ذٸساي بجل ٴذ وڄى ذٴ بجل، ظ٥ىخن ز٭، إب

ي جكخي خڀغ ڄذ ب دڀرشٷ خط، ب ٴزنٿ دهٹ٥ٮ ٸ دڀابو ىط ټذن. ظضب

ض دهلل ٬س زى ٬ذڄ اثزغ ؤزى دڀمغن زانهذ دڀغت دڀمأتهٵض دڀٱريص دڀموض ض، ىڃ

ؤٸابء ٴضيذ ڀه هأي دڀغت دڀ٥ځ٭ض دجل و٭ ستىص ابه ٬حل ٬رش دڀاثڀؾ دڀٹن

ظشي وخي و٬حل دڀموض ٬حل وخصنذ ظرشٳ لفريص ز٭ون وسيؽڂ وڄذ زغن وـابٿ ڄذ

ڄؽځمذ خثٮ اشڄڂ ڄو٩ دألٵڂ ض عسي ٴمضنذ. دڀموض ض هٹ٥ض ؤ٬حل ٥مهذ

ض ٸض ض، اسخ، دڀسم عسي و هذ ال ص دألڄىخؿ ٳ ذي٥م ظ ٬حل ابعمخ دڀم

وخڀسم دڀموض وزشي. دڀاسلڂ ڄځض ٫ وخ سيع ثكريص ٴبلط ٴه وٸذڄغ زاسظشي

هخ دڀربظٹذٿ ف و٭٥. وخڀٶ دڀزٮ صنذض ٴضيذ ڀبلرتخلض ظ٥ىخن ؤوايء أيعت

ي خ وذيعځ٦ دڀٵ١ذء . دڀسمي دڀهىخء وٹځه دڀي دڀٹىي ابڀٵىلذن، دڀځڂ ض، ؤهذ

أبمذء ـٱخٴاي دڀم٭وٴض دڀمووض دڀٹمم ځځض، ـوىاب دڀس٭ ز٭٢ ٬حل، وظسؤ

دڀ٭ځم وـسڂ لى وزوى ڀؾ وزوى وڄذ وزوى ٭ زوى وه ظٽضنذ دڀغت دڀٹابثڂ

وزوى ٬و وزوى لسش وـسڂ ڄاسو وزوى دڀٹعىن و٨ه ٸ دزى خ ٴىٷ

ص وٸشن ووخخ دتلى وـابٿ زشي، دڀم١ٺ ڄى دةلوىيب دةلء ظٱ٥ دڀغت دڀ٭مىض ؤجن

Page 228: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 226 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دإلوىص دم دڀوڄذن ٬ځضيذ ؤ٤ځٺ دڀغت دڀسزيه٥ض دڀموض ظٹٮ عضس وٴىٷ. وسعض ٤وفض

دڀٹرص ٶ ڄىىس ـسڂ وؤٵڂ ٤ذٷ ـسڂ جتذي دڀموعش ڄىىس ـسڂ ؤي دڀس٭ض

دابهاي بجل ؤٸځغ دڀغت دڀمٹذٶ ؼبلؼايط ز٭وه هري دزى ڄوه اتزٮ دڀي دڀٱري

. ؤڀٵذ ٬رش دإلؼظن وٴذٸه اي دزى دڀٵزيٹى٤ض

ص ڄوه ٴځٹ، دڀماسء ض، دڀ٥ن أيعت ؤن إل ځ ټذن ص هي ٬حل ه٩ دڀغت دڀخث

ـذهاب بن. دڀٸذء دةلابٿ ڄى دڀ٥ىٷ هخ ٴىٷ دالختذ بجل وخڀمذء دڀسم ٴضيذ سيڂ

ظم دڀمٱيب دڀاتدي ڄى ټذڄبل ٬و وذڀاب ٵٺ ټڂ ٬و وظوعش. دڀمهش هخ ض

رس ثكري ض، ڂظوه دڀغت دڀأتڄځض ٤س٭عه ٴف ټڂ ٴٺ ظأتڄڂ وه، ظزيخن ؤ ختغ

. دڀى٬ و٤وه جبمذٿ دإللاس ٬حل ظس٭ؽه دڀغت، دڀ٥س٭ض ٬فذثش

خوض بجل هش ىڃ ټڂ ٴف بلص ز٭ ټذن. ؤ٬ىخڃ ؼبلؼض ظ٥ىخن ض ب ؤٸذڃ

وټڀپ. دڀخض دتلځٹض هي، ڀځمٺ بلٹذٸذ، خيش ب ٽى ڀم. دڀ٥ٵذيئ دڀٵٹه

ص دڀان٫، ځٵض دڀمسٮ وهى، ټذن ڀٹ. ڀپ ٬ى زڂ ڀه ٽى ڀم وڀٽوه. ىيؤز ز

١ه دڀغت دالـعمذ٬ض دڀرتزض ؤابر ٴهم بجل خخئض ڄضنذ ظٵىك لځٹض ض وه ڄاتز٭ض ست

ؤ هى ش زؽىر ڄځساس بال ٴضيذ دإلبلڃ ٭ٳ وال دڀمخءخص ال، دإل٤بلٷ ٬حل ؼايزه ؤ

ظ٭ق دتلځٹض هي ټذهغ. ابألڄ ځم، ڀپ ڄٮ، وڀٽوه. ألزه يظڄ بزخء ٬ى ٽٶ

ز٭ڃ دڀمذڀض ؤٴٹاي ظهٺ دڀغت وخوض خوض دڀمذثض ڄى وخلص وه ابڀٸذوص

ځ٩ض دثلش ڄى لابط خط سمض خبمڂ دڀخوض هي ؤظاب٫ وعمزي . دڀځفسض ټٵذءصتذ

فى سب٩ه دڀم١مٽض ڄضتم ب٨هذ ٬حل ٬اس رمذ ٬ځه ڄضيم ض عٽجىن ٤ىڂ وخم

مذو ڀځٹ ڄضنم بوبلذ، ٹ١ىن وهم. ڄعسىرت اسٷ ٤ىڂ ض، ؤوٸذصتم ڄ٭٩م، وخڀ

ظاشٳ وض دڀمىي وخڀـذؿ دثلوٳ تلم ٤ذـشي ظوٷ و٭وٮ دڀاشي ٤ذاسط د دڀم

ضنذ دڀغت ىڃ دتلځىي ظ وڄض دهلل ذيڄىن، دڀ٥ٹض صبي، بصنم. دڀممم وخڀځى دڀه

ىڀمشي دڀغت دڀىڀمض أتهٵىن ابثلځى، و٭ض لايص صنذض ض، ٩ٵون و٬وڄذ. ڄ

Page 229: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 227 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٮ. دڀ٭ دڀومى هخ ٬حل دڀهاي هي ض زئوهذ هاالء وخٷ ڄاشه وظ

ض وټځمذط زجض ټځمذط دڀ٭ايشي ي خزځزي ؤٴىخي ڄى ظمٮ وه ٸځبل دألن وظأت

ـي ؤواس٤ذ، ٹذٿ ؤن سيٽى ڄذ ؤٸڂ وهخ، ظبلثم ىاته٭ دڀعٹىي ڄى دڀٹ هخ ٬حل

دڀي دڀ٭ذڀم هخ لىٿ ٥ىٳ دڀ٥ذن وڀٽى. بلن زؿ ض بخـهذ ٬حل دڀ٭ٳ

ٱ١ش ؤن سيٽى ل بجل دڀماڄى ظٹى ؤن ظىپ دڀ٥ذن وؤلذزڂ. هلل وصيځڂ ٭

وڄى، دڀٹىڃ وڀٽى .دڀٵىذه هي ڄؽڂ ڄى دڀعىيق دڀىخـش ڄى ټذن ڀٹ. دإلڀهض دةلبلڀض

ڄذط ون لؾ دڀواسيئ دڀعرشحي ڄى وعٹځىن، ڄٹ ؤن دڀان٬ى٨شي هاالء ثلايٿ ځ

ڄذ زهشىخهض جي ٵشي هذ ؤىخط ظوي دڀ٩ٳ انش ظسن بجل، زه ځع ڄ

. ظبلڃ بجل ختىڀغ دڀغت دڀخوض هي ض ٠ذ٬ىخ

ٽى ڀم ب دڀمفعمٮ هخ ڄؽڂ ٸ نټذ ب ؤن دڀمء ٵهم ؤن، بن، دڀهسڂ ڄى

مفذءد دإلزٹىشي هاالء مجذ٬ض زشي ڄى ىـ سع٭ؽىخ ؤن سيٽضنم ؼبلؼض ؤو دؼانن ڀ

درتخٳ ض وض ٬رشى لىخخل ٸ١ىخ لؾ ٴذ ڄى ـذئوخ ؤاسظص ټذهىخ. ٴ١ىڀه

ڀعځٹ ضتجىن ٤ذڀاب ؼبلؼشي لىخخل ٬حل واس ځٹىن وټذهىخ. دڀمذڀٽ وخڀٵٹه دڀومى

ڀٹ. وسى٬هم ڄى ب شر وڀٹ. آو ٬رص ڄى ؤاسظص ؤي ٬حل ٬ځمض ڄ٭ٴض

٭ىڀعه ظش ٤ىڂ وخخل وهى، ڄضنم وخل ڀٹوه ض آو ثىي زڂ دڀمعىخځض

دڄعخ و٬حل وعشي ڄى ٹر ڄذ ب ٸىض وٸ. دڀ٭يب دڀومى ڄابت، دڀع٥ى

ك ظٵري ڄابت خض ض ىڄاي اس٬ذط ؼبلػ بجل اس٬عشي وري ذڀاب ڄو٩ىڃ ش جم

ي ٴځم. ٴه و٠ىك ال ڄضنق بجل دعانخ دأللىخٿ ټڂ ض ال ب ؤه ض يشء ثكري

دةلهى ز٭٢ هى هانڀپ ڄذ وټڂ. دوعابخط ؤو ؤځىر ظٹىم ؤو بهاشء ؤو ستذى

. ڄ١مىن ون ڄى زسٱذثض بجل ٹى رمذ دتلٵ٪ ٤ٺ ٬ى دڀخجكص ڀعٹىض

ٳ ڀٹ ض ٬حل، دڀ٥ٹض صبي، ب ظ٭ دضتط دڀغت دةلاين ڄذڀپ زى خمم ؤڀٵٹ

ض ٤ىځض ظ٭ځمض ٸص بصنذ. ڀهذ ٬ٹڂ دزى شك و٬حل ڄذڀپ دزى ؤڀٵٹه ابم

Page 230: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 228 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وخڀ٭و دڀومى، ستزي ون ڄى، وظعانوٿ زغ ؤڀٶ ڄى ؤټرث ظع١مى دڀ٭يب دڀومى

وه. هٵه ڀځماڀٶ دألٴ٭ذٿ ضالڄ ب ٫ذ ټڀپ. وخڀرتخٳ وخڀسبلض وخڀمو٥ٺ

دڀو٩م ڄى ٴذخت ظ٭ځمض ڀٱذض، دآلو هى، ٲ دڀ٭زض دألٴ٭ذٿ رصٳ ض تكذر

. ؤځىاب

ض بن ڄذڀپ دزى ظٹاب ٬رش دڀاثڀؾ دڀٹن ڄوعٶ ض ؤڀٵهمذ دڀځعشي وخڀبلڄض دألڀٵ

ڀڀپ دإلبلڄ ڀ٭ذڀمد ض واسك ٸ٤سض ض و بابهاي ض ـاين ض وڀ دڀي

شي تكذزشي، دڀ٭زض دةلذڄ٭ذط ض، زٹات، دڀ٭رص خ دڀٹسض دألڄوض هي بجل ڄ . ـ

ض ٸځڂ ري زٹ٦ دڀع ض ٤ىبل د٬عمذهمذ وؤهسم ٬رصهمذ جتذوات وڀٽضنمذ

. دڀمرشٷ ظسځ

دهٽابر وهى. هاشڃ إلزى دڀوي ٸ٥ ٬حل دالهٽابر ض، ؤ١ذ، ڀايڀه ب دعوٵ

٬ځه وټذن. دڀومى ٸىخ٬ ڄاتهض ٬عمض ض ٤ٹه ظسشي ظجك ب٬ذهض، ؤ١ذ هى، ٭وه ڀم

خ خيٵ٪ ؤن دألؼانء ض ري ٬ى ڀممذط وبلٿ ڄى دڀمٱر ڀاتدي ڄىـ دزى مج٭هذ دڀ

ش وخزى ٬ٽ . دڀماثعن هرش ض ٬رش دڀاس دڀٹن ض دڀ٥

ذڀش دهه ؼم وڃ زىد خو زى خمم ذرتك، دڀومى بجل ڄوه ٬ىص، ٵ١ڂ ټذن دڀي ـ

ش دڀٹذٴض ڀعٹځ، ڄؽځه، و١ٮ وبن ٸض ٬ٹڂ دزى وظٵري دألڀٵض . ڀآلڄذٿ دڀمى

ي دڀٵٹه ض، ڄ٭وٳ هى ڄؽځمذ، ٴٹايؤ مذٿ ض دڀمومرص ڀځعرشٮ، ز٭ ڄى، وظ

ى ٸذىس وٸ. دڀمذڀٽ دڀغت موهضوخڀ دڀځيث دزى وشك دڀموض بڄذڃ ڄى٤ة ڄى دألڄ

موىن وؼسضتذ دڀٵخط زى دهلل ؤ مج٭هذ وخ٬رتخ٠ذط دڀعٽمځض دڀٸذعن وشوك

ىعن دڀسانعن ه ٮ وڄذ وخڀ وظٵري دڀٹيش وستمپ ٸذثٺ ڄى دڀمىعرص ض وځڂ ٴه ظى

. دإل٠ذض ٸوىن

Page 231: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 229 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص، ٹذٿ وختلٺ، ظ٭ ڀم ب ؤ مذاي بن ، ب ٽى ڀم. دڀعممڂ ٬حل ٸذ

ڃ، وعشي ٤ځض ؤىٿ وظى دڀاتذيض دڀري ڄى ٬ خض ظٹذٴعه وٸ، ڀعٹ

، دڀ١ابزض دڀٹم دڀ٭يب دڀومى ظ و٤ٷ دڀعځڂ ض هٹ ڄى ظٽى ٬ٹص

ؤن بڄٽذهه ض ٭ى ال و٬وث عٹمن ټذئي ټذن. هي ڄؽڂ ٬ځىڃ سٽض ٬رب ڄرتخنذ بال

. اي دألڄ ڄى ٵٹه

***

دڀاثهض دڀخض دڀوض صنذض دةلسڂ خ ٴٹ. ب، دتل٪ تلى، دڀٴض وڄغ

وهض ڄى ڄؽٹٵذ ټذن. دألڂ وهخعن ـخثي ٬ذڀم ڄ دڀهشريص زىخ لځٹض ٬حل ظ

ص، وخهضتى ، آهخٻ، سيؽځه وټذن دإلابيض دڀٵٹه ڄى ؤٴذ لؾ ڄخر بجل، ٴ١ىڀه ڀ

ڀم دڀغت ظىه عىهض ض، ڀپ ز٭ ،وظفڂ. ب٤ٵ خمم دڀن ظ٭ځم ٬حل رت

. ابهع٩ذڃ وهسذ

ذڄاي ټذن ڀٹ ، وټذن. دڀٵٹهض وخڀرشوك دڀځٱض وٴٹه وخڀ٭ ابڀاتدي ڄىڀ٭ذ ابلاث ٬

ابظاس٫، ؤه ڀٹ. وخةلرب وختلاسر ابڀٵځپ ڄعى٦ بڀمذڃ ٬حل، ڀپ بجل ب٠ذٴض

ظه ڄ٭ذٴه ٫ ٬بلٿ دتلذؿ، دڀسايهض وٸ ٴٽي ڀڂ بجل خياتؿ ټذن دڀي وهى، زه ٴع

لځٹض ڄى ب ڀمش دڀمانسض دتلفض دةلخثي دڀ٭ذڀم ض وؤي ب

ض وخهعسڂ دڀ٥ٵذيئ دڀٵٹه . دڀٵ

دڀٵوض زشي ظ٥ىخن بجل ٭ى ټذن دهه وڀى ظزيخن ض دڀاثڀؽض دڀوض ب ٸىض وٸ

ي هى، رضدألو زى زىاين يس دعٹ ڀٹ. وخألوي ٬حل ب وو دةلسڂ ض، زو

ي ٤ٹض ض ټذن ڄذ ټڂ ڄى زشء، دڀى٦ دڀ٭رص ض دڀمځمشي دالوعذذط ڄع٭

دڀربز زبل ٬ى ڄى دڀمٱر ظانوٿ ٬ذڃ اتدي ٬ځه ٴإڀٹى ٬ځىڃ ڄى ڄعانوڀه

Page 232: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 230 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. هي ؤايڄان ض دڀمذڀض ؤٴٹاي بجل دڀٹڃ ض دڀ١ذزض دڀٹسيض

دڀٹىڄض بجل ه٬ض، دڀغن، زىاين يس ڄ٩ه ڄى سو ڄذ وبلٿ ڄى، ٶظوٽ ټذهغ

ض، عىلخن وهخن ڄو٥ٹض و٬يب دةلسڂ ززي ټذن وهٽخ. دڀم٭ذڀم وخ٠مض دڀمٱزض

ټمڂ دڀىـه ٬حل لٹٹه و٤واي بلاساس دڀ٭ځمض دڀم٭ٴض هي وځىص ٬مي دڄزتخؿ دأل

. ٸان ٬رش ؤز٭ض

زىاين يس ټذن ڄى، دڀ٥ىڂ دڀاتدي هخ ٴرتخط ذمعځٶ ووٹ و٭ ٶوو ٭

بجل دڀسىهٹض دتلور وڄى دألى دڀځ٥ذن بجل ى٤ض وڄى دڀماڄى ٬س بجل لوس٭ڂ

هشي ٬حل دتلور خ، دڀٵ دڀغت دڀى٤وض ابڀمأسڀض ع٭ځٺ ڄذ ض وځسايصتذ بجيذزايصتذ ڄرب

ض دڀمخټ هي ض ىكزى٠ ٬ضنذ و٬رب ٴهمهذ دڀي دڀىل هى ٽىن سبذ . دڀٹ٬رشو

ؼض دڀهجض و دڀٵٹه هخ ټذن ڄى ده٥بلٸذ، ٭ٳ ټذن ٴٹ ـذڄ٭ض ڄرب ٬اي ڄى دڀ

٬انرصهذ وٶ يكٶ، ذڄ١ض دأللاين ذڀش وض ستزيهذ الهعىء ؤلخػ ټخض

أبن لي ڄىٴٺ دعالخل ظى٨ٶ ٤ٺ ٬ى، صبذ ڀڂ زس٭٢ ز٭١هذ وٹذزڂ

ه هض سش ټرث دڀما وخ٠مض هاتجئ بجل، دڀايڀٽعٽ دڀعٵٽري زځ٥ذٴض وڀى٬ذ دأل

زځي زاتدي ڄ٭ٴض ختكاسر ڄى دڀهشى ڄى ٬ ز٭ ستٽى ب ؤن لظت ڄو٩مض

وض ڀغ ڄ ال دعىٵذٴذ عىٶ ، ابڀومى ع٭ځٺ ڄذ ض، زىاين يس ټذن. ابڀه

دڀغت دڀٹريص دڀٵرتخط ض، ظىه ض وهى، دلعپ ټذن ٴٹ. دڀٹسيض ابڀ٥ٷ ٬ځه ظ

ض، دڀعىهض ٬حل ٴضيذ دڀمرصي دڀسخىـ دڀعف دعځهمغ دڀغت دةلص ابڀم

زع٭ځم ب ٴإڄ دڀمىـ ڄى ڄعم ؤڀٵه دڀي دثلىض ڀځمخ دڀمى

ض زعمذى دڀٹايڃ و٬حل ڄعځض ٸخءخط ٬حل ظځمي ولؾ انٶ لٵغن آهخٻ

دألىخط ٬ځم ب ٴ٭ٻ لايص وؤهس٢ هٵ٭ذ ؤټرث ظ٭ځمه جي٭ڂ لظت هاشءدإل

زه دالضتذهض سيٽى دڀي ابألڄ ٽى ڀم هخ وټڂ. وخإلڀٹذء وخڀع٭سري وخألځىر وخڀومى

Page 233: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 231 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀىٸٶ ٬بلڄذط، ز٭، ٴضيذ ختػ وڀم، دتلرصي ابڀم٭ظن، ٴضيذ لټذط ال ڀٱض ڀٵهم

ڄ١ذص وٸىخ٬ ٸىخ٬ ظو ىه ڄ٭ٴض ض سيه ؤن ڄى ڀځمء ڄان وال

. وذض وٸخءصتذ تكذزضتذ ڄى، زمض، عمٽى لظت وظرصٶ ب٬خر وٸىخ٬ وڄبلل٩ذط

ط دڀغت دڀٽعش، دإلڀٹذء ٹڂ زٱض، ابڀٹخءص عڂ ڄذ ض، دعس٭ وٸ وٹذصتذ دٵ

ٸ ټذن ڀٹ. دڀٵهم ٬حل ظع٭ص ٤بلم ري، ذڀاب، ٴضيذ ٽىن ال دڀٽبلڃؤن لظت

زض دڀوخايط هي ڄى ٬ ٬حل ڀوٵه ٹىؤز دڀمرصي ؤڀٵهذ دڀغت دڀمٹعسض ؤو دڀم٭

ض تكذر ؤل وهى، دڀموٵځى٤ ڀ٥ٵ ڄ٥ٵى ٥ٱى ؤځىر ض، دڀعفض دڀم

ٴإڀڃ ٴضيذ دڀايض ڀٱى وڄى دڀٹم ڄ٩ذه ڄى دڀ٭زض دڀځٱض ختځ هم ٬ځه

ص وخألٸىخٿ دةلص ابألڀٵذ٧ ڀٱعه وإبؼخء دةلص دألزض دڀځٱض زع٭ځم ب دڀمإؼى

عڂ ڄذ ض، ڀه دوات وٸ. دڀموعىابط ؤـى ڄى دٸع٥ٵهذ ٭ض ڄٹذ٤ٮ ٬ځه وؤڄحل

ص انثض ٸذث، ابڀمٱر ٬اب وخزى ون دزى: دألهڀض دڀوخوى ڄى ڄعم

زٹضدڀاس دڀٵرتص ڄوعىابط ڄى ٬ ٬حل، ابڀرشٷ عڂ ڄذ ض، وڀه. هذهح وخزى

. دڀ٭بلء وؤيب دڀمعويب وڄوعىابط ڀئلبلڃ

ي، دڀع٭ځم هخ ڄؽڂ بن . زه أب ال، زخض اب٬عاب

ػ. دڀمذڀٽ دڀٵٹه ٬ى ٭ٳ ڄذ ټڂ دتلٵڂ ڄٮ خـٮ ٴٹ، ابڀٵٹه عڂ ڄذ ض ؤڄذ خت

. دڀ٭ٹي زانءي ظو دڀغت وخڀمانٸاشط دڀرشوك وض دڀمهش ؤىٿ ض زىاين يس

ص دألابر، دڀمم٢ دڀ٭ٹي دةلٿ ـذهش جلب، جك وڀٽوه ڄى ـ٭ځغ دڀغت دڀمع٭

ابڀس٫ ڄجكخ، زهى وٸ. دڀمٱر ض دڀٹىڄض دڀ٭ٹص ڄى هى٬ذ دڀمهش هخ

ط دڀغت وخثلذـض دڀ٭ض وض ٴرتخط ض دڀمذڀض ٴٹايؤ ه ٬حل، اتذيهذ ڄى ڄ٭

ص خ اب٬عابهذ دڀ٭ٹص هي ځسض رضو وـهض ٬ى لذڄى وٸ. ڀځٵشت ڄٽان و٥ذ ل

ون ڄى دألوٿ دإلبلڃ دهس٭ذػ ظى دڀممٽى ڄى ڀ أبهه ؤٸ وڀٽوه دڀځٵض دڀو٩

دأللٽذڃ ڄى ڄهاش ٬خ، أل٤ولعه ستٽان، وجك. دڀ٭رص وك ظٹع١ه ڄذ د٬عاب

Page 234: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 232 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

انلض ڄى، ٬وه ٭ٳ ڀم دڀي هٵه ڄذڀپ وآاث وخأللذؾ دڀٹآن ڄى دڀمعمص

وأبځىر هخ ڄؽڂ ڀ٭ ظى٠مذ، وش٫. ڄٵ٤ض ڀربخڀض ٬حل ټذن هؤه، ؤوي

، ؤٴ١ڂ زٽڂ، رب لظت دإلبلڄ دڀاتدي ض ٸري بڀٹذء ض، ڄىـ لٽذيئ

وخخت. دإلبلڃ ض دالهٹذٸض دالخنخٴذط وخء ظٽمى دڀغت دڀسمعض دڀايض دألابر

ػ ڀعٵريي ڄو٥ځٹذ دڀويب ڄىط ڄى دألوجل اس٬ص زغن ٹٵض وىڄذط ٬ى ٴعم

ص، زط لؾ ، ٬ځضيذ ٥ځٺ دڀغت دڀ٭ٹض دڀماشټڂ ڄى دڀ٭ٹص هي، دألوجل ڀځم

ص، ز٭ ٴمذ أبىٿ ڀهذ ٬بلٸض ال دڀغت دڀوٹ٥ض هي ٬حل ؤڀن وٸ. دثلبلٴض ڄأسڀض ٬اب

خ، وخعس٭. ؤڄهذ دڀوض وال دڀٹآن ال خيم ڀم وخڀغت دڀ٭ٹص ٭١ دتلٹٹض صبي ڄ

ش٬ض ابم دإلبلڃ ـ، ز٭ ٴمذ، ٤٭مغ دڀغت دڀم٥ذڀش، دڀٵى ٬حل، دتلذمض

زض ون ڄى شي و٬. ڄإاتهذ ٭ٳ ؤل ال دثلبلٴض ض ىخ زاس٤ض إبؼابط دڀخء ڄى٠ٮ ڄ

ػ. وخألوبلٷ ڀځ٭ٹڂ ڄانٳ ڄسٺ ؤي زٽڂ ظ١ٺ دڀغت دإلبلڄض دڀ٭ٹص ٬ى وخت

ٸض ذمعځٶ زشي دةلٿ وخألهذ دڀمهذـى زشي دألوٿ دثلبلٳ و٬ى زٽ ؤيب ڀضظى ٸسڂ دألٴ

ڀٹمٮ وذڀ ومحبلط دڀمى لور و٬ى عىي جمځ ؤوٿ و٬ى ڄسعصئذ ض صدڀ

ڄعاسوى زشي ڄى دألوٿ ، دڀمځمشي بجل ابڀوسض، دڀموعىش دثلځٵض ڄى ـ٭ڂ62 و٬ى

ټذ دڀي وخألزىض ضدڀعىٸخ٤ ابڀزن٬عشي دڀمعم ولٽمه دألوجل دڀځ٥ض ٬م ظځم

. دڀهيب ٬رصي ؤؼانءي ٭ ؤن دإلبلڄ دڀمفعمٮ

ڀٹ دڀماثڀض دڀسيىٸخ٤ض ڄى دڀ٭ه ڀهخ زخض ٬م دثلځٵض وڀض زىاين يس ل

ٮ ؼم دڀځٵ ابإلبلڃ اللٹذ عمى دڀغت دڀي دڀاثعن دثلځٵض ڄىط ڄى٠ى٫ ض ظى

ض ٹ٦ ٬ؽمذن بجل دثلبلٴض دهعٹذٿ بجل ىدهضت هانٻ وڄى. وض ض ٠م

بجل دڀمن دڀغت دڀمهض دڀٵشت زخض ٬ى دعايڀه ؤ٬ځى دڀي دڀ١٭ٶ ڄى ٹرتر ل

ط ڂ ؼم. دثلبلٴض ٸذ٬ص ه ي وـهض ٴ ڄذ دڀمځ٥ي دڀ٭فى دثلځٵض ٸم لىٿ ه٩

62 Primus inter pares

Page 235: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 233 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

سض ټڂ دڀعٹذء هٹ٥ض ؤسن دڀي ص وټڂ ٬ ڄ ؤڄض زغن ض ؤه ٬ى ٬رب ؼم، ڄٱذڄ وټڂ

وىخ ڀم دڀى بڀضيم وـههذ دڀغت دڀرضابط زسش بال، ڀئلبلڃ ؤ٬خء وټذهىخ، ئوهسم خي

وخ ڀم وهم. دڀويب ٸ و٬م زٽ ؤزى وټذن، دڀايض ض دڀو٦ وهم رت

وشي ٬ؽمذن وبلٴض ڄى بال، دعس٭خهم ع إببلڃ ڄزت وٮڄ .

لذټضتذ دڀغت دڀض ؤابر ٴعٵم ٬دل الهعىذر زىاين يس ٬ هانٻ وڄى

دڀويب مذزض ڄى وثكري خمم دڄؤص ٬ذثض دةلمڂ وڄ٭ټض ٤ذڀش ؤيب زىد ٠

ظخ و٬مو لذټهذ ڄ٭ذوض دڀغتوخڀماخڄخط وخٴٮ. ٵشي وڄ٭ټض وڄرص ىاي وخ

. دڀ٥ذ٬ض ٬ذ ٺ ٬حل ٵشي ڄآتڄي وآو ٬دل دثلځٵض دهعىذر ش٬ض ڄسؤ ٬ى

ي ض، جيش دڀرش٬ض يه وڀٽى ، دهعىسه دڀي دثلځٵض ڄىط ٬و، ٤س٭ذ، ظوٿ ؤن، ه٩

م . دڀىي جمځ، ش٬اي ؼ وٵذاي ڄى ٴضيذ ڄذ ڄربخ ٵشي ڀم٭ټض زىاين يس ظ٭

لزض ايض ص ٬حل و دڀىص دڀ٥ذزٮ و٬حل ٬ٹي دوعبلٳ ټڂ دهعٵذء ٴٽ

ض زغن ځڂ ؤاث دڀي دڀٸٺ وخڀٹسدل وخض ض وخعٵذ. هذم زغن وځٶ ٬حل ؤڄ

دع٭ وٸ، ةلإ دڀي ڄ٭ذوض ولځض دڀسخض ض ٬دل دهعذ: دڀم٭ټض ڄخلڂ ؤوجل

ص ؤصنذ وظسشي ٬مو صبذ هن ڄانوص بجل، دڀهسيض وسبذ دإلوٵذٷ دڀممذزشي هٵى ض ڄاؼ

. دڀڄذك ئو ٬حل دڀٹآن ڀىلذط ٴٮ وه دڀأتؼ رس٭ض دڀ٭ر

ػ ص و٬ى ابڀززض دڀم٥سى٬ض دڀځٹذء هعفض ٬ى، ؤ١ذ، زىاين يس وخت دڀعمٽم ٴٽ

ض دألرت وسض دألوجل دالوعبلٴذط زو و٬ى دثلځٵض صبذ وٸسڂ ڄ٭ذوض دٸرتلهذ دڀغت

دڀم٭ټض ڄىخځض دڀعمهض دڀمٵذو٠ذط ض ڀه رمؽبل دأل٭ؾ بٵذ وخٸرتخله ٬دل وظ

ڄى ٽى ڀم دڀغت دڀ٭خٷ خمذيب وٴ٢ ىاي ٬مو ري ٴضيذ ڀعمؽځه ڄ٭ذوض زهه

دڀمځمشي ؤن خبؾ ڄوه زال دأل٭ي ڄىىس ؤيب وظ٭شي دأل٭ؾ وٴ ٬حل دڀعٺ

بجل ټذهىخ دڀى وهض ٴٹه اتزٮ، ڄعمى دآلن ل ٸغ، لؽه ڄ ڄاسثڂ زضنم ٴ

Page 236: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 234 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټرث ٬دل ؤهذ ؤن يكٶ وزشي . اثهىض ټذهىخ دڀى ابڀخط هاالء وهم) هز ظ٭ځٹذ دأل

ٹڂ دڀي ؤ٫ ختٽم ةلوض لٽم ش٬ض ٬حل وخ٬رت٠ىخ ڄ٭ذوض خمذزض ض سىن

ش دثلځٵض دألوجل دثلىخؿ وبلاي هم ټذهىخ ڀٹ. ولذزىي ٬ځه دهٹځسىخ( ڄ٭ذوض وو

وخ دڀى لاب ٵىخأتڀ لؾ دڀٽىٴض ڄى ڄٹزض ٬حل، دڀضنخوى ض دصنڄىخ ؤن ز٭، دعٹ

ن اسهوخ ڄى ؤن يكٶ زشي ټڀپ. و٬مخ ڄ٭ذوض ٭ذ ڄؽځمذ ٬ځاي ٭ذ ؤيب ظ

ن و٬ذ٠ىخ ڄىىس ڀ٭دل ذمځشي زٹىخ، ڄ٭ذوض ٴى ض، زڀپ، ڄاسهمشي دأل٭ؾ ظ

: دڀم٭ىڄشي دڀ٭ذڀم وځٹض ڄى ؤهىخ٬ذ، ز٭ ٴمذ، ؤزانثه وڄى ڄوه وـ٭ځىخ هخسئه ز٭

ٮ ؤهؤشط دڀغت دألوجل دڀ٭انرص هم ټذهىخ ڀٹ ٴذٸمغ ؤن ز٭، ده١ىي دڀي دڀع

هذظه ؤ٤ولذط بجل، وىهضتذ ؤـوسض بىڀىـايط ڄى ڄٹعسض ؤمحذٿ ٬ٹظه

ڄض وخڀوك دإلبلڄض دڀ٭ٹص ٬ځضيذ ڄ ال ڄ٭ذ٠ض ظ٭ذ دڀغت دڀاب٤وض دڀعٹ

جممى٫ وخڀومځعشي ٬شيوخڀمزن دڀٹ٥سشي زشي وٹٮ. دڀٹم دڀ٭يب دڀمفعمٮ ڄى دڀمعٹض

ض . دڀوض دألځس

ڄخهش دڀىڃ ظىـ و دڀ٭ابشي ڄى ټذهغ وڀٽضنذ. ؤز٭ض ض ٬رشص لىخخل ظ٭

ي، دڀومڂ ڄؽڂ ستذڄذ، دڀمخهش وجنذك. ؤځضبذ دوعٵى ب ڄخهش بجل وذض ڄ

ؼم دألوخ٬ سبهش، يشء ټڂ ٸسڂ، بابهاي دلعٵځغ ٴځٹ. ايض ؤابر

. دتلى دزى ظ٭ځم ظعسظن ؤن اشٴ٭ض ظٽىن ؤن ٸسڂ ڄرص وټذط. ڄذڀپ ٬ځه ٴ١ځغ

أتؼريي ڄى ز٭١ذ، اللٹذ، ٴٹ بهه ؼم. دڀٱځسض ختٹٺ ڄى دڀاشٴ٭ ستٽى ٴٹ ڀپ وڄٮ

ٮ دوعٵى وڀٹ. دڀمذڀٽض ڀذڀن ي هى، دڀع ص ايص ز٭، ڄرص ڄى، زو وڀپ ٬ذز

ظٹسڂ ڀم ٴه دتلوٵض ؤڄذ. ٴضيذ ظى٤وه زٱض ـهى ىڄ دتلٽم دثلځٵض زڀه رمذ دڀم ٬حل

، صنذثاي ، ڄريي، دثلخؿ ڄاڀٶ، ىٶ ؤزى دڀٹذيض ز٦ ٬وڄذ بال زٱخ زبل٣ ض

٫ دڀڄى و٤ىي دڀ٭ابض ابڀمبكض وهى) ابڀ٭ذ لوٵض ؤاب دڀموى دثلځٵض ٸ

ڄهش هذون وڄهش (وځٽذن دزى وخي ڄٹ تل١ى، ىاي، أيعت وهى دڀ

. ظ٥ى ڄى، ڄوث، لػ ڄذ، دڀٽٵذض ٴه سبذ، ٩ه دتلوٵ دڀٵٹه ض

Page 237: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 235 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڃ دڀسانء هخ ٬ى، ستذڄذ، عٱغن ؤن دإلبلڃ بڄٽذن ض بن ى عٽ ٬ځمذء ٴٽ وٸ. دڀم

دڀىلص بجل وخڀ٭ىص دڀس٫ هي بز٥ذٿ ض ى ٬ځمذء زڂ ڄهشىون وٴبلٵض بكذ

زرتٻ، دألز٭ض دڀوض دألسئض زشي ڄى، ؤاش ڄى ؤوٿ هى لوسڂ زى دمح بن. دڀمذ٠ض

وزى٠ٮ دالـضتذ ى إلٴخ٣ ل ي وڀٹ. دڀى ڄخن ض دڀمف ، دإلبلك ض، أتؼ

م وخزى ظمض وخزى دةلىي دزى :وض ؤڀٶ دڄعخ ٬حل آوون . دڀىهذر ٬س وخزى دڀٹ

ڄو دـعزه ززاي ټذن ڀٹ. ظىڄط دزى بهه. دڀغ خثٮ ځٵ خث ڀځمٱر ټذن

ص ى م ـذهڂ اتثش دختذٿ ال دڀمرشٷ بجل ٴذختڂ دڀ٭زض دڀؽٹذٴض ڄ٭ڂ ڄسٽ عف

بل دڀلبلط ٬انء ض ٴاسك وڀځمٹٹض ڀځ٭ځم ڄع٭٥ لذؿ دختذٿ وبسنذ ڄذ ڀ٭ٵى ظى

ص وڄرص دڀمٱر زبل دڀ٭زض وخةل خڀٹذهصو ٸ٤سض ض دڀم٭ٴض ڄ٭ذز ٬حل وظ

بجل ظىڄط دزى وڂ ٬وڄذ دڀٱخخل دإلڄذڃ ټذن ڀٹ. وزٱخ وڄٺ وخڀموض وڄٽض

ض ض وه وټذهغ. ؤڀٹه ؤوؿ ض دڀخٴى زبل لذ ايڀٽعٽ ز٥ذزٮ ڄ٥سى٬ض دڀو٩ذڄ

دڀغت دڀممذٴ٩ض دالڄعاثڀض ٬ى ستذڄذ ختعځٵذن وڄ٭ذري هربص دڀوض دڀٵځٵض ٽش

غيوخڄعاثڀ دڀٵبلٵض ٬حل لاب هٵه دڀىٸغ ض دإلڄذڃ ټذن. دڀٹم ٵٽريدڀع ختوٺ ټذهغ

ض وخعىڄهمذ دڀوض دڀوى وبجل دڀٵٽ بجل دعو وڀٹ. دڀ٭عٹض دڀم

ٴٽذهغ دإلبلڃ جت ولذوٿ. بٴخ٤همذ ڄى دتل ؤو ڄ٭ذ دڀعايى إلز٥ذٿ ابڀعاسوي

ي ص جمذڄٮ ڄى ڄبكذ أتڀٵذ آاث وخڀعىخط وخڀ٭ٹبلهض دتلؾ ىڄ، ڄ٭ذ، ڄعم

٤ىځض سبٹذ٤ٮ، دڀرشوك ڄى ڄ٥ځىر هى ڄذ ڄٮ، زىاين يس دعهش وهان. دڀىٴض

خڀض ذدڀماتٴزيٹ ؤاس، بمجذال، خٿ ڄذ دڀي دڀى ٬ځىڃ بلايء ڄى ظٻ ڀٹ. دڀٱ

مذڀهؤ٬ ٴةجل ىه بجل ٽى ڀم بن دڀو٩ ض عٵٹىن ٴذألهذ. ووىڄذ ؤهذخ دڀٱخخل

دإلسيذن ض ڄىٴٹذ دههذخ دڀ٭ٹڂ ٴضيذ وه إلىڀىـاي دڀٽذڄڂ دڀماثٿ ؤصنذ ٬حل

ٵشي ٴٹ دثلىڃ ؤڄذ. دلعخئي وٸٮ ؤو ٴهم ٸ ظ٭ځمه ٽىن ال ؤن ٬حل ڀپ ڄٮ ڄأت

وخ ض و٤ٸه ه٩ايظه ٸمض دڀسخض ڄى وٵىن وهم. زه ه ي خصتذ ل ٸرب لٵذ اب٬عاب

Page 238: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 236 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض، ڀعسځٲ دال٬زتخٿ ز٬ذض ختځٹهذ زؤط دڀغت دڀٵٽض وخاله٥بلٸض خڀضدڀځرب دڀٵځٵض

ص ي، دڀم٥ذٳ صنذض دڀي دڀانزٱض هخ ټذن ڀٹ. دڀٹسيض دڀؽٹذٴض ور ڄو ڄهفى

ظاسهض بجل ٴهش ؤڀٵذ٧ ڄى ٬هي بجل دڀٽبلڃ ؤهذ ع٭مڂ ټذن ڄذ زم دعىٶ

٥ى ٬ى دڀمىوؼض دألٴٽذ ض ؤځمعه ٴضيذ ځىجي وسيىٸ٦ ؤ ٱ ذغ ڄذ ڄىخـهض ز

ذٿ ، ه٩م ڄى دڀ٭ٹبلهض دڀٵٽ ده٥بلٷ ڂ ، ڀپ ؤش ڀم لؾ ڄى، ٴهى. ڄىط مح

ڀځم٥ٵإص ي أبن دإلبلڄ63

هخ ٴذثص ڄى ال يشء ض ٹځڂ ال هخ ؤن ٬حل.

ؤن ٸسڂ ظومذٿ ٬ٹذر شر ابڀخط دڀوسٮ هخ وڄى. أتؼريي ڄي ڄى وال دڀع٭ځم

، ظضتأي زٱخ ټذهغ دڀغت دتلوسځض دڀځٵض ؤ٤ولذط ٬حل ٴ٥ځٮ زٱخ بجل هش

ځهذ، رسخ م ٬حل ڀعٹس دإلهسذڄذط هي وڄى. دڀ٭وص دڀبلـٹض دڀرتٻ ڄ٭ذ٠ض ڄى دڀ

دأل٤ځ ٸمم ض وڀط ټذهغ بن ڀغتد دڀمىلض دڀ٭ٹص دألڄ صنذض ض وڀط

دڀځٵض ڀه هي بن. ٸ٤سض ـذڄ٭ذط ض دڀاتڃ دهذهذ ىنٴٽ ابڀؽځىؿ دڀم٭ممض

ڄض دڀماثڀض دتلٹٹض دزى بجل ظىڄط دزى ڄى، هٵه دڀىٸغ ض وخڀعٹ .

ص ټڂ وض. مٮ ڄذ ىڃ ټڂ ون ب ټذن ي ڄ ڀٵ٪ ؤو مجځض ٱض ؤو دم ٥١

ومن دڀ٭ ٬ى عىٸٶ زىاين يس ټذن ڀبلعٵاس دڀم٭ظن ذڄ٢ ؤو ش

دڀٵوض زشي، دآلو هى ٥ځش ٬بلٿ دتلذؿ وټذن. دڀمضبمض دڀٵٹخط ؤو دڀٽځمذط جيځىو

م ٬حل وڀپ دإل١ذلذط ز٭٢، وخڀٵوض ڄو دڀٱذڄ١ض دآلخء هي ـبل ؤهه ڄى دڀ

دڀمځٹذص دڀو هي ٬ى دڀمحل لىخ، دآلن، ظٵبلن مخعشي ؤن ڀپ. ز٭ ڄى

. ظزيخن ٵن ض

ؤزه ڄؽڂ ٤ٹه بجل دهعي ب وڀٽى دةلخث بجل دڀوض صنذض، زىاين يس ٬ذ

ڄځٽذظه ه١ق زأتؼري وظعى٠ن ظعو٩م ؤه ض جتم٭غ دڀغت دڀم٭ذٳ ټذهغ. ..ستذڄذ

63 Eteignoir

Page 239: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 237 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٱ٢ ٬ٹځه ڄعانوٿ ض ڄذ ٴهم ٬حل ٸذخ، دڀى هي ڄو، ټذن. دڀمعانڄ دڀعمزيض

. ؤايء ڄى

***

ڄ مٶ ٸځبل ٹؤ ټذن. دألابهض ظ٥ىخن ض بٸذڄعه ؤؼانء ٭ځمظ ٸ ب ټذن

اسٶ بجل رس٬ضتذ ظسه دڀغت ريٴذهع ڀٱض ىڃ ټڂ و ص ىط بكري ل . دڀٹاث

ى٬ى ټذن ټذي ٬رص بجل ىق ٬يب ابعند وڄ٭فم خنى تكذر اس٬ وٸ ـسڂ

خـ٭ىهه ڀسانن ىههو م م . دڀخاسط هي ض ڄ٭ذٴه جتى حل٬، آو بجل وٸغ ڄى

ٳ ؤن ل٩ه لى ڄى وټذن ٤وفض ؤٹٵض ؤوٴظه ٴخهٽذعن خهش ٬حل ظ٭

ظوفن ڄذ انخ دڀغت دڀعسريض دڀمهمذط هي ڄى زىخلص ڀځٹايڃ ظ٥ىخن بجل دألابهض

هٽذعن هخ ټذن. دإلبلڃ زبل ض ؽٹٵذ، ظىټىخظى دألر وهى، دڀٵ اسالڄذهپ ڄى ڄ

٬ٹڂ خ وټذن دڀمذء ٬ذڀم ڄ٭ٴض ٬حل ظځهٵه دأل ٬ذڀم ڄ٭ٴض ٬حل ڄعځهٵذ ټ

م ٬حل ذممذوذ ن ڄى دڀ س١ ټذن دڀي دڀم ، وابڀمىى٬شي زٵىڀعري ڄ٭فاب، ز٥وه ٮ

ىهى ٬بلٸض وظز٥ه ڀوال ٸذائ ٬حل، ٽعش ڄذ ذڀاب وټذن بابهزي وزبلٽى أبوانڄ ل

دألٹٵض ٬ى ؤايء ڄ هريخڀو ـص ض، دڀ٭ٽي ٥ىخنظ اني ض زه ڄى ڄذ

ص دألابهض . دڀٹىص ڄى ختځى ال، دڀابزىض وڄذ وبخ

ص ض ټذن دڀي دتلرب هخ ه دڀغت دتل٩ريص بؼخء سبرشو٫ عىٶ هٵه ٸخ بڀه صبذ ٬

ط زاشص ضبذ ؤټرث ټذن، دآلوى ٸ٥٭ذن ٬ى دڀمع٭ذخل ابڀأتڄڂ ڄىڀٮ ڀىؼريي زٹ

سيؽځىن خڀىن ڄذ دڀى دڀممو دألٴٺ وي ڄى دڀٽذىڀشي هاالء ٬ى سيٽى ڄذ وؤز٭

ض دڀعٵع خمٽمض ٬ه ڄو دڀعٹځي دألابعن دإلټځريو ؤسنىؿ وٴځش دڀمٹ

. دإلٽىايٿ وبهاشء دڀاثعن

Page 240: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 238 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

اش ټذن ض ڄعٽ ى زوغدأل ورضص ض و٬وشي، ڄ٭ربص مذط خط، دڀىـه هرض،

ص ٬ات ظٱ٥ضيمذ ځوىص دعٱٸضتذ وؤ بكريص ڄذٽعشي ون ڄى ه٩ذ ؤن ظٽذ ٸ

ځض وڄض دڀؤ إبټځڂ ظځعٺ ه ڄعى٥ ضب ٱ ٠ىم ؤو زجك ظ صنذثاي ٴٹ ألهه عم ڄ

ي اتزٮ ټذن هٽخ: هشىخهعشي ٵعشي ٬حل جتمط ڄلض وخزعاسڄض ٱذ دڀٹ

هىخ اسزٹذ بڀضيذ ٸڃ دڀغت هي، ڄخټ بجل دڀٹ ىض زه ز٭ؽغ دڀي ٴ ٸ

وعرص ببلڄ زځ ض ابڀممض، دڀمىلى ڀ١ايٴض ڄعوٽخ، ڀسرش ؤزي ؤوؿ وض ڄ

. ؼٹذٴعه

. 64دڀمٱر ځ٭ى وهى دڀٹځش ـحي، دألڄڂ وذثش ٤وفض ٴخهىخ دڀٹ ذ ڀٹ

ص، وعمظن دڀسځ ابٻ، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، ٴٽذن ظىټىخظى دألر ؤڄذ ٨ڂ ض، خبخ

مځعه و دآلن ز٭ أيعت ؤال ، دڀهابهض ڄ ځهم ٤ىيكمذخ و ڄرشو٫ ٬حل دڀٹذسئشي ڀ

دڀمٱر ڄځم ؤخيض65

خټشي دڀ٥ځسض ڄى ٬خ ٭ځم ټذن. دڀٹاتڀض دڀم

ى ؤن، ڀپ ڄٹذزڂ، وخيذوٿ دتلؽض دڀؽٹذٴض ض وڄابت . دڀ٭زض دڀځٱض ض ڄ٭ذٴه جي

سځٲ وؤن دڀم٭عم ؤ٭ذ ڄسوض ٬زض ض و ؤن ڄى عمٽى ؤن ڀپ ڄى هٴه وټذن

زى دڀى وڀاسن ي دڀمٹ آاث ض دڀى٥ض بابهاي اتدي ٸخءص ڄى سيٽى ڄعىي

.دثل٥ش

ڄض ووٶ وځون دزى خيش دڀٽذؼىڀٽ دڀخهش هخ ټذن ؤڄٽوه رمذ ده٥بلٸذ، دڀمٹ

دألزض دإلهاسهض آاث ٠مى، بلن وي ٸىټشي ڄذٻ ظمجذط ض ٬وه ٭ٳ ؤن

ون دڀى دڀابن دڀمخټشي ڄى ٸځڂ ز٭ خمذ٤ذ خسئذ ټذن. دڀٽربي وٸ، ٴه ٹ

بجل ظوس دألڂ وخڀ٭ابص 64 لذڀه وڀاسن ڄضنذ وؿ وخڀغت دڀ٭مخن ىلان دڀٹ ىط بهه:

ذه . (Vox clamantis in deserto) ض

65 Por tierras de Moros

Page 241: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 239 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

مض ؤڄٱضتم ڄضنذ ظعٵ ڄ٭ٴض ڄ، هىخايي بجل د٤مإهىخ ټذهىخ ڄذ وذڀاب. دڀضن

ؼشي، ڄاي ، خٴٹىهه صنذض ؤؼانء دألوٸذط ؤځش ض جيعم٭ىن وهم. ڀشيڄعفذ ڄعم

ي هي ؤل ض وخڀٶ دڀزٮ سٹٮ دڀغت دڀع٥ىخهض دڀمان لخثٺ دإلسخـ زساي٠هذ ظ

ظشي وخي . ڄذ

ڃ ڄٹذي بجل لىڀغ دڀغت دةلمځض دڀٵض دڀسىط هي ض ٹ دڀٹخءص وظع٥ڂ دڀاشي

ه وټذن. ټذڄځض اس٬ذط وخڀمانٸض ألجنځض ٴٹايؤ بجل ٸڃ دڀي ٽذعندڀٵ

اتدي ض واس ؤهٵهسم دڀمځمشي هاالء ؤزانء ٬حل ځٹ دڀي هى دڀمځمشي

دڀى٤وض ؤـخهم ؤجمذ ٬ى ڄضنم ثكري ٬ٳ دڀومى هخ و٬حل. دإلبلڄض دابهاي

. وخإللذ٤ض دڀ٥ش هٵن ض خسئذ جيوصنذ ال ؤايء

ڄ٭ټض هعفض زاين ض عٵ٢ وهى، خهىخٴ دڀٹ اتزٮز دألڄ زځٲ ىڃ وخط

بجل، زىخظغي هاس ض دإلبلڃ ٴڂ ٬حل دڀأتٶ ل وذض ؤابر ڀؤلر ٽىن ٸ. ٴ

ٽىن ؤن سيٽى دثلسض هي ؤن ڄى دڀم و٬حل. 66هي ؤڄځه وسض ٬ى ٭رب ؤن بجل ظٴ٭ه

ڄهذ ٬ى دڀممض دڀٽوض ض خهش ب٬بلن ؤڄ ٴةن ڄو٥ٹ دعواتؿ جم

، دڀس٭ص دألڄوض هي ض دڀهبلٿ ٬حل دڀځش دهعذ ٬وي سضبذ دڀغت دثلسض سبذ خي

ض ڄٹخ دڀٽٵذض ٴه . اسالڄذهپ خهش ظٹى دڀغت دألٴٽذ خت

دڀممض دألوىايط زعى٨ٶ بلذ٤ض ٬حل هى ڄى بجل ابڀوسض، سيٽى ال دألڄ وهخ

بجنځض خمسض ابم ختعځهذ دڀغت دڀمرشٷ زبل ض دثلذض ؤرمهذ ختڃ خم١ض هٵ٭ض ڀٱذايط

اي ىټى ؤن بال، ڄ٬ىڄض ٭ ضنذ دڀغت دڀعٹذڀ ٬ځه ټذهغ ٬مذ، دآلن دألڄ ؤز٭ ٴمذ. ڄ

" دڀ٭ر ل١ذص" زهذتك عٱڂ هان وڀٽوه، "دڀموض" ڄ٭ذخص ؤسيذ ڀىزىن ىعٶ دتلمذڄ ٭ذي 66

. اتڄذ دعٱبلال

Page 242: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 240 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ځٱ . الٴفي دڀم

!دڀمذڀض ٴٹايؤ ض

دألر دڀٴ٭ض وڄ٭ٴعه زڄذؼعه ظ٥ىخن ض ٬ٳ لر ؤټذن ٠ذز٦ سه ىڃ خط

ټذسيض لخثٺ ض وانٸهشم ظبلڄظه ٭ځم وهى زٹخ٣ و٤بلزه ظىټىخظى ىڃ وض. دآل

ي ؤن وخـسه ڄى ؤن دألهذخل سبذڀن ڄځمٺ ٬ٹ د٬عٹ آو وض ٬ذض ټڂ ؤن ڄى خي

وٸ، وڀٽوه. ..دإلع٭مذ ايض ظ٭ٺ ؤن اشصنذ ڄى دڀمخټشي دڀابن دڀ٥ځسض زشي

٭خ هٵه ٭عرب، دڀمزنڀض هي دڀعسري ابعندإل دإلټځريو ظزنڂ ؤابر ٴهم

أبن . ..دڀوذحئ زس٭٢ دألر سي

ؤاسٸٵض ث د٬عظن ځٹٴ. ٠ذاي ٭ٴه ټذن. دڀ١ذز٦ ټبلڃ ظىټىخظى دألر ٸ٥ٮ

م ٬حل، ٴٽذن دڀ٭ذڄ دألڂ ي دڀمهغن دڀاسڄ دڀ١ذز٦ هخ سباس ٤ځ٥ځض ڄى دڀ

ض دتلمذض ڄى هى٬ذ وٮع، دثلذض دتلايص ض دڀم٭عٹ ل ؤهه ائ ؤ٬ذهعه دڀغت دڀو

مى ؤن ٬حل ڄذ . دألهځض ڀځاون ثاس

ظاسوعن ال دتلمذٸض هي بن ، دڀ٥ش دڀخهش ڀه ٸذٿ، ټىڀىهڂ، و٥إٻ ٴځعمن ―

. ..دڀسعض

؟ؤيب، يكٶ ―

ط بهغن، ه٭م ― . ىخظٹځٹ ال. ڄات٬ش ڀٽم ؤسش وڀى، دألايء هي ڄى ڄذ ائ خت

ڄعٵىٸذ ٽى ڀم بن ڀوان رمذؼڂ هى دڀي مضن وؤلرتڃ ؤلش ىدڀ دڀ٥ځسض ڀهاالء بن

دڀٹاتڀض، سضتم ٬و هوال، ظ٭ځمهم ٬حل دٸعرص بهغن! ٬ځه ٴځمذٴ٩ىخ. ٬ځه

Page 243: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 241 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ڄرتٻ ڄذ ڄى جبء ظع٭ځٺ اتذيض ڄاسثڂ ض وخمذؼضتم

دالع٭بلڄذط ٸم ظوڂ، ؤيب، وڀٽى ― ض لځٹض ض خجم دڀٽؾ دڀ٭ ڄى ٬ٹ

٬حل ١ٵ لظت دڀمخټش ڀځعٹځ رمذاشص ىخء مجځض تلض دڀ٭ٹ سنى) دألى

ض ڄذتله و ابهض ٬ىدال ض دڀسعض ظوفمىخ ڀى بهٽم، ؤيب، وڀٽى، (دڀممدل دڀځىٻ ڄى ه

ځٹوىصنم بهٽم ؼم! ڄٹذټم ع ظٵٽري ٤ٹضو ؤٴٽذخ، ڄوٽم ٸ ري ٬ى وسبذ،

... ظىخألايء ض ٤ٹضتم ٬ى ختعځٶ

ه اي، دڀم٭ذ دڀٽبلڃ هخ ؤ٬ٳ بهغن ― ةل هخ زسش ټم ١ٹى ٴبل،

، ٴه دإلخٻ ض ز٥ٹضتم ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ. زرس٬ض دڀخهش ؤـذر، دألڄ

ٸى ځىخ ؤن سيٽوٽم ڄذ ټڂ ڄى ؤىق، عنوڀع ، وـه لىؤ و٬حل، ٵهمىهغن هم. ظعى

. ٴم ؤٴعن ؤن ٸسڂ

: ٵعه دڀ٭وص دالزعاسڄض ظٵذٷ ؤن ون ڄى، ظىټىخظى دألر وؤ٠ذٳ

ؼىهم ؤن ض سض ٬وټم ټذن ڀى ؤهه ڄى ٹشي ٬حل وؤان" ؼىن ڄذ سبؽڂ خت ، زه ظعم

"!دڀٵهم لٺ، ؤ١ذ ؤهعم ٴٵهمىهٽم

ڂ ٴځٹ ٬ىخٸش دڀممذؼض ڀهي ټذن ز٥ٺ دڀع٭ذڀٺ ريوٴ ظٹ دڀمى٠ى٫ ض ؤ

و٤ځ٥ځض وڄ و٤وفض ظ٥ىخن زشي ٠ذث٭ض ٤ىځض ڄاس٫ وز٭. دإلخي دڀعځڂ

ض دةلم٭ض ث ڄى ؤڄخ( !ٴخه ؤان٤ىٿ وكڀ اي) ىڃ خط دألر ظځٹى ووڄذ دڀعٹى

ٸمم ض دتلم دڀهوى جتم٭ذط ڄى ٬ ڀي سبهمض بڀه ٬ه لؾ دڀسريو بجل ابڀٵ

. دآله ـابٿ

Page 244: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 242 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص آو زعبلڄظه دـعمٮ ڄخټ ٱذ ؤن ٸسڂ وڀٽوه. دألر اسٴ تكش ڀهم ظٻ. ڄ

ض ڄٵخط وجممى٬ذط خنى ٱى ٬حل ولهثم. بابهزي زبلٽى آاث ڄى ذمعرصص وذماتخط. ڀ

ڄضنذ ٹئوخ ؤال بجل ٬ذهم دڀغت دڀمذٴض ڄى ختهم ٬حل ول دڀ٭زض دڀځٱض خض

دڀع٭ځم ٬حل ظاس٬هم ؤن سيٽى دڀغت، ؤزض ؤڃ ايض ټذهغؤ وىخء، دڀمٹذالط ري

ـٿ ببلء و٬ى دڀٽبلڄض ابتلور دالهعمذڃ ٬ى وؼانهم ڄٽعابصتم بؼخء و٬حل

. دهعمذڃ ڄى عمٺ رمذ ؤټرث دأللخر

دالـعمذ٬ض دتلايص ض بٴذص زڂ ؤهمض ڀهذ ظٽىن ؤن، دألر الل٪، ڀځمذٴض سيٽى بهه ―

ص ټذهغ خب، ٴه. بور لٽذايط خ ٬حل وخڀ٭ذڀمض ٱ٠ض ري ل زو ظ٥١ځٮ، ڄ

ٻ ٬ورص ڃ ڄى دڀمذه٭ض دڀٹى ڄى وخڀٵ دڀ٭ىر خت ض وظاسهم ابڄعاي خم دڀعٹ

ص ڀغ دڀىڃ مذٴض وڀٽى. ؤٴ١ڂ ڀؤلايء ٴهم خنى ص وال خب . دڀوٵ٭ض ڄى سبعف

:دڀخسئض ابزعاسڄعه وؤ٠ذٳ

ض خنى، ٬وان هى ڄذ ٬حل، ٹابظ، هى دألڄ بن " هذن ؤؼىخر ڀس . "دڀٽ

م، بٽمه بجل ڄريخ دألر ٸذٿ، دألمذٿ هي ڄى دڀم ٬حل بهان" دألمذٿ هي

غن ض ه دڀغت و٬حل هىخايان ٷ ٬حل ڄذض ٬بلڄض ٤ذثٵعان ٬ى اب ټذن ڄى ٬

ض ابألڄى دهٱذٿ ټڂ هس ٬ى هٽىن ڄذ ؤز٭، دڀهاي ض هان ڀان ڄذ بهان. دڀهى

، وڄذ، ڀان ڄذ. دڀٹذض دڀمذيض ڀو د٬عاب ون ڄى دڀجض دتلځٹض هي ض هعمٯ

ڄى ظىټىخظى دألر وؤوؿ. "وختريان ڄخڄضيذ بخٻ ٵىظان ڄذجكص ٬مايء ايض ٤ى٫

خ ـسه . دإلابعن دإلټځريو لذٿ ڀاسن، دڀابط ڄى ٬

محځهذ ٬حل جمرب بهغن ڀٽم ٴذألٸڂ ؤال. دڀموهځشي ڀعبلڄظه ٸذٿ، دةلص هي ظون هڂ"

ههذ دڀغت دإلخخط ؤي ؤهغن ڄى دڀم ٬حل ڄ٭ ـ وصنذ دڀى وخڀان ظى ٴضيذ ب خي

Page 245: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 243 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دهلل دم ه دڀىائڃ ذايط ظىي زٹڄذ ٬وه دڀٴذ٫ ات ختغ، دڀمٹ

دةلسڂ ٥سضو ٬ځضيذ ؤتلغ دڀغت دڀوسځض دإلهاسعن67 .

هسذ دڀغت دڀىٸذط هي ڄؽڂ بن ض دإلخخط ظٽ ان وخألٹٵض دتلرب اياسط دجل ظٹ

هذ دڀغت دڀوخٴٮ ٬ى دڀو٩ زٱ٢، ظوضت سٺ ٹڀو. ڀځضبض ټهوىظان ظ٭٢ بجل، خت

ـخ بٸذڄض ض جنمغ ؤن ڀهذ ي ع٭ بخ هخ. دڀ٭سض دڀ٥سٹذط وزشي زوان ٬سى

ض وخڀاسثڂ دڀربخءخط زشي ظز٦ ځض وـطٸ ټذهغ ظو٩م بجل ظ٥من دڀغت دتلرب

. ځىخكذ

ي زىخ٥ض، 68دڀمهش دڀاباب ٴم ٴذي ؤن ٴمو !ال ابڀأتيك وهخ ض٭مدڀ لىٿ ٸخ

هخ بن. وخڀمعٱځٺ دڀمعانٸ٢ ض، لٴاي، هعىس٦ ؤسمان ٸذ٤٭ض خبٹذثٺ، دڀابزىض

هان نأب ي تل عان٬ ٬ىن ض عٵ ".٠مذثان زپ وؤن

ان ظ٭ذڀم وذڀٵغ دڀغت دڀماض ظځپ، دڀعٵع خمٽمض بن " :دألر ووخڂ

ض دڀمن خ رسعن دڀى أبـخټم بكريخ رضخ ؤتلٹغ دڀمٹ ، ٬ځه ڄ ال رسو

ڄځمشي ٽىهىخ ڀم سبى لمشي ؤڄانء ټذهىخ أبصنم ؤٸ ؤن، دڀمم دڀخهش ؤان

ڄى آوى و٤ط دألٱذٿ ڄى ٺ وسبذ ابڀممٸض ڄضنم بكري ٬ ٬حل ولٽمغ

. ز٭ص ؤٹذ٫ ض ڀمىظىخ ٴٱذوي و٤ضنم

دإلٽم ؤن ڄى دڀم ٬حل ظ٭ذ٤ٶ ؤٸڂ ؤٴبل ڀخهش سي دڀي ؤان ؤټىن ڀى بهغن، آي

دڀىڃ ٱ٥ تكٵه، اسزٹذ، ٥ى دڀي ؤٸىٿ ڄؽځمذ، دڀڄى ٥ىٿ ڀى بهه. تكٵ

67 Sermon de la Montagne

ى ٹ 68 . دڀاتٮ ز

Page 246: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 244 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀخـض مض ڄى دهځي ٸ ٽىن ؤن ز٭، دإلابعن دڀ٭ش ٭٠ان لظت ، ڀٽم

"...رمذؼڂ ڀ٭ٹذر، بڀه ظوش دڀغت دڀمعځمض69

هذهه ذڀاي دإلابعن دڀ٭ش عىون وهم دڀمخټشي دڀابن ٬ىن ـم٩غ بن. ټ

وٸ، ختكىس ز٦ الثٽ زه ظٵىي ڀى ـىخ سو ټذن دڀي دڀأتيك هخ ڄؽڂ

ض سٱض، دڀٽوض بجل ڄوعم ـڂ زه ٺه٥ . ٸذستض ڀ٭و

ي وش دڀ٭ش هخ بن ، ټبلڄه دألر دأتهٶ، ه٭م" دآلن ڄو ؤي ڄى ض، ؤ٨ذٴ

. دڀ٥ذن ٤ٷ ڀځٽىخ دهلل سڂ ٬ى لذوخ ڄى تلم ض، دألوجل دڀماوڄض زىخٸه

هض دألاسٸٵض مٷ ه وخثلىخ دڀمشي ټذر ټذهى م خيٷ ڄؽځمذ دڀٹابن و

ر ص دڀٽانث وعى ض، و٭ذ. دڀمٽانط دڀخهابط وضتذن. وخڀىخڄٮ وخأل

ص . "دڀىخر بجل، وخلص ٬اب

ان ىذ ذيذ٤ش ال ټإهه وؤ٠ذٳ "...دڀٽٵذض ٴه سبذ دڀ٭ذڀم و٬ان ڀٹ" :ڄ٭

دڀ١اب٣ ڄى مجٮ بجل إبس٭ه وؤاش" ؤي؟ دڀي هخ ڄذ: "ټبلڄه دألر دأتهٶ، ؼم

١ذ٠ذ، عزنهىن ټذهىخ دڀى دڀابن دإلابن ٥ٷ وخڀى٣ دڀځىهات سبمذخص ؤهٹشي

مذٷ ڄضنم . ڄوع٩م و٥ى بٹذ٫ ٬حل دڀ٥

هي ڄؽڂ بجل ظځفإ لظت و٩٬مض ٸىص ڄى إلابهاي ظسٹى دڀي ڄذ ؟هخ ڄذ"

ض دڀم٩ذهخط دع٭مذض خ٤ىضبڄرب دعواسه ٬حل ٸذى ه٭ ڀم بهان ؟دڀ٭ٽ

ځهذ دڀغت دڀهجض ٬حل زٹ دڀي دڀىل دألڄ ؤن لشي ض دڀاثعن وٴځش اشڀٽذن خت

. دإلابهض دألهځض دتلر ض ٴ٭بل لػ دألر ڀاسن ٬حل ـذء رمذ ثكري 69

Page 247: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 245 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀمعمص وخڀىالايط زوان دڀع٭ض دتلر ز٭، ٠فض ون ڄى، خنٹٹه ؤن ٬ځان

٠مذن زٱض دثلذض ؤ٠ان ظومض هى، دألڄٽض ڀ٭سان وخڀٴذي دألڄى ڄى ؤطن ل

وخإلهذيب دڀخهش بڀضيذ ٹى دڀغت دڀهذوض ض دڀىٸى٫، ؤ١ذ، جتوسه وزٱض وخڀ

وؤوخك دڀ٭خء ووك وخڀوٹذزض بڄربخ٤ىض، ٸون ؼبلؼض ٤ځض، لىظان ض ټذن ڀٹ. ٴ

غ بڄربخ٤ىض، دجنځرتخ بڄربخ٤ىض ٭ض ض ؤن ڄٵذي ڄٹځىر جمذ ڄ٭عٹ ٬حل أت

ظزي ٬حل دإلڄربخ٤ىض هي دعزنٴان ٸون ؼبلؼض و٤ځض. ذڄوزتوڄ ٬حل، لعمذ، وعرص ټى

خر ٵ٭ڂ ڄذ خ ص ورضخثش ـابض ه٩ذڃ زىخ٥ض دالوذ زضنش ڄٽعٵشي، ڄ ٵٹ زال ڄ

ٴضيذ ؤٸمان ڀٹ. ڀځ٥ذهان دثلذ٠٭ض دڀسځخن ؼوخط ڄى، ٬ٹبلهاي ، هعٵ ؤن ڄى

ص زريوٸخ٤ض هض ٸىي ابم ظعرصٳ ٸذه ٽ ، ه٭م. وخڀٽوض وخڀفى ٽوضدڀؽ: ؼبلػ ڄ

ڀغ وخڀىائڃ دڀسرش وبل ؤـڂ ڄى ڀطو دڀغت دڀٽوض بن . دڀٽوض دڀؽٽوض ڄزنڀض ه

ظشي واسن زىڀٵذ جكي ؤلغي بهغن. وخڀفى ى هى دم ؤلغي ، ڄذ ألصنمذ دڀمم

ٶ هخ ؤصناي . دڀع٭

. اش٭ض بڄربخ٤ىض ټذن ڄذ آاث آو، وخڀٵځسشي ټىاب ظخكذ دڀ٥ٹض هي وسبؽڂ"

ٽشي ٬حل دتلر’ ىط دڀٵعن ب٬ذص لور لخ ڀٹ ي ال ٸ دألڄ بن ‘ !دڀمى ظ٭ى

بن، دڀاثزعض دڀ٭خڀض ٬حل جتذٿ ال ٬بلڄض ؤ٬وٽم وؤڄذڃ، ڀٽم ٴذألٸڂ ؤال. دڀسخهض

ىؿ’ ز٭ذ دع٩ځغ وخڀمعٹذ٤خط دڀمخخط ض بابهاي ٬حل دتلور ‘!دڀٽهذن ٴځ

دڀعمض دتلور ځٽغ وڀٹ. دإلبلڃ ڀممذزض دڀځش هسض دعىخڃ ٮوٸ ڀٹ

هي ذيٷ ؤن ڀىخل ټذن وبخ. وخهعرصط دڀځش خمذزض ض ظٹاب هٵه دڀځىٻ

وڀىٳ ززيخ دـاتلهذ دڀغت دألٹذ٫ بجل دتلذٿ ض زه س٭ؾ ٴةهه، دڀماوڄض دڀعٹذڀ

ڄى زال دڀٽوو هى ظـشي ض خهٴ ؤوٸذط ى٨ٶ ؤن، دڀ٥ٹض صبي، ڀه عظن

سض دڀٽځمض ٫ . ..دڀ٥

دآلو دةلذهش ٬حل، ظځپ ڄځمص مجهىض ؤن، لؽه ظىټىخظى دألر ؤصنى، من"

Page 248: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 246 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ايض ڄى خنى هځپ ڄذ، دإلابهض دڀمو٥ٹض ڄى

وخ دڀسريغن ـابٿ وخء ڄذ ض وـريخهان" وسيٽى. دڀخهش ؼىر ڄى ز٭ ڄى ڄو جت

ي دڀمان٠ڂ دإلټځريو بن ڀٹىٿد هاس ض اب٤خ رت ص ڄو ٴ دڀٹىخهشي بجل دڀؽى

ڄذ دڀي دڀ٭ځمذعن وخڀعو٩م. دڀ٭ذڄض دتلايص ڄى ظٹه دڀغت دألوريص ڀئلټځريو دڀم٭ذض

ي ال ٴضيذ زه ڄمىلذ خٿ صتذ دڀغت دڀمعىخ٠٭ض دتلو ع٭ ض دڀم٭ذهخط ل دڀابزى

. زٸض

دڀوڀض بتلذ بن. اب ض ڀوڄذ ٵري لظت ىـ ٭ ڀم ٴةهه يؤو انلض وڄى"

دڀأتؼري خط وخڀذڀىانط دڀوىخي ضوالثٽ دالع٭خ٠ض دڀسيٹخ٤ض وهي هخ

هشي، ڀپ ڄٮ، سيوٮ ڀم ڀپ ټڂ دڀٽسري دڀٵـىي دآلو ظځى دڀسځ دـعايك ڄى دڀٵ

دڀي دإلهاسن لٹىٷ ٬ى ندإل٬بل هخ ظىخٴٺ ڄذ ٸځبل ؤوبلٸض ألو٠ذ٫ وخڀأت

. دةل عىهم ض دڀغن دڀع٭ځم تكذر ٬ى

ڄى وولىن ـځصتم ؤزانء جيء هان دڀٱاشىن وجتذان ٠اب٤ان عزني لشي ض بهه"

. "وٴذ دڀاب٣ ؤصنق ض ذض ون

ض دزعاسڄض وـهه وظٱٷ ز٥ٴه ٱم وهى ټبلڄه دألر ووعم ټڂ ڄاټخ، خسئض ٸم

ص ٬وه ظ ځمضټ هشي هاالء بن" :إباش ـ ڄى دڀٽذهى ٹمم ؤن أتهځىن دڀٵ

".ؤ٬فذهم زشي

دڀماؼ ڄى ټذن وڀٹ. دهٵ٭ذال ٸځسه ؤسٮ وٸ دڀابن ؤٸذءي ظىټىخظى دألر ٴذٷ

دڀ٭ٹڂ خ دتلرب هخ دڀمء ي ؤن ش ټڂ ڄى دڀمعم ٮ ظ٭ ٫ وهى ڄع ٤ځسعه ى

ن دإلٽم زعىٸري ختظي وه دڀٸٹض دڀىٴض ابطدةلبل ي وؤن ڀن هخ بن. دڀم

Page 249: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 247 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زوفذڄشي ؤو ڀىعت ڄؽڂ وخل، دألايڃ ڄى ابڀمٹسڂ آو اسڃ آو وخيئ عانوڀه ڄى٠ى٬ذ

ظى ڄؽڂ، وٽىن، ثكريخ دڀوڄو٥ٹ دإلرسخٳ هفصي ال وبلٷ ظى و ټىهاتن

خڀغ ڄذ دڀغت دڀمسٹض دآلخء ڄى دڀسٹض هي ڄى، ؤ١ذ هى، ٬ذاي، دإلابعن دڀخهش

. هخ دڀ٥سٹذط ورصخ٫ دڀمىذز ٸن ض ڀځسٹذء ظعمغ

بجل وىڀه ڄو ظىټىخظى دألر دعٹابٿ بجل اس٫ دألٹٶ ؤن ز٭ ٴمذ دڀعبلڄص ٬ځم

مىي ٴةن ابإلوىخهايط ع٭ځٺ ڄذ ض دڀمموص بللايظه ڄى دڀم و٬حل. ٤وفض

ص وذبه وڀٹ ٴخهىخ دڀٹ اتزٮ ٭وٶ ؤن دڀځىٻ وخـابط ڄى ؤن د٬عٹ . ز

هٽذعن ؤن ڀپ دألڄم وصيي دڀسرشي ٬ى دأل هي ض ٭ځى ؤن ٬ى ٬ى٠ذ، دڀٵ

ص دأل هي ض بڄذوو لذؿ هش ڄؽځمذ هش وؤن دڀىخلض خنى ابڀو٭مض دڀٽذٴ

ځش آبٿ دخن٫، وخڀهشذص دڀعسري ؤوضبذ دڀغت . و

!دڀم٬سض ڀځٹوص ايٴ

ڂ ٸ ؤهه هس ٸ دڀخهش ؤن زخ ڀٹ ص و٨ٵض ألخء ڄخټ بجل ؤ ٬ځه وؤن خم

ع٭ځمڀ بال، دأللىخٿ ؤلى ض، ځمىن ال دلعمذڀشي ؤوذڃ ري دڀمځمشي ض ي ؤال

دڀي ابڀمحك، لؾ ؤوي ڄؽڂ، وخڀعمٺ ابألڄ دألر ځم ڀٹ. دڀمم دڀى

وعه ضد ڀهذ ٬ . دڀٽىځري ٸمم ٴىٷ ألوى

ضتأي، ؤڄٽذ بجل ٸذ ڄى، ظىټىخظى دألر ٴه ؤخب دڀي دڀىٸغ ض ب ټذن

ڄ٭ذٴه ظانڄغ ٴځٹ. دڀٹم دةلسدل دڀممذرضي دآلن ٭ ڀم بهه. ٴذ بجل ڀځٵ

وخألر زىاين ويس دڀوخخل وخألات وؤزه دڀبلڃ ٬س يس و ڄى وخعىځ

ص ظٽىى ڄى سيٽوه أبن ـخ لذخ ټىخظىظى و٬ى ٬مىڄذ دڀع٭ځم ٬ى اشڄځض ى

. وىذ ضدڀخ دتلايص

Page 250: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 248 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ض ابڀأتيك ټذن ڀٹ ڄاسو ټذء ي ابټذڀىاي لذث رمذؼځض ٬ى ز٭خ، خٻ ٬م

ض ؤو دڀسىڀعٽوپ بجل ڀبلهعاسر ضتأي ڄابت ڄى دڀعٹ٦ ڄذ وڀٽى، دڀرتن ڄ

ص ڄ٭ٴض ه ټذٴاي، دڀٵرتص هي ڄو، ټذن ڄعانؼ . ٴذ ألرسخ ڀع

مجٮ وظو٩م ظى٠ن ض، سبٹخ وڀى، وذض زىاين يس و اسهمغ ڀٹ

. ڄوٵض ڄىخ ون وڄى زانجم ون ڄى، دظٵذٸذ، ذيع٥ٵهذ ټذن دڀغت دڀ٭انرص

٫ وهى، ٱريص زٱذٿ وٸذٴځض وخألم ؤزه مسض دجته ىڃ خط وض وٸعه خههظزي ى

لؾ ٴذ بجل، وؤذڀه وٸخزوعه دألوجل ابي وڄبل٬ش وؤٸابثه دڀغت لايظه عٹ

ڄٵ ال خڃ و٦، دڀ٭ٽ دڀ٭رشى دڀٹن هخ ٠ىء ٬حل ٸځڂ ڄو بال ظعٵعن ظٽ ڀم

ظشي زشي ڄوه . ڀه ڄرسلذ وسٹى وڄذخٿ دڀمٱر ټذن ومشي ل١ذ

Page 251: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 249 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

١ض دڀٹسى و دڀمف دڀمس

. الٯ ـسڂ هايزوض ظبلٿ ڄى وـغ وٸ ڀځٹذٴځض زخ ٬وڄذ خ ضنم دڀم٥ ټذن

دڀ٭ذمض ڄى دٸرتزىخ ټځمذ ظٱ٥ضيم هخوص ڄس٭ض ڄوىٵ١ض ثكٵض ٠ابزض وټذهغ

دألن ٬حل دڀربه ؤوىخ وٸ ب ڄىالي ڄوض ٬بلٿ دتلذؿ وڂ هٽخ. دڀٹسيض

، دألڄ زخض ض، هسىخ. ؤڄع٭ضتم ختمڂ دڀغت خردڀو ؤڄذڄهم خٴ٭شي دڀسځٱض ٬ى وموخ

ؤزىخر ؤل، دڀٹض ابر ٴفذوخ وع٩هم ؤن ـسدل ٬حل ټذن لؾ دڀٹوشي بجل، ؤاس

ص ٴذ وخ دڀمهشى و٬ربوخ دڀوٹذ ٸسش خنى وڄذڀىخ دڀعفذض دڀ٭اشزشي ٠ذلض ٬رب وڄ

ص دڀذٴض ٬رب دڀٹوشي خنى، سيضنم ٬حل دڀٹرصض اتټشي، دجتهىخ ؼم وخڀىخن دڀخو

. دهع٩ذهم ض ؤل ٬حل ٭رثوخ ڀم ب ٤ذثڂ زبل هخ ـههم ټذن. ٸ لسض

٭ىوخ ؤن ٸسڂ دڀ٭ري ڄى يشء ڄى دڀوخر وڀمٽوىخ ڀرياتلىخ وٸات دڀمٽذن ض ڄٽؽىخ

. دةلص ٴذ بجل

م ٴ٭حل. بمهذ ري دةل ڄى ٴضيذ ڀ دةلص وٴذ ڄضنذ دخت ندڀمى ؤن ڄى دڀ

خ ٽڂ دخت دڀي دڀموض ڄى دةلء هخ ٴةن دڀځ٥ذن ٸرص، ؤ١ذ، وٴه صنذثاي ڄٹ

ټرث دڀسٹ٭ض هى، وخةلىى دڀؤ ڄضنذ دڀموض ستؽڂ خنځض جك ڄذ دأل دڀموض ض صت

دڀوخحئ خط دڀمعخ٬ض ڄانڀه جممى٫ دڀمبلك دڀضيىي دتل س٦ وٴه. دإلض

إلٸذڄض ٬حل برسخثڂ زغن دڀموىن ؤـرب ؤن ڄو دڀمسض ڄىالي ٬ى ڀهم بز٭ذخ ٴه خ

. دڀٹوشي و٬ى ب

Page 252: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 250 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤل ٭ٳ ال دڀي دهلل ٬س ي ڄخ لىٿ ظ٥ٶ دڀضيىي دڀعفمٮ ڄى وٸاب

هى٬ذ ټإن سو دڀغت دڀم٭ض دڀجض ڀموضد ڄانٿ ڀځمٽذن لذڃ ڄزنڀض بجل ٴٮ يكٶ

١ذط ض ظوٱ ؤز٭ ڄاسٴض و٬حل. بڀخڄ م خمف ض ٬ځضيذ ٹٵڂ دڀى ڄى

ص ي سن ڄه ض، ٴخه اس٬ذط ڀٹ١ذء دڀرثي ٴذ زىـىخي أيظضيذ دڀغت دڀمان

ص دڀٵبل، هٵه دڀىٸغ ض، ظسه وخڀغت، دڀاتء ض ټمذ دڀٶ بن . وخڀموپ وخڀخ

ي ڄى وخل ابر ؤل ض ڀٹذٴځضد ظٻ ؤن ز٭ ڀ٥ٷ ٬بلٿ دتلذؿ ـذء دڀي هى دڀمان

. دڀٵانٷ

سدل دڀسغ هخ سيځپ ټذن جم ـ ص ض جنن يكٶ دڀمء ي ال ڄ ڄى وظوؿ دڀعفذ

دڀٵشي ٬ٽ ٬حل، وڀٽوه وخڀبلص دڀرس ض واشه ؤلٵذ ٴضيذ ڀه وؤسن دڀموض

هىخ دڀى ، ظزيخن عجك لظت، ڄزنهه ض هأي ٴٹ. دڀىالص ـسڂ، دڀسعض، و ڀم، ست

ص ټڂ ض وټذن. دڀالٯ ٬حل ظ٥ڂ هىخٴهذ ټذهغ دعفمذڄه اس٬ذط ٴضيذ ٹض ٴض ڄ

ص ؤ٬ذزه ٴضيذ جتاتك بجل يكذهه ټڂ دشؤر وٸ، ورش٫ ڄذ٭هذ ٵعن لوشي ه

م دةلسڂ ؤ خ دعواشٷ ض، دڀمذٿ ؼايزه وختغ. ڀځمذيض دعم١ذخ، دڀسځ

هذ دڀغت دڀىخ٭ض دڀىٴض دڀٹمذض زځابن دڀم٭٥ دألـىخن وٸٵ٥ذن وذڃ ل و

رب ـذوص يس ټذن. ـي ظٵذٷ ال دڀمىعرصص دڀىٿ خط دڀىخء دةلبلزض ټذهغ وخڀ

٬ ؤ١ذ هى) دةلاب ٬س م ٬حل شٶ هش ڄى دهه ي ڄى دڀ وخلص ڄى دخنخ

ض ٹم دڀىٸغ ٤ىٿ ټذن .دڀومىـ ٴذ ض دةلسڂ رمؽڂ (دڀربزض دڀ٭ذثبلط ؤهش ڄى

م ٬حل دةلص ٴذ ض ڄزنهه ض زات، ڄى ٴذيس ټڂ ڄؽڂ، سيځپ ټذن ؤهه ڄى دڀ

. دڀموض

ص، ؤ١ذ، ڀه وټذن ض ض جتذض ڄٱذ دڀ٭و ٸريص زٱځض ٨ه ٬حل هش لؾ دڀٹرص

غ دڀغت دڀ٩ه بلص بجل هانٻ وسٹى، دڀٵف بلص ز٭ ىڃ ټڂ ڄم٭ذ ؼىاب ټ

صيذ ا . دڀموض ٵٮ، ب ڄىالي ڄف ض

Page 253: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 251 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

يشء ټڂ ض ذمعځٵشي ټذان ٴځٹ. ثكريخ دةلاب ٬س ڄىالي خيش ٬بلٿ دتلذؿ ٽى ڀم

ص ض ووذض وخ ٤هاي ٬بلٿ دتلذؿ ټذن. دڀوض دڀو٩ خ ٬ خءخص ڀٽڂ ڀو سيٹغ ڄ

ري دڀى ڄى ٭ٳ ال دةلاب ٬س ڄىالي ټذن لشي ض ٬ضنذ وفم ڄذ وټڂ دڀمخز٥ض

مځض دڀ٩ذهض دڀ٭ابخط جممى٫ ص ټڂ ڀٵٹخن، دإلهاسن ڄى جت٭ڂ دڀغت دڀم بهاسان، لخ

خ آڀاي . دأل٬حل وخڀمؽڂ دثلايٿ ڄى جم

ي ه٭ىڄض ڄو وأتؼ دڀٹسځض ل١ى ض ظطب دڀي ٬بلٿ دتلذؿ زٹ ڀٹ ابڀ٭ذخط ؤ٨ٵذ

ىٳ ؤ ٬ٵٶ ٬ذ٠ڂ دڀٹذڄض رمىٷ ٴهى. اسوهٵ ـخ دڀومىـ دةلسدل، دثلوض ؤڄذ. ه

ٽځه ، ٴهى دآلو ص ٬حل ڀع ومځض ل١ذخط ىهضتذ دڀغت دڀٹسيض دڀمن ى م ، ڄ ـ

موض دڀىىوض دـاتلعه وخڀ و٤ىٿ دڀعىمض ووله ـمه وؤ٠٭ٵغ ڄ٭ذ وخڀوٹ

ؤي و٩مهذ ال دڀغت اسردتل ٬مځايط ټرثص ڄذه وؤظځٵغ دڀوىڃ ذم٫ ض دڀمٽىػ

خٿ ڄذ دڀي دڀىل ٴذألڄ. ڀځٴذظ ڄپ دألڂ ض دالرتخٻ هى زضنمذ ىل

ب ؤڄ هى بڀه ٵى ؤن ٴٽ ٬بلٿ دتلذؿ ٴةن ڀپ وڄٮ. دڀمبل ؤ وبـبلٿ

. ڀپ ض سعه وؤزځٱه

زٽڂ وؤٸم ٬بلٿ دتلذؿ ز٭ دةلاب ٬س ڄىالي لش وڀٹ ٴذ س ٸ

ي بجل لذڃ ي وڄى دڀبلڃ ٬س ڄىالي بجل ب ڄىالي ڄى، وڄخټ

خ زىذڀش ٬دل ب بٸذڄض وؤن ٹه زغ هى بسنذ زعه ؤن، زىـص زي ڄو

ڄذ، وٴ٢ ڄ٭عه هٺ، يشء ض، ظزپ ؤن سيٽى ال ٴه و٬حل. ظ٭ى٢ ټڂ، ڄٹ

ټذن، دڀى٬ى ڄى دڀٽذر، دڀموشي ٬و، ظعفذو ال دڀغت دڀىذء ڄ٩ذه ڄى دڀ٭ٽ

. اب٤بل دڀٽڃ ب٬ذء ض بٴخ٤ذ زه ظٵىي ڄذ ٽى وڀم دڀٹىٿ ذٷ دةلاب ٬س ڄىالي

ي وهى، ؤش ڀم ٬بلٿ دتلذؿ وڀٽى هخ دألڄ سځٲ ؤن، ٽ ؤن ٴٹ٦ ځعم ټذن. دتل

، وىندڀم زانهذ دڀغت دڀمخ هي ڄى وخلص ض ٹم دڀي ب ٴه جي

Page 254: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 252 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وف سبذ ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ. ڄ٭ان، ڀپ بجل دتلذـض ٬غ وټځمذ، دڀ٥ځسض إلٸذڄض، ٸسيذ

. هٹذن ون ڄى ٬ځه ڄذ ڀىٴذء دع٭خي ٬ى ٬رب ٴٹ دڀ٭ىن هخ ٬ى

***

ض دوعاي وٸٮ وـذڄٮ دڀمابلض بجل ب٠ذٴض، ه وخڀسى٬انهض. بٸذڄض ڄٹ دڀسى٬انه

لٹٺ دڀغت دڀسانءخط هي ڄى وخل، دڀممذؼځض دألوي طدڀموآش ڄى و٬ دألهڀ

زشي دڀأتڀٶ ڄى هى٬ذ، دألهڀس دڀم٭ځم و٥ى ٬حل ڄوه ريخ، دڀمخټش دڀٵانن ٴضيذ

زٹغ دڀي دڀٽبلٽ دڀم٭مذي دألؼ هخ وـىي ڄى وخل بصنذ. وخڀمٵ دڀځ٥ٶ

ڄى جك ائ ظٹ١م دڀىڃ بجل ظٽذ ال دڀغت دڀٹون ڄ و٬حل ڄ٥ځهذ ؤ٬حل ڄى، دتلمخء

ڄى ظٽٶ دڀسٮ ٴذ وڄخ. وخإلظٹذن دألانٸض ڄى اتڄذ ڄاثال، دثلٵٵض ـخصنذ

ص دڀٵٹايط خط وؤلىخ٠هذ دڀمسځ٥ض اسلذصتذ وبلٿ زاسصتذ٬ ووٴ ڄى دةل

يجن ؤ ڄى دڀموى٬ض دثلسض ـخصنذ وؤڀسض دڀربخٸض دألوڀىى ووخـهذط دڀڄى

ص دڀموٹىه وؤزىخصبذ دڀمربهٹض ٸخڄهذ وسٽض ط دڀغت دڀمم ، ٴٮ وش ڄى ٸ

خ هٹاش، زه رثي ؤن دڀمٱيب ڀځٵٽ ؤڄٽى ٬مذ ٬ځه ڄ ال ټٵذ دڀٵى ، وٸض اب

غ دڀخث٭ض دڀموآشط هي. دڀى٦ دڀ٭رص ض دإلبلڄ دڀ٭رص ڄى دزعخء أت

٤ى ض ظخٿ ال دتلمخء ذم٥٥ذط ٴه ټذهغ يدڀ دڀىٸغ ض ؤٸمغ وڀٹ. دڀمغن

ؤابر نؤ دال٬عٹذ بجل ٴٮ يشء وټڂ. دڀٱان٤شي دڀم٭مذشي ؤهذن ض دڀو١ىؿ

ؤيب ؤڄاثٿ ؤڄخء ٤سٮ ڀٹ. دعىلىهذ ٸ ڀځسىټاسخ" سضيذط سوىن دڀى دڀٵى

، ابڀخط، ڀٹش دڀي هخ، دتلٺ ٬س زى ٭ٹىر زى ٬ؽمذن زى ٬دل دتلى

وؽض هٵهسذ ظٵ ؤن ټذط دڀغت دڀبلڀض هي ڄى ؤ١ذ وآوى دألى ڀځ٥ذناب

ظأت٤ لؾ دڀٽربي دڀمٹربص ض دڀمء ٬ځه ٭رث ز٥ذزٮ دڀع٭مري محذض، ڀځمىلى

. دڀخث٭ض زانءخصتم

Page 255: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 253 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض دألوريص ؤايڄه ضن وټذن ٴٹايؤو آاي ض لبلظه ڄى ٬ذ دڀي ز٥ى٤ض دزى ټذن

ي وهى، فٮ ڀه ض دڀځ٥ذن وٸى ززيه٥ض سبانٿ جكي دڀي دڀمىخ ٸرص

ص وسفڂ دڀمذڀٽض دڀمانٴض هي ٬حل، دڀع٭مريي دڀواش٣ ڄؽريخ دڀؽٹذٴض ٬حل دتل١ذ

. ڄوه دڀىض ٬ى ٽٶ ڀم دڀي دڀ وځون دزى ى٦

مځه يدڀ دڀىٸغ ض دڀسى٬انهض ض ب ٹم ؤن ٬حل، بن، دالظٵذٷ وٸٮ ڀٹ

. ز٬ذعه دةلاب ٬س يس ٴه

ځسض لايص ظٽذ ال ټذن دڀغت دتلايص هي ٬ى ظعمزي دألوي وخڀمخ دڀسى٬انهض ٤

لٽذايط ڀپ بڀان هٹځغ ڄؽځمذ ؤوواب ض دڀٹو٥ض دةلذڄ٭ذط ظبلڄص ٭هشذ

هعىڃ ٴىن وهش ضدڀم صيمڂ ب هسڂ دألڄ ٴةن ٴذاي دڀ٥ذڀش ټذن ٴةخ. وز

ص اس٬ذط ون ڄى، اتزٮ لؾ دڀٹوشي بجل ڄزنڀه ڄى ص زخجم وال خم و، ڄٹ

ص دألٸڂ دألات دڀغت دڀٵانٷ هي بجل دالڀعفذء بجل لذـض ض ٽى ڀم ٴهى. أل٬ذزه باث

دڀمرتٻ دڀٹذم هى ٽى ڀم دڀرس ٴةن وابڀٵ٭ڂ. ل٩ذ ؤٸڂ لىخط إلىخء ؤهجغ

. مٹمشيدڀ هاالء ؤڄاثٿ زشي

ځسض ټذن ٴ٠هذ درتخيكض لايص ڄى ؤؼ رب ٴٵضيذ. مجذ٬ض لايص دڀسى٬انهض ض خيىن دڀ٥

اشٻ زعو٩م سه ظو٩م ٬وه و٭رب دڀ٥ځسض بٴبل هىخص وٵه يدڀ دڀم

دڀ٭ زٹىخ٬ عڂ ڄذ ض دڀ ٬ذخط، دڀىـىي ز٭٢ ض، ظسه وه. دڀى٤ىزايط

خ ٽوىن دڀ٥ځسض ټذن. دڀمرتٻ ف ؼبلؼض ؤو دؼانن ڄضنذ صوخل ټڂ عٹذم ٱريص ل

دةلذٴض وخڀٵىخټه دڀسٹىٿ ټذهغ. ڄاش٬ذ سيځٽىن ڄذ وټذن. ؤىذ مخض ؤو ؤوؤز٭ض

وض وخڀزص ن ى وخڀځمم وخڀغ دڀ و وخڀٽٽس وخڀمى٫ وخڀاشي وخڀٽ دڀم

د خ ظٽىن وخڀم ڀ خڄىٸځ زٶ سضيض جمذ٬ض جتوش ٬حل ٸذخ خيئ

٫ ٬وڄذ بال وهذ ٴٮ ؤن دڀ٥ذڀش بڄٽذن ض . ب ڄىالي ٬ذمض صنذثاي ى

Page 256: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 254 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص وظاؼؾ ٵض دثلوض دڀٱريص دتلف ايء دڀمعٹ ى ؤو زاس٣ وؤلايان وٴذن وـځى ز

وڄذ٬ىن سبوٵىه ڄٴىٷ اشي وبزٺ ٱريص وټاو خنذ و٤سٺ ٱريص فذص

هم. ع٭مذٿدال خؿ ٸٺ ص وست ڀپ. خسئذ زعٹعري وڀٽى ابثلزب دڀموض لسى بخ

دڀ٥ذڀش جي وهٽخ. ڄيض ري لذٿ ټڂ ٬حل ټذن دتلسى ؤڄبلٻ ض دڀعرصٳ ؤن

ال ٴرتخي. ولش وهٵٹعه وځه زشي ٥ذزٺ ؤن ٬حل جمربخ هٵه ي بجل ي سي

ص ؤايڃ ض بال دڀٱخيئ سيٽوه دڀغت دڀمابټض وخألڄوض زوه ڃؤاي ، لوج، ظٽىن وه خم

ص زىالثم ىڄه هٶ لځٹض ٽرس ؤن ٴضيذ ظٵٮ هش صنذايط وڄاشه وخٴ ٴضيذ زه

عسڂ دڀځمم ص هسعه دڀي وخڀٽٽس دڀم ض دڀزص وٴ ض دڀٹ ڄى ڄعىي بجل دڀهش

ٽ ڄى ٸش دڀه١م لى . دڀ

و٭و٭ذ، ٱريص زځىض ټاو ض ؤوي بجل ڄى دڀاشي ٴه عخوٿ دڀي دڀىڃ بهه ڄ

ځمايط زٵ٥ذث ڄٴىٸذ ىص وز٥ ، د٤مإهغ وٸ، ابڀم٭ص دألڄ ٴوضت وزاب ـىخ خم

ه ؤن بجل ـ وبخٻ. لذڀمض آٴذٷ خنى ؤهىٴهم ٬ى مذ دڀمٽسىلشي دڀٵعاين هاالء ٬ٹىٿ ظى

بل ؤو اش٬خ ؤو ٴځىٴذ ڄضنم دڀىخل سن ٸخط ڄى ڀه ؤن عى ڄذ وسيعمى رمؽ

ذٸٮ خمذټذص و٬حل دڀ٭ دجتذٿ ٬حل ض ظو خبؾ ڄىخ٠ٮ ظانوٿ و٬حل دثل٥ابء ڄ

ش ٸن لىٿ دأللاين ذڀش ځغ ڄان زنٿ و ال خك٭ذن ؤخيض ڄى ؤ زه ؤ

ص هي ڄؽڂ ڄأر وڀٽى. ه ڄذ ؤل ٭ٳ ٹ١ضيذ دڀوض ٴىٿ ٴإځش. ان

ځسض ٠ىخ ؤن، ابڀمانوزض، و٬ځضيم. دڀٸذط مجٮ ض دڀ٥ ال دڀي دالڄعمذن ڀهخ ع٭

ض دتلٺ ڄى هى٫ ٽذ . دڀعىڀض ٵعه ڄى ذيٵٶ زه دڀم٭رتٳ دڀ ڄ

ض ع٩ٳ ڄى دڀان ڄى بن زڂ ضنون ال هم لٹذ ض ځم ص ؤو تلم ٸ٥٭ض ؤو ٤ ڄ

ڄى ٭ ڀم، دڀ٭رشى دڀٹن هخ ض، دڀڄى وڀٽى. ٸٵضتم ض دڀاشي ڄى ح ؤو زص

. هي ڄؽڂ الثٺ ري ىذء ڄاشه

Page 257: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 255 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

مٸو وڄ٭ذه زٱخ وڄعورصض وخڀو٩ذڄض دألهڀ وټځايط ٸ٤سض ـذڄ٭ض بن

و ص صبي ڄاشه ظ٭ٳ ڀم وخڀممذڀپ دڀٵذ٤مشي وؤه وڄ ٬حل ٴ٠غ دڀغت دڀ

ع٭ځٺ دألڄ وڀٽى. ڀپ ٦دڀى دألوويب دڀ٭رص ٬ٳ ڀٹ. ه٭م. دڀ٭ذڀمض دڀسسض

ٴذٸص وىص مجذهري وڄى وبټځريوض بٸ٥ذ٬ض ٴ٩ذثٮ ڄى ظ١مى سبذ دڀى٦ ابڀ٭رص

ظشي، دآلن، مٮ ڀٽذ دڀمء بن. ڀځمايص ؤانه ؤصنق جيىر وهى دڀاشر ڀىؼ ڄذ

فض دڀوىخٴ خنى ڄ٥ځٹذ دڀم٥ بلن ختغ ووع٩ 70هلل وزبخ دعفخء ىط دڀم

ڄى ـٵوض لذڄځض دڀابر ٬عسض ٬حل ڄځضتسض ٨ٵريص خط زغ زض ظ٩ه ؤن ٬دڀ وهم

شخيض ؤو دڀمځىٸض دڀس٥ذ٤ذ مزن .

ؤي ستذڄذ ب١ذله بجل ڂ ڀم ڄذ، دڀمهش هخ ض عم٭ى وهى، إل دظ١ن ڀٹ

زٵ١ڂ اتڄذ بخټذ ؤٻ ڀٹ. دتلٹٹض زځي دخن٥ذ٣ ؤابر وهى، ڀؤلو٠ذ٫ ختځڂ

ض دةلى ي وهى، ذثهټ وؤخ٠ه ڀبلع٭مذ ظځم وخڀسبل ڄىڀي ؤ ختعڂ دألـوس

و٭سه دڀ٭ځغن ابڀمخ ڀځسٮ ظ٭ ځن دڀغت دڀمىض وخألوبلٷ وذض زٹىخهشي ٹ

بٴخذ وؤٴٯ ٴهمه ؤيسء ى ٨ڂ ض وسنذ وڀ دڀي دڀخء ١٬بلن، دعسٹذصئذ ٬حل

ض ٸىخي ڄى اتڄذ . دتل

٬س يس ڄىالي زغ ض ڄخوڃ و٠ٶ دڀسى٬انهض ض ڄٹم وهى، ب زؤ ڀٹ

. دڀٹوشي ض وه، دةلاب

***

ص وؤه ه، ستؽڂ ټذهغ وڀٹ. دإلبلڄض ڀځؽٹذٴض ٸم ڄحك دڀٹوشي ـذڄ٭ض دڀٹذه

70 Panem propter Deum

Page 258: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 256 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ىڄىخ٤ ؤوخو ڄى وخلخ، ٬رش دڀاتٮ دڀٹن صنذض، مٸو وڄف ظىه وعىهض

صتذٴعغ وڀٹ. دڀى٦ دڀ٭رص ض هجضتذ عى ؤن ڀځمء سيٽى ڄؽځمذ دإلبلڄض دڀؽٹذٴض

دڀځى وخڀعىهض ڀؤله ووبلٴذ. دألوريص دألڄوض هي بجل دإلبلڃ ابخن٥ذ٣ ٸىخهذ

اب خ ه ٸذڀضبذ ض جممص ٴذ ـذڄ٭ض ٠ځغ، وڄانهفهمذ ڄىخهمذ وـ

خ دڀٽىالعٽ هىن ـذء و٬وڄذ. بل رم جتم إبخلض دڀسعض صيعمىخ ڀم ڄخټ دڀٵ

مض دڀ٭ٹڂ ظسځ ڀايض ڄضنم بوبلذ، وظٵووىخ ختضتذ ختعوٺ ټذهغ دڀغت دڀم٥ٵإص دڀمو٩

دڀ٥ٷ ٬حل دإلزٹذء ض، ڀىذضتم دثلذ٠٭ض دڀسځخن ض دهضتذـهذ ٬ى دڀسعض ٽٵىخ ڀم دڀغت

ڄعىڄشي، د٬رت٠ىخ ٴهم ڀپ ڄى ؤىؤ دألڄ نب زڂ دڀ٭عٺ دڀم٭ه ض دڀم١وض

ٹع١ه ببلك ټڂ بوذٿ ٬حل، خمځهذ ري ض ظوبلط ٤ٺ ٬ى ؤو دڀممذ٤ځض واسثڂ

. دڀٹن وك

دڀموىن، ؤ١ذ ه، ؤهؤشهذ دڀغت دڀٹوشي وـذڄ٭ض ڄى ؤځهذ ظعم دڀي دتل

ض ڄى، ٴذ زوغ ٴ٭وڄذ. ٴه زوغ ؤٴذٷ دةلص ڀ٭ذمضد ض دهسغ، دألخ

، دألـن ٬حل، اسءط ؤهڀىن ٴضيذ ڀبلعٹخ ٸڃ ٴٹ. ڄٽذن ټڂ ڄى وخٴص زرشض

خ وخواتوخ ٸ٤سض أبڄىي ٬بلٸذصتم وخي ڄى دڀمظن دڀ١ٵض ٬حل دڀىخٸٮ دةلء ڀهم ڄٹ

وٸىخ ڄى٨ٵه ڄضنذ وعر دڀمىن ټذن غتدڀ دألهڀ ٬وص هى ڀپ ټذن ڀٹ. ٴذ

ض، ټذن دڀي دألهڀس ؤن وهى ابڀمبلل٩ض ـ ؤڄ وىـ. ٭ذڄشيدڀ ـىه

، ٩ه ڀم انزٱض وڄؽٹٵذ ؤبل ، بابهاي ٬ځه ٸذخ ټذن ڄذ، ٴٹايؤ ض ؤٸذڃ ؤن سبف

ص ٵىٳ ض زى٠٭ه، ٴٹ٦، ويض ظىه) بٴٹض ڄى ڄهذـون وـذء. وخةل دإلخ

ض ٤ځش ٬حل زانء، زوهم، (دتلذڀض . دألوجل ڄخټ ظو٩م خمذوالط ٴرتص ض دألخ

م، دڀٹوشي ٬وص ل هى ڀپ ټذن ڀٹ. دڀرسي دڀىخي ٠ٵض ٬حل وظى٤وخ

ض ڄىضأل د دثلبلٴض ڄى دڀمذڀض ٴٹايؤ ٬مذڀض ٬ذمض، ڀځٹريوخن دعټذخ زڀپ

ض ڄف، ڄ٭ذ، ه دڀغت دڀ٭عٹض دةلذڄ٭ض وظ٭ٳ. ڄٺ ڄى، وٴوٷ وض وڄ

ض صبذؤزىخ خط دڀرشخ٬ض وٵوضتذ ڀځى٠ىء وڄانهځهذ وخألى دألز٢ وزبل٤هذ دڀربوه

Page 259: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 257 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬مهذ ٹهذ دڀي دڀمذء وجمي دڀٽبلٽض دأللفذڃ دڀغت و ابڀمائط ظ٭

ټذسي ڀؤلځىر ووٴٹذ، وهانٻ. دڀىٴريص مهذوڄذز م ولىٿ دڀٹم دآل ٬ ځٹ،

مىن ؤاسظص دڀمځس ز٢ ٤ځسض مجذ٬ذط ٬حل وخڀاتدي ڀومىوخ دتلٹىٷ ض وهسم ڄ

. دآلخن ٬حل دڀربخه ؤڀىخ وٸ بڀضيم عم٭ىن

ولٽذايط ٴضيذ ڀځوٵ ٠س٦ ال زوٽغ دڀمموـض دڀاتدي ڄى وهعٶ وخڀومى دڀٵٹه ټذن

ؤ ٬حل دڀمؽسعض دڀ٭ځىڃ جممى٫، وؤوريخ ؤوال، هى ڀپ ټذن، وخٴض ظٽىن ڄذ ذڀاب

٬رشص مخ ؤو وض ٬رشص دؼوغت ؤو وىخط ٬رش دڀمء وسيض. شيدڀٹو زخجم ٸذسئض

ص دڀ٥ځسض ؤټرث خيٵ٩هذ زځغ ڄىخ٠ٮ دـرتخ مذ٫ ض ٬رشى وؤلايان ڄى، اب، ڄاثز

ـهض وڄى. ڄو٥ٹ ڀوٹ بو١ذ٬هذ ؤو خمعىخهذ ختځڂ ٬انء ؤهٵهسم ٽځٵىخ ؤن ون

دألز٭ض دڀٹون ض دإلبلڄض ضدڀسخىـ ڄخن ڄى ؤز٭خ وخڀوٹ دڀعمځڂ ٴةن اثهض

دڀعٵٽري ٷ ڄى جنذ وڄذ. وځون دزى سبىط وٸ٤سض زٱخ وك ڄذط ڀٹ. دألوريص

ؤص ٬انرص ري سؾ ٭ ڀم دڀٵٽض دڀمخحك ڄى دڀى٦ ڄو ه١سغ ڄ٭ٴض ڄى جم

ص . ڀبلڄعمذن وذ٠٭ض، ولهذ، دڀخجكص وؤسمغ دتلٹٹض ذڄذصت ٤ىځض ڄ

وعٹ ؤن سيٽى ڀىلض ه دڀغت وخڀخجكص سځٱه ؤو دألن ظځعٹ٥ه ڄذ ټڂ زهسىڀض ٬ځضيذ

بڄٽذانط ظىٮ ٹٮ دڀومى هخ و٬حل. دڀٵهم، دأللىخٿ ڄى لذٿ أبي، ڀغ دڀو٩

ص ص ون ڄى دڀٱ . ظ٥ىهذ ؤو دڀٱذٴض دڀ٭ٹڂ ڄځٽذط دعاث

ڂ وزڀپ وڃ دزى ىوخن، اب، دڀٹآن لٵ٪ ٸ ٽىن ؤن ز٭ دڀٹوشي ڀعځم ذي ـ آ

فٮ خ دڀممځض دڀمىعځٵض ڄذڀپ ٴٹه وشوك دڀم ابڀځٵض دڀمع٭ځٹض دڀمابت ڄى و٬

ڄى دڀمعىـض دأللذؾ ڄى ټمض وخزعځٮ و شن وڄوٶ ڄ من و دڀسىذي و

خڃ دڀ٭ځم ڄى زځٲ ٸ ؤهه، ڄذـض وخزى وخڀواسيئ وڄځم ٹڂ ڄذ ع٥ځش هخ وټڂ. دڀم

هخ ڄى دإلٴذص ڄى ستٽوه ٬ٹځض ٸخط دڀ٥ذڀش ٬و ظعىٴ ؤن وزرش٣ ـڂ ٬ى بلٸځ

. ڄٽعش هى ڀمذ ٤سٹذ دڀع٭ځم

Page 260: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 258 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هخ هعفض، سي اثٸاب ٹ٩ذ دڀمذيض ض ټذن دڀي ٴذڀهى. ټڀپ ڀ دڀىخٸٮ ؤن ري

ظؽسغ ٬وڄذ ظسځي بجل ظوضت وخڀٽىٳ دڀعهى لذالط ڄى سبفمى٬ض، داللعٽذٻ

فش ڄى ٸخ ڀپ ٬ى ٴ١بل، هٴ فش، دڀسايعن دڀ٭ ڂ محذ ٬ دڀٽعش ڄى ز٭ خمم

ط . ؤوخٸهذ دٵ

ٴمذ، اس٬ ءزش دألوبلٸض وخڀمځٽذط دڀمىخهش ظعٵ ؤن دڀان ڄى ټذن ټڀپ

ٸرب" ري، ٬ذص ٸڂ ڄؽځمذ، دتل٪ ڀىء، ظ٭ ڀم ٴذڀٹوشي. ٱغن ـه ٬حل، ز٭

ڄٮ هخ ض ڄعٵٹشي دةل دةلڂ ڄى ٴذٸه ڄى بكري و٬ ب ټذن ڀٹ. "دڀ٭ٹڂ

هشي دڀمأو ؤمذر . ٹعوىصنذ ټذهىخ دڀى دڀٵ

ون دڀمخټىن ټذن بخ وڀٽى ص و٥ذڀسىن زٹىخڀمانهق ٹ ض دإلرسخ٫ زرضو

هشي ٴةن، ظٱريهذ سب٩ه ڄٹرتهض ټٵهذ هسڂ لځض بجل الـجشي، اټون ټذهىخ دڀٵ

ض لى ڄ٩ذه ڄى ابڀعوڂ بڄذ، ورصون دإلبللذط دعمذڀض ٬حل، اب٤ځض جمذهض ه

ص ؤو دڀم٭ځى ٬حل زڂ دڀم٥ٵإص جنذ٬ض ٬حل دإلزٹذء ٬حل، ڄابشص ري ٭ىابط إباث

ض ڄى لٵ٩ىهذ ٸسيض و وهي ظ٭هذ !وبٽىاب ڄذيكٵڂ !ڄ

ص، اتزٮ ؤن ٬ى هٱو، ظىخ٠٭ه ڄى دڀم ٬حل، دڀم٭ض ب خ ټذن ابڀماثز

ظش دڀمٽذن ىه ه، دڀم٥ځىزض عؽري ڄذ هخ دڀٽبلڃ دـرتخ ض ؤن ڀپ دڀ

ٿ دڀ٥ذڀش ڄ٭ذٳ ظٵىٷ ؤن زرش٣ دخنايخ دألٸڂ دألهذن ټذن وڀٹ. دڀم٥ځىر دڀم٭

هض ٴ٭و. دڀ٥ځسض ڄى آو و٬ ب أشن هى هخ زىاين يس و زشي دڀمٹذ

وسڂ دڀ٥ځسض ڀهذ عمم ايڀٽعپ ڄى ڄضنذ ع١ى٫ وڄذ ١ٱ١ٮ وڄذ دتلىخ وظ ىنع ٽ

٬ىن هض ٬و، ؤڀٵذ٧ ڄى ڀځم٭ٴض ڄ . ڀځ٭اين، ٹذٿ وختلٺ، دڀسىن سو دڀمٹذ

Page 261: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 259 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٹوشي و ڄاتز٭ض ٬حل ل ٴٹ دڀځىٻ زىء عٶ ب ٽى ڀم وب

م ون وټذن. ابهع٩ذڃ خ ؤو هذڄذ ڀه سو ڄذ وخيٵ٪ و٥ى٤ذ و . ـ

ڄاتز٭ض، واتزٮ دتلځٹض ض ځفځىڀ ابڀمفء ٽعٵ ٴٽذن ڀپ ٬خ ڄذ ض ؤڄذ

وىڃ دڀمىهىڀىؿ، ٴ١ىخل ڄضنذ دڀس٭٢ ٤ك ؤن لػ ڄذ وبخ. ڀؤلجځض ڄٽذن ال بهه. دڀم

خ ٵهم ڀم ڄٹ٥ٮ ڄ٭ظن ڄى ڀځأتټ، وڄذ، ٴهى ڀٹ. ذڄ٢ ڀٵ٪ ڄڀىٿ ڄى ؤو ـ

دڀم٭مم دڀسسٱذء وڀٽى ڄ٭ىڄض انزٱض أبصنذ دڀ٥ځسض ٬و دڀٽبلڃ ٤ذلىهض ٬ٴغ

ظع٥ځش زاخٿ، دڀمٵذـإص ستذڃ، حڀٵىـ ٤بل٫دال ڄى ٸ ٬حل ٤ذڀش ابألځض ڀىؤهٹه

. "خهش ڄى٠ٮ ض ٬ٹبل" ٬وه دإلـذزض

ب ټذن ٬ٳ دڀي دڀوخعن زىاشش دڀٵٹه ڄضنذ ثكريص و ٬حل رت

اث ټذن أبهه ؿ ڄهشىخ خم وهى، ټذن. وخڀ٭وٿ دڀٹ١ذص ڄى ـبلن ؤو ـڂ ٬ځه خت

. ڄاؼ زىض ڀځمك عځم، زوٵه دال٬عخ ثكري، ـځڂ ي تلض و ٬فى

ظه ضن ٬وڄذ، خسئذ، وع٩ نذټ ڀٵى ال دڀ٥ځسض مجهى دةلذڄ٭ض ابر لظت وخٴٹه ؼؼ

ر هى ڄذ زٹ ڄضنم ر ؤن وع٩ ټذن، أت عٵ١ڂ لظت دڀسځٱعشي ـځه ڄى خلو ٹ

، دإلز٦ ختغ( لذڄ٢ ؤورض ڀىن خط خسئذ وټذهغ) وخڀځسص، ذيؿ وټذن. ابهع٭ذڀهمذ

اي ص دڀؤ ڄى خبټض خم ض ٬فى زسٱځض وځعمٺ وٸى دڀٹ ؤن پ ال دڀٹڃ ڄوٹ

. هخ ڄؽڂ ٬شء تلمڂ وٸٵهذ أبن. دڄعمضنذ

ټذن وڀم بل٤شي مخض وځٮ ؤو ڄىط هش ڀٹ. خمم ي لٽم صنذض ڄو

ظشي ري دڀٵرتص هي ٤ىٿ . ٸن زٮ ظعوٵ وه ټذهغ. وخڀمىعرص دڀمى٤إ ڄ

!دڀرب ض دڀٹاييس دڀٸم خت٥م وٸٮ ڀٹ

Page 262: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 260 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ـىن ٤ځسض ټذن ـذئوهذ وٸ دڀماض ڄى عى وٵٶ ٬ٹ ٥ىٸهذ ؤو دڀىـىي ڄ

. ڄوشي ـذٿ هائط ٬حل دڀ٭ ڄى

ض بل ڄى ٤ذڀش ٬ځه ؤ٤ځٺ ڀٹ ص ڄى ڄهشى وؼى دم وه. ڄانص خك دڀ٭زض دةل

ڄان سيؽڂ لفاي هاب زىاشش يس ټذن ٴځٹ وٴ٭بل. دإلبلڄض ٸسڂ م ض ظ

ڂ بهه. دڀمٽذن زشي ڄعفىال ؤو ؤٽعه ٬حل ـذڀاس خي وهى، وذ٤ ز٥سض، ڀځمء ڀى

وختلفض دڀمذض دڀ٭بلڄض بهه. وڀغ ٬ى ڄى سن إبخء ؤهه ،دڀمف ؤ٬مص

دألڄوض ببلڃ ض دالخن٥ذ٣ ٤ى ٬حل دڀخڀض لٹٹض ز٭هذ ڄذ دڀغت وختلٹٹض دڀومىـض

. دڀؽٹځض ٴعه دڀمٱر ٴٮ دڀي دألوريص

ي دڀابيق ٬س يس هى دڀمعمفى دألاسظص ڄى آو وٶ وـ وڀٹ دڀمٽځٶ دڀٹ

ض زع جلب ٭ىن دڀى هاالء ڄى وخلخ ٽى ڀم، ؤ١ذ هى، دألات هخ. دڀ٭ز

دڀومى ظ ض دثلذ ظايٸه سيځپ ټذن ڀٹ. دڀانـ٭ض دڀع واسثڂ ض دتلم

وٵذ وهى دةلمڂ وظيكش وڃ وخزى ڄذڀپ دزى ڄ ؤات ڀ ؤهه دڀماټ وڄى. آـ

دڀځٱض اتدي ڄى عوس٦ ؤن ض ٵٽ دڀي هى دڀمموص دڀعىخط و هخ دڀومى

ض واسثڂ ص ظ٭ځم . دڀمعخ٬ض دڀٹسيض دڀمانهق ض دڀو٩ ظ٭ ؤن ٬حل ٸذ

بل ټذن ڀٹ ذ . ظٹاب ٸن هٶ ڄو دڀٹوشي ض ڄؽځه دعٹ وڀٹ. زىاشش ڀس جم

دڀٵخط ذٳ٠ٵ ٬حل ٸسيذ دألىىن زانهذ دڀغت دڀوىخ٬ري هي خبټض جك ڄؽځه ټذن

ٸىخ ه٩ذڃ ٴضيذ بلل٪ دڀمء بن. هي ؤايڄان ض ڄىـىص خڀغ ڄذ وخڀغت يصوخڀ٭ذ

ظٵٮ ؼم ٴعمعدلء دڀمذء ض ظزنٿ زبلڂ ڄوص ڄذءهذ ڀعٵٯ ٸانٿ ٹض ڄعىي دجل ظ

. ڄعىخځض خثض لټض هٺ ٬حل ٴضيذ

Page 263: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 261 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤن ض دڀمعمؽڂ دالوعبلٳ هخ ڄٮ دڀوٺ هخ ظري٬حل دڀابيق ٬س يس و بن

ص ظسه دڀي دڀمذء وزاسظشي لٹىال دڀٹوىخط ڄى سٽض ٬رب، ٴٱي ڂ دڀان٬ى

ان ڀٵ٪ ؤن لشي ض خ خمىال، دڀ٥ٹض صبي، واڄى ٬حل دألن ٬عسض ٬حل عسى خنى

و ه هجض . ڄ

دڀابيق ٬س يس ټذن ڀمذ٫ ونخيرض ظبلڄظه وټذن. خت٦٥ وال زانجم ون ڄى

ػ ټذن. ظٵري ڀماتز٭ض خيرضون رمذ ؤټرث بڀٹذء دألڀٵض ټذهغ وب. دڀٽاتر ض سبذ عم

ڀئلهاش، بن، خيرضون دڀ٥ځسض ٴةن ڀئلٹذ٫ وذ٠٭عشي ظ٭ځمعشي ٸظشي وخألـوڄض

خنى ٬انرص ض ڀځعٸٺ خيرضون رمذ ؤټرث دڀ٭ وظٹ٥ٮ ٭ ڄى ٴه ڄذ بجل ب٠ذٴض،

ض ڄضڄبل ٭ىابط خنذء ڄى وخلخ، ڀؤلڀٵابث ټرث دإلهاسهض دأل ص ظ٭ٹخ دأل وټذن. وو٬ى

خ مخايط سيع ڄدأل هخ و ض دڀؤشن هى ڄذ ڄؽڂ ستذڄذ، دڀ٥ذڀش ٴٽذن. و٬ٹى

وهى ابزه، ستذڄذ، ١ٮ زىاشش يس و٬وڄذ. دڀابيق ٬س يس لځٹض ٬حل رت

ي ٬حل محڂ وٸ، جيات خ دڀ٭عٹض ؤڄع٭عه لڄض ٨ه دڀؽٹڂ دڀابر ٬عسض، ٬ذي ٬حل اش

٬حل، ټڀپ، ٸذ ري، دڀاسزٺ ض ټذن رمذ ابء ؤٸڂ ٭ ڀم بن، ٽىن زعه بجل ٬ذثخ

. ٥ى ٬رشص ڄى اسڀض ځمض زځٱض ٽعش ؤن

دڀغت دڀٱذڄ١ض دڀ٥انهض دةلمڂ ڄى جممى٬ض ټذنٴٹ ، لؿ وال ٴمػ دألځىر ٬ى ؤڄذ

بهه. دڀڄذن وزٮ دتلي ڀمٹذڄذط ٸخءخط ڄى دڀمء يڀ رمذ، دظٵذٸذ، لٵ٩هذ

ڄىـخ لاث جتڂ ؤو ٬ځمض ڄانٸض ض ز٥بلٸض اشٻ ؤن ؤڄذ. دڀ٥بلم تكذزض

سشي أبن لاي ڃ ڄى لٹٺ ٬مذ ٸځبل وڀى لظت عس٭ي ؤن دڀمء ٬حل ؤڄ ٴخٻ ظٹ

ثه ؤن ض، ڀپ بجل ب٠ذٴض، ٥مٮ ال صد ڄى مٵض عٹ ڄٹذالط ڄى ظع١مى سبذ ڀٹذه

دتلؽض دڀ٭زض ٴضيذ ظ٩ه ڄځبلط ولځٹذط وخمذرضخط ڄانٸاشط لىٿ وظٹذ

ڄخاي ڄى ستعځپ ڄذ، ؤځىيب وظځ٥ٶ ڀٱىي بؼخء وؤه٭هشذ وسهثذ ڄى ختځغ دڀغت

Page 264: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 262 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٶ ڀى، دڀمٽشي ٴذڀ٥ذڀش. ڄهض وڄوهض ظٽ ، أل٠ذ٫ دالڄعمذن هخ ڀمؽڂ ظ٭

. ڄوه ـء ض ڄ٭٥ڂ، ؤبل، هى دڀي ٬ٹځه، صنذثاي

لىٿ دڀمعمځٹىن دڀ٥ځسض وټذن. ڄسعال ٸسيذ، ىه ڄؽڂ، دڀابيق ٬س يس ڄضنق ټذن

وڄض دألڀٵض رسون انووهسذ ض ڄىڄايء مجى ـځعه ض ـذڄ وهى دڀٵٹه ـ وخآل

ڄځشي ٸضـى ضبىن هخ ض ټذهىخ ڀٹ. زووٿ هجض ٬حل دأل٬حل دةل هٶ خمټشي

ظځىن خيٵ٪ ٴه ټذن دڀي دڀڄى ڄو ظ٭ى وٸ، ٤ذڀش ټڂ وټذن. ـانثاي هخ

بجل عځم، دڀعٽخ اب٬عمذ دڀخجكص ظٹىض بجل دڀهذٴض دڀاي٠ض هي ٬حل دڀٹآن

ه ولٵ٪ ڄى٠ى٬ه بهاش ڂ دڀومى هخ و٬حل. ڄوه ع٭ځم ؤن ڄى زال، اب ، ه

ؿ دڀي دڀ٥ذڀش ؤزٮ دو مخايط ؼبلػ ز٭ دڀ٭ذڀمعشي دڀابيق ٬س يس ي ٬حل عى

ه بهاش بجل . ائ دڀ٭زض ڄى ٵهم ؤن ون ڄى دڀممٵى٧

غ وٸ ض ڄ١مپ ز٭ش دڀابيق ٬س يس وخؼض ٬ذهض و دألڄ ع٭ځٺ ٬وڄذ ى

ي ٽى ڀم ٴځاسهه. ڀٱض أبات . ڄيض خنى ٬حل و٨ٵعه ا ؤهه بجل ڀ ڀپ وڄ

اتڄذ ؤو دڀىط ڄ٭وڃ ټذن ڀمٽى لظت ڄهخخ، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، ټذن ؤهه ب ست

ٳ ڄو٥ځٺ، دڀٽبلڃ ض رش٫ وهى، ٴه ي ؤن ڀځمء وهى، عٶ ټذن وڀٽوه. ؼځف ـ

جي ڀم ٽى. ڀاسعن ٬ش ڄى دڀمٱر ڄوغي ټڂ زه عٶ سبذ، دڀمم ض دڀمغن

هخ ڄؽڂ بن . ٬ٹ٭ٹض دجل ظعمىٿ ڄذ رس٬ذن زبلعه ؤن زڀڂ ضدألڀٵابث لوٳ ه٥ٺ

ظأته دڀ٭زض ڄؽڂ ڀٱض ض ٥سٲ وڀٽوه دڀځٱذط مجٮ ض ڄعوٽ دڀ٭ش

دڀعٱريخط ڄٹذزځض ض بال دتلوفض دڀوربخط ٴضيذ ظأتټ وال دةلاشء دتلوفض ابألىخط

ص ٱضزس، وخڀځاسن دڀٵعشي لټض ٬ى دڀانجتض دڀىظض ري ي ټذن. خم ى وخيىڀه دڀو٥ٺ

٤ذهض دجل دڀابيق ٬س يس ڀاسن ټذن. ڄ١مٽض ص، ع٭ ض دڀ٭ش ڀهخ، ز

ځؽٲ ټذن. دڀو٥ٺ . شي بجل، دڀځؽٲ زٵ٭ڂ، ختىڀغ وخء ځمض خء ظع١مى دڀ٭زض بن.

، ابڀ١س٦، ٭غن بسنذ زخٻ دتلٳ هخ وظ٭ى٢. لاس ؤڄ دتلٴشي زشي وخالوعبلٳ

Page 265: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 263 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هخ ألن دثلځ٦ هخ ض ٬ځه ٭عسىن ال ټذهىخ دڀ٥ځسض وڀٽى. ڄٵهىڃ ري زځاسن دڀٽبلڃ

ٴةن ڀپ ٬ى وٴ١بل. دةلخث ض ولظت ڄخټ ڄن ڄى ثكري ض اشث٭ذ ټذن دڀ٭ش

لځٹ ىط هجض ٬حل زځٵ٩ه دتلٳ هخ ه٥ٺ ىي، ؤ١ذ هى، ټذن ڄضنم ثكريخ

ځض زفٮ سه . دڀرت

، دالخن٥ذ٣ ووڄذهغي ىڀ بٹغي ڄؽڂ، و٥ٺ، ټڀپ، دڀابيق ٬س يس ٽى مڀ

هخ. وخڀخي ابڀشي، لؿ ؤي ون ڄى، ٭ى٠همذ ټذن ٴٹ دةلم وال ابڀشي

ٴمهى. رب ؤن، ؤ١ذ، سيٽى دڀځٱض ٸىخ٬ ڄٮ دڀع٭ذڄڂ ض ٴه دڀمابڀٲ دڀعاسهڂ

بجل دألڄ صنذض ض ظڂ دڀؤؤص بجل خبذـض خيىن ڄخټ دڀ٭ش هخ سن ؤن ل

دڀٹذٳ لٳ ٬ى، ؤ١ذ، دڀ٥ٳ وڀوٱ٢ . دڀٹوي ٬ى دڀمغن ستزي ٸذ٤٭ض ٬بلڄض

دال٬رتخٳ جيش وڀٽوه. دڀځٱض لوٳ ڄى دڀموىن لٳ رمذ ـء هى دڀي اتڄذ لٴذ

ض ابڀٲ ټذن، دڀعٱريخط هي ټڂ ڄى دڀم ٬حل، دڀابيق ٬س يس أبن هز ڂ ب ى

ٽذ ال ڀپ بجل وهى. بظبلٴهذ ض هسم رمذ الڄذ دڀمځؽى٬ض دڀخء ه٥ٺ بجل، ؤلايان، دألڄ

دألن ٴةن وهٽخ. دڀممن دڀٹذٳ ڄري ڄى ڄريهذ ڀٹرتر لظت ابڀ٭شي و٥ٺ

ؤو ؤٽعض ٴىٷ ڄى عمػ بڀه ظعمٮ وه، ابڀأتيك، بڄٽذصنذ ض ڀ دألـوسض

٬ٵى وٸٸض دإلهاسعن دڀىط هخ زشي ختځ٦ ؤن الب، خنىي رس انج بن، ٴځوٹڂ

. اش٭ض ڄ٥ريص ض ٱ

ش ڀٹ ټذن ـ ؼىن دڀى دڀٹابثڂ ٤ځسض ٬حل عى ڀم دڀبلڄض ڄى ٸ ٬حل ڀٱض عم

وخ ؤن، ختٵ ٬ ؤي ىههذ ڀبلعمات٫ ڀځأتهڂ ڀؤلن خت١ريي ستى زٵرتص سي

ؤڄ بهه. ابڀٹځڂ ڀ وٸات عٱٷ، تل٪د ڀىء، وهخ. هي ڄؽڂ ٴذلض زو٭م

دڀ٭زض دڀځٱض ٴځع٭ځم. دڀځٱض ض و ڄاتز٭ض ڄى ستٽى دڀغت دڀهشذص ڄى هى٬ذ سه

. دڀابيق ٬س يس ڀٱض ظ٭ځم، زء ي ابت، جيش

Page 266: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 264 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀمفضتى دڀ٥ځسض ؤټى خ ٬حل، ٸذ٤ٮ دڀي دڀ٭و دڀبلوي دڀ٥ذڀش ڄه ڀٹ

ض ٤ذڀش وهى، ټذن. خث٭ض زٽوض دڀابيق ٬س يس، دڀ هخ ضدةلذڄ٭ ض وخڀم٥ځ٭شي

هض ابڀ٭زض وه واتزٮ، ب ڄىالي ڄ٭ه وض دڀٹوشي ، ٽىن، ڄ٭ذ، وخڀٵ

وٸٵغ ب، جتضت ټذهغ دڀان٥شي ڄى هىخص دڀماعشي ظبلڄ ڄى ذمعځ٥ض جممى٬ض ڄٮ

دةلذڄ٭ض و٠ٮ ظهى ٬حل71. دڀخظض ـهىهذ ٬حل ٬عمذخد دڀى٠ٮ ٬بلؿ ض، دڀممعرضص

ض ٬حل ټذن دڀي دڀىٸن دڀ٥ذڀش ؤن پ ال. دةلمذ٬ض زشي ڄى ب ټذن وڀٹ ى

ش وهى ٬رث ٸ، ڄبلخمه ظ٩ههذ ال زشي خمريص سه ؤوـه ٬حل، دڀ٥ريايط ٬ځم ض وٹ

ؤټرث ڄوه دڀىض دڀذوش وىظه دڀمرتٴ٭ض هجعه ظؽري دڀسابذءخط ڄى وهى٫ ؤاتي

ىص دڀابيق ٬س يس ٴإسن. دڀٵ١ىٿ ؽريخن ذرم ، هٵه دڀ٥ذڀش ٴٮ ڄؽځمذ دةلذڄ٭ض تك

وؼى ڄٹذڃ ٸسيذ ټذن دڀي دڀڄي دڀمٹذڃ بجل زىاشش يس، دڀان٥شي ڄى زرتلش

. دڀزى زرضابط هڄه وٸٮ

ىص دڀابيق ٬س يس ټذن ڀٹ . وخظاي ڄى٠ى٬اي، يكذهه ٬مٺ ٬ى ڄذ ټڂ ض تك

جمه دڀي زىظه ىصتك ټذن ڀاب ض وابڀعٵشت دڀمفون دڀٱذزض ٭ش ٠مى ست

ري دڀځاب ظٵ١ڂ بجل ڀمڂ دڀرشٷ ڄن ض دڀممسسض دڀربٸض بجل دڀمڂ ٬حل دڀم٥

ه دڀځىن ڄىل دڀذض دڀه ڄعىي دجل ابڀٵذلض ظزنٿ دڀغت لؽه وز٥ٹض ٸ

دڀوٵس وخڀممځڂ دڀوٵس دڀ٭ذڀم ٭ذوه ألن ٸذزبل نٴإس ختف ڄذٯ آبڀض وټڀپ

. ڄ٭ذ

ڄى ون وڀواس٫. ون زى دڀزي يس دڀٵٹه دوعذ ڄى دڀاتدي ټذن

دڀاش٬ وخڀى دڀزي يس زشي ز٦ دإلم ري ڄرتټذ يشء ال ؤن دڀٹىٿ بجل أتوري

ڄى دڀم ٬حل دڀسعض زه مٮ ٸ ٽىن ؤال دڀممٽى ڄى بهه زڂ دسځض زبل٣ ض دڀهشري

71 Alma mater

Page 267: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 265 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ٴ٭ذثځعه. دإلابهض دمه هٱمض ٴذ ٠ىخل ظٽى ټذهغ ڄخټ لى ڄى دڀموم

. دڀجن ابڀڃ ڄعڂ دوعبل٣، ـاي، ؤځه ؤٴ وٸ. دڀ٭شي ٬ه ڄو

دڀموض دڀسىـىخض ڄى دڀٽٵذض ٴه سبذ بكريص هسض أشن، دتل٪ ڀىء، هى وهخ

ض بجل ڄڂ ٬ممه دڀي فشيدڀضت هخ. دڀمخټض ٭مڂ ڀم سٹ دڀوـذط ظ٭

ض ووذض، دڀمٱر ض ٥ك، بكمهذ ٬حل دإلبلڃ صبمذ من دڀځخن وخڀعرسي

ڄذخٿ دـعمذ٬ض ٸ١ض ڄخټ . هاتجئهذ ظى ع٭

ڀٹ ټرث دإلهاسهض دڀرصخ٬ذط ڄى ڀىخل دإلبلڃ ظ٭ . ٤ٹعه ٬حل ولځه ظ٭ٹخ دأل

ضتذ دڀغت دڀٹسيض دتلٽمض أشن ڀپ ض أشهه دڀ٭سىض ځٲ ڀم، پ ون ڄى، هى ، ڄذ

ط، رب٤ض ؤو ؤؼان ض ىخء ه٥ذٷ ٬حل ؤجكخي ڄى ابڀمخ دڀسرش زٮ ٹع١ه ڄذ وؤٸ

٥ى ڄى وڄرش٬ضيذ ٴبلٵضتذ سبىخٴٹض، خسئذو وخٮ بجل ىڀىن وڄى رسون بجل ؤ

رسخش ظ٥ځٺ دجل ابط لظت عرصظو ټذط ڄذ دڀغت دڀممض وأشن. وپ

ڄى سيځپ سبذ ٸ٥و٥شي ـربوط دجل ده١ىط دڀغت دڀوڄذهض دڀس٥ٸض ڀعىذن دألڄىخط

ىڀمسرش د وهاالء دڀضن١ض ٬رص ض دڀابابوخط ؤوڀجپ وأشن ٬س وٸ٥٭ذن ؼوخط

ض، ٬بلهض، ؤابلىخ دڀى ټذخ ال وڄؽڂ دڀاس ؤڀٽاسه ڄؽڂ ابإلجنڂ

ص دڀ٬ىض واسثځهم زخءخصتم . دألڄٽض دڀسځخن ض دڀ٭سىض وجكىخ دڀى دڀٸٺ جتذ

ض وزبلڄض، زىذء، ڄون دإلبلڃ ٴةن ڀپ وڄٮ زځ٥ذهه ٸسځغ دڀغت دڀ٭ىر، ه

ځ٥ذن، دإلوي ټذٴى ڄؽڂ ى لٽذڃ ڄ٭عوٹه زشي ڄى ٴىـ دڀسيٹخ٤ض دتلض

م ٬حل، سٹى دڀي، ڄرص دڀممٽىڄض وڀٽى دڀخث٭ض دڀمعويب طهفذثاي ڄى دڀ

ټرث وـىهه ڄى وخلخ، دڀخظض ابڀمځمض بلىن وؤڄخء وځٵذء ووـ. ٤خٴض دأل و

و ووخء و ص ٬ځىعي لٽم ؤؼانء ؤمح واب دڀٵذ٤مشي لٽم ؤؼانء ـىه ڄؽڂ ؤزوىض زرش

ؤو ڀىى ڄؽڂ وخل أبوخ سضيض ايض أبوخ دڀاتدي ض د٥٠ځ٭ىخ ڄخټ

٭عٺ ٸٺ وڄى ؤز٢ ؤر ڄى ىڀ دڀي ٴذڀ٥ٵڂ. زىڄابٿ ؤو رتووخهس و٬عٺ) ڄ

Page 268: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 266 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

( دإلبلڄ دڀٵٹه ض دڀٹذ٬ص هى، دڀٵي، دڀ٭س ټڂ ڄى دألز وخجل آڀاي عم

دڀسٹ دتلٽم ؤ٠٭ٶ ٴذإلبلڃ. ڀپ ڄى ؤټرث هى ڄذ دإلبلڃ ض بن زڂ. دع٭اب

ڄٹخ ڄى ووٵ٢ دڀى ٬حل ڄذ ٴسٹ. ٸون ٤ځض ظانڄ دڀي دڀ٭يق شدڀع٭

ٵٮ ٢ ؤو دڀسرشص ظ ١٭ٶ وخڀځىيكض دڀٵٽض وخڀمىخؾ دڀڄذء ستذؿ هعفض ظس

ي ووضت دهزت ؤن سٺ دڀي دڀسٹ دتلٽم ض هى دألڄ هخ وڄؽڂ. دڀوخٿ بجل ؤڄ ل

هض دألهمض ٩٬م خظه دألوبلٷ عىل دڀي وابڀعرشٮ دڀٹم ابڀٹذهىن ڄٹذ

. دڀممض

دآلاث خط دڀ٭عٹض ٬رش دڀاتٮ دڀٹن ٠فض بجل لذـض ض ٽى ڀم دإلبلڃ بن

ض وځىش ووځابٴى زوون ؤڄاثٿ زبلض بجل دڀځفىء هٵه ٬حل وٴ ٴځٹ. دڀمهش

٭ى دڀي ڀوٽىڀى ڄاس٬ص ځعم ڀم وهى. جنذ٬ضتذ ٬حل ڀٵ٩ضتذ ظعٵىٷ دڀغت

دڀمذڀن ظ١ذر لعمهذ لر زىخ٥ض دڀى ڄى لى خت بجل( ه٩اي)

٬ځه وخٴٹغ دڀي ڀو ٸذهىن ؤن سبذ بهاسهض ڄاثڀض لعمضتذ ڄذ زٹ دالٸعذض

ٮ دڀ٭ځم خط دتلٽىڄض دڀٹذهىن ظ١مى ڄذ، هٹذن ون ڄى، ٬ى ابڀوفىڃ دڀم

ظىڃ دڀ٭م ؤن وسبذ ٬ٶ ڄى دألى ، وٴځغ بلهىي خهٽځشيٴ ائض ڄى، ع٭

٬ځه وظوٮ اللعٹذ ٬مذ ٹڂ ال وهس ڄىهو ائض ڄى، اسزٹذ، ڀه ظ٭

. وـذټىن

ط دڀغت دالعوٽذ ڀمض ڄعجك ڄى وهڂ ٬وڄذ ټځهذ دڀمعمص دڀىالايط ؤ ه

ظٵى ڄى ؤل، زىجك. ط. وخو٥ى دثل بليس ذٴن ؤن ڀوٵه وٴځغ ؼىو ؤـذ

ؤى وـه لو ض دڀسٹ دتلٽم دڀمء لرص بخ هخ ؟دڀم٭ذرصص ڀسخىـايد صبم

بليس لو ض، دڀځوڃ ٬و، ؤو بن ستزي دڀغت دثلذث ٬حل، دڀمځىهض زموعه، خمذٴ٪ و

. ٬ٸه ٸځبل ؤو ثكريخ

Page 269: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 267 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٱمون دڀى دڀاشٸض دألٱذٿ فانء ض ؤن ڀپ !ڀپ ٬ى دألڄ ؤز٭ وڄذ

ض، ؤلايان، وځٱىن س٭ي ب هي دڀعاسحم أبٽذٿ ١ٹىن ؤسمىخ، ڄذٵبلو ڄ

خ دآلن ڄى، ستځٽىخ عٹخ٤ دڀىٸٶ، ٴذ٬ . ڀهم لٽخ دعسٹذءي وىون وهم. دأل

٭مض ختځىڄى ال ٤ٴض دڀمى٠ى٫ هخ ض صيذڄڂ ـىؿ ووي ٤:

ض ڄاض وخن، ڄ٭ذٴه ڄى وڀىايعن هى، ټذن ڀٹ" ڀاين ض ضجن ڄ ؤو

ص ٴ٬ضتمذ (!٬رش دڀاثڄى دڀٹن وڄځفائط ڀٽى ڄذهىن ڀجكي اي) دةلص ڄ

ض وب. وٵٵض وـسض ظانوٿ بجل دڀم ٵض ظسٹه ؤن ٸسڂ دةلځى ض ظ وه، دڀم١

خٴٹه ټذن دڀي دڀٵ٪ دعمى، دڀ٥ذوڀض بجل دةلځى بجل، دڀعرصٴذط ڀسٹض ټهځض ٹخء

دڀىلص ه دڀمزنٿ زض ظٽىن ٸ زاتثم عځٵ٪ وهى ٴه وخهٱ دڀٽيس ٬حل

صتش ڄى ؤؼي دڀي هخ دڀربي دڀؽى اي دزى ؤن وسو. ٴهمضتذ دڀغت ظٹاب

وض ڄى، ابڀأتيك، ؤـخي ؤؼي ڄؽځمذ دڀٽمىٿ ظسشي ٬حل ٸذخ هٵه ي ټذن دڀٹ

ٽغي وٸذثٮ ڄاڀٶ ټذن دڀغت صدڀ هي ؤوص ختىصيذ دڀغت دألى دڀڃ هسض ي اب

ض، زاس٤ض زٽڂ، ٴضيذ ض ؤوڄض خط ؤڄٽ ".ٽذهانٴ

صتفان ؤن دڀسصي ٴمى هي ڄؽڂ ڄٽځض، هساي ، لڂ ٸ دإلبلڃ ټذن بخ وڀٽى

خسئذ اسط دڀغت دڀسيىٸخ٤ض وڄري. دڀ٭ٷ بٴاس ري آو يشء بجل زن٫ ڀى ڄٵ٤ذ

دڀىٸغ ض، وخٸض واسثڂ ابختذ ڄرشو٤ذ سٹى خظه بلڄضدإل دڀسځخن خوڂ

ڄؽڂ دختذ ؤن هخ ٭غن وڀى. ٴه ش ؤل ٽذ ال وځ٦ آاث ڀٴٮ، دڀمانش

ڃ ڄهذ دوعځ٦ دڀغت دڀ٭انرص بز٭ذ بجل دڀځفىء ٵرت دڀعخزري هي ؤو دألى ابڀ

هخ بجل دڀسعض هڂ ڀى بهان. خظه دألى دةلو ٵٽ ؤن ٬ى دڀمٱر ؤز٭ ٴمذ. دتل

ي ٬رب بڀضيذ ه٩ وٸ، ظځن ال دڀغت دڀ٭ورصض دڀٱر ؤ٤ولذط ظسغن ض ى ڄى

ٳ م ټڂ ز٭، وڀځ٥س٭ض. هخ وخآلڀض دڀمذٿ ٸن ض دڀٵذختض دإلڄربايڀض ڀعرب بال، دڀم

Page 270: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 268 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

اسندإله هايط و٬حل دڀ٭ٹڂ ٬حل ظع٭ص ٬وص ٸىخهشي وه. ٸىخهضنذ، لاسر

، دڀ٭انن ؤوى وڀٽم دظاس٬ذ دإلهاسعن دڀىٴذٷ ؤوـه أبټرث دإلهاسن لځم ٴځٽم. دتلوض

. يشء ڀٽڂ لو، دتل٪ ڀىء، ظىـ وڀٽوه! دڀعٹذر ڀوك، ڀپ ؤڄٽوه ڄذ وزٹ

ټرث دألڄى ؤن وڀپ 72ؤو٥هذ دألڄى ٴىري ، ظٹٮ وخڀوخڃ دالهفذڃ ڀٹىخهشي ڄبلءڄض دأل

دڀى٦ ض، بمجذال ى لځشي زشي خبٽمض دڀمم ٠ .

ز٭ زٹمعه دڀ٭ى، ابه خنى ٬حل، دةلو سيعځپ لؾ دةلسڂ دزى وهى، ب ټذن

ؤن ؿ، دألڄ زخءص ض ظ٭ ټرث ڀځم ڀأتڄبلط ٬انهه و، دثلذ ڀوسىه ڄبلءڄض دأل

وـه، دڀزي يس ؤٽض ٸر ڄرتزٮ وهى، أتڄڂ ٬وڄذ دڀمى٠ى٫ هخ ض ٬مٹض

زيخط ؤؼ ٬ى ٽٶ دڀي دألات . دألبلٳ رم

ي وټذن. وخڀځشب دڀٹهىص ڄى ڄجي ڀىن دڀزي يس ڀىن ټذن ڄى ٸځڂ ري ٸ ٬حل ٭

مض دڀمزسض اشعه ٬وه زن٫ ٬وڄذ، ؤه وظسو. دڀعف٭ ٭م ڄىدل زٹمذ دڀم

ىمض دڀئو ؤټرث ڄى، ؤز٢ .

مذ ـمذ وټذن ىمىذ تل ط دڀم٥سي ؤرسخ ٭ٳ رم ه ٬ ض ١٬بلط دڀمعڀشي و زىٸ

٬ځضيمذ ١ٵ ١٬ذٿ دڀ٭وشي ض دڀضتذر ڄى ٽى وټذن. م ري زمم خمىص

خ ذ ڄ٩ه ڄ ظشي وخء، ڄعٵذوط زوفذك، ذيٵه ٭عم دڀـذؿ ڄى ه٩ذ . دڀم

!زاتات، ال، آي .ڄعشي زعٽىى وال اثٸش زټذء عمزي ون دزى دڀٵٹه ٽى ڀم

، هي ٴةن دڀهمىڃ ڄى وذڀض و٨ٵض و٨ٵعه ڄى جي٭ڂ ال ٹس٢ دڀي دڀخظش ؤن وڄٮ

72 In medium stat virtus

Page 271: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 269 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خ ڄوه ظٹعض ال، ټڀپ ه دڀي ٴذڀاتدي. بكريخ ڄذاي ـه لايص ٬حل ٹعرص

سه اتدي بهه. ٭ دزى و٤سٹذط هاشڃ دزى ريص ڄى ڄ٭ځىڄذظه عٹ وټذن. دڀويب

ص ٥ٶ دڀغت دڀىل ڄځممض ولىٿ دألوجل دإلبلڃ ٴرتخط لىٿ ڀهسضد ابأل٥ى ٴضيذ ظ

ٽڂ دڀاتذيض دتلٹذثٺ دثلخٴض دتلٽذايط ؤلخػ هجض ٬حل دڀس٥ض دتلىخػ وظع

. لذمض

دڀوك ؼم وڄى ؤابصبذ ٬ى دأللخػ ٴپ ؤـڂ ڄى دڀىؼغن ڀځمفعمٮ ختځڂ ٴبل

. ٥ذڀشدڀ ض دالوعابي وخةله دڀوٹض

اب ، خيٵ٪ ؤن سيٽوه، دڀزي يس ي ٬حل، دڀ٭ځم ٤ذڀش بن ص، ىٿ ؤهاسر ف دڀ

ص ٬ٹسغ دڀغت دڀٱوخط وؤهم دألوخثڂ ومذزعه ٬ذثځعه ؤٴخ وؤمذء وخڀ٭ىص دڀهف

ص وخالـعمذ٬ض وخالٸعذض دڀايض دڀ٩وٳ دڀ٥ذڀش ؤن ؤڄذ. ڄٽض بجل دڀم٩ٵ

ص ض دڀو٩ذڃ ٸايڃ بجل ٬غ دڀغت دألابر ٬ى ڀه ابن وؤن دإلبلڃ ڂٸس دڀ٭زض دةل

ىڂ وؤن دإلبلڃ د٬عانٷ ڄى ٸ هٵى ظٵرس دڀغت دتلذمض وخألابر دةل

خت لټض ٬ځه ٸذڄغ دڀي دڀ٭ذڃ دڀمٵهىڃ خمم ؤ٬مذٿ ڄى عوعق ؤن بجل دڀ٥ذڀش

ص دڀى٤وض دڀ٭ر ض ٽى ڀم، لٹذ، هخ ټڂ بن، ضدإلبلڄ ظىصتذ دڀغت دڀٽىهض وخڀؽى

وټذن. دڀاتدي زٵځٵض دڀسعض مٮ ڀم ون زىد ويس! ون زىد يس ٬ٹڂ ڄعانوٿ

ص هخ ض، پ ون ڄى، ظ٭غن وڄ٭زتخل. ڄ٭زتخل وځون دزى ؤن ٩ى دڀ٭فسض دڀ٩ذه

ض ڄځمص ٥ذهض ولذ ون زىد يس ڄذٯ ٤ٹ بڄٽذن ض ڀ ب. ڀ٭وض ه

ض دڀٽىالعٽض لظت ؤو دڀځ٥ٵض دڀم٭زتڀض ضدڀٵځٵ ، دتلذٿ ز٥س٭ض، ظ٭رث ؤن دڀٽبلڄ

. هخ ڄؽڂ ڄعمڀٺ ؤ ض ڄځفة ؤٱ ٬حل

، هخ ٬خ ڄذ ض، ڀزيد يس وټذن وخڀ٭ي دإلس دڀاتدي ض ڄابت

وشي ڄى ٬ ڄوعىابط ڄى، دظٵذٸذ، عىـهذ وخڀ٭ځىي و ڄؽڂ دڀمٱذزض دڀما

Page 272: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 270 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وذڀ زى ألمح دالعٹذء وتكذر ڀؤلٴخعن دڀهذي وههض ٫ ؤيب إلزى ڀٹ٤ذد

ځىي دڀانرصي ټذن. هٵهسذ بجل هٵهسذ ظخٴٮ وضتفهذ دڀغت وخڀ٥ٹض. دڀ ؤمذء ٽ

خ وظىخدي ى دڀىٸذثٮ ڄى و٬ ٳ ڀپ ټڂ و ص وهٽذط ز٥ ڄاڀٵشي ڄى ع٭ريهذ انٴ

ٽ وهى ؤمذءهم جك ٦ ، دڀ٥ٹض صبي وهى. ؤانهه ٤ٹم . ٴفىص

خ ٭ٳ، ټڀپ، ټذن خټش دڀىخل ٬س آاث ڄى لهذ دڀعٵذڂ ڄى ٬ دڀم

وڄخټ ٴذ: دڀمخټض دتلىخرض ؤهم أت لىٿ دڀسٷ وخزى وخڀټش

٬سى ڄځممض وي، دڀ٭شي ڄٮ ظ٭ذ٤ٵذ، وټذن. و٤وفض وخڀاب٣ ى دڀمخء ـ

لٹٹ، ٸص ٴ٢ ض. دڀوف صن ٠ٵذٳ ٬حل دڀىخٸ٭ض دڀسبل دڀمٱر ع٭مذوخ

. ابڀوهٽىعت وخڀم٥وٮ ابڀٵ٪ دڀمهڂ ٴه ذيعځ٦، وايخل ؤو

بجل هش ڄذ ذڀاب وهى. لٹٹض ٬ابص دڀ٭ض دڀبلڀض سيم٢ دڀزي يس ټذن

خټ خذدألڀٽ ڄ٭ټض جك، آو بجل وٸغ ڄى، وټذن. بل٤ضنذ ٸسى ٬حل ڀځبلص ڄ

ػ ټذن. ټذري سب٭ټض ٹذصنذ ټذن دڀغت دڀځ٥ذن و٬ى دڀمځپ ٬س ڄىالي ٬ى عم

، دڀٹذثم دهلل ٬س ؤيب و٬ى دڀهيب ؤمح إبـبلٿ، دڀربظٱذخل دڀوٵى ڄى ڄخټ خم

ص ض، دثلزيخن ڄى ـ٭ڂ وڀٹ. دڀهاين ٹذابن ولخ ض، دڀهيب ل٩ ظم لى

خ٫د ز٩ٴهذ . وؤلىخ٠ه دڀسٮ ٴٹايط ثل

!دڀسٮ ٬حل وخلرساتي

ٸرص دعؽغن بن يشء ڄىٸ٭ه ڄى عسٺ وڀم دڀموع٭ض واي٠ه هى دڀىڃ دوعٵى ٴځٹ

ض ص، ٬ساث، عوي ؤن محد اب لذوٿ لؾ دڀضب اب !دڀ٭ٶ وـانن وختلمخء دڀخه

٬بلٸض ڄى وڀ دڀي دڀٵ٪ پڀ، دتلى ڄىالي وخء بكري، دتلذڃ دڀـڂڀپ ، محد

ىط ٴه ن دڀي دڀىٸغ ض، ىٴٺ ؤن وخع٥ذ٫ وصيىض ؤى زشي وبليس لش

Page 273: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 271 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هشي ؤ٬وٶ ڄخټ دلع١ذ . اتڃ ٴغن ووٷ دڀزځىڄذض دڀمىخهش ؤزځٲ زشي، دڀ

ٹ دأل٤ځ ڄځٽض، ڄخټ خيش ون زى دڀٵٹه ټذن من ڄؽځمذ دڀاسووض دڀم

ڃ خبش دڀ٭م ظٹ ټذن. ٭ض وټذهغ ڄخز٥ض ټذهغ ألصنذ خيضبذ ټذن ڀٹ. ڄ٭ٽى

ص وك ڀپ بجل ظٴ٭ه، ٹذزځهذ ڀجكي خسئذ دڀمىځعشي وزعځماسن ابڀاب٣، ڄعم

ض وسبٽان دڀمىلى ض وز٥وفض دڀ٭ځى ابڀعٹذڀ ختعٵ٪ ڄذخڀغ دڀغت وزٵذ دألڄى

. وخڀموض دإلض

ٹذ، ظٹاب، زٵعه، هان ؤهه دڀزي يس ٩ه ولظت ڄ٭ه خيمڂ ؤن ٵىظه ال ټذن، ٬

ٳ ض ڄٱځٵذ دةلوخل ڀئلڄذڃ دثلريخط ڀڂ ب٠ذٴض ڄهسض وذٳ ي ٴبلخل ـځي بل

وخوعځ٦ دڀ٭ض دڀٹسى ڄى مجٮ ظخاب خيىي هٵه دتلخڃ بجل ڄو ٱري ـخر بجل

٨ڂ ض ٸ دڀي ٵشيات زى ىٶ ٸرب زبل٤ض ڄى دڀعٹ٥غ دثلش ڄى زٹ٥٭ض

ض عس . دڀسغت دڀ٭اب ؤيب ي ڄخ ض ابڀربټض ڀه و٬ى دڀٽ

ش دڀزي يس ټذن ٵض ڄى يشء ٴه ڀ دڀي دڀمرشور وهخ. بكري اشي ش

آٴذط ڄى وخل، وڀىخڄه دڀٽ أشن ڀپ ض أشهه، عى ؤهه سبذ دڀى٤غن دڀمرشور

دڀي وخضتبلټه. دڀمٱر زٹض ض دضتبلټه دهعرش وڀٹ. ڄخټ ٹ وڂ

ص وذثه ظسسه دڀي دڀرض د٬عاب ون ڄى، دڀمضتځپ ، ڀځسبل، ڀځڃ دڀمٵٹ

ض ذوخ دإلجنځزي ؤن وڄٮ. دڀمذڀض ٴٹايؤ بجل، دڀڄذن اسڀٶ ض 73ؤڀسىن ؤهصتذ ه

ال. ٸعان ؤو، ڀڀپ، عىٸٶ ڀم دڀاشي دضتبلٻ ٴةن، دڀىٸغ ڀپ ڄو ڄخټ

. دخ بهه زڂ

. Albion ؤڀسىن ز٥ذهاي ٬ى خكذض 73

Page 274: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 272 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ٬ىخٸضبذ ض، ظ١ذه آٴض، ابڀأتيك، ڀ دڀاشي بن . دألٴىن ؤو دڀٽمىٿ دڀ١ذ

دڀٹهىص ختىه دڀي دڀمٹخ ظعفذو ال خيىصيذ دڀغت دڀاسڄض دڀمىخ ټمض ٴةن وٴ٭بل

ڄى، هى، دضتبلټه ض دإلٴخ٣ وڀٽى مج٭ه دڀ٭ذڀم دضتبلټهمذ مڂ دڀځخن وخڀعسٲ

. ٴضيذ ـخٿ ال دـعمذ٬ض آٴض، دڀمض دةلهض ڄى وټڀپ دڀمذڀض دةلهض

ظشي لٽم ڄى، ٬رش دڀاسزٮ دڀٹن ڄو هرشوخ دإلجنځزي بن دڀغت ٤وفض ڄى، دڀعىخ

ڀپ. خبغ جتذي ڀٱ ڀپ ٴ٭ځىخ بصنم ؼم. ڄخټ ض دڀاشي دضتبلٻ، دلعځىهذ

م دڀڄى هخ ض، ؤصنم دڀمځٽض ڄى بجل ىق ايخلدإلڄرب دهٴذ٬هم ؤن ڄى وابڀ

، ٤وفض ټذهغ ڀٹ. دڀم١ٺ ٬حل صنذثاي دالعٹخ ض ٵٽون ز٭ ٽىهىخ ڀم ؤڀذزغ

دثلذـ دڀعفذي دڀمرصٳ ڄى هى٬ذ، ه٩هم ض74 ڄوض جتذ دهعمذڃ ؽري ټذن دڀي

ص . دألڄريخڀض ڀىخط دهعمذڃ ؽري رمذ ؤټرث ڀو

، وخألىخٳ وخڀمذ٬ىن دڀ٭٥ ڄى وؤهىخ٫ وخڀعىخزڂ دألى وخڀاشي دألورض دڀاشي ټذن

ځٮ ؤهم ٽىن ټذن ڀپ ټڂ هض دڀ ى ڄرشو٣ زرتو دڀمعى٫-دڀموض هي ض دڀم

ص دإلايڀض ٸخوض بجل ڄذخل ڄسځٲ زٴٮ جتځسه ټذهغ دڀي دألورض دڀاشي بن. دڀمفذو

دڀځى دألمح يدڀاش ؤو دڀٹهىص هٽهض ڄى ؤټى هٽهض ٵش دڀ٭رص ځىانط دڀشي ڄى

ڄو، ڀسؤ ٴائ ائ هٵه ٵ وڀىٳ. دڀمخټش ٬و أتؼري ټڂ ٵٹخن زآ

٬رب دضتبلټه دهعرش ڀٹ. و٤غن ڄرشور هجض ٬حل دڀعٽڂ ض ځمذن ڄىالي لٽم

ي دڀخ ومى وخڀٽٽس وخڀربه دةلبلزض بجل ب٠ذٴض، وؤسن ٴٹايؤ

. دثلذؿ ض دڀمٱر ستزي غتدڀ دڀ٭بلڄذط ڄى وخلص دألوڀىى

ټذن، ون زى يس ٴةن، لشي ټڂ ض دڀرشخر هخ ضتځپ دڀمٱيب ټذن بخ ههؤ ٬حل

74 Emporium

Page 275: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 273 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٽ دڀمهسض دڀٱريص ټإه ټذهغ ڀٹ. دڀٹاييس ابڀٸم خيعٵ٪ صدڀم ص دڀم٭٥

ص ض ؤڃ دڀمزني ض ؤڃ دڀسغ وذؿ ؤڃ دڀسغ ض ؤټذن وىخء. ڄوه ابڀٹر، خسئذ، دڀابو

. وسري زهشىص ظرتٵهذ دڀممعځجاتن ٵاتي ٴةن دڀٹوشي

، ٴمه بجل دڀٱريص دڀٽإ ٴٮ وهى، وىس دڀبلثٹض دڀ٭ذخط و دڀزي يس ټذن ڀٹ

ڄعاب٬ص ـ٬ذط، ڄخٸهذ ظوٷ ٬حل ٸذ ؤهه ٩ه لظت، مش ٴهى. ڀايٸض ټڂ

ر ـذـض زٹىٸإص سضيذ ىات خماث هخ وعىخڂ. ثلوؿد ض دڀس١ض ڀأتو ظع٭

ي ٱ٦ جب٭ذ، ٤ذعه ض س٥س٦ وهى، ٴه دڀمء ڀريي لظت دڀو ٿخ٤ى دةلمڂ ڄوٹذ

ص ٴٹضدأل دڀابش ؤصنذ ڄى صن ڄايي ض . دڀ٭ٽ

***

ى٨ذ ټذن ب وڀٽى وٸ. زبلي اتدي ض ٴرتص ؤأشڃ ض دڀٹوشي ـذء ٴځٹ. خم٩

زسځي، دتلمذض ٨ڂ ض، ٴذڀعمٹغ دڀرشٵض ضدإلڄربخ٤ى دلعبلٿ وٸٮ ؤن سٺ

ط ڀى، سيٽى ټذن دڀغت دڀٹوشي وـذڄ٭ض. ڀهذ دثلذ٠٭شي دآلوى دڀمٱر دڀىٸغ ض خت

ظ٭ خڀغ ڄذ، دڀو٦ دڀى٤غن دالهس٭ذػ ڄى٤ى ظسن ؤن، دثلذهٺ وظضنذ ڄى دڀبلڃ

ڄى ابڀٹر، ن٥١ځ٭ى ڄعاشون صبذ ٭ذةلهذ لٹى دلع١ذهذ ظ٥ڂ دثلذڄځض لايصتذ

ذى-دأل٤ابء زو، ڄ٠هذ رس ٴةن زٸض دڀم ىىن بخټذهىخ ؤصنم ڀپ. دڀځم

ي ال دڀمىىٳ دڀ٭بلؿ . ختعه ٤ذثڂ ال دڀي دڀمٽى دڀوخء ع٭

وىڄض ؤوض ري دڀٱذڀش ض ڀغ دألوض ٴهي! زصي وخڀسش ب٤ذڀض زٱض ظىٶ ڄ

ص ٵىص لذڀض ون ڄى ڀځم٭ظن دڀٹځش هخ وڀوع٭مڂ) دڀمځن جيء. دڀ٭فى دڀ

وه دڀي (دزعاسڃ ص ظ٭ هض دإلخ دڀٵم ڄٵ٭م دةلذڄ٭ض وٵذظه زـذظه ڄوخ دڀٵ

ڄذ ؤو) دڀربانجم ض ووٹش دڀو ولذڀض دڀخض ـى و خبؽه ٴفي ابڀى٬ى

Page 276: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 274 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زشي، ي ٴهى. دڀهىخء ض ه خبن، وٴٮ. ..دتلذځض دڀواتجئ ڄى وعمٹٺ (ڄوه ٹر

خ ه ي وڀٹ. اتذيض ڄٵذٸض دإلڄٽذانط ؤټرث عهجن وجل ٬رص ڄى ڄ٭ه ڄ

ص دڀمځمٹىن دڀمعرشٸىن وىخ دڀي دڀىٸغ ض إب١ذلذط دإلٸذڄض إبخ ڄذ ٴه ڀه ز

ڄ٭ه لذڄبل، جان بخ، دڀمټى دڀمځن ڂ دڀومى هخ و٬حل. ڄوه ڄ٥ځىر هى

ص ص ٴٽ . ـذه

دڀمعاش هخ وټذن. دڀان وټڂ يشء ټڂ عانوٿ ذثاب رماتخ دڀٹوشي هٹي نټذ

ټ دڀي ڄؽځمذ دڀسخىـض ابڀ٥ٷ دڀمعسٮ، دڀ٭رصي دڀع٭ځم ڄځمذط بجل ن

ڃ بلثم سبذ و٤سٹهذ دڀ٭رشون دڀٹن ممهذ دڀبلث، دڀٵٽي دڀعٹ دڀانٴ دڀمعمم ٽ

دإلټځريو ؤو دڀع٭ځم ابإلټځريو ز٭ ڄى ؤو ٸش ڄى عڂ ڄذ ټڂ ڄى

دڀمعاش هخ ټذن، ڄهض ؤ٬ابء محڂ دڀي 75"هىڄ"دڀـ، ڀځٽځمض دتلرصي ابڀم٭ظن

هاس ض ي ڄوريٴذ بمجذال، ٴ76ىځ سب٭ځهذ دإلهاسهض ظوري دڀمٱر ـذء ؤهه ٬حل. دڀم

ه هي. ذٴضي هٹذ ال ؤوخڄ زع٥سٺ ڄٽځٶ ڄى٨ٶ زٵض وڀٽى ڄسرش زٵض ال

مض دڀىض ٬ذڄذ ٬رش مخض ظانه ٴرتص دڄعخ ٬حل، ظرشٳ ؤن ٬ځضيذ ټذن دڀغت دڀ

ض دتلؾ دڀع٭ځم بوذٿ و٬حل دڀٹوشي ظو٩م ب٬ذص ٬حل، دتلمذض ٬ى دإل٬بلن ز٭

. ڄخټ

ض دةلذڄ٭ض ض بٸذڄعه ؤؼانء إل ؤظمغ وڀٹ ى٨ٵشي ي ؤن ٴ دڀځى دڀم

هى ؤلهمذ ټذن. و٨ٵعضيمذ ابشخن وهمذ ابڀع٭ځم ذيع ڄذ ض دإلٸذڄض مذدعځمٹضت

. دڀمٹم ڄعاش زو و٥١ځٮ دڀاسزٹض دڀىض ڄى وٵه ٹر دڀي دڀم

75 Monsieur Homais: ٴځىاب ڀـٹىاتٳ زىٴذي ڄذخڃ ىايط ڄى ىض: A la

Homais

. دڀوڄذن ٬و دتلٽمض آڀهض 76

Page 277: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 275 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زوى٫، ٴضيعم، وويكځه دڀم ڄاس٬ وهى، اثهضيمذ ؤڄذ . دڀٹوشي خبذڀض، ؤو

دم هى زخاي ټذن ظه وڀٹ. ڄخټ ض دڀع٭ځم ڄ دڀ ص دوات دڀع٭ځم وخ

مشي زشي ڄى دڀ٭مىڄ هخ ض، ڀصيم وظىٴط زٸض ختريوخ ڄرت ٠مذانط، دڀ

وهى، ټذن. وخڀبلثٽض دةلمهىض سب٭عٹخصتم عڂ ڄذ ض ؤيكص ڄى دڀموم دڀ٭ذڄ

٬ ڄذ دألٸڂ ٬حل هخ) دإلڄربخ٤ىض ٸذوڄغ ٬ذثځض ٥ذؤو دةلمهىض ٬ى وٴ٭غ(

خ سو، ټىڄش ؤڄڂ ٸىخهشي وبجل خٵى ٸ١ض بجل 1871 ڄى دڀـ٭ض ڄى وخل

ط ٬وڄذ ٴريي ـىٿ ڀځهم ټذن دڀى دڀمومـشي دةلذڄ٭شي هاالء ٬ځموض ظٹ

وخڀي اب ـذڄ٭ض ڄى ظرب هشذص ٬حل دتلذڂ دڀم دڀ ټذن. دڀع٭ځم

هاس ض 77دأل٩٬م دڀرشٷ ض ١٬ىخ وټذن دڀ٭ذمض وذؿ دڀاتدي ، ـهخ، رصك ٴ

وڀٹ. ؤٴٽذ ڄى زخاسه ي وٴخه وـى زىـىخ ڀىن زه أيو سبذ أبوي

دڀىٸغ ض دڀخٽذخل دتلر ض ڄوى٤ذ ټذن دڀي وهى، دألوٸذط ڄى وٸغ ض ختم

وتكىن ٴوغي محبلط، دالرتخيكض ٬حل دڀ٭٥ٶ ز٭٢ ٴه سي ټذن دڀي

بجل دڀهذٴض اشخل نوٴځاي ص خط، ڀه و٥ بهه زڂ. دڀمذڀض ٴٹايؤ خت وض ڄ

وض دڀمٱر ض اتڄذ هرشخ دڀع٭ځم زورش ٥ذڀش ؤن، رسي ڄذىعن هٹذ ايٷ

بجل هش وټذن. دألوي دڀمع٭مخط ظه ظٸٺ ل ض ٵٽ ال دهه وڄٵذهذ ٴٽ

هض ه دڀمبكض بجل دڀموص دڀ٭ىر ٴ ض، دعواتـذ، ټڀپ ٭غن وؤهه ضدڀٵ ل

هض دڀ٭سٹض ٨ڂ ض دڀٹىڄض دڀؽٹذٴذط دهذ . دڀٵ

!وخهذڄځغ

ض ڄى دڀمىوػ ٬حل دألر ض زخاي دڀم دڀ وٹعرص و . دڀمىى٬ض وڄى دةلو

77 Le Grand Orient de France

Page 278: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 276 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

جمځض ؤ٬مص ض، خبمذض، ز٥هذ ؤٴٽذ ـڄانٿ لىٿ ڀه وټذن ڄ٭سىي وال ټذن

ض خ وټذن .٤ځ٭ . شظشي ٬سٹعشي ڀه ٩هخن وزٹ اب

(ٸذمض دڀ٩ه ه وهي) دڀمىهسض ض ٸخ ؤٸڂ ڀىڄرت ـىٿ أبن دإلٸخ ٴ٢ وهى

دڀڄ ري، دتلذالط ؤلى ض، أتهځىن ال جمذهشي دڀٽبلڄشي وڄض صنق خمذيب ض وي

. (تلٹٹضد ٬شي دألڄ هخ ض ؤذر وڀٹ) "دڀشي" ڄايي ض صبم

ض خاسط وظٽىن. دةلمهىي دڀع٭ځم ـذٿ وؤٴٽذ ؤ٬مذٿ ڀٹ وڄٹذالط ؤلذ

ل٩غ وٸ. والخكذٿ ټىهويس لىٿ خاسظه ڄذص خمذرضخط وظٹذ ولىخ

هى هسىڀغ لىٿ ڄخوبلظه ض دألوبلٸض دڀ٭ځىڃ ؤټذسيض ابعماسن ټذ . وخڀاي

هى ټذن ٴځٹ دڀاثڀؽض دةلمهىض ڄى دةلذڄ٭ض ظصؤاس ڄى سبىٸٵه عڂ ڄذ ض ؤڄذ

دڀٹىخهشي زٵ١ڂ، خي وڄذخٿ ٬ذڀاي ٴريي ٴٮ دڀي دڀاشر دتل زشي ڄى هٵه

ايط ٬ى دڀٴذ٫ ٬حل، وټىڄش ٴذڀپ دوعځٹهذ دڀغت ض دتل وزڀپ. وظى٭هذ دڀبلثٽ

ڄى، ظٹاب، وىزىو ڄىهىو عٺ. وؿ زىىن ؤوالوٳ ٽىن . هڄ

بجل دهعمذثه ڄى دڀم ٬حل دڀرصحي دڀبلخ٬عٹذي وهى، ټذن وڀٹ. آابء، بن، ڀه بن

ض دڀمٹذ٤٭ذط هي ڄى وخلص ؤڂ، دڀربوظاتهعض ٴضيذ ظخٿ ڄذ دڀغت دڀٱزض دةلوىز

ض ء ٬حل وٸىض وخڀمځپ دڀاباب ٸسيذ ٤ذهم دڀى دألڀسفىخ هاالء جكي ل ـ

بن . 78الوٸذن دڀمذاشٿ دعٹسځه ؤن دألايڃ ڄى ىڃ ض ػل دڀومى هخ و٬حل. ڄضنم

هض دڀهموض اتدي ڄى ټذڄبل ـذهاب سيؽڂ الوٸذن دڀمذاشٿ دم ٴٹايؤ ض دڀٵ

وه دڀي دالع٭مذي دڀعٹځ ٥ڂ ٴهى. دڀمذڀض ڀپ وڄٮ. بڀه وڄ زىـى

ڄى ٬ځه ؤٷ ڄذ لىٿو دمه لىٿ ؤؼريط دڀغت دڀ١فض ه٥ذٷ وذؿ، هشظه ٴةن

. دڀمٱر ض دڀ٭ذڃ دڀٵهس دڀمٹم ڀىعت دڀمذڂ هى 78

Page 279: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 277 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وخبكىخ دڀى دڀمعمځٹشي ـ ؤلش دڀي دألڀٺ هخ سبؽڂ ڀغ، دڀعٽم ٬بلڄذط

. ٬ځضيذ ١ٵىي ؤن، ؼوظه

م ٬حل دڀسىـىخي دڀموم و دڀوىڄذهي دڀځىغن دڀهفشي وهى جنن ڀٹ ټذن رمذ دڀ

٬ عٹخ٤ض ؤڄىض ؤىٿ ڄى خسئذ ڄى وخڀمځٽ مدڀمعم دإلټځريو وهري د

ظاب٣ ون ڄؽځمذ ٭ ټذن دڀى دڀٹخڄى دڀځىى ڀوٸذط دڀاثزغ وخڀىض ڄ٭شي د

ڄى ؼوظه ټڂ ظٽىى هذن ټش ض جنن، دڀڄي ٭ذهم مجذٿ ڄعوٷ ٭

٬ ټذن ڀٹ. بهذهض باس٬هذ ٬ى ىڄذ ٽٶ ڀم مجهىض . هسىذ وخثل٥ذزض دألر ض

زه ٸسځغ دڀي دڀىل دڀ٭ٽي، ٴ٭بل، ټذن ؤهه ڄوٵىن ؤان ؤټ وٸ

ټذسيض ص سيعځپ ټذن ؤهه ٭غن وڀپ. ذٴضي ١٬ىخ، ابعماسن، دأل ظٵرس لٹٹض ـخ

ىخ ؤن ڀهم سٺ دڀى وهم، 79دثلذڀى وؤن دالهعىذر ڄ ٭ٵ دڀىاسڃ هڂ ڄى ل دڀ

ص هي، ظىٴٹىخ، وي وؤڀٵىه ووال وزځخٻ ٽذط ؤڄاثٿ دوعايهم ض، دڀم

. دألر ه٥ذٷ ٬ى دثلذؿ

ض ڄىخهسه لىٿ ڄوى٬ذ ټذن ؤل ال ٴةهه دڀ٭ٽي دڀمعىي ٬حل ؤڄذ . داللرتخز

دڀانزىڀىهض دتلمبلط لىٿ وذض آخء، ڄضنذ ڄٵوٯ ڄأسڀض وهي، ٬وي ټذهغ ڀٹ

ټذن بخ ٴةهه دڀسش وڀهخ. وهىاسي ظري هشط دڀغت دآلخء ظعفذو ظٽ ڀم وڀٽضنذ

ټذسيض ٸسض ض ٸسىڀه ، ٸىزځغ ڄري ظسض بجل ظٸعه ٴةن ٠٭ٵض هماسط بال رث ڀم دآل

٬وڄذ، 1921 ٬ذڃ ٴٵ. دةل ٵىٳ ض بمجذ٬ ابعوٽذ، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل

ټذن، دڀع٭شي صبخ، دڀوٵى ٩٬م آهخٻ وټذان، دتل ڄذه وةلوض ڄځريخن ٸىض

هس دةل ڀم دڀي دثلانٷ ولڂ خٿ وڄذ دتلر ڄى ٸش ىڄ ڄو وؿ ٸ دڀٵ

هس دڀ٭ځم دڀمفمٮ ؤ١٬ذء: دثلذڀون 79 . دڀٵ

Page 280: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 278 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀ٭خعن ٬ځٹه دڀي دڀمذوي دألٷ دڀم٭٥ٶ ٱ٥ ز٭ جيٶ80 زعه خوض ض

ظ١معه سبي، تل٩ض ټڂ ض، جكي دڀىلڂ ټذن. ؤوـذ٬ه ٬حل دڀسٹذء خسئض ڄذض ٬بلڄض

ڀم دڀسش هخوڀ. دتلٹٹض دتلر ؤابر عسشي ٸځڂ ڄو زؤ ٸ وټذن. دڀماڀمض

خ مٮ ؤن ڀه سٺ ڀم ڄري ستف ي وهى ٩ه ٽ٩م وٸ. إبمه و٥ٺ ؤل

م دڀمفځض دعٱځغ ض دتلٽىڄض دڀٱځ٥ض هي دڀ٭سض وخألوض دڀٽذٽذظىي وخڀ

ض زبلڄض، دڀس٭٢ وظاسءٿ. ختموه دڀممٽى دالجتذي ٣ وهى، ٬ځضيذ ڄ ال ه ٴ ي

، دألايڃ ڄى ىڃ ض، الوٸذن دڀمذاشٿ بڄٽذن ض ټذن بخ ذ٬م، دڀاتدي ڄى جكايط

دڀممذزشي ؤوخك ى٦ ؽري ؤن ون ڄى دألهٵذڀ ٸابر ختغ ٤مإهوض ض ٸ ؤن

ض ٬ذ، لٺ ٬ى، دهزت٬ىخ دڀى هاالء، دڀاسو٥شي ٸذصتم دڀغت دڀم٭ذٻ ان ض دڀمري

فذط بجل ؤټىٿ ـرس ڄى ځ مٮ ڀم الوٸذن دڀمذاشٿ نٴة، وٴ٭بل. دڀمىٽىٴذ ؼ

وعربهى. دڀ٭ٽض دڀمانوخط ؤو دأل٬اي ؤايڃ ؤؼانء بال دڀابو ىط دڀسعض

هي مض ٬ى، ز٭ ٴمذ، دأللخػ سضدڀ ٬وڄذ، الوٸذن زخ، 1925 وض ٴٵ.

م و٬حل دڀٱخص ٬حل، دڀٽم ٬س زى خمم ڀوخء دعفذزض دڀمذڀض ڄخټ اثط دڀ

ص ظعفذو ظٽى ڀم دڀٵ دڀس٥ڂ ٸىخط نؤ ڄى ڄى مج٭غ دڀغت دڀسانٷ ڄى آالٳ ٬

ض ڄهذڄه بصنذء سش وخـسه ؤخء ض ٸى ٬حل الوٸذن زخ، دڀعوى٫ ض ذض ڄذ

ټرث دڀومى و٬حل دتلذٿ ظه دهٵفط ٴځٹ. بهذهض دأل ظوٵف ڄؽځمذ ان ٤ځٹض ؤوٿ ٬و هش

ص ضرم جك ٬ى، لڂ آو ڄري ٬ى٠ه ؤن ز٭، وخ٥٠. إبٴخ٣ دڀحي هٵىضتذ

ص دڀځىى بجل أيوي وؤن ڄخټ، وٵض، ٱذ ؤن بجل، ٴى ؤظىن ض ٬ذي ٬حل، ـخ

1931 ڄ٭ ظو٩م بڀه ڀ٭ه زىخهٽذي سيىن، ىڃ خط، ڄضنذ دع٬ذي دڀغت

. دالع٭مذي

صدڀ٭ دڀٹى ابعن ڄخن، زه دڀمځم ڄخهه وض هانٻ و ذز ز دألزوض ـضبذط ٳو

80 Poilu

Page 281: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 279 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

بجل هٵه دڀايىن ظابي دڀغت دڀعٵ٦ ٬بلڄذط لذ ري ٴه ڀه عسٺ ڀم ل

ټيب ز٥ڂ زىٵه ٬ځه بخٸهذ ض وخڀوىخي وخڀمذٴض خ ؤو ص ٴذث . وڄذ جبذث

اي ٽى ڀم دڀمأٿ هخ ٴةن ڀپ وڄٮ دڀمذاشٿ ټذن ب ٠ٱوعه ٽى أبن ل

ض ذنالوٸ ؼض وال ختمڂ دڀغت دإلهذهض دڀسعض و ڀم وهى. دتلاس ڄى دڀٹى٣ ټذ

ظعىجيه ض ؤظاب٬ه ڄى ٬ ٴٽ وخڀي بٸذڄعه ض وان ٸىض دڀي دڀعماثٿ ٬ځى

ڀصيذ ل٩ىص انٿ دڀغت دةلمهىض ٬حل، ڄعٹڄض ى ض وهى، ٴآتڄ ذمعځٵض أباس٤ري

وڀم ٭ض ٬ذي ٬حل ڄعٽائ، ٬ځضيذ دڀلٶ ض لظت ابڀو٭مض دڀٽذٴ رت ، ابڀوفىڃ دڀم

ٽعو ىڃ ثكريخ اشزه دڀي 1934 ٴٵي ؤايڃ ڄى دڀىڃ هخ ض ټذهغ ڀٹ. ٴ

ص ه ظځپ ٤ځٹذط ىط ظمٮ ؤن ٴضيذ ؤهه ٬حل ټذن دڀغت لايظه ض دألوجل دڀم

ظشي خڀات ڄذ ؤاني ټذهغ بخ هخ. لٹٹض ذ . ڄذ يشء مذ٫ ٬حل ٸذ

ض، هشى ٬ص ز٭ انڃ ٴځٹ. بڀه ابڀوسض دڀمزىك ٸض ه ظځپ ټذهغ ټڀپ

ر خكٶ ض، هوء . دڀ

ه ڄى ءيش دألڄ ض وڀ ڄخټ ض ٴى ڀٹ ص وؤؼانء. دثلايٿ ظ ؤٸمغ دڀغت دةلان

ڄىن دڀى دڀ١اب٣ ټذن و٬وڄذ دڀوڀض هٵٹض ٬حل دتلٵبلط زځاب دڀمىطت ٬زض عٹ

مض ټذن لايظه ض بڀه ؤوط دڀغت دڀ٭ٽض دألومض دلعٵذڀض خبټض مځىنخي دڀ

وىخط ؤزٮ ڄو ـمض ظ١مايط ٬ځضيم ٴ٠غ دڀى دڀ٭خهشي ٸڄذء ڄى ٬

دڀ هخ لڂ ؤى، وڀٽى" زخـض عاسءڀىن دةلوى ٶ وخء ٹٵىن وټذهىخ

" دألومض؟ ڄى دڀٽسري دڀ٭ هخ ٬حل

ڂ لؾ الوٸذن دڀمذاشٿ ٬ځضيذ لڂ دألومض هي بن . دظٵذٸذ، ٬ځضيذ خي

Page 282: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 280 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀځرشټذط وو٥ذ وؤټذسياي وخڀاي زٵعه وڀٽى ٬ٽاي زٵعه ٬ځضيذ خيڂ ڀم هى

ٵٹاي واس٬اي دڀؤمذڀض ضتذ ڄهعمض ڀسوىٻ ڄ . دالع٭مذي دڀ ڄى خب

. 81ڄاوڃ ٸم خوه. وض ٬رشص ؼبلػ ڄص ڄخټ الوٸذن دڀمذاشٿ لٽم ڀٹ

ختػ ڀم ڀى ابزضتذؿ دڀوىض زجكخي خيعٵڂ ؤن، ابڀأتيك، سيٽوه ټذن وڀٹ

ض، وظون دڀهځض دتلزض و٥٥ه ڀعوٶ دڀمانش دڀىٸغ ض دڀٵض دالهعٵذ٠ض

. إبٸذڀعه، دألوخن

، وهځض ألوٿ زط دڀځىهض ض ڄىخهش ٬ى ابإلابهض ڄٹذ٤٭عه ٬حل دتلٵذ٧ ض جنن ڀٹ

، دڀمؽٹٶ وهى، ٸؤ ڀٹ. دڀس١ذء دڀٹځش ڄعمف دڀـ٭ ٸزن٬ض ٸ٢ظان ؤصنذ

ال دڀغت دةلبلڀض هي، دڀٴض ٸ١غ وٸ، ٬ځه ټذن وڀٹ. ى٤ض وٴهم اسڀځىغ

ٸسڂ هى، عرشر ؤن، دڀٹسيض دڀربز زبل ڄٹذ٤٭ذط ڄى ڄٹذ٤٭ض أبن ٸخ ڀهذ

دڀٵايڀٺ هڄعه وٸ لظت، خسئذ ٽىعم ټذن دڀي دڀهشري دڀربزي هذء ڄخاي، ريي

بڀضيم آٿ دڀى دڀوڄذهشي دڀىه ڀمٵذو٠ض وڄذ بجل ابڀهذر دڀمى ڄى، دڀوڄذهض

. دڀوڀض ڄوض لٽم ؤڄ

وذشي مجذ٬ض ٬مذء، دةلمهىض ض ڄځپ انثش وهى، اب ض ڀه ټذن ڀٹ

ٴذهضتى دڀى٤وض ان٬ضدڀ وؤٸ٥ذر دڀٽربي دةلخث وڄخء دأللخر ئاسء ٵذو٠ىن

ذي١ٮ ؤن 1925 بجل 1912 ڄى ؤڄٽوه وزڀپ. ڀځ٭ٿ ٸذزڂ ري ري ؤن بجل دألڄ زه

ض ضڀتكذظى ڄخټ دإلٱذء ڄى عوٽٵىن ال رتخيكىندال لظت وؤسن ى

ائ سو دڀي هى، بڀه دڀايض صنذعه ـ ٷ و٬وڄذ زىالجن و ڀځ٭ش ڄه

ط هى ؤو) ى٬ انثش ٸؤ ٬وه ظعىحل ؤن، دڀٹش سبىظه ٭ط وٸ، دأللخر وٸ

. وذض دڀمعمص دڀىالايط ض دڀ٭ذڄض ٬و 81

Page 283: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 281 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬ ظ٩ه دثلذض ڄخبلظه ڄى دوعځغ اسڀض دڀمفځ ڄورب ض( ى٬ دهه

ځه زى٠ىك . دڀٹى٣ ټذن وصبخ دڀايض ل

لٽىڄض ٬مڂ ٤ٹض دڀوض دڀهو ض ټذن ٬وڄذ ثكش ٬ى، اسزٹذ، ڀٹ

ؤي بجل ٭ٳ نؤ دڀمء ٬حل و٭ش. دڀهو دڀ٭انرص ڄى ٬ ستؽڂ ڄى ستٽى ل

ؤڄ ڄى ٹشي ٬حل ٽىن ؤن سيٽوه وڀٽوه. د٬عمصتذ دڀغت وخڀ٥ٷ وخڀع٭ځمذط هى وخل

ي ټذن دڀسبل٣ زه ؤن خط ض ضب اب ل ٴضيذ ټذن دڀغت دالعٹابٿ ولٵبلط ټځٽىات

رمؽڂ ؤڄذڃ ظڂ ض ريون، خ٤ىضڀئلڄرب دڀىالء ٬بلڄذط دتلذڄځشي دڀاتز٭شي دڀهو ؤڄخء

مض وخألڀسض دڀرب٥ذهض دڀمځٽض ـبلڀض دع٭خ٠ض ذب٥ى ستش دڀغت وخڀٵځض دڀربخٸض دڀ

ص وخإلصبذ دڀٵعوض زٱض ظ٭ دڀغت دڀٽوى ووٴ ص دڀمټش وختل دڀځ٥ض ختذڀٶ زرضو

عٹخ٤ض دألـوسض ٬حل دڀمذض و٭ضدڀم ٸىخڄهذ هموض ڀٹذ٬ص ٠مذان دألهځض وخأل

ص دڀٵٹذ ٬سيض مجذهري ال هخ ټڂ، لذث دڀرسض ٸذث ؤ ض ؤؼ ٸ ٽىن ؤن ز

، دةلمهىض خيعٹ ٴه ټذن دڀي دڀىٸغ ض، خيځم ټذن دڀي، دڀىٸغ ڀپ ض، دڀاشر

اتهدل ٴه ؤطت دڀي دڀڄى ض بخٻ خكذ ڀٹ) ٴٹايؤ ڄى ڄذ ڄٽذن ض، ابال٥٠بل٫

ص ڄى ىظسٹ ڄذ ٬حل ټبلٶ ڄى هى٬ذ ڄوه جي٭ڂ أبن لي زو( 82دڀمفهىڀض دڀسبل زٽذ

هس و ؤو . ٴ

ال دڀمٽځض ڄى آو وـه وىـ دتلو ؤٸىص بجل الوٸذن دڀرسض ٸذث خٷ ؤهه ز

ٽش ؤن ٴخه ؤوٸذط ڀه ظعن ټذهغ ٬وڄذ ص سه اون ٬حل ؤټرث دڀٱذجنض دةل

ص ه٩ذڃ وبلٿ ڄى ڀ٭وه ظسو ؤصنذ زخ ڄؽځمذ ض، ه دڀهو ؤن وڀپ. دألجنځزيي دإلخ

ص، خصتذ ل ظ٭عوٺ دڀغت دڀ٭ىر ڄى ٴٵاسء وظٽضنذ، زځ ه رمذ ؤټرث ٸذ

دڀرسبلهٽض دڀٱذابط بجل دڀهمبلاي ـابٿ ځځض ڄى ڄعوى٬ض ڀٱذط وظعٽځم ايانط

82 Terra incognita

Page 284: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 282 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀي هى ولي دةلٱخض دڀمىٸٮ ؤن ڀسو لظت دڀٽؽٵض ض ولصتذ خي وڀم. دڀاي

ڀم و٤وض ٬حل دڀهسڂ ڄى پ ر ؤن دڀٽٵذض ٴه سبذ دألوجل ڄبلخمهذ ز٭ ظعم زشي ظٹ

دڀغت دالـعمذ٬ض دڀعانٴ ڄ٩ذه ٬حل ظٹض وؤن وخڀسىشي وخڀربخهمذن دڀمځمشي

. ٹه ال ڄٱځٺ ٤سٹذط ه٩ذڃ لىٿ ؤٸمغ

ڄائط ٬حل وذضتذ ظؽسغ هى همهذ ضؤـوس لٽىڄض ؤخ ذيڃ دڀعانٴ هخ وڀٽى

ه ؤن دڀ٭ذڃ دڀ٭ذڀم ظ٥ى ځسؾ ڀى دڀى دألٴخ ڄى دڀمبلشي ـ ٭ٺ ڄذ بجل ؤه٩ذهم ى

. دثلذض ده٥بلٸضتم

ظه ٴذڀهو. زه وخٴعشت يكسځوٲ الوٸذن ٸؤ ڀٹ ڄذ ٭ض :دڀوٹ٥ض هي ض، بن، ؤاث

ٷ" ستذڄذ دڀٱيب دڀمسؤ عمه ؤن سيٽى بن ظ٥سٺ بڄٽذانط ڄى 83"ڀع ٴ ض ڀه ٸ

بڄربخ٤ىض ٴا ٴٹضؤ ڄٹذ٤٭ض ض دتلٽم ظٹځ ؤڄڂ خيٹٺ ؤن دألايڃ ڄى ىڃ

ص . دڀ٭عٹض دأل٬خٷ ايض ظخټش دڀغت دڀهوى دألڄخء ايض ڄى ؤاس ٬حل ڄٱذڄ

ي ؤن دڀمء بڄٽذن ض ټذن ڀٹ ٥ذعندڀرب دڀو٩ذڃ لٴاي ، دألٸڂ ٬حل، ٸځ ڀى ٭

ـىخهش ؤي بجيذزض ـىخهش ڄى ٴه ڄذ ض ؤ١ذ، دڀجض ـىخهسه ـذهش بجل، وخعىلذي

ض ڄى هذڄاش ، دألٸىي هموضڀ دثلذ٠٭ض ڀځ٭ىر ظسٹ دڀغت دڀربخمذظض دڀځربخڀض دتل

. بجكخي ٴ٣ ون ڄى ظعٵعن ؤن ڀمځٽذصتذ من

وبٸابٿ ٤ذى ټذن ټىوشي ض ڄٽعسه ض رتو الوٸذن ٴه ټذن دڀي دڀىٸغ وض

٭خن ص مذء ض ، ڄوٵاي هٵه ي ؤن ذيىش ؤن ون ڄى، ٹٶ ظبلٻ وټذن دڀهش

ض بٸذڄض ض، زٱابء خ ؤو دإلڄربخ٤ىض ٬ذمض ض ـرب ٠، ؤٸايهىض ـص بجل ڄس٭

83 Divide et impera

Page 285: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 283 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٶ ص ظ٭ ىص خڀغ ڄذ بخ ص ڄسٹض آخء خم دتلٽىڄض ظځش ټذن ڄهمذ ؤهه ڀپ. ڄأتو

وؤلخر دٸعذض وڄااسط وڄخ وـذڄ٭ذط ڄ٭ذ٠ض مذٴض وـى ٴةن

وخلخ وؤن ڄوهض ڄى ذيځى ال دڀو٩ذڃ ؤن ٬حل ٿ ، ڄعوى٬ض وڄو٩مذط ومج٭ايط

ال ټىون ڄؽڂ ڄعځاب ص ټڂ ض ايعه ظ٭ڂ ض رت ځفإ ؤن دڀ٩وٳ دٸع١غ ڄ

. ڀپ بجل

ڄؽڂ زځ ڀ٭ٹڂ سيٽى ٴٽٶ. يكض زىخٸ٭ض ضڄ٥سٱ ټذهغ دڀايض هي وڀٽى

٥سٹهذ؟ ؤن، ز٭ ٴمذ، خيذوٿ وؤن ټهذ ؤن الوٸذن ٬ٹڂ

***

ص وبن ٬رش دڀاتٮ دڀٹن صنذض ه٭ خكذ بهان ٹذٿ ؤن تلٺ دهه دڀعانٴ محى

ڀٹ. دڀ٭ٹىٿ ڄى بكري ٬ بةلذڃ ڄى ستٽوغ ؤوواب ٬حل دعمىط دڀغت دالع٭مذي

هذ دڀؤمذڀض زځٱغ ـ ض دڀعانٴ وټذن. ؤو ٴٽذن هاش٤ه ؤ ٭م ظٹ٥ٮ بجل

دالعٱبلٿ ؤو ڀبلع٥ذن دڀٹذزځض وڀځمع٭مخط ڀؤلىخٷ دألوڀض ڀځمىخ ٤ځاب ٸذخط

ٮ وڀايص ي وهسض ظعى . ظرت

ص خهذ دڀغت دالـعمذ٬ض ٴذڀمأسڀض ض ظ٥ى و٥ى ص دإلهاتؿ وٴ٣ دآلڀ ڄى وخڀهف

لض ٤سٹذط وبٴٹذ دألايٳ ٽ زٹذهىن دڀٹسىٿ ٬حل ڄٽهض ڄ ځ دألـ ض دڀمعمؽڂ دڀٹ

٦ ؤن أشهه ڄى ٽى ڀم هخ ټڂ، وخڀس٥ذڀض دڀمعى ؤـڂ ڄى دڀرصخ٫ هخ ڄى خي

وبخ. ڄ٭ذ ووځضتذ دأل ض دڀٽسريص دألڄم ذض ؤسمغ دڀغت دڀ٭ذڀم ٬حل دڀهموض

ظزي هذهش ؤن سٺ دڀغت دڀ٥ٷ ټذهغ ٴةن، دڀ١مذث ڄى ٬خ دآلن ظوٵ وززيخ ټى

دألٴٺ ټذن. دڀـض ض بال ٬ضنذ ڀعىعځٶ ظٽى ڀم دڀ١٭ٵض دڀ٭ىر ڄ٭ذڄځض ٤ٹض

ض ظعذڃ وه، دإلڄربايڀض دڀمابايط وټذهغ ڄ٥وٮ دڀوذء ض بٴخ٣ ؤڄذڃ ٽٵه

Page 286: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 284 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ځض ـ ص دڀ٭ىر ڄٹع١ايط ڄىخـهض ض ڄٱځٹض لى دڀٹىڄ ڀس٭ؾد ٤ٺ ض دڀاسث

ص ظخ، دڀمعانڄض هخ وڄؽڂ. دڀ٭ذڀم و ض دڀىل ذمـهذ جت ؤن ٬ځضيذ ؤن وظي ل

. س٭ذط ظ محذٿ ټذن دڀٱځاين

ص دڀ٭بلڄذط ټذهغ ڀځٹىص ذيدل دتلٺ وټذن زرس٬ض ظزتخ دإلهاسهض دڀٽىخػ أبټرب دڀمو

ٽم دڀي دڀٹذهىن هخ وؤسن ڄٽذهه ي هان ل ڄذ ٬حل ٸذ٤ٮ ڀڂ وهخ ،ابڄعاي

ٽم ، دةلص دألڄوض ٬ځه ؤسمغ ڄذڄض ووـسغ. ابڀس٥بلن هانٻ ٬ځه خي ٱغ

هى دڀماوڀايط و٬ بن. ڄو٥ٺ ټڂ ڄانٸ١ضتذ ٬حل دتلؽض دإلڄربايڀض هجض ٬حل

دڀٽٵڂ ولي ڄى ؤټرب ٸ ڄى دألوزض دألڄم وزعمٽشي دڀى٤ض هي هاتجئ ڄى ابتل

وٸخط دڀاسثص ابڀهوض ڄرشو٣ وهخ. دالع٭مذض بخصتذ ض دڀاش دتل

ٶ خ ٽىن ؤن جيش دڀرشو٣ هي وڄؽڂ. وخڀعٽ اسثڂ تكش دڀي هخ ٬و خمو

دڀغت دڀعىهٽشي ڄى . ٴٹضدأل ڄٹذ٤٭عه ض، ز٭ ٴمذ، ايعه ڄضنذ دعم

ضٸ١ ٴضيذ لط دڀغت دڀٵرتص ض خٿ ڄذ ټذن الوٸذن بن هاس زىالجن ؤن سٺ دڀغت ٴ

ض دڀٵ١مض ز٭ ڀعٹ٦ 1871 و 1848 و 1789 ٬ٴغ ض ض دڀابانڄ ٸ١

ى ڄعمٵ٩ذ بال ٹسڂ ڀم وهى. دڀمعځسض دالـعمذ٬ض دڀٽذؼىڀٽض ؤ٤ولذط ٬و، ٵ

دڀمعىي ٬حل وٹعرص ڄىن ي ؤڀسري لو وذ٤ ٤ش ٬ى خيو ـ٭ځه رمذ 84ه١ىخءدال

عٹخ٤ وهى، دالٸعذي ص ظرضر دڀي دأل هٽخ) دأل ٬مٺ ض ؤهاسزه ف

٬ ټذن م ٬حل زبلي ڀى ه٩ايط ٬حل (85دثل٥ري دڀوسض ـجض اير ڄى دڀ

ر ڄؽري ٵذط ٬حل عىٴ ټذن ؤهه ٭غن سبذ دڀٱريص دڀسىـىخض . دلعمذخل ؤهځض ل

ض دڀٹسىٿ دجل دڀمان٠ځشي دڀٽذؼىڀپ ٸذط لټض( Ralliement) ه١ىخءال د 84 ڀوخء دعفذزض ابةلمهى

. ٬رش دڀاثڀؾ ڀىن دڀاباب

.Otto von Bismarck Jean de la Bruyère دڀربوشي ٬و ٴىن دو ٸىڀان ض ي دةلثض ڄؽڂ 85

Page 287: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 285 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ي وټذن دڀ٭مذڀض أله٩مضد ٬حل دڀ٭وٵض هفمذظه ض 86ڀىزىن ٸىاتٳ اسه وڀٹ

. دڀتكذظىض ى٣ ظعمٺ ٠٭ٶ ٬بلڄض دڀمموڄض دڀ٥سٹذط بخء ظاسهڂ ټڂ

ض، ابڀمع٭مخط ع٭ځٺ ڄذ ض، ڀځمذاشٿ ٽى وڀم ص و٥ض ؤ ومرص يشء ٴٽڂ. خم

٬رب ڄؽځمذ دڀٹىص ڄسب د٬عمذ بجل وڄذ ظاوٿ دڀغت دڀعو٩مض دڀعفسض ڄى هى٫ ض ٬وي

ؤٸ٥ذر ڄى ٸ٥ش زه دلعٵذء ؤٸذڄهذ ابض وڀمض ؤؼانء ىڃ خط ڀپ ٬ى هٵه هى

ي دهضتى دڀم٥ذ٣ ان٬ض ؤن ز٭، ؤڄ ؽري بٴبل بجل، ڄسىهض رس٭ض ؼوص ټ

:دڀاتخل دڀومى ٬حل دثل٥ض هي ځى ؤن دڀمء بڄٽذن ض ٴةهه ڀپ وڄٮ. دڀىض

٬حل دإلـابض وخڀممذٴ٩ض دعؽانثض شيٸىخه زىخ٥ض "دألهځض" دڀ٭ىر ظٽمم ―1

وض دـعمذ٬ض ؤٽذٿ هذ دڀغت دڀعرش٭ذط دلرتخڃ خبفض وخڀع٥ى دڀڄى ؤخصنذ ڄ٭ ؤٸ

. دألبلٳ

هض دڀؤمذڀض دڀرشټذط ظځم ―2 ؤوخصتذ جممى٬ض ڄى ظعٵ لظت ڄخټ دڀٵ

ي دڀعوٮ ڄلځض ڀپ ڄٮ ظسځٱهذ ؤن ون ڄى . دةل

بڄٽذن ض، ٤ذت ٨ٳ ز٭ى، ؤسن دڀي" دألهدل" ڄى دڀعجي دڀمځٽض دهزتخ٫ ―3

دڀ٭ذڄڂ و، وظىه دةلخث ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ بڀه ؤوټڂ دڀي دڀمهذـ دڀمعى٤ى

ٻ هض دڀعى٤شي ڀايض دڀمم ڀبلعٱبلٿ اشء يكٵمذ ذي١٭ه ؤن، ڄخټ ض دڀٵ

ص ى . وخڀ

، ٴهس ٤سش 86 واتذيض ؤوبلٸض أبځمض، وڄٱاب ڄرشٸذ، دڀ٭ر دڀٽاتر ڄى ثكريخ ڄ

ص، صيمان ذڄ ض، تكش: دڀى٦ دڀ٭رص زٵرتص عڂ ڄذ ض وذض دڀٱر ڀممذزض وىىڀىجيض ل١ذ

. 1931 ڄذط. دڀ٭ر

Page 288: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 286 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ض دألهش دڀ٥ٹض وخ٬عمذ خٴضوخثل دةلهڂ لذڀض ٬حل دتلٵذ٧ ―4 ڀٽڂ دڀع

. دڀ٭ش ظؽٹٶ بجل هذٴض خمذوڀض

***

ـذء ٬وڄذ ؤڄهذ ڄخټ ٬حل ظٵ ټذهغ دڀغت دڀايض ه هي ټذهغ ڀٹ

دڀ دعٹسڂ هٵهسذ دڀايض هي خكٶ وض. دڀٹوشي ض ڀځخض ب

ٴٹايأب لڂ دڀي زخاي اتدأل دڀ، دڀ٭ذڃ ٴهاس ڄٹم، الوٸذن دڀمذاشٿ

ص ڄٽىان . دڀمٱيب دڀابر ض دتلؾ دڀع٭ځم وريخط هرش زٵٽ

دڀغت دڀمٹذزځض خڄغ وڀٹ. ٸري ري وٸات ڀځع٭ځم دڀ٭ذڃ دڀم دڀمذاشٿ صبذ و

٠غ ص ظ٭ لذٿ ؤض و٬حل. ٬ري الڄعمذن، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، دڀبلثٽض دألات زٽذ

دڀىڃ هخ ڄو زخاي دألات ؤسن ب ستذڄذ اسڀمض دڀمٹذزځض هي ڄى ؿخت ڀم ٴةصنذ

ض دڀع٭ځمذط ڄوٵ ٹم ض ابڀمابت ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ. دڀىض دڀم و دڀوٵٹض ٴةن دڀٹ

. مثضنذ ظٵىٷ ؤسمغ ٬ځضيذ

ائض ض، دتلذـض ٬و، و٭ى٠ه اس٬ي ويكڂ ڀځع٭ځم دڀ٭ذڃ دڀم ڀځ ټذن

وهى، وټذن ڄعمماس ټذؼىڀٽاي ټذن ٬ٽض ظسض خيمڂ دڀي دڀم٭ذون هخ. صدإلخ

ي دڀي دڀمٹم و٭ض ص ض وټڀپ دڀايض ض دڀؤي اش٤ بجل ب٠ذٴض، خي٩ى، دإلخ

هاس ض دألٹٵض دڀځ٥ذط زؽٹض، ڀپ ؤن ڀپ. 87دڀممذٴڂ وظعٹسځه ٴٹايؤ وض ٴ

ض ؤن ٬ځه دڀمعٵٺ 87 دڀع٭ځم ٴىخات دڀمذىعن دڀ٥ذزٮ ٬ځضيذ ځش( 1940-1870) دڀاثڀؽض دةلمهى

. ڄذىعن جلب الب ظوخن ال ټذهات دڀماثٿ سڂ ٬حل وخڀخوځض

Page 289: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 287 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ځ٭ض دألايڃ ڄى ىڃ ض ظٽى ڀم ههٵ ذڄسات ڀاسن و٬حل، دإلټځريو ڄ٭ذخص

رمذ ؤټرث دال٬عاب ڄى، ٴٹايؤ ض، دڀسيىٸخ٤ض لىٿ دڀ٭ذڄض دألٴٽذ ظانٿ لظت ڀځع

زىن انٿ إب٬خٷ دألڄ ظ٭ځٺ ټځمذ خسئذ عٵٹىن دڀځٵ٩ دڀعاسٶ ٬حل ڄع

دڀربهى88 . دةلبلزض ؤو

ڃ ټذن ؤن ز٭، ؤسن وخڀم. دألاسيس دڀم٥ٵإص ايض خمٻ ټىوبلط دڀمٹ

ى ـ ٴاش ؤن لػ ټځمذ دڀىخيق دڀات زو ٽعٵ، دڀوض دتلمذض ض ٴ٣ ؤڄ

ض دڀرصخ٬ذط خڀغ ڄذ لؾ اب بجل ٴىڂ خبٹهذ داللعٵذ٧ ٬حل ظرص دڀمرسل

. دڀ٭خء دإلټځريو ڄانسض ض دڀٽذڄڂ

ه ڄؽځمذ دڀمٱر اتدي ټىوبلط ڀٹ ڄى ٬ زعٹ٦ وٱڂڄ ڄسرش

ض ل دڀ١٭ٶ هٹذ٣ دإلبلڃ ٬و وهى، وټذن. ٬ځه ظفٮ ؤو ځىټه ظرب أبن

ي ٬حل خي، دڀځو تكش ڀٹ. لٽىڄعه ايض بلثم دڀو هخ ټذن ڄذ زٹ و

ض وڀپ دثلخ٫ ض ذض ټذن أبهه دضت تكذاب دڀٹوشي و٬ى ٴذ و٬ى ڄخټ ٬ى

. ايظه ٴ ڄى صنذثاي ستٽى ؤهه دڀ٭ٹڂ ٴه د٬ى ٸن

ڃ تكذر ض عسشي لظت دڀوسىٯ ڄى بكري ٸ ٬حل ٽىن ؤن بجل دڀمء خياتؿ وال دڀمٹ

ٹضؤ وخڀمذٿ دڀمخټض ڀځسسض هسغ دڀٵىذه ڄى ټذڄځض جممى٬ض ټىوبلط دڀغت ٴ

ټرث لٹىٸهذ ڄى وخل ڄى ختڃ أبن، دڀ٥ٹض صبي ٬ځضيذ لٽم لٺ وهى ؤال ش٬ض دأل

، الوٸذن صبذ ٥١ځٮ دڀغت دالع٭مذض دڀمهمض ٬حل بـخڃ هى بسنذ ٴذڀع٭ځم. دڀع٭ځم

بن. لرصخ ڀځمعى٤ى وڄض ڄخټ ض، وظىه دةلخث ض اسزٹىي صبذ د٥٠ځٮ ڄؽځمذ

ص وه، ڄخټ ٬حل ، زوهذ ه، ظځعمٺ ؤن، دڀمٱر زبل زٹض ڄؽڂ ظ٭مري ڄع٭م

88 Faire suer le burnous

Page 290: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 288 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ه دإلڄربخ٤ىض خب١ى . ٸذظبل درتٸذٸذ ٽذصنذ درتٸذٷ ڄى ؤاس ٬حل ضدڀٵ

ٸى ه دڀغت ڀمخټ ٽى ڀم بهه ٬ى يشء ض ذيعځٶ ال ـ ڀؤلايء ه٩ذڃ بجل

دڀم٭ځٺ دتلمذض ٭ذ ؤن ڄى دڀم ٬حل ابصتذ ٬ى دڀع٭سري ض لٺ ؤي دألٸانن ه٩ذڃ

ڀىذض دثلذ٠٭ض خندڀسځ ٠مى ڄخټ وٶ، ؤـڃ ـځفڂ ٭ځٺ ڄؽځمذ ٸسضتذ ٬حل

. خثم ثل١ى٫ ال ڄاٸعض

لايص ال دڀي ظ٭ځمهذ وڄى دڀٹسيض هجضتذ ڄى، دڀٹوشي ض، عٽىن دڀى هاالء بن

دةلذڄ٭ذط ال دڀماتلٶ ڄٽذصنم ٽىن ؤن ألهش ڄى ټذن دڀى ؤاسظصتذ وڄى ٴه

ون ، إبتلذك، ڀسىنو٥ذ" ڀځٵٽ ٸرب" ري ٭ ڀم دڀٹم دڀمغن دڀم٭ه أبن وٹ

وڄاس٬صيم وټىوبلط وزخاي الوٸذن ٬ىن ٤ځش ؤن ٭ٴىن ال هاالء بن، بللهإب

ڂ بڄٽذن ض دڀي دڀ٭ىن اسوي ڄهؤن لس . ٬ٹظه ٤ٳ ض جتن ڀموىٷ ٹ

دڀسبل ټڂ ض دهعرشط ه ب دڀٹم دڀم٭ه محذض ٬حل ڀعٹعرص ظٽى ڀم دڀم٥ٵإص بن

هاس ڄ٭ذاي ٬مبل ؤيب ؤو ٴٽي هاش٣ ټڂ ظ٭عرب دإلٸذڄض بللض وؤسمغ . ڀٵ

زٵه ظجك ز٭انض ظوٷ دڀٸذزض ٴٽذهغ ڀځمخٸسض ابڀمرشٷ دڀ٭بلٸذط وو١٭غ

ڄهذ دڀغت دڀٽعش ىخل دڀٽيس ل ڄاڀٶ ټڂ دتلذڀض دڀ٭ى 89"ٸذزض"زـ ظجك رمذ ؤټرث دڀ

. ـص ؤو جمځض وټڂ تكذر وټڂ ابڀ٭زض ٤سٮ

مذڄضد وڀٽى ٬رص ض وذض، ٭ش ظ٥ى ڂ ڄى هي ؤايڄان ض ستذڄذ ظعمٽى ال ڀٽ

ص ، الوٸذن عمٽى ڀم دتلٹٹض هي. دڀم٭ممض دڀځٵ٩ض وخڀسبلض وخڀماي٫ هخ دڀ٥ذث

. بڀضيذ وٵ ؤن ڄى، دڀسعض، ڀپ ڄٮ

89 Anastasie

Page 291: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 289 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض زبلڄض، ڄعريهي ظاسءٿ ڀٹ ٬مذ، دڀؽىي 1848 ب٬ذ ٴذـإي وٸ ٬ځضيذ ڄ ال ه

ټذن دڀي دڀ٭ٽي دڀمخٴٺ ؤ٬ځمه و٬وڄذ. وعٵ٢ ؤن بجل ٴان ٭ش ٴٮ ټذن

ص وبسنذ ابهعٵذ٠ض ع٭ځٺ ال دألڄ أبن وڄعه ٬حل ٹىڃ ذ٫ ؤـذر زؽى انزىڀىن

ص ٤وض ڄى ټذن دڀي ٵىڀ ڀم ىط ض، الوٸذن ڄؽڂ وخل ٤وض ٬ى ؤز٭هذ ڄذ ڄ

ص" م ڄى ذيځى ٽى ىڄذ ؤط ڀٹ !دڀمعمڂ ڀمى هخ ن ب! ؼى بڄربخ٤ىاي ڄ

"!سبو٭هذ

دڀمفځ ڄى زعم٢، دألوريى دڀٹايرصص ظٴٮ ټذهغ دڀغت ه دڀهوض هي ڄؽڂ بن

وؿ ٸ، ز٭، خسىظشي ٱىخ ٽى ڀم دڀىٸغ هخ وض) دڀوض ڀځٽوض دأل٬حل

لؾ بجل وظىڀعىي ٵٽزوعى دڀس٭ؾ ض ٵٽوخ ؤن بجل( دڀسريض ذابظه ڄى

ذهض ڄى دڀس٭٢ دع٭ذص سيٽضنمذ وض ٸبل٫ ٬عمض ض، دڀ آ ؤصنمذ خبفض، ڄ٭ ٬حل جت

ض ٴڄذانط ٴضيذ دثلى ڄو٭غ سباسثڂ دالهٱذٿ . ٸرص

دوعبلٳ ىـ بهه ى ټذهىخ وخڀٹايرصص ڄرتهي ؤن وهى دڀځىلض هي ض وخل ڄعس

خ لٽمذ ذيڄىن الوٸذن دڀمذاشٿ ؤن لشي ض دإلڀه دڀوڀض لٺ ڄٵهىڃ ڄى ڄعم

ص لٽىڄض لذٿ ڀاسن بال ٽى ڀم ، ؤ٤ذلىخ ؤـخ ولٵ دڀ٭ش بخص ڄى ڄوم

اي هخ ٽىن وٸ! ڄځپ زؤ، ڄ٬ىڃ دـعمذ٬ وائڃ وابم وڀځٽوض ڀځ٭و خت

ثش نټذ ڄؽځمذ تكٵضيمذ ٬حل زخاي وټىوبلط الوٸذن محڂ ٵرس دڀي دڀسش هى

ؤن ؤوخ وٸ دةلذڄ٭ض ض دڀ٥ځسض ه٥ذء ٴٽ ڀٹ. ووٳ ٸان٫ و٥مه ٬حل خيمڂ دتلٽذض

ٵ ببلك ټڂ سيوٮ دڀٵذٶ ٬حل دالٸعذ ٬حل دڀوسڂ دڀؽبليث هخ دظٵذٷ

١م ٱريخ اناي ؤو خز٥ض ظسه مجذ٬ض ڀهم ٴٽىهىخ دألڄ عخټىخ ؤنض ، دڀٹوشي

ؤوٸذط وذؿ، ؤهٵهسم وؤڀڄىخ ب ڄىالي ڄ٭ه وڄى دڀٹوشي ڄى ظبلڄص

وخ خض ڄلځض سباتز٭ض، دڀو ومذض اشر ؤات ټذن وٸ. زخجمهذ، هم، ل

Page 292: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 290 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٥ذن دڀووخط هي و90 .

ض دڀؽٹذٴعشي زشي ةلم٭هذ، دةلمذ٬ض ټذهغ ض دڀ٭ز ه وخألر ابڀ٭ځىڃ صتعم ، وخڀٵ

وض ؤبلك ټڂ ڄوٮ ض دتلٺ ڀهذ ؤن د٬غ ڀايضد ؤن سبذ ظخز٦ ڀپ وض. وخڀايض

ڃ ټڂ ڄ٭ذ٠ض لټض ټڂ ڂ وض ظٹ ڄى ټڂ ووذؿ خوڂ دةلمذ٬ض ؤلؼغ وٸ. خت

. وخـعمذ٬اي ٴٽاي دڀمٱر ز٭ؾ بجل صيٳ ه٥ذ ظايخ دڀماعشي

دڀغت دألاسظص ڄى ـخ ـبل ؤن ڀپ. ڀه دڀمعممشي ؤـرس ڄى وخلخ ب ټذن

. دڀـىڀض ى دآلن زځٲ، دڀٵذ٬ض ستذڃ ض وهم، دتلمذض دظٵذٸض ٬حل دإلڄ١ذء ٴذـإهم

جبمځض دإللاس بجل وځىخ ڄسٽ وٸغ ض دأللخػ ؤه١فضتم دڀى دڀمزىن هاالء

ڀځووشي ڄضنم ڄىخـهض، ٴٽىهىخ وخضتذ دڀسبل ڄضنذ ظعٽ ټذهغ دڀغت دألوخء

شيوخڀٹ رمذ ؤاس و٬حل دڀم١وض دڀخض ڄى ؤاس ٬حل ىبكضټ وهشي وخڀشب

دڀىه ـهڂ ٬ذهغ ٸ دڀٽىبكض هي ټذهغ وبخ. ڀؤلايء وظانوال ڄضنفذ بلسئهذ

ظاير دڀمعمڀٹشي دڀمابشص ري ټىوبلط ىه دڀي دڀو٩ذڃ وڄٹذوڄض دتلمذض وخ

ص سسض دلع١وضتذ ٴٹ دڀرصخيض ؤو دةلذڄ٭ض ٬ى، ايصنذث، دڀٱاب هٵ٢ بجل ظ٥من جم

خ ظ٭ٳ ټذهغ دڀسسض هي ألن دڀٹسيض ڄهوڃ ڀمٱر وبل ىـ ټذن بخ ؤهه ـ

ڃ دڀع٭ځم ض ٽمى دثلبل هخ ٴةن دالوعانٷ ڄى ٸش وسيٽى. دالـعمذ٬ وخڀعٹ

ال ؤهه ب، زڀپ ٹعوٮ لظت دڀمذيض اتدي زرس٬ض عٵن ؤن، ؤوي انلض ڄى، ڀځمء

ض لى وال دڀټذء ال، ڀځىبل، وٹه خيمځه خظه ڄه ٴةن ڀپ ٬ى وٴ١بل. دڀو

. دڀمټش هخ ټش ؤن ٬حل

ض وجي دڀىخعن دتلى زى وخمم دڀٹوشي وجي دڀٵذيس ٬بلٿ خمم، وخثض ىص ض، همذ 90 ص دڀم دتل

. اب ض دڀايض ڀځ٭ځىڃ

Page 293: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 291 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄ٭ڂ محځىخ دڀى هاالء ٬ى، ؤش ڀم ؤڃ ټىوبلط ڀپ اشء، دڀٹشي هخ

ص وٸذث٭هم فبلط ختٵ٪ ؤن جي دڀى ٸ٤سض ض ڄجهض ڄى دڀممع ؤٸىخ بجل دڀٽعس

. دڀخجكص ض دتلمخء

ون وڄئوىي الوٸذن ؤـخ ټذن ڀٹ وٸٮ ٬حل دڀممخػ جي ڄؽځمذ، دإلٸ٥ذ٬ دڀ

ض دڀٽعش ڀپ ظؽسغ هاس ض دڀم دزى ټذن ٬وڄذ، ٴ ، ځٹ، ب ـ

ؤڀٺ دڀٹو٥ض ؤوواب ٨ځمذط ٬حل ؤاس ټذن ٴٽ ٴمذ، ٥١ځ٭ىن ڄى خت

. دڀمذڀض ٴٹايؤ ض دڀم٥ٵإص زو، ز٭

ض هي ٬م اتٵشي يس ټذن ٹڀ دزى هى، ستٽى وڀٹ. زه دڀم٭رتٳ دةلص دڀم

ٽعش ڄذ سباتز٭ض دتلؽض دڀ٭ځىڃ ستؽڂ ڄى، وخ٭ض ٬زض زؽٹذٴض دڀمعسٮ دڀٹوشي

ڄذ ائ خموص ابڀٵهض ڄ٭ٴعه ټذهغ ڀٹ. دڀمرشٷ مذٴض ض، ز٭ ڄى، وخيځڂ

ال دڀغت دألايء ڄى ثكري ٴهم ڄى ستٽوه ټذهغ دڀعځٹذثض دڀمعٹ٩ض ڄځٽذظه وڀٽى

ڂ وزڀپ دڀٹم" دڀٵٽ ٸرب" و ظع١مضنذ لو وض خمى ري زٽڂ، ظى

سبذ وختلؾ دڀٵٹه وزأتوڂ دڀ٭ٹبلعن ڀځوٹ إبو١ذ٬ه دڀع٭ځم ظٽٶ ب٬ذص بجل، ٬مځه

ڃ ڄ٭٥ايط سيذيش ظش ض وخـضت. دڀعٹ ڀ٭زضد دڀځٱض ٤ٷ وختؾ دڀو ظ

ص دڀوى ڄ٭ى٠ذ . دةلٱخٴاي ڄى ٬انرص وؤوڂ. دةلي ابڀومى دڀم١وض دڀى٬

ض ، هخ ض ڄ٭عٹخ دڀمذوض ـضابإلوخڀ وذض وخهعم ځ ذڀ ض ٥ ٴ خض ؤن، ڄوه

ؤن، آو يشء ؤي ڄى ؤټرث، سيٽضنذ دڀٽىمىخٴاي ځٵغ رمذ دڀاشزض دڀ٭ٹىٿ خت ٤ځض ٬

:دڀمسٹض دآلخء ټذڃ ىڄ ٸون

ض ظو دأل ؤن، لذٴض ض ض ٹىٿ ڄذ ذڀاب اتٵشي يس ټذن، ڄ٭ٴض ؤڄ بن"

ض، سيه، ؼى ٸن ٬حل ٸذسئض ؤصنذ دال٬عٹذ ٬ى ٬ى٠ذ، دڀٵ١ذء وصيح دڀ٥ٺ، خظه ل

سش ه٭ٳ ؤن، اټ ټڀپ ټذن، ٬ځان بن. جيذزه دڀغت ڀؤلايء آو ڀٵهم دڀعځم

Page 294: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 292 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٵ ؤن ون ڄى ظځٵان دڀغت دثلٵض ألرسخد . ٶدڀٽ زٹ١ذاي مذايان بهذٷ ض ٣ ه

دڀغت دألابر ٴةن ، وٴ٭بل لټذط ؤاس ه دڀغت دڀخسئض دڀٵځٵض دأله٩مض خت

".وخڀٽٶ دڀٽم زشي دةلٿ ٬ى ظوعق بسنذ دالـعمذ٬ض دتلايص

وټىوبلط وزخاي الوٸذن ـذء دڀغت دڀاسڀض ذايط اس ال دڀعٵٽري هخ وڀٽى

ظي ټذهغ هي ڄؽڂ ز٥ض لٹذثٺ ابن ٤ځسض ځٹى ٴإن. ٬ضنذ ڀځمانٴمض ڄخټ

هاس اسڀض لىخعي ٬ىن ٴه ؤن سيٽى ختساي ؤڄخ ٴٹايؤ ؤ ض دڀؽٹذٴض ٴ صي

م ڄى الوٸذن دهضتى دڀي دڀسانء . و٥عه

!ٸربٻ ٸ٭ ض ١اب ولپ ٴځعع٦! ذڀځغي اي ؤوخي

!ظو ؤ٠پ ٴةن ڀپ وڄٮ

ه بزى، زخاي سبىخٴٹض، ټىوبلط ٬م دڀغت خصتذ دأل هي والزبل ټىهو

ؤٴ١ڂ ض، اثزعض ؤصنذ، جمعم٭شي وخڀمو٥ٺ دڀٵزيايء ٸىخهشي ڀٽڂ ڄوه ڄ٭ذ٠ض، دڀول

!ىٷدڀىؼ ڄى دڀٹ ڀپ ٬حل زو٥ذط دڀٹايڃ ٬حل و ٬فڂ ٸن ٬حل ڄىٸٮ

ي وهى ز٭وه خيمځٺ ؤن بجل ٴ٭ه ڄذ دتل٪ ىء ڄى إل ټذن ڄذ وبخ

٭سض ض سيځپ، دڀمځن، ټىوبلط ٴةن هي ڄؽڂ ظانٸ١ذط ڄذ، دڀأتسض بللايظه ـ

ؤټرث زؤي ابألو ٹو٭ه لظت، ذڀدل اي ٸ١ذظپ سيځپ ټذن ڄذ، ڀپ ض پ ڄى

!دڀٽىن ٸ١ذاي لىٿ زاس٤ض

دڀؽٹذض ه٥ذٸهم ض ع٥ىون دڀمٱذزض ظٻ" مه ټىوبلط ټذن ذڄ هى هخ بن

. "دثلذ

Page 295: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 293 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

!دڀٵ٪ !آي !دڀمذجك! آي !دڀمىذ٫ !آي

ظسض دألوض ؤن سو ال بهه سيٽى ؤهه ٭عٹون دڀٹىڃ نذټ ڀٹ. ٸش ٬مذ عوضت دڀ

م ، ڄرضص ڄى ع١مى ڄذ زبلظه ظٵىٷ دڀغت دڀه هخ سبؽڂ !دآلزى ؤز بجل ٭ش ټ

ؤه٩مض ټڂ خض وٸ٭غو . دڀٹوشي ٬رب وٵض دڀمس دڀو٩ذڃ خض دهعرشط ڀٹ

هپ بجل ز٥ىڀم ڄى، دةلذزض هض هىظى ٸىخهشي وټڀپ ټىز م زضنذ وخڀمٹذ ؤهىٳ

دڀمانظشي91وخڀٽذټذظىشي

92 ز٭ځىڃ ظبلڄصتم ٬و دالهعمذڃ هخ دضتفوىخ دڀى

. دڀ٥ذن

***

ا ؤن ض دڀاشر دألات ٴٽ وڀٹ. اتٵشي يس دهعمذڃ، ؤ١ذ، اتديدڀ ؤاث

ڄذڄهذؤ ستؽڂ دڀغت دڀممٽمض، ځځ لش، ؤهه سبذ دڀاتدي ٬حل دةل ظ٭ځمه

ه دڀي دثلخٴذط وځ٦ ڄى عىځ ؤن ؤخ ڀٹ. دڀ٭ىر بجل ټ ڀپ ل

دڀمٱيب دڀٹىڄ دڀذڀن نى٠ ؤن، يشء ټڂ ٸسڂ، جيش ڄذ، وجل ٬رص بوابى دڀىٸغ

ز٥ٹض بزخ ض، هٵه دڀىٸغ ض، وخـضت ابڀع١ذڄى دڀ٭ى، دڀ٥ذڀش ٬و، ظ٭

ض وخإلعٽذ دڀ٭عٺ دألوبليق دألڄض ض دتل دةلمذ٬ض وخڀزنخ٬ذط صبذ دثلذ أبن

ڄى دالـعمذ٬ض دتلايص ٴضيذ وځغ ٸون وڀصتذ دڀغت دألانهض ٸىي ڄى ٴضيذ ڄذ ظ١٭ٶ

. دڀ٭ٹدل دڀعمذپ

. ڄانص بجل ضسه 91

. ڀځع٭ځم ٸذزځض زسٱذء وه دڀٽذټذظى بجل هسض 92

Page 296: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 294 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظٹذء ض وخڀماسهمض دڀع٥ى هٺ ظرسٮ بجل ڀپ وخء ڄى ڄ ټذن ڀٹ سبعىي دال

. بلڄض ؤټرث دڀٹىڄض ڀځمايص ظى بجل دالـعمذ٬ دڀسسض

ض جممى٬ض بال ٽى ڀم ون زى دڀٵٹض ٵهمه ټذن ڄؽځمذ دڀاتدي بن ؽ ڄعانؼص هىخ

ٹذ ڄى ڄعىـض خبايص صيعم رمذ ؤټرث دإلبلڄض دڀمفمى٬ذط سبفمڂ صيعم تكذر طو

. دثلبلٴض ڄى ض ه٭ ه٭ ڀم دڀىڃ وخنى. دڀ٭ىر هي ڄى وخل ٭ش

خ دڀسعض س ڀم دڀمٱر ٴةن ؤوي انلض وڄى ختځاي ابڀعىدل ڀځٹسىٿ بكريخ دع٭خ

ي ٥١ځٮ ؤن ٬حل ؤرص ٸ ټذن وبخ. ٸسځه وال دإلبلڃ ز٭ ال دعٹبلڀه ٬ى رصخيذ زو

ستذڄذ ټځځغ إلتلذٸه خمذوڀض ال ٴةهه وخڀٱر دڀمرشٷ زشي دڀرصخ٫ ٴرتخط ټربايط ض

. آو زشء ٹسڂ ڀم وڀٽوه ان دإلبلڃ ٸسڂ بهه دڀٹىٿ بجل لذـض ال بهه. ابڀوفذك

ص لټض ټذهغ ابالهعذ ټځځغ دڀغت دڀٽربي دثلذـض ٴذڀؽى جتذو ڄى ڀرضور ظ

ٽى ڀم ٴةهه ظىه ٬حل خم٢ ىض ايص وابعؽانء ڄٺ وبلٴض ض ځ٥ضدڀ

. ٴٹايؤ مذٿ ٬حل ځ٥ذن ؤي ڀځ٭ابشي

ض وخڀٵذ٤مشي ٸ٤سض ؤڄىعي بن عمشي وخألخ دألوٮ ابڀم٭ظن ڄٱذزض ټذهىخ وخڀ

، ألڄد صبخ عڂ ڄذ ض، ٴٽذن، دڀ٭ؽمذهض ابثلبلٴض وظىه دةلخث ظځم ؤڄذ. ڀځٽځمض

ص دعفذزض ي زٱض دڀمرتټض دةلضبض ظٹىض ڀرضو ڄى ف٭ڂ رمذ دڀٱيب ڀځ٭وخن دڀع

. دڀمعٹڂ دإلبلڃ ڄ٭ذٸڂ ڄى ڄ٭ٹڂ آو، ز٭ ٴمذ، ٬ؽمذن بڄربخ٤ىض

ڂ بجل ٭ى دڀمٱر ؤن، دڀاتذي دإل٤ذ هخ ڄؽڂ وض، دڀٹىٿ بجل لذـض ٴبل رمذ دڀعو

ش ـ . ٬ىن ڄى ٬ځه و

Page 297: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 295 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظش هى دڀمٹى ذنټ ڀٹ بجل وخڀىىٿ ٸٺ وخ٠ن ذمعرص ض دأللخػ هي ظ

سن جممى٫ ڄى دڀٹىڄ دڀاتدي خت ؤ ٽىن ؤن ون ڄى اتٵشي يس ٬رث وڀٹ. زٽذڄ

ڄى هى٫ ڀى٠ٮ وځض ٬حل، خعت بڀهذڃ ڄى وزٴٮ، زبلٴ مٮ لظت ؤو ٸؤ ٸ

ض دڀ٭ى ڄى ضدڀمذڀ ٴٹايؤ اتدي ځى دڀمىـ دڀمى٦٥ دألڄوض بجل دڀربز

وظٹځابط ختىالط ڄى هش ڄذ ٬حل، خسئذ لذٴ٪ دڀمٱر ؤن ٴه و٩ه دإلبلڄض

ٸځبل ؤو ثكريخ بڄذ دلعپ دڀي دڀمٱيب ٴذةلو. زانثه ظىخن ٬حل، ڄذ ائ ڄ٭ٹص

ص ض ؤو دڀسىهض ابتل١ذ ز ڄاتندإلبل وخڀؽٹذٴض دتلايص وه٥عه وڄذـعه دڀ٭ ، ظ٭

ظه وبوذر ٬يق وڄؿ ڃ هٹڂ ڀ٭مځايط، دڀ٭ذڀم ؤڄم ټڂ ڄؽڂ ٤اب٬ه وڀ٥ٵغ ـ

خثه هي ٬ى ٭رب ؤن دڀاتدي و٬حل. زوعه ؤاس ض ظاؼ ؤن ون ڄى ٹعرص ؤن ال دڀس

. ختضتذ ٤ذثڂ ال ظسض ٴىٿ ظ٭خ ٬حل

ڀځمخټشي ٴذڀمذك. جمذٴض ٴه ب ټىوبلط ه٩ذڃ بلثم ال، ؤ١ذ هى، دألڄ هخ بن

ىخ أبن دڀابن هاس" ڄهمض" ظ٭٢، لرصخ، ٭غن بسنذ، اتذيهم أته ٴٹايؤ ض ٴ

هٽذعن ټذن ڄؽځمذ دةلذهش ڀشي ، دألڄ هخ ض، ټىوبلط ٽى وڀم. ڀځى٥ دڀٵ

ص، ؽسغ رمذ دڀسري او ؤال دڀمء ٬حل ؤن، ؤوي ڄ نأش ڄى ټذن ڀٹ. 93ابڀ٩ذه

م دڀع٭ځم ظىض ظٮ ؤن هي دڀم٥ٵإص ٴاسن ڀسريخڀض ٬حل، ٬ځه ټذن دڀي دڀ

ؤن ٴٹشيؤ دڀمذٿ ٱذ، يشء ټڂ ٸسڂ، ٭ځم ؤن، دتلمذض دڀزتخڄذط ڄى دڀم

وخ ض دڀٽعش ٹئون وهم وخ دڀغت دڀم وڀڀپ!" ذڀىندڀٱؤـخان : "صبذ ڄ

عىل زانجم بوذٿ ٭ذ دإلٸذڄض ابم دڀان٤ٺ ءدڀم ي ؤن ض خزض ال ٴةهه

اسث" خيٽىن ڄى ڄ٭ذٸسض لٺ عسن وؤن دڀٹوشي بجل دةلص دڀسخىـاي

دإلبلڄض دڀؽٹذٴض ڄ٭ه ض دڀعٹځي دڀع٭ځم ري ىخب دڀرض بتلذٷ بجل صتٳ

. "دڀهشري

93 L’habit ne fait pas le moine

Page 298: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 296 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، ؤهٵهسم هم عٱځىخ دن ٬حل ومجذ٬عه اتٵشي يس ؽغن ٽ ڀم هخ ٴةن ڀپ وڄٮ

دثلذض دـعمذ٬ذصتم ٴذعىڄىخ دڀخعت زع٭ځمهم ثكريص ټذهغ وڀٹ. دڀٵفىخط ڀ

ض، ـه وـه ٴ٭ذٿ ظٽذظٶ زٵ١ڂ، دةلمذ٬ض وجنمغ دڀٹوغن دڀع٭ځم ض، و٬مٹض

ڄى ټذٳ ٸ ٬حل بزخخ دڀمٱر اتدي بزخ بڄٽذن عن ڄىـ تكذر ايض

. دڀى٠ىك

مجځض، دڀمآص ظ٭ٽ ڄؽځمذ، ٭ٽ رصحي اتدي تكذزض بجل ؤوجل و٥ىص ظځپ غټذه وڀٹ

دڀوك ڄزنڀض دألڄض صبي ٬بلٸذصتذ ض ظعزنٿ بسنذ دڀمذيض خض آلن وؤوـذ٬هذ دألڄض ؤجمذ

ؤن خيش اتٵشي يس ټذن ڄؽځمذ، دڀمٱر وخزى. دةل ڄى عٽٶ ڄذ زٹ، ٽ

ؤـخي ٴضيذ د٥٠ځٮ دڀغت دڀ٭ى هي ض أتڄڂ هىو ڀه دلرتخڄذ خ، ؤـخي ڄذيض

ٴريظٹ ڄٽعابصتذ ض ستزيخ ؤټرث هى سبذ دڀى ز٭٢ ڀهم ڄوض دإلهاسهض جي٭ڂ زو

دڀي ابڀى٦ دالعىٵذٳ ٬ى أني ٸ ٽىن ؤن ز٭، وٻ ؤٴٮ ڄعىي بجل

ز٭٢ ٽٵ ٸم ڄوفم و٤وه ؤن، ؤڄي ٤ذٿ دخن٥ذ٣ ىهه وخڀي ٴه ٭

. ٴه دڀسخ ڀعىش وخڀفذ٬ض دڀټ ڀواش٣د

٠غ دڀي دڀٽىٳ صبخ سه ټىٳ ټذن وبخ ٸ، دڀى٥ض ؤوواب ڀه ظ٭

ىخڃ لذڀض ض دڀمذڀض ٴٹايؤ، وځون دزى ڄو دعٱٷ هخ ٴةن دڀمىط ڄى ٸسض ه

ؤن جيش ال خ ٭ خ مج٭ه دڀ٭ذڀم خڃ ڄذ دثلىخء العمخء ڄرب ڃ ض ڄعم ٬حل دڀعٹ

ضتذ دڀغت دڀ٭ٹابط ڄى دڀم . وٽاسدڀ دجل دآلځض دةلمى ٸىي ٤ٹه ض ټ

ىط عىځٶ وڀى. دڀمٱر اتدي ظٵن ٬و اتڄذ دظ١ذلذ ڀځ٭شي ظع١ن دتلٹٹض هي

ڀهي دڀسڂ بابهض ٬ى، لذم ه دهساثٷ دڀمذيض ؤ٬مذٷ ڄى وسؽٺ وهى، دألـخ

ص دڀم٭ٴض ض دڀسض همذ ڄځمذن ٭ىخن ڄ١ف٭هذ ٹ٢ غتدڀ دڀمعځهٵض دڀسسض ورضو

Page 299: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 297 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي . ٬ځضيذ دڀمعمذڀٵشي دثلذؿ و٤ٱاين دڀخوڂ ٤ٱاين خت

م ٴذ بجل ظڂ وخةلخث دڀمفبلط ټذهغ دڀعځ٦ وهوض وخڀىاشض دڀٸذزض

هاس ايض ؤاس دڀوخڃ ٬حل ټذهغ دڀغت دإلخي دةلمذ٬ض وټذهغ. دالع٭مذض ٴ

وخت١٭هذ وظعى٬ضبذ ابڀمانٸض وظعانوڀهذ وختځځهذ دڀملځض هي ڄ٭ذٳ ظ

هض ټذن ڀٹ. دإلبلڄ دڀ٭ذڀم صي ټذن دڀي دةل دڀٵٽ ڀپ ض ڄعىلض ڀځمٹذ

م ٬حل، ٬سي وخمم دألٴٱذعن دڀى مجذٿ ، دأللخػ ري جتذوهذ ڄلځضتمذ ؤن ڄى دڀ

خري ، ؤوي ؤڄذټى ض ؤو دڀرشٷ ض ىخء ض هٹه خت ٬حل صيمانن، دڀٹن انڄ

٤ه وټذن. دڀمىوؼض دڀٹسيض دألٴٽذ بجل ڄوص خڀغ ڄذ دڀغت دڀاشزض دڀ٭ٹىٿ هي

٬حل وخالـعمذ٬ دأليب دڀمخهشي ض هٹي وـؤص ؤځىزه زى٠ىك ضبهم لشي ل

ٵهم ڀم وهى. ىخء ٬ځه دتلٽم ٹٮ لظت، دڀمن هى دڀ٭ٽ زڂ، دڀٽٵذض ٴه سبذ

ه٩ايظه سبفمى٫ دڀعځم ٬ڃ ڄى دڀم ٬حل، ټذهىخ دڀٹىڃ وڀٽى. ممض ز٥ٹض

. دڀوسىٯ ز٥ذزٮ دڀمڄىض دڀاش٭ض وؼٹذٴعه ورصخلعه ټذءي عموىن، دڀعفض

ٶ ڀٹ هي ڄى وخلخ، دڀسرص ڄى خموڄذ دڀهاي ـذء دڀي دڀمځم وهى، ظٽ

ص دڀومذؿ خ، دتلايص لځض ض، ظرتٻ دڀغت دإلهاسهض سضدڀوى ض دڀان ان ؤؼ وټذهغ. ز

ټرث دڀعىڀٵذط بجل ظٽى، ٤س٭ض ڄن ڀمخؿ، ڄىخهسه . ظىٴٹذ دأل

ي بن دڀٹىٿ وسيٽى ٱرتٸض آاث ڄ٥ذزٹض ٬ى ظ٭ځى ټذهغ وخڀٱر دڀرشٷ انزٮ ڄى دڀم

لشي ٤ه بن. ىڂ٤ ڄى ڄى ؤوواب لٹٹضتذ دڀغت دڀموفخط ٬حل دإلبلڄ دڀ٭ذڀم

ص ض ١ځٮعدڀم دألهي دڀلٺ ڄى ظسٮ دڀي، جان بن، وخثلځوعن دڀىانهض دتل١ذ

و ٬حل ٱځش دڀي ؤوس ـ٭ڂ لؾ دڀٹسيض دڀرتخـاي ؤ٬بلڃ لٹض ڄى دڀمف

ٴٽ ظوٷ دڀ٭ش ڀ٭ذڄض وؤاتك دألىخ ڄى ٴ٬ذ دڀمرسك ڄى دضتىخي ؤهه دڀ٩ى

خي دڀي دڀ٭يب وخڀمٵٽ ابتلماي زواتٸىخ عبلءوخڄ ؤانٸاسٸى دڀٽبلٽىن

هىن دةلذهدل دڀ٭رص ٭خء ٴىٷ، ڄاسو زرس، ٴٳ ؤن ٬حل ٸذخ ٴإسن دڀٵ

Page 300: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 298 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دألڄوض تكذر وبكذ وٸ٤سض زٱخ لٽمذء وٴىٷ دڀٱزض دڀضن١ض وانؼي دڀ٭ر

دزى وٴىٷ دڀم٭ذرصص ٭ٳ دڀي وخڀمعسم، ىظهو وځون دزى وٴىٷ وټىهغ

خ هل ـ هڂ ٸذثٺ بجل دڀوٵذ ٬حل ٸذخ جت٭ځه ڀرتي آاث ض آخء وڀه وخڀځربخخل ټى

ڂ ڀممم ٹذ اتز٭ذ ڄوه جت٭ڂ أبن ض ل لٽمض ظىؿ دڀي ڄڄى ٬حل دتلڃ ض ڄ

ٵشيات يس ؤٸذء ڄى ڀ٭ ٩ه هخ لشي ٤ه بن :دڀابهعځپ وذڃ ڄى

٬حل، ڀىان ځٵرت ؤر مسض ض، عمىش دڀ٭رشى دڀٹن ڄى ڄځمذ ٴځىٴذ

ائ زه ب٬فذصبم ڄى دڀابن دڀٹوشي ٤ځسض سى ڀم دڀسش وڀهخ. دڀشي ٠ٵغت

وڄى. دةلذهدل دڀ٭ تكذر ڄاڀٶ ظٵٽري ـؤص بخء ختٵ٩هم ڄى دڀم ٬حل وڀپ

زبل ز٭ؾ ض هسم دڀمٱر وخ ؤن موىنع، مج٭هم، ټذهىخ ٴځٹ ؤوي انلض

ص هي خكٶ ض دإلبلڃ دڀٱخء ټذن ڄذ سبٹخ عسځى دڀاني دجتذي ټذن ڀٹ. دڀو٩

ظسض دثلخانط ض عفمٮ دڀرشٷ ڄى دڀىخڂ فريخط وخاي ض دڀم زؤط ڀٹ. دتل

. دڀماشـخط ڄى ٬ وټڀپ. دڀمانٸاشط

***

ٴه دڀع ڀٱض ټذهغ دڀي ب ڄىالي ڄ٭ه ڄى ظبلڄص دةلمذ٬ض ض ټذن

ذ ټذن ؤهه ڄى دڀم ٬حل، دڀٱذڀسض ـ و هض ه، ڄ ؤىق ٴه دڀع٭ځم ڄعىي وټذن. دڀٵ

ي هى ټذن وبن ؼخء ؤټرث ٴه دڀربانجم وټذن. دڀٹوشي ض ڄعىخي ڄى ٬حل ٲ ٸ زو

. دزعخثض ٤ٷ

ون دڀ٥ځسض وټذن ون دڀمف ٽ ڄى، دڀشي ض دتلٽمذء ٹىٿ ټذن ڄؽځمذ، ضنځىن وهم دڀم

وخثلذ٫ زخاي دةلابن ټذن ڄذ ختكاسر ڄى ريهم ڄى ؤٴ١ڂ سيٽضنم و٠ٮ ض، ڄوس٭شي

ون دڀم٭ه ظبلڄص ټذن. ٴه ٬ځضيم ٹرتخن ټىوبلط . لشي ٤ه ؤٴ١ڂ زٽڂ ٹ

ص ؤټرث ألصنم، بڄٽذصنم ض ټذن ؤهه ڀپ هاس ٬حل دتلٽم ٬حل ٸ ؤن، ؤٴ٭ذڀهذ ڄى ٴ

Page 301: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 299 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هض ٭ٹوخ ووال زخاي وزشي انن ڄؽڂ ووخل الوٸذن ڄؽڂ وخل زشي ڄوٵض ڄٹذ

ض دآلخر ټځض ٬م زٹ ڄذ هى وهخ. زىٿ ي ٴوىن وخڀٹ ټىوبلط وزشي

ص ي دڀي دڀٹذه هاس مجذٿ صب ع دڀمفذض ٴ ضدڀٽ س دڀسمذ وخء ڄذ بجل صيذـ وڀم دألوذ

ض وتكسه ايظهوخ ٬رب بال وه ٬ى ٬ذـخ، دڀم . ظس

ص سباتز٭ض ڄځڄشي ٽىهىن ال ٽذون ؤصنم ټڀپ دإلشي سيزي وڄذ ؼ شيدڀٹ ؼ

ىن ټذهىخ ڀپ بجل وهم. وخڀسزنوهشي ٬حل وع٭ىون دڀممض دڀ٭ځىڃ

دڀمٹذن حيدڀعرش ٬ځم وؤىٿ وخڀٽمايثض دڀٵزيايثض وخڀٹىخ٬ وخڀو٩ايط دڀم٭ذالط

ڃ دڀغت دڀغت دثلخٴذط زٹذاي بخلض ڄى، ڄسٽ وٸغ ڄو، وعمٽوىن ابڀعٹعري بڀضيم ظٹ

. دڀٹوشي ده٭اتٷ سڂ ض دڀ٭ىخثٺ ڄى بكريخ ڄٹخخ ستؽڂ

ؿ اشر مٵ دڀٵٺ هخ ث ټذن دڀايض دڀ٭ځىڃ ڄ٭ه ڄى لاث خت

خ ټذن ڀٹ. وخالـعمذ٬ض ځض ڄى ٹځڂدڀ دڀ٭ هخ ڄى وخل دةلذڄ٭ض دڀهشذث مح

ڄى دڀعٵځغ ڄى ستٽى يكٶ ولي دهلل و٭ځم. دڀابض هسغ دڀغت دڀسٽض ص

ٹشيؤ دڀمذٿ لىٿ ٴذ ض ڄوه لڄىخ دڀي دڀمى ةلغن دڀهذر ض دڀخسشي ٴ

. دڀابهؽىن ٨ڂ ض وظىه وخةلخث

وڄض ڄى ڄخټاي دڀىهى ٠ڂذدڀٵ زى دڀمحذن ٬س ټذن بلڀض بجل ظوعم ٸسيض ؤ

مض هى دڀي دڀانٴ دڀٹ٪ دڀټذء هخ وهش ٸ وټذن. دڀسبل ض ٤ىځض ٸسځض

ؤصنى ؤن ز٭ ڄخټ بجل ٬ذ وڀٹ. دڀمٱر ض دڀم٭ذرصص دألـايٿ ض ڄرتټض

ټرث دألواس٣ ووذڀ٦ خاسظه هاس ض ظوى٬ذ دأل ال ڄذ وؤو وٸؤ دڀمذڀض ٴٹايؤو ٴ

خ ڄرشاب ، ڄوه ٸاب ٹٮ ڄذ ټڂ ڄى زه ضتذن دڀى٠ىك ڄى زځٱغ دڀغت دألٴٽذ ڄى ٬

اسثٱض ڀٹمض ظٻ دڀي زځي ختځ ذضتذ زاسڀض دال٥٠بل٫ ٬ځه ٵ ڄعىي

. دڀمرتتكشي وخةلهذڀض دإلڄربايڀض ڀٹىعت

Page 302: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 300 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٶ دن ابدع٭ ٬ٹش دڀي ڄخټ وخع٭اب ان٨ه ؤڄذڃ خيػ ټذن دڀي دڀع٭

خ ظ٥ىهذ ض دڀ١ابزض ڄى زځٱغ زايض ڄع١ځبل دڀمٱر زٹض من ال ل

ټذن لشي ض دڀ٭ش بڀضيمذ ٴٮ دڀځى وخڀعىل وخإلڄبلٷ ذمذ٤هذ ٬ى ابڀٽىط

غت دڀمعى٤ى خك ، وخڀرثوخط دألخيض، صبذ دڀم٭مىٿ دڀٹىخهشي ڄى خممشي، ځابن وخڀم

خك ڄزنڀض بجل ٴٮ يدڀ ڀؤلوويب وڄض وخأل٬مذٿ ذثٶدڀى٨ ڄى دألڂ دڀ٭ورص وب٤

ىن ڄ٭ىڃ رب ال اسٸ٦ ڄذ ڄى دألهمض ٬سيض وخـهذط ٬حل وخإلزٹذء ڄ

هى ٬ذڃ ڄٹم ي زشي دڀځ٥ذط ټڂ وجتمٮ وٵممهذ صبذ هش ڄذ زٹ دتلمذض ه٩ض

بللايط ڄى ڄٽى ٬94حلدأل دتلرب ڄى هى٫ دو وڄوابصنذ دةلمهىض لذټم دتلٹٹض ض

ٴذ ض ڀپ ؤؼسغ ڄؽځمذ، وخڄعځپ ٸذهىهض-ٴى ڄىط ؤو لايص ظٹ لٺ، جمجه ز٭

ظه ؤو١٭ىخ ىدڀ دڀٽذن ال ټذن ڀٹ: إلخ ى٦ ؤن ڄى هخ ڀٽڂ ز ٬س يس

بجل دڀٵذ٠ڂ زى دڀمحذن دڀرشٷ ڄى ڀمٱيب وځٵعشي وڄوه اتٵشي يس ڄى ـ٭ڂ ل

. دڀجك وذڀ لذهسض اب ٬دل هى خندألو ٸسڂ ڄذط

ىي خمذوڀض، ٬ىظه ڄو، وٸ٭غ ڀٹ ض ټذهغ ڄخيض ٱريص زى٨ٵض ظوم٦ أبن ل

. ٴٴ٢ دتلمذض ڄىخى ض وهه ذيٶ دڀي دڀوض دڀٽذظش سبزنڀض سضيض ڄزنڀض بجل زه

ط ر بخثه وـىي وظ٭ ٬. ڄضنذ ٴضت . ىخطدڀ٬ ٴٴ٢ دعٹابٿ لٵبلط بجل و

خط ٸ ٬حل ڄٹ ابخنانء ٴإـذر ٬وزض ؤټرث دزعاسڄذط بجل دڀځفىء ووٸٮ دڀٽرش

ىٴض هاس ؤ٬خء ٸذسئض ض ؤؿ ٬وث. دڀ٭٥ ال دڀى وخڀٵذى ٴ وض ڄخٸسضتم ڄى ز

ص دڀمىٵٹشي مجذ٬ض دڀى هاالء وټڂ وخڀمٹ٥شي وخڀاسو٥شي دألايڃ ڄ ٬حل دڀمعٽذؼ

ٴ١ىخ ألصنم بڄربخ٤ىضتم ٬ى بز٭ذهم ه بخءهم ايض ؤٴ١ڂ ؤن ي دڀمٹم ټذن

ڃ دڀغت دڀىڀمض ٴ١ځض ځعٹ٥ىخ ؤن . و٤ضنم ـ ٴضيذ ٹ

94 Pontifex maximus

Page 303: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 301 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

الوٸذن ٽى ڀم دألڄ هخ وض سيځه ڄذ عسٮ، زاس٤ض زٽڂ، ټذن ٴځٹ. يشء ض ڀف

هاي زىٵه ڄخـه ٬ځه ٽى ڀم ٴةهه وٴ٭بل. ٴ ٬ى، ڂدأل دڀـ٭ وهى، ڀ

ى٬ ٬ى ؤو ڀربخخل مجهىي .دڀم٥ځٺ ٬ى دڀسمؾ ض جي95

ر دڀ٭ٹڂ و ىدڀىه يس ټذن ڀٹ ، ټذن وٸ. دألايء ڄى ثكريخ ٭ٳ دڀمف

غت ض دڀو٥ذء دڀ٥ځسض جممى٬ض وټذهغ، اتٵشي يس ٽمڂ دألووزض زؽٹذٴعه ڄا

ٴذ ؤن بڄٽذصنذض رمذ دڀرضوي دڀٹ، دثلځ٥ض صبي ظمعه سيٽى ټذن رمذ، ظعم

. ظعى٬ش

وټذن. ؤـايٿ ڄو ده٥ٵإ ٴذهى إل٭ذٿ ڄخټ وٹ ټذن ڄذ هى هخ ټذن ڀٹ

بجل زه وڂ د٬رتخ٠ذ ٬ځه ٭رت الوٸذن ټذن ڄذ هى، ټڀپ، هخ بجل دڀ٭ ل

٬ ڄرتهي دألڄري ټذن وڀٹ. دڀع٭ځم ڄى دڀمخټشي ڄوٮ ض ؤن هٵهسذ ابڀ٥ٹض،

ص دهال٫ ون دتلځىڀض بڄٽذهه هذ دخت ألهه دڀؽى دڀم٭ىڃ دڀمځپ ؤڄ١ذي ٸخخ ٠

. دڀهسض دڀوذٳ ي دڀٹم ىهربون ٸرص ٹٶ ختغ خيٽم، خٻآه، ټذن دڀي

هاس ض دڀٹريص دڀى٬ض زعفزعه بال ضدڀى٬ ڄى، دتلمذڄ ٬و دتلذ دڀمىٸٶ هخ هٵرس ال خنى 95 ٴ

ڄهعمض بخص ض ظى٨ٵه ؤؼانء اتڀشي ٬ه ٬حل دڀ٭رشى دڀٹن ٬رشانط صنذض دڀىٴايظض وجتزعه

. دڀٵبلل ابڀى٠ٮ

Page 304: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 302 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 305: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 303 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀڀڂ هخ دڀاتدي

دةلمذ٬ض ټذهغ هخ ٬حل ظٽى ڀم وڀٽضنذ. يش ټڂ ٸسڂ ڀځع٭ځم ؤوٸذصتذ خت ڄى دتل

ڄرص اتدي ٴٹ١ذاي. دڀسځ ڄري ٬ى، ستذڄذ، ظعٱذىض ؤن بجل صبذ ٴٮ دڀي ضدڀخـ

ص ڄو ؤوواب واتدي دتلؽض هض دڀؽى ٮ ٬رص ولظت دڀٵ وايض دإلڄربايخل دڀعى

هاس ټذهغ دالـعمذ٬ض وخڀماسثڂ دثلى وـه ٬حل ٴٹايؤ مذٿ وض ڄخټ ض ٴ

ستځٽه ڄزني ض جتعمٮ ٴٽذهغ. خبىهثم جمذٿ ٫دظاس بلثم ڄزتخ زٽڂ دڀ٥ځسض ابٿ ظٱڂ

دڀمموٷ ابر دجتذي ض ٸم زغ ض، ؤوي ڄخط، وجتعمٮ دڀٵمص دڀٵٹه ٬ذثځض

ص ټڂ ض، ٬ذظه ڄى وټذن. دڀخض ڄبلء دڀبلوي دڀ٥ذڀش عٹسڂ لؾ و٭ٹ ڄ

ري لظت ؤلهم خيڂ ؤن وڄذ. دڀابر ٬و ؤٸذءي عٹسڂ ؤن زعه ض دالـعمذ٫ ٴضيذ

ص دزعاسڄض دڀٵعشي و٬حل، ٸذثبل دڀضبى بجل ٿ ال اسو رسخش خنى، دألڄذڃ بجل: "ظعس

ري ڄى ظځم ؤي، دڀم٥ځٹض دالـعمذ٬ذط ڀرسض، دتلځٹض ٠مى ٹسڂ وال !"دألڄىخط

وال دثل٥ذزض ٬حل ستى اني ال دةلمذ٬ض ظٽى ڀم. ڄسٹذ ٬ىي ٬فم ز٭ بال دأل١٬ذء

ص ٴهم ض، دڀخض ؤوٸذط وذؿ، وجيضتون ڀځعؽٹٶ جيعم٭ىن ذڀٹىڃٴ. آتڄ زا

٭ىن دڀ٥ځسض ټذن بخ ؤهه دڀسصي وڄى. وختهذ دڀمٱر زبل دخن٥ذ٣ؤابر

شي ٠ٵذ٫ ٴه ظوٺ دڀي دڀمعوٹٮ ڄى، صنذثاي ، ڀبلهٵبلط اهځهم و٠٭ذ ٴةهه دڀٹو

٭م دالخنخ٫ ٬حل جيربهم، ټڀپ، يشء ال ټضتم، ٴهم. دڀهڂ ټىوبلط دڀٹذث ز٥ خب

دألڄ هخ ؤـڂ وڄى. بجكخي خمذوڀض ټڂ ٬حل دلعفذـهم ٬ى ٭ربون بسنذ، دڀخظض

ڄىخ٠ٮ زشي ٴفم٭ىخ دألايڃ سب دظاس٬ذ خ ٬ذڄذ ٤ذز٭ذ دـعمذ٬ذصتم ختكغ

ص لىٿ وخڀمانٸاشط خاسصتم ال دڀغت دإلبللذط رضو . ضتذوظىٸ ڄخټ ض ڄضنذ ز

Page 306: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 304 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

سباوڀض د٥٠ځٮ دڀي هى، دڀرشٷ ڄى ڄذ ڀٽڂ دڀمعمم، اتٵشي يس ټذن ڀٹ

ص ٸمض لىٿ بڀه دڀمعم٭شي ٬ٹىٿ بان ٫ دڀي دالـعمذ٬ دڀعم بڀه دڀ٬ىص ض ش

هي بجل وځفإ. دڀمټش بجل دڀس٦ ڄى وعٹڂ دعٹخثاي ټذن ڀٹ. دإلبلڃ زبل ض

. ٸمض ٬ځضيذ و١ٵ زخهوه ڄضنذ عىؿ ؤن ڀځمو٥ٹ ىخيځ دڀغت دڀمٹذانط

ض ٤ٹعه ټذهغ دڀعمځڂ، ٸخ، ظعفوش ؤصنذ وذض ابڀوفذك ريهذ ڄى ؤټرث ل

دڀربهوض ٬مځايط ٬حل دڀٽٵذض ٴه سبذ ظع٭ى ڀم ٬ٹىال بلثم ال دڀي دڀمٱعش

عس٭ ال وهخ. ڂدڀڀ بٸذڄض ٬ى، يشء ټڂ ٸسڂ، سمؾ ټذن. دڀم٭ٹص دڀايڀٽعض

. دڀوٹي دڀل٢ وال دڀمع٭ذ٠ض دآلخء ال

ختٹٺ ڄذ ٠ىء ض دڀمٱيب دإلبلڃ ظ٥ى ٸ١ض، ىڃ خط، اتٵشي يس انٸ وڀٹ

ڃ ڄى ڄرص ض . ظٹ

وهٳ دألٸذء ڄى ٬ ب٬خي ض اشټه خمذرضص ڄى٠ى٫ دڀمأسڀض هي ټذهغ

ىلذ ه٩صتم ظٱري بجل ز٥ځسعه دڀىىٿ بجل ڄوه دڀاشر دألات ټ ، دةلص دآلخء بجل

ػ ؤن ٬حل، يشء ټڂ ٸسڂ، ول ڄرص ٬حل زىانابط دةلرنخٿ محځض ٬ى ٴعم خي

وټڀپ دثلمشي دڀٹىظشي ڄذڀن ظ١ذر ٬ى، دڀانح دألدل ب٤ذهذ ض ڄى٠٭هذ

همذ ٬ى ٦ ض ظى٭همذ ٠مذن ٬حل ل وهى دألهخڃ ٸذه وـه وؤ٨ه. دڀمعى

دڀ٭ذڃ دتلمځض ٸذث زىانابط بهه. دڀرشٸض محځعه ڄى 96زٵوه ـذهىه ڄؽڂ عٵځغ

دأللبلٳ ڄى رمٽى ٬ ؤټرب دعمذڀض و٬حل دڀٵعن ض زخجمه ه ظ٭ ٬حل خي ټذن دڀي

رصخ٬ه ض . دجنځرتخ ٠

وڀهخ. ڄضنذ وذيؿ بڀضيذ وڂ ڄى وخٸش ؤزىخصبذ خي وڄذ آڀهض ؤل دڀوڄذهض دڀمؽىڀىـاي ض هى 96

. ـهشيزى بڀه ڄ

Page 307: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 305 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ختغ ظعىٵى ټذهغ دڀي دڀ٭يب دڀٵ٪ دڀمع٭ذخل خٻ هى آو زىانابط وىـ

ڂ ؤوبلٷ مجهىي ـرنخٿ أبومض دڀمټ ٽيدڀ٭ ڄ٭٥ٵه ٽ دڀ ټرث دڀٽى دأل

. ظوٵريخ

زعٹعڂ زىخعي دةلرنخٿ ؤڄ دڀي هٵه هى، دتلؾ ض اتٵشي يس ش٫، هخ بن"

٬ذ دڀمځمشي ايٴذ فانء دإلايڀض عيـخث ٶ ټذن دڀي وهى. ٬ايٿ أبصنم ڄع

ٸىخ٬ ڄى ٬ زعفذهڂ وانهى ىهغدڀٽ ٴذ زبل٣ ڀي رمؽځه وؤڄ ابألهخٿ

م ٬حل صبذ دڀم٭مىٿ دڀربوظىټىٿ ڀځځ٥ذن بهذهض ظع١مى هي ڄؽڂ ٴ٩ذ٨ض ؤن ڄى دڀ

هاس ؤن ض پ ڄى وڄذ. ڄىىٴض ڀى، ٴ ٴ٠غ ڀٽذهغ، صنذثاي ، ظوعرص ؤن ڀهذ ٸ

دالعؽانء وٸىخهشي وخڀٽمذڄض دڀٶ لٽم ؤي دڀسىانابط هخ ٬ٹځض ڄرص ٬حل

ص وخڀعسځ دألـويب وخڀع٭مري دعٱبلٿ ڄى ٭ٹضبذ وڄذ ابةلمځض دثلسض دألخيض وڄذ

دڀي دڀٵذ٠ڂ زى دڀمحذن ٬س يس ٸٺ، دةلخث ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ، ڀځٵبلك ڄٵ٣

دڀؤشن هى ڄؽځمذو دڀمذڀض ٴٹايؤ ض دالع٭مذ ڄأسڀض ٬حل، ثكش ٬ى ڄ٥ځ٭ذ ټذن

. ..ڄخټ ض هان دڀؤشن هى مذوڄؽځ ابڀىذض دڀ٭ه لؽض ظىه ض

ؤىخ دٸعمذڃ ض دڀسىانابط هخ جنن ڀى دهه" جتوش وض ٬ٽذ ض ىلان دڀٹ

ڀ٥ه ؤڄٽى وڀمذ اثهض ـخث دڀىڃ ڄرص ڀٽذهغ، اتٵشي يس وخڂ، هځى ؤ٥ىٿ

ل و٦ ٠ذثٮ ڄرصي ڄى ؤټرث ٽىن ؤن، دڀوڂ وخي ض دتلذڀض دڀضن١ض ڄ، لشي

ٱٵ ى ڄ٭ه ري، دأله ض ٸسڂ وٸ، ڀف ټذن ڄذ ٴهى. ڄ٭ذرصه ڄى ڂ ڄ زٵ٭ڂ آ

ىن ٽذظٵهم ڄرصىن وخهىن هذ دڀغت دڀٽىالعٽض دڀمان٨خط ظ ڀم ټىوبل

هاس بڀضيم ظٵعٹ ىخ٫ دڀانپ زري محذ ٴه ختكٶ دڀي دڀىڃ ڄو دڀسعض ٴ

. دڀرشٷ

Page 308: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 306 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٽ ووك وؤزىٸري ٬ٽذ خثموه دڀمى لٽىڄض ؤڄض بن " زض دڀٽى ڀپ ټڂ، دڀم٭

ص بجل ٴ٭ه دألهخڃ بٽو ظٹى ؤن ٬ځضيذ ټذن دڀغت دتلمځض ڀٵ٩غ ڀٹ. ڄرص ڄٱذ

ووف ڄى ز٥٭وض دألوريص ؤهٵذهسذ، ٠٭ٵغ ؤن ز٭ دڀٱذجن وڄ٭ذز ابزڂ بجل دةل

ايط ٴةن وبن. دتلځيب ځمذن هى ؤهي دةلرنخٿ ـؽض ٬حل ٬غ دآلظض ڄرص ل

. ټځسري

مذ، ٴٮ ؤن، ابڀأتيك، ٬ځه ټذن دڀي هخ، آو زىانابط ىـ ټذن وڀٽوه"

يق ، ٬وه ڄذ ڄرص ز ص سبابيء دلعپ دڀي دةلمهىض ـوي بهه. ٸ ، ظٵعن وخڀي دڀؽى

٬حل، دڀوڂ ٠ٵذٳ ٬حل ڄوه ٹ٥غ دتلابط ڄى ٬، ـه وخعبلڃ لځه ز٭

ټذان ـه وخعبلڃ زىانابط لڂ بن، ڀپ وڀوبلل٪، وڀٽى. ٴٽي خز ضهج

. دڀعىڀ هخ ڄؽڂ ؤاتلذ رضوشي ش٤شي

ال ټذن ٴٹ، ڀپ وٴىٷ" لظت هځوض وغ وىص ووخظڀى وڀزب ظخٴځٹذ ڄى ز

نؤ، ؼځم ڄى ذٳ ڄذ ض ٸ ري ٬ى، هٵه دڀخ٫ ؤڀٹذهذ ڄعاشصبض تلابط اتك

ٱڂ . واي ض ولظت ؤوواب ٬رب ظ

وهى ٬دل خمم نب دڀٹىٿ وسيٽى. دڀٳ ڄى جممى٬ض خٻآه، ڄرص ؤ٬ذهغ وڀٹ"

دڀځ٥ذن ٬ى، ٬مځاي ، عٹڂ . دڀاثهض دثل٥ىص و٥ذ ٸ دڀى٤وض سبىخي دڀسځ وذي

ض عرصٳ ؤسن ؤن ز٭ دڀىخخل ٴٽ وٸ ڄبلٻ وځٺ ض، خب. يو٬ٽ بخي 97

ص خنسض ٽذصنذ ٠مى وـط دڀغت وه، ڄرص وش٬غ محڂ ڄذ ظ٥ى ٬حل ٸذ

ص ز ڄى زىانابط مجىهذ ڄى ظجياي ، ظعىځ، بخ خنى دألوجل لټذصتذ وظعم

ڃ دڀو٩ذڃ . وخڀعٹ

ض ڄعىڄى ؤو بخص ڄى٨ٵى 97 . ڄا

Page 309: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 307 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ؤ١ذ دڀخوڂ وڄى دثلذؿ ڄى. ثكريص دڀ٭ٹابط وټذهغ. ابڀهسڂ ٽى ڀم دألڄ بن"

ص ڄحكض وټڀپ. ذثسض وځض ذڀپدڀمم ظٹعڂ ټذن وڀٹ ض ؤسن وٸ. دإلخ

دٴعاتك ڀځ٭ذڀم ٴىمض لٵبلط ؤ٬ځوغ ٬وڄذ، 1869 وض بمذ٬ڂ دثلى بڄٽذن

ػ ؤن، دڀى ٸانص عم ، ٸځبل ؤڃ ثكريخ بن، ٭ ٭ش ابم، دتلشي ڀپ ڄو

ض ڄزنڀض بجل دڀىالض ٴٮ ؤٸ ڀٹ. دڀى٤غن ڄريي دڀمځپ ض دثلبلٴض ٸىخهشي وظٱري وى

خ دڀمابش دڀىؾ ڀذڀن عىي ه٩ذڃ دوعاب ٬رب، صيٳ ټذن وخٸ٭ذ ؤڄ وبڄٽذانط

ذي لٽم ه٩ذڃ ڄى دڀعىځ بجل، ؤوٮ سيٹخ٤ض . دڀڄى ٬ٵ

صن١ضتذ ڄى بكري زٹ ڀه ڄوض وڄرص. ٴص ىض بمذ٬ڂ دثلى ټذن ڀٹ"

وشي وڄى. ٴه تكش ڄذ ڂټ ظٺ دثل٥إ وڄى. دتلذڀض بال وخ ؤال اشئوخ ڄى دڀما

ختځځضتذ دڀغت دڀمذ٬ش ڀىال ڄهځض ظٽىن ؤن، لٹذ، سيٽى ټذن لايص ض دثلايخل دةلذهش

دألڄم ظزهذ ټذهغ دڀغت دڀاسث ڄى، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، ڄأتط وؤو٥هذ

لش بمذ٬ڂ ټذن. ڄرص دلعبلٿ بجل دڀاس٬ض دألووزض هى ٠٭ٵه وڄ. صدڀو٩

لش ټذن ؤهه ابڀخط ص دڀىاسثڂ انش ٬مبل ظٹعض دتلٽمض ټذهغ ب دڀو٩

عري ٽىن ؤن ټذن ڀٹ. دڀڄذعن وخڀ٩ٳ و زي 98 ٬ى، ٴىىخ ټذن بخ، زځ

ي دڀي ابڀٴذي، لٺ سه دڀي دڀمذء ڄى ٬ځه ؤڄ ڄو بال رش٫ ڀم ٴةهه، ذي ـ

ه ٴٹ وڀٹ. ريي ٭ٸڂ ؼٹڂ ڄذ ڂ مح ڄى ځدڀعى ض ٸري هخ زسش ٬

ڄى ٬خ ذيځٶ ؤن ون ڄى وىعه ٬ى عىڂ ڀم وڀٽوه. ه ټذن دڀي دڀ٥مىك

خنسض ڄضنذ ععٵ دإلجنذخط ذ ظ٭ . دعٵذص ؤٴ١ڂ ؤاسهس

ص ض بمذ٬ڂ ټذن ڀٹ" دڀى ذٿمج، دألايڃ ڄى ىڃ ض، لڂ ٬وڄذ دتلٽم

. دڀٹسيض ڄرص ٴخ٬وض بكذ ڄى( دڀمبل ٸسڂ 1843-1878) دڀاثڀؾ 98

Page 310: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 308 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ڄؽځمذ ڀهمذ اثڀؾ ال ووٸشي ڄ٭ه لذڄبل ٴه عٹ زځ ټڂ ڄى ڄ٥وخ ابڀٹذه

: دڀٹ٥و٥وض ض دعٹسځه دڀي دتلم ٬س دڀځ٥ذن ڀمس٭ىػ، آو ىڃ ض، ٹىٿ

وهى، دإلبلڃ ڄځن ټذن ڀٹ. ـسعه هى ڄوٹىالط وووٷ ؤه هى تكش ووٷ

. وستؽځه ظ٭ځمه الڀعٹذ٣ أيطصت ؤن سٺ ؤ٠ذ ٥إ، سبرص خيڂ

ص ض ستذڄذ ڄعانٸ١شي دڀى ومجذٿ بمذ٬ڂ ټذن" ڄى ٽى وڀم. دألايء بجل دڀو٩

وهى، دألڄري زشي وائڃ ٬بلٸذط ظوؤش ؤن، ٹان، دڀممٽى هي ڄبل ٬حل ڄٹسڂ ڄعس

ذ ڄسؤ خمذٴ٪ دڀهاي ـ ختم ال محذض خيرتٷ ڄسرش وهى دألٴٱذعن وخڀؽىي وڄخ

ص سڂ ض، و١م عىٶ ، يشء زٽڂ، دڀٵٽ . دڀمضتذٴعض وؤجمذي دڀ٭ذڀم هخ زرثوخط ڄ

ؼغ وڀٹ. ڄ٭ذ وخألوبليق دةلي مڂ دڀعانٸ٢ ټذن ص ؤو ظضيمذ دتلٵذ دألـايٿ ى

ز٭ض رمعځائ ـبل دثلى وهى ؤلهمذ ټذن ڀٹ. دڀبللٹض ڄع٭فٴض هجض خ هشىخهاي

ض ى دڀٽٵذض ٴه سبذ ٬ضنذ وسح دڀغت معه ض ثكريخ ؤؼط ٸ دتلٽم همىڃ ؤن سو ال

اشلش وـه خ خنبل خنٵذ ټذن ٴٹ، دڀمځن وهى، دآلو ؤڄذ. وزخهعه وـهه ڀىن

ٮ ـ عى ص انپ هذڀض ٬ځه ١ٵ ؤز٢ ٱري ٸمذ ڀٵه ڄ ٿ ٭ زه وخي٦ ابه ضت

. ڄس٭رثص ىخء جت٭خط ض ٸٵذي ٬حل

هخ بجل دڀمىعځٵشي دڀٽذثوشي هى زشي ـذڄٮ ؤڄ ىـ ؤهه ٬حل" ز٭١همذ ٬ى دتل

، ڄعٵٹشي وټذان. دةلهذڀض وڄٹذوڄض دڀع٭ځم هرش ٬حل ڄعٵٹشي، ڄ٭ذ، ټذان ڀٹ. دڀس٭٢

ظ٭ٸڂ ټذهغ دڀغت دڀٹرشص ڄى دألڀٵض دةلذڄ٭ض ختځ و٬حل دأله ببلك ٬حل، ڄ٭ذ

ڀٹشي ض ظعمؽڂ ٬ٸځض ريهذ ظ٭ځمذ ظأتهڂ ڀسسض ٸسيض زٲ عځٵ٩ىن ڄعم

٠ذ وڀڀپ. زٽؽري ؤٴ١ڂ . ڀځوٵ، ڄ٭ذ، ظ٭

سب٭ڂ، ز٭ ٴمذ، عمپ دڀغت دألوجل دألظاب٫ هىخص دڀى مجذٿ لىٿ ظٽىهغ ڀٹ"

ه دڀمځن ظ٭ځم ټذن وبخ. دڀمرصي دڀس٭ؾ ـ ، ؤمث وخڀي دإلبلڄ دڀ٭ذڀم بجل دڀمى

Page 311: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 309 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

سبفمڂ ظع٭ځٺ ڄعوى٬ض ئي ع١مى، دڀسځخن ڄى ريهذ ض ؤمث رمذ ؤټرث ڄرص ض، ٬مځاي

جه لش ټڂ، دڀماسثڂ هي مجځض ٬حل ؤبكىخ ؤظاب٬ه ٴةن، دالـعمذ٬ض دتلايص صت

ظه دڀ٭ٹص زرتو٢ دهٱڂ، دڀمٵ١ڂ اتز٭ه، ٬سي خمم ٴةن وهٽخ. وڄٹ

ټ دڀ٭ٹدل ڀځأتوڂ إبو١ذ٬هذ ي هى، ٴوٹ دڀ دڀماض محڂ بجل و٭ى دأله، زو

دڀٹن زوك دالعجان ٬حل دڀ٭عٹض دةلذڄ٭ض ي . آوون ؤظاب٫ دڀم٭ى هخ ض ؤ

ابر ڄضنم آو ٬ و٤ٷ وخألر دڀايض ٤ٺ دڀٱذض هي بجل ڄضنم ٬ ٴځپ

دالٸعذي دإلصنذ زو٩ايط ڄضنم ٬ أته وٸ. دالـعمذ٬ وخإلبلك دڀٵځٵض

. دڀخ٬ض وخڀماسثڂ

٦، ټذڄڂ ڄ٥ٵى، ٬وث، ٨ه ڀٹ" ڄ٥ٵى بن. دڀاشر دڀمرصض دڀى٤وض ڄو

ٴه ظبلٸغ دڀي وخڀهٳ دڀمو٥ٹض دڀوعفض، ٸ٥٭ان دڀي دڀماس ض سيؽڂ ټذڄڂ

ٸذڄسزي وص ڄو، ڄرص زڀضتذ دڀغت دةلهى99 ظسڀهذ خڀغ وڄذ، دڀٵخ٬وض آو وٹى٣

ض مهذ دڀغت دڀرتخزض دڀىلص هي الع٭ذص م ڄؽځمذ ستذڄذ دڀوڂ جمي خبعم و٦

"!ڄٱزان ولص، ؤ١ذ هى، دأل٤ځ ٸمض

ڄى هى٬ذ سه ڄذ ض عفم، دڀٽځمض صبي و٥ٺ وهى، اتٵشي يس وـه ټذن"

ـ٬ه وټذن ظځعم٭ذن ٬اني ټذهغ. ټهابثض ڄض ڀأتؼري و١ٮ وټإهه خن٥ذٳدال

، مىزه ڄى وخط دإل٬ايء ؤصنٽه دڀي وـهه اشلسض دزعاسڄض هىط لشي ض وعٵي

ي ٠٭ٵض ـض زوض، ڀپ بجل ب٠ذٴض . ..دتلايص زه ظ٥ىٿ ڀى ڄځىٿ ڄ٩ه ض ظ٩ه

ڀى رمذؼځض ٤ٹذ ځپ ؤن، دڀٵمص دڀٵٹه وخڂ، ؤ١ذ هى، ڀمٱزان سيٽى ټذن ڀٹ"

. ڀىخ٬صد سببلخمه سرش يشء ټڂ ټذن ظ٥ى ختٹٺ ون لذڀغ ٬ىخثٺ زط ؤن خيػ ڀم

. دڀمبل ٸسڂ 525 وض ڄرص ٴعن ٴذ ڄځپ، دڀاثعن 99

Page 312: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 310 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص، زعٵذوط، دڀمابش دألهڀض دڀٵرتص وؾ، دڀمٱر و٤ى ڀٹ دإلبلڃ ل١ذ

ض دألهڀس وزٹ دڀمعىځٶ دڀٵٽ ڄى هى٫ هؤش ٸ ټذن وبخ. زٹذايهذ ٬حل ولذٴ٪ دڀضب

ٹذوڄذ هٵهسذ دتلذڀض ض ، ٬ځان ټىٳ هخ ٴةن، وبلٷ ـه ټڂ، دألڄوض هي بجل، ڄ

ض جئهزوات هٹ ؤن، دتل٪ ڀىء ؼ ، دڀه ؤز بجل، هٹسڂ ؤن و٭ان ض ٭ ڀم وڀٽوه. دڀٽذ

. ڀه ابثل١ى٫

ڀٹ" ىن ڄ سمىخ ؤن سيٽضنم ټذن دألوٿ دڀ٥خ ڄى بل٤شي زؽبلؼض ڄخټ دڀ٭ځى

ي ، دڀاتذي دڀوٹ وجيمٮ. هځض ىايط ٽىهىخ ڀم دتلٽذڃ هاالء. دڀمٱر جم

ص ٠مى ظوٵهم ٬حل، دڀىڃ ڄ ى هاالء ٸىخهم و٨ٵىخ دڀى دڀمعوىى دڀمعس

خ ٬حل دڀٹىص، بمذ٬ڂ ڄىالي ڄؽڂ، ڄضنم دڀس٭٢ دع٭مڂ ڀٹ. ٭ىصبم ثلڄض

ټرب زري ڄؽڂ وخل بخ، ؤو دڀىځعشي زشي، دتلى ڄىالي ڄؽڂ، دآلوون وخوك دأل

ضدڀٽرب ٭ٹىر ڄىالي انزٮ ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ اب ٸځ ټذن، جعم دڀبل٤شي هاالء. ع

عىځځهذ ڄذ ز٭٢ دالـعمذ٬ض لايظه ض وخع٭وخ هسعه ٬ى وانٴمىخ زځهم ؤلسىخ

. دڀمٵص دڀعٱريخط ڄى ٬ ختٹٺ بجل، ٴ٭ځاي ، ٭ىخ ؼم وڄى وظٹځٹڂ ظ٭رث ڄى

ٴځمذخ؟. ڄ٭ذهم ض ٴځىخ، مج٭ذ، وڀٽضنم

ص ځڄان اخٿ هى هذ" دإلـذزض هي ٬حل خنڂ و٬وڄذ. ه٬ځ بـذزض ٬ى دڀسمؾ زرضو

ان بخ، هڂ وٸ. دألايڃ ڄٹسڂ ض ڀؤلايء ؤٴ١ڂ زٵهم ڀان ظمن ٴةصنذ هي ل

بلڃ ض دڀمعمؽځض دڀماٵض دڀ٭ذص هي ڄى دڀعىځ بجل، ؤو٠ن زٽڂ دألايء ب

ان ض دڀٹىي هي بجل، خسئذ، ؤڄ . دأل ٬ذڀم ڄاشټڂ ض ابڀسمؾ ع٭ځٺ ڄذ ض دڀٱس

ڄى ز ال هعفض ختٹٺ ڄى دڀسش عمٽى ولظت. سش ون ڄى ڄسابط ال بهه"

ظس٥ض دڀمعاتز٭ض دڀ٩ىخه ڄى ځځض ظىٴ ص، ه هذ :زس٭٢ ز٭١هذ دڀم ، دڀاثهض ڀځم

دتلٹٹض ض وظعٽذڄبلن، ابڀسخهض، ظعمخن، وخالؼواتن. ب٤بلٸذ دألوجل ٬ى ظٹڂ ال ٸذ٬ص

Page 313: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 311 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٠غ ٸ ظٽىن ؤن ز٭ بال دڀـذـض ڄى ختؿ ال دڀس١ض ن ب. خصتذ دڀم٭ٹىڀض ظ٭

ى ڄى ظسؤ دڀغت دڀعمىالط ڄى ڀځځض ى ض دڀجك ٭ڂ ٴ ؤو٬ه دڀي دڀموىي دتل

الٿ زعٽىى وظوضت دڀمس٢ ىڀض دڀم١ٱض وظع٥ى. دڀٹرشص وظسځ دڀ و٠٭هذ ز٭ دڀممم

ض دتلسض ٬ى دڀسمؾ ض شصڄاب ڀعوٴٮ ٸىٸ٭ضتذ وظٵٹإ وظٽرب ٴعوؤش وظٵذيهذ . دڀمٱ

ٿ خيػ ز٭ وٴمذ وؿ ـم ٱ٥ دڀي دڀش ذيدل ٬وڄذ آو ظس دڀ٭ذي دڀٵ

ظعىڀ يكٶ ه٭ٳ، دڀومى هخ ٬حل، بهان. دڀاس٤ٮ دةلمڂ دڀپ ڀ دڀمٽذن

ض وٸعه دڀمء ١ٮ ؤن دڀمٵ ري وڄى. دألڄ ڄوضتى وهخ. دڀس١ض ڄى دڀـذـض

ضتمذ دڀوٵ بٸان٫ ظٽذؼ و٠موغ دألوي و٠ٮ بجل سٹغ، دڀس١ض ؤڃ دڀـذـض، أب

ڄٮ ټڀپ آتڀٶ ؤن سيٽى دتلىي دڀٽم دڀٹذهىن هخ بن . وٹ٥ٮ ال دڀي دڀوخـى

. دڀاتذيض دڀ٩ىخه ظٵري

زىل، هٵهم ؤن، دالع٥خ هخ ز٭ اتٵشي يس وخڂ، دآلن ڄو و٭انض بهه"

دڀمانش دڀىٸغ ض دڀمٱر ز٭ؾ ون لذڀغ دڀغت دألابر، خه ڄؽڂ ظٵٽري ڄى

دتلى وڄىالي بمذ٬ڂ ڄىالي ټذن ڀٹ. بل٤وه ڄى ثكري بخص ڄى دڀم ٬حل

عه ٬رص ض ڄعىلى ٴٽص ټڂ ٴٹخن، هان، دڀعى٤ى ڄى ڄٽضنذ اشڀض ٬ىخثٺ وځٵض

ص ولظت. ببلك ص ٴٽ "...دڀؽى

ٷ :وخڂ ؼم. دڀٽځمض صبي و٥ٺ وهى ذرضىدتل ض اتٵشي يس ل

ص ؤٸىٿ بهغن ظٵهمىن؟ هڂ" خ ؤٸىٿ وال ؼى دإلبلڃ ټذن ڀٹ. ستذڄذ ذمعځٶ ؤڄ وهى ست

ص بن . ٬رصصيمذ ؼىعي ؤټرب، ؤوي ـهض ڄى دڀمن ټذن ڄؽځمذ، خمم وټذن. بكريص ؼى

ممضتذ دڀغت دڀؽىض دثلمريص هي ڄى ذيڂ ڀم، وخألانـڂ دڀعىخص ڄؽڂ ستذڄذ، دڀٹآن

دڀىڃ ظون دڀي وخإلبلڃ. ٬ذٿ اسڃ وخل بڀه ض دألڂ دڀٵض ه اثزعض ٬خڀض

م ػ ؼىر ري ڀ ڄى دإلهاسهض دڀسيٹخ٤ض دڀٽسريص دڀ٭ٹص ٬ى اسو و

Page 314: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 312 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ىٿ ط دإلبلڃ ڀپ وبجل. دڀخى وخثلځٵذء دڀ . ؤڂ ؤن، يشء ټڂ ٸسڂ، ؤ

وسيٽى. و٥هم ٬ى بل٤وان ڄى ٬ ٴڂ بجل دڀ٭ ٿدڀم٭ٹى ري ڄى بهه"

ڄىخ ؤن ٬ى خبؽىخ بصنم ٹىٿ ؤن، ٴٹ٦، ڀځمء ٹٮ ڀم دڀسش وڀخٻ. ٬ځه عٹ

ائ ز٭ ٽى ڀم دڀى٦ ٴهخ. ٴهمهم ڀٹ. ختٹٹهذ دهعىوخ دڀغت دإلبللذط ڀٹسىٿ ڄه

ڄذط ڄخټ ظ٭ى ټذهغ . دإلبل هخ ڄؽڂ ڄٹ هض ز٭٢ بجل وڀو٭م ص بن . دڀمٹذ دڀؽى

هض ص ڄو٥ٹض هعفض ه دڀغت دڀٵ ه دڀٹم دڀو٩ذڃ ل١ضنذ دڀغت دڀ٥ىځض ڀځريو

دڀو٩ذڃ خنى دڀ٭ذڀم ڄى ـءخ ٸذط دڀغت دڀمابيء وؤه١فغ انزىڀىن وڀط دڀغت

٬ى ٬ذـخ ټذن، دإلڄربايخل دڀ٥ذض، انزىڀىن ؤن يكٶ ؤان ؤن سٺ وڀٹ. دةل

ىق وڄؽځغ ٬ځضيذ هؤش دڀغت دڀؽىض ڀوكد ڄى دإلٴبلط ، ظٻ ؤهه يكٶ وؤان. ڀمفي ڄ

ض وذهٹض ڄأؼ ٬ى ابلاث ذاي ـذءهذ دڀغت ڄرص ض، ٬وه مذ ابڀمأؼ سضيض ڀځم

وٸذن دڀمذڀض ٴٹايؤ ض دڀىڃ سيؽځهذ دڀغت عه ال خ، وڄ ، ؤځغ دڀسو ڄى ٬

خ، لځه ز٭ لذ . وٴري ـ

بجل، دڀ٭ش ڄى ٽىن ٸ ههؤ هى دڀٽبلڃ ولذڂ" دڀٶ ؤن دال٬عٹذ، ڄذ ل

دڀځٶ صبم زځٲ دڀى دڀضيى ڀىال، دڀ٭يب وڀىال ذمات ٭ش أبصنم دإلسيذن ل

هش صبذ ٸىض دڀغت ابالڀزتخڄذط دڀىٴذء ٬ى، زوهذ ه، ٬فط دڀغت دڀٽوض

ص ڀعمٹٺ ولي ٽٵ ټذن دةلځفځض . دڀاسزٮ دڀٹن ض ڄضدإلبل دڀم٭ف

، ټذهوان وهى، وځون دزى ل٦ ڀٹ. ڄٵٹىص لځٹض، دڀمٱيب اتذيان ض، ظىـ بهه"

اش ٴه سغن ؤن ض دڀسعض ٵٽ ؤن ون ڄى دأل٤ځ ي ٴىٷ ، ڄؽڂ وهخ. ڀه ٬

ض رضابط جبانله دڀهىخء رضر أبن ختكٵى ڀٹ. بكريص وسض، بڀان ابڀوسض ٸسڂ ٸى

زض دڀم١جض ٭ځعه ٴعوضت دڀرشٷ بجل ذـصي ؤن . ظمىڀوپ ٸڄ ٬حل اباله٥ٵذء دڀم٭

وخڀ٭شي دڀموشي ـهى ؤڄذ. ڄضنذ ٸش هى ڄذ ؤو دڀٵىىض ټذهغ خٻ وز٭

Page 315: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 313 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ، طوځ دڀځعشي دڀبلڀعشي هذظشي ظعغ ز٭ ظم ؤن ڀهذ عن ٴځم ابڀعٹ دةل

. آاثهمذ، ؤ٠ان ڄى بكريخ ـءخ جتمڂ دڀغت دڀاتذيض دڀسانءخط ڀپ ڄٮ

خ ٬مځان ٽىن لظت، ٬ځان بن" ، ابڀع٭ځم ؤي، دالزعخء جيش لؾ ڄى هسؤ ؤن، ڄؽم

ض ض ؟ظم٭ىن هڂ. ابڀم ٬رص ض بل٤وان ٬حل دڀمإو هى وهخ. ابڀم

ټرث دڀٵرتص هى ٬رش دڀاثڄى ٴذڀٹن. دڀڄى ٬ بمذ٬ڂ ڀمىالي بن. دالخن٥ذ٣ دأل

دألڀٶ دڀ٭ذڃ، جعم بن، ؤو دڀى٦ ٬رصان بهه. دڀٹم دإلبلڄ دڀ٭ذڀم ض د٥٠خاب

ڃ ـاب ظحن ٸذ٬ظه ض رتحن دإلبلڃ هش دڀي . دألوخن ٸسڂ ه

ض ڄذن ڄو ٸ٤سض ؤسمغ ڀٹ" ال جكي ري، بابهاي ض، دإلبلڃ ٭ وڀم ڄم

س ـى هرشصتذ دڀغت دةلهذڀض ٬حل ظ٥ٵى ظٽذ رضابط زٱخ وؤٸغ. ڄذجكص ضڄع٭

ص دڀٹ٥و٥وض و٠ٮ ٽى وڀم. دڀعات ڀم. دةلخث ؤو ٴذ و٠ٮ ڄى ؤٴ١ڂ وخڀٹذه

ڄىالي وځٵض وٮ ض، بن، ٽى ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ. رمٽان ټذن رمذ ؤټرث رس٫ ؤن

ال ڄ١ٺ ؤوواب ٬ى ٵځه زځخ خيٽم دألڄري هخ ټذن. ذمعځٶ ٴذألڄ دتلى سبىالي

خ ٠٬ه عفذو ڄى دألوريص دڀؽبلؼض دڀ٭ٹى لٽمه دعٱٷ وڀٹ. دڀٽځىڄرتخط ڄى ٬

. دڀمذيض دڀٹن لوغ ڀى، سيٽضنذ ټذن لذمض ٴرتص دعٱٷ بهه ؤٸىٿ ؤن ؤو

دتلى ڄىالي د٬عحل ڀٹ. مج٭هذ دڀمذڀض ٴٹايؤ ظ٥ى ٬حل ظ٭شي ؤن، ڄضنذ دالعٵذص

ص ڄى ٸري ري ڄى ز٭ دڀى ومجذٿ دتلم ٬س ٬ذرص دڀي وهى، دڀ٭

ڃ ؤزىخر ٴعمغ دڀغت دڀعو٩مذط ٸىخهشي دڀ٭ؽمذهض دثلبلٴض بخ وڄى دڀرشٷ ض دڀعٹ

دڀم٥ځيب دڀبلك دڀرشٷ ض ڄىخ٤وان ٬و زٹ عىخ، ظىه ض، دڀى وري ى

ڀم بن، بڄٽذهه ض ڀٽذن، دڀاسزٹعشي هذظشي دڀځ٥ذن دعىلى وڀى. دڀمعمزي جي

دڀسبل ڀسسض سيٽى ټذن ؤهه پ ڄى ڄذ ڄخ، دألٸڂ ٬حل، ٴضيذ وح ؤن، ڄخټ

وڄهمذ، دتلى ڄىالي وڀٽى. ڄځٽذصتذ زعومض ظمن وځض ٬حل ٴضيذ ظ٭رث ؤن، دألٸڂ ٬حل

هي دع٭ذر ٬حل زٹذ ٽى ڀم، ٬ځضيذ ڄ٥٭ى ال دڀغت وو٤وعه دتلوض هىخايي ټذهغ

Page 316: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 314 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ټىڀىڄش ز١ض ظ٭ذٿ غتدڀ دڀس٥ض دڀسخهض

وڀٽى زځي بٴذص ٬حل دڀ٭ڃ ذٷ، ابڀأتيك، ټذن ڀٹ. دڀمؽڂ هخ ڀوع٭مڂ، ه٭م

ص هي هى وٹه ټذن ڄذ . دڀ٭سٹض، ؤلايان، ظمى دڀغت دڀعمزي ٬حل دڀٹ

ض لى ٭ذڀىهه ټذهىخ دڀى ڄعاشه ڄى ٬ عمٽى ڀم ټڀپ" ظٽىى ڄى ه

ص دڀ٭يب زى خمم ټذن ڀٹ. دڀٹن ٸىخهشي ظٹع١ه ڀيد دإلصنذ ٬ى ٴٽ دڀ٥100

ه٦ وٴ١ىٿ ڄض ؤمح واب ٭ وزى ٸ ڄى ؤټرث ٽىهىخ ڀم وڀٽضنم. ههذء ؤوٴايء و

وڄى. ز٭ ٴمذ ٬ضنذ دڀعىدل وٸٮ ؤوواب بجل دڀس٭اثط ڄى ٬ باسٿ وٸٮ وٸ. ڀپ

ص ٬حل ټذن، ؤوي انلض عوٵ ؤن دڀمځپ ڄ دڀمځپ ټذن ڀهذ صنذض ال محبلط ض ظ

ال ٬اين تلټذط ٸم٭ذ ٹىهذ ٸىي ڄى ظسٹى سبذ وظهش ڄخټ صت ټذهغ ظ٭

ظخٿ ڄذ، دتلى ڄىالي ڄىط ٬و، ټذهغ دڀمخټض دڀسسض ٴةن وهٽخ. دإلڄربخ٤ىض

وخاي ڄى دڀوذن ځٵهذ ڄ٩ځمض خوض ض، دڀځىلض ض دڀممٵى٧ دڀٹآن دـرتخ ٤ى ض

خط ڄ . ..ٴٹريص

لشي ض دڀبلڃ ٬س يس، رتـذ٫دال صبخ أتؼخ، دڀٵى ٬حل، ب ٴٽ دعمرض

غ ظٽذ هعفض، ٸڄذي ؤل ڀٽوه، ٬ٵىي د دوعځ٦ وايخل زعومڂ، ٤س٭ ـ

. دڀس٭ص دڀلمض زجكي

عىيوظىڀ وبىن ابعى ؤڄاثٿ ځ دڀٱر ٴه ټذن دڀي دڀىٸغ ض..."

ظه وخڀٵى وخألر وخڀ٭ځم دڀمض ڄٵذهم ټذهغ دڀي دڀىٸغ ض، ه٭م بي، ووى

ايط ل١ى ض ال ؤو٥ذء خبخء، ؤلخػ خبخء هان بهان. دڀمم٦ وخڀوذء دڀم٭ض دتل

100 Torres بمه ڄى وخن دإلابعن وؤځه .

Page 317: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 315 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

".مثضنذ هٴٮ خنى وهذ، مثى ڄى ڀهذ ز

ظشي مثضنذ هٴٮ بهان ― زٵٹخن هٴ٭هذ بهان. دڀبلوي ذك، ڄ ػ دڀغت ايطدتل ظعم

ال وخڀغت ٬ضنذ دڀم دڀ٭ى وڄٮ ٬ځه ؤـربان دڀي دڀى٠ٮ سبٹخ بال ٸمضتذ هٹ

٭ٹ٭ٺ دڀغت دڀٹسيض دڀسسٱذوخط ڄى دةلمٮ هخ ابلعمذٿ، اثهض، وهٴ٭هذ. ز١٭ٵان ظ

ځٮ ٬حل "!ووى وظىڀعىي وبىن ابعى زه ه٭ذ ڄذ هى هخ: ڄانص

، أب ال، وڀٽى" دٸعىض بن، ٬ىن ون وڄى، ڀوع٭ځم. ڀوٵ٭ڂ، صٵمدڀ دڀٵٹه

٦ هخ ڄى لظت وڀورشر. دألڄ ، زعمم، ڀوىخـه. ڀٵذهان دڀماتك دڀمذيئ دثل

وڀىٳ ابڀٽٶ دڀٽم ڀو٭ى. دڀمعٹسڂ "آـبل ؤو ٬ذـبل بن دڀٵفىص ه

. دڀم٭ذرص ديدڀات ٴىٿ ڄى ٴڂ لىٿ ٬ځم ٬ ڄى ؤهٵ دڀو هي ټذهغ

ځٹى لايص ظوس٢ ؤصنذ ڄزيخصتذ ٴمى ظؽري ټذهغ. دڀمابش دڀمضنق ٹع١ه ڄذ خبش وظ

ر ڀځاسڄ٭شي وظوٷ دالهعمذڃ وڀٹ. دڀمعٹسڂ ڄاشټڂ ٬حل دڀاشزض دڀ٭خثم وظ

ض ڄعوى٬ض، دڀومى هخ ٬حل ظىخځغ ٹو٭ض خسئذ آه . دأللاين ذڀش ض ڄ

دتلذرضى ٬حل ؤڀٹى دڀي هى دڀىهى دڀٵذ٠ڂ زى دڀمحذن ٬س يس ټذن آو ىڃ وض

هس دالع٭مذ اتدي لىٿ خمذرضص سه ڄذ ڄزني ض دڀممذرضص ؤڀٹغ. 1789 ز٭ دڀٵ

ص ڄ٭عٿ ىڃ ڄاسء زابٯ خ ڄى ڄٹزض ٬حل ٹٮ، دڀ٥ځسض ڄى وخل سيځٽه ڄى دتلخ

م ظعىځځ هذ لٹض و٦، ڄذي ؤايڃ ـ هٵڂ ؤ سزيص ٸ . وو

دڀسىبزبلن همذط، أب٭ضتذ، ظوٹڂ م زؤٴض ستزتؿ وخألڀىخن دڀ٭سري هىص ټذهغ

ز٦ ٬حل، دأل ٬حل، دڀمٱزض دڀ٥ٹض ٬حل ـذڀشي دڀٹىڃ وټذن. دألوريص دڀمىعځفض

ڄى٠ى٬ه ٽى ڀم دڀمفځ وڀٽى. ڄوه ڄٵ ال دڀي دڀومذيس دڀ٥سٺ لىٿ، دڀاب٣ ڄى

Page 318: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 316 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

شٷ ٬حل، زٱابوص، ڄبلخمهذ ٱٸىن هځىن ڄاڀٵىن ذنټ دڀغت دڀٽأزض ڄى دتلذڀض هي

. جض ڀوخض ڄى٠ى٬ذ دوعري

ص دألهذن ټذهغ ڀٹ وٸ. هان بجل ؤطت ٸ ٤ذڀش ټڂ وټذن ـذ دڀي دڀىهم ڄى خت

٬حل، دڀع٭ځم بن. بڀه دلعايـذ ؤټرث هى ٬مذ خباث، ؤوي ؤڄذټى ض زه و ظ٭سري ل

هاي . ٬ځه دڀمء ٴه ٭رث دڀي دڀمٽذن ڄى او جك

هض وټذهغ. دةلځض ؤ دڀي هى اتٵشي يس ټذن وڀپ دڀممذرضص ڀٱض ه دڀٵ

، وخل ڀٱ ؤل ال دڀغت دڀځٱض صبي دڀع٭سري ٬حل دڀ٥ځسض ظ٭ى هى، ڄى٠ى٬ وـ

. و٠ىلهذ وال لضنذ وٽ

ون ڄى، ڄٽعىزض ٹؤهذ ټذنو دإلظٹذن ڄى ٹر سبذ دآلن ٸسڂ عٽځمهذ ب ټذن

ض ڀٵٹخن، ټذن صبذ دڀو٥ٺ وڀٽى. ؤو٥ذء آباث ظش هربص ڄى ٽى، دڀمعىخځض دڀممذ

ض ڄى ش ظىټىخظى دألر و ڄو ٬ځضيذ لذٴ٪ دڀٹاتڀ يس ټذن. دألوجل دڀ٥

ى هسٮ ڄى، هى، شر ڀٹ. دڀىڃ هخ ض عٽځم دڀىهى ټځ ڀٱض، ستذڄذ، عٹى وټذن. 101

٬ذ دڀي وهى، وٸعه ؤڄىض ڀٹ. دڀم٭ذرص دڀاتدي ض ٱريص ظٵىٸه وال ٴٽعى ألرد

ص هاس ض دڀٽٵذض ٴه سبذ ٤ىځض ڄ زځض سيغ ڄذ ټڂ بجل ڄع٥ځ٭ذ ؤوواب ٬رب واسٴ ٴ

وڄاشټڂ دالٸعذي وخڀواش٣ دڀعم وٸذ٬ذط وخڀمىذز وخڀماتلٶ دڀمٽعابط بجل

وٸ. زس٭٢ ز٭١هذ، ٬ضنذ ټىصنذ دڀغت دآلخء وڄٹذزځض دڀع٭ځم ض، دالـعمذ٬ض دتلايص

ىغ ؤن ز٭ ؤسمغ و٥ض ؤٴٽذ هىخص دآلخء هي جممى٫ ڄى دعوس٦ ض صنذثاي

دڀم٭اي ڄٹذڃ ظٹىڃ، هوه ي ض ڀ٥ٹعه دڀمم . ڀؤلڄى دڀع

. ولذڄضتمذ وخڀاتدي دڀمځمم دڀ٭ ڄىلض 101

Page 319: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 317 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٮ ؤىٿ ض خباث ٽى ڀم هى. دألهمض ڄى ٸ ٬حل دڀسمؾ ڄى٠ى٫ ټځى ڄذ زٹ دڀعى

ڀه لو ال دع٭مذ هاتجئ ڀع٥ى دڀمع٭مځض دڀىاسثڂ زشي دڀعانٸ٢ ض خباث ټذن

ض دالعٱبلٿ ٬ى دڀرتٴٮ وب٬بلانط رص وخڀغت ابعمخ بزخهذ ٹٮ دڀغت، وخإلهاسهى

عځسشي بٴمذڃ و٬حل ٬ځضيذ دڀع ٬حل دڀىهى يس ټذن دڀ٭ وڀٽى. صبذ دڀم

ي بجل ؤوڀه ڄى، ع١مى خ ٭رب ثكٶ ؤلخػ ڄځى، آو هخ دڀممى ٸن ٬ى ـ

ع٥ دألوخعن ٸذهىن سبٹعىض دآلو ظځى دڀىخل، وٿظ دڀمٱر زځخن هش دڀي ٸض دڀم

ص بڄذ دڀمذڀض ٴٹايؤ ظٽىن ؤن اشء دڀي :ستذڄذ ڄع٭سص وبڄذ ستذڄذ ل

ص د٬عاب سيٽى" هض دڀؽى دڀىهى دڀمحذن ٬س يس زؤ، دڀىـىي ڄى ٬ ض دڀٵ

ظشي ه٩ريص، ټبلڄه ض سيىٸخ٤ض ټذهغ ڀٹ. سٹاتهذ دڀځعشي وخألڄٽض دإلجنځزيض دڀؽى

هاس ط وڀٽضنذ ٴ ڀپ بجل ڄ٭هىص ري ز٥ذٸض وخالع٭مذض دإلڄربخ٤ىض دتلټض ڄ

ڄع٩ځځض لور ڄط ٹځٴ. 1792 ڄى دزعخء ٤ذز٭هذ هخ ؤسن ڀٹ. دڀىٸغ

ٴٹايؤو آاي ض لور ووغ. ؤوواب، دةلمهىي دڀعى ظ١موه دڀي ابڀ٭ذ

بجل ٴ٭غ دڀغت دإل ىڀىـض بن. دڀ٭ذڀم وخڀبلڃ دڀ٭ىر دعٹبلٿ ڄضنذ أتي

ص وخڀمىى٬ىن ووى ټذه٦ ٬ضنذ خٴٮ دڀغت دڀو٩ايط ڄى زأتؼري دڀؽى

. دڀمع٭مخط ٬عسض ٬حل ستذڄذ ظبلغ وخڀٵزيىٸخ٤ىن

ص ٴضيذ ستٽوغ دڀغت ؤوواب ض خموخ دڀرض هخ ټذن خوب" ٬حل دڀ٭ىر ٴ٭ڂ

، دالـعمذ٬ وخڀ٭ٹ دڀٹىخهشي وك ض دڀمؽسعض دڀو٩ايط ڀىخء لذڄځض دڀانزځىهض دڀهفمض

دڀي دتلٹىٷ ظىخن ابع٭ذص دڀٱځسض ڄى، ڀپ ڄٮ دألڄ ٴةن، ڀځى٥، ٴرتص، ظ٭

. دڀرشٷ ض ڄٱذخ ټذن

لٽم ؤؼانء، ؼسعضتذ دڀغت دڀهموض ايض 1792 وض ڄو دڀ٭ٹىزىن سظن ظ ڀٹ"

ڀپ زخ. ىڀى ابم ختٹٹهذ ـهى دٸرتهغ وخڀغت عٵذڀايو ڄ٭ذهخط دڀ٥ذض

Page 320: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 318 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄذڄض دڀٱځسض ٴضيذ ټذهغ دڀغت دڀعرش٭ض دڀهجض ض رصخيذ ابم يشء ټڂ ظسن ـص ڀ

دهه ىظه د٬عٹ دڀغت ٴذڀم بن . دڀى٤غن دإلهٹذ سؤڄ ض، وڄذ، دوزتخڀه ٹٮ ؤ٬حل ڄسؤ

دڀهفمض ؤصنذ ٬حل ظٿ ، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، ټذهغ ـخ ڄذ ائ ٴضيذ ختكٶ

ڄذ ض ؤڄذ. ان وبجل دألهخڃ بجل دألايڃ ڄٹسڂ ٬ٹابن عٹى دڀغت دألوجل لٽىڄض ذي

٭ض لر ؤ ؤٸذڄغ ٴٹ دڀمى خ وټذن مضوخ٠ دع٭مذض مض خط ظى ز

، ٴه الجنځرتخ ڄ٭ذض، سبذ، ټذهغ خب، ٬وخهض ايض ٬ى، دڀىٸغ ڀپ ڄو ٭ځى

هاس ؤـڂ ڄى، ٸ٥٭ذ ص ض، ؤټرب ٴ دڀغت دڀايض صبي سضيض دڀسم وخء ڄذ وض دڀٹذ

ؼض ٬ذٸسضتذ ټذهغ وخڀغت 102دڀ٭ذڀمض دڀايض دم دڀاثعن ځىڃ ٬ځضيذ ٥ځٺ ټذ

1914 .

هشي دڀٵى ؤمذر بكذ ضؤمذڀ بن" هشي ض دڀمخكعځشي دڀٵ ٬رش دڀاسزٮ دڀٹ

دڀٽمذڀض دڀځٮ ڄى ٬ وخـعخر جتذض وټذالط دڄعبلٻ ٬حل دٸعرصط ٬رش وخڀاثڄى

ٮ خمذوالط بجل خ٭م ؤن وټىڀسري ىڀى ٬حل لعمغ دڀغت خل ظى ط وڀٹ. ؤو ز

ظڄو ـذال وڀٽى. دثلذ٬ض دألوهذڃ هي دالع٭مذض ٬رش دڀاثڄى دڀٹن وابط

ڀوفن زىانابط إباسٿ وڀپ ؤٴ١ڂ هاتجئ بجل ځىخ ؤن بڄٽذصنم ض ؤن د٬عٹوخ

دڀ٥ٹض وصبي. وٸخوعه سځٽ ٴڂ لؾ دڀغت دالع٭مذض دڀماشٮ ظعٽ

ڄاي٣ ؤىخ ٬حل ڀى دڀٹ ڄٱذڄخط زٵڂ دڀځسض دتلور ڄى ٴځغ

٭ض، وظىه دڀي دڀ٭ځم ڄى ڄعى . دڀابعڂ ـذط ٬حل ظٽ

ٸ ٴإهعم. اتٵشي يس و بجل دعم٭عم ؤن ز٭ دڀٵڂ هخ ٬حل ؤڀن ڀى بهغن"

هض دةلى ـبلء ؼم ڄرص زٵعن عڂ ڄذ ض دڀم٭ٴض ڄى ٸ ٬حل لځعم دڀٵ

... ٬ضنذ

102 Weltpolitik

Page 321: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 319 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ه٬ځ دوعځ٥غ دألڄى ؤن سو ظځم أسٿ ڀى؟ دڀٹ ـى ―

مجهىض ـى بصنذ، وٵٵض دزعاسڄض وـهه و٬حل دڀمحذن ٬س يس ؤـذر، ال..."

ظىخل ڄىجن دڀى ي بجل هان ؤڄڂ ڄذ وڀٽى. وز دڀعمم هى، يشء ټڂ ٸسڂ، بزخ

ض و٥ى أتؼض ، ايدمدألوجل دةلمهىض هي ؤزظه دڀي سبفمى٫ عڂ ڄذ ض دڀمځٽ

ض ڄى ڀمد ٬حل وهخ. دثلذـض ايضتذ دتلٽم خمذزض ض دعىڄعه دڀغت دڀٽبلڃ ٤انه

هاس ض دڀ٥سٹض وخالڄعايخط دڀم٥ځٺ دڀمځٽ هى انزىڀىن ؤن ظوىخ ؤال و٬ځٽم. ٴ

ٷ زو٩ذڃ دڀ٭مڂ ؤ٬ذ دڀي ڀم ٴريي ـىٿ وؤن دڀمع٭مخط ض دڀ ټىخػ ز٭، رت

ٴٮ ض، 1870 . دڀشي وخبذ ذڀضدڀم ٴٹايؤ خنى دةلمهىي دڀٹذ

هى، ؤٸ ، هاتجئ ڄى دڀوٹذ ٬ى ستى٢ ڄذ ض ـ٭اي ټذن وڄهمذ، ٴان ڄاست بن"

٬ىن ض دڀرشٷ ظٽڂ، دڀومى هخ و٬حل. ؤ٬مذڀه ـوٿ ض دڀرشٸض دڀمأسڀض، ؤ١ذ

هجض ٬حل وظبلڄظه ڄرتهي دڀٹىڃ ڀٽى. رصٴض هٵ٭ض ڄابت سبٹعىض ڀبلع٭مذ ؤخ

انٴذى ض ڀپ ٨ه ڄؽځمذ ځيب وض ڀ ز بڀابهسذ دڀرضوي ڄى ؤن د٬عٹوخ

ٵٹض انزىڀىن ٬حل دڀموعرصص دڀمځٽايط ټذهغ ڀٹ. وخةلخث وڄىڀىهٱ ڄذ ض دڀمع

ايط زٹمٮ دألڄ ع٭ځٺ ٬وڄذ زضنذ ڄاثٷ سبىـش، ستذڄذ ظعٵذهم، ؤوواب ض دتل

دڀعمذڀٶ ؤن سيٽى ڄذ ټڂ ٬حل، دڀمٹ . ١٭ٵهذ ؤو دإلبلڃ زبل ٽ

ظ٭رب دڀغت دةلص دالجتذهذط ٬حل وڀبل، اثزعض ايض، ٬وهذ، هي ټذهغ ڀٹ"

خ سبځىٻ ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ. ٸوځايصتذ وخوى ظ٭ځمذط ٬ضنذ دالع٭، خلو ٴځٹ 103

ول وزىانابط زى لخ ڄؽځمذ وخإلڄربخ٤ىض دڀعرش٭ دڀمفځ لو، ؤ١ذ هم

103 La Restauration

Page 322: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 320 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀم -وخڀمځپ ىڀى

٬ذ دةلخث ابلعبلٿ دڀ٭ذش اشٿ ؤڄڀٹ " وٸ. لشي دڀخي ٬ٹذر زىـىر ڄع

خ ټذن بخ دڀمء ٭ٳ ؤن دڀ٥ٶ ڄى، ڀپ ڄٮ، ٽىن ٸ ٴذٿ ي دڀٹوڂ و

٠ذ زض ڀرضزض، لٹذ، ظ٭ ؼضتذ دڀغت هي دڀهشريص دڀم ص و ، دڀ٭ه ڀپ ڄو، دأل٥ى

زىڄىن دلعڂ ؤن ڄذ دهه ري. دڀاتدي 104 ڄوض دڀمولض ٸ١ض دڀٹىڃ هس لظت شيدڀ

وض ٬حل دڀٹ١ذء ض ٭ضتم ڀعومرص خڀغ ڄذ ٴىڀعري وك وټإن دڀ٭سىض وبڀٱذء دڀٹ

ض پ خٿ ڄذ ڀمى دڀمځپ وؤ٬ځى، زٵ٩ذ٨ض، دڀٹان٫ ٴٮ ؼم. اب ىخ٫ ظاٷ

هشي ؤن، ڀپ "...دڀځش ابم ٴٹايؤ ض هڀىخ دڀٵ

ٴٮ :ڄىهىڀىٸه واتزٮ لىڀهمذ ه وسپ اسٸه دڀمحذن ٬س يس

ض دوعٵغ ٴؿ ي بهخٿ ڄى ؤهش ؼبلؼض ز٭" ض وؤ٬ذط دڀمځٽ دڀ٭ځم ـىځض ڄځٽ

سغ أبن وڀپ وخظڀى ض ٴى دڀي دألڀىخن دڀؽبليث دزى دڀاش دڀ٭ ٬حل ه

ٺ ڀم وهخ. دةلمهىشي ٵىٳ ض ـمذز وض مٴذڀ ض لذر ؤن ڀه سٺ زىزىعن

دڀځ٥ض ٴځش ڀىي ظځم وڀٹ. مىن دڀمىخ٤ى ځض ض ظعلؿ ؤن ڄى ؤه

ټذهغ دڀوڄوشي ڄى وتكسض دڀابض دڀربـىخض ڄى وزرتلش دڀعى ابم

ځدألهٵ بجل هځوض اسهغ هش وزٹذاي دڀابهعىن بجل وى زٹذاي زوٹڂ ظ٥ذڀش

. سضتذ زعځسض دألڄ وخهضتى

104 Louis de Bourment (1846 ـظ )انزىڀىن تلمځض، دڀمٱذزض ٬و، ڄخٴض دةلخث ٬حل محځعه

٬حل ظټزيهذ دتلمځض هي ٬حل ظحك ڀم دڀمٱزض دةلذڄ٭ض دڀربخجم ؤن وخڀٱش. وخڀاشڃ ڄرص ٬حل زىانابط

. وخڀاشڃ ڄرص ٬حل انزځىن محځض

Page 323: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 321 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هسىر ٴىٷ ؤڄڂ همض، لٹذ، هسغ ڀٹ ـ؟ ٬ه ٴذختض ٭غن ڀپ ټذن هڂ"

ـض زىڀىهاي ض دڀځربخڀض وخهعرصط. ذابصتذ ض دڀمذٴاي مج٭ايط وظوىط ڄذ دڀمرض

شظٹځ ڄى دةلخث ومغ ڄذخ، ؤأسڀٽم وؤان، دةلخث وڀٽى. ؤوواب زځخن ڄى وخل

ځىٻ بجل، سبرص ٬بلٸعه ض دڀعىځىي ٸرص ٴه ٬ذ دڀي دڀڄى ض هخ دڀؤي

ط دڀغت دڀايض ټذن ڀٹ ڄضنذ؟ دڀمٱر ل٪ ټذن وڄذخ دألهخڃ؟ ز٭ ڄبلخمهذ خت

، اسٴذي ؤهذ دڀغت دإل٬خڃ ؤوخڄ: بابص ز٭مځايط دڀمٹرتن دةلخث و ڄىخځض

ص وخمٸذط دڀمعفض ض، وٴٹى وٷ ابڀمشي وختلوؾ دڀمذڀض ٬حل وخڀهفىڃ دڀ٩ه

. وخڀعٵوض سيڂ دظٵذٸايط هٹ٢ ض دڀمعمؽڂ

هي ڄو ٴٹ دڀي دڀمٱر هخ دڀو٩ذڃ ظٱري ؤ٥٬ذي، دألڄ صنذض ض، دڀسعض يشء ال دهه"

ظٱذ٠غ دڀموض وخڀوڄانض دڀځربخڀض دألىخط نب زڂ دڀمرشٷ وال ڄوه ـءخ دڀٵرتص

م ٬حل، ٴاشظىزاين .٬ضنمذ ثكريخ ظبلثم ال دڀغت دڀممض دڀ٭سٹض صبي وڀ٭ه ڄى دڀ

ټذن، وعن وك ظه وخٴعٹط دڀٱو ٬حل خي ٬حل ٸذ وظ بجل ټذڄبل دٴعٹذخ ٸاث

زغن آبو دڀمٵعىن هخ بن. وو٤وه وه ٬ى ٴذ٬ذ خيذر وهى دةلخثي سبأؼ دڀعٱغن

دتلمخء ٸابر ختغ هىٿ وٸٵض ٹٶ ټذن دڀي دڀهٶ دتل خ وخڀٵانن، رسخؿ

عرض ري دڀ٭٩م ڄوه ووهى دشت وٸ ٭ ڀم، لخثٹهذ وبخٷ ظربپ ٬ى ابلؾ خم

ڀم دڀٹرب وخء ڄذ ڄجكخط ض ايٴذ ڄخحب دضتفى دڀي هخ ٴةن وڀڀپ. ابزىي

وى ٬وڄذ عمٽى ، دأليكص دڀمىخ٤ى – ځپدڀم و٠ذ – دڀاتڄض زىـى سبىخٴٹض زځس

و ټهىٳ ض ايك ؤوال يث ؤن ؤش ڀم ؤو اثء ټځمض ٬حل دڀ٭ؽى ڄى، دڀى

صبم هٽڂ دڀى دألزايء دڀ١مذاي و هىن ىنو دةل . دڀٵ

ظشي أشن، ؤوي انلض ڄى، ټذن ټڀپ" ؤ ؤل ٴبل. هىى وأشن الڄذ بزخء ٬حل جت

هخ. دڀ٥اشء دألن ايض بصنذ. دڀمهذـم بلڃابإل ؤو دڀمفاتك ابڀمٱر دهٱذڀه

ڀم بن ٴبل. دڀىانن ض زريون أشن ټذن ڄؽځمذ دڀٹسيض دتلور ٶ وـهه ض جي

Page 324: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 322 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ض وـى . ..دڀهبلٿ ؤظاب٫ ظيث ألوات، دڀسعض، دڀٹاث

دألٸڂ ٬حل، دڀمو دڀاش٬ دضت ٴځٹ. هىى دم ڀمذ٫ دةلبلابط دهعٵ١غ

ض وك أبهه، دأليب دألوڀمش ض ٩ه ڄؽځمذ ض ځمض ى ص ؤن ڀپ دڀو م دڀٽځمض ڀ

ابڀاتؿ سضيض صبذڀض، ڄىصتم ز٭، خي٥هم اشال ات ٬حل دڀٹذ يدڀ٭ ڄى دتل

. دڀمأو ؤٸىي

ؤن ز٭، دڀمحذن ٬س يس ش٫ و٬وڄذ ڄذ بٴخٯ ض، دڀمسشي الؤات ٬ذٺ زمغ ه

ط دڀٽاب دڀ٭خء ءؤمذ ٬ذ٠ذ ـ٭سعه ض يشء ض دڀٵعاين دڀمعم٭شي وـىي ست

وڄى دڀأتڄبلط ڄى ټذڄځض ڄٹ٥ى٬ذط، اب، خيٵ٪ ڄضنم ٬ ټذن ڀٹ. دڀعځهٶ ڄى

ئون وهم، ٬رثوخ ٸ آوون وټذن. دڀٵٺ ؤذعن هي ٬حل، دڀٱانثض ض، خٴذڂ ٹ

. دإلهاسهض دالهٵ٭ذالط زٽڂ وظعڂ مج٭هذ دڀٹځىر ض ظاؼ دڀغت دڀاب٤وض دڀمىٹى

م ڄى ؤوخو ٽىهىخ وڀم دڀٽإ هي ڄى، زوهم هم، شزىخ ڀٹ ځه . دڀرشخر هخ ؤمث

م ظ١ىمغ ؤصنذ ظسو دتلذڀمض دڀٸٹض هٵه ټذهغ دڀي ب لذ ڀٹ ، ظزيخن زسبل

ظسض دڀٱريص دڀمٽعسض ٠مى خٴذثڂ ڄى هىض، دڀوخڃ ٬حل انلض وڄى. وخهعه ض دڀم

ڀٹ. دڀمٵ١ځض دألوجل تكسه وؤايي وـڄانٿ وذالڄسى خٴذثڂ ټذن ٴٹ، ؤوي

ظشي وبلٿ ڄى ٬بلٿ دتلذؿ دزى لذوٿ ؤن، و٬ساث، ابڀخط، وڀىعت ووال وٴځىزري الڄذ

ض دڀوك هي بجل وٵ ه دڀعانٸ٢ ض اب بٴخ٤ذ ڄٵ٤ض هجض ٬حل لسٽغ دڀغت دڀٵ

ٹىٿ ڄذ زشي ٹذن ٬وڄذ، ذڀاب ٴهى. ٴهمهذ ڄى دڀسعض عمٽى ڀم وڀٽوه. وخڀمٵذٸض

هىن ىن وڄذ ٭ځوىن دڀي دڀمسب وزشي ٭مځىن وڄذ دڀٵ زشي ٹذن و٬وڄذ سيذ

ٱذ دالزعخٿ ووك ٸىخهضنم ټمذٿ ٬بلٸضتمذ ض وخمذټمهم بخصتم صبذ ظعم دڀغت وخڀ

دألهذخل وٸذهىن دإلهاسن لٹىٷ ٬ى ندإل٬بل خض خيذوٿ و٬وڄذ ٴٹشيؤ ابڀمذٿ

ىڄض دڀڄى ڄٵذهم زشي، دتلو ؤ٠ٺ وض، ڄٹذض بٸذڄض دجل و٭ى ٬حل دڀم

Page 325: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 323 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀعمعٮ وايض دةلمهىي دڀ٭ذ ، ١ٮ و٬وڄذ ڄخټ ض اشه ڄؽځمذ دڀ١ذ

ي ڄى أتټ ٴةهه، دڀم١ذزض ڄؽڂ ض وٸعه، ذڀاب ظٽذاسط بجل دڀوٵذ ٬ى ٬ف وك د

ص بكذ لسٽهذ دڀغت دڀمهض دثلخٴذط هي زځٱعه ڄذ دڀ٭سؾ ڄى ٱغزځ م دڀځٵ٪

ي دهضتى دڀى وض ؼٹض سيم١هم ؤن بجل ؤڄ . ڄ٭

ټذن ؤمذء إلڀٹذء أتهش دڀممذرض ي وهى، عمٽى ڀم ب ٴةن ڀپ وڄٮ

ض ٭عربهذ ض لټض ٽسن ؤن ڄى، ٷخ دتل ض ڄٹ ٬ق ڀم هخ ؤن ري. وٵٵض ١س

:ٵٹض ري ض ټبلڄه اتزٮ دڀي دڀمحذن ٬س يس

ظشي بن، ه٭م" ان ڄذ ض، عمزيخ ڀم وهىى الڄذ آوون أتؼ وڀٹ. اشظىزاين ٬ى، ذي

هاس ټذهغ ڀٹ. هخ دڀمسٹض دألٴٽذ زؿ ض و٥ذهم اي، ظٵٽ 1833 وض، ٴ ، ـ

دڀمٹذوڄض ڄذڃ دڀٹذ ٬س ظځم ڀٹ .دةلبلء ض، دةلخثض ڄٱذڄصتذ ؤ٬صتذ ؤن ز٭

دإلبلڃ وزبل دةلخث ؤڄ بڀضيذ ٭ى دڀغت، باتهسىٿ لٽىڄض وظٹري دڀخي هور ز٭

"...دألوي

دڀم٭ه ض ٤ذڀش دتلريص زس٭٢ أسٿ، وڄخټ ظىه لظت ― ى و اشر ـ و

ځشي وٴشي ه . ڄزن

ض. وڄخټ ظىه لظت، دڀعٵٽري ڄى خنؼى ز٭ دڀمحذن ٬س يس ؤـذر، ه٭م..."

ي ڄخټ ىجل وخڀٹذيض ب زى دڀىى أتؼري ؤ ڄى وض ٬رشص مخ ز٭، دڀع

دالهعذ ض هرس٫ وؤن وٸٵان دڀي دڀمغ ڄىٸٶ ظٱري ض هٵٽ ؤن بجل، دڀٱو

دڀىـه ٬حل ټڀپ وٵ ڀم محذض ٬ى ڀم دڀي دڀٹخ هخ ؤن ٬حل. ڀځفخثشي

ص دڀئو ظ٭ىان ټذهغ. دڀم٥ځىر ڄاڀمض وسض بجل ڄاس٬ظان آڀغ وڀڀپ. دڀمٵٽ

دل ٠ٵغت ٬حل و٠ٮ ض ټذهغ دڀغت ظىه ض ؤڄذ. ڄذ ائ زڀان ٴٹ ټڂ و٬حل. ب

Page 326: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 324 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤٴ١ڂ ؤن دڀاسض د٬عٹ ٴٹ دڀٱو هخ ؤز٭ذ زى٬ ڄخټ ڄى ؤټرث ڀهذ من

مج٭ه دڀمٱر وـى ظهى دڀغت ضدڀٹ١ ظ وڀم. دتلاي ايض ځىٻ هى ڄىٸٶ

٤ٹض ٬حل دڀمذڀض ٴٹايؤ خيٽمىن ټذهىخ دڀى دڀمىعځٵشي دتلٽذڃ ظانٴ بزخ ٬حل

. دإل٥ذڀض دڀضن١ض ؤڄخء

ظه وال زى ڄاش٬ وهخال ڀم٥ٵى ٽى ڀم بهه" ؤهه ڄى دڀم ٬حل وڀپ ه٩

. زى أتؼري زٽؽري ٵىٷ ظىه ض أتؼري ٬حل وټذن لذٸذ اياي ټذن أبهه دضت

ي ٴٽذن دڀى وري ؤڄذ ٬ضنذ ل ؤٸڂ ٽځٵه ؤن سيٽى ڄ٭ذ٠ض ض ومرص، خٻآه، و

ؤه٩ذ وځسعه ٬ٵى ڄؽڂ، وـڂ ض دهع٩ط ظىه ٴةن وهٽخ. لايؼه ؤن، ڂ دڀ

. ووايهه دڀمٱر ـابٿ جيىر ټذن دڀي دڀي دڀرشي دڀخلٶ، زوهذ ه، سعځ٭هذ

هاس ض دڀعٵٽري زؤ ٬وڄذ. ڄى٠ى٬ان بجل ٴځو٭، خآلنو" ٠ٱ٦ هعفض، 1833 وض ٴ

و٦ ض ڄ١ذص لټض ٨هط، دةلخث ٬ى دةلبلء بڄٽذن ض دڀمعىىٳ دڀ٭ذڃ دڀؤي

وض و٤سٹض دةل ظشي ٸذوڃ وڀٹ. دڀٽذن ڄى ڄ٭ ي وهى، زرضخوص الڄذ ڀؤي ع

هم ټذن دڀى دالٸعذشي ابيس وهسىڀغ مىهي ڄاثٿؤ ڄاشهري ع

هس دةلوىر هىخر وؤځسض دڀٵرتص هي ڄو دڀٹىڃ ټذن هڂ) جيىاب زٹايص دڀٵ

ڄض ڄعفض ؤظبلٿ ڄانٴض ع٭ون دڀان وټذن دةلبلء ڄسؤ( دڀبلهٹوٻ؟ هس دڀٽ

، ڀځٱانثض بن ون؟ظ ٴمذخ. دڀهىخثض دڀ٥ىخلشي الٸعمذڃ و٥ځٺ بڀٵري اش٬ ون

!"دڀهخٿ ڄى دڀٹ هخ ٬حل الط، ذڀاب

ظشي بن ؼم" و سبىخځض ٥ذڀش ٬وڄذ، وهى. دڀ٭ٹىزض ڄىڀه دڀسعض ذيٶ ڀم الڄذ

دةلخث وأشن. دڀعرش٭ دڀمفځ لو دتلو ڄى ؤټرث أيط ڀم، دڀمٱيب ٬حل وخي

ظشي أشن هى هىٸى ؤن، ذزضڄٱ زىٵان، ٬ځان دڀ٭ش ڄى، ؤٸذيئ اي، بهه. الڄذ

هس هٵهم دڀځٱ ڀپ لٹٹض بجل دڀوٵذ ؤـڂ ڄى و٭انض ڄذ ټڂ زڀان وڀٹ. دڀٵ

Page 327: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 325 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وټڀپ ڄخټ ض ڀپ ٴ٭ځان. دڀ٥ٴشي يض أبن لي ظٵذهم بجل، زڀپ، ڂٴو

ڂ ڀم وڀٽوان. ظىه وض دةلخث ض ٴٮ ؤو دڀمعمزيص دأللٽذڃ ٬حل دڀعٱځش بجل دڀسعض هعى

ڂ ڀم. دڀمسٹض دأللٽذڃ هاس ظ دڀي ڄذ ٴهم بجل دڀسعض هعى ٴٹايأب ظٵ٭ڂ ؤن ٴ

جك ؤن جيش ټذن ٴځٹ ڀپ وڄٮ. دڀٵهم لٺ ڀپ هٵهم ؤن، ابأللي، ؤو دڀمذڀض

ڄى دڀمٱذزض ڄى ڄځىان و٬رشون ؼبلؼض ٸ دالع٭مذي دڀماثٷ ٬رص ؤن ٵهم ؤن ى

خ دآلن ڄى، وجل ولبل ؤوي وواسثڂ ؤوي ؤوبلٸذ عضٹ دڀ٭رشى دڀٹن وؤن، ٴذ٬

ذىش ڃ ٸىخهشي سي . عٱري ڀم لذڀه ٬حل ڄذخٿ، دتل٪ ڀىء، دڀىخٸٮ وڀٽى. دالـعمذ٬ دڀعٹ

ٹىڃ وخڀٽڂ . وخالهعٹذڀض وخڀٱمى ابڀٹڃ عم ڀو٩ذڃ وذ٠٭شي خسئذ ڄذڀان بهان"

دڀي دڀىٸغ ض وڀپ. دإلجكخي واسثڂ ٬حل سه ڄذ ض ؤمذ٬ان ٬حل دڀٹىڃ ٴه ٽ

ـ دڀي دڀ دڀسعض ظٽى ڀم ڄ٬ىڄض ڄؽڂ لىٿ ڀهذ صنذض ال ؤذعن، لٵ٩ه ؤ

وڄى. وخڀمځعس دڀمعانٸ٢ لٽم بهه. ڄ١مىن ون ڄى ؤاس٤ري ري بڀان ابڀوسض

ٸ ؤٸذڄهذ دڀغت دڀمي دڀٵذهى لٵځض لرضوخ ڀمى لػ ڄؽځمذ، ٬ځان دڀ٭ش

ٹذ ؤى ه٭ٳ ؤن، دتلٽذض ض بجل ابڀخط ظٵعٹ اشض ٬رب ه و٥ ڄذ بخ لظت. دڀٵذٴ

ض بلڄض ڄى زخٴٮ، خيعق ؤن ڄان ڀځىخل ٶ ٬حل، دڀو دعاش٣، هخ ڄؽڂ ه٩ذڃ ظ٭

هس . هخ ى٥ه ض ذٷ ؤهه ه وخڀمسض. ڀه لو ال ١اب، ث٬و، دڀٵ

. دڀوٵس دڀى٠ٮ هخ ٬ى، ستذڄذ، ظ بسنذ هىى دألر و٬ٹځض

ؤومض ڄومعه أبن دةلمهىض وټذٴإظه ٬رش دڀاتٮ دڀٹن جمي دڀي دڀاش٬ هخ بن"

ٸ و٤وه ټذن بخ ڄذ ض دڀسمؾ ٬ى دڄعوٮ، دڀاسڄض دڀابهعىن دڀمٱر ٬

ٴهى، ش ؤو و٤غن حذي٥ ؤن: دڀمإؼى دإلجنځزيي دڀٹىٿ ستذڄذ ټى وزڀپ. ڀبلڄعمذن

ي ألن. 105و٤غن سٹى دڀٹىڄايط ٬ى ابڀٴذ٫ ع٭ځٺ دألڄ ټذن ذ٬وڄ دڀمعىهق ٭

105 Wrong or right, it is my country

Page 328: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 326 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٻ وڀم دةلخثشي، سدل ٸ ؤي ٬ى، جتذهڂ ؤوواب ض دڀم٥١هص ٤وفض ٸٶ ٴه خي

صنذض ض دآلخر ٬م ؤسن وٸ، أيطب ز٭ وٴمذ. اسخكذ دڀمرب ري وڄىذو

هذ لايص هاس ٭ځضٴ دضتفذن ض، ؤ١ذ ٵٽ ؤن ش برصخ وض، دڀٵى ثلڄض ٴ

".ظىه ض

صذم بجل دعو ٸ ټذن دڀي دڀبلوي ش٫ ض دڀمظن ي ٬حل ظرتحي زؤه وؤڀٹى

ڄى خ ٬حل، هٵه دآلن ض ڄوعسه لذڀم وهى دثلٶ ؤوخٷ ؤزايط ڄى ٬ ظٹ٥ٮ

:ؤوض هن

!٬وغ ڄى دةلى ؤي ٬و ؤاليق ڀٽم

ز٭ وؤ ٸش ڄى دڀماسڄٮ زځٲ دخ لظت

ذ ڄى مذء ض ٬اتص ڄبلٻؤ ڄخ ض،

. ..ون عٱؾ، رتٷڄ ٭ش ىط

: دهاتزه هاين ٬ى دڀع٭ى٢ ٬ى سمؾ ټذن ڀى وټمذ، ظىٸٶ ز٭، وخڂ بهه ؼم

!ىن ڄى ٬ځپ دڀانر وذجل ٭شڀ ټم، دڀ٭ ض، ؤوي

وخڀاب دڀسغؤصيذ دتلش ؤصيذ ذٴىخ٬

دڀٵخٯ وؤوٸذط دڀوٱم وڀ

ل ڄى وظ سپ ڀ٭ي دتلٺ ڄى ب

هذ، دڀىهى يس ٸذٿ، ظوضت ال ټځمذط !ټځمذط !ټځمذط" ؤخنذء ض ڄذجكص ؤخء ظ

هس ض ڄس٭ وهى، بڄٽذهه ض ټذن ڀٹ. دألز٭ض دڀ٭ذڀم دل ٸ خ ڄ٭سىي ؤه دزى ، ان

ن ب. مذڀضدڀ ٴٹايؤ ض مرب ڄى دڀاثعن ـرنخالط أيظه ټذن ڄذ، ؤ١ذ، عوٽ ؤن

Page 329: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 327 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٺ ڄذ . 106زىخن ڃ ٬ى ٸمض، يشء ض، ٹڂ ال دڀٹابثڂ زبل ض بوىخهان ڃ ڄى ؤ

. دڀمى٠ى٫ صبخ دألڄ ظ٭ځٺ بخ ڄذ ؤو دڀ٭ٹذر وڀٽى

ط ڀٹ" دإلهاسهض دڀمحض ٴمفذٿ. دڀ٭ذٵض ٬ٵى ڄو دڀمٱر ٬حل 1848 وض ڄ

٬ى ؿذدثل و٠ٮ ض ظٹاب إلبلڃد ټذن ڀٹ. دڀسځٹذن بجل دڀسريغن ڄى ٴٹ٦، سيع

ڄرتهي ٹى٣ هشط دڀغت دڀ٭ذڀمض دڀم٭ذهٹض ڄى ائ وڂ ڀم وخڀمٱر. دڀٹذهىن

دڀعمذڀٶ وصنذض دڀاثهض دةلمهىض ڄ٭ذڄځض هى بلل٩ه ؤن ڀځمء سيٽى ڄذ وټڂ. دڀمٹ

ي آٿ ٴځٹ. دڀٹذ ٬س ٿؤوڄذ وٷ ٬ه ڄى دڀم ٬حل، ٤ىڀىن ض ؤلعف ؤن ز٭ ؤڄ

مخ ٴضيذ ڄٽؾ دڀغت ؤڄسىخ ؼم زى بجل ڀپ ز٭ وٵى ؤن بجل، هٵه دڀمځپ دزى

هخ ٥ىٿ ؤن سيٽى ټذن وڀٹ: رسخله دڀاثڀؾ انزىڀىن ٥ځٺ ؤن ٸسڂ وىخط

دڀي هخ لايص صنذض دجل دالهعذ ڄى وڀشي-ڀىو دڀ مجهىض ستٽوغ ڀى دال٬عٹذٿ

ڀه . وذابڀي وؤوټىه ىىػوټ ټذاني ؤڄاثٿ ڄزنڀض دڀاتدي ه

م وهى دڀاثڀؾ انزىڀىن ٭ى ڀٹ" و ع زشي ڄؿ ٬رب دةلخث ض خيٹٺ ؤن دڀ٭

ض، تل٩ض، ٴٽ وٸ. وٸٹذ اثزات ٽىن ڄذ ائ، دڀاييس وخڀىخٸٮ دڀوڄوس دڀمؽڂ

ص ٬رب دإلبلڃ بڀه جيعر ؤن ض خٸض اب . ڀس ټڂ جتذض ڄځمىض ؤو٠ذ٫ ٬حل ڄسو

ٴذزى. دڀهم هخ ختٽم ټذهغ، يشء ټڂ ٸسڂ، زخمذظض ڄاشڂ ؤن ض پ ڄى ڄذ بهه

ظو دڀمځٽض وىي ټذن ٭ځعه بټذء بجل دڀاس٬ دڀسىانزعت دڀعٹځ وؾ هى

أبهخٳ وڀٽى ڄځ٥ٵض أبٽذٿ ؤزىٸري هسيض ض ٸغ دڀغت دڀ٭م ذم٥٥ذط دع٭ذص

، دڀخخبض دڀىٸض هخ، دإلبلڃ دع٭مذٿ ؤسن ڀڀپ وهعفض. رمذؼځض ظٽىن ؤن ظٽذ

ض دتلاسابط هي دعؽوان بخ، ؤهان ٬حل. دڀوفذك واسثڂ ؤٴ١ڂ بجل هسء، دڀوٵ٭

دڀمات ض 9489 وض اب ض ٸعڂ. 9481 جمځ ض دڀ٭ش وانثش ايض وـڂ ٤سش 106

. دةلمهىض ٬حل دڀاثڀؾ انزځىن الهٹبلر ظاي ؤٸمغ دڀغت

Page 330: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 328 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

" لڄان خنى بن دڀاتدي ض ڄى" دڀمعس دڀىل ټذن ؤهه بجل ه٩خ ڀجكخي دڀىخـسض دڀعم

ض لى، زٷ، سي ؤن ٬حل دڀٹذ ص هي لىٿ ه دڀمٱر زشي ضدڀٹسي دڀماب

هاس ڄؽڂ ستذڄذ دڀ٭ر بڄربخ٤ى" ٽىن ؤن، هشريص اسڀض ض ٸذٿ ڄؽځمذ، ؤخ وڀٹ. وٴ

هشي بڄربخ٤ى هى ڄذ ض وخڀٹخخط" دڀٵ ض، ظؽسغ دڀعرش٭ض هجعه محځهذ دڀغت دڀمى

. هخ ڄى ائ، دڀضنذض

. دڀوٵض ربخڀضدڀځ دڀابط هي ؤابر ٬حل، هان، ه٭ځٺ ؤن ٬ځان ڀ بهه"

٬ى، ؤيكخ، ظ دڀغت دڀوض ري هفڂ ڀى بهان. دڀوض ٬حل ٬ىي ټڂ ـذهاب ٴځورتٻ

ض دعسخ ڄى ٬ځه ټذن ڄذ ٬حل، دإلڄربخ٤ى ٴةن ڀپ وڄٮ. ٴذثٹض ڄىهسض ي هى

خت وض ٴٹؤ دڀمذٿ دإلبلڃ دعمذڀض ض وفن ڀم، 70و 48 ـذٿ ٬ىن

هاس ايض ه٩ذڃ هى ه٩ذڄذ ؤن ڀپ. صنذثاي ختخ دةلوىيب دڀمعى٦ لى ض ٴ

ٴه ڄځؽمذ دالع٭مذ هاس ٬مڂ ڄسؤ ڄوث، وزٹ إبجيذ زىـى ٬ ض دألاسيس ٴ

اسهم وٸ. و٥٥ه، لعمذ، وؤٴڂ دڀعىٴٹض دڀاثڀؾ انزځىن سض ٬ذ، ٴٹايؤ

. وذض عى٤وشيدڀم مجذ٬ض. دڀٵڂ هخ ض سبٹخ دڀمعى٤وشي ومجذ٬ض ٴٹايؤ ـ

ض 1865و 1863 ٸخخط زٹغ ڀٹ م ٬حل وڀپ وٷ ٬حل لربخ دڀمى ؤصنذ ڄى دڀ

ؤن دڀمذڀض ٴٹايؤ لٺ ڄى ټذن ڄذ، ڀربخڀض ڄمض ڄى ٴضيذ ڄذ ٬حل، دڀسعض ظ٥ذزٺ ال

صيذ ؤن بڄذؿ جتزض ألض سيٽى ال ب زه ظ٥ذڀش ه، دإلڄربخ٤ىض ظوع٩م وهٽخ. ظٱ

بجل 1830 ڄى طز وخڀغت ٴهمهذ ٭رس دڀغت دڀځسض دڀايض يه و٦ ض، ؤ١ذ

ټإصنذ هي ؤايڄان . دعٹذڄض وټڂ دڀؤي ض ؼابط وټڂ وخٸ٭ض ټڂ سبفذهسض ظځع

"...دڀاثڀؽض دةلمهىض ڄى ټذن دألهى وڀٽى"

ي وؤڀٹى دڀاشي ـ٬ذط ڄى ٬خ دڀمحذن ٬س يس ظانوٿ وټإهه بزبلن زى دجتذي ض زو٩

ض دأل٤ځ ؤوخك هش ؤن ټذن :و٥ذزه اسٷ ؼم دتلذ

Page 331: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 329 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ض وعىس٦ دڀاثڀؽض دةلمهىض ڄى بهان" . دالعخٻ ؤځىر بهه. دڀمضتذٴغ م

اس٬ض وؤز٭شي مثذن وز٭. خن صنذض 1870 سعمرب ض دإلڄربخ٤ىض هفط ڀٹ

دڀغت ڀ٭ٹىزضاب ٬مبل بابص لرزى وؤڄوخ دةلمهىض وؤٸذئي ذڄسات ؤ٬ځى

ؼضتذ ؤوځ ؤصنم ٭عربون بڀضيذ ةلإط دڀغت ڀىن ض، ذڄسات ؤٸ ؤاسزٮ ٬ص وز٭. و

جكسيى ؤوڀٶ بمٺ دڀضيىي هى وخثه ڄى وخل ٸذهىن ڄرشو٫، دڀماٸعض دتلٽىڄض

. دڀمىخ٤وض لٺ، وخلص ٴ٭ض، دةلخثشي دالرسخثځشي سيون دڀي

ص عٹيء ټذن دڀي ظٵشي يس ٸذ٤٭ض، سيىن ؤټ ڀٹ" ― ڄذ ټڂ سنىـض سباثز

هاس ض ورش ټذن ىي ٬و ڄى هسض ه بسنذ دةلمهىض ؤن، دڀٹخءص عمٺ رمذ ٴ وؤن صي

ص ټڂ ض ڄځفة ٬حل ٴضيذ ٭رث ؤن، دڀص ؤايڃ، دڀمىات دڀ٭ش بڄٽذن ض ض ظ٩ه ڄ

ص دڀ٭بلڄذط دألٴٺ ".ٱري ز٥ىٴذن دڀمو

ط . مفځدڀ ٠مٽض ه

ظ١مى وځض ٭ڄىخ ڀى صيىخ ؤزانء ٴةن، دڀبلوي ؤـذر، لذٿ ؤض و٬حل" ―

ون ڄبللىن بصنم. هىك ٵوض ض ڀپ ؤؼسعىخ ڄؽځمذ وبلهم ؤن ع٥ٮ ؤل وال ـ

دڀابن جبانك دڀمانش دڀىٸغ ض داللعمذء ٬حل ابڀمٹص دالظذٳ ٬ضنم وٵ

".دألٴ١ڂ

ص دڀىهى يس ٬ځه ، خه بجل ز٭ هڂ ڀم بهان" ٬ان ختٵ ؤن جيش ال وخڀف

ص ض ڀ و٬بلـان. دڀٱذزض ظٽىن ٬وڄذ ڀځىض ڄؽريص ظٽىن ٸ دڀاسڄض ڄ١ذ

ٴٹايؤ ض ز٭ ظ٥ك ڀم دڀضيىض دڀماسڀض بن. زٽؽري ؤو٥ ز٭ىخڄڂ ڄرشو٤ض لايظان

ض دواتوخ ٸ برسخثڂ ؤظاب٫ ټذن وبخ. دڀمذڀض دڀمفمى٬ض ٬ى ىخذيـ ؤن ٤ىخ٬

Page 332: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 330 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀىل وخألڄ. دثلذ أشصنم ڀپ ٴةن ٸون ٿخ٤ى وآوصتم صبم لسغ دڀغت دڀٹىڄض

هي هاتجئ هعممڂ ؤن ٬ځان ڀ ب سځان ٭رت٠ىخ ال ؤن هى زه هابخل دڀي

ىڃ بن. ڄابشص صتمان ال دڀغت دثلىڄذط ظځپ ؤو دإلىڀىـايط ؤتلٺ جكسيى ڄ

ص يشء ټڂ ٸسڂ ټذن دألڄ وڀٽى، ڄضنذ ڄٵوٯ ڀضڄأس وهي. ابڀمٱر دڀرض ڄانو

هاس من ٴىىض و٨ذه ڄانش ڀس بلخػ بجل صتٳ "لځض"و خبض ڀٵ

ض دڀعرصٳ مجهىض ؤ٬مذٿ زععسٮ يكٶ ورني. دڀم٥ځىر دڀىٸغ وض ڀڀپ ظس٭ذ ټځ

. سعمرب 4

ض دةلخث صيى ستزي ڄى ون ذڄسات دڀ لٽىڄض ٴه ؤجمغ دڀي دڀىٸغ ض"

هض دڀموض دالعؽانثض دإلـخءخط ڄى جممى٬ض ةلخثشياب ض ڄذ ع٭ځٺ طدخت دڀٵ

جك ال دڀي دألهذخل ٸذهىن ض ڀپ ستؽڂ وٸ. ٴه ه٭ دڀي ابڀٹن ظځٺ ال دڀغت

ظ٭ٹ ټذهغ ؼىض مج٭ض ٬ځه وخٴٹغ ٬سىي ظرشٮ هى. ابالعٵ٩ذ٫ ڄٹوان بال

وڄذ دڀاسو ٬رش دڀاثڄى دڀٹن ٴبلٵض ظى دڀغت دڀعمذؼڂ ه٩ ختغ خصتذو ڄاش

"...زواي ڄځپ ٠مض سب٩ه هٵهسذ ظ٩ه، هٵه دآلن ض، ظخٿ

. ڀځأتش ٸذزڂ دڀٱري دڀبلوي هعٶ "!هځض مج٭ض ڄى ڀهذ اي" ―

هىي بجل وظځمهم دڀ٭ذڃ دڀٹذهىن ه٩ذڃ ڄى دةلخثشي دڀمځمشي دعؽانء وٸٮ ڀٹ..."

ص لش رصٳعظ ؤن، ظٹض زٹىخهشي، ذيهم ڄذ ض ظوط وٸ، ظوىي ټذهغ بخ

ؤي دڀمء ي ال سبذ بلذ٤ضتذ ض دڀعٵشن وٸٮ دڀغت دڀٵهض دڀايص محذض ابم هىخهذ

هذ ذمذ٤ دڀمؽځؾ دألاس ڀهى هخ بن. وڄذصتذ ؤڄىخٿ ولف وخ٬عٹذٿ بز٭ذ :ظضت

سبانسض دةلخث دةلمهىض ڄومضتذ دڀغت دڀهسض وهى. هخ ةلىد زانء ٬ځه ٸذڃ دڀي

ماي ټذن بخ ؤهه ڀپ. دڀمٱر وهسضتذ ابأللي ؤو. دڀ٭ص والصتذ دةلخث ض

، دڀٹسيض دإلايڀض ض دڀ٭ذڄض دتلٽىڄض ڄضنذ ڄٽوغ دڀغت دڀبللايط ظٹاب ٥ذزٺ دڀسځ

Page 333: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 331 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وذ٠٭ذن زځخن وهمذ وڄخټ ظىه ض، ٴ٭بل، ز٭ ٴمذ، ٤سٹغ ٴةصنذ دڀمځمٺ

".وڀض دظٵذٸذط ختهذ ٸذهىهض زىض وعمع٭ذن دتلمذض ڀو٩ذڃ

ض؟ ابڀٹخخط دڀٹىڃ ٴ٭ڂ وڄذخ" ― . دڀ٥ځسض ؤل أسٿ "دڀمى

عغ ڀٹ" س . دڀمو٥ٺ وال دڀمابت ظاٸهذ ظٽى ڀم ٴذةلمهىض. دڀىهى يس وخڂ، ؼ

هىن هم دڀى دةلخثىن ؤسن دڀومى هخ و٬حل 1865و 1863 ڄخم سبىـش ٴ

م دڀي دألهذخل ٸذهىن سبىـش دڀٹذهىن ٬ى وذـشي دإلڄربخ٤ىض ٵه ڄى خبڄذصنم، و

ض دإلڄربخ٤ىض ض دڀٹڄذء دڀمىخخل ٬سىض ظسه ٬سىض ٠مى، لٹىٸهم ؤز٦ رمذ

. دڀى٠ٮ هخ مثى ذڀاي ٴ٭ىن وهم دڀىٸغ ڀپ وڄو. دڀوڄذهض

ص ټڂ ض دةلخثىن ٭ذ دڀايض ابتلايط ابڀم٥ذڀسض دألڄ ظ٭ځٺ ٴةخ" خبذڀضتم ڄ

ض دڀٹخخط زع٥سٺ ٤ذڀسىخ ٴةن. دڀٹذهىهض دتلٹىٷ ض ابڀماسوخص ڀهم ٹ ظ دڀغت دڀمى

٫ ٹٮ جمذٿ ڄى ظعؽوضيم دڀغت دڀىض لذڀضتم ٬ى دڀانجتض ابڀ٭ىابط دڀع

ظرش٭ض مج٭ض بجل داله١مذڃ بڄٽذن ڄى، ڀڀپ هعفض، وختڄهم دڀمعن دڀٹذهىن

هض دڀرش٣ هخ وڄؽڂ. دڀىخـسض ڀؤلىٿ ٤سٹذ ڄسٺ جتو ٬حل لځىخ بخ بال ٴ

وبخ. هٵه دآلن ض ظرشٮ وتكذر غن تكذر دڀٹآن ب دإلبلڃ بجل دهعاسصبم ١م

، دثلذض ٹذڀهمظ ب٤ذ ٠مى إببللذط، ـوضتم ٬ى دڀعىدل خٴ١شي، ٤ذڀسىخ ڄذ

م ٹٮ ه ټري هىن أبصنم، دڀمانش دڀىٸغ ض وخسئذ ظ ابط ٬ى دإلٴذك وؤن ٴ

ص ٬حل ٿ بسنذ رمذؼځض هاس ڄ١ذ ٬مڂ اب دڀٹذهىن ٬ځه و٭ذٸش دڀ١مري ضتفوه ڀٵ

. ..آڀاي دألهذخل ٸذهىن ظ٥سٺ ٬وث رب رمذ

دڀعانٸ٢ ڀهى هخ بن. دڀبلوي ؤټمڂ ،وڄذصتذ ؤڄىخٿ ولف وخ٬عٹذٿ بز٭ذ" ―

ٿ زن ".دڀٹذهىن ڄزنڀض

Page 334: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 332 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هاس دـاتلغ و٬وڄذ. دڀمحذن ٬س يس ؤټ، ابڀ١س٦" 1907 ووض 1881 وض ٴ

دڀٱو ـى ڄٹ٥ىخط ټذهغ ٴٹدأل ٸهذ ةلمىك ڄعځمض وڄخټ ظىه

دإلخاتن ىڃظٹ، دةلخث ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ، دڀىڃ، و٬ځه دألهذخل ٸذهىن ختمڂ

ټذن ڀٹ. وخڀمخټض دڀعىهض دالعؽانء ٸذهىن ٬ى دإل٬بلن و٬حل جكسيى ؤڄ ٬حل دڀ

ض دڀمىڂ بٴٹض دڀمذٿ دڀٹىڄض ڄ٭ٹڂ، دڀٹابثڂ زبل اثط ٴځٹ. ڄابشخ هخ

ص ٸمم وط دڀمٹخعن آذ دڀاباش ڀوخء ظځسض ؤٸسى بجل شڂ ڄى، دڀٹڃ ڄى، ــ

دڀڃ واسٿ وى٤ض ٴريڄى ڄى دألڄ ټذن ڄؽځمذ دڀهشريص دتلر مض، ـ

هض دڀٵٷ ووـهغ ، دألڀمذهض دڀم٭عٹبلط ڄى ٸځڂ ٸسڂ زمذٻ ٬ضنذ ؤٴؿ دڀغت دڀٵ

ض زه ٬ى٠غ هسڂ أث ختٹٺ ض جنمغ لؾ دةلخث بجل، ٴىخ ى هخثم ڄى تلٹهذ ڄذ

. خن وض ڄزت ض صبذ ؤتلٹغ ڄڀض

دڀي ؤز٭ لشي ض ٴذٸه ڄى بكري ٬ ڄٮ دڀٹاتٿ ڄخن ض دڀمٹخعن ٹ٦ ڀٹ"

خ و٬ دالؼوشي دزوه مسض، دڀٹسيض دڀمٱزض ابڀمبللم جك فذ٫ ڄٹذظڂ وهى دتل

. وخڀمانه دڀوٵ ٬ځضيم ؤطت لؾ دأل ؤٸذيص بجل دڀؽىخ ڄى ٠ىم

دڀ٭ذٿ لٽمهذ ٭دڀ دڀ٥ذڀٮ هخ سبؽڂ دڀاثڀؽض دةلمهىض دٴععمغ ڀٹ"

وځٵغ ڀٹ. هي ؤايڄان بجل 1870 ڄى ثكريخ عٱري ڀم دألڄ ؤن وسو. دڀسيٹخ٤

ولځغ دڀـ٭ض دڀسيٹخ٤ض ووځٵغ. ؤځسايط ؤځسايط ووځٵغ ؤلخاب ؤلخر

ڄ دأل٬حل وخڀمؽڂ دالهضتذض خمڂ ض دڀخٽذڀض ؼم دڀممذٴ٪ دڀمٵهىڃ خمڂ ض دڀعٹ

دڀو٩ذڃ ٬ىڀمض لىٿ ؤ٤ولذصتذ بجل ابڀټىك دڀم٭ټض، زوهذ، ضدالرتخيك وذ٠غ

ووخايط ٵى ڀٹ١ض دڀ٥ٺ ٵعن لظت دڀٽىڄىهض ٬حل ڄذي 16 وظٹڃ دإلهاسعن

هاس ايض وڀٽى. ٴريي خمڂ ض ټځموى خيڂ أبن دألڄ وخهضتى وال ، ٴٹضدأل ٴ

. دڀسځ دع٭مذ هى وخل ڄسؤ ٬ځضيذ صيمى ب، ؤسنځض ٸ ظعٱري ڀم هخ ټڂ م

Page 335: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 333 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټذن ڄؽځمذ، دال٬عٹذ ڀسن ؤهه لظت دألهذخل ٸذهىن هى وخل ڄخ دڀمسؤ هخ و٬م

هض ائ ڀغ خسئذ دڀځٵ٪ ٸض ؤن، اټ زٽىن . دڀوسعض خبسض ڄٹذ

وټذهغ. دةلمهىي دڀربانجم ض، ٴىخ، دالع٭مذي وخڀعىٮ دڀأث لټض ؤـغ ڀٹ"

ڄخ زبل ٬حل دألوي ټذهغ لشي ض دألٷ دڀٵىؿ و٦ ٬حل ظعٹ ٬وه بلي

ٳ دڀموـض وسځٽ ځى جكي ټذهغ ڀٹ. دالعىخء ، ٴذ٬خ دآلن ڄى ظ

ظىٴڂ ى، وڄوث، وبلڀهذ ڄى ظرسر دڀغت واسي دڀٽ ڄٽذظش ٬حل

هاس وټذهغ. دڀ٥ذعن ځٽذيس هصڄ٭ذ ڄى وشي سٮ ز٭ خسئذ دڀمع٭فځض ٴ

ع٭ځٺ ڄذ ض دڀبلظوض ؤوضتذ ٬حل ١ضبذ ـذڃ وظش زڀشي ڄاست ض صتق، ٴخهٽٵىط

خ زځىڄذىهذ رت وڀم دڀٵى ٬حل زمذٻ دٸرتخلذط ٴٹسځغ زعىه ض ـهذ

٬ى ٹڂ ال دڀهض ڄى زٹ دتلمذض هي ٸذزڂ دڀي دتلي دڀمعاش ڄ٭ذ٠ض

ي ڄى ١٬ىخ ـ ڄى دڀمٱر ٴٵٹ زعىه دڀع١مض وٸ٭غ ڀٹ. ابڀځىخن ٭ى

ټذن، جض خڄذ ڄى دألوري دڀٵڂ ض خيػ وڄؽځمذ، دألوريص دڀځم٩ض وض. ؤ١٬ذثه

دڀاڃ ٤ى ڄى ٤ذث دڀوخڃ ٬حل وـ ڀٹ. دڀمهش ز٥ڂ هى بمذ٬ڂ زى ڄ٥ٵى

ص دڀاس٬ض هي ض ظ٩ه دڀغت سش ٭ش لايص ض دڀمم ٭فڂ ؤو خمعىڄض وذستض ڀع ظ

. صبذ

وظىٮ دالهعمذڃ ټڂ بعاين وؤوـشي هذهىظى وذزڂ ٴريي ـىٿ دعٹ٥ش ڀٹ"

وٹ دڀي هى وظځ ټذن ظري ؤوڀٶ ٸان٫ ووځٶ . ٬خٸڂ ون ڄى دالع٭مذ

هاس ٻ سيىٿ دڀسوپ ټذن. برسخثڂ خباسابط لٹذ وځٹض اب زوسض ٴ ټڂ و وخي

ڄضنذ ـءخ بال دڀمٱر ڀ دڀغت دڀرشٸض دڀمأسڀض لڂ ىخڂ زڀشي ڄاست وټذن. يشء

خ ڀځ دڀمعاسزٹض ؤوواب وؤزط. ٴان ڄاست صبذ ؤوىص دڀغت ابڀ٥ٹض ٭ذ ڀڂ

بجل ظعو ڄځمض زځم ع٩ڂ دالع٭مذي دڀعانٴ ڄى ڄ٬ش ٬ه زخض ٬حل

. دڀ٭ذڀم ٬حل دڀهموض ٬حل دڀمعانٴض دڀٹىي ڄى جممى٬ذط

Page 336: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 334 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀس٭ؾ ڄاشٮ ولصتذ ؤن ڄذ دڀغت ب٥ذڀاي ڄ٭ى ٴڂ ڀٹ"107 ظسي زؤط لظت

ڄى عٽىن دإل٥ذڀشي ؤن وهذ. دڀمذڀض ٴٹايؤ ٠ٵذٳ دلعبلٿ ض ڄعىٸص سض

اب٬عابهذ ڀهم ٹڄهذ ؤن ڄىخ٤وه جكيب و٬ دڀغت دتلوض ٴذإلايڀض. ل٩هم ىء

هاس دلعځضتذ دڀممعىڄض دڀمٽعسض دڀىلص ٴذختض ٴٹايؤ ڄى جت٭ڂ ؤن ظوىي دڀغت ٴ

خ دڀمذڀض !خبان اي ٴىخ٬ذ وذذ ڄذ 108

دڀٱذڀش ض وهى، دتل٪ واشء دإلخخط هي ه٬ذط ٱري ڀم ٴريي ٹى٣ بن"

دڀي وخڀـڂ ڀبلع٭مذ دڀمٹذوڃ، ابڀخط ټځموى ـىؿ ٽىن ؤن، ذم اسو

وض دڀعىهٽشي وڄو٥ٹض 1881 وض ري مخ ـابٿ ٬حل ابتلمځض دڀعو ٬ى ٽٶ ڀم

دلعبلٿ بجل، زٵ٩ذ٨ض، دڀمفځ ث بخٻ وټذن، 1907 وض ٴٮ دڀي هى 1885

ص وبجل ڄخټ ص هي، صنذثاي دڀمذڀض ٴٹايؤ ڄذ سبذ ٤ذڀش ؤن سٺ دڀغن دڀمذ

. ابخوٿ-زٵىغ

ڀهشد ټذن. ابڀٱىڃ آٴذٸه ظځسط وٸ دڀ٭رشون دڀٹن ىڀ دڀ٥ٹض وصبي"

خ٫ وذء وټذن. عٴٺ دڀٵوځايط وخوى ټذهغ لشي ض دڀ٭ٹىٿ وىڃ و ي ظ

دإلبلڃ ذنټ. ڄىڀىه وڃ ثكريخ ظٽى ؤن صنذأش ڄى ڀ هوخط ٬حل ڀځهفىڃ ع٭

. ؤځٺ ٸ دڀٽسريص دالعٽاشٴذط ٬رص وټذن. ٴٹايؤ ض ټمذ آاي ض، دةلضبذط ټڂ

ٽ واتهدل ىنعڀٵو وټذن ص، ٤ٹعضيمذ ٬حل، بلنم زؤهذ دڀغت دڀلبلط و

و٥ىص و٥ىص ظعٹهٹ دڀ٭ؽمذهض دإلڄربخ٤ىض وټذهغ وؤڀسىټريٻ وڄذـبلن ټىڀىڄش

ص ڀهفىڃ دڀعي ٬ى ڄضنذ ٬فخ بجل، لرصخ، ٸايهذ ؤځمغ هٵ مجىك ؤ٬مذهذ ٸذ

107 Risorgimento

108 Mare Nostrum

Page 337: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 335 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض دڀمعٮ . دتل

دڀٽسري دڀمم٦ ٠ٵذٳ وڄى دألٸىص دڀرشٷ ڄى ڄ٭وٴذ ٽىن ٽذ ال زځخ وڀٽى"

ي ٠ابر ڄى وسؽٺ دڀايابن ټذن. دألڄم ڄ٫٥ ض زعمم، دستى دڀٱزض دألڀٵض ـ

. ..دألز٢ دةلو ختي، ٴىخ، وٹسڂ دڀرشٷ ڀ٭ىر ؤخڄعى ڄؽڂ

. دڀبلوي أسٿ "ؤ١ذ؟ ذمات ـو" ―

ض، دڀويس دةلاب ٹ٦ ڀٹ. دڀىهى يس، صبوء، ؤـذر، وڄٽځڂ ذمات، ه٭م"

وظىٸى هىـ رضابط ٸذظځض بذزض ؤذزعه وٸ، وخڀسم دڀرب ض، وظىمذ هىټن

دڀرشٷ ټذن. ـ ٬رص ه ظٻ ڄذ سبؽڂ دڀمزض دآلخن ظټه واي خماث ٬حل

وڄى وزىخظغي دڀاشهٽذاتڀىعن وڄى وڄذخظىن ټذن ڄى دڀؤشن ټذن ڄؽځمذ دڀٱر

دڀموى ٴوخ ڄىو وخڀ ى وځمذن اشڀٽذن وڄى ـوٱري وڄى دڀى وبلك ٸ

دڀٽربي دالٸعذض دڀعمىالط ڄى ظىڀ دڀي دإلڄربايخل دڀ٭رص ڄو دڀؤشن ټذن وڄؽځمذ

. دڀمفس دتلؽض دڀؤمذڀض ظ٥ى وڄى

بجل ؤڄهذ وآٿ، زوهذ ه، دعٹبلڀهذ، دڀوخڄض ـٴضتذ وٸ، ڄخټ ٴٹط ڀٹ"

ٴٹي ڄى ڀمخټ ټذن ڄذ دالعٹبلٿ هخ. ڄضنذ ڄٵ ال ض٬سى وجل ٴځٹ وٴ٭بل. ز

ٹذوڄىن وهم، ٽعٵىن دڀ٭ذٵض ٬ځضيذ دهٹ١غ ٵوض ټذر ٴه ټذن دڀي دڀڄى

ص دڀ٥س٭ض ٬انرص ص ڄى زرضر، دڀاثث ؤن دهع٩ذ ض دڀٵى٤س٭ض ابڀٹىي دالعفذ

ڀس سٺ ڀٹ. آو لڂ ڄى، ؤيكخ ،ز ال بهه. ٱٸهم دڀهذجئ دڀمىؿ هشوخ

ص ري دةلهى ٬ى لؼٽم ؤن، ڀپ ظعجكون وؤهعم، اتٵشي ڄىالي زڀهذ دڀغت دڀمؽم

عس ٽى ڀم ظايخط ظعٹذٴهذ ټذهغ دڀغت وڀعه لذڀض العخٻ دتلى ابڀٹ شي

عخءدالز جيش ټذن، ٹان بڀه دهضتى وڄؽځمذ. دألوخن ٴذط وڀٹ. ڄهذ دڀم٥ځىر

Page 338: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 336 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤن دأل هي ض دڀسٹذء ٬حل ظرص دڀغت دألڄض ٬حل بن. دڀسخض ڄى دڀي ابڀسش خت

وڄذه٭هذ وذمذزهذ ڄخهسذ ڀهذ ظٽىن ؤن ؤي دةلذٳ دڀٹن جمي زټىر ځڄهذ

وؤن ضنٺ ؤن ڀربخاي سيٽى بهه. آو يشء ض ظٵٽ ؤن ٸسڂ وزوىټهذ وڄذٴهذ وواشصتذ

والصتذ ٤ذڀٮ ټذن بخ مجهىض ڄى الوٸذن ٶ هى بسنذ انخيٽم ٴمذ. دڀضنٺ ٥ڂ

زٹذهىن جكسيى ؤڄ زٹن ڄعمبل ؤڄخ ٬وان ختٹٺ ٴةصنذ ظم ڄزيخن سيؽڂ ڄخ

ڀم بن بهان. دألهذخل دڀغت دڀ٭ىر ټڂ ٴ٭ځغ ڄؽځمذ، دألوخن ٴىخط ٸسڂ، دڀٵ٭ڂ ه

دةلى هخ ض، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، ٬ان ٴعىخڂ، دڀضنق هخ ٸسځان صنفغ

".ابڀ٭ف دةلى ٴه دوعځ٦ دڀي

***

ٸ ڄضنذ عٵ ب وټذن. وخڀمانٸاشط دڀممذرضخط ڄى دڀرضر هخ ظىخڂ

ڀپ ؤؼانء وض. ؤ١ذ ٴذٸه أشن ڀپ وټذن، دظٵذٸذ ورث ڄذ ځعٹ٦ ټذن. دڀمع٥ذ٫

. ـمض ؤلخػ ڄرسك ڄخټ ؤسمغ

ڄو ڄعمص لر لذڀض ض وټذهىخ وخةلسڂ دڀٶ ض، دڀمذٿ ض دةلسځىن اث ڀٹ

ص 1909 اي ـ لر ٸذث، ڀوخء دعفذزض وخل ـڂ ؼى إلابهاي ڄضنم ظ

ؿ ڀم دڀغت دڀٽذؼىڀٽض دڀمځٽض هاس ڄٮ دالظٵذٷ ڄى، ٸش ٬مذ رني ڄؽځمذ، ظعم ٴ

دڀغت دڀوڀض ايطدالظٵذٸ ڄى ابڀم ڄخټ ؤوذٿ ظٹ٥ٮ إلستذڃ دڀبلثٽض دةلمهىض

ظو٩م ؤڃ مجهىض ؤڃ ڄځٽض ؤټذهغ وىخء دإلڄربايڀض بن. دألـويب دڀعوڂ وخت

ي ال دڀمسيئ وخڀ٩ذه. دڀ٭ٹذث ظعځهم ال ى٬ض ؤڃ درتخيكض ٬حل دتل ري رب

٬حل دڀٹذسئض دإلڄربايڀض ٴايض. دڀمإځض دڀٵي ظٱ٥ ڄؽځمذ دالٴرتخيس دڀٵ٭ڂ ظٱ٥ض

وى وال ټذه٦ ال ٴةهه ٬ځه وزانء. اثزعض وخلص ظسٹى خسئض وڄذڀن ڄاٸعض ابطظيك

٥ى ٬ضنذ خٴٮ دڀغت دأل٤ولض هي ل١ىخ ؤن زى٭هم ټذن ڄذټ وال و٬ٴهذ ؤ

Page 339: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 337 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظه ض ظ٭ٶ ؤلى هىز صتٽم دڀ٭ذڀم بن. 109"ثش ڀئلهاسن دإلهاسن" ٬اب

لايص ال اشٮ ذر ري، دإلهاسهض ٸىخهوه ڄى دڀم ٬حل، دڀسعض ٽى ڀم دالـعمذ٬

. دڀمىځش وٸىص دڀانر ڀځ٥ض بال ٴه

وزغن دڀاشوض ڄ٭ذٻ ڄو ظٹاب ڄٽذن ټڂ ض وظ٥ىط دتلر ظىخځغ ڀٹ

ض، دجتذال، ربون، ٸذص وټذن. ڄعٽذٴجض ري أبځمض ختذر ٸابثڂ وټذهغ. انى

ز٭، رس٭ذ ذيعٵىن ؼم دڀٱخص ڃظٹ، دڀڄى ڄى ڀٵرتص، وىٸٵىن خٻ ؤو دڀمٽذن هخ

ڀىخ ٸ ٽىهىخ ؤن ڀ ؤ وڀٽى. ـخ وهځم، دڀخڄ دڀمرسك ڄى، دڀم٭ټض ض ىهم ز

ص هي، دالهعٵذ٠ض ٬ذز ؤڄٱذ ؤو ث ال زأتؼري ظ٭ ټذهغ. ڄو٩مض لټض زط، دڀم

دأل ڄومخط ڄى وڀ ؤهه ڀپ. ڄذخ دڀم٭ٴض لٺ ٭ٳ زـڂ وبسنذ

1926 بجل 1921 ڄى دڀمذڀض ٴٹايؤ وع٭. ـ ى٤ض دڀ٭عٹض ڀمٱزضد

ځ اس٬ذط . سضه ڄ

٨ٳ ض ٴٹايؤ ض دإلابعن دةل وبابص ؤو٦-وڄىعن 110وؤهىخٿ ؤابخن آهغ ڀٹ

مجذك ڀٽسن وځض دڀبلك بجل دڀځفىء ري عسٺ ڀم ٴةهه وٴ٭بل. ـ ٬رص زء ؤسى٫

ٸون ز٭ دڀٵځسشي وض ټىاب ض، دڀ٥ٹض صبي، دڀٱذض هي ختٹٹغ ڀٹ. دالع٭مذ

ڄٮ، دڀمانش دڀىٸغ ض، دڀعٵذهم ٴ١هذ زسش، إبابهاي دألڄ خهضتىو دةلى ڄى

ڄى لىصتذ ض ظسٹى ڄذ ظٵٹ ؤن بجل، ٬ضنذ ز٭خ دأل ؤٸذيص ض ظ٭ دڀغت دڀ٭ىر

هڂ: يشء ال ؤو دڀٽڂ. ٬رش دڀاس ندڀٹ ض دٸع٥٭ضتذ دڀغت دڀاش٭ض دإلڄربخ٤ىض

وخط ظ٥لهذ دڀغت دڀماشټڂ خيڂ أبن ي دتل دڀعمزي وڄسؤ دڀم٭اي هى هخ

109 Homo homini lupus وض، هٽخء هسيض هضدإلاب دڀٹىخط 1921 وض ؤهىخٿ ض دثل٥ذيب دڀٽم ٬س زى خمم هڃ، ؤهىخٿ 110

ٴخهٽى ٴخهٽى وڄضنم دڀزبوٯ ض دڀ٭ٽشي ڄى ٬ جنم جنم وزؤ بكذ ٸذص جنم ؤٴڂ دڀم٭ټض هي

. وخعه دثل٥ذيب دتلمذڄ ؤهي دڀسش وڀهخ

Page 340: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 338 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٸ وخڀٹخوض ؤڄٽذ وخ دڀى دإلابهشي دڀمٱذڄى ڄى بن دتلؽض؟ دإلڄربايڀض

دڀمٵض ضدالـعمذ٬ زبلايي هخط هعفض جت دڀي دڀ٭ذڀم ٴٽ ڄذ وبخ. صنذثاي وجل

و٤من لٹٹاي ختان دڀمعابڀض و٬بلٸذظه ٬ه ٨وٳ ختشي ض دڀمڄوض ولوزه

، ٬ځه ٹىڃ وڄذ دثلذ٤جض دڀ٥ٷ هس ڄى ڄان ال ٴةهه ڀپ بجل وظىڂ وظ٥ځٮ

ځٵذرت ٴريانه دةلرنخٿ انٿ ڀٹ. صنذثاي هسخ دڀمسٹض دألٴٽذ ڄى ٬، ـىهاي

ه دألځىر صنق ض أيڄڂ وټذن. ټىاب ـخ، ٴځ دةلرنخٿ ڄى دڀ٭ٽض ظسعه ض هٵ

، دڀٵشي ٬حل لزه، ض خيو ؤن وض وٸذء ٴ٩ض رمذاسط ڄى ٬ځه ٹىڃ سبذ ڄخټ

٫ وٸ دإلابعن دڀسځغي ڀهخ ټذن ٴمذ. دألهعڂ ؼىخ لذر ٬وڄذ ٸذثي لو

ريوٽى ؤاب ڄؽځمذ هوـ هى ؤهىخٿ ض هځپ ڀٹ. دڀ٭ذٵض خي ؤن بال دڀحي

[ دڀوڄذعن دةلرنخٿ] ؤڄوى مثان، دڀوخڃ ٬حل، ظٹعض هي ڄؽڂ ؤو٥ذء بن. ٴذو

ص دڀاس٬ض وض دڀم٥ځىر ابڀٹ ؼض ټذهغ ڀٹ. دڀمٹ ض ټذن ڀمى بهخخ ؤهىخٿ ټذ

وڀٽى ڀؤلو٠ذ٫ ؤٴ١ڂ ڀعٹم درت٬ذء ؤهه ٬حل ٵهم ڀم دإلهخ هخ. وض و٦ ـذهيب

اي ياب٬عاب م ؤن ڄى وزال. ابڀممعڂ عىٶ خت د٬عٹ دألڄى وخٸٮ ڄى ده٥بلٸذ ٹ

زض بخء دإلٽو ڄىٸٶ ڄوه ٹٵىخ ؤن دألٴ١ڂ ڄى ؤن دڀٹىڃ ظرس ڀم دألڄى وڀٽى. دأل

دخط زڂ، لذڀهذ ٬حل، دالهعٵذ٠ض بكن ز٭، زٹغ ٴذڀٹ١ض. دڀوٺ هخ ٬حل

وڀٽى ڄذ ڄٽذن ض لزض ٱ ؤن زهسىڀض ڀځمء سيٽى ؤهه ڀپ. وخع٭ذء ظ٭ٹخ

وهى ٵٽ ب ټذن هٽخ. ٬ځضيذ جيځ ؤن ٬ځه دڀ٭ش ڄى ٩ڂ ؤهه هى دڀماټ

. دالهعٵذ٠ض زخض ض دهعذ بجل دهعذ ڄى ظ٥ري دڀٽم ٬س دزى ٴايڀٺ ي

، اثهاي بابهاي ـاش دڀوض هي وٶ هش وڀٹ. دةلسڂ و 1924 وض ض لڂ

ورتخـٮ هسيض ش ضنڃ ىاي ٵريخ ي زسيى دةلرنخٿ دڀتكذظى ٸذي دڀي خٻ

، ظزيخن لټض وخ٥٠ځ٭غ دڀٹاتٿ دةلسڂ دأتهٶ ڀٹ. ٬ذڄض ٴىىض ض ظزيخن و٦ ٬ى

٬رب دإلابهشي ڄبللٹض ض، وذ زىـه ڄعمزي زو، ٴذ زځٱغ دڀغت دألواب لش

جبضبض ڀبلڀعمذٷ ضتاون دةلسڂ ٤ځسض ټذن دڀىٸغ ڀپ وڄو. ٬و زغن ڄ١ذثٺ

Page 341: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 339 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀؽٹذض وخڀوٹذ دڀم٭ٴض وٴعوض وخڀو دڀمځخط ڄوض ٱذون بصنم. دڀٹاتٿ

بن. ؤزانصئذ ڃ، دألـويب دعضبذ وٸ، ـ ڄى ظ٥ځش دڀغت دألـخ أب ڀبلڀعمذٷ

ص ڄ٭اي وعىـش سشي ٴه دڀي دڀٹم دإلهاسهض ٸذهىن ڀهى هخ ټرثد دڀسٹذء أل

ىوذ ص دڀىخء ابةلبلزض دڀس١ذء دةلبلزض زڀىخ ڀٹ. دڀٵبلخل دةلځ خط وخڀٽذ

ص ابڀ٬سىڀض لض زوذٳ دڀممبلص ڄهسض زىى دڀموٴض مم دڀماخظض دڀم

ټځض دڀ١ٹض دڀور ڀىٻ م ٬حل، دڀمٱض وخأل ، وٴريص ظٽىن ڄذ انخ ؤصنذ ڄى دڀ

رب ٹذن ڄؽڂ دتلذٳ دتلذڄ ابڀساس . دڀرصوي دڀسځى٣ وؤوخٷ دڀ

ص ؤ١ذ هى ضتأي ب ټذن دع٬ذي ٬وڄذ ٴذٸه ڄى ٬ مسض ٴذ ڀمٱذ

٬حل ؤؼظن ؤن ز٭، دـضت وٸ. ڄزنهه بجل، دڀمرشو٫ ورب زځٱه دڀي دةلاب ٬س ڄىالي

ص ٬ى رصٴه ؤن ض، زځي ڄى دڀمىٸٶ هخ دڀىٸىٳ بجل ظٴ٭ه دڀغت دڀماش٬ ڄٱذ

ڄى ٸذ٤٭ض أبوخڄ ٭مڂ ټذن ٴځٹ ؤوي انلض وڄى. ظ٭ځمه وضت ؤن ٸسڂ دڀٹوشي

دلات. ؤزىي بن ون ڄى ٴذ لذٿ أبي ٱذ ؤن ب ٬حل جيش ال ب ؤزه

ظٽذاب يؤز وب. دڀاشر دڀ٥ذڀش دڀي جتزض ٬حل أتعت ؤن هضيذط لففذ ومٱم د

. ٬بلٿ دتلذؿ زٹخ 111ٸذ سځٱه ؤن بجل دڀسٹذء دةلاب ٬س ڄىالي ڄوه ٤ځش، دڀٵذيس

ال ـو ڄى وم دڀي ب وخٴٺ ٴځٹ دڀمخ دألؼ دالٸرتخك ڀهخ ټذن ڀٹ

ي بـذء ٬حل، دألر ځ٥ض دڀسعض ٬وي ظانٸ هذؿ وٸ دڀٹوشي بجل دڀمزني ٴٱذ ٵ

ختغ ظټغ ٱريص اسڀض ټذهغ ب ؤل ٬حل ٭رث ڀم وهانٻ. ذڄغ ٪ هٵه

ص ي ذم ض، دڀمذٿ زؿ ڄى ٸاب، دڀموض ٤ٳ بجل، ٴىخ، ابڀهذر ظ٭ځمه رس

دڀمذٿ جبضبض ڀبلڀعمذٷ دڀمأتهسىن دڀ٥ځسض ٭ٹ لؾ ڄى زغن بكسض ؤاب

وٸ. ٤ذڀاب ؼبلؼشي لىخخل ٴىـ ابڀمٽذن دڀعمٺ. دڀ٥ٺ ظمم ٴه ١٭ىن دـعمذ٬ذ

ؤڀٹذاب، زٵىذ، خيمځىن ټذهىخ وٴذاين يسوى وخڀربخه دڀٱاي٤ض ڄى ٬ص ده١م

ض وط وٸ دڀاسڀض لذڄڂ 111 . ابڀ٭ز

Page 342: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 340 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. وخةلسځشي دڀٵشي ڄى، وىذ، دڀمٽىهض دتلمځض بجل ؤهڀض

***

فى ؤو٬ذ وؤصنمذ وخڀبلوي دڀىهى يس د٬عٹذٿ وٸٮ ؤهه وىڀه ڄو، ب ؤزځٲ

ص ظع٭، سو ڄذ ض، ټذهغ دالع٭بلڄذط ٴمځمض. دڀموض اباش هذ ڄ٩ذه م و٩ ظ

سسض دڀماسـ ض ٹئون ټذهىخ دڀماڄوشي ؤن ظٵ ؤواب وزځٱضتذ ڀځاثثى دهعذخ دڀ

ټذهغ ڀٹ. دإلابهشي ٬حل دألڄٱذ ورص ؤن دهلل بجل وعرض٬ىن ځىخط دڀبلص ز٭

ص وز رسض ڄو٩مض زىـى ظاتر ڄذ خ ٬حل، صتٳ رسض خبټض سه وزشء ڄ

ڀمذهضدأل دڀابر ـذڄ٭ض ٬ځه ټذهغ112دةلص وب٥ذڀاي

113 ـىٶ زٹايص

ص خنى زعىـضيهذ دڀمس٭رثص دڀ٭ش ٤ذٸذط ختپ بجل، ڄذظغن . دڀعم ٴٽ

ځىخخنـ وټذن خمٽمض ڀمخٸسض زعه ض ذي١ٮ لذص هڀض ؤذزعه دڀي اتٵشي يس ټذن

ؤن ض، يشء ټڂ ٬ى مذ، جنن وڀٽوه. لخعه ض اس٬ذط ؤزٮ ټڂ ض عانوابن

ـذـض بڀضيم ىڂ ز ذ زٹځم ٬ځضيذ و وظ٭ذ٤ٵه ظى٭ه ظع١مى رس٭ض تكذزض

٬ىن دڀٹىڃ خڃ ڄذ هانٻ ڄٽذهٽم بن، ٴضيذ ڀهم ٹىٿ ټذن، هځمىخ" خت١ريان

ؤٸذءي وخـم وهى، ب ؤزځٲ" دڀرسض دڀم٭ځىڄذط وـخخط ابڀمخٴٮ

دڀعمذٸه ون خيىٿ دڀي ألوبليقد وابڀهم دڀع٥ى٫ ڄى وٸعاي ستو٭ه دڀغت ابألابر

ڀى وڀٽوه وټرب ٴه وڀ دڀي دڀٱري دڀى٤ى لو ٬ى دڀٴذ٫ ؤـڂ ڄى ظٽىهغ خبمځض

صبم دالڀعمذٷ ض، ؤزه ڄىخٴٹض زىىٿ ڄرشو٤ذ أتـبل ٽىن ؤن ٭و ال دألڄ ب، رت

ض ؤوٿ ض ٹىهذ اثهض محځض ظٽىى وىون ټذهىخ ؤصنم المذ ظرصٴه ٴإٸوخ ڀه كظات ٴ

112 Ligue de jeunesse Allemande-Jugenbund

113 Italia Nuova

Page 343: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 341 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

مىخ ٴهم. اتٵشي يس ڀم، بن، دألڄ بن. دثلڃ ڄى ٬ ڄٮ ابالظٵذٷ ڀهوزه و٥ض

ټذن. دڀٹمض ابر ض زغ ض ڄځعٹى ڀهم رضزىخ ؤن ز٭ دٴرتٸىخ وٸ. أتـبل بال ٽى

بجل ؤٴخ ؼبلؼض ڄى ظعٽىن ٱريص جممى٬ذط ض دڀموض ٱذوخ ؤن دڀماسء خبځىٿ ٬ځضيم

ڄخ لظت ذمعځٵض ؼبلاث ؤسځض اسڀٽشي ڄوٵځشي زلځضتم ٹىڄىخ ؤن ٬ځضيم ب ؤز٭ض

ز٭، ظوع٩ ؤن بڄذ هانٻ دتلمځض ٬حل ؤن ب دڀىض ٬ىن ٸر، خو زى ٬دل ي

ؼم ظزيخن بجل دڀ٭ى ظٹ ؤو دڀاثهض دتلمځض وىٿ، ظٽځهذ ؤ٬ ٸ ٽىن ؤن

ټذن. زوٵه ووبل دالهرصخٳ ض ؤٸذءي، وخـم وهى، ب وخأتن. دٴرتٸىخ

ظٵٮ ٬حل ـذڀ وهى لذث زو٩ اتزٮ هى ٴه وظوعرث دڀواباتط ظٱ٥ه ڄعمىؿ ؤ ڄ

بجل، ابڀعاتزٮ، ظ٭ى دڀغت دڀٱريص دةلمذ٬ض، دڀمذٿ حي هسىر ځضبذ زعبلط خط

ص ض ٱٷ ـهذ زخ دڀغت دڀموض لؽؽض ڄىوهض ذب٥ىخط سيىن ټذهىخ. دڀٵٺ ؤذب

ؤل ال. وخڀابر ابڀٹىص، ز٭ ڄى، دڀرس٭ض ؤوخټهم لټض ظ٭ دڀئو ڄٴى٬

ؤو جيوخ ؤن بڄٽذصنم ض وټذن سيىن رمذ ؤټرث ٭ون ټذهىخ. دڀىخء بجل زىـهه دڀعٵغ ڄضنم

ظجت دڀغت دڀوعىءخط و٦ ٬حل زى٠ىك ظرب ټذهغ دڀغت دڀس٭ص دڀٹمم هي خنى ټ١ىخ

ـبلزض آو دوعٵغ و٬وڄذ. دڀ٭فى ٴٹايؤ جيذور دڀٵظت دڀمٱر بن. دأل٤ځ مذٿ

٤ٴه، ؤي دڀي دڀمهش ؤهځه وٸ، ب ؤـذٿ دڀځىن لذثځضخط وى٣ ٸريص

وي زٵىلذن ع١ى٫ دڀ٭ش وټذن زځبل دڀىٸغ ټذن. دڀمٽذن لىٿ زعزيخن جكي رص

. دڀٸض ٸضتذؤ مذء ختغ وورضخء ز١ذء ٸڄه ختغ ظوس٦ ٴذ وټذهغ. آابثه

ص و٦ ظٽرس ظٽذ ال دڀ٥ىك تكځض ڄى دڀموسؽٹض دڀساي دڀان٭ض دڀمأن وټذهغ خث

دأل٤ځ ټذن ـهض ټڂ وڄى. هوضتذ د٥٠خر ض، ابڀخط، مجذڀهذ ٽمى ڄوض

ٮ دڀي دأل٤ځ. ٱم دڀڄذٿ وخب دڀمايي خب، دڀسمى ستځپ ٵوض ض دڀمٱر

هىخ ؤن خيسىن ذؿٸ٤ صٸ١ذ ټذن ڄؽځمذ دڀمعى٦ أبڄىخؿ ٴٹضدأل دةلابٿ ځځض ٹذ

دڀس٭ص دڀىخ٭ض دڀربټذهض ٸمعه وټذهغ دڀرشيق دةلوىر ض صيمى دڀسىبزبلن ټذن. دڀٱذڀض

ٮ لؾ دڀخسئض دڀؽځىؿ ظ٭ٽ ٱريص ؤ ذزض ظ دڀ٭شي ظٽذ ال ب ظي رمذ ؤټرث خت

ٳ ڄؽڂ ظځعه ، ظعسضنذ ٬ . وخض ول

Page 344: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 342 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زوهذ دڀٹم دڀ٭ځىي دةلرس ٬ٹ ختغ دةلذض دڀمىلځض دڀضن ڄايي درت٬غ وڀٹ

ى ٴمى. ب دهعابي س ؤل دڀي دثلذٴٺ دألڃ دأل ٸځش هى هخ، زى٬انن بجل دڀ

وڀٹ. دڀموع٩م دڀ هس١ه، ڄأتڄبل لان ، دڀ٭ش ٬حل ڄعځٺ وهى، ب

ي هذؿ ه ٴٽ ص وخڀسى٬انن ڀ٭اييشد. ـٱخض أتز زرصي وخڀعٹ٦. وظزيخن وخألوخ وــ

زځي ٴعجك دةلسڂ ٸمم ٴىٷ خيځٺ دڀ٭ٹابن ڄى وؿ ٤ريخن، ز٭خ، دڀٵ١ذء ٬رب دڀاتثه

ڂ دڀٵذ وڄىط دڀٵوٷ وڄ٭ټض دڀمفومض ولىخانظه ٬س يس ي ؤهه بڀه وو

خ ؤزه وـه ڀه ٨ه ؼم زوٸعه ظٹځ وٸ ٬ځه ٹسبل ڄ دڀبلڃ ٬ذز ٨ڂ ڄؽڂ لځمذ ـذ

خ بڀه ابڀوسض، خسئذ، ؤزىي ټذن ڀٹ. ٬اني ٴعسځځغ سبخـه وهى آڄان ذٸذ ڄ

ب ټذن ڄذ وزٹ. دڀ٭ٷ ڄ٭ن بلڄ بسنذ وخڀؽابط دڀـىڀض ٬حل ٹىڃ دڀي

ڄځٽذظه وم لىڀه ىڄ عٹه دڀي دڀع٭ځم ټذن ڄذ وزٹ هثوؤٸذ تكسه زشي ٽرب

ټذن دڀغت دڀمموض وض، هٵه ابڀمٹخ خ ألزه ٽوه دڀي دتلش ټذن، دڀ٥س٭ض

٠مذهض ه دڀخط وبهٽذ دڀساس٤ض ٬حل ٸذڄغ هي ڄؽڂ ٸوص ؤن ڀه زخ ٭ دڀسځ

ص ٸځسه ٸذط وظخمحغ. دڀىلص دڀممٽى دثلبل ٿ دڀي ٬بلٿ دتلذؿ ؤن ڀٵٽ ڄص، ز

ټذن ڀٹ. دڀٹاتٿ ڄخن ض ـمض ڀمىذ٤ ع٭ ټذن، ابڀسوٸض دڀممخػ، ؤوي

م و٬حل. زاسڀعه ٭ٳ ٸخ دختذ بجل أبزه ظٴٮ ټذهغ دڀغت ابألابر ؤٸ ؤهه ڄى دڀ

ي ٴةن هخ ڄؽڂ هي ض دـاتله دتلانن ڄى ڀعاي دڀمى ڄى ظعمٽى ڀم ڄاش٬

. دڀځم٩ض

دڀ ض ٴذٸه وض ريصثك وشي ڄو ڄذط دڀي دثلى رمعځح وض دألم ض ٴٽ م

زى يس دڀ٭فى وض دةلهذ خض بجل، دڀٹسځض زٹىخهشي ڄضنم ظساث، مج٭ذ ده١مىخ دڀى

وخهض ض ظش ؤن ز٭، أتهش ټذن وخڀي ظزيخن لټض ٸايص دأتهٶ دڀي ٬مذ

دڀ٭و ٬حل ڀځلٶ، دڀمآتټځض دڀموـض دڀٵمذط خط دڀٹآن ظٵري ض ذم٥ى٤ذظه

دڀٽذهى هخ، ظىټىخظى دألر وض ظ٥ىخن ض ؤ١ذ ٴٽ. ..دڀٹسيض ٬ذي ٬حل ٭عخڄ

Page 345: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 343 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴىٷ عٹ ؤن بجل، دڀمعىل ٤ىخٴه صنذض زځٲ دن ز٭ دهضتى ظٵٽريي بن ؼم، دتلٽم

ض ـٿ دهٵعن، هخ دڀٹم دڀم٭ٴض ڄ٭س خكٶ وض، وهانٻ. وشيدڀٹ ٸخڄ

هى هخ ټذن ڀٹ ابڀرتزض؟ رصخ٫ ڃؤ ځنڄ رصخ٫ؤ ٬مځه؟ جيش ټذن دڀي ڄذ. ي٠مري

ؤن وڄو دڀمحذن ٬س ويس اتٵشي يس ٬ذش ؤن ڄو ټذن ڀٹ. دةل دڀمسمؾ

٬حل ڀه ڀعى٥ اسزٹذ ظٽى ڀم ثكريص ڀماسثڂ، دڀ٭ځمض ـځاسصتمذ ض، عي ؤسن

ص زبلي ڄعٹسڂ بجل و٩، ابٿ ٴه سبذ دڀاتدي ٭ٳ دآلن ؤسن ڀٹ. ذمعځٵض ه٩

هض ڄ٭ٴض ڀه ؤابهغ وڀٹ. وذض دڀمٱر اتدي. ٵذضدڀٽ دڀم٥ٵإص ٬ى مذ، دڀٵ

ظىن دڀربخايىن ٴ٭هذ دڀغت ال دڀي دڀمعىؼش د٤بل٬ه لش ټذن آٴذٷ ٬ى، وخڀٽىوبل

ظىي ابتلايص صيعم ټذن. دهٹ٥ذ٫ ون ڄى لٹٹضتذ بجل وٵ ؤن وخيذوٿ عٵمهذ دڀسعض

وٹ٥ٮ ڀم دڀغت دالڄربايڀض وؤهخٳ وأبابر دڀم٭ذرص دالٸعذ وسباسثڂ دالـعمذ٬ض

ص هي. دڀماٵض هاتجئهذ ڄبلل٩ض ٬ى ض دالٸعذ ٹٮ ال دڀغت دڀحب ٬حل دڀٹذسئض دتل١ذ

دڀي دڀىٸغ ض لانصتذ دڄعخك ضت وهي ولهذ ؤوواب ٬حل صبذ دڀعمعٮ ٸرص ض جي

ض ٹڃ دڀي دألزوغ شخر بٽذ دڀمٽ وخڀ٥٭م دڀبلڄ٭ض دڀىخـهض خط دڀؽٹذٴض

وهخ وخڀمٹذ٤٭ذط دڀابض دڀ١ذلض ض دڀمسض دثلمذخط وض دڀبلڃ ڄٹذه

لؾ وخڀڄى وخألٸذڃ دآلڀض ڄهش، دڀمؽري دڀمهش ڄرتٻ ٸذم بجل يشء ټڂ

ټذهغ دڀغت دڀرثوخط وهي دڀ٭٩مض هي ټڂ بن: دڀهيب دڀ٭فڂ ٤ذڀٮ أتؼري ختغ وخٸٮ

وذڀاي سو دڀسانء بن. ائ بڀه ابڀوسض ڀع٭غن ظٽى ڀم ڀځعىىٶ ؤو صبذبل ڀ ظ٭

ص ټذهغ ؤه وڀٽى. بىخء ڄى دتلٹٹض ض ذيځى ال وهى. دڀ٭ىر ڄى ټذن وڄى. خن

. ٸىخي أتټڂ دڀغت دڀعانٸ١ذط، ثكش ٬ى، ٭ذى ؤن بال ٬ځه ٴمذ ڀپ ض پ

دڀي دتلٽذض زٽىظىزځاب دالع٭مذ ٹذن ؤزض ؼٹذٴض سيعځپ دڀي دڀىهى يس ټذن

ي، ټذن بن. ڀځى٥ هٵه ڄ٭٠ذ خصتذ ڄذظه ڄى عٱي ٤س٭ض لايص دتلايص ٬ى ڀ٭ف

وڄوفخط وخالورتخ٬ذط ابڀځڂ ڄهص دڀومى هخ ٬حل، ظسن دڀسانء دڀعٹڃ لټض

هذ دڀٵوض وخآلاث دڀ٭ځم ڄٮ وال ؿدالهات ٸىخهشي ڄٮ ال وفم ال هخ ټڂ، دأليب وخال

Page 346: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 344 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټرث دڀ٭بلٸذط ٸىخ٬ ض ٽى ڀم بن دإلهاسعن دڀو٩ذڃ بن. دإلهاسعن دڀمفعمٮ ض ٸض دأل

دڀ١ىء ڄابت وخعٱبلٿ وخڀٽهابء دڀسىذ ختكاشٳ ڄؽڂ دڀ٭ځمض دڀعمىالط جممى٫

٠ذ وخڀرس٬ض ، دڀمٹذزڂ ض، هٵه جي ٴهى ريي ٭ٸڂ ڀمذ ده٥بلٸه زخض ض ڄ٭ بجل

ص ابڀض دع٭اب ؤو٠ذ٫ سوىن وڄټىعن زڂ وخهذڃ وبىن ابعى ټذن ڀٹ. و٥

ڄعابوض ؤوبلٸذ اوي وخل ٹٶ ټذن. دڀٱذر ٸىخهشي ختٽمهذ ڄذڀغ زجض ض ذمذزهم

هاس ض دڀٹىڃ ټذن دڀومى هخ ٬حل. خسئذ وڄعانٸ١ض ڄىن ٴ ض، ټذهىخ لشي ض وال ٽ

هاس ض. ؤٸخهه ٥١هون، ٴٹايؤ ؤٱذٿ ځهم دڀي هى دالـعمذ٬ دڀ٭ٹ ټذن ٴ

ڀمذن دألهذخل ٸذهىن، ٴٹايؤ ض، ٴاسخ ؾ٭ لشي ض لٹىٸه زٽڂ عمعٮ ل ز

هاس ض. دڀوڄذهض دڀځم اسزٹذ ڄزيط دڀغت دڀ٭سىض ٸىخهشي ڄى دڀمعوي ظٴٮ ٴ

ڄذ زٽڂ دڀٵعن ٸذهىن ى ٴٹايؤ وض دڀ٥ٷ ڄٵذٷ ټڂ وخاي ض ڄاش٬ځهذ دتلض

دڀو١ذٿ؟ دڀ٭مڂ؟ ٴمذ. دالهذزض والظه وٸخخط دڀٹم٭ض خمذټمه رصخڄض ڄى ع١مى

دڄعخ ٬حل ٽٶ ڀم وهى 1925 بجل 1830 وض ڄى زفذ٬ض دڀمٱر ان٠ڂ ڀٹ

ڀم دڀغت دڀمعٽذٴجض ري دڀمابخص ڄىخځض ٬ى، ٤ىڂ ٸن دڀمعځن دڀمذ٫ ٴضيذ رت

٬شيڄ ٸىشي ٴذشي ڄىخـهض ض ز٭ذ وهٽخ. وخڀو٫ ابڀڄذك وجمهى ابتل

ؤن ٬حل. ڄضنذ ڄٵ ال دڀغت دڀٹذ٠ض دڀرضزض ٴضيذ ؤذزعه دڀغت دڀاس٬ض بجل دتلځسض ٱڂ

ټرث ٬حل، ظځن ال هي ڄؽڂ ڄابايط بن. دڀرشٳ ٬حل، دألٸڂ ٬حل، ڀځمٵذ٧ بال، دأل

الع٭ابي وسيٽى. ضدڀرتز ؤ٬ىظه بن ٸذظڂ ثل٥ ع٭، وؤو١ٮ دـعن وٸ، دڀ٭ش

سض ټذهغ ڀى بهه. دڀٵ٭ڂ ؤن، بن، ٴ٭ځه. دةلهڂ ض زٹ بن ٤ىبل وڃ ؤن

هىن محڂ ڄذ زشي ڄى وخڀىٴذٷ دڀعٵهم ڄى ڄو ڀځٶ سٺ ڀٽذن ؤڄع٭ض ڄى دڀٵ

ص ألن خظاي بخمى دڀ٭ٹڂ و وڀٽى. مي ض ؤ ؤن ٤ىڂ ص ه ټذهغ دڀ٥

دڀغت دڀسځسځض ڄى رضاب ڀځخ ابڀٱځ٩ض دڀهىي ٴعم ڄاش٭ه ظىـه دڀغت ځس ظو٩مذ ظ

ص هي سبٹعىض ٴٮ دڀمهوڃ ٴةن وهٽخ. ٨ٴاي بجل ٹذوڃ ال ٴ٭ذ ظٴ٭ه دڀغت دڀرضو

ابڀٽٵذكؤ واسثڂ؟ أبض. ابڀأث آـبل ؤو ٬ذـبل أيو ؤن وبجل دةلى ٬حل دڀٵ٭ڂ ؤن

ڄى٠ى٫ هى هخ ټذن ڀٹ وځون؟ ابزى ڃؤ ابڀموى دڀ٭ش؟ زرتزض ڃؤ دڀمځن

Page 347: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 345 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

يس ڄى ټڂ ٴضيذ وخٴٮ هٵه دتلٵڂ ؤڄذڃ، ىڃ خط، دڀىهى يس ؤڀٹذهذ خمذرضص

يس ٴضيم سبذ، دةلمٮ وڀٽى. ذمعځٵعشي ه٩ وـهغت ٬ى دڀمحذن ٬س ويس اتٵشي

زٵٽص، ڀپ ڄٮ ؤووخ، دڀ٭فىڀض ابڀىاسثڂ دڀٹذثځشي ڄى أبهه ٬ٳ دڀي اتٵشي

هذ دڀغت دڀايض وڀٽى. دالـعمذ٬ وخڀعٹڃ ضدڀم سٺ ټذهغ الوٸذن ـ

ختشي ٬ځه عىٸٶ دڀي دألوٿ دڀرش٣ هى دڀي دڀٵٽي دڀمى هخ هرش ٬حل ظ٭رت

هاس ض وبـابي جمذعن هى دڀي ٴذڀع٭ځم. دالـعمذ٬ض دڀ٭بلٸذط . ٴٹايؤ ض رموى٫ ٴ

دڀمخ ڄى ٬، ابڀأتيك، وـ ٹڀ. دةلمهىض دڀخط ض ٸك جبسيض سيذؼڂ وهى

ـى٫ ڄى ٱغن وال مى ال سبٹخ دڀ٭زض ٴضيذ ظ ابڀمٱذزض دثلذض دالزعخثض

ض دڀم٭ذه ڄى ٬ ووـ ن وڄ اتن ؤو ظ ابألهځعشي ظىٵذن ټذهات ڄ

٥ٵشي ڄى ٸځض بڄٽذن ض وټذن ٴضيمذ ظ٥سٺ دڀغت ڀځربخجم ظىٵذ ون دڀى دڀم حل٬ ٭

ٽىن ؤن ٭و ال هخ وڀٽى. خاسصتم ضنىخ وؤن ابةلذڄ٭ذط ځعمٹىخ ؤن دألذزٮ

، دةلخث ؤن زڀڂ ڄ١مٽض خمهض ؤوخ ڀعمؽڂ ؤوـغ ڄرسلض وهى. دڀ٭ىن ض ڄذ

دڀي 1930 ـىخن 14 ىڃ دڀىڃ هخ ض ظ٭ ظٽى ڀم، ظځماسن بجل هخ ىٷ ڄى

هاس ٴه ټذهغ لىخخل ڄى ؤټرث دلعبلڀهذ ىضذثسب، دڀمهشض دڀٵلض ىڄ ـى ض، ختعٵڂ ٴ

. وخل ڄهو ٴضيذ ىـ وال ڄځمذ و٤ساب خمذڄاي ؤز٭شي

ـىخ دڀى ٠اب٣ دڀعض ؤو دثلمض ولظت ، وـىاب، ٬ځضيم دڀ٭ٽض دڀمخ ڄى خت

ڄى ٸځڂ ٬ أشن هى ټڀپ. دڀخزٮ دڀرش٦ جتذو ون ڄى ڄهوضتم ضنىخ ؤن

ٮ وخڀى تكذابصتم ؤجنسضتم دڀى دڀمٵشي وـخخط دالع٭بلڄض ـخخصتم زشي مج

هاس ټڂ ض والهو ظوسبذن ؤڄاثٿ وال ٸ١ذص ىـ ال بهه. ٤س٭ذ داللعاي٣ سڂ ٬حل ٴ

ڀپ ڄى دڀ٭ٽ و٬حل. دالم صبخ ـ ټذظش وال ڄعىىن ٬مذٿ وال ڄٹذوڀىن

ص ـمذٴڂ ظىـ ڃ ڄاسل ڄى ڄعٽذؼ جيون دڀى دڀٵبللشي دڀ٭مذٿ ڄى ىول دةل

دڀرثخء ذض ض ان٬ىن اـهم ٵى ؤلىخ و٬مذٿ ڄانـم و٬مذٿ دثلمذض ـخء

ي ض وٸضتم، اب ض، ٹ١ىن دڀى دڀوٹذابط ٸذص ڄى ز٠ذء ابثض أبـى ظ

Page 348: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 346 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄى ٬ ىڃ ض دألمح دڀ٭ځم وخء دڀعسىرت وض بكذخ انوسشي اب٬عابهم ؤو٠ذ٬هم

ٸخءص ض، وؤوٵذٴهم ڄابڀهم ځسىخ ؤن وز٭، دڀماسء لځىٿ و٬و ٬ايدأل

إبخء هان بهان. "دڀٽذڄځاي ذص" ...ؤو ٴذڀ وـىٿ ىڂ وـىؿ جكوزىظٽشي

٬ځه ؤن، زٷ، د٬عٹ ابڀٵعن دڀممعٵځشي ڄى ؤل ال لذمض دڀهموض ڄى ٸن هعفض

ٴذڀٽمذڄض. دڀٵ٭ڂ ڄى، ڀپ ڄٮ، ز ال وڀٽوه. دةلهوم دتلاسر وىڃ ض فځهذ ؤن

زعم دڀرصخوذط ټرثص ظوضت ؤنڄى والز. عڂظٹ ال، دڀعوٵ ب٬ذٸض ڄى ستٽوغ وبن

وخل وبظاين وهى دڀ٭ابض دڀٵرتص ض دڀٵذء وبوىخن وٹخ٣ دألهسايء بن. دڀىط

دڀي دڀماثٿ ٬رب، ٭ځمىهان دڀى ومجذٿ وظىڀعىي ووعىٵٽ وخڀمىى٬شي

وال ڀځهخهض سيٽى ال ڄذ دتلٹىٷ ڄى وڀځٹځم ڀځٽځمض ؤن، وأب٬مذڀهم خبىخصتم ىيرضز

هاش٤ذط ټذهغ دڀسش وڀهخ. ستوٮ ؤو ٹظ ؤن ڀځموٹض لظت وال ڀځهخوص وال ڀځوٵ

ؤن ون ڄى دڀموى ٥ٹذن ٬حل وځون دزى تكش ظٵ١ڂ بجل ذڀاب ستڂ دةلمذ٬ض

يس ـذـض وبلٿ ڄى ڀپ ؤان نؤ سٺ وڀٹ. ڄىخٸٵهم ض ځاب ڀپ اؼ

. اتٵشي

ٸ دڀٵبلط هي ڄى ثكري وټذن. وٴبلط ص ڄان دڀؽبلػ ٴذ ـهذط ڄى ظوسؽٺ ټذهغ

آو ٬ وټذن. دڀمٱيب دڀٵى ڄ٭٥ايط لش هح ٸ٬ ڄضنذ ټذن. لاث زغن

هض دڀمن ض دڀٶ ڄانٿ خ ٬حل زغن ٸ مڄضن ـ٭ڂ ڄ٭مون سيځٽهذ ټذنو، دڀٵ

وټذهغ. ؼض ىايط داللعايڀض وخڀم١ذزض وٹ٥ٮ ال دڀي دأل عذرد

سب٩ه، ٴٹضدأل دڀمذء د٬عخٿ ض ظ٩ههذ دڀمعوى٬ض وخڀمٱذ وخڀساسظشي دتلخثٺ

ص زىط هايهه ض، ٹذن ؤن وٸذنڀبل ځ ټذن. وخڀضبفض ڀځخلض دوعايهذ لى ٴذو

ڄوخ ٬ځه خيذٴ٪ دڀهو زبل زس٭٢ ؤو هايټذڀٵى ؤٽذٿ ڄى زٽڂ دڀمٱر، دڀمؽري

هاس دڀموؿ ض دڀى أشن ڀپ ض أشهه دڀمٱيب وٽىن، ڄعٹسبل ٴه ظعىٮ ڀٵ

وهى ب ټذن ڀٹ. دـاباي دڀؽمى ٴٮ دڀي هى، خـسىاتان ڄعرش ؤو دألڄٽض

ي ٥ىٳ ؤن حل٬. هخ ڄؽڂ جمذ ڄ٭ظن ـخ ٭ هي دةل دألؼايء ڄانٿ ض زو٩

Page 349: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 347 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٱردڀ ڄ٭م ستذڄذ ٭ڀىنٽىهىخ مڀ دڀمذڀض ٴٹايؤ ٽوىنټذهىخ دڀى دڀم٭مى

عٹخ٤ ڄى دڀٱذڀش ض ڄځعسض ؤوڄض ڄى ومون ٴهاالء. دألڄٽ ض دڀٱذٷ دأل

ي دالع٭مذ ٬حل ٹسڂ دڀي وخڀخثڂ دڀىن بجل دڀابٸض دڀىلص دڀسڂ اب٬عاب

ى ڀم دڀي دڀمرسك دڀاشٸض دألٱذٿ فشي يدڀ دڀمخيب وڄى، دڀٽٵذض ٴه سبذ

٬رش مخض ؤو ؤ٬ىخڃ ٬رشص ز٭ سبات٬ه ڄ دڀي دڀٵځٹ بجل دألخيض ٬حل ١ذر

دڀسځ ض دٸ٥ذ٬ه دٸع٥ذ٫ ڄى ستٽى دڀي دڀمخ٫ وڄى، دةل ض دثلڄض ڄى ٬ذڄذ

ظاب٤ه دڀي دڀٱاش زځوض اتـ بجل وٵصعدڀم دڀايض دڀىض صبي ز٭ٹ ال

وؤټش ڄضتذو ز٭ ٠مىض ؤ ٸ٥٭ض، ذمعځٵض ز٥ٷ ىٴ ؤن ڄى ستٽى دن ز٭، خيى

هاس ٴهس وڄى، دڀٽؽٵض دڀخ٬ض ٬حل هس بجل ٴ ضنش دڀي دڀمڄىض دڀىٸض ٴ

ظه ٬حل خيعق ټذن ڀى ټمذ دةلمهىض وـه ض سٺ وهى لاسر ون ڄى دڀمذٿ

ؼبلؼض ز٭ ٬ذ دڀي دالع٥ذن هخ وبلض ابأللي ؤو، صڄذ ه هي: دڀ٭خء

٬حل وټذن وڄذهض بٹض ز٥ٸض ظٱځه ټذهغ ڄٽذن بجل س٥ځض ڄى ٸان ٬رش

. زعٽذ بجل ززيخشي ڄى ٵٹض ون ڄى ٽوهسذ ؤن دإلبلڃ

لٵبلط ؤؼانء دڀسبل٤ذط ظع٭مځهذ دڀغت صبي سضيض ڀمىانط ؼبلػ ټذهغ

ظون ڄخټىن ىخٷ وټذن. دڀ٥ٺ ٬رب يجت دڀٽسريص دالعٹابٿ خط ٸذء زخط

وعمىن دڀي دةلو إلؼابط ټذهغ ڀى ټمذ اشايط ئوهسم وظٱ٥ ز١ذء ؤټمذڃ

هي ڄى ظوس٭ؾ وټذهغ. وځ٭ض دڀزبص هي ټذهغ ڀٹ. ڄووض زرس٬ض ىٸىصنذ، بڀه

دڀىايط هى٫، ټڀپ، غؽس رمذ ٬ٺ، ؤٷ زٽځمض ؤو، ؤذن دڀٵىمض دڀايخط

. ؤان زشي دڀغت

ض دڀم٭مى بكذڄى دڀايخط اشځى ټذن. دڀىـىي ڄى ٬خ ڄضنم ب ڄزي

٬حل دڀئو ٬حل ظو٥سٺ دڀٹس٭ذط ټذهغ. دأل٬خ ز٭٢ ڄى ٬ذثى وټذهىخ دڀمو٥ٹض

ض ظوٱ دڀهذٴذهض دڀفذثټذهغ و 1900 ڀوٷ دڀممذشي دڀمأتهٹشي شيدڀمو ٬ذص

Page 350: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 348 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄ٭ذ٤ٶ ايٸذط ڄى ظرب دڀځىن ٽض دتل ڄى سبانڂ صعؼ ڄ ٬انٷوخأل دڀمانٸري

. ـص

دع٭مذٿ ٸه سش، دڀسخهض ٸىي ـڂ وهى، ڄضنم وخل ټذن دالهٹخ

ز٭ ڄى ـذء ڀٹ. زىهعري ي ٸوڀى ي هىٯ دڀابون هى، ڄ٭ذ وخڀمخهم دڀمىىس

ؤڄشي ټذن ڀٹ. زځخيكض ڀوخض وسض ڄذص ځن ؤن دڀمهغن ڀمذ٠ه سيٽى وټذن

بخء دڀم٭وٳ لځمهذ ڄى دڀم ٬حل، دةلمهىض خمذټم دهضتغ ٸسيذ ٬ذڃ ووٷ

ص وعايانطابال بٴمذڄه بجل، دڀممذټم ؤزانء ؤز٥ذٿ ڄى ؤڄاثڀه ذبوض ؤرضط دڀغت دڀمعٽ

وندڀاب ه٩ ض سيؽڂ ٽى ڀم هخ ؤن ٬حل. ىاشث زٹذ ٬ځه ولٽمغ دڀوڀض

ذلسه بجل دإلؼخء ؤن وهى وخٸٮ ؤڄ ٬حل ٸذثم ه٩ذڃ ڀمٹذ٤٭ض ټذٴاي ساب دڀوسڂ

ڄؽڂ وڀٽوه. وغ، اسزٹذ، زىهعري ي دڀ ٸځ ڀٹ. يشء ټڂ وٽ دال٬عاب

هاس ذ، وغ ٸځبل و٠ي وهم ڄذٿ ؤ ٱصيذ شټذط ؤ ؤن ز٭ رسخ ٴ

دڀفى ض وٸىض ظٵذڀض زىن دثلاتڄض لاسابظه وٵى و١ش ال دڀي دالوذ

ڄىص هڂ بجل ڄعوض ٬بلٸذط زٵ١ڂ ىڃ خط، دهضتى لؾ ڄخټ ض ڀفون، ڄان

ص وو٥٥ه مذڀضدڀ هسب٭ذٴ ؤهځه دڀي الوٸذن ٸابڀض دةلخر خبؽه ټذن ڀٹ. دڀمٱذڄ

ؤ٬مذٿ ٤ظ٭ذ ض دڀابڀٲ وزعٵىٸه دألٸذڃ ٬ځم ض وزع١ځ٭ه وزؽٹذٴعه وزع٭ځمه دثلذڀٺ

ص دڄعبلټه وض ثكريص ڄى زوٶ رموؿ ٱري وټٵځري ڄى هى٬ذ، يشء ټڂ ض ـاس

ظ٭ٺ ٴى عٹى ټذن ڀٹ. ڄ٭ذ خوو٥ري ـخاب ٬ذزض ڄى ٴخ ټذن. ټذزىعن آٿ ؤانٳ

ال ٬وض زىهعري ي دڀابون ټذن ڀٹ. دالرتخيكض آخن و٭ٻ ؤوٴ و وهى دةلبلزض

هاس ڄى ڀهذ ڄؽڂ ٴٹايؤ ض وڄؽځهذ زخوٿ زٵىغ صبذ لځم دڀغت ٴٹضدأل ٴ

هري وز٤ذهاي ٴبل ؤڄاثٿ دڀمذڀض . وخڀاب٣ ٴذ ض ٬بلٸذظه ڀه ټذهغ ڀٹ. وټذ

ص ڄى ڄ٭وض ختٵ٩ذط م، ٸځڂ ٸسڂ انٿ وڀٹ دڀرشٳ ـىٸض واسڃ، دڀ٭ٿ وخ

٬حل ٬ظهڀماس دڀسٮ جنمه ٴىٷ ڄى ٤ځش وٸذن ٴبل. ٬ځه دڀ٥ځش ع دڀي

ه دڀٽ د٬رتخ ي و ٬ځه دڀممٽىڃ دڀٹم دثلخهض ؤڄشي ؤن ب) دڀٵبللض ووخ

Page 351: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 349 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص هي ز٭وىخن دألومض ڄخظش ض ٴذ ـض بڀه ؤوط جلب ٤ممذ دڀځى( دڀىخ

ڄى ىوآو وهذعوٱ ظىڀوخٿ – الخل، دڀابون ڄذيض لىٿ دڀٽىٻ ز٭٢ بزخء

. دڀانءص هي ټڂ ڄى ابڀخط ٠مذثهم عمؿظ ال دڀى دإلڄربخ٤ىض زانص

وزىات وڄ٥ذلى ولخثٺ دڀهٽاتخط ڄى آالٴذ سيځپ ڄځىهريخ زىهعري ي ؤسن هٽخ

ڄذثض ڄوض ض وټذوى اب ض ڄىماي وڄٽان ڄخټ ض وٴځبل ڀئلجيذ

ص ٵذثضدع هاس ر ض ظٹٮ ڄهشى ، ظ٭ى٠ه دإلخ ووخط دألهسم ڄى ولڄذ ٴ

. دڀٹسيض دڀرضيب دڀ٭ىن و٨ٵض ٴٹخن ى٬، وايص

***

زځي ظٻ ٸسيذ ٴځٹاي هخ وټذن، ټمځٽىهٶ دپ هى آو خټش دڀځمىى ض ټذن

ظعٹسڂ ڄؽځمذ اب٭زځ ي ظٽانط دڀعٹ٥عه وٸ ذڄ١ض زٹغ ألابر دڀابٴري

ض ذرل ڀٹ. دڀ١مري ٴذٸي ڄى دڀمبل٬شي دڀاشٸض دألٱذٿ فىن ظٹاب

ؤواب ڄخحب ڄى دڀسى ٵض جنعه وٸ دڀاشوض وزبل دةلخث ر وـوىر، ٽڄ

ظشي ظىق ڀٹ. دڀٽربي دتلر ؤؼانء ص ٸش ظسض بجل ڄ ض ټذن وڀٽوه ٬ٶ ظسض بجل وڄ

ص ټڂ خب، وهى: دڀ٭وش ز٭ري دڀع٭ځٺ ض ڄٵ٤ذ ټذن ؤهه هى ٴى٥اي ظسعه ڄى ٹ٦ ڄ

ص ٬ى ٹڂ ال رمذ، شرڄذ بخ، الز ٴةهه وڀڀپ .ؤلخ ٭ٳ ال، مثڂ ڄى ټذڄځض ڄ

ټرث دألٸىايء ص، دڀرسض ض ڄاتهض دأل دڀٽاني مىهه دڀٵىؿ ض دةلوى ټذن. ٬ځه ڀځ٥

دڀٹ هخ ٬حل ٬ٵى ڄى، يشء ٴه ٽى ڀم دڀٵ٪ دڀٱځ٪ هخ ٴةن وٴ٭بل. دألٷ

ٴځٹ لض ـخض ټذن، ـڂدڀ ؤذزٮ بجل دڀؤ ڄى، ـمه وڀٽى. دةلمذٿ ڄى

ص ڄوه ـ٭ځغ . ٴه ظ٩ه دثلځٹض لىخانط ټڂب ؤن هاباتط لٹض دڀىاشڃ بز

، ٴانهض ز، ڀعهؤ ٬حل دعىم ټذڄځٽىزٶ ؤن دڀأتيك ل بجل دڀس٭٢ وهش

ض ش خنى ٬حل عابواسن زاي ـوض ٬ٵىي ڄؽڂ بن. دڀمٽذن هخ ڄؽڂ ض ى

Page 352: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 350 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خـ وڀٽى، ڄذ ائ ـائ سو دڀأتيك هخ ص هي ڄؽڂ ؤلايان دڀٵځٺ ڀ دڀٹ

. دڀم١مٽض زعٽذخطدال ٬حل

ٴٹ دڀمذٿ ؤڄذ. دڀٱظن وخٴ، وض دڀعشي جتذو وٸ، ؤوريخ، ټذڄځٽىٶ ؤسن ڀٹ

ذبڄض سضيض وڄض ذيڄه ؤسن ب زىهعري ي دڀ واسثڂ ابع٭مذٿ ختكسه

. رمذؼځض ڄانٴٮ ڄٹذزڂ ض مثوض وڄذط مظٹ، دتلذـض ٬و، ٭ٳ وڄى ڄزنٿ ٸم

ض٭ـ ڄ٭مڂ و لظت دڀ٭ري ڀخ٬ض جكهسذ وڄخ٫ ايخط سيځپ، دآلن ؤ١ذ هى بهه

هذڄض ؤخيض سيځپ، ڀپ بجل ب٠ذٴض وټذن. ڄوه خياتـه سبذ دڀس١ذءدڀخ ض ؤٸذڄه

ض، دڀٵىٿ لش، ٹم ټذن دڀسبل ض ه٦ انز خ٫ أبهه وضت جكڄذ ڄو٬ض

ض ماسخ، ؤ١ذ، وټذن. وٴبلط ڄانٿ سيځپ ټذن لؾ دڀس١ذء دڀخ ؤو ٴذ

ثس دڀماسهم هى ټذن شټض ٠ىمض ؤابلذ ڀځماسهمشي ظٴٮ أبصنذ دضتط ٴضيذ دڀ

وظ٭ذ٤ٶ دڀمٽذظش ب٬فذر ظؽري ڄذثىض هش ٬حل دڀٹم دڀٹذ٫ ڄځضتم ٴمڂ

ص دڀممځض دڀمذٴض . دڀمإـى

ص ىض ځٽىزٶټذڄ بپ ؤسن ص هي سيځپ دڀمذٿ ؤن سبذ ڄهشى دڀمض دڀٹ

ڀم أبصنم ع٩ذهون دڀٹىڃ ټذن ڀٹ، دڀان ٬ځض ڄى شٵذ ذابط ىبل ختىڂ ٬حل

٥همذ٥ خت ؤسمغ وى ظى ټذهغ دڀغت دتلىخانط ظٽځض ؤڄذڃ وهىن ٭ىوخ

. ىىوض ١ىن

ص ڄ ٬وڄذ ڄاسء خط هذدڀعٹ٥ هابڀ خٸض ڄى دڀٹم دڀٵځٹ ظوؿ ڀٹ ض ذبىخ

وه، ټذهغ. ؤټرث دلعاشڃ ض وبن ؤ١ذ ه ڄىمض دڀص ټذهغ. دڀ٭ذمض دةلخث

. هٽهض ڄى ختځى م ظٽىڀ ض٨ذ٩زٵ وؤوبل٤هم دڀان ٵځض ڀٱض ظع٭مڂ، اشزض خڀغ ڄذ

ولٹذثش واساتن ل وٴاسظشي ٴو ؼاير، دڀ٭فش ظؽري ڄبلزهسذ وخهض ټذهغ

. ٤ځاب ڀهذ ڀري ٽى ڀم بپ ٴذڀ٭فى، وـىخه مثوض وٸس٭ذط دڀ٭٩ذض ـځ ڄى

Page 353: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 351 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص لٵبلصتذ ظٽى ڀم دڀسخض ض. دعٹابٿ لٵبلط ظٹم دڀص ټذهغو ري جتمٮ دڀاسه

هايط دـعزضتم دڀى دڀم٬ىى ڄى ٸځض ض دڀٵ ص دڀهش ظعؽغن ال دڀغت دثلٵٵض وخڀرثؼ

ڃىدڀٹ ؤسن ز٭ وٴمذ. بڀه هٵ ٸ دڀٹم ڀٵځٹد ټذن دڀي دڀمىات دڀمفعمٮ

دڀٹسيض دڀمٱغن دڀمٹهى ڄٱوض ؤسمغ وزڀپ دڀځايٸذط ڄى٠ى٫ ض ظاسخمذ ؤټرث

. دڀذڀىانط ڄى ٬ ض دڀمٵ١ځض دڀم٬ىص

٭عغن ڄٱ سبسځٲ دعىڃ ٤ابه وټذن ڄٵعىلض ڄأر ٹم، ـهعه ڄى، ټذڄځٽىزٶ ټذن

هاس ؤهسص ١ڂأبٴ خسئذ ڄٹرتن وٴري سبإټڂ ط ڀٹ. ٴ . دثلم دڀاشڄابهاي ز

دڀځ٭شي لىٿ ؤ٬مذٿ وـذٿ ڄعى٤وشي جيذڀىن ٬ذزون وىخك و٠اب٣ ڄى٨ٵىن ټذن

ڄؽځمذ، ټذڄځٽىٶ ټذن ڀٹ. دڀ٭ذؼ ٪دتل ڄى صنذثاي دةلبلزض ٬رص وځه دڀي دڀٹم

٤سٹغ دڀغت دڀسيٹخ٤ض ٬حل دڀومىـض دتلفض هى، بجل ڀپ ضج ـص ؤڀممغ

٬حل ظٽى ڀم دڀص ذم٫و دڀ ڄذثص زشي دڀماسٴض وڀٽى. دتلاسء مٵض لىٿ

ٽىن ؤن ڄى ريزىهع ي ٸوڀى ي دڀابون دڀ دڀ٥ىٿ خبؾ ستوٮ ڄى ٸ

. دڀاسلض

ټذن وهخ. ټىعن ٴخهىخ هى دڀځمىى ايخط ټذر ٠مى آو ى ټذن

ٽاي ٬حل ڄعسفمذ ؼاثخ وټذن. هځض واسٷ جت٭ ٸځڂ ٭ خ ڄعخ ٸريخ ټى

زڄى٫ ظوضت ڄذ ذڀاب رص٬ض ألڄذط، ټڀپ، ڄؽځهم، وڄ٭٠ذ ڄىخ٤وه ټڂ خ

ص ايءل٩ؤ ڄى ټڀپ هى ټذن. وڄ٭ذ . دڀمخټض دڀمٱذڄ

٬ٺ ٴهى ٸاني ڄذ وبخ. ظوٹه دڀغت ه، دڀ هخ ض، دألڀٹذر وڀغ

ټڂ أشن هى ڄؽځمذ انزځىى ٬م ؤزانء ڄى، زء ي ابت، ټذن ڀٹ :دڀوش

Page 354: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 352 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٽشي ض، عٹڃ ؤهه، ؤـذټى ٠ىخل ض ٸض ض وڀ وٸ، ٬ وهى. دڀٽى

ص ض دآلوى دڀمىخ٤وشي ټڂ ٬حل، دإلڄربخ٤ىض دڀبلڀض ټڀپ أشهه، وهى. دةلمذٿ ـ

ٽشي ټڂ أشن وټذن ؤڂ ٸ، دڀٽى ڀم ڄذ جتو ڄى، عبلڃدال بجل ڀٴ٭ه، الز

بخ وهى. زىڀض وټبلر اشض سبٵمذط دڀم٬ىڄض دةلوڄض ڄى ڄٵظشي ٬ى ٹڂ

٬حل، ٴڀپ دإلذٿ حل٬ ؤرص ٸ ټذن ، ظوضت ال دڀغت ڄىهىڀىٸذظه ض ى٠ن ټذن ڄذ ل

٭ٳ ٽى ڀم هى. ابڀأث دألو ٸىخهشي ظىڀط ڄضنذ دڀغت دڀرشٳ زعٹذڀ ٬مبل

وخڀ وڀٽى ټىڀىڄاب ٬حل وڀپ دإلڄربخ٤ىض ـرنخالط ؤٴ١ڂ زشي ڄى وخلخ ټذن يـ

دڀٽعش ض وال دڀعټذض دڀورص ٸى ڀىلذط ض ال ىـ ال ټىعن ڀٹش ؤن ڄى دڀم

ض ٴهخ. وابعايعن ان ڄذ بمى ـذهش بجل دڀم ٬حل، ٽىن ؤن ز ال دةل

ٽشي ټڂ ٬ٽ . دڀعىخ٠ٮ ض ڄٵ٤ذ، دڀٽى

دةلرنخٿ محځض وځٶ، دڀؽبلؼشي ض وهى، ڄخټ ض 1907 وض ټىعن ٴخهىخ لڂڀٹ

وال زوٸض ون ڄى ؤي :دثلذض ٤ٹعه ٬حل دڀاشوض محځض ض واسهم دڀ٭ٽض و

دةلو ىن٭س دڀى شيدڀٱاش دڀعفذ ڄى دتل هخ ٠مى وڀٽى ٨ه يك

٬بلٸذط إبٸذڄض، ىهىنٽټذهىخ بصنم دڀٹىٿ سيٽى وخڀى هٹخ جض ز١ذ٬ض ابڀمٵٷ

و٬و. ؼىخن مخ ض ؼوخط، وخڀمځن وخثلزب دڀ ڄخهذ دڀ٭ٽض ڀم٭عمضاب محمض

ؤڀٶ ڄذثض لىخخل ٬حل لذثخ ؤسن ٸ ټذن وىخط أبزٮ ڀپ ز٭ ٴذ ٹى٣

هپ ريىثك وآوى ټذڄځٽىزٶ ڄؽڂ، ٠ذر وٸ. ب ڄىالي ڄوض ض ٴذعٹ ٴ

ذهض ض، ووع٩ ٸځځض زٵځاسط ڄضنذ دڀمرت رتي ټذن غتدڀ دألخيض ٬حل

ٸمض ٵذث٢ز ـ ڄى ڀسٮ ـ ڄى ورتي وسٮ وسغن دڀسځض دڀمانٸذط

دتلر ؤصنى ٴٹ ه هعفض ڄى دڀسخض ڄى ڄأتټخ دڀمذه دڀبل٬ش ټذن وب، اشثى

!دألڄٽ دڀٱر ض ڄدأل هى ڄؽځمذ ستذڄذ ٸرص و ڄځىهريخ دڀٽربي

دألـان ظځپ ڄذءز تكش ٴڂ هم وټىعن وټذڄځٽىزٶ زىهعري ي وڀى ي بن

Page 355: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 353 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظخن ڀى ؤخ دڀغت يس ٸذڃؤ ڀٹ. ابڀخط ه زهشذصتذ مضنظ آاث ض ٵهذ ؤن ز

هي وڄٹڄذط دڀوڄوض دڀځم ڄخخط زشي ڄانسض ڄٹذزځض، ىڃ خط، دڀىهى

هض دڀځم هي ض، بزبلن دڀسى ٨ڂ ض ـذڀ وهى، ٬بلٿ ذؿدتل دزى دڀعٹ٥هذ دڀغت دڀٵ

ٴذ ٤ٸذط، ٬وه ٸخڃ، هانٻ، ظ٥ىي ټذهغ دڀغت دڀٽىڀىن ڄى دةلمذ٬ض

ص . ..دڀاسل

ض ڄععض ؤٴٽذ ووڄغ. دڀٱؽاين ڀه سش دڀمهش هخ ټذن. ڄعٹخ د صن٢

، ده٥اب٬ذط ڄى ڀه لڂ ڄذ وزأتؼري ٭ىي ال، دڀجكايط ڄى ڂ وزؤ. خجكظه

ز٭١ذ دڀٵځم صنذض ض دعمرض ڀٹ. دڀمٽذٿ ڄخاي ختغ ڄعمټض ٨بلٿ ظاتزٮ عاتزٮ

ص آهخٻ مجڂ دڀي دعٱبلڀهذ وه٩ذڃ وڄذ دخء دألڄ ڄى ؤڄٱذ ځىٻ ڄى ز٭اب

ص ، ٭ى، ڄعٹځش ٴځم وذستض خنى ٬حل، ټذن دڀي ى٤ض ځىٻ دهه. دڀبلظوض دتل١ذ

ايڀهش رتي ؤن دجل، دڀهخثم ولڂ ض دڀمځپ-دڀ٭ش ؤهٶ ڄخط ڄٯ ؤن ز٭

٬ٹابن ٸځڂ ڄو ٬ دڀي هخ زىالء، هوء ض، لسىن ىه ٠مذث، وخألخيض

ص ٬و دڀهشريص دڀسٹض ظځپ وټڀپ. هذهضدإل ؤهىخ٫ ألٸىص دڀٵځٺ دڀ٭ذمض ڄٱذ

ڀموضد ٬حل لٹ ڄى دڀمهوڄض ؤٴٹاي ختسجه ڄذ ټڂ دجل، دڀٹون ٬رب ظڄ دڀغت دڀٽسريص

. ڀهذ دلعٹذ وڄى دڀخثٵض دڀ٭٩مض ؼىر ختغ دڀٵذص

ؤن سو وټذن. دڀٱاب ڄى ات وخء دأل ظ٥ىي ز٭خ دڀځممىى ايخط ټذهغ

خوځهذ ض ټذن. ٠ى٠ذء ڄى ٸځڂ ٸسڂ لػ ٬مذ ٭رب دڀي ي دڀي دڀىط

. ڀپ ؤـڂ ڄى ٭ٸذن وخةلبلزض دڀربهى نب. شزىخ ڄذ صي١مىن ؤؼوخ ڄ٭مون

ظ وٸ، ٸىخي زٽڂ، ؤ١ذ هى، ب زٺ ٬اني وڀم٭غ دڀىخء دجل دةل٫ ڄوه د

. ..دڀ٭ٵوشي هاالء دجتذي ض، ڄوىذخي وخهعٵي

Page 356: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 354 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ظع٩ى، دڀمضنڄض ـىهشذ وټذهغ. ڄوه ڄاو و٠ٮ ض دڀمذٿ ض، بابهاي ټذهغ

زع٥ىخن لعٵذ٧دال ڄى رسز٭ بال دڀتكذظى عمٽى وڀم. اثهض ؤهىخال ىخن ټذهغ ڀٹ

ؤسن ٴٹ. دڀوىڃ ڄى ٸذنوال ستوٮ ڄٱذدأل دهعذخط زؤط وبخٻ. دڀاسلڂ وڄىخهح

ټذن. ڄ٭ذ ظمعىټڂو ټذظىن ٹځ، دڀاب٣ ضدڀان اټ ټذن ڄذ ٬حل، 1921 ڄو

هاس ڄخټ زشي وعٹڂ ض دڀٹىڃ وڀٽى. "ـ ڄى ٸ٤ذؿ زعىش" ڄ٥ذڀاب وٴ

٬حل، ڀپ ڄٮ، خت دةلمهىض ٴةن، دڀٹمٮ ٬حل ىخٴٹىن ټذهىخ بخ، اب

ٴبل. دڀم٩ذه ٬حل دڀممذٴ٩ض ض دڀرشو٫ ٹٮ ؤن ڄى، ٴىهعوىخ ض دڀؤشن ټذن ڄؽځمذ، ز

بجل ظ٥١ ؤن ٸسڂ ٬ځضيذ دڀان ب٤بلٷ ابألڄ ع٭بلڄذطدال ڄځمض غٵځظٽ وڀٹ. دڀ

وىن دڀى دڀٽؽريى دڀم٬ىڄشي دڀرشٴذء هاالء ڄى وخلخ دڀٽ ڄى غمسو ٵ

ڀٹى ؤن وز٭. ٬ځضيذ دڀمعان٫ وض ؤخيض ض، بظٵذٸذ، خوعه ظٹٮ ڄٽذن ټڂ ض زرس٬ض

ص لٹٹغ وڀٹ. دڀٵشي ٹذن زشي زه دڀڄ وٸٮ دڀ ٴمټض ڄضنذ دڀٱ دڀمانو

هشي دڀرشٶ وخعوف. ڀځـذٿ، دعؽريوخ وٸ، ظوخ، دألڄٱذ وش٫ ابڀٵ

. ..ڄذهىن-ڄذٻ زوٸض وټڀپ. دڀٽبلڃ ض دڀابو

٬حل دعىڀىخ دڀى دتلټض وټذن. دأل٤ځو٥ بجل دةلخثض دتلو ڄى ڄخټ دع٭ځغ

ټذهغ. وٴذ اتخ ٬حل وٹ١ىن وخڀىض وخإلانون دڀمىخڀىض ؤوض ض دتلىن ٥ذء

ظعمٮ، ٬رش دڀاس دڀٹن ڄىٽ ڄؽڂ ستذڄذ، ابأل دڀمځعٹض دڀمٱيب نؤ

ز٥ڂ ظ٥ىٷ هذڀض وټذهغ. دڀٱذي دةلسڂ صبذ ڄى دڀغت دڀٵٷ ؤىخط دڀى٤ى اشءلؤ ض

. وى٤ض لوس٭ڂ ـضبغت اسزٹذ زه ٤ىٸغ دڀي دڀومى ٬حل دڀمٱر

ي ٸ ؤڄ وټذن. دڀٹوشي دةلىخ دـاتك ٹض، زخاي سبىخٴٹض، ټىوبلط ؤ

٬ٴىخ دڀى"، رساي ٸٹه ڄذ هخو، ووذض دڀمف ٤ځسض ټڂ ڄخٸسض ؤو إبٹذٳ

ون ؤيكذء أبصنم ڄى ټذن ڀٹ. "٬ځضيذ ڄإو ال ريهم ټذهغ وڀى دڀخض ض جي

جتؤ دڀي دڀمٽشي ابڀ٥ذڀش، خظه ل ض، ش ؤن ڄذ ٴٽي هاش٣ هخن أشن

Page 357: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 355 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀ٭انرص ڄى هق ري ڀ دڀسرشي دةلم وؤن ظو دأل ؤن دڀأتيك ٬حل

ب٬بلن بڀضيذ ټن دڀغت دڀمابت ظ٥ذزٺ ڄابت ظع١مى دإلبلڃ ظ٭ذڀم نوؤ دڀٽمايثض

!دڀمٽشي ڀعىي ٴايڀعى، 1789

لظت ظ٭ ڀم دڀغت دڀمخثض دةلمهىض هي، وايص، ٴذٸضتذ وڄذهىٳ آٿ ؤووخان بن

ص . ٴىيش ڄؽڂ ووخل ـى ڄؽڂ وخل زشي دڀعمزي ٬حل ٸذ

ڀم ألهه زضنم دڀٵڂ ٹٮ ڀم وڀٽوه وفوىخ ٬ضدةلمذ ان٥ ؤځش ٬حل ٸس٢ ڀٹ

ؤ٤ىخ ڄاتز٭ض ڄى، جمعم٭شي، ستٽوىخ وهٽخ. زضنم ظاڀٶ مج٭ض ڀىـى دڀعٵ٥ى ٹٮ

ص هس دةلذڀىظشي دڀمخټش خو ڄاب ، دڀم٭ټض ؤلخػ رم ٬حل ټذهىخ. وخإلابعن دڀٵ

وخڀماسـشي دتلخ ٬ى وز٭خ، دڀفى ٴانء ض دڀزنهض اس٬ض وض، ىڃ ټڂ وض

ض جيضت، واي، ڄضنم وخل ټڂ وټذن. ده٥اب٬ذصتم هماس، عابڀىن، دڀم٥و٭شي

بلثم ڀوٹ ټځهذ دڀم٭ټض بو١ذ٫ ض ؤو دألسى٫ ض دڀاب دتلػ ڄى دڀ٭ربص دعواب٣

. دڀ٩وٳ

اتٵشي يس وټذن. دڀمع٭عٹځشي زشي ڄى وب وخڀبلوي دڀمحذن ٬س يس ټذن ڀٹ

ابةلضبض دڀعمٺ ألهه دةلمذ٬ض ٠مى ٽى ٴځم دڀزي يس ؤڄذ. دةلربض ڄضڀئلٸذ وذ٠٭ذ

. دألوخل دةلسڂ ٤ځسض ز٭ؽض مسض

ڄانسض ڀپ ٴٽذن دألوجل دثل٤ىض ب٤بلٷ ڄو ذنٸالو ٬و لرتخردال ٴى ٬ٹم ظسشي

ٴإز٭ دألڄ ض پ دڀسعض ټذن ؤل ال ٴةهه اثهض انلض وڄى. دةل ض ٬ذڃ ڀمخك

هاس ڄى ٸڃ دڀي ٴى ٬ى دڀمخٴٮ زوربخ دإلعفذ ووٸٮ دثلذثش ندڀـسى ٴ

وخثلايڀض دڀماشص ڄى ٴٸض ٬رشص دثلم ظٵىٷ دڀمځمض دڀٹىخط ڄى أب٬خ ڄمىاب

٬ض وخڀٵٷ وخڀ٥ريخن ووڂ. دڀمذڀض ٴٹايؤ ڄى ڂ ـ ڄ ټذن لشي ض دڀم

Page 358: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 356 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زٱض بابهاي ڄٵذو٠ض ض، دڀعٹهٹ و٦ عؽسغ ؤن ٸسڂ، وش٫ ابڀعمٻ ڀؤل٥ىٿ ؤڄ

ڀى-ـذن وؤوٴ. ٸسځض ؼبلؼشي خنى ڄىخـهض ض دڀ٭٩مشي دڀٹىظشي ـهى ظىل

مسض 1917 وض زه س٭ؾ ؤن ټځموى ټذ دڀي دڀخٽذخل دتلر ٴى، ڄذڀٵ

ڀٹ. دإلابانط ټڂ ٽاتظى بجل، ٴذهشي لى بجل وڀىهىخ وزىڀى هريي–ڄذات

هاس ض، ټذن دڀي وهى ،ڄذڀٵ ظى٨ٶ بابهاي ض دڀسىزىن ثلڄض، دڀمشي ٠مض، ٴ

دڀمص ظٽى ڀم ؤوي انلض ڄى، وهي. سبخټشي ع٭ځٺ ټذن دألڄ وڀٽى. وذ٤ ز٥سض

ض دڀمؽځؾ ٴضيذ عمذڀٶ دڀغت دألوجل دڀمذء وڄ ظٽىن ڀى ؤصنذ ټمذ. دڀهبلٿ ٬حل دڀمٹ

دةلى ظ٭سائن ؤواب ڄى شيؤڄع، دتلريص ڄى يشء ض، دڀ٭ذڀم هش وهٽخ. دألوريص

٬حل دڀمٱر ظريڄىزڂ ڄ١ٺ ض دڀ٭ذڄشي دةلسځشي ڄى ٬ ٬حل ڀځعٱځش وخألاس٤ڂ

. دڀٹاتٿ ض عمذظضدال

ٴځٹ ٬وٸهم وٵي وٵٶ ٬فش وټذن. دڀمهش صبخ ٴىىى دڀابن دڀو٥ذء ټذن

دڀموهځض ؤ٬ضنم ؤڄذڃ ضخب لٹٹضتذ ٬ى ظٵن دڀٹسيض دألـخ ؤ ٤ذٸض ټذهغ

ص ظځپ ض هٵه دآلن ض دڀمعممض دڀممذر ٴضيذ ټذن دڀغت دڀمعٽذٴجض ري دڀماب

ض دٸعذخ ةلم ـمذ دڀٹاتٿ خسئذ ٥ځش ڄځمذ ٽىن ٽذ ال دڀي دڀمٱيب

ڄى ٸځځض ؤ٬خ ٴضيذ ظىٸٮ دڀغت دڀٽمذثى وظځپ دڀمځمم دڀرصخ٫ ڀپ ټذن. دڀوريص

ع٭ي ال زبلك دڀمٴ٭ض ٬حل دڀٱذخط ظځپ، ټذڄځض وؤاتٿ زٽاتثش دڀمع٥ى٬شي

، لٹذ، ىٴ ڀپ ټڂ، دڀابابط ٬حل دڀوض ابڀٹوسځض دڀهفمذط ظځپ، دثلوف

. ؤٴٹشي ڀځمذٿ ستفخ ظٽعش ؤن جيش ـص بڀايص ٬انرص

ڄضنم ريىڄ وؼبلؼض ـرنخال وعشي ـوي ؤڀٶ ومخشي ڄذثعشي ڄى ؤټرث بجل دلعق ڀٹ

دڀسځ الو١ذ٫ ٴى ؤظىن ض ٬ځضيذ لڂ دڀغت جنىڃ دڀس٭ض ټمه ٬حل خيمڂ ټذن وخل

. وخةلسڂ دڀٶ ڄى دڀمٽىن ڄخټ مذٿ ض دڀٱري

Page 359: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 357 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

، ڄخټ بجل ڄع٥ى٬شي ز٥ايى رتڂ ؤڄٽذ ؤن ڄٵذهذ ؤواب، ىڃ خط، اش٬غ

ؤي دألڄ زخض ض ٭ٳ ڀم ڀٽوهو دڀعٽىى ز الٴذغ دم ٬ځه ؤ٤ځٺ رسر ټذن

. ورص وم

ظ٥ى وڀٹ. دتلض ڄىڀي ٤ذڀٮ زځ ؤڄٽذ بن. دةلمذ٬ض ض دڀو٥ذء دتلريص ڄځٽغ ڀٹ

ؤوٴي دڀي دةلرنخٿ دوعاي وڀٽى، دڀمفذ صبخ ڄأتؼخ دألوري دڀٹن ؤؼانء ض اتذيه

ڄع٭مص ٬رشص دڀؽبلػ ضإل٬ذه ؤوٴي رمذ ؤټرث 1763 بهذهض ڀممى وخو٥ى ٬حل ٴـشي

هض دڀمذٴض ظ٭ځٹذط وټذهغ. ابتل ري ټذن دڀ٭ذض لىٿ دڀمعممض دڀٵ

ص دڀئو ڄى دتلٵوض هي ىخزٺ ڄو، دڀٹ١ض ؤن ٬حل دڀٽٵذض ٴه سبذ ظٿ دةلى

ص ض، ش٬غ اسڃ دڀ٭م ؤڀىخن دتلذڄځض دڀ٥ذثخط ٴةن وٴ٭بل. ڄضنذ ڄٵوٯ، دآلن م

ڀٹ !دإلهاسعن ڀځمو٥ٺ اي. دڀمخټض دڀٹي ض دڀٹذظځض ٩ذايهذ زٺ ض، دڀٹاتٿ

ىن وخو٥ى ؤلٵذ ٬رب إل٬ذهض دأل٤ځو٥ دتلض ابم وڀوٽىڀى وڄىهو وـٵ

هض دألاتٿ ش٬ض ظ٬ى ټذهغ زىاسثڂ ٭ش إبو١ذ٫ دڀمٽځٵض دإلابهض دڀٵ

ث دڀمٱذڄص وهي شيدڀمفىه دڀ٥ځسض ؤهڂ دڀمىٸٶ هخ. صنذثاي بڀٱذءهذ وڀىن دڀ

دڀم٩ذه وىخء ڄى، ٴ٭بل، أتټوخ ؤن ڄى ڄٽوضتم ڀٹ. آڀمضتم ؤ٤ځو٥ض دڀمذوخ

دڀرشٷ ڄى دڀ٭خء ڄىٸٶ ٹٶ خسئذ ټذن ر ض دڀ٭ٹض وخڀ٬ذوي دڀ٭ذ٤ٵض

ص ځمىخ وڀڀپ :هٵ٥ذڃدال زرضو

لىٿ وضدڀم ض وؿ ڄذ أتيك آخصنم زځٲ ؤن ڄو ظٵشي يس ڀهم ٸذٿ، ٴځععجكوخ"

ذ دڀي زريون ڄىٸٶ ٬ى ىڃ خط ڄان لوخ ڀٽم ٸذڀه ڄذ ٴځععجكوخ، دثلرب هخ

ڄىڀىهٱ وخثش ختغ ڀوٴى، دتلوٵذء ـځه زسش ڄ٭ٸض ڄض ض دخجنځرتخ

ظڂ دڀمعٹسڂ اش٬، زريون بن. دڀـهبل لايط ابم ڀم دڀىڀص دڀځربخڀض آايط وڄ

Page 360: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 358 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

اش ٴ٭ڂ ؤن سٺ ڄؽځمذ دڀرشٷ ڀممذزض بال ڀىانند بجل، دألڄ لٹٹض ض، هش

جك ؤل البهه . دڀمن دڀ ٸرب ابم دأل ٸځش شيق زځ ڀورصص ٤ذ زايؤو

دڀٹىڃ ظٵشن دڀغت ابألابر سضيض ألابر هٵه ٬ى ٴخٴٮ دڀٱر ـى دـاتلعه

. ټذان ؤظاب٫ جلب هسضتذ ض

ڀىن دةلذى دڀمٱذڄ هخ ري ظ٭ٳ ڀم وه. ى٬ٹ ؤؼانء ض دةلخث ظځغٸذ ڀٹ"

ظ بڀه وڀو١ٶ. و هاس اتدي مذي دڀي ٴذهعغن ـىٶ دڀم وټڀپ ىٶ ٴ

، ظىـ ټذهغ بخو . دألهخٿ ڄى اثڀىػ إبخء هان بهان :دڀځٹو، زعىه ع٭ځٺ ڄذ ض

ص ظأتهڂ ٸ١ض، لٹٹض، دڀىڃ ٴٹسڂ. ٸ١عان ٴه دڀع١مض وبڀهذڃ دڀع٭ذ٤ٶ باث

٬ضنذ ٴذ٬ان وواسثڂ وض ؤ٠ان ألن بال ڀسش ال ڀځٱو هع٭ خنى يشء ټڂ

ڄذهٮ وال ڄذڀض ڀان ڀ بهه. ڄعٽذٴجض ري أبځمض خنذر بهان ؼم. ٠٭ٵض

دثلم ٸىي صبذ هىخـه ڄٴ٭ض وال ابابط وال ٤ذثخط ال ڀصيم ڀ وخمذزىان

وڀض ڀان ظٽىن ؤن ون ڄى دڀٹاتٿ ڄخن ض ٹ٥ىن ـذڀان بن. جتهزيخ دڀمعٵىٸض

ص ، وخءهم وځٵىخ دڀى وخألاتڃ دألخڄڂ ـ بجنذ و٬حل زڀىخ ڄذ ظٹ ٬حل ٸذ

لشي ض ٬ځان ظوش دڀغت ضو٭دڀ يٵدڀ ٬حل ظ ٬ذض وال مذٴض ال ڀان وڀ

دڀٽم ٬س دزى بن. ظؽري دڀي دڀرشي وهخ دتلر هي ٠مذاي، ش ون ڄى، ؤهان

ىن٩دڀمبلل ٬ي ٹ ـ ڀمىخـهض دڀمخٴٮ ڄى و٬خ اشض ٬رشى خنى ٶ

دڀمعىٴ دڀ٭ان ڄعى٫ لاسر ون ڄى ـوي ؤڀٶ ومخشي سبذثعشي خنايخد دألٸڂ

هاس ستځٽه دڀي . وبابهاي ٴ

زٵض هذوڀ ظاشځ ڄاڀٶ ٬م ؤزانء أيعت وؤىخٸان ٸخان ٴ٭حل ڀپ وڄٮ"

ذذصتم زىخڀف ڄع٥ى٬شي . "وڄعٵفخصتم

٭ىوخ ڀم بن دألڄٽض دةلوض ڄى خبڄذصنم وصيهم خيهم زىخي ز٭ؾ ڀٹ" ―

Page 361: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 359 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀبلوي هم، "زبلهم ٬حل

. اتٵشي يس ، "ائ ٭غن ال هخ"

ب ـذٳ، "دألٸڂ ٬حل ڄ٭وىاي، دتلر هي ض دڀى٬شي ري ٭ان ڀم، وبن" ―

. لذڀمض ضهج ض ابڀٹىٿ

ؤوڄى ال ؤان، ابةلىخر اتٵشي يس ٬فڂ، دآلوى ڄى لي ڄضنم ؤل بهغن"

ستځه ؤي زسىخ أتټ ون ڄى دڀعځم ون خيىٿ ل بجل ظٽط ٴىابظان، أبل

دڀمهش ٬ځه صيمى ٭ش ٬و عٵهمه ؤن ڀځمء وسيٽى خبغ خوځض ٨وٳ

ڀمؽڂ ڄانسض ري ڀ، هان، ه١ذڀان بن. ءىخ ل ٬حل دڀربڀمذعن وخڀو٩ذڃ دڀؤمذخل

ظعٶ دڀي دڀځىن ټذن وؤاي. دڀځ٥ض ري ڀهذ هذن ال دڀغت هعىذزضدال دڀم٭ذٻ هي

دڀمځٽ ه٩ ض ڀان ٴومى ڄان هٵه ابڀمىٸٶ ڄعمٽض ٴعسٹى دڀځ٥ض هي زه

خي ځ٭ض وري دع٭مذٿ ٸمض ؤي ڄع٭مخط ري دڀى٬ ؤو دةلمهىي ؤو

هض دڀمفمى٬ض بجل ابڀوسض ڄابڀضتذ ؤو خڄهذدعى وخڀمع٭ض هذدال ڄى ـذط دڀٵ

ټڂ ڄى، ه دڀمخوبلط هي بن. ٴضيذ دڀٵ٭ڂ ٬ى دإلىڀىـض دڀىذاي ظ٭ف

ڀخڃ ظع٭ ڄخټ ٴه ټذهغ دڀي دڀڄى ٴٵ. سيذىـاي خم٢، دڀىـىي

هس دةلشي هس دڀوىخر جمځ ټذن وخإلابعن دڀٵ ي اب ض دڀٵ

٬ذثاي ٬فخ ظٽى دڀاثڀؽض دألرمض ټذهغ. دڀمفځ ض دڀى٬ دڀٹم ىش

وخر ڄى تلٹهذ ڄذ ز٭ ٬ذٴضتذ ٴائ ائ ظع٭ ؤواب ؤن ظبلل٪ وه ٴذستغ

دڀرشٷ ٬حل ؤستغ، و٭ذخصتذ دڀاثڀؽض دألرمض ٸس١ض ڄى دإلٴبلط ض وظرش٫ دتلر ض

ومذٿ دڀشي ٴٽذهغ. ابټى ڄاست ؤ٤ولذط ڄو ڄذ ائ هايهه وٸٮ دڀي

وخيخن طدألڄذ اـبلن دڀع وڄون دڀ٭مځض ٸمض وٵ٢ ټذن ڀٹ. ڄ٬ذهذ ٴٹايؤ

دهٹ٥ذ٫ ون ڄى ظ٭مڂ وخڀىاشط دڀمذهٮ وټذهغ ڄزتخص ز٥ذڀض دلعمذالط ڄى

Page 362: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 360 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، ٸغدڀى ڀپ لظت، ڀعفڂ ٭ذدأل ظٽى وڀم دڀ٭ذض ٸمضتذ ٬حل دألـى ٴمذٴ٩غ

ڄى٠ٮ دڀسيٹخ٤ض رتخيكضدال ٴإسمغ دڀ٭مذڀض دتلايص زپ خمىاس هسى٤ذ

ختذخطدال خكٶ ض ختٹٺ دڀي دألڄٽ دڀوذء ڄاثٿ ټذن لشي ض و٬انض دهعمذڃ

ص ختٹٺ ل٩ى٧ ڄى ثكريخ ٹځڂ داللعٽذض وڀوشي ڄذټ ظوأب ڄؽځمذ دالـعمذ٬ض دڀؽى

ص ٬حل ختذٴ٪ ؤن صدڀؽى بڄٽذن ض ٽى ڀم وب. سبفخهذ ص ڄى وڀط ذسب بخيذء ٸ ؤ٥ى

دڀمبلسئض دڀىځض دالع٭مذض دڀمأسڀض ض وـط ٴةصنذ دڀ٭ٹىٿ ض دڀأتؼري ٬ى ټٵغ بن

. دڀ٭مذڀض دڀمأسڀض ض دڀٹى ڀعخٻ

ڄى دڀمٹع٥ٵض ابڀځمىهض دڀسه دڀومى هخ ٬حل دڀمأسڀض دتلر و٥ابء دع٭مڂ وڀٹ

. ٬ريهذ دعىبل بجل ٬فذڀض ض ٭م دڀ ڄعانوٿ ض ٴ٫

دڀم٭ذ٠شي ڄى ټذڄځض جممى٬ض ٬ى، ب دڀٵمص يس ؤـذر، ټڀپ لؼعٽم ڀٹ"

٠ دڀىٸىٳ بجل دڀربڀمذهض دڀمانٸاشط فىن دعـضتم دڀى ظٵذٸشيدال

وي وؤڀسشي وٸوغي وټځموى ووالٴى وابيس جيىزري :ٴٹضدأل دڀمٱذڄخط

. وتكىن وغيوٴ وـى

وخألڀض دڀرثض وخڀٽىٳ دڀعمځځض دڀعٹذ ڄى ټذڃ ري ڄانٸاشصتم ڄى عسٺ ڀم بهه"

ڄى يشء ال وڀٽى، صنذثاي ع٭مذدال ڀوس، دڀمـٮ ه دڀ٭خڀض ټذهغ ڀى، ظٽٵ دڀغت

د٬عوٺ وٸ، ڀوٵه ىٯ ټذن دڀي ٸوهغي دڀمخـ هخ ٴابعؽانء لػ هخ

، دڀضنذض بجل، زٹ دڀي وٴوغي هٵهسذ دڀسىزىن ٸرص خمبلط ض عى٠إ ؤن، دإلبلڃ

دتلٹذثش ٬ى ابلؽشي سيذىـشي ري شيدڀاي هاالء ؤځش ٽى ڀم، شٵذ ـبل

. وخإل٬بلانط دڀىخض

ټبلڃ لص ؤن ڄى دڀم ٬حل، دڀى٬ دتلر ٴةن دأللخر سبىخٸٶ ع٭ځٺ ڄذ ض ؤڄذ"

Page 363: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 361 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٹذ٬ص، د١ذ هى، ذيذڀٶ ال، وذذ ٤ذز٭ذ ٬ځه ظ١ٵ دڀٶ خبر دڀمو ڄووزه

دتلڃ و٦ ڄورب هش وٸٮ ټڀپ هخ ؤـڂ ڄى ٴةهه ؤوي انلض وڄى. دڀاثزعض

. دڀعٵٽري خبض ظعمعٮ بصنذ دڀٹىٿ سيٽى دڀغت دڀسځخن ض دڀمٵض بهاشء ووٸٮ دڀربڀمذعن

دڀ٭ورص بن. ڄضنذ دهسؽٹغ دڀغت دڀسجض ٬ى وى دڀانثش و٥ش ٴڂ ٬وث جيش ٴبل

هى، ڄ٭ذ و٥ذر ټڂ أشن ڀپ ض أشصنذ، هعظ١مو دڀي دڀىل دإلجيذيب

وهى، دثل٥ش هي ظٽىن دڀم٭ظن وصبخ. ابڀع٭ٶ، دڀان ڄى ڄمٮ ٬حل، دڀعو

دڀغت عؽانثضدال دڀٹىخهشي ؤن سبذ ؤيكص وڄض وڄعان ٸ، زه ٬رتخٳدال جيش ؤڄ

. خبض ڄاش٬ان ٬ى دڀع٭سري ڄى و٭انست، دڀمذٿ ؤٴذٸض خنى، ڀهذ خن١ٮ

ټذن دڀي دڀڄى ض وـى، ظٹاب 1885 ض ټځموى ٵ٭ځه ټذن ڄذ هى هخ بن"

ٴه ٽعش دڀعىهض دڀمزيخهض ڄٹ ٭شي ؤن دڀه ظٹځابط اشءط دڀي ٴوغي ٴه

ض دإلخض دڀمذڀن وظ٭ٶ دألخيض زرسٸذط دڀمفځ ض وو" ربهىدڀ ٬ٷ"

، ڀځمٽىڄض ثاس ؤسن وٸ، ٹ ؤن ټځموى ال سيوٮ ڀم رمذ دڀمٱيب دڀرشٷ ڀضباي

ي ٠مغن عمٵ٪ز وبن ڄىخٴٹعه ڄى دڀم٭ذ٠ض ث، ـى وال ڄخټ دلعبلٿ ڄ

. ٬ٹض د٬عابخط بجل ؤټرث سبذ ؤو هى ڄذ زٹ يسڄذ سځى ٬ذخط بجل

بن، دڀمٶ ؤ٬مص ٬حل ٠٬هذ ؤو وڄ٥ذڀسان ڄ٥ذ٬وان ٬ى ڄورب ٴىٷ ڄى دڀٴذ٫ بن"

. دڀمانٸاشط هي ض دڀمٵ دةلذهش هى بڀان ابڀوسض هخ

ؤن وذض ٭وان ال ؤڄ ٴهخ ال ؤو ٹىٿ ڄذ ض ذٸذ وى دڀانثش ٽىن ٴإن"

ڀغ دڀي لزه وىڃ ڀمٹذوڄض ځن بلك ري بڀه ابڀوسض ڀغ ڄذثسان

ص، ؤهخٴه . ؤهخٴان ه، رضو

ص ض، أنو ؤن دڀاشٷ ڄى ٽىن بهه" ه، لذٿ ضؤ ٬حل ظ٭ذ زٹ١ض، ٬ذ٤ٵض ٴى

Page 364: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 362 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

سو دڀغت دڀ٭ذ٤ٵض هي. ٴٹشيؤ ومذٿ ڄخټشي زىٵان دڀٹىڄض ڄذتلان، ؤ١ذ

ڄضنذ ؤل، ابڀ٭ٽ، بهغن زڂ، ٴضيذ ؤاشټهم ڀى، ڄان ٬ ٬حل ځسغ دآلن ؤصنذ

وڄىال ڄ٭وض لذڀمض ڄاش٬، ؤان خب، ظٯ ؤن سيٽى بڄذـض ٬ىص ټڂ ڄى يل

دڀي دڀ٭ذڀم هخ ض ظعمٹٺ ؤن سيٽى ال وڀٽضنذ، اشڄڂ هى ڄذ س٦ظ بجل، ٤س٭ذ، ڄايڀض

مذڄؽځ، ٴه دإلهاسن بڄٽذن ض ڀ وخڀي و٥ذي ٹى دڀي هى دڀعٵٽپ ؤن سو

٫ابڀرصخ بال دتلايص ض لٹه ٬ى خٴٮ ؤن، دڀع٥ى ٸىخهشي لىٿ دڀخاسط ڀپ ظاټ

ي دڀغت دأللذزڂ ض دڀىٸى٫ ڄى لرتخوخال دڀخثم . ـهض ټڂ ڄى ظرت

خڀىخ ڄذ دڀمذيض دةلڂ ڄى وظىهشي ـخثشي، اتٵشي يس وخڂ، ٬ٴغ ڀٹ"

دڀمع٭ځٹض و٥ذابظه ٹؤ وهى، مجت ڄى ظه ٬ذض ـى جكي ٬ىن

ڄاشه ري دڀؽابط ڄى ٴه ڀ ظٵٽري ظ٭ـذط ڄاتز٭ض٬انء ، دڀمخټض ابڀمأسڀض

زځخن ٽذن صبذ ٭ دڀمسرش ټذن دڀغت ز٭ن ظجك، ڄىهىڀىٸذظه صبذ خيى ڄاثخل جمعمٮ

. دڀى٤وض ځ٭عه ظٱ٥ وخڀغت دةلوي خ ظٴ٭هذ دڀغت دڀخض وىٿ ٸسڂ ڄ٭وض

ټځمغت ڄؽڂ سيٽضنذ ټځمذط بال ڀغ دڀو٩ايط هي وڀٽى ؟دڀى٬ض ؟رتخيكضدال

ص ص ٬ځان ظٹڃ نؤ وخڀؽٹذٴض دتل١ذ ص ٸوسځض ٩ذاي ختغ ؤو دتلزض ل ٬حل ـذه . دڀ٥ذث

ڄى ده٥ځٹغ جمعم٭ذط يشء ټڂ ٸسڂ ظ٥ځش دڀغت دڀمىخ٠ٮ هي ٬ى ظ٭ٴىن ڄذخ"

وبهاتؿ دڀان٬ دڀرتټزي ڄعىايط ؤ٬حل خت٥غ زڂ دآلن وزځٱغ ٱڂدڀم ڄلځض

دڀمذهٮ ڄى م٭ذطدڀمفع هي ض ټرث ؤن ىڃ، دڀؤمذخل بن ؟دڀمعمذؼځض دڀموعفذط

همه ؤسن ؤن وىڃ دڀ٭ځمض ورتخ٬ذطال وخ دڀمع٭ذٸسض دڀع٥سٹذط زعى٨ٶ ڀهذ وڄٽى

دألڄ زه دهضتى لظت هاش٤ه جمذٿ ڄٵ٤ذ ظى٭ذ ٮو ، دألابك ظخټم ختٹٺ دڀاشڂ

ڄؽڂ جمس ـهذ ڀعٱڂ دڀرضوض دڀ٭ذڄځض ابڀ ڄذه٭ه ڀزتو دڀٶ بٸٵذ بجل

. هخ

Page 365: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 363 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وخڀ٥ځش دڀ٭ ٸذهىن زع٥سٺ وڄځڄض ٬ذڀمض دڀىٷ ؤسمغ مفعم٭ذطدڀ هي وض

وخةلى دڀٹوځايط وخوى ظ٬مه بلك ڄؽڂ دڀىڃ دڀمانٴض ٴه ظ٩ه ل بجل

. دڀخڄض ابڀزنخ٬ذط دڀمانٴض هي ٴه ظسسغ دڀي دڀځس ختڂ ؤن ٸسڂ

ض، و٭ىصبذ. ىڃدڀ ؤواب و٠ٮ هى هخ نؤ، ٸځبل ظٵهمىهغن خكعم بن، دٸعو٭عم هڂ"

ص ڄو، ؤخلغ دڀغت زىـىخضتذ بن. ؤټلغ، ذڀسضتذ هسبلء ٤سٹض، دڀان٬ض دڀؽى

ڄٹىڄذصتذ زسش دڀٹايص ڄزنڀض دڀىڃ ظعزنٿ دڀغت هو. صنذثاي دڀىڃ ڄځٽغ، بٸ٥ذ٬ض

ي، وخڀهش. لذڄځه ٿظس دڀايص ذ٭ بن. خصتذ دالٸعذض ولخ ڄ٭ايخ اب٬عاب

٬وىخن، دڀ٭ذض هذىٹوه دڀٹسيض دڀٵوض ٽ ٬ى ٬ى٠ذ، ؤسن ڀٹمد ڄى ڀٱريي

بال دآلن لظت ٵ٢ ڀم ظ٥ى هعفض ظٽىن ؤن دڀسصي وڄى. دڀىل دةلص دڀ٥سٹذط

وختلور دڀ٥سٹذط لر ه٥ذٷ ض خصتذ ه ظوؿ ځسض، وختلور دألڄذط بجل

بن دڀٹىٿ بڄٽذهانض دڀغت رتخيكضدال دأل٤ولذط والص سش هى هخ بن، دإلڄربايخل

ؤن ٬حل ؤل، هخ ټڂ ڄٮ، بهغن. ٻمدڀم دڀمحك ڀضيذب ابڀوسض ه دڀمذټض

، ظز٥ان ٬بلٸض ٴإي، وٴ٭بل. دڀو٩ايط صبي ڀان ٬بلٸض ال، ڀپ ڄٮ، بهه ڀٽم ؤٸىٿ

وخڀعفذ دتلىخانط غيوڄز دڀمخ٬شي ٭ش، خنى سبفمى٬ض و٥ان بجل ىدڀمو

وٽاتظىض دڀاتذيض وخڀمذض دڀٹمض ٴذث٢ زو٩ايط دڀعځٶ ظٹسڂ ال وخز٦

دڀمفذٴض ڄى سيو٭ان دڀساس٤ض ڄى ٸ ٬حل خٿ ڄذ ڀؤلايء ظىان بن ؟دڀربوڀاتاي

ص جبڀض دلعٽذټه ٬و إبابټه . دڀٸٹض دالـعمذ٬ض دڀريو

ڄى ڄذ ٹز ٭وان ؤن دڀ٥سٹذط لر سبٵهىڃ خمٽىڃ جمعمٮ ڄى عىٸٮ ال بهه"

هان، دڀ٭مٺ ض، سيزي ڄذ بابٻ دڀموٶ دڀ٭مذخل ٬ورصان ٴةن دألڄ زخءص وض. ظىخ

ي ابيء، هى، دڀمٱر ختٽم دڀغت دڀايض دڀ٩وٳ زسش وذض ڄو٥ٹض ٠مى

دألـ ظاسوي ڄسؤ ٵرت٠هذ دڀغت دڀمانٴٮ ڄى عٵذصدال ض أيڄڂ ؤن ٬ى ز٭، زء

دڀم٭رتٳ وخڀ٥ذثٵض دڀوٹذزض ڄعايخطال د ڄى ڄو٩مذ لڄذان وڃخم ٴهى. دڀ٭مڂ زعاسوي

Page 366: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 364 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هشي ڀځ٭مذٿ صبذ دڀمعىي ٬حل، ظٹسڂ ال دڀغت دڀ٭مذڀض دڀ٥سٹض هي ځش وض. دڀٵ

و ظځ٭ش ٴٹضؤ دڀمذٿ دڀربوڀاتاي ٤سٹض هي، ٬يق ستزي ؤي، غدڀسم دڀو٩ي

عٹخ٤ض ڄٹذزڂ ض دڀٵخء بك ظعمعٮ ڄؽځمذ صبذ ضتذن ال ـىأب ظعمعٮ ٬مذڀض د

هاس، ڃدأل دڀسځ ٸىخهشي جكضتذ دڀغت دتلٹىٷ زٽڂ عٹخ٤ضؤ بن. ٴ ختڂ هي دآلڀض

ڄري وظٹ دڀايض لٹىٸهذ مجځض ڄى وظعٵ وايص دڀ٭ ڄى سيٽضنذ ڄذ ٬حل

دع٭خهذ مثض ڄى وظسي ؤىخصتذ ڀوڂ ظعانٴ دڀغت وخأللخر ذزضعىداله دڀځ٭سض

دةلٿ ىڀهذ هخ٬ذط لوػ ٬و ؤو دڀعخوڀض دڀمفذڀ و٦ ض ڄذتلهذ ڀ٬م

ى دڀ٥ٹض وصبي. وخڀ٭مڂ دڀمذٿ ؤ زشي وضت ال دڀي عٹخ٤ض هي ظ دأل

دڀ٭مذڀض ٤سٹعان و٠ ٠ان ظ٭ٹ ؤن بجل ڀپ ؤخهذ وبن وظعربـ وظع٭ٹڂ دڀ٭مذڀض

دڀمعى٤وشي وڄٮ اـوصنذ دڀى ٬ضدڀان ؤابر ٮڄ دڀممٽوض دڀع١ذڄى ڄىخؼٺ ټڂ

ٴىٷ دألمح دڀ٭ځم ٺٵذي ٬وڄذ، بهه. دڀى٤وض دڀىلص ابم وعمځٹىصنذ ىصنذهذيذ دڀي

ى ڀى، دڀٽڄځشي خن ـ ٴىٷ دڀىڃ ذيٵٺ هى ڄؽځمذ هىظخڃ ؤزخؿ . خنى و٠٭ان عم

ڄى ٬ صبذ ٹىڃ دڀغت دثل٥ذزض ڄابايط ڄى دڀم ٬حل ڀپ ڄى وخؼٹشي وڀعٽىهىخ

دڀانثش عمٹه ڄذ ىسه ؤن ون وڄى، بن، ٬ځان بن. دڀسىزىن ٸرص سيىاتانط

، ڄخخ، زه ڄ دڀي ابتلف سضيض لٹذثٺ ڄى، ظٽخخ، ؤ٬ځى ڀمذ ظٹ ڄى" وى"

. وڄذتلان ٬ذ٤ٵعان زشي دڀٵذڂ دڀمن دثل٦ هعسشي ؤن، دڀربڀمذهض دڀ١ٵذ٫ زټض ض

. "ٵذ٧دألڀ خت٬ان ؤن جيش ال

***

ڄرسلض بن. جت دتلر ټذهغ ٴهانٻ دڀمذٿ انلض ڄ٭ځٹض دةلمذ٬ض ٬ىن ټذهغ

ون ڄى دڀٶ ض ظو ؤلخهثذ ټذهغ دتلؽض دڀ٭ى ڄإاسص ڄرسلايط ڄى ٴذـ٭ض

. دڀم٭ټض ٸځش بجل دتلشي ض صبذ ٴٮ ٴٷ ظڂ ټذهغ هٹ٥ذ٫مى ون دٴ. رمٽوض وذستض

دڀ٭ زىؾ ٴخن ـمم ض دڀهسيض بتلذٷ شٳ ڄى دڀاتدي ڄٽوه دڀي خٻ وټذن

Page 367: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 365 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄ٥١خ هٵه جي دألڀمذهض دتلر ؤټذن ائعه و٦٥ ٴؤو دألڀمذعن دإلڄربخ٤ىي

دڀمخټض دڀٹابثڂ ڄى ٸځڂ ٬ زٵ٭ڂ ٬ٹسه ٬حل ظخدال ڄى ٸاب زڂ دڀعىٸٶ بجل

. جتذٿدال لو دڀ٭ٽي ظٽىوه عفذو ال ث ٹىي ټذن

. ؤـ ؤڄٱذ ابمو دڀم٭ټض ظځپ ز١فض 1926و 1925 وغت دڀ٭ذڀم دڄعؤل ڀٹ

، دڀاشض بخء، دڀځوڃ ٬و، ظم ؤن دڀسوٸض بڄٽذن ض بن. دهعرص دڀځش وڀٽى

ص وخڀابزض دڀمٴٮ ٸىص، دڀمرتټض دڀٹىي بخء ظم ؤن بڄٽذصنذ ض ڀ وڀٽوه وخڀ٥ذث

ظىٸٶ ٸر ورب ٴذ ض دهعرش 1926 ذيڄ ؤايڃ ڄى ىڃ ڄاسء وخط. وختلذ

٬حل دتلىٿ زٱذض ڄذڄضدأل دثل٥ى٣ بجل ڄٱذدأل ڄس٭ىيث ووىٿ دتلزض دڀ٭مځايط

ڄى دڀمٱر دڀمغ وڀٶ دڀمٴٮ ىط مغ ؤسى٫ وز٭. دڀههض شو٣

ٸڃ دڀي دڀٵٹض و٬ٹ وـص ـڂ ٬ٹش دڀهذي دڀمم٦ ض دڀس٥ڂ وهٵ، ـ

ض ٴعن لذرضص ظٽى ڀم والن ڄذهىن وڀٽى. ڄ ض ڀٵڄذ ڀى-ـذن زىصنذ٬

!ڀځمايء اثهاي درت٬ذء دڀعماثٿ وـه

ايطآب دڀ٭ذڀم ؤه دڀمٱر ؤن وڄٮ. دڀٹوشي بجل ٴ٭ذوخ دڀم٭عٹځشي رسخك ؤ٤ځٺ

وٸ. ابإلهذهض دڀ٭ى ڄى يشء ڄى دڀعىځ ڄى عمٽوىخ ڀم دڀ٥ځسض ٴةن دڀفذ٬ض

خنى ٥ري دألڄض ڄى بر ټذن لشي ض لذڀضتم الع٭ذص ټذڄبل هشخ دألڄ دٸعىض

. دڀـوىن

، دڀٹذث دعبلڃ ڄى ابڀم، دڀو١ذٿ وعىخڂ ؤ٬ىخڃ مخض دڀمځممض خڄغ ڀٹ

ؤن ال ٴذڀمٱر، ؤوي وىخط سٮ ٤ځض اتٴبلڀغ زخك بجل بزبلن سىدڀ ٸمم ڄى

. سيىط

Page 368: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 366 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 369: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 367 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀڃ ىط

، دڀځڂ ؤؼانء ڀپ ټذن ڀٹ. دةلسڂ ڄى ڄع٥ى٫ ٤ذڀش ٬ذ ىڃ وخط. دتلذ وٶ

ٶ دةلمذ٬ض وټذهغ، دڀ٭اشء ز٭ دڀٹوشي ض لذرضخ اتٵشي يس ټذن. دڀاشي ظرت

زٹ وخڀٹرصض دڀٹسيض دةلذڄ٭ض زشي ؤاسزٮ ٬ص ڄو ظعبللٺ ڄانٸاشط وټذهغ

٭سض ڄ٥ذڀش زانجم ايض ض بڀضيذ ه٭ ڄو٩مض أت بڄٽذانط ٬حل دڀعٵذهم

وخألوي ابڀ٭زض بلخهمذ، ـظشي بخ وڄانسض و٤غن لر ڄو٥ځٺ ظسن

هض ټٵذء ٬حل ڄوربخ ظٽىانن ابڀٵ ٴضيمذ ؤٴٽذهم ٵځىخ ؤن دةلم٭ض ڄىخڀغي ڄى دأل

. خهذ سوىخ وؤن

. دالهعٵذ٠ض صنذض ز٭ دألڀوض ټڂ ٬حل ـط دڀغت دةلص دڀ٬ىص ه ظځپ :دڀؤي

ظ٭ دةلمذ٬ض ټذهغ. "دتلمذص" ٬حل ٴ٠هذ دجل ٭ى ؤاسض ڄ٥ذڀش ځڀځس ټذن ڀٹ

:ووك وو٬ ظزض بجل يشء ټڂ ٸسڂ خياتؿ دڀ٭ش ؤن

ص ظٹ دڀغت دڀ٫ ري ڀ، ٹىٿ اتٵشي يس ټذن، دڀبلك بن" ٴٽص ون وڄى. ٴٽ

ص بن. ڀځىـى ڄرب وؤي ڄ٭ظن ؤي ڀځبلك ٽىن ال سځٲ ٬وڄذ دڀ٭ى ه دڀٵٽ

و٠ٮ ض دألڄض زٹغ ڄذ وبخ. ڄوع٩مض ڄځمىض زٲ ٬وه دڀع٭سري وٹٮ دإلخٻ لځضڄ

و٤ٹض ڄذتلهذ خت ٬حل ٸصتذ ون ختىٿ دڀغت دڀمعٱريص دأللذ صتهذ ڄضبم

دڀمم٦ دڀسعض ظعى٥ى ڀى ه ب ؤٴ١ڂ ڄعٹسبل أتڄڂ ؤال ٬ځضيذ ٴةهه ٬ضنذ دڀع٭سري

ض ڀهذ عن ال دڀي بن. وخالهعٹذ ابڀ٭٢ عٽعٵ ٽضنذوڀ دڀع٥ى ٴ ڄوٵ

وڀٽوان. ڄوه ڄٵوٯ دألڄ هخ بن. اتذيان وـىي ؤصبى ڄى وـهذ سٹى ىٳ وىندڀ

Page 370: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 368 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټذن و٤غن مجذٿ ٤خ ڄى ـڂ ٬وه ٬ى٠ذ وـ ٸ ٽىن ؤن، ٹذٿ وختلٺ، هٵ١ڂ خكذ

عه ض وخڀع٭ځم دڀرتيب دجل ابزان خنسض ع٬ ؤن سيٽى و٬حل، دآلن دألڄض ٬حل بن. ڄ

دڀم٭ټض هي بن. ـص ٤ٷ بجل ټىلذ دڀم٭ټض ظىخڂ ؤن، وذ زىـه سسضتذ

ؤن ٴضيذ وخڀ٭ڃ ځفڀځ سيٽى وڀٽوه ختىص ال خمى ظعىځځهذ ڄهٹض ٤ىځض شض عٽىن

"...ـض جنذك و٥ى٣ ظعمان دڀغت دڀىلص دڀسڂ ه هي بن. وعرصخ

دتلځٹض و٦ ڀفځ دڀمع٥ى٫ ـذء ٬وڄذ ذدڀوٹ ڄى دتل هخ ٬و دةلمذ٬ض ټذهغ

ټذن، دڀٵفق ٤ٹض ٬حل ٸسغ دألڀىخن ڄع٭ص ىٳ ڄى لذث ٴىٷ دڀمرتز٭ض

. ىض ١ځٮ ټذن ؤهه دتلٵڂ الل٪ وٸ. ڄهوال اشلاب

ؤو دڀٹخءص ز ٴذٷ ٬و ټذهىخ دڀ٥ځسض ڄى آو و٬ ب ٤ځش ض ز٭ؾ

وصتوجعه دڀ٥ذڀش ظٹسڂ ز٭ وخختوخ دڀٵى ٬حل ٴفذئوخ ذمعځٵض ڄاسثڂ ض دڀعانٸ

دڀىـه رمعٹٮ ب ټذن. ظضنم دألجځض وزؤط دألزىخر ؤځٹغ. دتلځٹض ض ڄٽذان

ص وټذهغ ٬وه دهٹ٥٭غ ڀٹ. ٬ٸذ ٹ٥ ٴٽذن ـسوه ؤڄذ. دألسيى وي صت ڄإڀىٴض ري ٬

ابڀان غخك شض لاب ؤن ڄى دڀم ٬حل دڀ٭ذثځض ؤواب ٬ذڄشي ڄى ٹر ڄذ ڄو

سيان، دڀان ٬حل وؤطت سبمعه زـ ڄعځمذ، هانٻ ڄى دڀمىط ڄ وڀٹ. دةلسڂ

ټذن. ڄعىٸ٭ذ دألواب ؤىؤ ټذن ڀڀپ. ستزي ون ڄى، ومذال وؤن عمػ ؤن ى

ؤٸڂ ڀٵ٪ ڄى عمٽى ؤن ون ڄى جتم ىظه وڀٽى وؤٸذثه وؤهځه ؤزه ٬ى عىرب

ٵعه ٵذ ٬حل ڀعمىط ده٥ځٹغ ٽځمذطدڀ وڀٽى ٴمه وٴعن هٵه ـذه. ىط

ي ڄٱذڀسض ض جيضت ڀځىط ڀٵذٸ خيػ ڄؽځمذ ولرشـض دهٹاب٠ض لټض خمؼض ؤوات

ض دڀٹدل ٸ خال ڄذ ز٢ وـذ ٴه ڄځ٭ٹذ خيمڂ ٤ذڀش دةلمذ٬ض ٬حل وڂ. دڀىظض

سڂٸ ٸىخي ابڀٱخء جي ؤن بجل و٬ذي دةلذٴض دڀعشي لابط ڄى و٬ و٤ځمض خنض زص

دڀئو ٬حل ـانثي مغ ڃولى دتلٵڂ مغ. اشي ٤ذ ڀه ش ؤن

وختش ٬ش وٸ ذمٵض ؤوذٳ مذ٫ ٭ىنعىٸ دةلمٮ ټذن ڀٹ. دڀمٹځوض

Page 371: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 369 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص أشصنذ ڄى ڀ دڀمفعم٭شي ٴذـإ دڀي دڀبلوي ـذٳ. دڀوٵى ض دألڄڂ داث

. دڀزي يس ٬ى، ٸذثٺ ٬ص ز٭، دڀ٥ذڀش ابعوابء ٸځڂ ٸسڂ ابڀوىٿ

٬شي مذٿ دةلضبض ض ؤذزعه ذض ؤڄذظعه. أيټڂ وهى دڀمع٥ى٫ ؤـذر، ڄذط ڀٹ" ―

. "ضڄىه

ڄخن ض عىخي دڀٵغت دڀمٱر ؤڄذٿ ڄى ؤڄڂ هى هذ. دڀمفعم٭شي ٬وٷ ض دڀڃ جتم

. دڀىض فڂ ري ول ټٵى ڄى جي ٴبل دڀم٭ټض

. اتٵشي يس أسٿ "؟دڀس٭ؽض وزٹض" ―

٭ى ڀى، وخٿ زغن شص ض ـخلهمذ ٭ذةلذن دآلن همذ ڄع٥ى٬شي ابعؽانء ،بهه" ―

"...دڀمذٿ ض دإلابن ٹذظځىن ټذهىخ ٬وڄذ وؤځضبم، مج٭ذ هځٽىخ ڀٹ. ؤل

ؤټځه دڀ٥ذڀش وخڂ رتٵه ټذن وزومذ. دڀاشي ڄى ټإاس اتٵشي يس ڀه ڃوٸ

ڄى ٸى وخڀعٹغ ز٭ وڄڂ ڀم بكري ـك ټذن. بكعه ٴىٷ دةلبلزض ڂ مش

. دڀمظن دڀٵى ؤٵڂ ټڂ ق ووض ز١مذص ٴه وخڀٹن دڀڃ

٠ٵض ٬حل دذزعغن ڀٹ. صتمغن ټذط ڀٹ. ٸذٿ، ڄٴٮ ٸٵض ٩ض بهه" ―

ص ظ٭ جنذعت بن. دألـوسض دڀٵٸض صبذ ٸذڄغ هفمض ؤؼانء إووـدڀ ؤڄ دتلر بن. ڄ٭ف

د٬عٹ خكغ ڀٹ !و١ان ابځض لر ڄى ڀهذاي، آي" :اشي ـ٬ض ز٭ ؼم. "ٴ٩ٮ

وخآلن، بزبلن زى ض ـابڀان ٽذن ل٪ ڄى هى بسنذ دڀفذ٬ض واسڃ ؤن ٸش وٸغ بجل

ڀځمء ٽىن ڄى ز ال بهه !اب وخةلسځشي دڀٵشي زعٵىٷ، ذٸذ د٬رتخٴذ د٬رتٳ ؤان

آو دجل موخ ڀٹ. ؤهىخڀه ٬ان دڀي دةلهوم ڀځ٥ىٴذن ڀم ل ڄى ٸځش

Page 372: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 370 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دثلوف ري، دڀوذث هٵط ؤن ز٭، لىصتم ض، ٴضيذ ٭ ڀم دڀغت دڀځم٩ض دجل، ٸٹض

ټذن دڀي دڀسرشي دةلٳ بٹذٳ ض جيضت بللذ دڀى ٸ٥ٮ ؤو دڀسوٸض وٸوٷ

".ـهض ټڂ ڄى ٬ځضيم عٴٺ

. ذبفڂ ب أسٿ "؟ظزيخن ض خكغ هڂ" ―

. دإلابن ٠ ڄ٭ذټهذ ټڂ ظٹاب ټضدتل واشټغ، دهش عض ٴه ٸ١غ، ه٭م" ―

. "دڀوىسض هي ڄى يشء عسٺ ڀم بهه

ض ب ٸذٿ "؟وؤيب" ― . ابةل٫ ڄىر ظ

. "معه ختوغ ڀٹ، دڀمع٥ى٫ ؤـذر ؟ؤزىٻ" ―

٬ى ؤـ زىط ڄعسى٬ض لځٹض لټض وؤ٬ځوغ ٬اني ووڄ١غ ب وـه ٸعم

. ..ـٵىهه وظسځځغ ڄ١ٱى٣ خنش

ڀٹ" ― وڀٽى. هٵه خيذػ ټذن ڀى ټمذ دڀٹىٿ ٥٫ى دڀمع جك، ه٭م، معه وغخت

، ؤ١ذ، وڄذط ٸ زى خ ؤذٿ ض ؤش ب ٬م زى يس ڄذط ڀٹ، ڄذظىخ آوى

٬وه لؼعغن ؤن سٺ دڀي ز٭ذڀم دڀمځس دةلخثي هخ، دألورض زى دڀٹذ ٬س يس

دڀ٭ر هاالء ڄى وخل ڄؽڂ ڄذط ڀٹ. ؤلش وؤن ؤ٬ٳ ؤن ڄوه ظ٭ځمغ وخڀي

ض وهى دتلر ٴذـإظه ڀٹ. دڀىڃ هى٬هم و٥ٵح ٽذ دڀى دڀٱذز دڀڄى ض دڀٹخڄى

٬بلٳ زىٵه و٨ٵعه ٬ى ختحل ڀٹ. دألڄٱذ ظرصٳ ختغ ٴىخ هٵه ٴى٠ٮ دڀٶ

ظزيخن لټض زٵځىٿ وخڀعمٺ دآلوى ټڂ ڄؽڂ زوٸعه وظٹځ بڀه ٴضيذ ٬ه دڀغت دڀممځض

ي دثعمان. ؤزپ وخذزض ٬م ىز يس ڄىط ز٭ ڀٹ. دڀضنذض بجل هٵرتٷ وڀم ؤوخڄ

Page 373: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 371 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وټڂ دڀم٭ذٻ ټڂ ض، ٬ذي ٬حل وعٽح دڀٱريص زوٸعه عٹځ وهى، اشٻ

ڄف ڄىٸ ض ظع٭ڂ دڀعشي رسو٫ وٸىهذ وؤڄذڃ ان دڀماسء ض وټذن. دڀٽمذثى

خ دڀ٥ٹ ټذن بخ دهٽمذ ىط خمؼض دڀٹض ض ٸم ټذن بخ دڀ٥ځٺ هىخءدڀ وض اب

٬ځان وځٹ دڀمخن ض ټذهىخ رمى و٤ځسض ٴٹضيشي، دڀه جيم٭ان ټذن، اسوان دڀٵڂ

ص ٬حل ڄاټخ دڀمٱر اتدي ض ؤو دڀ٭زض دڀځٱض ض واس دإلبلڃ ظ٥ى رضو

٬وڄذ، دڀٵوٷ ٸر، ىڃ خط، ٹ٦ وٸ. لذڄذ ـبل ټذن ڀٹ. دالـعمذ٬

ص ٸوسځض ٩ض ؤذزعه ڄذ زٹ لؾ دتلسش ـسڂ ض ٸض دجل محځاني. ز٥وه ڄٸغ ٤ذث

ٸ خودل هٳ ټذن. دڀسعض ٵذٸه ڀم دڀهوء بن. ٴ٩٭ض ؤوـذ٬ذ ٭ذعن هش ڄى ٹر

ص ټڂ ض ټذن وڀٽوه. ؤصنٽه ڄوه ابڀٹر ٬ىان ٸىخي ڄى ائ ٴضيذ رت ڄ

لىٿ، دڀمىط ٨ځمض ٴه ظٽؽٵغ وـهذ ظوري ٠٭ٵض دزعاسڄض ٬ى ڄٵخ، وانٸان

. وخڀ٭مڂ وخاله١اب٣ دڀخض ٬حل، خيعرض دڀي وهى، وخيؽان دڀمىخ٠ٮ ڄى ڄى٠ى٫

مش دڀي وـهه وټذن. ظعمى لذڀعه ؤن زخ، وٵذ دڀىٸغ وټذن، ىڃ خط

ي ٸر خكذ. ٵذثه ڄى ائ دع٭ذ ٸ دڀعفذ٬ وؤظځٵعه ڄى ٬خ ٹؤ وټذن رس

هخ هاتزٮ خكذ. دڀو ڀان ورشك ي٬س خمم ڀځي دڀعىل اسڀض ٵمذط

ه٩ ض خڀععٹ ٬اني وخهٵعمغ ٠٭ٵذ دوعبلـذ وـهه ٬حل ڀممان ٬وڄذ دڀمىهىڀىؿ

ؤذز٭ه ټذهغ. ڄ٭ذ وٴذـ٭ذ ٸذاي ٤ذز٭ذ دڀمٵذـح دألـٵذن ٽىن ٬ځه ؤ٠ٵى

هجض، لځٹه ڄى دهٵځعغ دڀغت دألوريص دڀٽځمض ٬حل دڀموٵؿ ٴمه وخخت ابڀٽاتر ستپ

م دڀغت دڀسمذط هي ڄى زىخلص سضيض ظٽريص زشء خن ٬وڄذ ٵذهان ٬حل ظ

"...دڀٹذ ٬س يس ڄذط ڀٹ. دڀمضبم دڀٱ٪ ڄى

"!ؤڄىط ؤن ؤو دڀومى هخ و٬حل، اتٵشي يس هعٶ، وخيق ڄعض ڄذط ڀٹ" ―

د ټذن ڄاثڀاين ٬مذخن دصن ڀٹ. دڀٹذ ٬س يس ڄذط، ٬م زى يس ڄذط

ٹض ڀىٸٮ دڀاشزض لايظه بڀضيمذ و . ڄٵف٭ذ ڀ٭وه عسي دةلسڂ زؤ ڀٹ. انض

Page 374: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 372 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. أسٿ "؟دڀبلڃ ٬س ويس" ―

ي هى، ٹ٦ ڀٹ. ؤ١ذ هى ڄذط ؟ٸعپ ٴٹه، دڀبلڃ ٬س يس" ― ض، زو

يض خسئذ أسظجك بهغن. دڀٹذث دعبلڃ ڄى ؤاسزٮ ٬ص ٸسڂ دڀوټي ڄومخط

ٴٹ اش ذض دڀسخض ض ؤذزعه دڀي أبزپ ٺع٭ځ ڄذ ض ؤڄذ. هخ دثلځٺ

ص، ؤذزعه ".ظٹاب هڄعه ٩ض زځٱض ؤذزض، اثهض ڄ

"؟هڄعه" ―

دڀ هٵه دآلن ض زرتط ٴىي دظځٵغ دڀغت دڀ٩ض بن. صتڄه ؤن ټذط، ه٭م" ―

ص وڀٽى اسڀمذ ىؿ ؤهه د٬عٹ ؤل ال بهه. دڀمٴٺ ڄعىي ٬حل دڀمظن ال دهلل ٸ

، ابڀأتيك، هى. خمى ري زٽڂ دتلايص بجل ؤهش ؤز٭ض ز٭ ٬ذ ڀٹ. ڀهذ لو

ڄٮ، هاش٤ه وڀٽى ڄه ض ٱم ه بلي ٴذٸخ دڀـځشي لټض وٵٶ ؤسن

ٴىى ؤهه دال٬عٹذ وسيٽى. ڄذ ائ ڄهاب ؤسن بهه زڂ ڄوه ظ٭ٴه ڄذ ٬حل زٹ، ڀپ

ىه ٬حل زه دهلل ڄى وذذ ٴ١بل ٬ـه غسس دڀغت دڀع١مض ض ي وؤهه جبخله

ص ڄى هى٫، دآلن ڄى، وؤسن زه خي٥ىن ڄى دلرتخڃ ظ١ذ٬ٶ ڀٹ. دتلٹري وق دأل٥ى

وڄٮ. دڀ٭ذڀم هخ ڄى ٭ىوخ ڀم دڀشص ض دڀٹخڄى ٴذٸپ ڄى وثكري. دمه لىٿ

ڀان ظوي خكغ دڀي ٴذألم، دڀمىط ڄځپ رضابط ڄى ذجن ڄضنم ٬خ ٴةن ڀپ

لزض رضزض وـهه ټغ، دٸخڄذ دةلسڂ خمذيب ؤټرث ڄى وخلخ ٴه ٬ٴغ وخڀي ذظهڄل

، وځٹض، ڄمذ ټذن بخ وهى. ةلم ـم ٸاتٿ ض ڀځوٱذڀشي ظه ؤؼانء ظځٹذهذ

وـهه ڄى ڀعفمڂ ظٽى ڀم دڀرضزض هي بن ڀپ ٸځغ دخ ظٸغن ؤن سيٽوپ ٴذهه

"...٬ه، يشء ض، ظوٱ ڀم، ڀپ ڄٮ، وه. ائ

Page 375: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 373 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هانٻ وزٹ ڄى٬ه ـٵغ ڀٹ. ابثلى وب دهٵ٭ذٿ لذڀض ض دةلمٮ ټذن

ټذن دڀي ٫دڀمع٥ى دجل ظټزي ون ڄى و٩ خمن ڄىٸٶ ض ـذڄخ اتصئذ ومجذ ڄوهبل

ص رضابط صبخوص ڄؽځمذ دألواب هي، ٸ ون ڄى، بڀه ٬حل ڄعىخظ

:دڀمغ ٸ٥ٮ دڀي هى اتٵشي يس وټذن دڀٽبلڃ ٬ى دةلمٮ ٽغ. دةلمفمض

وخـسه دڀمٱر ؤي ڀٹ. دڀمځمض دتلر، دڀٵمص يس دعوعق، دآلن دهضتغ ڀٹ"

ڄٱر بن. ڄ٭ټض ض هسيض ؤلٽذڃ بجل ظٹذ ؤن لر ڀواتجئ سيٽى وال. زساسڀض

ؼض ز٭ اثهض دهسؽٺ ؤـخان دڀي دڀمعسٹ دتلٹٹ وخڀو١ذٿ ٸ٤ذؿ وؤ٤بلٿ ـذڄذ ټذ

ؤن ٬ځان دڀځى وخڀ٭مڂ دڀرتزض ض هى بسنذ وٸىخان دهعابهان يشء ټڂ ٸسڂ رت٬

ٸىخهضنذ ڀځمايص بن. ٴان دتلايص إبخص ـخ ٽىن و٤غن و٬ وځٺ ٬ځان بن. جنذزه

ظسض دجل دڀٹى٣ ٠ذء ٭غن ڀڀپ وخڀعوٽ دڀى دألٸىخڃ ڄى ٬ ؤو درب٤ض ٸٺ ڄ

. وخثلي ابڀ٭سىض ظلاب خه ض بن. دألٸىي إلخص ڀځى١ى٫ وڀوخ

ص جيذصبىخ ڀم، هلل وختلم، انئوؤ٬خ. 1830 ڄو خنذر، دألڄ لٹٹض ض، بهان" ڄى مجه

دڀسش و٬ بهه. دڀو١ذٿ هخ ض ؤاسيس ؤڄ هى دسنذ وٹان ټذن ڄذ وڀٽى. دةلسانء

ټڂ جممى٫ ڄى دڀضنذيئ وخڀهٳ وظ١مايظان ـهىان ومثى خنذر خكذ ؤـځه ڄى دڀي

عىـش ڄذ هٵهم و٬وڄذ. ه٭ٳ ؤن يشء ټڂ ٸسڂ ٬ځان ڄذ هى هخ بن. دةلهى هي

زٹمض ؤٴ١ڂ ڄ٭ٴض ڄى وخڀ٭مڂ دڀع٭ځم وانسيٽ و٬وڄذ، وو٤وان ٠مريان بخء ٬ځان

ص خنسض، ڀٹايظه، ظ٥ىخ دخ دڀي ٭سان سيعځپ و٬وڄذ، لٹىٸان دڀع٭سري ٬حل ٸذ

مضٸ مثذخ اعت ؤن ڀ٭مځان سيٽى، ٴٹ٦ و٬وث، ٬وث، ابظه وايض ؤه ٬ى

. "دڀممهض ؤلخهثذ ه٭ دڀغت دڀاتذيض ڀځ٭٥ٵض ڄ٥ذزٹض

و٠مه ىض ڄوهبل مىات ـذهسه بجل ڄٽؾ دڀي ب اتٵشي يس دـعر

ي بجل ٤ىبل .

Page 376: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 374 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

لش آڀغ دأللخػ ڄى جممى٬ض دألڄٱذ دعبلڃ ٬ٹش ٴځٹ دأللخػ ظاس٬غ

ټرث دڀٹن ط٬ابخ . ڄخټ دع٭اب ظٽ بجل دزعخال دأل

ي هخ صدثلى ه٩ذڃ بن وعهڄٽ ڄ٬ىڄض خبٹىٷ ظىڂ دڀؤشي خط دتلمذض ڄى هى٫ ؤخ

ض دڀمرسلض ستؽڂ وٸٮ ڀٹ. دڀ٭ذڀمض دڀٹوځايط وعمضتذ وخظٵذٸايط ڄ٭ذهخط ڄضنذ

وخڀٹذ٬ص دڀ٭ذڃ دڀؤي ٭سضڀ ټذهغ وبخ. ه٩ذڄه ځٲ ڀم وٸذن ال وڄذط وبصنذء. وـص

هاس ض ظع٭ذ٠ذن دأللخر ٬ځضيذ ظٹىڃ دڀغت ڄى وذڀاي ڄهشخ، دڀٱذڀش ض، وظ٩هخن ٴ

هض دڀايض ٴةن وخڀٹشي دڀعمذپ ڄى وك ٬حل، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، ظٹىڃ دڀٵ

. لػ ڄذ هى وهخ. ابهعض واتزض ٬ان ڄى زه عٶ ڀمذ دتلريص ٬حل س٭ؾ دڀؽابط

ظوٻ وځٶ ڀٹ114 . وٸذن ال

هاي ٽى ڀم، دمه ڀپ ٵرت ڄؽځمذ، وظوٻ ؤن ڀپ ؤڀخاي لظت زڂ ؤبل ٴ

زخض دڀى٥ى ؤواب دـعايك ٬ى ٽٶ ڀم دڀي دڀانزځىعن دڀم ٬ٹش، ـذء يـ

ويكځڄذن اسټ ي ڄى ڄؽڂ ٽىن زڀپ وهى. دڀمذهاي ٸځش ڄى، دألوري دڀٹن

هاي ؤسن ٴٹ ؤزىي ؤڄذ. دالهڄذؿ زىظٹض ض وابنابڀ ٸسڂ ٸ، وسځ وعن ٴ

دڀغت دڀربوظاتهعض صبي، دڀځىؼريي دڀربوظاتهغت وهى، ڄريي ز٦ ڀٹ. ڄ٭ذ، ومجهىاي

ظىڀىڄ واسن دألڀسفض دڀځسض دتلر سن، دڀوخڃ ٬حل، ڄ١ف٭هذ ٹ٢ ټذن ز

ؤځش ٠مى وٶظ ؤن ٬حل ظرص ټذهغ وخڀغت انهغ زخءص وهٹ٢ ڄىهځىٻ وخڄعمذن

. عٺ ظىو دڀ٭ذڃ مدڀمٹ هى 114

Page 377: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 375 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض دةلمهىض محذص دةلذڄ٭ض ض دڀمڄىٷ دڀ٭١ى وهى، اسهم وڀٹ. ٽضدڀبلث وخڀم

هىخص وآو دڀوض دةلم٭ايط ڄٹذوڄض ض، ٴريي ـذهش بجل، ٴځىٴذ ټذن ؤهه جلب ب٠ذٴض

. ٴذڀى ٸذهىن جكي لىٿ جتم٭ىخ ڄى

ولايظه. وريٳڄ ه٭م ٬حل دڀٵىوڃ رصخ٫، ٤مىلذ ؤوٮ وټذن، دتلٵ ٴ١ڂ ڀٹ

ص ظٽى ڀم بن دڀمهوض دڀسعض خي٪ ڀم هى. هعمذڃڀبل ڄذ ائ ڄؽريص ټذهغ ٴځٹ ابه

ظٵىٸذ ؤ٨ه وڀٽوه ڄ١مٽض زڂ ٸريص ـ ٴرتص دڀمفځ ائض ٬و بال دألوٿ ابڀو

ڄوه خي دڀاس وټذن سيٹعه دڀمشي ټذن ڀٹ. دڀمع٭مخط لٽم وض دڀؽٹض وخخط ض

ابڀموش دڀٵى ون لذڀغ باسءص دڀمع١ذص دڀمايي هي ض هٵوع ٸايص ٴإاسء

هخ ؤن ٬ٴىي ڄى واټ، ٸذظبل بٴخ٤ذ ىخ سبمذڄ دڀع٭ځٺ ض ڄٵ٤ذ ټذن. ٿو دأل

ٸ ټذهغ بخ ڄوـض ڄهوض لايص ظ٥ى ٬حل ؽغن ٵأت ال ټذن دڀځربخخل دڀربوظاتهغت

ززٮ ڀپ ز٭ ڀعوضت ذڀمض٬ درتخيكض ڄى ڄوي-اسن زځض ض ىڃ خط ده٥ځٹغ

دڀمان٠ځض دڀسيٹخ٤ض سٱغ ٸ ٴه، دڀىٴغن ټبلن-ات-اب ريٻ ب٬بلن بجل ٸن

. دڀربڀمذهض دڀعمىالط ڀ٭سض ض وٹهذ ټذن دڀي ابڀځىن

ڄؽڂ وخل سيځپ ټذن رمذ ائ سيځپ ٽى ڀم وهى. دڀمورب هذر ٽى ظوٻ ټذن ڀٹ

ص ڄى ٴٵايعن ؤو زاين ص دڀځفذن ض ظوبلظه ټذهغ. دثل٥ذزض ٬حل ٸ ڀٹ. وض ان

ص خ ټذن بخ وڀٽوه. دڀٽىخڀ ض دڀواش٣ بجل سيڂ، ٤س٭ذ، ټذن وٹه ټذن ٴځٹ ڄهذ

هاالء ڄى ټذن ڄى دعىڄه ؤظاب٬ه عىڃ ؤن ٬ى، ٴهى وڀڀپ. خ٬ضربوخڀ دڀټذء

. عهلٽذ ټڂ ه هي بن. ٬ځضيم ١ٱى ڀم، ڀپ ڄٮ، وهى. اثوس ؤټرث

٬حل دڀٵض دتلمځض ټذهغ ٬وڄذ سبخټ ظوٻ لڂ ڀٹ عهڄهم ټذهغ. هذؤ

ٸسڂ ٬ذٴذ ٽىن ؤن، ٸٹض ٬مځض جيي ؤن ٸسڂ، ٬ځه ـخك ڄهمض ظ٭ذٿ بصنذ. خموص

ؤ١٬ذء زرت، د٬رتخ ون ڄى، دڀم٢ ٹسڂ لظت دڀعسوق زٵى اتڄض ڄ٭ٴض يشء ټڂ

Page 378: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 376 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٸڂ ؤ ز٭ ظوٻ دةلرنخٿ دڀمٹم ٬ذ وڀٹ، ذڀضهعٹدال دڀمخلڂ ـڂ ټذن. ـمه ڄى

هاس بجل الوٸذن ٤ ٬حل ٬ذڃ ڄى ڀمذهاي خٴظان ؤن خبفض ٴ ، زٹذثه ون خيىٿ ټذن ز

. دڀٱس٥ض جلب ڄضنذ دڀابط جلب ؤٸر ه ځم لذڀض ض ڄخټ اتټذ

اسهځىىن ٬ى٠ه ڀٹ115ي، ټذن، دڀاسهځىىن وهخ. دڀاب٣ ض ؤن ٬ى ز٭خ، زو

م ٬حل ٸاس ىنٽ عاي ذبى خخئض ڄوه ظم يدڀ ڀٹسه ايض ڄى دڀ ڀٹ. دڀٽ

خمذٴڂ ض دڀمء ذٴهذ ڄذ ذڀاب دڀغت دڀ٥ذهض دڀىايط هي ڄى وخلخ ټذن

ڄم٭ ٬حل ځٹ دڀي دڀمخثشي دڀايشي هذص ؤهىخ٫ ڄى وهى٬ذ دڀخٽذخل دتلر

دڀمؽځؾ ڀىخء ٬ذڀاي خٴ٭ذ، ڀهذ صنذض ال مجهىض ځىخط بڀه وغ ؤن ڄى

، دڀسځى٤ض دألوخٷ خط دڀٽسض ؤو دڀىعاين ٬وه زن٫ لذڀمذ، ٵن ألن ڄضتائ دڀىيص

ستذڄذ، اسهځىىن ټذن ڀٹ. دالهضتذض وله ٬وه ظ دڀي دتلٹٹ دڀم٭ن ٬ى

. دڀ٥وض هي ڄى، ظوٻ ڄؽڂ

ص ض دڀى٨ٵض لايظه ٸىض ٸ اسهځىىن ټذن ، ٴه ٤ځسه دڀي دڀىڃ بجل دڀىالثض دإلخ

ڄى وهمٽ ڀ، دإلځزيي ٬ ٬حل جيځ خٻآه وټذن ڄځريخن دڀٽو، دتلر ز٭

ٴٹضؤ ڄزض وؤض، بڀضيذ ؤاسء دڀغت دڀعىهض ابإلايڀض دڀٱيب دةلوىر ض ڄٹذ٤٭ض ٿٴس

باسءص؟

مظو٩ دڀغت دالظٵذٸايط وك ڀهذ ٠موضتمذ وخبٹىٷ زعى ظ٥ذڀش ظىه ټذهغ ڀٹ

ماي، دتلر ؤؼانء، و٬ط وٸ. 1881 محذض وټذن. ظسعٱ ټذهغ ڄذ ظانٿ ؤن،

٥ذڀش لذهسض اب ٬حل دڀمف ٨ڂ ض أت دڀي دڀعى هى و٤غن لر

٬سض و٬ٹذث دڀىڀوض دأل٤ولذط زشي ڄبلسئذ دڀعٹذء ؤن مذ ال دڀ٭هى صبي ابڀىٴذء

اسن-ڀىاين 115

Page 379: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 377 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص وڄابت دألڄم ڀپ، دڀعمض دألابر هي و، دڀ٩ذه ض، ټذن ڀوضد دڀؽى

هٹي تكذر ټٶ ٸځڂ ٴمو. دڀٹسيض هىڄاي ض خڃ ڄذ ٬حل ظٽى ڀم دأللىخٿ ؤن

، سيؽځه ټذن دڀي ع٭مذدال هخ ؤرضخ، وخٮ ه٥ذٷ ٬حل، دڀهشص ظىه هى

، ٴ١مه ؤن ٴوغي ڀځزنه سٺ وخڀي دڀممځىن ٽىهىنوخڀ ٽذڄځٽىٴىنوخڀ ڀٱوڀىند

وڀٽى. "دالـعمذ٬ض دتلر" ؤ٬مص وض دڀربڀمذن ڄورب ٬حل، وىخط ٬رش ٸسڂ، زفذ٬ض

هاس ص بال ظوٹهذ ڀم دڀغت ٴ ٭ دڀي ٸرتخكدال ظٴ٢ ټذهغ دألڀمذهض دڀحم ڄى ڄ٭ف

ص ٬حل ظٹاب ظسٹى ؤن جيش ٴذإلايڀض. ٬ځضيذ هري ٴفي ال ځهذخت دڀغت دڀى وټذ

ص يؤ وظون ڀوڄذ ىٴ لظت دهٹ٥ذ٫ ون ڄى ٭ٷ ؤن دڀربهى و٬حل، لځىاب زٹ

ى ؤن اسهځىىن ٬حل ټذن دڀغت دڀٱذض ه هي بن. دڀريٻ وخڀ٭ذر دثلزب دةلص

ظ ؤهسذ ؤمذڀض ةلمهىض وڄض ټذن دڀي دڀمابن ڄىخهش ڀعمٹٹهذ ٬ى ڄ

ٴ٩ض ايض اتدي ټذهغ ظىه ض ٸ١ذهذ دڀغت دثلم وىخطدڀ بن. دإلرتخيكض

وٸٮ ٭ش زڀهذ ختض خمذوالط ختمه دڀمذىهض ټذهغ خٽذخل صبذ وخـه ڄعٹځسض

دڀغت" دڀمريوٴوفض دڀملځض" هي اتزض و٠ٮ ض، ٸهخ، ٬ځه دإلزٹذء ٬ضنذ ػعم

. خالعي بوخ دڀمىهى هى مم خٽذخل ىڃ خط

وجتزض وربص ختكش وٸ ظىه ڄى ٸذڄذ دڀاب٣ بجل 1927 وض اسهځىىن وڂ

ي ڄعىي بلثم ڀځواش٣ جمذال دإلخض ڄخټ ٬ذمض ض وـ وڀٹ، ٴٹضؤ ڄٽ

ټذن ڄخټ ألن ال، ؼٹځض وهثذ دڀغت دڀرتټض ټذهغ. دةلوىيب مٺ ز٭، ع٭

پ ڄى ڄذ ب !ؤزخ ال. دةل دڀمٹم ظزپ ألن ٸذزځض ټذهغ ؤو لٽمهذ، هعٵذ٠ضدال

، ڀع٭ڃ ظٽى ڀم ؤوي ٭ذخط ؤي ؤو وخڀعاشٻ وخڀع٭ذ٠ دڀع٭ذون دخص ؤن ض

وخ٠مض ايض ڀپ ٬ى ظ٭رب ؤن، ڄوه ڄٵوٯ ؤڄ وهخ، زرش٣ لذڄشي ؤهذخ، ٹان

دڀمخټش ټذن ڄذ ب دڀعٵذهم ض دڀسض ختٹٺ، ٬وث، سيٽى ټذن ڀٹ. صنذثاي لذمض

. ذٸض، دڀم٭ظن صبخ، ظهبخ ټذهغ وڀٹ. ز٭ىهه ڀسىڂ

Page 380: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 378 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀغت دڀعىـضيذط وڀٽى ڀٹ. ضدڀو هي ڄؽڂ ٬حل ٸذسئض ظٽى ڀم اسهځىىن صبذ ڄ

ايض دهضتذؿ ٬حل، ابڀبلك دڀمٹذوڄض ؤمخط ؤن ز٭، صڄرص دةلمهىض ټذهغ

٬حل جتئخ ڀم وخإلڄربخ٤ىض دڀمځٽض وڀٽى ز٭ ؤڄ ڄو ظخوهذ ټذهغ و٥ري ظٹم

.دهضتذـهذ

هي ظٵځن ؤن ون ڄى وظىه دةلخث ض، واي، دڀايض هي دوعاب وٸٮ ڀٹ

ظري وظ٭ذڀم بخزڂ ضوو دڀوڄذهض دڀځم ظٹذڀ ڄى دڀمعمص دڀايض دڀٽ

هس بللذ ټذهغ. مج٭ذ، دڀهشري دڀٵځى ذيځى ال دڀي دتلاسڃ ڄى ورضاب خلذ

وظٹمهذ دڀمٱزض دڀٹىڄض دڀٽعځض سبهذمجض ع٭ځٺ دألڄ ټذن ڀٹ. و٥ ڄى دع٭مذڀه

. ع٭مذدال ووخ٬ دڀٱو لٹىٷ ڄٹذوڄضتذ ض ٴات ز٥هذ ڄذ ولڂ ڄع٭ذ٠ض ؤٸاسڄذ

ٴائط وظٹمهذ ذمعځٵض و٬ٹذث ٭ىاب دڀمٱزض دألڄض ظٹ٥ٮ هى دڀٱ ټذن

شيعست ټڂ ڄى لعاي٣وخال دڀٹىڄ دڀمخ ٬ى ز٭خ ٬انرصهذ وظعغ ضٹځ ڄع

، دڀاتذيض دڀانڄض ڄى ؼريزأت، صتٳ دڀغت دألوبلٸض دڀٹىي ده٥بلٷ شوجتو ىلصڀځ

ال ټذن ڀٹ. دڀ٭سض دڀوك ظٹىض ؤو ظٽىى بجل زوٶ، ز٭وٶ، دڀمٱر ڄهذمجض ڄى ز

ز٭، جيضتون ڄذخڀىخ دڀٹىڃ بن. دڀوض دڀىلص ٬حل دڀٹذسئض دالـعمذ٬ض زوعه ؤ

ٸځىر ٬حل ـخ دڀ٭ ڀعى ٴٷ ڄضنق بلايء ض، وض أبڀٵ وزوټىر اسڀىغ

ص دڀٹسيض دإلڄربخ٤ىعشي والص هاس ټذهغ. وخڀمأتو هي ڄؽڂ بجل ڀځىىٿ، ستعځپ ٴ

دڀعسري ايض بجل، وخل آن ض، ابڀځفىء، صتٳ ال ڄوـض وځض، دڀٱبلايط

لټض ڂ ڄى ؤٸڂ بجل، ابڀربزض دڀممذص دڀايض جلبو ڀئلبلڃ م١ذصڀد ابإلجنڂ

ص ده٥بلٷ ٠مذن ڄى ستٽضنذ دڀزن٬ذط ڄى ٴىىض بلخػ بجل ؼم وڄى دڀٹىڄض دڀٵٽ

هس دإل٬مذ ةله دڀوفذك ، ڄضنذ ٵ لظت دأل والعبلك ظسٿ ټذهغ دڀي دڀٵ

٬ځه ټذن ڄذ، دألٸڂ ٬حل، هى هخ. وذض هذوڄ٭م ٵهذوڄى٨ ذخمذڀضي ، لرصخ

. ظٵٽريهذ

Page 381: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 379 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀممذوالط هي ؤىٿ بن ؤي دةلخث دلعبلٿ ڄى دألوجل دڀٵرتص جلب ظىق ٴه. صڄعف

هاس ڀٹايڃ دڀعى٦٥ ض زىـى ٴه ش٫ دڀي دڀڄى بجل دع٭مذٿ ٬حل ظٹىڃ ٴٹضؤ ٴ

، ٤س٭ ؤڄ وهخ، صبمذ سيپ ڄٹىڄشي ي ڀممخػ ؤي، وڀځممخػ ڀځٶ ڄوؿ

. ريٹىز ولٹىٿ زيـ دڀـ ڄخ٬ ڄى دڀموٹىڀىن دتلخؼىن

دڀځفىء ري، دتلٹٹض دڀسبل ٽذن ڄذڀن دعس٭ط ڄذز٭، دإلڄٽذن ض ٭ ڀم بهه

ڀم دڀممذوالط هي بن. ڄٹذوڄض خمذوڀض ټڂ إللاب٣، ڄ٭ذ، وختلځض دڀٹىص عتڄانو بجل

ص ظٽى دآلن ڄى، دإلڄٽذن ض ٭ ڀم ؤٴٽذ ٬ى وڀٽى ؤٴٽذ ظزر جم ٬ى ذ

ظاير، ٴذ٬خ .ٴضيذ دال

هڂ وټذن، ڃىدڀٹ ٴ٥ى و٬وڄذ. خظاي دألڄ ظ٥ى وڀٹ هخ بجل سٺ دڀي هى ٴى

ؤصنم وخٹد٬ع، ذمعځٵشي ځشيؤ ڄى ظوم دڀمٱزض دألڄض ؤن، دڀمه تكاشٳدال

ص خمذوڀض ض دڀمعمؽڂ دڀرتايٷ ٬حل ٬رثوخ ٬حل. ڄبلسئض إبـخءخط دآلو ٬حل دڀىخل باث

ض ؤن ٬ ابإلجنڂ دڀعسري بن. دڀماٶ رشو٫دڀم هخ ڄو٥ځٺ ټذن دڀومى هخ

هاالء ڄى سيزي ال دڀغن دڀعسري ب دڀربز جلب عىـه ڄؽځمذ دڀ٭ر جلب عىـه ؤن بڄٽذهه

ټذن ڄؽځمذ، وخڀمځمشي دڀممشي زشي دتلىخـ ظسن ؤن سيٽى ؤهه ؤوخ ڀٹ. ؤوڀجپ

خسئذ ٬ځه دتلذٿ ه وڄؽځمذ هضوخڀىان دألڄوض دڀمٽځعشي بصنذء ٸسڂ ظبكذ ض دڀؤشن

دڀمرشٷ زبل ض116

ابڀايض مى سبذ عڂ ڄذ ض ؤڄذ. ٬سىهذ ع٭ لىخـ،

، دڀٽوض دـضتط ڀٹ، ٴٹؤ دڀمذٿ دإلبلڃ ځش ض بال ظ٭عم ڀم ٴه دڀربزض

لىٿ وريو ٴٽص بلايء ض، دإلڄربخ٤ىض ڄى ڀپ وز٭ ـىځض ڄځٽض ڄى

ختحل ٴٹ. دڀمرشٷ ض وض ڄأسڀض ظىـ ظ٭ ڀم ؤهه، وصنذثاي، 9188و 9181 ؤلخػ زوغ 116

دڀمرتټض ٤مىلذصتم سبؿ دڀٹسيض ؤلٹذهم ٬ى، دثلذـ ڀځى٥ ڄضنم ظاي، وخڀمځمىن دڀممىن

هاس ظٽىن ٴهڂ. وخلص ڄص دڀى٤غن ڄعٹسځهم وختٹٺ (.ك. ٫) ؟ ٴهمغ ٸ ٴ

Page 382: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 380 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دتلمځض هي ٹىون ـخ لىخشي ظ٭ڃ ڀم وه. ڄمض ٴٹايؤ زانء طبڄٽذان

دةلخث أبٹٶ دةلؤص وزځٱغ ابڀعسري ٴىى ڀى اب ڀٹ. دةلص دڀځسض

ڄٮ ؤـخهذ دڀغت وخڀممذاثط. هٵه دڀٹذ ٬س ظوري ض دڀسض ل زى ان

ٹهمظو ڄځهمىن رت وڀم .ابڀم٭ذعن ؼض، دڀ هخ ض، ه ىخؤڄس ڄ٭عٹڂ

غ خڄغ ڄٹذوڄض ز٭ دڀٹابثدل دڀم٭ٹڂ دعځم ٬وڄذ 1857 ز٭، دڀوض بلڄض

ص ٽذن دانٳ ڄى ٬خ ؤن ٬ذءد ض، وىخط ٴ٫ بلن هم وخڀهش دڀٹ ــ

دڀ٭ر زشي ذيځ٥ىن دڀٹىڃ ټذن وب. وخڀىهخٿ دڀوڄذن ظعغ ز٭ ٴٹايؤ ض زٹ آي

ٴريعن هىخ ٶوځ ڀٹ. دڀٹابثڂ ٽذن دضتىخء وندڀمورص ڂ١ ٴ ٴٹ وخڀمځمشي

ظى ڀىلض ، ىيش دڀٹ ٴه ي دڀٹابثڂ زبل ض خاسٸ ظاي، دةل ڄ ڄ

ص ظو ڄض بخء بهان. دڀهشري دألز٢ دڀٽذهى ؼىر !دڀوى رتي زٵٽ

ڀٽوهو، و٫دڀمرش هخ ختٹٺ ٬حل ٴىټى ي وخألر الٴفي دڀٽذانٿ خټش وڀٹ

خيفم ڀم لايندأل ز٭٢ وض. وخ٠مذ ؤټبل ظاط ڀم هځض ڄهشض ٬و ٬حل دٸعرص

٬ى الزى وخةلرنخٿ ون ي ڄريخٿوخأل ىه ي دةلرنخٿ ؤڄاثٿ ٬ٽىن ٸذص

ص و، ٴضيذ ٹذٿ ؤن سيٽى ڄذ ٸڂ ؤ وهخ، ظانٸ٢ دڀغت دڀمابخط هي ڄ٩ذه

دڀ٭ٽي . دڀمم

ض ڄى دڀعٵٸض لىخعي دڀمىٵض 1867 ذ٬ضجم وغڄٽ ڀٹ ٥ذء ختغ، اىخ ؤن ٴ

، دهعاشڀهم وٸ ڄځمشي اتڄذؤ ٴضيذ ووخآ دڀمبلـح ڄى ٬خ، مضدڀم دڀممسض

ى زځٱىخ ؤن ڄذ وڀٽضنم. دڀمن ٬ٹص خكٶ ض ووٸىخ ىخوز دڀ٥ٺ ڄى، دظٵذٸذ

أتهځىن ال ٬ذص ٬ٹٹض وخد٬عرب ڀٹ. آابصئم ببلڃ بجل، مج٭هم، ٬ذوخ لظت دڀ

اسن ڄا ڂ ڀم هخ وڀٽى. دإلبلڃ شيهوؤ عمذ وؤو٭ىخ دإلڀهض دڀمحض

. ٴٽذن وسٱ دڀسمؾ ٬ى لڂ آو. بهذهض ڄى تلٹه ذ٬م ظٱخٿ ض رباين

Page 383: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 381 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٽانٿ هخ ټذن ٴځٹ. ابڀى ڀهذ ٬بلٸض ال وظىه دةلخث ض الٴفي ڀضاس بن

هاس ذايط ووڄض دإلبلڃ ٬حل دڀٽر زٵي وٱڂڄ صبٽدل سضيذ ؤټرث دڀوٵ٭ض ٴ

دتل٩ريص جلب دإلبلڄض دڀخثش ڄى دڀمى٥ىٴض دڀايي ڄى ٬ زٹايص دهٱذڀه ڄى

ال ىدڀ دڀٽهوعىعت دڀځاب وي دڀـذٿ هاالء ڄى خلوخ ټذن ڀٹ. دڀممض

. دأل اون ؤٴ١ڂ زٽڂ ڀمٹٹىخ الب دڀمذء اون ض عمؼىن

ص ـڂ ټذن ؤن سٺ ڄؽځمذ دڀاثڄى وڀىن مسات ڀىن ـڂ وهى، ټذن دإلڄربخ٤ى

ض ؾڀځمؽځ هٵه دآلن ض وذڄذ، دڀاتٮ وزى ؤوـواي ڀعمٹٺ دڀمٹ دڀمذء وڄ

ڀم. ڄځم ڀربخخل ؤمذخل دعٱبلٿ ه٩ذڃ، ٴٹايؤ ض، ختڃ خمذر خهش ڄاشٮ

ٽى دتلٹ هخ، دڀمځمشي ٬حل لٹي سبي رضر دڀمؽڂ وټذن. لو سهڀع٭

ټذن دڀي ، ٥ذڀش ټذن ڀٹ. وظىټىسيذخ دڀانپ زري ٩٬ذط ڄى ڄابشص يعم

دڀغت دأل٠ذڀڂ الخئض، ٨ذهخ، و٭ذ دڀمذىهض عمڂ ټذن دڀي وهى، زربوص

دڀاباب و٥إهذ117

٬حل دڀٱىى ٬حل دڀمٹض دڀعٵع خمٽمض ؤلٽذڃ زع٥سٺ،

ٴةن دڀمٱر ظٱ٦ ڀم دڀممذٷ ټذهغ وبخ. دإلبلڄض صدڀ٭ٹ هخ ؤن بجل ڀپ ڄ

لاب ټذن وڀض ث جكانال اسڄه دڀي دڀٽذانٿ وهخ دڀٱش دألٹٶ

ڀځځ٥ض ٤ىڂ وٸغ ڄو دڀٽهوىط ٴه ؤ٬ى ٬رص ض وڀ ٸ، دڀابابوض ٬حل ڄ٭ځوض

. دڀڄوض

دڀمرشٷ ض وىذ دڀعسري زٱض ضدڀو دألوىايط ظځپ ؤهؤش دڀي هى بهه

بلط وخألوىخط دڀس٢ دآلابء، دإلبلڄ ؤن ڄٽوضتذ ض ٽىن ٸ ؤوىايط وه، دڀم

هخ، دڀځش ايض دڀسعض وڀٽى ڄان٠ځض خكض ايض وڄغ أبصنذ نظعسف

117 Syllabus وخالرتخيكض دڀځربخڀض: دأل٠ذڀڂ هي ؤهم وڄى. 9488 وض دڀاتٮ زى ؤي

. (دڀ٥س٭ض دجل هسض) وخڀ٥س٭ض

Page 384: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 382 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ضهٵ٭ ال اسڄض هسځض ڀع١مض ڄخ، دڀٹون ٬رب، سٹى دڀي دڀځش

بجل ڄ٬ى ؤهه ٴٹايؤ خكض ؤاسٸٵض بكري ڄزنڀض بجل ٴٮ دڀي الٴفي د٬عٹ ڀٹ

وڀٽوه. صٸو ڄوه دخت ؤهه ڂخت دڀي ؤو٥شي دڀٹ زو سه زو ٥١ځٮ ؤن

ټڂ ض دألاسيس دڀرش٣ ه دڀغت عٹذڄضدال بجل ٵعٹ، ٬انزض ٹٶؤ ٬ٽ ٬حل، ټذن

ؤن دع٥ذ٫ ڄذ وټڂ. ڄسىهذ، ١ذؤ، بسيذهه ټذن وٸ. ؤىق ه٩ذڃ ٸايڃ جلب ظ٥من اسڀض

شيڄعم سځىڄذشي ڄٮ دڀمذڀض ٴٹايؤ و و٦٥، زواش٣، ٩ذه ؤن هى ٵ٭ڂ

هى٫ ڄى ع٭بلڄذطدال ڄځمض و٠اب٣ واتن ٸسڂ ڄى دڀاسث زايض

وخڀوىٿ دڀٵ١ٵذ٠ض وخڀى٨ذثٶ دألخيض ٬ى دڀابلؽشي دڀايشي ڄى ومجٮ اسه

ص دڀاباب ٸخض ڀهب ٮعم زٽذانٿ ٭ځٺظ وٸ، ڄٴذأل . دڀ١ىمض وال دڀابزىض وخإلخ

هض دألٹٵض خت٥ى ال ؤڄخ، بمجذال، ٭، إبهه بال و٥ىص دڀٵ . زه ٭ع

وـه وهى، ٴىټى ي اشٿ دألر هى دڀٵذځض دڀمٱر ؤجنځض بجل آو خ٬ض وـ وٸ

ڄى ظوڂ ڀم وخض ض هىضاث زىض سه دالهعمذڃ ظؽري ٴه ٸمذط ال ټذڄ ڄځٱ

وڄض ض تكذر صبذ ٸذڃ ڄىظه ٬ٹسغ ب٬بلن خمذوالط زٵ١ڂ بال رب ڀمو ذل٩ دڀوفذك

. دإلڄربايڀض

أبر ٮظس دڀي دڀٵاسن بلك ض دڀٹم دڀ١ذز٦ هخ بڄٽذن ض ٽى ڀم بهه

عاي ص وٴعوعه دڀٽ طوايان دڀمهض دتلايص ڄى ظههٵ ز٭ ؤن ٳوخڀعى دڀمٱذڄ

ڄؽڂ، خ٬سه ټذن ڀٹ. دڀٽذزض دڀعىزض ؼىر زځس وضت ؤن بال، ظ٭ض وـض

وزڀپ دألن صن ڄى اسوصيذ ڄذ جلب دڀمذڀض ٴٹايؤ ؤصنذ ختىڂ وهم، الٴفي

٬وخ، الٴفي ڄؽڂ، وټذن. دڀمىعځٶ دڀم٭م دڀٹځش خ ىلان دڀٹ هى ٽىن

، وڀٽوه، دالع٭مذي دڀمرشو٫ ض، وذ٤ ضز٥س، ڄؽځه، دخن٣ ڀٹ. ڀوخ ڀئلبلڃ

، ضى ، عمؽڂ ؤن ولذوٿ دڀٽهوىظض دتلايص ٬حل دڀعوپ لايص ڂٴ١ ، ڀه وبلٴذ

Page 385: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 383 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٴخهىخ ابڀٹ

هٽىن هڂ) وخل ڄى زغن برسخثڂ وزمسض صيىشي ظوٽ وؼىر دم ختغ ؤجن ڀٹ

دالىى٤ زجكي دڀسه رضور ڄى ٬ ڄى٠ى٫ بخء هان118

ض رسض ڄهمض،

م ٽىڀ دألڄ ؤن ڀپ دڀرصٳ دڀعف ٸسڂ ڄى ټذهغ ؤصنذ ض ٥٭ى ؤل ال ڄخټ

م ڄى أبٸڂ ع٭ځٺ و ٸسڂ دڀٽذن ٬ٹځض خض وڄى ٤ىزىخٴض وخث٦

دڀٵ١ذثڂ زشي ڄى دڀسعض ظٽى ڀم، ٬ځمان ل ٬حل، وخةلىض. دڀرشٵض دإلڄربخ٤ىض

ٴىټى ي ظهش. دڀٹخض ب٬بلن ـخءخطب ض لذمض ٬انرص دڀم٭عمص ضٵٹهدڀ

ص ڄى ظىـسه ڄذ ٵرت دڀغت دڀبلظخزض ٠مى ؤٷ وزٵض دڀعريض دألوىض ٠مى رضو

٬حل ظٹىڃ دڀغت دتلايص هي ض ـځاب ذواب ٭ ڄذ ټڂ ض دڀه دالهٵ٭ذالط بكن

ٸ١ذهذ خت١ريي ڂڄ أت ٴرتص ز٭، ىڃ خط دثلايڀض ض ٿو دأل دڀمبلڃ ـون وٸ، دتلټض

ص ض دڀ٭٥ زبل و٦ ض ذدڀهف ٸځش ض، دڀمٹض دأل بجل ولق دڀوڄذهض دأل

ټذهغ دڀى دڀلڂ دڀ٥ىخٷ ٬و دڀمخء ڄى دةلوىيب دةلء ض دڀممرتٸض دةلابٿ زشي

هاس هي ٬فسض ولض اي٠ض ڄى ڀهذ ٴاي. ختاشهم، ابڀخط دڀځم٩ض هي ض، ٴ

ٴه ي ټذن دڀي وٴغهدڀات هخ ض ڀه ختات نأب دڀبلظخيب هخ ځم دڀغت

هاس دڀمو٩ون هض دإلڄربخ٤ىض صرس دڀ٭٩مى ڀٵ ، هان، م بهه !ٴٹايؤ ض دڀٵ

ڄذ و٤س٭ض ڄي لىٿ دظٵذٷ، ڀپ ڄٮ، خيڂ ؤن ون ڄى دڀورص ٬حل 1916 وض

هخ ڄؽڂ ټذن بخ وڀٽوه. أتهڂ دڀغت دڀهشذص دڄت ڀٽڂ ؤن پڀ، ظ١مض ڄى ٸڃ

دتلٽىڄض ؤن ٭غن ال ڀپ ٴةن دڀىء ڄى دڀٹ هخ ٬حل ڂزٵ ابء ٸ دڀ٭

هض ايض ڄٮ وفم ال هخ بن. ال. خٷدتل ض دڀٽهذن أبؼىخر، صنذثاي، ڄغ دڀٵ

بن. وخـعمذ٬ بىڀىـ ڄوؿ دڀعاب ٬حل دإلزٹذء ض وٿدأل همهذ عځى

ذمض هذڄض ڄابڀٲ ٴضيذ ظؿ ؤزىخاب ىظع١م ټذهغ دڀؽبلؼض دڀمٱر زځخن ڄزيخهايط

. وخڀوخڄض ابڀمبلڄض أتؼخ هٵه وٺ ؼم ؤ٬خثه جلب دڀمن ځم دڀي صيىخ دتلىخي خكض 118

Page 386: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 384 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هاس ض، دهلل ؤټځض ؤي ض هخ سٹى وڀىٳ. دڀوض ڀځ٬ذض . ايدلعاي٤ بللذ، ٴ

٬ځضيذ دڀٹذسئىن ټذن وڀٹ. هي دڀسځسځض وك ٬حل ظضن٢ دڀم٬ىڄض دڀربزض دڀايض بن

ڄى اسؤ ٬حل ظىهذ وٸٮ وٸ، أشصنذ ڄى ؤن، دڀىٸغ ز٭٢ ڄو، اټون

ٹذ ال سبذ جنذ٬ض ؤټرث ظٽىن ؤن، دڀربزي دڀمى٤ى ض وخأل٬خٳ دڀ٭ذخط ڄٮ دڀعىخٴٺ

ڄذاين ٴه ظ ظ٭م ؤوهذڃ ڄى119 ٴهڂ. صدڀم٥ه سبايههذ دألٴذٸض دأللخػ ټځعض

ض ظعځن دةلمهىض ه ظعىوخ ؤن، ڄؽبل، و٭ٽم ض وهڂ ؟دڀمٹ دڀمذء سب

ض" تكذرڄاڀٶ ټځموى) ټځموى ؤو وزاين ټىڄشو وٴريي س٥ذذڄ ڄؽڂ وخلخ

دڀٽعش بن ؟120ڀځر ؤټرب جم ؤـڂ ڄى ذ٭ ظسغن زو ٥١ځٮ"( دڀٵٽ ىىوض

دڀٹان٫ ڀىن ظٱري دڀ٭سؾ وڄى، دڀمٹ دڀماثٷ ٬حل ظ٭رت، هان، دڀمٹض

. ٸضاب ٴذتلٹٹض

ڀم، دإلبلڃ ض دڀمعن ندڀٹذهى هٵه دآلن ض هى دڀي دڀٹآعن دڀٹذهىن ؤي دڀرش٭ض بن

دڀعفم٭ذط ٴةن ټڀپ. دڀٹذهىهض زبللايصتذ ع٭ځٺ ڄذ ض ڄٵ٤ض سبحكض دڀسعض ظ٥ذڀش

دڀٱريص دڀٹ١ذاي ض دڀځفىء ٬ځضيذ هسڂ ال ز٭خ دڀمن ض دڀس٭ص دڀٹسځض ؤو دڀٵض

خٳوخأل دڀ٭يب دڀ٭ٳ ؤي ٬ذخصتذ ڄى ٬ ٬حل لذٴ٩غ دڀٹذيض ٴٹه بجل دڀٽسريص ؤو

. دڀٹسځض ؤو دڀٹض ڄى دڀعٵى٢ ڄى هى٫ سبٹعىض ظ٥سٹه دةلمذ٬ض ظعىجل دڀي دڀربزي

ٸ١ض ٬حل دڀ٭ذض ڄى دڀمعىي هخ ٬حل ؤڄى ض ٬رث ؤهه ڀس٭٢بجل د ڂو ڀٹ

!٬فش ڄو٥ٺ ڄى ٴايڀه. ڄدأل ض دڀو٩ ب٬ذص ظىـش

. دڀٵهض دةلمهىض ٬ى خكذض 119

120 Ad majorem Dei Glorium .

Page 387: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 385 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ظخ هخ ڄؽڂڄى ءات ب ټذن ڀٹ ؤٸذثه ڄٮ انٸاشظهڄ ض ټذن وڀٹ. دال

هاس ض دڀٹذهىن ظ٥ى ض دڀاتذيض دڀم٭٥ايط ذمعځٶ ڄٹذزځض ڄى ٽڂ ال سن سبذ ٴ

هىن دڀمى٨ٵىن . ٴٹايؤ ض ٵ٭ځىخ ؤو ألهٵهسم مضتلٽىڄ ڄٮ وٴذٷ ض دڀ٭ذڄځىن دڀٵ

ټن مجهىض زوڀض خمٽىڄض ؤڄض ٴ٠عه ه٩ذڃ ض ه٭ ؤهان ٵٽ ڄذ ثكريخ ټذن

ٸذهىن هى دڀي دڀعرش٭ ورصلهذ، وخڀبلخهٹاسڄض دڀىلص ڄسب جلب عىهذ

، ٬ځضيذ دهسظن دڀغت دڀٹ١ذثض دڀموٵذط ؤهىخ٫ ظت زشي ڄٽؽٶ أتڀٶ هى بسنذ انزځىى

ڀع٭ٶ دڀمع٭مځض وخڀىاسثڂ دڀوى جممى٫، دڀىڃ بجل دڀوڄذعن دڀ٭ه ڄو

. ځمذ ذظ٥سٹ دڀ٭خڀض وڀع٥سٺ خعه و٠مذن وختي دڀٹذهىن

هاس ض، دڀٹ١ذثض دأللٽذڃ ټذهغ ڀٹ . ذمعځٵض و٬ٴض ٨ٴض زٹىخهشي ٬مبل ظ، ٴ

م ٬حل، دڀمځٽض دڀٵرتص مغلفؤ وڀٹ ٤ٹض صبذ دظمغ دڀغت دڀاتڄض دڀمحكض ڄى دڀ

ص ٸايڃ ڄى الز ٴٽذن دڀو٩ذڃ صبخ دڀماس ٬ى، دتلٽم هض دڀؽى ؤټرث ض ځضرمؽ دڀٵ

، دڀىڃ بجل ستذڄذ عمٹٺ ڀم دألڄ هخ وڄؽڂ. دڀعانٸ١ذط هي ڀممى ذهسى ؤزانصئذ

دڀغت دڀمذه ـ ض دڀٹ١ذثض دڀ٭بلٸذط خيٽم ڄذخٿ هىڄذهاي ض دڀ٭ض ٴذڀٹذهىن

ض ٭رث ؤن دڀمء بڄٽذن ض خٿ وڄذ. جنځزيضدأل ڀځهموض ٬ذڃ دڀمذثض لر ڄو و١٭غ

هاي ز٥ذهاي ذتلض زخهشي ظ٭عرب خڀغ ڄذ ٸذهىهض بـخءخط زٹذاي ٬حل دڀسرين وض وؤوٴ

. دڀايض دةلهىض هذؤ يؤ ض

دجل، دألـن ٬حل، ىڀهذؤ ظىق ڀڄىد ٬ٵذهذ لٽذڃؤ ڄابت ٬حل ٴضيذ ٭رث ؤن سيٽوه ٴهى

ض دألڄوض و ص ؤوي ڄابت و٬حل دڀ دڀعرشٮ وڄى دڀوڄذعن دڀٹذهىن ڄى ڄعم

ٸ١ذاي بخء، لذٿ ټڂ ٬حل، هان وڀٽوان. دڀٽوس دتلٺ ظ٭ذڀم ڄىو دإلٴجن-دڀٱذخل

لظت ڄ٥٭ان ڀپ ض جي، ڀپ ڄٮ، لؤ وال. دڀٽسري VIII دڀ٭ذڃ دههذ ٬حل ظ٥ٵى

Page 388: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 386 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄ بن، دڀٹىٿ ڀمٽى خڀخٴصو ضدڀٹ121ص ټڂ ض ٬وه ڀځٴذ٫ ٸذزبل خٿ ڄذ ع٭ځٺ ڄ

ص دألڄ . ظعٱري ال دڀغت دڀسرشي دڀ٭ٹڂ ٴىىض ٴ١ن زرضو

غ ڄذ بن ، ټذن دثلىڄذط ڄى ٬ ض لٽم ڄى دڀربز دڀٽذن زشي دةلمذ٬ض زه دوع

خط ص دڀممذوالط هي ڄو٥ځٺ، ابڀ ٴضيذ ابء دڀغت دڀربز ٬ى دڀ٭ر ڀٵڂ دڀمعٽ

ر ال ځمٴ. ٮ زٵڂ دڀعسري ريشي دڀٹابثڂ ٽذن ختىڂ ٴڂ ز٭، دتل٪ جي وخثلم

بجل هذڄذ ٴضيذ دڀربزي دڀ٭ورص ڄذخٿ دڀغت ڄخټ ض، وظىه دةلخث ض ڄى ڄذ، ؤاث ل

ظغي دهعمذڃ، ڀپ ض پ دإلٸذڄض؟ ټىوبل

٬حل ڄ٭ذوهىي وټذن. دألڄ هخ ض ٴٽ ؤن، زٽؽري 1914 ٸسڂ، ڀبلوٸذن سٺ ڀٹ

وايزىه ي وىزغي وزبلن ىوز وىو ڄذجنشي، ڄوه دڀٹر ض دوعبلٴهم

خبمذض دڀمرشو٫ هخ ظسغن دجل ٴ٭ىهه ؤووى وخڀٹس٥ذن ڀىدل وڄى زځري-ىوڄ

هخ ٬حل سبٱذڄص ع٭ځٹىن وهم، مج٭هم، ټذهىخ. ڄضنم ٬ دجل ابڀوسض ڄهض

ض ض ظعى ؤن صيمهم "ؤٴذٸض " صنمؤ ٭ځوىن، دةلذزض ڄى دڀٹ ض ٸخخط دڀٹ١ . ٸى

ڀمذريٮ ڄاناب ٨ٴذ ٽىان ڀم وظ٭ٹخظه دتلر ز٭ وڄذ وذمذ٤هذ دتلر وڀٽى

دألؼانء وض. ؤٴ١ڂ ڄانابط دجل دألڄ أتـڂ ٴىٸٮ دڀمفذٴض ڄى دڀٹ هخ ٬حل

ص ڄانسض دتلر هي ټذهغ ڀٹ. دڀٵض هعٵذ٠ضدال دهڀ٭غ ؤن بڄٽذصنذ ض ټذن ـ

خ دڀٹىڃ بجل ظىل ٿ ـص ؤٴٽذ . وان ڀهذ ؤٸذڃ ؤل ال وڀٽى. دڀٹسيض دڀىاسثڂ ظ٭

مذء ض ٻ دڀوزي ڄو ظوٻ ز٭ي وڄ زبلوٸذن دالهعٵذ٠ض ب٬ذ هش وڀٹ

ٴٹ اسهځىىن ڄٮ ؤڄذ. ټذٵض هشي ڄى دڀؽى ڄاسٻب، ڄدأل صنذض ض، ظٹ ٴٽذن. دڀٹ

. دڀربزي 122دڀ٩هري ٬حل دڀايض هي ستى١غ ؤن

121 La parabole de la paille et de la poutre

ىڃ: دڀ٩هري 122 .دڀځ٥ذعن دڀم

Page 389: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 387 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

ض ؤو ٤ى٬ض بڄ١ذءخط محعه ٨هري دڀاب٣ ض 1930 ڄذي 16 ض ؤ٠ٵغ ٸرس

خ ٬ځه . ش٬اي ڄ٩ه

خ دڀ٭ش وڄى) ابڀربزض دڀممذص دڀٹابثڂ بن دڀٹابثڂ ظسؤ ؤى ڄى ڄ٭ٴض ـ

ض ض دڀٹابثڂ ظوضت وؤى دڀربز هخ ٬ابخط لش دڀٹذهىن زٹىص ؤوـغ( دڀ٭ز

ىڃ ص ڄى، دڀم دڀٹذث دو دةلمذ٬ض ضڀبلل بڄذ وؤو١٭غ دڀٹآهض دڀځ٥ض خث

ض ابڀٹ١ذاي ع٭ځٺ ڄذ ض دڀٹ١ذثض هس ڀځٹ١ذء وبڄذ، دڀٹسځض ؤو ابڀٹض دثلذ ض دڀٵ

ض ؤټرث ز٥ٹض زن٫ ٴهخ، جان بن، وؤ دڀمن دڀٹآعن دڀعرشٮ ؤزخٿ بجل بڄذ، وخٸ٭

ض دڀمفمى٬ض بو١ذ٫ بجل وبڄذ ض دڀمىخؾو دڀمعن دڀٹذهىن ض ابإلخٳ ڀځٹذهىن دڀربز

هس دةلانيئ ي وٸٮ دڀ٥ٹض وصبي. دڀٵ خ، دڀع٭ . دألاسيس دڀمخټش ٸذهىن ٬حل، ٬م

ص بن ي دإلخ ض ڄاسثڂ ٬حل، هٵهسذ ظځٹذء ڄى، ظع٭ وخڀم٭ذهخط دتلمذض دڀزتڄغ و

ض ٬ى ڄ٥و٭ذ ٴذبل ٴةن وهٽخ. ابلرتخڄهذ دألاسيس دڀٹذهىن ختٽم دڀغت دڀوڀ ؤهه د

خټشي زشي دڀابهغ ز٩ځه ځٹ نؤ سيٽوه دڀى٤ى ض، هٵه دآلن ض، رتټذن ڄ

سبٹعىض، زځهم ټذن دڀى وهم، ٬ځه دةلخثشي محڂ ٬ى دڀعٱذٴڂ وٸٮ ٴمذ. وخڀى

دڀغت دالظٵذٸايط هض دڀموض خبٹىٷ ه٩اي ، عمعٮ، دڀٱو و٠ٮ خت ىڀه، دڀٵ و

ابڀٹىخهشي وال ابڀعٹذڀ ٬بلٸض ظز٥هم ال دڀى وهم ومجځض جكهذ دڀمخټىن دڀربز

ض ه . دڀٵ

!دڀ٭ٹڂ ٭ىص، زساس٤ض، ٭غن بسنذ دڀمځپ هخ ځىٻ بن

Page 390: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 388 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټذن ڀٹ خټشي ص هي، دڀم ض ظو٩م سبمذوڀض ان ڄٹرت رس٭ذ، دڀم ، زخ ٴٹ. ـ

ص ظه ڄى عٹ٪ دثلذڄ دألڄض و٬ ؤن، ٤ىڂ ڄى ڄو دألوجل ڀځم وخـعمٮ. و

بڀه ده١م دڀي دڀىڃ ڄو ڄوى٤ه ٬ وخخ ٴٹهم ظؽٹٶ دڀى دڀان٥ىن

ال ټذن ڀٹ. دتلػ ڀمانٸض، ب ڄى ز ڄى ټذن وڀٽوه. دالعٵخ ٬حل دڀ

ؤابر زٸض ٭ځمىخ ؤن ؤڄ ؤي ٬حل دإلٸخڃ ٴسڂ ٬ځضيم دڀرضوي زٹځش ٹوٮ ال ٸخ

غن ذيسزځىڄ ه٩ذڃ ټڂ ٬حل ز ؤ وڀٽوه 1912و 1906 دظٵذٸايط ڄى ؤاس لظت عف

ض بهذهض ٬حل ؤهه دڀٹىٿ سيٽى ظسفڂ وڄى لٹىٷ ڄى دتلمذض ڄٽوضتذ ى ع٭

. دهضتذټهذ

دڀځ٥ذن ټذن ڀٹ123

وٸ، خ، زى٠ىك ه رب ٷ ؤن ٬حل جم ىڃ ٬حل ٽى ڀم ڄ

. دڀٽڂ ٤ٵن ڀڀپ. دإلڄربخ٤ىض ٬حل وخڀٹ١ذء دڀ٭ش ظعغ ڄى ؤٸڂ بجل صيٳ

٬ ىڃ هخ ڄ١مىن ظى٠ن بجل صيٳ رسي دـعمذ٫ بجل دڀٵٺ بجل دڀمو١ىون دڀم

:بمجذال ٸذثبل ٴضيم دڀمحذن ٬س يس ٴى٥ش ڄوه ٬ذڃ ڄىٸٶ دختذ جلبو

ىڃ هخ بن " ځه دڀي دڀم ايض هعفض هى سض ز٬ىهض وخڀمىن دڀځ٥ذن مح

صڄ ض وىء ز ڄع٭مص رضزض بخء بهان. ڀبلخنخ٫، ڀپ ٬حل ءانز، جمذٿ ٴبل ڄځمى٨ض ه

ض، ه ص واب ه، خصتذ ل و٥ ڀم بخ دڀى٤غن ؤڄوان ضت دڀٵى ٬حل دڀٵ٭ڂ ه

اب٤ض ڄى هي ڄؽڂ ڄانسض ظع٥ځش ڄذ وزٽڂ . ـإ

صدڀٵ وڀٽى. 1930 ڄذي 16 هى دڀ٩هري و اتدي بن" بجل ظىق ڀه و٥٥غ دڀغت ٽ

ٴه زخ دڀي دڀڄى ض سب٭٥ايظه زىـى صتف ڀٹ. زٽؽري دڀڄى هخ ڄى ؤز٭ ؤڄوض

. دثلذڄ خمم ؤي ىٶ زى خمم هى 123

Page 391: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 389 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دعىلذي دڀي هى ټذن ڀٹ. دڀمس٢ ٴځش-ڀى ز٭ الط دڀمځٽض دتلٽمض ؤن

وخڀي ز ىيس ي ـوغت دڀ٭ذڃ دڀ٭ٽي دڀم٭عم دڀٵه دڀي دڀٱش دڀٽاتر ڀپ

خ هخ هٴ ٤ذڀش دتل١ى بجل دةلخث ٬ىص"زـ ٬بلهض ٴٹايؤ ـ ض دڀربخٴ

م وڀٹ. "دڀمم . ڄٵص وري وخ٠مض ري ظذڄم زوهم هم، ذڄسات ـذٿ

دڀسعض ذيىش وال، دڀمموپ دڀـ٭ سب٩ه سو خسئذ ټذن دڀي الوٸذن ٴٽ ٹڀو

ض دجنذخظه ض ڄدأل ڄخ ڄوه جي٭ڂ ؤن ض، دڀعانٸ١ذط ؤىب بجل دڀځفىء وٸ. دڀمخټ

ض دڀممذٴڂ ـڂ، اسهځ ىىن دڀمٹم ؤٸڃ ظ٥سٹه ٬حل، دألڄ صنذض ض، دڀمذىه

خ ظځٺ لفق دجل ڄعو . دڀمٱعس٥شي دألظاب٫ ڄى لٵڂ ض ؤوبلٸض و٥سض ځٹ زى٬

ى دڀانثش ؤو ڄوه ض ةلى سيٽى ټذن ڄذ بهه و ڀى ض ٴ٭ىخ ؤن شيى٬ڀځ ٸ

هي ڄى ائ، ؤ١ذ همذ، ٱريخ ؤن، بٵڂ زؿ ٸمض ٬حل دألمح دڀ٭ځم دألايڃ ڄى ىڃ

. وخٸ٭ان، بن، هى هخ. ٸذء دثل ضدڀاي

هاس ؤن، دڀىهى يس وخڂ، ظ٭عٹون هڂ" زڂ ، ڄان ثكريخ وڀٽى دڀربز؟ ختش ٴ

مٶ ، ٹان وذڀسعان ڄضأب هٵى، ي ؤو ـهض ڄى، وخنى. ٬وٸهذ ض اي عستذٱ ڄذ جت

وخى ٤ٵڂ وخزى دڀماڄى و٬س ظىڄط وخزى اتٵشي وخزى و٤ذٷ ى٤ض ؤڄض ټذهغ

ڄى دالوى ابڀمٱذزض، خظه ابڀٹ، هٵى ڄؽځمذ دڀٽم ٬س وخزى وخڀمٹخعن ز٥ى٤ض

ض ؤىٿ ىوخز وخڀٱذٴٹ ٬ٹسض: وظيكض وؤهڀض ٬ز ىوخز دڀم٭عم وخزى

ڄى ىڃ ض آوان ٴهڂ. لذڄسض اب وخألوىى دڀٹذ و٬س وابابو وځون

هاس دألايڃ ڄى دڀمىعځٵض ىٿدأل وي ڄى دڀٽاب ؤـخهذ جكي ستف ٬حل ٴ

ڀىڄذن وي عن وڄى، دإل٥ذخل انزځىن بجل دألڀمذعن اش وڄى، دةلوىي ذڄسات بجل دڀرس

ض ټىي( ڄذي) دٶ بجل دڀىرسي وى ـذٻ-ـذن بجل دڀسمىهغت وال وڄى دڀسىڀىه

ىن هرني دڀضيىي؟ زٸ

هشي دجل ىل ڄذ نب، ال" زځ٥ذٴض ڄذ ائ ظجك دڀغت دڀربزض دڀمخ٬ابط هي دڀٵ

Page 392: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 390 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هاس بن . ورياي خٴ٭ذ ڀ دتلٽذض ثش ، دڀعٹىم ٬حل دڀمع٭ض دإلڄربايڀض هي، ٴ

أشصنذ، ززنٷ ، ستذ بصنذ. دڀابٿ ڄ٥مجوض دڀوىڃ ڄى مٽىظع ال ؤصنذ پ ال، دڀمهمىڄض

ى٨ٵه لٺ ون ڄى ختكش ڄذ ز٭رس صي١م دڀي هخ أشن ، ڀپ بجل ب٠ذٴض، و

مه ڄذ، ظرصٳ زىء هذ ټڂ هان ڄى ظىڀ ڀٹ. ٴٹضدأل اسڀضتذ ظ وظ٭رثهذ ظ

ظابٻ هخ وټڂ ى ايض ڄى ستذ ڄذ ڄزي دڀي دال نؤټ ى ظ ال ڄ١سى٣ ري

ٮ وهى، ٬وه ٺ ى ص هٱمذط ري، ظسرص ون ڄى و١ ىعت وځ٦ ض ظ١ٮ ڄعانؼ

. يء

هاس ٬ځه ختٹ ڄذ بن" ن ٬حل، ٴ ض دڀؽٹذٴض هى، دأل ، ڄ٭ذ وهمذ. آابثان وى دڀ٭ز

ابظٵذٷ دڀمٱيب دڀمفمٮ ظسانهمذ وڂ ٽانستذ هڃ هى ظضتٴه ڄذ وبن. مجذ٬

دڀ٭زض دڀځٱض ټذهغ وڀى. دڀى٤وض صن١عان بڄٽذانط ڄٵهىڄض وري ڄىهض ڀٱض جم

٤ى ععض ٸابثڂ صبذ ظ ڄى ٨ڂ مثض ڀ ٴةهه، ڄعشي زانء خ ڀاسان دڀربزض وټذهغ ڄ

ض ڄٽذن ض دڀ٭زض ٴعمڂ دڀممىى ٬ٽ بجل ٭م ټذن ؤهه ض پ ٸځش ض دڀربز

ؤي ٴةجل. دڀٵهم ٬حل ع٭ىص ال دألڄ وهخ. مضدةل ڄذاين هش ؤن سيٽى ل

هاس؟ دةل دڀٱٶ هخ خ صبذ هش ڀى بهه زٵ خ ز٭ ڀٽم ؤرضر وڀعرتټىعن. ـ

٬حل، ؤ٬عٹ ڄذ ٬حل، دڀٽٵذض ٴه سبذ ؤ٬وٽم ٵعن دڀي ٴهى. ڄؽڂ ؤڀٶ زشي ڄى ڄؽبل

ض ع٭ځٺ ڄدأل بن. دڀٵذص دڀايض دڀاسث هي هاين . ٮڄٹځ زٹ١

مجځض ه ڄؽځمذ ززض ڄو٥ٹض وه. ضثدةلخ ثڂدڀٹاب ض زځض بم هى ٮڄٹځ بن "

هى دڀي دڀهشري دڀٹابثدل دڀٹذهىن زع٥سٺ هان ع٭ځٺ ال دألڄ بن. دأل٤ځض ڄظٵ٭ذظان

ځم خٳڀبل دةلخثي دڀمخٳ ض ذسنوب دڀ ڀٹىخهشي ايان ز و٠نؤو دظاس٬ذ ؤټرث سبمذ

هض دڀموض ڀضتذ دڀغت دڀٵ ى زضذدهعى ٸ١ض ڀهم عمن دڀى دڀمعفوشي ڄى هىخص و

ض هي هى٬ض ڄى، پ ټڂ عس٭ وزٽڂ، ابڀأتټ ٬ذ٠ض ض دڀموى٬ض دڀربز

Page 393: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 391 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هاس . 124ٴ

ڄى وخلص صنذؤ ٭غن هى. هخ ڄ٭ظن ڄذ ظ٭ٴىن وؤهعم. هاش٤هذ ؤظم ض زځض ٮڄٹځ بن"

وٵه وخڀي دڀاسلڂ خيذي دڀي دةلخثي دڀمفذٿ ٠مى دڀمـض دڀمن هي

ص دجتذٿ هض دإلخ خ دڀٵ هض دڀ٭ذمض ض صبذ دڀم٭مىٿ دتلٹىٷ زٽذڄڂ عمعٮ زځ . دڀٵ

ص ڄابشص اتز٭ض ه ال دڀعىغ وهعفض. ٸرتخ٫ابال زځضتذ وظوعىش دڀخوځض ڀىخ

هس ټڂ دن. دألڄ هخ ض ٸ ألي جمذٿ ٴبل. هٵه دڀعى سبٹعىض ظوٹ٢ ڄهمذ، ٴ

ٴةن ڀڀپ وهعفض ٸذهىهاي صبذ ڀه دڀم٭رتٳ دتلٹىٷ جممى٫ سيذ نؤ سيٽوه، ڄوسعه ټذن

هس هخ ابڀمانش ٥ذڀش ؤن ڄٽذههب ض وعىش ألن وڄاهڂ شوان هى دڀي دڀٵ

وال. هعىذابطابال مىدڀم دڀٽسري دڀايهش هخ ڀ٭سض هعفض دڀه ظاوٿ ؤن سيٽى دڀغت

٥٭ى ؤو دڀمانٴض هاتجئ س٥ڂ ؤن، ڄىىٳ بجكخي ؤو ظو لػ بخ بال، سيٽوه ح

ڄسب بخء، هان، ؤهان ظ٭ٴىن وؤهعم. ٴضيذ و . دڀ٭سض دڀايص ڄابت ڄى ٸ

ض هعىذابطدال ؤټط ڀٹ، وبن" ٸذسئض ٴى، زس٭ ڀ وٸغ ٸسڂ، ٮڄٹځ ض دڀسځ

هاالء ټذن ڀٹ. دڀمعفوشي دڀٹابثځشي ڄى ٴضيذ دألځسض ټذهغ ؤن لػ ضدهعىذز

هشي ض ظ٭عرب ڄڄىض زىٸض ڄوى ٴ ڄى، يشء وال. ڄبل هشذص خصتذ ل

ابڀ٥ٹض ٸذهىهاي دهعىذصبم بؼابط ون خيىٿ نؤ جيش ټذن، دڀرصٴض دڀو٩ض دڀانلض

ڄعوٹځشي وزىهمشي وڄذڀ٥شي وٹځشي هشيټذاتڀى ڄى دآلوون صبذ ؽسغ دڀغت خصتذ

هاس ڄضنذ ظعٽىن ىدڀ وصيى ص دةلص ٴ خ دڀ٭ دڀمأتو دڀبلظغن هخ ٸځش ض ـ

ظخن ڀى . دڀعى هخ ڄؽڂ وىخء ٬ى ٵ وعايدال وڀٽى. اب

هاالء ٴةن، ڀپ وڄٮ" يكسځوٲ وهى، خهو وزري دڀ ټذن ڄؽځمذ 125شيدڀٽاس

124 Made in France

Page 394: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 392 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هس دڀسغ ض دةلځى جلب، ٬مذ، ىىدڀم٬ دڀربز م آو وذثش هاالء ند، دڀٵ

، دڀسځي دڀمفځ دـعمٮ ٴځٹ. دإلشخٷ هخ ڂؽسب ٪تل ؤهبل ٭عربوخ ڀم دڀٽاسشي

ؤځش ټذن وټڀپ. ٸابثځاي ذنٽٴ زځعه ث وخهعىش، هعىذردال ز٭

خ. دڀمعاشى ؤٸځض سب٭ظن ظوعىش دڀغت هي بي ټځهذ دةلخث هٵ٭ذٿدال ستځپ وٴى

دڀمهموشي تكځض ظٽىن دڀغت دڀٱريص دألووزشي126

دجل ابڀوسض ستؽڂ ٮڄٹځ ٸ١ض بن .

ٿ زض دڀٵٸض هي . ڄ٬فض اسزٹض، دڀم٭

. دڀٹابثڂ ؤو دڀ٭ر ڄى وخأل١٬ذء دڀسځض ث ټذن بن هٵه أسٿ ؤل وال

دڀغت دڀځم٩ض ڄو ـذزضتذ طٴٹ دڀعىسجض وڀ٭سض .أشان همىڄهم ؤٸڂ هى هخ بن

ط مض دڀربزض ٬حل، زعمم، دڀور ده دآلن ڄى، سيٽضنم ٭ ڀم بهه. دڀ

خ . ..لٹىٸهم ڄى ز٭ ڄعمع٭شي دةلخثشي :وخل ؤڄ ئض ري، ٴذ٬

خ٬ض ىڀري ض ظي خڀغ ڄذ ابڀض آخء خط اسـض ٬ٹىٿ د٬رت٠غ، وڀٽى" ―

خت ص وض هشخ زىى وض هس ى خمق ٸ ى ڀ ټذهغ ڀٹ وڀٽى، سيىٸخ٤ 127

صيض ٮڄٹځ دهعىذابط ض. زٸض دڀٹىخ٬ ٴضيذ و٬غ ه وڀى ٴٽان ڄذ بخ، ظعٽىن وخڀسځ

هض دڀموض ض صبذ ٸسڂ ٬انرص ڄى، دألڄ ض ٸځبل صبذ ٸىض دڀغت ڀځرشو٣ ٤سٹذ دڀٵ

"...دڀٹذهىن

ص ؤـذزغ. "بكري وو٥إ و٥إ" ― دڀسبل خيٽمىن دڀى دڀٽىخرس جبىٸض ڄ٬ىڄض دإلخ

Cassard بجل هسض 125

126 Les Prépondérants

127 Lourdes ،دڀ٭ځاي دڀسريغن ض لق ڄحك .

Page 395: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 393 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

شيدألهذخل ٬حل بن. وعٱځىصنذ عفو خ ؤټذهىخ ىخء) دڀم ، ٠مواي ، هوخ ؤن( ال دڃ زز

ض بجل دڀ٥مىك ض ڀهم ٴعمان ڀى ؤهان ڀپ. رصخلض ختكسىهذ ايض لٹىٷ رمذ

، ٠٬ذ ى ڄى ٴمخ. دألايڃ ڄى ىڃ ض ٱموهان ؤصنم، دڀماټ ىڄ، ٴةهه دڀٹانص ه

ال ايص، هان، سنذ ؤن بڄذ :ؤڄى ڄى وخلخ خنات ؤن و٬ځان !دڀ٭ ٸذهىن

هس دڀ٭ځم اسض ٬ذڀاي ٴ٭ان ٸ هٽىن و٬وث. ظان٫ ڄذ ابم جنذٳ ؤن وبڄذ. دڀٵ

دڀځ٥ض ڄخن ض صو٥ ظانالط سبون، هى دڀمابت ڄى ڄسب ؤي ؤل ي ال

هض لٹٹض بڄذؿ سبمذوالط وابڀٹايڃ وعق سبذ دإلٴبل ٴٽىن ڄعانٴص ٬انرص وٴ

٦ دڀٹىڃ ٬سى ڄى، لعمذ، ڀپ ٬ى ٬حلدڀمابخط ٴ٢ جيش. ـ ڄى دڀمعى

خټذال ٤ٹض !خسئذ ټذ

غ دڀغت دڀعفو وهشذخط دڀٹابثځض دڀايض هي ڄ٭ظن ڄذ وبن" ― ڄان م

" دآلخن؟ ىه دإلهاسن لٹىٷ ـذڄ٭ض ڄى ١٬ى دڀٱابوص وشي ڄى ٬

ض لذڀضتم ٬حل، لٹٹض، هاالء ختحل ڀٹ. دإلىڀىـض خزٹى بن، وهم. دڀى

خ دآلن ڄى ٽىهىن ال، ڄځمشي ڄدأل ؤن ؤٸ بهغن. دڀمعن ڀٹذهىهان اتز٭شي بال، ٴذ٬

ؤ، ذڄذست، ز٭ ؤظه ڀم بخ، ؤو ٬دل دوعځ٦ ، وهى اخال، زوي، ؤ٤ك دن ٬حل أسجت

ض ؤڄض سيؽځىن دةلخثشي ؤن بڄذ :دؼوشي ڄى وخلخ، ؤ١ذ، ٬وث هي ظع١مى سبذ وذ

ايط ڄى دڀٽځمض ص وخڀځٱض وخڀاتدي دةلو ظمڂ وذ ڄؽڂ و٠ٮ وض. وخڀؽٹذٴض وختل١ذ

هعٵذهم ؤن، دتلذڀض هي ض، و٬ځان. دثلذ دتلىي جمذڀهم ض ع٥ىوخ دن ٬ځضيم هخ

ي ظٵذهم ىء صنذثاي ڂ خنى٬حل ڄ٭هم ال بهه. ابڀمىذ٤ ڄځائ وڄذخٿ ٸون دآلن ٬م

هاس ؤن وبڄذ. ڀپ ٬حل ىخٴٺ ال ؤن ؤ٬عٹ ڄذ ض، سيٽوه ؤل هي ٬حل ؤڀن وؤان، ٴ

ض اسڀض دأل هي ض ختٹٺ نؤ ظوىي، خيٸى زٽڂ دڀوٹ٥ض ڀپ عى ڄؽځمذ ڄاثڀ

ځعمىن ڀځى ڄذ٭هذ ٬حل دألزىخر ظٵعن ؤن، ڀڀپ ظس٭ذ، و٬ځضيذ ڄان دڀٽؽريون

"...٬ذز وبلٳ ڄدأل ض عوڂ ؤن ون ڄى ظشب لٺ ڄضنذ

Page 396: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 394 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤلبلڃ هي بن. وانء صهرب خط ؤىخط، دجتذال ٸذ٤٭عه، رمٽى ري هخ بن" ―

هذط، ٸسيض ٤ىابوشي "...وظ

غٸىخه، بن، ؤڀٱىخ وڀٽى، زخهس ي ٴخه ظځم ىط ؤ٬، ڄىخٴٺ" ―

سىهم. بلڃ ض ٭ىن وخڀربز دڀ٭ر وخظټىخ ووعم دڀغت دڀعفو سىان ـو خنى، وـو

"...وخثلابط دألوهذڃ، ؤ١ذ

عان ڀ هي بن" ― دڀٱو ؤزانء ظٽځض ذلغ، "دتلٽىڄض أشن ڄى ه. ٸ١

. مجاي٬اي دأل٬خء

:زٹىڀه دڀوٹ٥ض هي ض لؽه دڀىهى يس ووعم

ٸذء ٬حل ټذن" ― دهعىذر ورب، ظٹاب ، دڀومى هخ ٬حل عٹسځىخ ؤن دڀمعىذمشي دألٴ

ؤ١ذ ڄځپ ؤن ځسؾ ڀم دالهٵ٭ذٿ ؤن، بن، ظىخٴٹىن ٴإهعم. دڀسځي ڄٹځٮ جمځ

زپ ؤن سيٽى ڄذ دألڄ ض ټذن ب دةلخث ض دڀ٭ذڄض دتلٽىڄض ظعمعٮ دتلٽىڄض بن .ايضتذ

دجل ظڂ دعؽانثض زځ٥ذط هخ ڄؽڂ ڄى٠ى٫ ض ص ل هان وخألڄ. دڀٹذهىن ڄ١ذ

دڀٹ١ذء دڄعان٫ ڄى خيمضيم ٸذهىن ال ڄځمشي دجل ابڀوسض لٹٹض ڄ٥ځٹض زىالض ع٭ځٺ

هاس رمؽڂ ؤ لظت دڀٹ١ذء دجل دڀٹ١ض ٴ٭غ ؤن ٴمذ. ٸ١ذايهم ض دڀسغ ٬ى ٴ

ي لظت بهه. ڀځعفو ؤهمض ٴبل. دڀسځي دڀمفځ ولڂ دالهعىذابط ؤز٥ڂ ڀٹ. ٸخ

سب٭ذڄځض ڀم٩ىخ ټذهىخ ڄذ الٴفي ٬ذاي ڄى دڀٹابثځىن ڄٹځٮ ڄعاشو ټذن ڀى

!ؤٴ١ڂ

دڀمفځ لڂ ؤن ز٭، دڀٱريص دڀٹابثځض دڀموض ض هعىذرڀبل دڀماهځىن ملٽ "

. ـ ڄى انوسضيم، ابڀٹذهىن ٬ذٴشي وټذهىخ هعىذابطدال دتلٽىڄض دڀځ٥ض وؤڀٱغ

Page 397: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 395 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ـ ٸابثدل ٴى وختٹٺ ـص دهعىذابط ٴىٸ٭غ. ڀځ٭سض ڄىخٴٺ ؤڄ وهخ

ىن ٸابثدل ، ـ ڄى، وخهعىش هي، دڀممذټم ؤوٸٶ. وڄعاشى ثاس وٸابثځ

ص ڄمى ري ألـڂ دڀم128

ص دڀو٩ ذٴذ، ض ڄ دةلهض جمځ، دڀمٹرت٬شي ٸخ ٬ى اثه

ه٩ذڃ ض دڀسعض دڀٹذهىن جيزيي ال دڀي ڀٹخد صبخ وڄوٮ ض، سيىٸخ٤ دڀځ٭سض لټض ل

ض ٸ١ضتم ززنخهض دالهعىذزض محځضتم ؤخوخ دڀى دڀموهځىن ٸابثځىان ٴٮ. دالهعىذز

، وڀٽضنم. اب ٸ١ذص دعٵذڄض. ..بجل، خـٵشي، ؤڄهم وٴى٠ىخ دڀوڀض جمځ بجل

ىي هٵىهسم سيعٮ ڄذ ڀهم ٽى ڀم، دڀاتذيض ڀ٥ذلىهضد ذلش ڄى ل٩ذ دألٸڂ وهم

هس دڀعرش٭ دڀرصك ض هجض ؤ٬حل ظٴ١ه ٤ځضبم ؤوخ أبن ٬سيضتم ض ٴڂ ڄذ . دڀٵ

دڀى دڀم٭ىڄض دڀٹخخط وو دڀىٸىون دڀٹذهىن ـذٿ ٷ عىٸٮ ټذن ڄذ ري ٴ٭حل

ٿ ض ڄٱځٹض ـځض ض دـعم٭ىخ و٬ ري خٴٹهم ال ڄ٭وىي ٠ٱ٦ ټڂ ٬ى ڄ٭

خ ٸ١ذء ـذٿ وؤصنم بهاسهضتم ، ٬ځضيم ټذن وخڀي دألانـڂ ٬ى دڀي دڀٹذهىن ل

ټىـذ وځٵذء زٵضتم129ىخ ؤن، ذمځىن ىهغي ټڂ ٠ ٬وه انٴم سي ، دأل ڀ ىاب

ٷ ص جتذو ٬حل دڀٹذهىن ـذٿ اوخ ٬وڄذ دڀٹذهىن دإلخ ز دةل دڀهٽڂ ڀرضر صت

. زوڄري ىڃ ٬ذىخ دڀى دألـخ هاالء ؤ٬غ دڀغت دڀ هي ٬ى هاس ظٹڂ ال

ٸىهغن وهڂ" دڀ٭ذڄض دتلٽىڄض ٴه ټذهغ دڀي دڀىٸغ خط ض بهه ڀٽم ٸځغ بخ ظ

ؤو ڀعؽسغ عمذڀٵذن دڀوڀض وجمځ دةلخث ض ٮڄٹځ ض دالهڄذؿ ه٭ ض ڄمذ

ؤوجل خمذوڀض ڄى زءخ، ڄخټ ض هان، هٵهسذ دڀايض ظابش دڀ٭ذڄض دإلٸذڄض ټذهغ

ڄوٵځض ؤـخء ؤڄعان جتثض زخض، بمجذال، اټ رمذ ضدڀممځ دڀممذټم ڄى دإلبلڃ إلز٭ذ

ي ؤن ون وڄى لځىٿ بجل، دڀٹابثځض دڀسځض جتزض ڀپ ظؽسغ ڄؽځمذ، دڀٵڂ هخ ا

ڄى دڀٹ هخ ٬حل سبانوخط بٴاسي ض دالـضتذ ٹٮ دڀي دةلء ڀذڀن وخ٠مض

128 Sine die

129 Cujas

Page 398: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 396 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض . دڀ١ابز

خء ؤٸذيئ، دڀىڃ بهان" دع٭اب ؤي دةلخثي ڄذثىض وض وه 1930 وض ض دأل٬

هاس دلعٵځغ دڀمذ٠ض دڀوض وض. دڀمٱر هٶ سبو لعٵذٿابال جمهذ زعٽ ٴ

ض بڀضيذ ابڀوسض ڄؽڂ هخ ند دڀٹىٿ وسيٽى. خٻ ـذن ي ٬حل وبلهذ ٬حل ؤڀٵ

دڀٱس٥ض ظٴٺ، دتلٽىڄض ث، اتى ؤهي سه ڀٹ. وخهذهذ دهعذهذ وذستض

هاس ٬ځضيذ ختٹٺ دڀي دڀ٥ٺ"زـ هخ ٴةهه ڀپ وڄٮ. "دڀمٵلض ؤٸخهذ هوء ض ٴ

زض دڀ٭شي ڄٹو ض دإل٭ذ٫ طخ دڀځىلض هي ثكش ٬ى ظأتڄڂ وه ٸځبل دڀمف

ص دڀضبفض وهي دڀاس٤ٮ ضنذ دڀغت دڀىخـهض وهي دڀٱذڄ ، ظعسشي ؤن، وخڀعٵذئٿ دڀ٭٩مض ظ

ك هخ ض دڀاشثٮ دڀ٭ش، ڀپ دڀذوض دڀرتخيكش ي دڀرص

ص ځٹ ؤن ڀمءد ڀٽٵ بهه" دڀاسثص وخألوبلٷ دإلڄربخ٤ىض مىهه ڄذ ٬حل رس٭ض ه٩

ض ٴضيذ ص وخڀوٵ٭ خ ٴه ظ٭ؾ دڀغت دڀ١ذ ڄى ٸ ذمذ٫ ڄ٩ه وخء ختٵغ نبو ٴاس

ط ڄذ ٴوهذ دڀ٭ابخط ڄى هق ٹڂ ٸ هٵه جي لظت، دع٭مذٿ ڄى ڀه ه بجل ه

ٵري بلڀض لٽم ز٭ دڀوڄذهض دإلڄربخ٤ىض ٬ه ٬حل آي ؤن سٺ ڄهش ڄى ؤو

ص دإلڄربخ٤ىض دڀمأتو ٭ ڄىط ز ى . عواينـ

هاس ض دألو٠ذ٫ ٴةن ؤوي انلض وڄى" خڃ ڄذ ٬حل غڀ خصتذ ٴ ٴةهان وهٽخ.

ٹىٿ ټذن ڄؽځمذ، ٥٭ىن ڄى ٴه سىڂ، ٤س٭اي ، دڀي دڀى٠ٮ هخ ىر هعفه

انٿ ، صنذثاي ، ٴٹوخ ؤصنم ڄى دڀم ٬حل ٥ځسىهه دڀى ڀهاالء ابلرتخڄهم، زت ټذ

. دتلايء ، ابتلٽم دڀعسؾ ٬حل برصخهم ٬حل خڀىخ ڄذ ټذهىخ وبن

ص صيٳ ٴةالڃ" ڀٹ ؟وخڀربز دڀ٭ر زشي ووٷ لٵ بجل دڀهشري؟ دڀ٩هري هخ ؤوي ڄ

دڀىڃ؟ وڄذ ه ؤى وڀٽى. وڄذ ي ض دڀ٭ذڀم ىةلذن ټذن ٬وڄذ ٸسيذ هخ ڄى

Page 399: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 397 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀشء هخ بن دڀمٱر؟ ؤ ٬٬ض هى دڀٹ ٴهڂ ٴـڂ؟ ؤلبلڃ ه ؤى

ضدڀ ٴةن ٸځىزان ڄى دإلبلڃ دوعٵى ڀى لظت ههؤ ڀپ !ىٶ ٴضيذ خىض عسٹى ى٤و

ىوذ وٸ، خسئذ، وىخڂ ؤهان هى ز٦ ڀسش دإلبلڃ ٬ځه ټذن ٬مذ ٹڂ ال

دأل دعبلك، الببلڄشي ؤسمان ض وخڀ٭٩مض ابڀرثوص ڀوم غ دڄربايڀ ڄى خك

ض وٴځٵذط ان ايؤ ٤ىڂ ڄى ڄو لاسابصتذ وزىڀىهاي بڀوص ټذهغ ڀٹ. ؤوبلٸ

ڄى ڄو٭هذ ڄذ ٸځبل دڀىخٸٮ وهخ دڀځش تلٽم وذ٠٭ض ؤوواب ض ڄمعشي

ي ض ؤوي آلڄم، دعٹبلڀهذ ٬ى ٴذ٬ذ، دڀع . ڄؽځهذ ڄم

ىنو خل دةلرنخٿ ى ٬حل ټذهىخ ايٴجيو هىؿ ؤن ټمذ ٴ١ذن ټذان دڀځى خٵ ـٵ

دتلور هي ڄى وخلص هىر إبڄٽذن، دڀمىٸٶ ڀهخ هعفض، جمذٴشي ختهم

ټرث دڀاتدي ٬ٴهذ دڀغت دألهځض . ذ٬ض٩ٴ دأل

ىن وانط ټذن وڀٹ ځ ىه ريټ ىن ؤ١ذ هم، لوان خوڂ هسٹى لظت، وخڀ . ڄم

ضى وخڀابز دإلڄربخ٤ىض ٬حل اثوخ ٴٹ ڀپ وڄٮ ټڂ ٸسڂ ڄوٱځشي ڄٱذزض زٵضتم

. زځهم سبذڀن يشء

هي ض ڄوى٬شي ټذان اسهځىىن وال الوٸذن ال بهه دتلٹٹض؟ ڄ٭ٴض ظون هڂ"

ټذن وڀٽوه. شٻ ڄى هاب ڄذ ض دڀىٸى٫ ذياين ټذان صنمذد زڂ ال. دڀمأسڀض ځ

ض ٸىص لٽم ٬حل دتلٵذ٧ بجل ٭اي، ڀهمذ دڀىځض ؤن ٭عٹخ ؤن، دڀځس ٬حل ڄسو

. ڀځهموض ذڄذه٩ دڀځس وخڃ ڄى زاتات دڀأي ٬ڃ هى دڀى٠ٮ هخ ڀأتز دڀىلص

خ هخ ؤجك وؤان، ٱ٩هم ټذن ڄذ ؤن بال" ص هى، جم ظان ى ض ل١ذ ٸىخان بن. دثلذ

ض ض دڀٵٽ ٬ى، ذيىن وهم. ابڀٹځځض ڀغ ٬رث ؤلفذ هجض ٬حل ڀهم ظسو وخألوبلٸ

وزج ٭ىن هم ڀڀپ. دألايڃ ڄى ىڃ ض صبذ ٥ڄىخ ؤن، ىخر ؤو و٥إ

Page 400: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 398 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀىاسثڂ ټڂ ڀمٱرد ځش بجل، دثلساثء دڀع٭سري وخجل دڀٹ٩ض بجل ظٹىي ؤن ٬حل دڀٹذ

ي ٬ى ص لايص بجل وه٬ذظه ڄاش٬ ص ل ض ڄځٽذظه ض ڄبلثم ظ٥ى زىخ٥ض ڄه . دڀوٹ

ى٬ ٬حل ظٹىڃ، وخءي ختعم دڀي دڀځىن ټذن وڄهمذ، دألڄوض ټڂ دڄربايڀض بن : مذ

خط ٴإٳ . هځهذوجت ٬ځضيذ ظ٥ دڀغت دڀ٭ىر ظٵٹري رب دألوبليق دڀٹم بن! ڀځم

ه ظ ؤن دڀبلثٺ ڄى ؤن دڀٹون ڄ ٬حل د٬عٹ دڀي دڀم٬ىڃ ڀم ٴعىلذصتذ ڄاشٮ ځس

خ ذي٫ ٭ ڄ وخألڄض. ؤل ضىدڀم خ دآلن ڄى، ؤسمغ ستوٮ ڄ٭ٴض ڄ٭وٴض، ٴذ٬

ضدڀعى دڀځ٭سض هي ؤابر ظسشي ض دثل٥ة ڄى دڀمء دإلبلڃ ڄو ؤهان سبذ، بهان.

ان ض دڀځٱض ظسو ص ٸسځان ڄؽځمذ دڀ٭ز ص هي ظٸض ض واسهمان دإلبلڄض ابتل١ذ دتل١ذ

ڄى دڀ٭ذزى وخألاي دڀاس٬ض ٴذخت ٴ٫ هؽري، دڀٹىڄ ظٽىوان ؤاس ظسٹى دڀغت

ص ض ٴٹضدأل بڄربخ٤ىضتم ځمٺ رمٽى ټىٳ ٴٽ ٭عٹون ال هم ڀڀپ. دڀمذڀ

ظ١٭ٶ ٤٭وض دڀمى٠ٮ هخ ض ٤٭وان ض عٵووىن ٬وڄذ وٸضتم ١٭ىن ؤصنم دڀسعض

هشي وڀٽى. يشء ټڂ هى هخ بن. ابڀٹىص سنځپ دڀغت دڀعمض دڀٹىي ڄذ ض، دڀٵ

وابوانط وززيه٥ض ڀوڄذ سٺ ٴځٹ. دالزعٽذ ٴ١ڂ لظت ڀهم ڀ، دألڄ صبخ ع٭ځٺ

زىخ ؤن ـوريپ .. .ڀپ ڄٮ وڀٽى. دڀايض هي، ڄ٥ذزٹض زىاسثڂ، ؤ١ذ هم، ـ

ص دآلن وڀوځٺ" ؤن ؤوٽم وؤان. ڀمبلل٩ذظان ڄ٭ايخ دةلخث ڄ٭عمى دڀىخء بجل ه٩

ىخ ص ټڂ ض زء ي ابت، ظ هاس ايض ختځڂ بجل ٴضيذ ظ٭ىن ڄ دڀمذٿ ٴ

١ځځٽم ٴبل. دةلخث ض لػ دڀي ڄذ، ٴٹضؤ ٴ٭غ بصنذ. ثكريخ تلمذضد خض ظ ٬حل

خ٫ زريٷ ٴٮ ڄؽځمذ ڄخټ ٬حل و ى ٸذ خ ٹ ڄى وخلص ال بهه. هذثض خبذ

دڀؽٹذٴض دڀايض وڀٽى دڀځم٩ض هي ض وذ٤ي ظخو دڀٹوض دإلخض دڀايعشي

هٺ ٬حل ڀپ ز٭، و٤سٹغ دةلخث ض صبذ دڀ٭مڂ ض ش٫ دڀغت ظىه ض، وخل

ظشيى دڀٽ ڄ٥ٵإص ټذهغ وڀٹ. وٴذ ض بن. ڄٽذن ټڂ ض وبل ص دڀمځٽ وخإلڄربخ٤ى

ض هاس ض دڀاون ائض ٬حل ظ٭ذٸسغ وخةلمهى دهعم ؤن دڀسعض خيػ ڀم وڀٽوه. ٴ

Page 401: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 399 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خاي ض ٬وه ى٭ځ ڄؽځمذ، هى دڀي دڀع٭ځم هخ زورش ؤ٠ان ه٭بلي ٥إ ؤن ڄو ز

ٮدڀع ڄرب، وخ٫ ىش هس دالع٭مذي ى . دڀٵ

ڂ دڀي دڀڄى ڄى، دةلخث دلعبلٿ ڄى ٸن هاتجئ، بمجذال، ه هذ" اشٿ ٴه ٨ځ

دڀٱو دڀ٭ذش ځسض وابتلور ڀى ابڀٹ ؤ دڀي دڀڄى دجل دڀ بوخ ٴه جت

صڄع ز٭ابخط دإلڄربايڀض دڀٵځٵض ظربثض ٬حل، دأل رمايط ټڂ هاتٴذط و٦، هريى ٭ذ

ض دڀرتاسهض ڄى ڄذ ض ڀهذ ٸمض ال بصنذ. دڀعىڀعىو مڂ وهخ. دڀمٱذزض دڀٽذن ذي

ٸذهىن رتزٮ دالخي دڀهڃ ؤ ٴٵ. دڀؽٹذض دڀمخن وذ وزىـه دڀمايى ټڂ

ظوسبذن ؤڄاثٿ ڄىخ٤غن ٬ىن ض، ؤهان ڀپ) دألهدل ٭عرب، سبٹع١ذي، دڀي دألهذخل

٩ڂ ؤن وجيش( وخڀمذووي دڀٽذانٻ خ ٬حل" ؤهذخل" ري ڀان، الهوو وىڀاين

ص ذتلذ دڀايض دتلٹىٷ ٴٱاير. يشء ټڂ خي دألڄ وهخ. وخالعٱبلٿ ڀځى

دالبلڄض دڀؽٹذٴض ڄى ظسٹى ڄذ آو ٬حل دڀٹ١ذء دجل، ٤س٭ ڄوم هعفض، ٹى

ظٽى ڀم ٴذخ. ضلؽ ظزض ڄى دڀ٭ش ڀعمٽشي، ڄعرت ؤو ڄ٭ځى، ٴ٢ وخجل دڀٹسيض

. دـعمذ٬اي وختخ ٴٽض لټض ظ٭ذ٠ ؤن سيٽى ڄو٩مذط وال مذٴض ظٽى ڀم، ڄخ

وز٭٢ وجل ٬رص هٺ ٬حل ظري ٸسيض وڄ٭ذه دڀمخ ڄى ٬ وـ دن ولظت

ڄهفىص هٶ وهىخ ڀځٸذزض دثلذ٠٭ض، د٥٠خخ دڀممو دڀمش خط دڀمٶ

. دثل٬ض ٸسڂ ڄى ٽىن ؤن دال سيٽى وال ڀ خه ٴذن، ڀهذ خت١ٮ دڀغت دڀمخٸسض زسش

٬حل دتلذثى ڄى ومجذ٬ض وهانٻ هان ڄى دةلذڄ٭شي ڄى ٸځڂ ٬ أشن وټڀپ

ڄاس٬ي أبـى ز٥ض و٨ذثٶ ض ى٨ٵىن ؤو دڀضيم ځعٵغ ال دڀى دڀابټذڀىاي

ڄى خب ؤڄىخؿ ظعٹذٴهذ دڀاشايط ڄى ٠جڂ ٬ ىي ٽىهىخ ٴځى زانثشي

!اتٴهض ڄرسلض ڄى ايڀهذ. دڀٹس٭ذط

ش، سو ڄذ ٬حل، دألهذخل ٸذهىن بن" لظت يشء ڀٽڂ خت ڄى وسيو٭ه دةلخثي ٹ

ظ٥سٺ لؾ وڄخټ ظىه ٬حل ٷ ڄؽځمذ دةلخث ٬حل ٷ هخ. دڀع٥ى

Page 402: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 400 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دألؼمض دڀٹىخهشي130ص من ٬وڄذ، وڄخٸسضتذ دڀربخجم ايض بن. ؤوىي زٽځمذط ڄعؼ

ص ضڄ زٵعن هشي أشن ڄى همذ، ل ظ غيى ټ ڄى ظىـضيذصتم عځٹىن ٴ . دڀمٽذن وبل

ص ـص ٬ى ماوٿؤڄذ دڀ ض ؤو ابڀ٭زض خم ه هاي ٽىن ؤن فشٴ دڀٵ هس . ٴ وٴ

ڄذڀن ٭٠ذ٬حل ؤن دڀٽخض ؤو دڀٽاتر و٬حل. دڀوٹذزض ٽعري ٽىن ؤن جيش ؤ١ذ

ڀ٥سٮاب دإلن ٬حل دتلىٿ ٸسڂ دڀٸذزض131ٴذڀٸذزض.

132 ظ٭ٳ ال وه. دڀسعض ظانڃ ال

ض ٥٬بل خ سځٲ ٠ٱ٥هذ وڀٽى. ٸذهىه ؤو ظ٭ځمهم ڀ١٭ٶ، ٸذى ڄان دڀٹځڂ جي٭ڂ ل

وخڀع٭سري دڀٵٽي دڀمخن دٸعمذڃ ٬حل، دڀىڄض دڀمذض ؤو٠ذ٬هم ظسضبذ دڀغت ڀځهمىڃ

ي ظٵٽري وك ٬ى أبٸبلڄهم ټ .ه٭ دڀغت دڀعايخط خڃ ؤ

ڄذ خ ٬حل، بن، دڀمء هشب ٴبل" ؤهان دعواتؿ بجل، جمذهاي ٵ٭ڂ ؤن ڀځس٭٢ ځ

خ. هخ ڄؽڂ و ڄعىي ض ڀان ؤي ٬ځان ځٹضيذ و بجل خناتؿ ال بهان، هلل مح

سىخ دڀى هاالء ووذض ټذن دڀمٱر ؤاي ڀٵرتص، ؤسمىخ وٸ، ؤهٵهسم ه

بصنذ ٴضيذ ٹذٿ ڄذ ؤٸڂ ٴ٩ض ڄأو ٬ځان ٴه ضنذڀىن دڀي دڀىٸغ ض ٸابء، دألوڀايء

. لٵض د٬عابهذ ون خيىٿل بجل دةلثض ض ؤٴ٤غ

دڀع٭ځم؟ ض دألاسض دڀمابت حل٬، دڀمٱر زبل ټڂ ض، لځىخ ڄى هسض ه ڄذ"

ب عخثضدالز دڀملځض انخ بال عفذوون ال هم دتلذڀض هي ض ولظت. %2 ڄى ؤٸڂ هى

هم ځسض جم دألٵ ابڀٹځم ابڀ٭زض دأل٥ ڄى ٬ تكذزض ڄى عمٽوىن ٽذون ال ٤

ؤن، وٵان ڄذ ٬حل وختلذڀض ظون ٴٽٶ. دڀممرتٷ دڀىٳ ڄى لرب ض دڀمٱمى

ؤوبلٸض ٬ڃ ض، ڄان ٥ځش ڄؽځمذ وجت خمىض ؤٴٽذ ولټض مذٴض ظىـ

130 Lois Scélérates

131 Imprimatur

132 Dame Anastasie

Page 403: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 401 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص وخه٭خڃ ابڀوٹ ضتمىهان دڀى هاالء، خمريص ىض ض وذڀاب ٬حل دڀٹ

ص ڀمذٴض رمذؼځض مذٴض ٬وان ٽىن ؤن ظون يكٶ ؟دالهڄذؿ ال لظت دڀٹذه

ػ ببلڄ؟ زځ ٬ى بال هعم

دڀمذٴض ٴهي ڀپ وڄٮ. دڀى٤وض دڀمٶ ڄى ٬ ڄخټ وض دةلخث ض ىـ"

ى ظ٭ذعن ص وخرتخټذط دڀمٵ دڀسٮ ٬حل ظٹعرص دڀمذڀض بڄٽذانصتذ بن. دألڄ ان

ڄخوڂ وال ڀهم ؼوخط ال ؤان ڄى ظأتطت ذؤصن مذ ال زاس٤ض ظخ وختكاتابط

٬ ض ومرصون ؤصنم ه١ٶ ؤن سيٽى بهه زڂ خموون، ڀڀپ ظس٭ذ، ٴٹخئهذ. جمض

. ڄ٭هذ دڀمع٭ذ٤ٵشي ڄى

٭يب دڀؤي ٬ى ظ٭رب دڀغت دڀمذٴض هي" صيىن ناب مذٴىن هذ ڄذ ذڀاب دڀ . ه

ٶ صبم خت٦ دڀغت دتلايص ٴ٩وٳ ٵذ دڀٵٽ ٬حل وخڀع٭ عمڂ ـذط سځٲ ظ٭

وخڀوٵذٷ دڀ٭ذڄض دڀ٭بلٸذط ض وخڀمو٥ٺ دڀ٭خڀض واير دڀسبل وخعٱبلٿ ظىهذ

ظځهم دڀغت دڀٽش و٬ٹځض دتلٽم ض ڄسب ڄزنڀض هڀغ دڀغت وخڀسض دڀاسث ڄؽځمذ وظٹ

الڀض ڄى دڀؤشن نټذ ص ټڂ، ڄسٹذ، وظځٱ وخڀٹذ (دڀٸٺ ٬حل) دڀ ظٹذر ٴٽ

هض دڀ٥ٹض ٬حل دڀ٭مايء وخإلڄربايڀض وخظٵذٷ خمذيب ختمڂ دڀرشو هي ټڂ بن، دڀٵ

و٬حل. زځهم ضٸ١ ڀم٭ذ٠ص ال٬ض ټبلڄض لور بجل ذڀاب دڀځفىء ٬حل هاالء دڀٹځم

ابإلاش٬ض وخيذزىن رظايدال ڄىخ٠ٮ ض ى٠٭ىنو ٴهمهم اسء ټذن ؤهه ڄى دڀم

ټرث ض دأل هم وظاث رس بجل زٹىظه دإلسيذن ض ؤٴ٣ وم ڄٽص ٠ ؤنڄى ڄو٭ه ل

ٵون دڀى دڀځ٥ض ڄ٭ذيض ـ ٽىهىن ټذهىخ ٴةصنم، دهعمذڃ ؤٸڂ دڀٹذهىن ىخل

بصنم. الع٭مذيد دڀٱو ٴضيذ دڀٽبلر ل وٴ دڀغت" دڀىڀمض"، دڀمابعض سب٥ذڀضبم

ؤو١ٮ دڀي و٭ضبم دڀمع٭س و٤ضنم ڄري ٬حل وون و٤وشي، بن، ٭ىوخ ڀم

هاس ض ڀوڀ سيٽى ټذن و٤وشي، ع٭ابدال ٸى تلمڂ أتهځىن ٭عربهم ؤن ٴ

ظه هٱمذط وٸ، بهه، ال. دةلى دڀو ي ٽذٴىال ڄىى ياب ؤ ٭عرب ڄؽځمذ ٸاث

Page 404: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 402 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀرتٴٮ سبزيص لظت هاالء دڀوسبلء دڀٹځم ڀمان٠دل ٭رتٳ م ٭ڀ، دڀم٭ذڀض ٤ٴذ ٸځش

دڀ٩هى ؤو دڀخط أتيك وخء جيون ٤مىلشيو ٸبلٸڂ خ٬ ري وخى٭ ڀم بصنم

ه ٴٹايؤ’ ىڃ خط تكسغ ڄؽځمذ، ؤو واسو٥شي وڄهمځشي ڀاسن، ‘ضدڀٵ

دڀعسه بجل ٥م٭ىن لٹريص ـض ڄى ٸذٸشي ري ڀىخ صنمؤ ‘دڀمان٠ڂ دالع٭مذي’

.وذهي ځىٿ أبڄاثٿ

هي بن ؟٬ځضيذ وخڀٹ١ذء دڀمذٴض هي ڀعٽمم دڀمع٭مځض دڀىاسثڂ ظ٭ٴىن هڂو"

ٵمذط ڄى ٬ ٸخءص دألڄ ڀٵهم وٽٵ. ظ٭ٹ ڄى عى ڄذ ٬حل ڀغ دڀ٭مځض

ص، ذيؿ وال. ڄ٭ٽىض ز٥ٹض ڄٽٵڂ ڄى وخل ٬ى دڀمذٴض ڄىٸٶ، ؤوي ڄ

:ىؤڄ

ٹسڂ ؤن بڄذ ض مٵض وخم ڀهفضتم زعځ٥ٶ، سب٭ذ٠ضتم دةله ڄى لذالط ز٭، و٤و

ص ه٩ وـهذط زعسغن ولظت ڄى دڀعٹ٦ رمذ دڀٵ١بلط زس٭٢ بڀضيم ڄى و٬وث. دإلخ

ص ه هي بن. دڀمذثص ختغ ټرث دڀمانو ص دأل انڀىخ ڄى لڄذن ض ظعمؽڂ ه ب ڄهذ

ص بن. ٬وه ض د٬عاب ټڂ ڄى دڀ٭ش ؼٹض ڄىخٸٶ ٬ى هخ ڄؽڂ و٬وال هي ڄؽڂ

دڀغت دڀم٥١زض دتلذڀض ڄىخـهض ض دڀمٹذوڄض ٸخط ٸځبل ؤو ثكريخ بڄذ ١٭ٵذن اسزٹض

ټڂ إلخهض ٽٵ وخلص ـابء صاش ووـى. دتلټذط هي ٬ځضيذ ظٽىن ڄذ ذڀاب

ټه ال وم بجل ابڀوسض وخڀىاشض. دڀٹ٥ٮ ال بللذ ظسن، ضدڀمذ وخٴ٭ه ري خت

. دڀممغ دڀابڂ ؤو دثلٿ ذ ٬ى ٸذهىهض ٹڂ

ٮ دثلځٺ يو دڀمذٴشي وڄى ڄى، ڄ٭شي وٸغ ٭ز، ابالهمذر ٽعٵ ڄى دڀٵ

دڀس٭٢ ٬خوص ٨وه ووسغ ابڀمىذ٤ خمٵىٳ ڄعٽذٴح ري رصخ٫ ؤهٹه وٸ دتلځسض

ص ض، ٬وث ٴضيمڂ دآلو دڀس٭٢ ووهى وبڄذ. دڀوفذك ڄى أياس دألڄ، ڃدڀعرب ڄى ٴى

دڀغت دڀاسڀض هسڂ و٬ىخ دڀي ظځمذ دألٴ١ڂ دڀ٥اب٫ وي ڄى ڄضنم ٬ ىخڂ ؤن

Page 405: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 403 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ځىخ وڀٽى. وذايي ٬ى دألهذخل ٸذهىن ؤ٬ځى هاالء ؤڄاثٿ وبجل. ټځڂ ون ڄى دڀو١ذٿ، مح

دڀىاسثڂ بجل دڀځفىء ٸسڂ، جيش، دڀايض دتلٽمض ڄى ؤهه، ظي دإلخض دڀځ٭سض ٸىخهشي

ص. "دتلځسض ض ٸىن، يشء ټڂ ٸسڂ، ظټهم"، دتلذمض ، ؤ٬عٹ ڄذ ٬حل، ه وخڀ٭اب

دڀ٭م ڀځمذټم ىان . ـ

ڄو٥ٺ ٬حل ټذن لٵض وسب٥ذڀش دڀى٠ٮ ظعانوٿ ـض زعمذڀڂ ظسعت مٵهم بن"

٬حل دثلبلٳ ڄى٠ى٫ دڀماشټڂ لڂ وخمذوڀض صتذذخ٬سب، دتلذٿ ض، ري ؤن ألايءد

. خثم زڂ خسئذ رمٽى ظٵذهم ىڄ ؤاس

ص دال ڀغ دڀمذڀض ٴٹايؤ وڀٽى ؤن ٬ځضيذ وـش ظځپ وزٵضتذ. دع٥ذن ڄع٭م

دڀ٭ى ض ىه ؤن سٺ ڄؽځمذ ڀځمعى٤ى وڄض ع٭ابدال ڀٹذهىن ظع٭

خ ڄان وٸاب، دڀٹسيض وخڀاسزٮ ٬رش دڀاس دڀٹهشي ض دةلص دڀٹذخط ض، ـ

ځمض هي بن. ٬رش دڀم پڀ ؤټ ڄؽځمذ، ٸسځاي وظڂ ټذڄځض ايض وظسشي خت

ص ټڂ، دڀاثڀؾ انزىڀسىن صبذ ؤوىص دڀغت دةلخثض دإلبللذط ٴڂ ض فذ٬ض ڄاب ڄسو

. دڀځم دڀ٭ٹڂ ڄابت ٬حل

ڀه وون ٬وه خٴ٭ىن ؤي ستؽڂ ض وـىهم ڄرب ٽمى دڀى مذٴان بن"

ٴ٭ىن دڀٱځسض ط وٸ ، ٬وه دڀع٭سري ٹٮ ڄ٭شي رب هٵذ دجل، دڀور ٬ځضيم

صدتل ڄى يشء ٬حل ٸځم والط سببلل٩ذط و . .. ٿ دڀوٹذ ع دجل، زى٠ىك ڀعمى

٬حل، هىڄري ؤز٥ذٿ ٬و دڀؤشن هى ڄؽځمذ، دڀٹځم وع٭ى. دڀهفذء وخجل دڀبل٫ دڀوٹ

هى ٴةخ دڀٹك ي ؤن سيٽوه ڄذ ټڂ، جئابڀوات دالهعمذڃ ٴٹ وٸ، ع ٸىظه ٱ

. دڀٵذ٬ځض

هاس بن" ٬ ٴ ض وؤن مجهىض ض ظ٭ؤصنذ ظ شو٣ ڄى ش٣ وخڀٽاتزض دڀٽځمض ل

Page 406: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 404 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ٬حل دڀع١ٹذط ټذهغ وڄهمذ. دألاسض دڀسيٹخ٤ دڀو٩ذڃ ، دڀوٹذ لٺ رمذ

هاس وذؿ ٬حل، ٸڂدأل ٬حل، سٹى وخن ستذڄذ ظځٱه ؤال دتلذٿ ز٥س٭ض ٬ځضيذ ٴةن ، ٴ

وڀٽى. هىخي لش زه عمعٮ ؤن" ؤهځاي" ټذن بخ لظت، دڀمٵ لٺ ٴمى. دڀم٩ذه

ڀم دڀٹذهىن ټذن وبخ. ٹ٩ض دڀمع٭مخط ض دڀممذټم ٸذهىن ٴةن، يشء ټڂ ٬حل و

وخڀممٽمض. دڀؤي ـسيض زٹمٮ، ز٭فځض، ڀځځ٥ض من، ڀپ ٬ٽ ٬حل دألهذخل

هاس ض دڀم٭وٴض ري دڀٹم٭ض ستذؼڂ دڀغت دةلون خمٽمض بصنذ. ٴٹايؤ ض دڀى ٹضڄ٥ځ ٴ

ص سباخڄخط وذڀاب ٸٳ خبذالط ز٥ض مذٴض ٸ١ذاي ش ؤڄى بلڄض. ..٠

ض وهخ دڀوڀض . ـسيض ظهخ ل

وٴه. ؤوي ز٥ٹض سيذ دڀٹمٮ ؤن ٬حل" ؤن ڄذ وڀٽى. دڀموهض ز٭٢ دع٭مذٿ ځ

فعه دڀي دڀمذض وسؤ فمذوصت بٸخ٬ذ ؤټرث دڀمٹذالط ظسو ص ځسض ه دإلخ

٬حل" دڀٸ" ض، ٬ضنذ خٴٮ دڀغت دڀٹ١ض بخء دڀمٹىص ځفإ لظت ـىان ټځمض ل

ي دجل، ٬وث، دڀىخخل ص خيذوٿ هى. دڀٹ١ذيئ ـهذ دجل دڀمڂ ڄى زوى٫ ڄٴى٬ذ، ؤوي ڄ

ڀځمذض رتٻ، دڀٹذيض جلد دڀځفىء ٸسڂ ٴهڂ. ..ڄيض خنى ٬حل دألڄ ٭ذڀق ؤن دڀ٩ٳ

خبٹذثٺ دةلمهىض لٽذڃ وڄى وؤ٬ وودب رصه ٴځٹ. ١سه ـذڃ ڀش جمذال

ائ، دڀ٭انن وؤځم دڀمٵو دڀو٩ذڃ ڀعرشحي دڀمفذٿ ڀه ؤظن ڀٹ. ال٫ خبرب ڄ٥سى٬ض

ٱ٪ زأتؼري، ٴائ دڀعرشٮ سمه ٸ ٩ڀٵ ڀ٭وٶ ستذڄذ خمٺ ١ش ڄى ڄ

ص ظوٵ دڀغت دتلذڀض لش هسم ال ؤو دالع٭مذي . زعٹهذ ولهذ دإلخ

ص ټڂ وض" ، دڀم٥ذزٮ ڄى دڀځ٭غن دألځىر هخ دع٭مځغ دڀغت دڀمٵض ٴضيذ ختؿ ڄ

خء" اس٫ دڀغت دألوي دأل٬خ، ـذهسه ڄى، دڀرب خيف لشي ض دڀوي ټڂ شخء ض" ٸ

ځغ . دألز٥ض ٬حل دڀمؽسعض وىدڀ٭ان ظفڂ ٬ى ٱٵڂ ؤن ون ڄى دڀمرتټشي بجل ؤ

ٵهذ؟عځ دڀوىض؟ صبي، دتلذټم ڄى ڄأب ٵ٭ڂ دڀسىڀ ؤن ظ٭عٹون وڄذخ"

Page 407: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 405 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ال ظىـضيذط وهانٻ !دڀٱابء هخ ؽڂسب دڀسم وخء ڄذ ض، دڀٹىڃ ڀ ب. ال ابڀأتيك

ض دڀوي بن. لٴاي صبذ دڀ٭مڂ ڄى ز ٬وىخصنذ ٬ى ختىځهذ وٸٮ وخڀغت ڀځسٮ دڀمى

ڂ دلدأل هاس وبجل دثلذؿ وبجل دڀرشٷ دجل، زاس٤ض زٽڂ ، ظ ڂ بصنذ. ٴ ټڂ دجل ظ

. دڀمٱر وزبل دةلخث ٬خ ڄذ ڄٽذن

وض دڀرشٷ ض ټذهىخ ىٴذڀ. ٴه ؤڀٱذ ال دألڄ ٴةن ڀپ وڄٮ ڀمذخ؟ أسڀعمىعن بهٽم"

ه ض، ٬ځه دڀاثثى ؤو ڀبلع٭مذ ڄعممض دڀٱري دألواس٣ ٠مى دثلذؿ ونرث٭، اسٴ

ه دڀوٹ هخ ڄؽڂ، تكذزاي خٹئو نؤ ڄى ستٽضنم ڄانسض ٬حل دڀ٥ٹض يصب ـ بجل دڀمى

هض دإلڄربايڀض وخ ڀى ؼم وڄى دڀٵ ٽذ ال ڄٽش ڄى ذسيٽوىه ؤن ض ڀپ ز٭ رت

دڀسوىٻ و خت ٹٮ ٴإن! دألڄ ض وڀوعم٭ى. ڄٽعش ذء٠ ٬ى ؤهمض ٹڂ

دالع٭مذشي دڀٹخوض ؤانٳ وټٶ ٴبللان دعٱبلٿ ض يدڀٽرب وخڀرشټذط

وض ؤ٬مذٿ ٬ى وخڀٽٶ دڀسيذىـ ٸوځض ىايط ٬مڂ وز٦ دڀربڀمذهض دڀٹ

ولڂ ض اتى ڄؽڂ وخل ؤهٶ وستٲ شيظؤ ؤوـشي وهٹ ابڀمخ ٴٹايؤ زسٮ

ٴٹايؤ ٬حل ٥ىدڀ ٬مځض ض دڀابض دڀمذٴض زعىخ٤ا وخڀعو ٱذهاس-هٹىټى دڀـ

ي بجل هربخ ؤاين ڄى دڀمذڀض ايط بن :واب ه بسنذ هي ڄؽڂ مٵض ل

!ألو٭هذ زڂ ڀځربخڀض ڄوض

ص باسٿ ٹٮ ؤن ٴمذ. ال هخ؟ ټڂ وڃ وهڂ" دڀ٭ذڀم ؤٹذ٫ بجل دڀوي ڄى آڀٶ ٬

و٠ٮ ٬حل ڄدأل عٹ لظت دألز٭ض ٸ دڀٹځٺ ٽىن ؼانءدأل وض. دڀبل٫ دڀوٹ ڀهخ ل

ص اسو خ زځٲ ٸ يشء ټڂ ټذن ڀٹ. دڀسبل سزتون دڀى دڀمهموشي وؤٸځض دإلخ ل

مٵه ڄىخٸٶ ؤٹ٩وه دڀي دڀ٭ش ٴٮ وخڀعهشري وخإلعو٥ذ دڀوٹ ٸذزځض ڄى

ڄى دڀم دجل ٬ىهه ڄى دجل وٱ صيزت ؤن دجل دڀمعممض دڀذٸض دڀبل٬ض

ٻ خٻب. ىظه إلزبلٯ دڀعمم دجل ظ٭ى دن وٽٵضيذ. وخڀممذټم دڀرش٤ض ظعم

ى٤ذ دڀـذـض ڀعم دڀمٵض س ٴمظت. ڄابك ، ؤهدل مٵ ذبى، يشء وټڂ.

Page 408: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 406 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀى ڄؽځمذ، ظعٹسځهذ دڀممذټم ٴةن دڀعٹذ رضور ټڂ ظيكش دجل دڀرش٤ض ٬مط ڀى

صدإل ؤن ڀپ. دڀعىخ٤ا ٹذر ڄذ ڀابذ زرتلش ظفڂ ٴض ټذهغ دخ، ختاتؿ ال خ

خط ؤـځه ڄى اب لٺ زٹمٮ دألڄ ظ٭ځٺ ټذڂ وؤڄذن ـريخى ي بسيڂ ثكريص ڄ

ٳ . دألهذخل ٸذهىن دجل ڄابشص دڀځفىء دجل، سځه ض هش ٬حل هىخ ٴٽعى ض وظ٭

ص ټرثؤ لذالط ض دال دڀضيذ دڀځفىء ٹٮ ال دڀعنء دڀٹذهىن أاثڃٴ ٹٮ بهه. زٽؽري و٥ى

ٳد ڄؽځهذ دڀغت دڀعٹذڀ ٬ٽ ٬حل، جيش ال ڀپ وڀٽى دڀم٩ه ٬حل لٵذ٨ذ ڀع٩

مهذ دڀغت دتلو عفذو دن، زوخون ض دڀايص ڄسؤ م ڄذ ڄٵهىڃ ه . دڀٵ

جلب، ختٹٺ ٸ١ذص وخء ختٵىخ ىنخمٹٹ ضتمه دڀي ٴٹؤ دڀمذٿ دڀمذض خيذٿ"

ڄذ دڀٹىڃ وڀي. دڀممٽمض ري آو ڄى٠ٮ ڄى ذڀاب ٬ځه دتلٽم ٴ ٴض خم ٬خڀض

ال دهه ٬حل. دةلون وخمٽمض وخڀـي دةلانايط خمٽمض زشي ذياتون ڄى ؤ١ذ هان ز

ص ڄى هى٫ دزخء دألڄ ب دڀس٦ سب٭اني ابإلهذٳ ڀهمذ ٬بلٸض ال عشيځدڀ وخڀځايٸض دڀمهذ

خ دڀٹ١ذيئ دتلٽم ٴه ؽري ال زـ ع٭ځٺ ابن لاي دعوٽذ ٬حل دڀٹذز١ض دتلٽىڄض ٭

دڀم٭ذ٠ض ؤن ڀپ. ڀځمبلڄض دڀځ٥ض ڄٹبل ، زوهذ ه، وخڀم٭ذ٠ض ٬رثخصتذ ظرت

ال ده٭ڄغ وىخء. دڀوڀض ض دألوٿ وشمدڀ ظوم ٬ى س٭وصنذ ڄى ڄٹذوڄض ض ظرت

. دڀموىخٿ هخ ٬حل سو دألڄ بن. ٸځغ دڃ دڀٹ١ذاي

ظسن ؤن، دڀم٭ذ٠ض ڀىـى، ىسيٽ ؤهه ڀپ. دةلانايط خمٽمض شجتو ، ٬مىڄذ، ٹٮ بهه"

دهع٩ذن ري و٬حل، دڀوايزض ؤو دإلهشذ ٤ځسض ڄى خمذڄىن ٴه ځٹ ڄوربخ دڀممٽمض هي

ص ري أبڄى دڀممٽمض ٸسض ختغ ڄى ذڀن ض دڀسعض ڀغ هٹذاشط ظع٬ اس

ڄى زشء عم ال، ٴه٭ه وهخ، دڀممذټم هي هائط ظٽىى بن لٹذ. ع٭مذدال

ص ٸ٭ ض دةلذڀ دڀمضتم ٽىن ٬وڄذ ووذض دڀسيىٸخ٤ض زشي دڀمضتمشي ڄٹى

يكشي ٽشي ظعٽىن دڀى وخڀم٭مون. دإلخض دڀځ٭وض خبمڂ ڄؽٹبل" ؤهځاي "، ټى

ؤڄاثٿ هم سنذب ووصنذ ڄضنم زىل ري ظ ڄذ ڀابذو طدڀهائ هي، ٬مىڄذ، ڄضنم

Page 409: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 407 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ؤٴ١ڂ" ؤن ون ټذهىخ دڀى خإلڀوىيو دألوهذى ض ڀؤلخيض 133دڀمٱعسشي ءهاال

ال هخ بن. "دڀمغ دڀهوي هى ؤمح هوي م ٽذ وال ؤهځضتذ ڄى دڀماض جي

ظ٥سٺ خڃ ڄذ ټٵذءصتذ ٬ڃ ڄ٭ظن ع١مى وڀٽوه دةلىهض دڀٽخهض زمض خمځٵضيذ

. دڀخظض دڀمسٺ ؤيدڀ صبموض ڄىاب دتلرصي سب٭اني دڀٹذهىن

٬ى ظ٭سريخ ټذن نؤ سٺ هخ وڀٽى دڀـي؟ دڀٹ١ذء جلب بن، دڀځفىء ٹٮ ٴهڂ"

وه سيٽى مجهىي ز٭ذ دألهذخل ٸذهىن بهه. دالعؽانيئ دڀعرشٮ زشي ٸخءص زىخ٥ض ظس

. ڄ٥ذ٬ى ٬حل، دتلٽم ظعځم ڀم خڄغ ڄذ، ٴه ع٭رث وخڀم٭ذ٠ض. دڀ٥ى

بن وخ٬ دتلځض بلڄض ٬حل ظٹاب خيذٴ٪ ڄذ دڀضيذ دڀځفىء ض بن ؟بن، دةلون خمٽمض"

ض ڄ١ذ ـانيئ أتڄشي" دألهدل" بخء، وهى. ىهضهدڀٹذ دتلٽم شو٣ ٸځبل ؤڃ ثكريخ تل

ض ؤيڀ د ظ١ځڂ دجل دڀهذٴض دتلفق ڄى ڄ٭شي ٬ ڀعىٴري دال صبذ من ڄذ دڀغت دڀمذٴض

خاي ڄؽڂ وخل ؤو دثلذؿ . دع٭مذي ظه ټڂ ٬حل ڄع٭اي خٿ ڄذ ز

دةلذحن، ابهع٩ذڃ، بڀضيذ خيذٿ دڀغت ه دڀمذٴض ـون ض ختٽم وه دةلون خمٽمض بن"

ڄڂ ؤي ٵ٭ڂ ڄذ ڄؽڂ ڄؽڂ لٽذڄهؤ، دڀ٩وٳ هي ڄؽڂ ض وخڀٹذيض. دةلخثي

ص ٴذأللٽذڃ. ٸذاي-ال زٶ ؤو ڄواتـ ٸ١ذء ض ڀه . وٵٵض ظٽىن ڄذ ذڀاب دڀذ

ز٭ٹىزض دألڄ ع٭ځٺ ٬وڄذ دڀم٥ځىزض دڀع٭ى١ذط ظعفذوال و . دڀٱخڄض ه وخڀٹذ٬ص

هٽذط آالٳ ڄى ٬خ دڀؽځش ٬حل هخ وڀٽى. يشء ال هى زڂ ٠جڂ ڄسځٲ بهه. دڀٵ

ص بن :أبهٵٽم دألڄ ٬حل وڀعمٽمىخ. ڄٱزض ؤي مٵض ڀٹعڂ ٽٵ دڀٹخء خث

خ ٸځڂ ٴ٭هم دةلص ڄٮ دڀمع٭ذ٤ٵىن مٽععسىندڀ ؤڄذ. دڀمذخنىن وو٭ڃ. ٠ٹض . ـ

وڄذڀض هخ دجل ده١ذٳ ٴةخ. دڀوٵٹذط ظٱ٥ ال ظٽذ دڀمخوڂ بن. هص صدةل

133 Squatters

Page 410: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 408 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. لٹٹض دڀمى ٶ جي ڄذخل محڂ دڀى٠ٮ

ر وڀٹ. دةلخث ض ل ظٵٽري ده٥بلٷ ڂ دڀ٥ٹض صبي وٸٮ ڀٹ" ض ٸسڂ ڄى ڀپ ـ

. ڄخټ ض دڀىڃ زعهجت ٹٮظ ڄذ وهى ظىه

٬حل ٹعرص ال دڀموٮ بن. هي ڄؽڂ وخ٬ص ٤ٺ ڄوعٶ ض عىٸٵىخ ؤن دڀٹىڃ وىء"

ٴٹايؤ ٿمذ بجل دڀٹذڄض دڀمرشٷ مذٴض ټڂ مڂ هى. ولهذ دڀمٱزض دڀمذٴض

ص ڀٱزځض خثم دعوٵذ ه٩ذڃ لش ظعٱڂ ٸذزض ڄذڀن خت١٭هذ دڀغت هان بهان. ـذ

دڀي دةلهذڀض و٠ٮ ڀأتز، ز ٴبل. زڀپ دڀعرصحي نخؤو هى وهخ. ٥ٵإصدڀم و٠ٮ ض

٬ىڀمض لىٿ ڀځىض دڀمؽريص دڀخسئض دإل٬بلانط دجل، زڀپ ٹ وخڀٽڂ، زځض سيغ ال

هض دڀسبلض ظ٭ى ڄؽځمذ دڀع٭ځم ال دةلهڂ ٬حل دإلزٹذء ڄىخځض ڄى، زه ڃذ دإلصي جلب دڀٵ

ال وڀٽى شٴم دڀ٭١ض دڀ٭سض ؤواس٤ان زشي دڀهسض هي ظىٮ ڄى ټڀپ ز

وىن دآلن هعمؤ ٴهڂ. ڀځ٭اين هٵهسذ دڀ٭ىر ٴضيذ ظ٩ه وز٥ٷ زعٹعري دڀمذوض ؤي ظعس

وبل ةلو ٬شي و هس؟ ڀځىعم دثلذ٠ٮ دڀمٱيب دڀع٭ځم جمذٿ ض ظشيدڀٽى دڀٵ

خ ٸسض ؤڄوض لظت، دڀ٭ش ڄى ټذن ڀٹ" ظه ڄ٥سى٫ ٬حل دتلىٿ، ـ ڄ٥ذزٮ ؤ

ص وٸ، ؤ١ذ ٬ځان ټذن ڀٹ. اييس ڄ١مىن ټڂ ڄى وذڀاي ټذن ڀى لظت دڀٹذه

ٸن ض جن ؤال، ڄذڀان ڄى ٬ځضيذ هوٵٺ، ڀپ ڄٮ، خكذ دڀغت دڀمخ ڄى ؤز٭ان

ي ائ دڀمى اشخط داسٿ ٬وڄذ ولظت. ٬ځضيذ م٢ ڄذ ٴفدل ؤڄٱعان زه هٱ

ه ڄانرصص مٶ دڀمٱر ٬حل ظٹڃ ص اسڀٵ ظىخ٤اؤ، ٭هذ دڀرب ٴةن ڄرص ض ذ

. لٸهذ ڀوٵه جيري دو دڀم زځ دجل، دڀسىڀ ڄٮ ڄوه

دجل ظڂ دڀغت، ڄؽبل، دڀمرصض دڀمٵض هي ڄى، دڀانز دڀمىٸٶ هخ ٵرس ٴسم"

ؤز٦ڄى ٬ځه دإلـذزض ٴةن ڀپ وڄٮ. خظاي و٥ك هخ ڄؽڂ اخال دڀمٱر؟بن زبل

Page 411: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 409 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

م حل٬ زه جيذر ڄذ ض دڀ٭ذي دإلهاسن ڀ٭غن، ظسو ؤصنذ ڄى دڀ ض دڀعٵري ٬ ى بن.

دڀؽمى ذڀض دإل٬بلانط ڄخوڂ وڀٽى دڀمش خموص ظٽىن ٸ وٸض دڀمٵض هي

دڀٽځهشذط لٵ و٤ٹض وٸ٥٭هذ. دألڄٽض دڀ٥ٹض ٬حل ظٹوض زعمانط ڀهذ ظمن

ص دڀ٭ذخل دأليب وڄعىخهذ ص ڄىخ٠ٮ ڄى ظعانوٿ ڄذ وؤهمض ٭ځىڄذصتذڄ وٸض وخ وهش

خ ٭ش مٵض ڄضنذ جي٭ڂ ڀپ ټڂ، ڄ٭هذ، ڄذخل سبٹذزڂ، دڀمع٭ذوهشي ٬حل ـ

سنذؿ ڀهذ جي ؤن خڃ بن، دڀمء و٬حل. زوفذك ڄابخصتذ ض أتڄڂ ؤن اب مذٴض

ه ؤن، لٹٹض ـ ي عى ص جلب زو٩ صخم دڀمٵض هي ټذهغ وب. هىىٻ وؤ ڀو

ض وخاسصتذ وڄځبلصتذ، دٴعاتلايصتذ وټڀپ، ٬زشي وؼٹذٴض زٵٽ وڄس٭ض ابڀ٭ز

دڀربڀمذهض دڀوٹذاشط و٬ دڀٹ١ذثض وؤوابهذ دڀمذڀض وهرشصتذ ضوخڀٵو دڀ٭ځمض

ض وڀممهذ دإل٬بلڄض ووخايهذ دڀ٭ٽي دڀٽربي دڀوٿ و٠ٮ لىٿ وخڀسايانط ذ دإل

ض دڀځم هرثهذ ؤځىرو وخڀمرسل دأليب وهٹهذ ٴةن، جمذالصتذ وزخ٬ض ظ٭سريهذ ول

ىه ٬و خو٥ري سو هخ ټڂ ابم دڀمذڀض ٴٹايؤ خيٽمىن دڀى ڄٽٵڂ ڄ

هاس . ٴذي زىٿ دڀ ٴ

ص ځٹ ؤن بال ٬ځه ڀ دڀ٭زشي وخڀؽٹذٴض دڀځٱض خ دڀمٱيب بن" ٬حل وذ٤ٵض ه٩

ض ظ دڀغت دڀس مٶ ڄى زىخلص هضتذسبٹذ، ڀعىځ هي ڄؽڂ مٵض

١ځض دأللبلڃ ڄى ټذڄڂ زسانء، محض ون ڄى، ظ٥ن هاتجئ، دڀمٱر ٬ىخم . دڀم

ٴىخ ٹمٮ ههب. دڀځٱض ٬يب ؤيب بهاتؿ ؤي بخء دڀعاسهڂ، ؤ١ذ، جيش ال ټڀپ"

ص بجل وخعانخ دالعؽانثض دڀٹىخهشي ظاسهض ڄى ڄعىـض ڄعوى٬ض زخثٮ محذض رضو

. ه ڄذ ؤل ي ال لٹىٷ

٫ ڀٹٮ بهه" ڀځعم خمذوڀض ټڂ سبمذزض، ڄؽبل، ڄدأل ع٭ځٺ ٬ڄذ دڀوض ابتلض دڀع

ڃ دو ـعمذ٬دال ص وڄخ ـذڄ٭ض أت و٭عرب. دڀٵٽي ڀځعٹ خمذرضخط وهىخي ل

Page 412: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 410 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀموم٥ض دڀابڀض دڀعٹذڀ ڀوك دڀمىذڀٵض دأله٥ض زشي ڄى

ڀځض ڄذهض خممض، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، ٴه ؤٽذڀهذ ټڂض ، دڀ٭ىص وؤڄذ" بن. ڄ

ه دإلبلڃ ظ٭ذڀم ذوض ڄ٭ذ٠ض ظ٭ذ دڀغت دڀوخاي دتلٵذ٧ ٴٹٮ ٤ٵځاي ظٵذيذ ظٵ

وك ڀٱعهؤ ڄذ ټڂ بن . ظجياي دڀ٭خثم ىهى هاش٣ ڄى أتظه ڄذ ض و٬مهذ ٬ځضيذ

ص دڀضن١ض ص ابم ؤوواب ض ٬رش دڀاتٮ ٹندڀ وٴځٵض وخڀؽى ٤ىخثٶ ڄى، دتل١ذ

دڀماسڄري وزبل٬ دتلايط وؤټځض دڀمىعځفشي وخڀمځهمشي دةلىخڀشي وخڀمعىڀشي ڃوخةل

٭مون ټذهىخ دڀى هاالء ضبىن رمى دڀم٭عىهشي ومج٭ايط دڀايلشي دڀوخى

ض ڄذي ڄى وس٭ؾ ؤو ابٸاي خٿ ڄذ، دألڀٶ دڀوض ض اب ض دڀم٭فخط زبل٤ذط

".دڀمعاسخمض دڀٵذځشي دڀمزشي ڄى مجذ٬ض ؤ٬شي هش ٴٹايؤ

وخلص ـ٬ض ض دزعځ٭هذ ڄذء ټإ و٤ځش وٵٵذ ٭ذال ٸځبل دڀىهى يس ٭ڂ

:ټبلڄه اتزٮ ؼم سبوڂ ٵعه وڄن

وڀٽوه ٴمش دڀځٱض ٬زض دڀؽٹذٴض ضتٳ ال دڀٵٽ ل٩ بن. دڀوٹذ ندآل وڀوىٮ"

هض رشو ڄذ ټڂ وظڄري ڄ٥ذص ض عٵشن خ ټذن بن ابڀٵ وخألڄ. ڄٱيب ٸځم ٬ى ذ

ال دڀي دڀمؽري لظت خ٬ ال دإلٸذء هخ نؤ هى دڀايٷ هخ ض ڄبلل٩عه ڄى ز

ڄځمٺ ـخثي ڄرتـم ظٹاب دڀٹن هخ زخض ض تكش ڀٹ. دإلڄذؿ ذهؤ ـذهش

دڀى هخ د٬عٹ) لذڄ بمذ٬ڂ هى ڄ٭شي يبؤ ڄعىي ٬حل ټذن ٴٹايؤ جب

ه ؤن هى دالهفذڃ ڄى ڄ ختٹٺ ٬حل ٭شي رمذ ؤن ٿ أبن عٵ ڄانسض زاتء س

ه، (دمه ختعم دڀغت دڀخٿ ي وو ٴه ٭ تكذاب ضابڀٵ ض ؤٴٽذ ض دڀعٵى

ههؤ ڄى دڀم ٬حل، وهى. دةلخثض دڀمأسڀض ص ٸ دڀمٱر اتديو دإلبلڄض دتل١ذ

صبمذ دڀع١مض ري ض ڄ١ف٭ه ظٹ٢ دڀغت ځمأسڀضڀ لڂ ڄى ڀم، ٸهذ لٺ

Page 413: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 411 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هض دڀسىظٹض ض ههذوخال م دأل٤ولض ه هي بن. دڀٵ ىغي ؤ٤ولض، ضدڀ ڄ134

دڀرس ض دڀځٵ٩ض دڀممذلٽذط، دألهذخل ٸذهىن هذڄ ٬حل ذجكضت دڀغت دإلڄربخ٤ىض

، دألىب بجل دڀح ڄى ظ٥ىط ؤن ز٭، دهضتغ وخڀغت آلو لان دڀ٭ځى وض لان

ؤن، دڀرصٳ دڀمو٥ٺ د٬عم ڀى، جيش ټذن دڀٽاتر هخ بن. هعىذيبدال ٮڄٹځ إبٴبل

دإلهمذٿ بهه ڄريي؟ ټذن ڄذخ، وڀٽى. ابڀرتلش دإلخض دڀ٬ذض ڄى خي٩ى

. ائ ٬وه مٮ ؤل ٴبل. وخالوعٵذء

هخ ض ؿو دڀي دڀاثعن دڀٽاتر ؤڄذ وهى. دةلخث ض ٸځڂ ڄو ٨ه ٴٹ دڀ

ي ٬مڂ هس ظ٭ذون ٬حل بجنذ ڄذ ټڂ نأش هى ڄؽځمذ دل زٱ هاتؿ ، بن، ٴهى. وـخثي ٴ

. ب. ڃ تكذر ڄؽڂ 135دتلٹض ٴذٷ و٭ى. ىي ري ظذڀش ڄى عىڀ دن سيٽى

ض، ٽى ڀم، الٴفي بن. ځ٦وخثل دڀمؿ ات ختغ خصتذ ضع دڀعٵع دڀٱذض دجل لذڄغ

، انخلدڀٽ ههؤـىخ ؤڄذڃ ټٮ ڀم بن دةلخثي دإلبلڃ ى٬ ٴه ټذن دڀي دڀڄى

ض ض، ٹىٿ بال ٭ه ال ٴةهه، وريصدأل دڀٵمض دڀمء ٹځش و٬وڄذ. آو ائ، دڀٹ١

ػ ؤن هى وخألـ. دةلخثي بجل باني ض دڀٵهس ظٵشن دڀي ڀځو ٱات٧ ؤن عم

ټذسيض دڀٵذط ڄى ٴضيذ ڀ لٹض ض و٩ه. وٴڃ ڄذجك زشي ټض ش ٬ى دڀمء دأل

، دڀماشثض ڄى شءز دڀمانٸاشط ذٴضي ظش الو دڀٹځڂ بال دڀىايط ڄى ٬

لىٿ دڀانزري ڄى ٴٷ ر ر ظ ٱيبمدڀ دإلهسٺ ض ظ٥١ر ه٬ذط ڂستؽ دڀغت دڀىهمض

ي ورب ؤه وس٦ ٬ځمه ٴٮ ٴٽڂ. دتلو٩ڂ ڄى ضؤمج ٤ٸه ابع٭مذٿ وىيص دخناي

هىه ى دڀي دڀـ٭ دڀمخز٥ ٴمى. عى ال ڀس ض دجل دڀرشٳ ـىٸه واسڃ ز

ڄى هى٫ ز٭غ ض ؤو، دڀمخء ڄذٿ ض دڀرتايٷ ٬حل ٬رث ؤهه ٭عٹ دڀي دڀمځن

دڀي دڀعىخعت دڀمفعمٮ ي دالبلڃ ه دڀي دڀ٥سش دجل، ٠هذوٸى، ابڀخط، أب٤

134 Senatus-consultes

135 Les Compagnons du Jardin

Page 414: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 412 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دجل دڀىض دتلذڀض ڄى ؤاس ٬حل دثلذڀص دإلڄذؿ ؤوض، ٬فى زسٱذء ڄؽڂ، ٽ

هض ظزض ظطب دڀي دڀاشر دڀاشض ذلش دڀ٭زض ڄى وخلص ټځمض ٭ٳ وال ٴ

٬حل ټذن ڀى، جكخڄعه ڀپ ض سبذ، يشء ڀٽڂ عوٽ ؤن سيٽوه ټذن وخڀي دڀٹابثځض ؤو

مخذ دزوض ڄى دڀوخؿ زٵٽص ربي هٵذ ذيٵٶ وخڀي ٤مىلذظه ڄى ـء ختٹٺ ڄى ٹشي

وٸ، صبځٮ ظٵٽ دڀغت دڀسريهض دڀم٭ځمض ظځپ ڄى ؤو دٴبل لذڀض ض ابڀمٵٷ ؤوٴذعن

ى ختٵ دڀغت دڀٱ١ىن ض، زٽؽري دألز٭شي ى جتذوط جكي ري ه١ذصتمذ ظ٭ ڀم و

. دڀضيذ ختى

هاس ايض دڀه صتٳ ڄذ بن ٹض دڀمذٿ ٴ ڄى دثلځ٦ هخ ابڀخط هى بسنذ ؤٴ

ځ٥ض وهي دڀمع٭ذ٠ض دآلخء ض دڀ ٬مٺ دجل ظوٵ ڀم دڀغت دڀم٥١زض دألٴٽذ ڄى دڀو

د٬ذء ذيٵى ال دڀي دڀٽاتر لسٽض ولظت. جببلء ٬ضنذ دڀع٭سري ڄى سيٽى هٵذخ دإللاس

دڀمٱزض ؤٴٹاي ٬حل ظٴٹغ دڀغت ذهذطدالجت هخ٫ ٬ى ظىڀط دڀغت دآلخء ټڂ ٬

خ دڀٹىڄض ڀځعٵض ڄانرصخ هي ظ ص رمؽدل ڄى وخلخ جيذي ؤن ڀوٵه جيزي ڄ دإلخ

ټرث دةلخثض ذ دأل ٽڂ ض ٱغ ختسجض ڀ٭سض بصنذ. ڄ٭ىٿ ټبلڃ ڄى ٮ ڄذ ض وځى

خر هي دڀهـض هي وض. تكذر ڄخن ض ځمٮ ڀم دم ٬ى ختحل وٸ، دڀمځم دڀ٭

هى دڀي دڀٽاتر هخ سيض، ڄع٭ذ ؤيب دم وخء دڀعىٵ ظٳ جيزي ڀم٭ذان دألر

ص ص، ڀ٭مي، وظځپ. ٴٽي ابم، ٴ٩ض و٬ض ٬ى ٬اب !ظځپ ڄؽڂ ٴٹض ض ٬فسض ٴٽ

ص دعىځىخ دڀى دتلٹض ٴذٷ ؤن وختلذٿ" مض دإلڄذؿ ؤ٤ولض رضو جلب و٬ىخ دڀ

ص ڀم، دڀعرش٭ض ٵري بلڀض ختٵٶ وٹهذ هضذوڄ ابڀى٬ض ٹٺخت ؤـڂ ڄى دڀ

٬حل، انڀىخ يشء ټڂ ب دڀ٭ٽ زڂ. دڀمٹذزڂ دڀ٥ٳ ٬و وضل م٭ض، ٬ځم ل

. لذڄغ دمذ٬ڂ هاين ڄري ڄى ٴ١ڂؤ ٽى ڀم ڄريي ؤن ٬عٹذدال دجل ٬ى

هاس ض، ڀپ ڄٮ، ظٹڂ ال ه دڀغت دڀٹسبلط صبي ڄهعمض ټذهغ ؤصنذ ٬ځضيذ س ڀم ٴٵ

Page 415: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 413 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀ٩ذه دألر ٸسبلط ٬ى لخ . 136غالڄى

ص دڀځس أت هى دڀمخ ټذن ڀٹ" وخألاس. ؤٸڂ وال ؤټرث ال. دڀ٭ذڃ دڀؤي ابعاث

ظىي نؤ ڄضنذ سيٽوان دڀغت دڀؽٹذٴض دڀانزٮ جتٵٶ هى هخ ټڂ ض ځڂ هوي وؤن ه

ٴض٭دڀم ٠ذ٫ ى٬ ٴ٥م دڀي ٬ٹځان ٽ ع ض، سايعن دمجذال، هى ڄٹذڄ ڄڂؤ حل٬ وخ

ـٵذٳ صبذ وضت دڀغت دڀموٵص دألفذ هي ڄؽڂ ـى٬ذ ٸ١ان وٸ ىڃ خط هي نؤ

ىص دجل خثم دڀايض، يشء ټڂ ٸسڂ، لٽم دڀي دڀمسخ ڀهى هخ بن. وخڀمىط دڀ

ص ڄى دڀٹىڃ ٵهم ڄذ ٴةن ٭زضدڀ ه دڀسبل ڀٱض خڄغ ٴمذ. دڀربزض ، هى بسنذ دڀربز

دألٴذٸض، دڀمانٴمشي ؤن ؤټرث جببلء هخ ه٩و. رمٽى ز٭ؾ ڂټ ؤاس هٶ، زساس٤ض

هض ذهوؤ دةلص دڀوڄوض ى٬ هىن جيذهم ڀم دڀٵ م ٬حل ؤهٵهسم دڀٵ ڄى دڀ

ڄى وشيدڀوأتوع هاالء بن. وخإلهذهض وخڀىض دةلمى ٱريز، دڀمعٽ دتلذلهم

وهاالء دڀمخء ض دڀمسرشى دألزىڀشي وهاالء ڀمٱذعند-دڀمٹذه ٬حل دڀمڄوشي

ص ٥ځسىن ٽىهىخ ڀم دڀم١مٽشي دڀىزشي وهاالء سشيلاشدڀ شيايهدڀرتظىڀ ، ٴمش دڀربز

!ڀپ وڄٮ. دالهڄذؿ ابم دڀٽبلٽض دڀؽٹذٴض دڀٹىڄض ټڀپ خيذزىن ټذهىخ زڂ

هڄى دڀبلك بن. ټبلڄه دڀمحذن ٬س يس ؤصنى، وخٴځعم" ز ال ههب. ٴان دڀٹځش دجل ـ

ص ڄى دڀمفعم٭ذط ڄرتيق ڄزنڀض دجل صنىي ؤن ألهٵان ومن ٴةهان وبال ٴ٭ڂ

دڀي دثلڄذط ڄى دڀٽذض ابڀٹ الب ابڀىـى ڀهم من م ٽىڀ ىدڀ دڀٹسيض

"دڀموض ؤاي ٴذي ٹع١ه

136 L’Abbé Lamourette دڀوىخر ڀځعي ڀځى٥ دثلذـ 1792ـڂ ى وايض مجٮ وض

. وٸ ؤ٤ځٹغ ٬حل ڄهش ٬انٸهم ٬ابص ٸسځض الڄىغ

Page 416: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 414 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 417: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 415 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دألٴٺ وخء ڄذ

وٸذڃ دةلسڂ خمڂ ٴذ٬خ دآلن ڄى دڀاش٫ لڂ ڀٹ. دڀو١ذٿ ؤڄ ض دةلمذ٬ض ظاشوط

دڀعو٩م ٲ دعىخڃ وٸٮ ڀٹ. دڀى٤وض دتلٹىٷ ڀرتـن دڀابو ڄٹذڃ وخڀٽځمض دڀٹځم

ڄانٴ ڄى ظعرسر ؤن، ابڀأتيك، ٬ځضيذ ټذن وخڀغت دڀؽىص زٹايڃ وڀط دڀغت دةلص

دتلؽض دڀٵ٩ض دإلڄربايڀض دڀهفمض و٠٭غ لؾ دڀمرشٷ زبل بجل دألويب دڀمخن

:ڄوه ڄٵ ال لى ي دوعاي ؤڄذڃ ڀهذ دثلذ٠٭ض دڀ٭ىر

دڀمرسك ڄى دالوعٵذء وبڄذ دةلص دڀوك ظٹع١ه ڄذ لش دڀ٭مڂ واسثڂ ظٽٶ بڄذ

ؤن، دڀوخڃ ٬حل، اشء دڀي دڀٹذهىن هخ سبٹعىض دڀ٭ذڀم ڄٽذصنم دڀ١٭ذٳ دل ذي

، ؤاتظىٻ ټمذٿ دهعرص لؾ ٴڂ ٸ مدڀٽ ٬س دزى خڃ ڄذ، زٹغ ڀٹ. ڀؤلٸىايء

. دالـعمذ٬ض دڀسځ ٨وٳ ڄعىي بجل وخألهش وخألوؼٺ دألٴ١ڂ دألوي دڀىاسثڂ

دڀبللٺ دڀٹن وزوڀاتاي دألوريى ٸسڂ دڀٹهشي زىـىخض ٤سٹضتذ دڀغت دڀىاسثڂ هي

ذ وخڀغت ؤواب ض ضن ى٤ . وذهي ځىٿ زٹايص وخڀهو ڄرص ض دتلر ز٭ ڄذ ٴرتص ع

م ڀٹ ڄضنذ وظ٭ځم ؤوواب ض دألٴٽذ لټض اتدي لىٿ دڀٽؽري ٸؤ دڀي دڀىهى يس

دڀٽٵذض ٴه سبذ دڀغت دألواس٣ ٬حل، دڀو١ذڀض دڀسض ٵىٷ زٵ١ىٿ ڄٴى٬ذ، وظ

٬ ټذهغ دڀمٱزض دڀسجض ڄى ڄعىلى ڄٹذوڄض ذم٦٥ ، دڀؽىي دڀعٵٽري ڄبل ؤصنذ ظ

. دةلذض دأللخػ ٭ضڀ٥س وڄبلسئذ

ض دڀمف دوعري ٴٹ ڄابشص ري ز٥ٹض دڀى صيذـم ڄذي 16 ٨هري خڃ وڄذ

Page 418: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 416 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص دڀسخض ٴه ٬ى دثل٥ انٸى ڄى هى٬ذ، جان بخ، هخ ټذن ڀٹ. ڀځمٹذوڄض زا

ڀم، دألڄ صبخ عڂ ڄذ ض، ب وؤٸذء. دڀمځځض لسڂ دثليب دإلڄذڃ ٶ

ڄى، اب دزى لذوٿ، ابڀخط، دةلخث ٴٵ. دڀمٽذن ض وال دڀڄذن ض ال، ز٬ض أيظىخ

ؤن، دڀمف لف . دڀ٥ٸض دڀ٭ىص وىهعه ؤٴظه ببلڄذ جي

ڄؽځمذ دألوجل دڀمٱيب دالـعمذ٬ دڀعف ڄاشٮ دضتط ټڀپ دڀمف وض

.وخڀمىلي دڀمخز٥ دڀ٭رصى زخض ض بابصنذ ض دڀاتدي ؤوهذ

بلايء وټڂ ببلك ټڂ ڄو٥ځٺ هى دتلڃ ٽىن ؤن ظاشء دڀٹسيض دڀعٹذڀ ٴةن وٴ٭بل

دڀسعض ظانض ال دإلڀهض دڀ٭انض ظ٥ځضبذ دڀغت دڀىخـابط ؤن ڀپ. دألٴٽذ ٬ى ظ٭سري وټڂ

. دڀځ٥ض ـى ڄٹذوڄض

و٬م خمم وخعىڄه دألوجل دألڄوض ببلڃ ض ثس زو خسئذ دڀمورب د٥٠ځٮ ڀٹ

ىصبم وڀٹ. دألو٥ذء ڀعٹىم ؤو دڀى بجل ڀځ٬ذض زٽرثص ڄځم وؤزى وختلفذؿ وڄ٭ذوض

ص ڄى ظىڀ دڀي دإلبلڃ بن. دڀاتدي جمعمٮ ببلك رضو ظه دڀٵىىض ظهؤټ ال وظ

٬وڄذ بال ځعم وال ع٭شي ؤلذ٣ دڀي دڀٱڂ وځٮ بجل دڀمځن ابال٥٠خ ٭ىزه خت

ص خيىخ ؤن ون ڄى ٸذصبذ، ؤهځشي ؤو ىخټذه ؤـذهش، ؤاي زه . ..٠مري زىو

***

ز٭، دڀماڄوشي ؤځسض ڄٽؽغ ڀٹ. دڀمخټض دڀماسـ زشي دألڄ دهعرش بن هٽخ

ڄاشٮ خيس٦ ؤن، دألي ض وخڀسن، دڀمحض بڀه خ٬ض دتلذث ٬حل ـذڀض، دڀبلص

هشي ڂڀ بهه. دڀىڀص دڀى٤وض ض دإلبلڄض دڀىلص خيٵ٪ وؤن دڀٵ ټذن ؤهه ڀځمء ى

دڀٹم دڀمذيض ٬ىص إبخء ظوسؽٺ و٨بلٿ ڄعبلض ؤابك ٬ى ذ دع٭ذي وخت

Page 419: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 417 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ٤ىڂ ٬ه ڄو وخڀرتخر دڀڄذن دزعځ٭هذ ٸسى ڄى

وڀى هي، دڀعى ض، العمرض هخ ڄؽڂ ڄهشخ ي ؤن ابڀاتدي ٶ ځ ټ ڀ٭ٹڂ ٸ

ؤن ؤو ابڀفى ؤو ابتلٷ ٬ځضيذ لٽم دڀغت عدڀعٵ خمٽمض ٠مذاي ڄى دڀمىخټش

ابم وخـهضتذ ظوٳ دإلابهض دڀ٭٩مض زؤط ٬وڄذ وهخ، ؤ١ذ عمرض

٠ٵذٳ ٬ى خباث و٤ضنم ڄى دڀهذزشي دڀمځمشي دڀموٵشي ڄخحب، ووابخن رسٴذهع

. ٠ايٴض ؤټرث

ٱم لځم ڄى ظٵځعغ ټإصنذ ظسو دألابك ټذهغ ض ـىٴهذ ض دأل ٤ىصتذ ٸسى وڄى ڄ

ص دألهڀ ؤـذء ټڂ لځٹض ض ڀعفځ ذوسض ڄرتخض لى ض، وـذءط دڀمفذو

ظڂ دڀماڄوشي ، دثلخض دڀمف ڄى ٤ذز٭ذ دڀع١مض ٬ځه ظ١ٵ زىط، ڄ٭هم وظ

ټذن. دڀسبل ؤٸذيص ٬رب بهخ انٸى ڄؽڂ ظع٭ذجل ڄٹذ٤٭ه ټذهغ دڀي دڀځ٥ٶ

هي بجل ظىق دڀغت دألهڀض دڀٹذث ڄى بكريخ ٬خ ٬ٳ ؤن سٺ دڀي ب

ص دڀٵرتص ؼض دڀمهش هخ ٹذن دڀمهشى هي دڀىٴذء ؤزى وـههذ دڀغت ابڀم ، اسزٹذ، دڀ

دڀابزىي دڀٹ١ذء ٬حل ظ٭ ظىټىسيذخ خمذټم ټذهغ ٬وڄذ اباي دڀځ٥ذن بجل

ڄذ ستؽڂ بابص ٸخخط طو ڀٹ. ىنى اسهځ دڀمٹم ٨هري، ٬فش وزٽڂ، ڄٹ

دةلخث ولظت، هذټځ ، ڄخټ ڄاسـ ص دڀځىخط هي، ٠ذض اتزض ض صڄ دڀماؼ

دورتٸغ دڀغت دڀمٱزض ٴذڀسسض. دڀٱذٴض ڀځ٥ذٸذط دع٬ذء ٬ى ظ٭ځى وټإصنذ دڀاسث٥ض

ضمح ال آخل ظڄغ رمذاسط هفوعه ببلڄذ ڄزيط دڀغت دڀٱځ٩ض دڀٹرشص ز٥غ ٴه

ط ؤن ز٭، رصخلض، بسيذصنذ . دأل٠ض خبايصتذ، ڄاش٬ ڄى زه ظٵى ڄذ ؤټرث ض دعٵ

ڄ١مىن ځش ض دڀىي دڀمىلض دڀعٹذڀ صنق ٬حل زٹغ، دڀضنق هخ ض وه

وخزى ظىڄط دزى ؤڄاثٿ ڄى ظځٹعه دڀي دڀ٭ٹبلعن دالختذي دڀع٭ځم وځون وخزى

زعىڂ ؤو وخصئذ ڄى ذثڂ٤ ال ڀ٭وض زٲ زڄضيذ، دڀرضخء ڀٴٮ، ٹىٿ ال صنق ٬حل ؤي

هٵه ظځٹذء ڄى ٹ٦ ٬ىن ض دالٴرتخيض ابألڄڂ ؤو دڀعىخ٠ٮ ڄى أبٸو٭ض ش ٴي

Page 420: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 418 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀسعض ڀ صنق ؤهه ټمذ. ؤڂ ؤ ٬حل دڀ٭ٹذر ز١ض ٹ٥غ ڄؽځمذ دڀمذء ڄى

، ٭ ڀم دڀى بن. جض ٤ٸض ظٵىك دڀغت دڀم٥مجوض دڀعٹىي هي ڄى لٴض هىض

رضور ڄى ورضاب ڀځ٩بلڄض ڄاس٬ص ٸىص، دڀس٭٢ د٬عٹذ هبڀ هش ڄذ ٬ٽ ٬حل

دآلن ڄى، دڀعٺ ڀٹ. وشٴهذ دڀسبل لايط ڀرضر ٱڂ دڀي دألڄى مذڃ

دألـويب ٬مځض دڀخوض خيذر وهى، دڀمف دع٭ذ ڀٹ. دڀى٤غن ابڀمٵهىڃ، ٴذ٬خ

ټرث دڀـ٭ض ىڀىـايدال وڄ٭ٹڂ ي، ٵذڀض دأل . دڀس٥ىڀض دڀ٭ى ض دڀرتزىي و

ټذن دڀي دألڀٵ دڀوٵ وهٵ دڀممځٽض ؤ بكريص زرس٬ض دڀځ٥ٶ ظ ؤ٭ڂ

وخل ټڂ ٴٽذن دڀ٭ش بجل ع١مى ىٸ٭ه بلاساس خي دڀغت دڀسمض لابط ظ

ص انش همه ذب٥، دڀمممىڄض ؤذز٭ه ظٵ٤هذ و٬ى بسيذهه ٬ى ټىصنذ دڀغت دڀٵٽ

دآلن ٬اني ٬ځه ظٵعمغ دڀي دإلبلڃ بن. خيڄ وٻ زه ڄى ظځٹى دڀغت دڀ٭ٹص

دڀٹن ڄٹع١ايط ڄٮ دڀمعٵٺ دڀځٵ دإلبلڃ وـه، دڀٹم وـهه ع٭ ؤهه زخ

ي ڄؽځمذ وهخ. دڀٹ٤يب دڀاشك والص ڄى مخايط ٬ص ٸسڂ دأل٤ځ ڄځن ظى

ظ٬مهذ دڀغت دڀمٹعض دڀهـض هي، دڀ٥ٸض ـخڃ ألن دڀمانش دڀىٸغ ض خيػ

ر و٠ٮ ختځ ٬حل عر ټذن، هاسٴ سبٹعىض، ټذهغ دڀاتذيض دڀانڄض ؤن ب و

دالـعمذ٬ض دألايء ٬حل رسي وخڀي دڀمع٥ٸض ابألوخعن دڀمع٭ځٺ دڀٹذهىن هخ

ڄى وك ټذن. وخڀعٽٶ دڀعف ٬حل، خظاي، جيربي، دڀٵزيٹض دألايء ٬حل رسي ڄؽځمذ

ه١ذٿ واسثڂ زعى٤شي بلاس وـ وٸ. اب٬ض ضز٥ٹ دتلټض ض اؼ دڀعو٩م

ؤن ڀى ټمذ :دألـخ ٴض ض دڀمعمؽڂ دڀٹم دڀعٹځ انٸ٢ دهع٩ذڃ وخ٬عمذ ـص

دڀٱذڀض دڀ٭اشث ځاين ؤو، دڀاسص هاالء زه هٵ وهخ، دةلڄذهض دڀٹابثڂ ٴىىض

صدإل ابٿ ٱڂ دألڄ هخ ؤن وسو. ؤلٽذڄه بخ ڄى دڀاتدي ڄو٭ذ ٴذڀمٶ. خ

خي زځٲ وڀٹ. اټوهه ټذهىخ ٽىهشيوخڀ ٽذڄځٽىزٵشيوخڀ ٱوڀىىدڀ وـ وخڀوىخي

دڀمعى٤وشي ڄى دةلخث هىخر ټذن دڀغت دڀع٭ځٹذط بڀه ذڄ١ذٴ، اب ض، دڀربڀمذن

خ دڀ٭ش ڄى ڀ وـهض ىـهىصنذ . ذضنظس ـ

Page 421: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 419 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

!دڀ٭ذڃ دڀؤي هذؿ وهٽخ

خ دڀمٹ ؤوڀمسه ڄى وـه ٴٹ. ىنى ځاسه ظ٭فٳ خ٬" بجل بهذزاي بهخ

هض ٴٹايؤ ټذهغ دڀى" دڀٹبلٸڂ ص دڀٵ هشي دألايء دڀٽاتر وڄ ٴٹايؤ ض دڀٵ

ڄذصنم دڀمذڀض ٬حل 1930 ڄو دڀان ظ٭ى ڀٹ. ه٩ ىظٽ ڄ٫٥ ؼريخن ڀه ستٹ

هي ڄى وخلص بخء ؤصنم ڄ٭عٹهم ٬و دڀٹىڃ خٿ ڄذ ب ڀهذ ىث دڀغت دتلځىٿ هي

م بو٥ذ ٽٵ ڄذء ټإ ض دڀوخزٮ دةلوڄض ڄٵذ ڄى ٬ زوٹڂ ڄٴىٷ

ؤن، ٴىٴځض خڄذ ض دڀؤشن هى ڄؽځمذ ستذڄذ، ٬ځضيم ؤن ؤوخ ٴةصنم وهٽخ. ڀضتثضتذ

صيذ بجل دڀمايي ظ٭ى لظت" ڀؤلهدل" دڀځؾ هىر إبزخ ٽعٵىخ ى جمذ ٭ . دڀٽىن و

ص هي، دتلىخـش ٥شظٹ وڀٽى سبذ ٤ذٿ دڀضتجي ؤن ب دڀمـىص دڀوعفض ٭٦ ڀم، دڀم

. دڀٽٵذض ٴه

ظعى دڀٹ١ض ؤن، دڀمىڀىض لو وخت٥ ڄخټ ټڂ ض دڀځ٥ٶ ابهعاش، زخ ڀٹ

هي ٬حل زٹغ بخ هخ. ابثل٥ و ؤهه دإلٸذڄض ض ظاشئڄذ دڀان ؤٸڂ ؤي وـهذ

، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، دڀمٹ ڄى ټذن ب دڀ٭مڂ ض دڀعاب٤ا ٬حل ٸعذدال ڄى دڀهجض

بهه دڀٹىٿ سيٽى ڄعىي بجل، وخلص ٴ٭ض، ظوٹځهذ دأللخػ ڄى جبمځض ظٴٺ ؤن

وٴ ټذن دتلټض ٬حل هٹ١ذابال صيم ىنى ځاسه ٴضيذ ټذن دڀغت دڀځم٩ض وض. ٬ذڀم

ض دإلٸذڄض ڄذڀن ځم، اللٹذ دڀسبل ض دڀى٤وض دتلټض هىخص هى دڀان٥شي ڄى دڀمىع

و٬ يشء ټڂ ٴضيذ ببللذط و٥ض خظه دڀىٸغ ض ټذهغ ڄ٥ذڀش ١٬ض

ظه دڀي دڀو٥ذٷ ٬ى، دتلذٿ ز٥س٭ض، ختؿ ال دڀم٥ذڀش جممى٬ض ټذهغ. زٸض ل

1912 دظٵذٸايط د٬غ ڄذ سيځٽذن ٤ٴشي زشي ٸٺ ظ٭ذون ڄرشو٫ ؤاس بصنذ. دتلمذض

وهخ. دآلو ون ڄى زه وٵ ؤن ڄى ڄضنمذ دڀىخل ىسيٽ ، ءيش ٴبل ڄوه ڄٽوضتمذ ؤصنذ

م ٬حل ى زځٱىخ وٸ، ٥ذڀسىن ټذهىخ دڀٹرص دألاتڃ ؤن ڄى دڀ وابڀىاسثڂ، دڀ

Page 422: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 420 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٸىال بال ڄوه ڀمٽوىهم دألوايء ٽى ڀم سبذ، دڀ٭ٹبلهض وخڀمابلاثط دڀٹذهىهض

ىن ټذن ڀٹ. ٴه وـوهم ؤصنم ٬ىن ټذهىخ دڀي دڀى٠ٮ ض عىهمؽس ؤن ٬حل وخي

ر ؤڀٹذي مجبل لفخ ابڀخط ڀپ ظى٠ن وٸٮ وڀٹ! دڀ١ٵذ٫ ڄعوٹٮ ض دڀ

م ڀځوٵذٷ ٭ ڀم بهه. الوٸذن ؤٴٽذ ٬حل دڀور وط دإلٽذٿ ٬ذي دڀي دڀ

. دآلن ز٭ ڄرب ڄى اسهځىىن

***

الخئض دڀ٭ذڃ ڀمٹمد إبزبلٯ دڀمٽځٶ ڀځىٴ اتٵشي يس شك، دڀاسص هاالء بن"

ص ه٭م وهرش دڀو٩ذڃ ڀٱ هان بجل ٸڄىخ ؤصنم ٬ىن، دإلبلك بن، خكذ ل١ذ

ؤسن دڀي دڀ٬م هخ مض ڄانٸض بجل ه٭ى ڀى بهان. بڀضيذ هٵعٹ، ٸانهم

. وخڀ٭ځم دڀٵى دإلهاسهض وهش دڀي دڀٹن هخ ض دإلڄربايڀض دڀمٱذڄخط ټڂ الڄض

دتلمذض بن. ٬ىن سبذ ڀأنوهم. من ؤڄ وټإهه ڀپ اب٬عٹذ وع٩ذه وڀٽوان

مض دڀٵځٵض سب١ذڄشي دڀزتڄان بن، ه زشي دڀع٭ذون ٬ځه وسغن دڀي دڀمسؤ، دڀ

هشي ؤن جيش دڀ٭ذڃ دڀعرصٳ وڄخٸسض ڄخټ ؼوخط ٴةن ٬ځه وزانء. وزوان دڀٵ

ٵض ظى٬ذ ان ض ستٽوان ؤن وبجل دڀمسعؤ ض هخ وټڂ دڀمع٭ذٸى زشي ڄ وخڀوذحئ دڀم

ى ؤي، ص٬رش دڀاثڄوض ى دڀىڃ زځٱغ دتلمذض ؤن وختلذٿ. دڀم٥ځىر دڀو١ق زځىٯ ڄى

ون ال دڀاسص هاالء خٿ وڄذ، دڀ ص ټڂ ض، دإلـذزض ض رت ڄى وخل ٴضيذ عفؤ ڄ

سضخن بجل ظٵعٹ ڄذخڀغ ڄخټ أبن، ابڀزتخڄذصتم ظټريهم ٬حل دتلوض دڀوايط وي

ص ستٽشي" هى دألٴ١ڂ دتلڂ وأبن وخ٠مض أبٴ٭ذٿ دڀ٭ش ابط ٬ى ظ٭رب ؤن ٬حل ٸذ

م ٬حل ٴاتهض مجځض ٱض هي. "دثلذض ؼٹذٴعه ه٥ذٷ ض دڀع٥ى ڄى دڀسځ ؤصنذ ڄى دڀ

. دتلٽم ٴ١ذثڂ ڄى ٴ١ځض دڀسعض ٽى ڀم، ڀپ ڄٮ، وخڀمٽ. ڄذ ائ ڄذجكص

دڀى هاالء ڀٽڂ ز وال. خنسض سنځپ، وخئ اش مڀ ؤڃ ڀپ دڀٹىڃ اشء، دڀىڃ وخنى"

Page 423: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 421 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬حل وختلىٿ دإلڄربخ٤ىض وڄهى و٨ذثٶ وخٴعٽذٻ ؤخ٠ان الٴعٽذٻ ٬وان ـذئوخ

د٬ذء ٬حل جتئوخ بن اتڄض هض ىء ٬ى ون ٽىهىخ ؤن ڄى اشثوض ٬ذ٤ځض و٨ذثٶ

دةلمذهري فڄه ڄى ٬ذزض ري سنؽڂ ال ؤهان . ابڀٹىص زځفمهذ دإلرسخ٫ ڄى الز

ال ڄع٭ى ؤڄانء ذٸشي خمذوى وـان ڄذ وبخ. دڀم٭ذهص زٱض هٹسڂ بهان"

ڄذ ض، ڄان ؤل ال ٴةهه، دةلمٮ ڄځمض ض ڀځ٭مڂ وڀٽى ٴٹ٦ دڀممذؼض ؤو ڀبلعمذ٫

٬ځان عىٸٵذن ال ووذءي دڀمٱر بلڃ بن . يسء ٸ ٬ى ؤن سيٽوه، ؤ٬عٹ

اي ڄ٭وىاي ، يشء ټڂ ځسىخ دڀى شيدڀ٥ذڀس دڀ١مذاي، خنى، ؤهان ڀپ وخڀى، وڄذ

آو لان ابألٸخڃ وظخ لان ڀهذ ٺٵ دڀغت دڀ٭خڀض هي ابم خبٹهم ٥ذڀسىن

. دڀ٩ٳ ٹعض ڄذ لش

ڀٽڂ دڀممٻ دڀمسؤ ڄزنڀض بجل دةلمذ٬ دألڄى ٭ذ ٴه ٴٮ ٬رصخ ه٭ بهان

دڀؽٹض ٬حل دڀمسغن دڀعٵذهم ٽىن ؤن ه ٴةهان ه٬ځ وزانء. دڀٽربي دڀوڀض دالظٵذٸايط

ټرث دڀماشټڂ لڂ ض دألٴ١ڂ دڀ١ذڄى هى دڀمعابڀض أبن ڄرشو٣ وهخ. دع٭ذء دأل

. دڀرش٣ هخ ختٹٺ ون ڄى لڂ ال ب ـه ڄى و٭ه ڄذ ٤ٳ ټڂ سٿ

ايض ڄ٥ځش ټڂ ٴضيذ ٲ اشڄځض و٥ض دڀاسص هاالء ٬حل و٭، ڀڀپ، بهان"

وخء دڀٹىڃ عىٵى ال لظت دڀم٥ځىزض ڀٸضد ظخ٬ بل ڄوه ٥ځٹىن ڄذض ڄى

، وهذ ولذ، و٭عم دڀ هخ وض. دڀمٵىىض وخألجځض دڀمفذهض دألوذٳ

دڀرش٬ دڀبلك، بڀان ابڀوسض، ظسٹى وخڀغت دتلمذض سش ټذهغ دڀغت دڀم٭ذهخط

. ڄان ځش أبن همن ڀى دڀي دڀٹذهىعن

دڀغت ڀؤلابر ز٭، دأل٬خء ؤٸذيئ اي، دڀمى٦٥ هخ سؤ" ، ڄضنذ ده٥بلٸذ، خن

ٳ دڀسبل و٠ٮ وخٸعذاي اياي ڄخټ ظ٭ذهضيذ دڀغت دڀؽبلؼض ابألوخء وه٭

Page 424: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 422 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هذ دڀم٭ذانص هي. وخـعمذ٬اي دڀي ڀځو٩ذڃ ڄبلڄض ؤابر بجل، ظ٭ٴىن ڄؽځمذ، ڄ

ڃ ڀى بهان. ٸرسخ ٬ځان ٴ دتلمذض خيٽم دڀي دڀو٩ذڃ زځش ڀه بلٸض٬ ال ائ جن

ص ڄى، ؤاس، هؤشط دألوخء هي ٴةن وابوعذ. ٴضيذ وجم ؤو ع٭مذوخال دإلخ

هشي ص دڀايض هي جن بهان. دڀٵ دڀي لٹان ڄى ٴةن ڀڀپ وهعفض. ڄذجكص ـذث

هذ ٬ځضيذ اشهخ ٹىڃ دڀي دةلى ٴ١ن ألهٵان جنزي ؤن ٴه ڀځمان٬ض جمذٿ ال وجي

. "دڀمرشو٬ض ڄى

ض دڀممذابص ظع٭مڂ ٴه، ٬ورصض دڀايض هي" ض وه. وخڀمزيخهض دڀرضس . ٨بلڄ

هي وټڂ. بڄذـض، لاسر ټڂ ز٭، وه. دع٭مذض وه. ڀځربخڀض ڄ٭ذض وه

هاس ڄاشٮ ظو دڀغت ٬ذءخطدال ظٽر دتلٹذثٺ ڄى وجت٭ڂ ٴٹضؤ دڀمذٿ ٴ

الوٸذن ى٤ضنذ ؤن ٸسڂ، ظىه بجل ابڀوسض ټذڄسىن زىٿ ظىهذ ڄؽځمذ دتلمذض ٱض

. هؤص، ڄخټ ض

٬مڂ ٴذختض ڀ، دألابر ٬ ض ڀپ ٬حل ان ڄؽځمذ، دڀمى٦٥ هخ بن"

دتلمذض ڄى ٴمىٸٵان. ختساي ٭ ؤن سيٽى رمذ يشء ٴه وڀ. وهم ؤو ځيب

وټڀپ وخڀاسثڂ ظٵذٸايطدال ضنذظس ڄؽځمذ ضدڀاي دالڄعايخط هعسظن بهان. وخ٠ن

هض دتلٽىڄض ظرصخيذط مض دڀٵ . ..دڀ

بخي زعو٩م ؤي: ايض إببللذط، دڀمى٦٥ هخ سبٹعىض، ه٥ذڀش بهان"

إببللذط وه٥ذڀش. دڀمخټض ځفوضڀ ٸذهىعن وزع٭ٶ ووذض ٬ذڄض ولايط

عه دڀٹ١ذء ولٹىٷ إبـخءخطو ٸ١ذيئ زعو٩م :ابڀ٭خڀض لرصخ، ظعڂ ٸ١ذثض ورمذ

وختلسى دڀع٭ځم ض إببللذط وه٥ذڀش. دڀفىن ه٩ذڃ ض دڀو٩ ب٬ذص وټڀپ

دٸعذض إببللذط وه٥ذڀش. وخڀٱڂ دالـعمذ٬ض وخڀماس٬ٵض دڀ٭ذڄض وخڀمض

دڀزنوخط ٬ى سبأني ظٽىن دٸعذض ايض ايض ب٬ذص هع٥ځش ؤهان ؤي :وڄذڀض

Page 425: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 423 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض دڀى٠ٮ ٴاس ڄ هى ب، ڄخـ٭عه زڂ، دالع٭مذ ه٩ذڃ ڄى وابتل دڀىض

دڀٵبللض وختشي دالـعمذ٬ض دڀ٭بلٸذط بلڄض خثم زٽڂ صي وهى ٴٹايؤ مذٿ

دڀرتخظش :دڀرضسض دڀٹىخهشي وظځشي دڀ٭ٹذي دڀو٩ذڃ ٸىخهشي وظ٭ڂ دڀمخټض

بجل صتٳ بـخءخط ابختذ، ڄ٥ذڀسان ڀٹذسئض ووعمذ ؤوريخ، وه٥ذڀش. ؤوي ورضخثش

وابڀعو، وهرشهذ دڀ٭زض دڀځٱض وخبض اتڄذ بڀٱذء دڀم٬ىڄض دڀربزض دڀايض بڀٱذء

ي دڀغن ابڀعسري دڀى٤وض دڀخض زهش وابڀمذك، ووبلٳ ظٵذهم ىء ڄ اب٬عاب

م وخاللعٵذٿ وخ٠ن، بن، هخ ټڂ. دةلم٭ض ىڃ وزخلض، دڀٹذهىهض أب٬ايان دڀ

ڄىخر زٽڂ ڄانٴٮ ختٹٺ دجل ابڀ٭ ضتمىان ؤن دڀٹىڃ بڄٽذن ض ٭ ڀمو ٸٺ

. "و٥م

ظعٱذٴڂ ؤن، ٬ځه ٤بل٫دال ز٭، سيٽضنذ ټذن ب ولهذ ڀئلٸذڄض دڀمى٦٥ هخ مځ ڀم

بجل، دألو٠ذ٫ زٹىص، ٴٹايؤ ض، عمىٿ ڄٹمذ ؤن ڀپ. ځض ٸ٭ ض زه ظځٺ ڀم بن ٬وه

٬ځم ظوٽ هى" دڀممم" دڀرتخر ـبلي ظ٥إ ٬وڄذ ٴه ٽٵ ڄذ ٴإوٿ. ٤ذض لذټم

ٵعه ٦ ڄذ بخ وهى. ز٦ ڄعځ٥ى ري سن ال دڀځم٩ض هي وڄى. دڀسيٹخ٤ض

بهه. ڀځووض ظعځم ڀى ؤه ټذهغ بخ سبذ ٬ذڀمذ ولي دهلل سن دڀٽإ هيض

. دآلوى خبٹىٷ ابخل ڀى

ىص ، زى٤ض سشيدڀم٭ف دڀمخټشي ڀځان٥شيټذن ڄه ٸ ض دڀٵذ هخ ټذن وڄؽځمذ. ل

ٴٹايؤ ض عرصٴىن يكٶ ٭ٴىن، ؤ١ذ هم، ټذهىخ وڄذ ٬حل دڀٹم دڀمٱر لور

دتلٽم وٴهذ دڀغت دڀممذابص ض ذٸض دڀمذڀض ٴٹايؤ ځ٥ذط ټذهغ وبخ. وؤوواب

ڄهڂ ٬مڂ ڄخن زٹغ اب ٴةن دألخيض وخعذر دڀٵعن ڄى دڀمعىڀ دةل

جمځ أشن ټذن ڄؽځمذ هٵه دڀربڀمذن وـ دڀومى هخ و٬حل. دڀمٱيب ڀځواش٣

وخڀځفواتن دتلٽىڄض وظځمغ وخڀم٥ذڀش دڀ٭خث٢ ڄى ڀىخزڂ ع٭، ٸسيذ دڀىه

. دڀمى٦٥ وخڀمذٴض ضثدڀ دأللخر وڄخء وئاسء دڀمفځشي ض دڀٽسرياتن

Page 426: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 424 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٴه ٬ دڀي دڀىٸغ ض دڀ٭ذم دڀ٭ذڃ دڀؤي حل٬ ٬ دڀمى٦٥ ٴةن وابوعذ

. دڀاب٣ ض دإلٸذڄض ٬حل

ټذن أبهه دضت دڀي وهى ى٥ه ٬ى ٭رب اسهځىىن ؤن ٴهذ. أشن خ دألڄ ټذن

وخل هٺ ٬حل ٠س٥غ دڀغت دڀماس٬ هي ټذهغ ڀٹ. زرشخ ىغ دڀربوص

وؤن دةلمٮ غاب ؤن ټذن ٴځٹ. ايعه ظزپ ڄهض زرس٬ض وهٵط

سه ڄذ بهه. دثلذؿ ض دثلرب ٮ ؤن ون ڄى ٸىض رضزض، ڄٵذـإص، دثلم رضر

. ٵڂ ٨هريي ؤن هذ وڀٽى. ڀ٥ٵض ووٺ ٬مځض

٭فځىن ظىه ض ان ٽربوصنم ڄى و٥ى أتؼون وهم دڀمخټىن دڀان٥ىن ټذن

هض ان٤ٹض مٵض، اب ض، ٴ٩هط دڀري ض ڄى ٬ ٬ذهذ ابڀٵ

دڀم ٬حل دڀٵاوٿ هي ڄؽڂ بن. دڀځربخڀض أبٴٽذهذ دڀمهض دڀربڀمذهض دڀىايط

الز ټذن، خسئذ ڄضنذ دتل وـىر ٬حل ظٿ ټذهغ دڀعىهض دةلخثض دڀعفزض ؤن ڄى

وـىر دڀٹىص دع٭مذٿ ايض ؤهذ ڄى بكري ٬ بجل ظىل ؤن، ڀپ ڄٮ، ڀهذ

دڀعمي ايض بجل، دڀٹمٮ بوذء ٬ى ٬ى٠ذ، ڀځفىءد ض عمؽڂ ڄذجك ل ظىو

. وخڀزځىڄذيس ابألڄى دڀموٱڂ ڄ٩ه ض وخڀ٩هى وخڀعخئر

ٸځڂ ڄو ؤهذ دڀغت دڀمفځض دم هى وخڀمٱر. دڀمٱر وڀط دڀومى هخ ٬حل

هض اب ض وؤٸذئي ب وټڀپ ڄخټ ڄذڀن ٬ى ڀٴذ٫د دزعٱذء ابڀٵ

مخض ٸسڂ سٺ ڀٹ. دڀمذڀض ٴٹايؤ ض دالع٭مذض ضدڀاي ظرصٴذط ٴ١ن

، آوون ڄٱذزض ان٥ىن هرش ؤن، ـذض دڀ٭ذڀمض دتلر ټذهغ ٬وڄذ ٬ذڄذ ٬رش

وخوعٵغ دڀمٱر جبص ظمغ ـص، ؤ١ذ هم، ـوٶ ض، ظىهشي ټذهىخ وهاالء

. سضڄلذ اب وخمم ٬دل دألوىى خمټضيذ وڄىط دتلزض دأل٬مذٿ زضنذض

Page 427: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 425 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي لابڀهذ ظربڃ دڀمرتص زخايصتذ ض دڀم٭وڀض دڀمٱزض دڀٹىڄض ټذهغ ځځض ض وظعس

م ٬حل، ڄعٹ٥ٮ وظٹڃ ٤ٵخط ٽڂ ض وبن، دڀ٥ٹض صبي، ظ٭رب ڄعاتز٭ض ؤلخػ دڀ

دڀوٵ ٴ ض دڀسض ٬ى ٴضيذ ٬بلڄض ؤ٠٭ٶ ظ٭ځى ٸىص ٬ى، ٵىٴهذ ظعغ ڄى

ص ض ابتلٺ وخڀم٥ذڀسض دأل ٬حل ڄٽذن ڀه ٽىن ؤن ض دڀمٱيب وخبٺ دتلايص وض دڀ٭

م ٬حل وهخ. دثلش دڀ٥ىڂ اتذيه، ز٭ڃ، ربي ٥ذ ټذن وم ٸىص ٩٬مض ڄى دڀ

. ڄٽذن ټڂ ض دهٹ٥ذ٫ ون ڄى وانوهشذ لىظه ض دڀغت دڀٽؽريص ابڀىاسثڂ دڀٹىڄض هي

ڄځفإ وىرسخ ٹ٥و٥وضدڀ ڄى دختوخ دڀى دڀعىهىن دڀمان٨ون ان٠ڂ وڄؽځمذ

ص ىل ولي ٬وىخصنذ ټذن جمځض ض ڀهم دڀو٥ذء مى دڀٹىڄ دڀس٭ؾ ٴٽ

وٴه. ڄض ظمض دڀ٭وىخن وض. دڀمٱر ڄ٥ذزٹض جمځض، اب ض، دڀمخټىن

بسنذ ٴذڀمٱر. ابڀمى٠ى٫ دڀځض وؼٺ بو٥ذ ټڀپ ي ځضتىن دڀى هاالء خت زعم

وخزى لوس٭ڂ ض ؼض وزىخظغي ټذن ض دڀممذزشي وؤلٵذ وان٤ض ٸ٤سض وو

ن بل دإلڄاسٻ ٬حل عفئون ال دڀى دڀؽځش رمضتغن وخت دڀٽاب دڀمعى٦ ٸخوض و

وخڀهمز ٹٴىخ ؤن، ٬ٹذر وض ون ڄى، بڄٽذصنم ض ؤهه الٸعان٬هم بال ابڀٹځم

م ؤوذڄذ ٽم ض، ټىلذ دڀممذټم وختذټمهم دڀرش٤ض موظ٥ذه ؤٴىخههم دڀٹىخهشي ظ

هاس ض دڀمٱر و وٸٮ ټذن ڀٹ. دعؽانثض ٸىخهشي بجل، ؤلٽذڄهذ ٴاسن ٬حل ٴ

. دع٭خ ڄخن ض، ٴفإص، ظوٵف ٸوسځض زىٸٮ سضيذ هاالء وخڀوممض دڀعمض

ب دڀ٩هري ٬حل دڀىلاتن دإلـذزاتن همذ دڀمٱر وو دإلبللذط ذم٦٥ ٽى ڀم

ط ـ ، ٬ضنذ دإل٬بلن ٬و، زٹ وڀٹ. اسهځىىن دڀمٹم ظوع٩ ظخٿ ڄذ ټذهغ اثڀؽض و

هش دڀي دڀرشٻ ض دإلخي دڀخهض هخ ووٸٮ ٬مٹض هض وؤذزعه ڄضبىات

هاس ڀهسض بهٹذخ، دڀهسڂ ڄى ٽى وڀم. والعه ڀپ وټځٵه ابڀمذىهض دڄزتـغ دڀغت ٴ

ي آٿ وڀٹ. ؤوشي وعشي، ڄوسه ض بڄهذڀه، وخالع٥ذن ؤايڄه زٹض سيض ؤن بجل ؤڄ

. ٬ذـ ٸذ جكيس ض

Page 428: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 426 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خت٥غ ؤن ز٭، دهعرشط دڀغت دالعوٽذ ڄىـض ه دڀاثڀؽض دإلـذزض هي ټذهغ ڀٹ

هاس اب ض، دڀمذڀض ٴٹايؤو ڄخټ لو وٸٮ ڀٹ. وخڀمرشٷ وؤوواب وٴ

زٽڂ ى٤ض و ستؽڂ دلعفذؿ ڄٹذالط وظىه خثدةل مٶ ٥غ وڀٹ. ـ

ص و٬ربط ص ألوٿ، دڀسٹذء زؤ دڀ٭ى ؤن ٬حل ٿ ظ١ذڄغن زٵ٭ڂ هٵهسذ ٬ى، ڄ

ص عمىٿ دڀي دڀٽسري دثل٥إ ؤهعفه مث ؤٴ١ڂ وهى. دألاسيس هى هخ ټذن وڀٹ. ٴٽ

ظٽسه لذن ٸ دڀىٸغ ؤن ض ؤه ٬مىن ټذهىخ دڀى وڄعاشوي دڀځٶ دڀمابن د

غ هش ڄى ؤٸڂ وض. دألوبلٸض دڀمٱر ولص ٬حل ڀئلـهذ هاس ٬ ؼايصبذ ڄى ٴ

خڃ ص اب وظځمغ، دڀ٭ذڀم ٸ ص وـوٶ وزڀشي وڄ وڀو وڄن وخڀٹذه

ٱض ض، اشڄبل ٠٬ذ ابوڀى واسو آ وزىه وهىىٻ دڀٽسريص دڀمرشٷ

طوخڀمااس دڀىايط بجل وـهغ جكخاسط ؤو دڀمٶ ض ظؿ هى

ىـهذ دڀغت دإلـخءخط لىٿ، ڀئلؼابط ظٵريض سببلل٩ذط ڄمىزض، دڀايض

. دڀربزي دڀ٩هري

ص ټذهغ دڀغت دڀمذڀض ٴٹايؤ ؤن زابڀه ذي٥ ټذن دڀي وڄى ٬ى ظ٭ڀهذ مغ ڄاخڄ

دآلن دڀ٭ذڀم دٸعان٫ ض ساب عٽىن دڀغت ه ټذرسص ؤڄض ڀعٹ ؤڄهذ وظٵى دڀ٭ذڀم

ظشي دڀـربخايشي مجذ٬ض ٬ى ظوٵڂ ال دةلمهىض ڀربخڀض أبن وخڀٹوڀىشي وخڀـٽىوبل

وخڀـٽىهشي؟ ٵشيزوخڀٽذڄځٽى

***

ټذن دڀي دڀځ٥ٶ ڄى ظ٥ىهذ د٬عرب ڄذ بخ، دڀٹ١ض ؤن ه دثلبلض بن ض

بجل دڀى٠ٮ لىٿ وخڀمفذالط دڀعمذڀڂ ظٴٺ وڄى دإلبللذط ذم٦٥ بجل دڀماسـ

وه. ز٬ىهض بخصتذ ظٹٮ ڀم، دأل ؤٸذيص ض ؤخئهذ ظط دڀغت عوٽذدال ڄ٩ذه

Page 429: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 427 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄذ عى ؤن دڀمء ٬حل دڀ٭ش وڄى. دڀربخ٬ض ٬حل ڀبل، ؤوجل خمذوڀض اب٬عابهذ، ظ٭

و٬ٽي ڀځمؽځؾ دڀمعمم ؤي، والوٸذن ڀىىن اسن وـهذ ٬ځه ټذن

هاتجئ ٨هط ٬وڄذ، ردڀمٱ ٬حل دتلٹ ض، ابڀعاسوي، دڀمعمى دڀـٽعاي

ڄى، ؤټرث ال، ؤهش ٬ص ز٭ دڀموهض ؤ٬ضنم ؤڄذڃ دڀومى هخ ٬حل ڄذي 16 ٨هري

. دڀٹخ هخ ڀض ڄاو دإلٸذڄض ختمڂ

ط ڀٹ ص ظ ص ؤهځضتذ وٸ دإلخ ش ټذهغ. دڀم١ذص دڀمانو وٸ، ـخ ظ

ىيص ټذن ڄؽځمذ" ٭مذڀهالع جتواب ٸىصتذ ـهذ"، دڀٵى ٬حل، ظسي ؤن ض، دڀ٩هري

دڀان٥شي وڀٽى. ڄ٭ىڄذ ټذهان زه ڀځٹسىٿ ڄهائ ټذن ڄى دڀمذاشٿ زڀپ

ص هي ؤٴمم دڀرسٮ ظ٭عم ټذهغ دڀغت دأله٩ذ رصٳ ايض بابٻ ل بجل دإلخ

. ثكريخ بابټذ

ؾ، بن، ٴ١ځغ ڀٹ ص دڀسخض ض، دڀرت ٴٹايؤ ٬خض ؤن ڀپ. ٵضذدڀ٭ ڄو ڄوع٩

ڀم دأل٬مذٷ لظت دڀخىض دڀمسٹض دألٴٽذ زه طؤرض إبخٻ عمزين دڀى دڀمذڀض

ري، ه٩هم ض، ظٽى ڀم ٴه. ٠٬ض ؤهمض ري هي دڀٹ٭ ڄىـض ڀىڀىخ ٽىهىخ

ص دظخان ؤټرثهم هذضب وخڀغت ٬ضنذ دإل٬بلن سبف صتؤ دڀغت دڀوخزٮ هي ڄى وخلص زسا

دڀوي االءٴه. ز٥ض ؤڄوض ٬مځض ڀٱري، دأللىخٿ ؤىؤ ض، ٮخت١ ؤن ظعمٺ ال ست

وىن ٽذون ال هبل ب٬ذء دڀموعٵىشي ڄرتهي ڄى دڀجض ٬ى دالهعٵذ٠ض سيزي ڄذ عس

ص عاي دڀ٭م ڄى، دڀٹن هخ سبٹاي، زځٱىخ ڀٹ. دڀؽى ٬!

ـخ ٭ىن ټذهىخ ڀٹ. جنذك ڄى لٹٹىخ سبذ، ٸسځهم ڄى، ٽعٵىخ ڀمهم ٴ دڀو٥ذء ؤڄذ

ص هي وؤن ڄعٽذٴح ري رصخ٬ذ ذيى٠ىن ؤصنم ٭ش دڀغت دڀمعٽذٴجض ري دڀماب

، وهم. مثذهذ ظاعت لظت وخڀاش دڀبلزض ڄى ڄاسواي ٸخ ظع٥ځش ٴضيذ دڀمى

ڄٽى دڀعفزض ڄى ٸان ؤن ڀپ ځمذ ظٹخ ٸىخهم ٹون ټذهىخ، ڀپ ٬ى ٴ١بل

Page 430: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 428 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. هممهم ختم ال لظت عممځىخ ؤن و٭هم ض ڄذ ڀعٹ ذڀن ڄ٭اي ڄى ٬ٹىڀهم

ټهذ رصخيض ڀايض سيٽى ټذن ڀٹ ، دإلٸذڄض ظٴٮ ؤن دڀعٵذهم ض ذٸض سض خت

٠٬عه دڀي دڀع٭ذون ڀمرشو٫ دألن ظهٶ وؤن دڀ٩هري لىٿ ٸخهذ ڄخـ٭ض بجل، ٹان

ؤٴك و٥إ ىـ ڀ ؤن ڄ٭ه دظ١ن ڄو٭٥ٵذ زځٲ دألڄ ؤن ب ٬ځضيذ دڀمخټض دڀسسض

ؤ٬ىش ٬ان ڄى دڀٵٽ ټربايء ؤو دڀهسض زٹ١ض، ٬مىڄذ، ٥ڃ ؤن ڄى ڀه الز

هخ وض. وززيه٥ض وڄذ ٬ځضيذ خت٥مغ دڀغت ه دڀىى هي ڄؽڂ ؤن ڀپ. دڀمسٺ

ڄى دألطن دتل بجل ٤ممغ ڄذ بخ ظجكي جيش دتلؽض دڀٽسريص ڀئلڄربخ٤ىايط

ٹوٮ ؤن ٬ځه ٭ش مٽض ٱٷ ؤن دڀمء ٬حل ٭ش ڄذ سبؽڂ وڀٽوه. دڀوخڃ

هس ي دختي ٸ ٴهى. دڀمى٠ى٫ هخ ض دڀٵ ٭ٳ ال، دڀٹىص سيځپ خڃ ڄذ وهى. ٸخ

دڀسايعن دڀمهسش دڀه ڄى زوى٫ ظ٭ٵه رضور ٱځٶ ؤن دلعمذٿ ڄٮ دڀهخوص ري

٣ٹى ز٭ ڄذ الظوض صبذ دضتط دڀغت دڀځٵ٩ض ابڀممذلٽذط جك دڀي

. دڀوڄذهض دإلڄربخ٤ىض

ظسشي وڀىٳ. ظبلٴه دڀممٽى ڄى ٽى وڀم. دڀىٸى٫ وپ، بن، دڀخڃ ټذن

ظٸض وخڀٵاسن دڀوض دإلڄربخ٤ىض ٸىخٷ وخٴض ؤن دڀبللٹض دألاسزٮ دةل ض دڀم

ټذن ؤهه ڀپ ولهذ دڀمعسص دڀوٿ ڄزيص ڀغ، وڄذص ايٴشي ڄى، دڀربويس

دةلځ ى٣ دع٭مذٿ ض سته وټذهغ، ووٱذڀىهذ ٴځٹىهذ، ؤ١ذ ه، ڀځفمهىض

ص ابڀ٭ذ وخڀرضر زىڀىهاي ٬ى ٴذ٬ذ 1848 ؼىخ ؤخصنم ؤن سٺ دڀى دةلبلى ڄهذ

!دڀهشص

ؼغ دڀغت ڄخټ ٬ذمض ٴذ، ٴذ ٬حل دتلذ رضر آو، وظځماسن ه، و

غ دڀغت دألهڀض دڀعٹذڀ ، ٴذ٬خ دآلن ڄى، ٴذ بصنذ. دهلل ٬س ؤيب ڄوض صبذ و

ٮ دڀغت بسيذن ٬هذان وڄى ذهذجت وڄى دڀو٦ دڀٵٽي ٤ځسضتذ خم٦ وڄى ڄضنذ

Page 431: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 429 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

و٤وض بجل، ڄذ ائ دڀڄى جتذوهذ دڀغت دڀٹسيض ٬ذخصتذ ٸرشص ذيٷ وهى، ختىٿ ـ

لسڂ بن. ټڄخ ڄن ټڂ بؼهذ و٬حل، ٴذ بصنذ، دڀٹن ٸىخهشي ض دهجمغ انٴص

دألو٥ذء ڄى ټذڄځض ځځض ىدڀمىل ڄو ٸ٥٭عه دڀي وخةلسڂ دڀموض زشي دڀىٴذٷ

دڀايض ظعمٽى ال ـص ظىخانط ٬حل وأت ـ ڄى ٭ٹ دڀٵهم وىء

م ٬حل، دألـوسض دڀعٽعڂ وك بن. وهڄهذ ظٵٽٽهذ ڄى، دڀمزتخص ـهىهذ ڄى دڀ

. و٤غن ظىڀٶ ٬ى ؤسن

ؤن وهذ. ٤ځى٬هذ ٬و دڀم بٹذٳبڄٽذن ، ى٫ ڄؽڂ، ڂعى اسهځىىن ټذن ڀٹ

رمخط زڀغ ؤن ز٭، ظعى مخض ڄى أبٸڂ دألڄٱذ دعبلڃ ز٭، دڀسبل ڄٹذوڄض

ض دةلسڂ ظى٠ن ٴضيذ ٱځش ـص دڀو١ذٿ ڄى ٱذ، وخڀىٷ وخڀمف ابڀم

ڀسبل دڀى مجذٿ ظىٸ٭ه ڄذ هى هخ بن. دڀ٭مايء دڀٵ٥ض دڀ٭ى ٸىص ٬حل دألٴٽذ

دخن٥ذ٣ ؤابر، دڀ٭ٹذر ز٭شي، ظٹاب دڀمذيض دڀٹن صنذض، دڀعٹ٦ ٬وڄذ دإلبلڃ

. وخء، وخڀ٭مڂ وخڀعاسحم دڀ٭ځم ٬حل ٸذسئض جبهى، ڄ٭ذ، وؤوىص دثلٵض دإلبلڃ

هض مض وڀٽوه عٱخردال ٬حل س٭ؾ ظځش ض، اسهځىىن مم وؤوريخ ، رمزيص ٴ

ض ٬ذڀض ظسض ٬حل دتلذث دڀمذىعن هخ ؤل ڀٹ. دڀٹىص ايض بجل ځفىءدڀ ٬حل

ټذعي بلڀض ڄى ٭ٹىيب هٵ ٬حل عىٴ ؤهه، دڀٹمٮ ؤؼانء، ٴفإص دتلريخڄ دڀرتظش

ضووٱذڀ وذمهه اباشوخظه دڀمع٩ذهى ٬حل وؤ٤ځٺ ؤهي اسن زىن وـذن

"دڀ٭ذمض ض هذزه بجل دألڄى ب٬ذص"زـ ذٴ لذڄض ٸذث، هىخ دةلرنخٿ ٶوټځ وـوڄعض

!ٴذىٴاي وخڀجكي

بن زڂ. و٬رصخ وه٩ذڄذ ڄخـذ سيؽڂ، ؤ١ذ هى، دمه بن ؟هىخ دةلرنخٿ هخ ٽىن ٴمى

هس دڀ١ذز٦ سنىؿ ؤهه هى ڀپ ڄى دألٴ١ڂ ڃ دڀٵ ورش دڀي دڀمىى دڀمف ڄى

Page 432: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 430 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض و٦ ٬وڄذ وهى ويكځڄذن زسيىزي سه بهه. اسزٹض ؼىض ٴرتخط

. "دڀمع٭مخط"

هض دتلٽىڄض ټذهغ زٮ ٸسڂ دڀمهوض ض اثهىاي اشاب ٠ذز٥ذ زٵعه، دخن٣ ٬وڄذ دڀٵ

ظ٥هري، اياي ڄهاب دڀخٽذڀض وظسغن ٵى ٸ١ض لڂ ز٭ ٸط ٸ، ٸن

ستزي وڀٹ. ـ مجهىي هٵ ڀعٹسڂ وصتجعض ٴه دڀـ٭ض دڀ٭انرص ڄى دةل

أبٴٽذي، ري اسن ڄى دڀعىؿ لؾ، خٻآه، ټذن دڀي هىخ دألوٿ مبلڃدڀ

ټرب دألزٽم" بجل وعم ټذن ؤهه ڄى دڀم ٬حل، وؤو دڀعٹڄض ض ٽعش، 137"دأل

ص ؤمذء وخء ڄعىٵاي دڀاس مٶ ټذن ڄذ ض ٽى ڀم. دڀ٭ٽي خبربهذ ظش ڄع٭ذ

ض ابثل٦٥ ڄوٱبل ٽعش دڀمخن هخ ض، ٩ه ټذن بهه ڂز ابڀايض وبسنذ دتلز

. ڄزٽض محذض

ـذهٵ 22 ىڃ، دڀم١ش دڀس٭ دڀىڃ هخ ض، زرتسىٯ اسن ڄخحب ؤاثط وڀٹ

وڄٽم دڀٹىخٷ ٬حل دڀاثث وخةلمهى دڀٹرص ٬حل ذىن ٴورص دهعمذڄه 1905

هاس ٬حل ټذن ٴةهه ڀپ وڄٮ. ريؿ وٷ وخڀٱخن ٶزځضي ٬حل ىټ ذهغټ دڀغت ٴ

ظ٭ وهشط ختذڀٶ ڄ٭ذهص زواي ظز٥هذ وټذهغ دڀٹرص ڄى ظٹ٥سض ڀمف ظ

ص ـ ز٥ٹض ظاؼ ؤن" دڀممڀض" ٬حل دڀاسلٺ دڀايابن دهعذ هخ ؤڀايٳ ض ڄٱذ

. دڀى٤وض دڀٱش دڀمعم

هاس وڀٽى ص ؤن وزخ. ٬مٹض ؤڄض ٴض ټذهغ ٴ دألايڃ ڄٹسڂ ض ٴذ خـ

. وخاله١اب٣ دڀى٤ى ؤڄي ٬حل ٬وي ظ٥ٱى دةلمهىض

137 La Grande muette ،دةل .

Page 433: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 431 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄى دڀوض دڀمىٿ وي ٸو وټذن. ذڀٵ دةلرنخٿ ٬ى ٸ ؤهي دةلرنخٿ ټذن

ص ٬ځه ؤ٤ځٹغ ڄذ هى هخ بن. دٴععن ٸ دڀ٭ٽشي . دڀهشريص" دةلخخط ٸ١ض" ٬اب

ڄدأل لٹٹض ض ټذن بسنذ، زڄبلثه وش دڀمٵض ابڀمفذالط وٱڂ وهى، وهىخ

ظسعه ڄى ظٱري ڀم 1914 ٴةن ڀپ وڄٮ. دةل ض دةل ئاسثه دهعمذڃ عفځش

دألوجل دڀمانواشط ڄو ٴضيذ ؤرسي وٸٮ دڀغت دتلر ض اسهم وٸ. ائ دڀ٭ٽض

ظسض ٬مځه 1918 وض دأتهٶ وٸ. ؤڀمذعن د٬عٹذٿ ڄ٭ٽ ض فان زىٵه ابڀ

. دڀاثهض دڀوفمض لذڄبل 1930 وض ظههش ٴٹ ٴذ ؤڄذ. 1914 ٸسڂ ٬ځضيذ ټذن دڀغت

ض ؤن وهذ ض هي دهضت وڀٹ. ظاتك دڀٵ دةلمذهري جمذصبض ض ځپ أبن دڀاسخنض دڀٵ

ٴ١ه ځىټذ دڀمعمص دڀمخټض ڀٹ. وٷ وخڀٹخن ٶوزځضي ڀځٹرص 1905 وض

ظىوټ دڀٽذهى ظىض ؤن سٺ ، ذدڀم٭ دڀٹم دألوٿ دڀمبلڃ ڀٽذن وبال ذىن دأل

ڄى وخلخ، دڀ٭ٽرسي ٴذ ولذټم ڀځفمهىض ـرنخال ؤسن وٸ، ؤڄ، ؤيكخ

هس دةل ؤن ب رص٬ه أبن هوٱذڀ ڀځٹايڃ دڀٹىخٷ دعىخڃ ٬ى رتٴٮ دڀٵ

. هي ڄؽڂ خت١ريض سبهذڃ

دڀرش٣ هى ټذن دڀي دإلبللذط ذم٦٥ لىٿ دڀعٵذو ڄسؤ ٴ٢ وٸٮ ڀٹ

ڀرت دڀٴ٢ هخ دلعمذٿ ٬حل ظ٭ىٿ دإلٸذڄض وټذهغ. ضؤاس ظىض ټڂ ض دڀرضوي

، مـذهضب ڄى، ٽىهىخ ٴځم دڀمخټىن دڀان٥ىن ؤڄذ. دڀذڄض بـخءخصتذ وظرب دڀٵ٭ڂ

بجل دڀزنوٿ ٸوخ وڀڀپ دأللخػ ڄى دڀموي دڀمعٵؿ ڄىٸٶ دڀىٸىٳ بجل ڄايڀشي

. دڀ٥ٺ

دڀمن ټربايط ض تلىد ڀع٭سجض ڄذ دڀم٭ظن ڄى ڀهذ ڀ، هان، دڀ٥ٺ بن

م ٬حل اتڄذ دوعبلٴذ ٬ضنذ ختعځٶ بصنذ. ؤوواب ض دڀربوڀاتض خسئذ دڀڃ بلن ڄى دڀ

دڀي دڀمٱيب ؤن ڀپ. دڀم٩ذهخط هي صنذض ټرث لٹىٸه ڄى ـ ال دزعخثض دأل

ي ختم وال لذهضتذ زٽذڄڂ ظعمعٮ مذٴض وال دإلخي دڀع٭ٶ ستوٮ ٸىخهشي ال ٨ه

Page 434: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 432 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ٵ٭ڂ ال دڀ٥ٺ بجل زنٿ ب وهى. ختټه ا٤ ؤن سيٽى ظو٩م لض وال هٹذزض طلاي

، ووخؼٹذ لٹىٸه وخ٬اي ڄاسڀمذ ڄع٩ذهخ زىٵه وڀٽى ڀځ٭وٶ ڄوعرصخ زىٵه ڀپ

خمعىي دألايڃ ڄى ىڃ ض ظع١مى ڀم ٥سٺ دڀغت وخألوخڄ. دآلوى ڄو٥ٺ ض، ټڀپ

ڄؽځمذ دعٵخاي وال دهٹبلزاي ص ذضڀ٬ ځ ڀٹ. دڀىڃ بجل ٬ځه ظاخوي ؤن ذ

ټىلذ ٴه ابتلٺ ڀه ٭رتٳ ڀم دڀي دڀٹذهىهض ڄٵهىڃ بجل، إبرصخ، لتكه دهعسغ

دڀزنه دڀ٭ٹڂ ڄ٭ه عوٽٶ ڄعىي دڀمٽ ڄى زځٱغ صنذد ٴضيذ ٹذٿ ڄذ ؤٸڂ لفق بجل

. ض٩تل ٬وهذ دڀعىٸٶ ڄى

هى٫ ٬ى ظ٭رب ذبسن، وخايصتذ وٴىهذ وځٶ ظري وه، دڀمٱزض دڀمهوض دةلمذهري بن

ؼى دڀٽذهى 1905 وض ظس٭غ دڀغت دةلمذهري ستذؼڂ دڀغت دةلمذهري لټض ڄى سټودأل

ٱٸهذ وهى، ٶځضيز دأل٬مى د٬عٹ وخڀغت دڀ٭خڀض ڄى ائ دڀٹرص ڄى ڄځعمض ذىن

. خممىخ ٴ٭بل أيعت ټذن ؤهه، دڀڃ ض

ون ڄى دڀ٭سض ڀځعايخط ٭رت ال بهه ؟پڀ ٬ى دجن دڀي ڄذ دڀمء ٭ٳ وهڂ

ص وبن 138دإلڀه ىط هى دڀ٭ش ٴىط. ٬ٹذر ؤو ٶ رضابط ظٴ٭هذ ال ڄذ ؼى

ص بن. اش رضابط هٹىٿ ال لظت حم لٹٹ دڀ٥ٴشي ڄى زعفذو جتوضبذ ٹٮ دڀؽى

ٴف ڄو دڀومى هخ ٬حل ري دڀ٭ذڀم بن. دالهٹبلر ٴةهه البو . ذٷ ؤاسيس

دإلڄربخ٤ىض وـه ض دإلهاسن دزى ٴه ؤڀٹى دڀي دڀڄى ڄى: دڀمو٩م دڀمفعمٮ

ص دڀوڄذهض ظٱري ٬انرص بجل، دألايء زٹىص، ؤ٤لغ ب، ختىڀغ خمسض زٽځمذط دةلاب

ش دڀغت دألايڃ بجل دإلهاسهض جت بجل هذٴض ٬ذڃ ووخو٥ى جكوڄىڂ ٴضيذ

ختاي هٵاس لذڄبل ظايخ، زوهم ،وڀوٽىڀى وڄذظغن وټىىط وزىڀٵذ ووزري

. خصتذ ڀځعٹڃ دڀم٭ذ٠ض دڀٹىي جيٳ لظت، ڄ٥ذزٹذ

138 Vox populi, vox dei

Page 435: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 433 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص ؤن ه وختلذٿ ٭ دڀي، دڀمأتو دڀوزځٽ هخ، الوٸذن ڄى جت٭ڂ دڀغت دڀٵٽ

ص ه بسنذ بڄربخ٤ىض ابعن، دڀم٭ذرصص ؤڄوعان ض . دثلځٹض ض ڀ٭ش دڀٹى٣ ڄأڀهذ ٴٽ

ي لٽمض لځىٿ ض دتلٺ ذ٬خٴ دآلن ڄى ڀځ٭ذڀم بن لځٹض و٦ ض ڀوو وبهان ـى

وڄسؤ دڀم٥ځٹض وخڀموٮ دڀسوپ وځ٥ض دڀٵى٠ىي دإلهاتؿ ظ٥ى ڀٹ. ڄٵض

وظىخط ڄاثخل جمعمٮ رسخر زشي دڀىخٸ٭ض دڀؽىض دإلىڀىـض وځى دڀحب ؤوڀىض

ڄط ڀمذخ ٭ٳ ال ؤل ال ٴةهه ڀپ وڄٮ. دڀ٭ذڀم ٬حل دڀور، جمذعن ٬وٶ

ځم سبذ ؤو رمذؼڂ ڀ٭ٹذر دڀ٭ذڀم ع٭ ؤن، دڀىڃ، ذيىن دڀان وټڂ. ٸسيذ ؤو

ص ؤسيذ ؤاث دڀي هخ ڄى ٸىص ؤ ٭اي دڀويب ١ش باث . ب

دڀو٥ذء ٬م وځض، ڀپ ز٭، ابڀ١٭ٵذء دثلذ دڀبلك هخ، دإلرضخر ټذن ڀٹ

ؤهه ب ؤواب ض ڄوه ٵهم ٬مذ ڄ٭اني ض ذيعځٶ ؤ١ذ هان وخڀځٵ٪. دعىخڄهذ بجل

ظضنذ ټذهغ دڀغت دڀم٭ذٻ ڄخٴض بجل، دڀان٬ض دڀؤمذڀض جمء ڄو، ٴضيذ دهضت

دڀموم٥ض دڀ٭سض وخڀٵائط دڀ٭ذڄض دڀربوڀاتاي ڄى ٴهمان ڄذ وبخ. دڀ٭ذڄځض دڀ٥سٹض

ټڂ ڄى جمص زبل وه، دڀمذڀض ٴٹايؤ ض ظعمؽڂ دڀٵائط هي ٴةن دٸعذاي

دڀمذهٮ ٴٹځض. دڀ٭ذڄض دڀ٥سٹذط مم نظٽى دڀغت وختلٴض دڀٵض دڀٽعڂ ض، ظوٮ

دڀموآشط ض ٴٹضؤ دڀمذٿ دڀ٭مذڀض دڀربوڀاتاي ؤ٬خ خترص دڀٽسريص وخڀى

. دڀٵبللض دأل٬مذٿ ض ووذض دتلٵ وڄااسط دڀع٭مري واسلذط، وخڀمىخعن دڀموفمض

ؤن سيٽى ڄومض ټڂ ڄى ولڄذهه دڀ٭ذڄڂ عٹذ٠ذهذ دڀغت ٵ١ضدڀموى دألـى ٴةن وڀڀپ

٬مځه ٸمض ڄى وخي٦ عفذهځه دڀي دڀ٭مڂ زه دةلذي دالـعمذ٬ دڀعرشٮ ڄى ظأتطت

رمٽوض ظ١ذڄى ٬بلٸض ظىـ ؤن دڀممٽى ڄى ٽىن وال دڀى٤غن و٥ه بجل، لعمذ، خهه

. دألويب دڀ٭ذڄڂ وزشي زوه

هعمػ ال لظت لض ؤو هٹذيب ظو٩م لټض ڄى، ڄ٭ذ، انال ؤن سيٽى ڄرتټذ وري ال بهه

Page 436: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 434 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀعٵ١ڂ ظع١ذڄى دألـى وخوعبلٳ دڀمسٹض وخألٴٽذ دڀٹىخهشي ؤن سبذ برضخر ٬ى

ض ڄضنمذ دڀىخل بجل اوٿ ؤن سيٽى دڀي دڀىل ٴذڀو. دآلو ٬حل ڄضنمذ دڀىخل

هى وخڀ٭مڂ دڀمذٿ ؤ زشي ختىص ال دڀغت دڀممعىڄض دڀزنخ٬ذط ؤؼانء ابآلو ٬بلٸعه

. دإلرضخر ټرس و ؤ١ذ

هس دڀ٭ذڄڂ ٬مذن دڀوٹذزض وختلټض دڀى٤غن دڀماثٷ ټذن وبخ ؤابر جمذصبض ض دڀٵ

٬و، ٬ځه ٭ىٿ ؤن دڀمٱيب ڀځ٭ذڄڂ سيٽى دڀي دڀىل دڀاب٣ ٴةن وخڀوڀض دڀ٭مڂ

و٥ه بجل ي دڀي هى، دڀم٭وىي ؤو دڀمذي دڀمعىي ٬حل ىخء، دالٸع١ذء

ض ڄذ ري، بڀه ابڀوسض ڀاس دڀ٭ذڀمشي وخڀماس٬ص دڀع٭ذ٤ٶ بن. دڀمىى

!ڀپ ڄى ؤټرث يشء وال، ٤انهض ووخٴض رسخر وظٽڂ دڀ٭ىن

ي، دإلرضخر ٴةن وڀهخ هض دالڄربايڀض ڀمفذصبض وځض اب٬عاب ض خمىخ سٹى، دڀٵ

ض دڀىٷ دألڄض اللعفذؿ سيٽى دڀغت دألواس٣، ٳدڀ٩ هخ ض، ه هي بن. وخڀم

ص ڄىخٴٹض ذض آخن ٬حل ٴضيذ ٭رث ؤن و٬وڄذ. ڄځمىض ؤٴ٭ذال عمىٿظ ؤن ٬حل ٸذ

ي، ظځٹذي ؤڄ ٬حل زانء، دڀاتـ ٱځٺ و٬وڄذ دڀٱري لذهىظه دڀذهٮ وٱذ ڄعف

دڀ٥ذڀش ٹذ٤ٮ و٬وڄذ خمځضيمذ ؤزىخر ڄذٮ دتلمذڃ وذلش دڀمٹهى ذلش

ص دتلوض دألڀىخن هي ڄى زىخل، ڀڀپ، دڀموض وظ٥سٲ دڀو أبٴك دڀمو

دالٸعذض دتلټض بٹذٳ أتؼري زٽؽري ٵىٷ هاتجئ ڄى ڂخي ڄذ ؤن ض الپ ٴةهه، و٬

ڄذ بخ زٽؽري ؤو٥ دألڄ بن. ؤوواب زبل ض وخڀمٽذظش دڀمذهٮ هف خٴٺ دڀي

ض ظىلط دڀغت دڀٽذن ٤سٹذط ټڂ مڂ، دڀمذڀض ٴٹايؤ ض، دإلرضخر ؤن ختځان

دڀ٥سٹض عوٵ، ؤوواب ض، دڀ٭مڂ ٬ى دإلرضخر ؤن لشي ض وخلص ظ٩ذهض وؼسض

ز٭٢ وض دڀ٭خء بخءهذ ظسي ڄذ، ذڀاب، دڀغت دألوي دڀٽذن ؤـخء وعؽغن دڀ٭ذڄځض

. ٬ځضيذ دڀوڀض ظورص دأللاين

Page 437: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 435 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خط، هشهذ دڀغت دڀهشريص دڀ٭ذڃ دإلرضخر ٩ضه ؤي، 139دڀ٭ذڃ دإلرضخر ٬وث بهه

ع، ىڃ ؤن ز٭، ؤسمغ وخڀغت دالرتخټ دتلر ٵىٳ ض ظزه ؤؼانء زاين ؤ

دڀمٱزض دڀى٤وض دتلټض بلك، سضڄلذ –اب آٿ ٴرتص ڄو، ظىه ض دڀعى د٬هذ

. بلك ١ذهه ال دڀي

ض ظعمؽڂ ڄرتخز٥ض و٥ض و٠٭ذ ذ٬وڄ ذنمحدڀ ٬س ويس اتٵشي يس ؤذر ڀٹ

ى و٥ىخط ل دظٵذٷ ڄعٹ، دڀمف ض دڀځ٥ٶ ڄى: ڄ٭ذ وظوٵهذ ظىهذ ؤ

ض ظاؼ وخڀغت دالٸعذض دڀ٭ذمض لايص ٴضيذ ظو٦ دڀغت دڀىٷ بجل دألڄض ڄاش٬

ص ڄضنذ ده٥ځٹغ دڀغت دةلذڄ٭ض بجل دڀسبل جممى٫ زٽځمض ؤي دتلټض ڄضنذ ظىڀط دڀغت دڀٵٽ

. وخڀٹوشي وخڀٹرصض ب ڄىالي زشي دڀعمذڀٶ، دوعذخ وؤټرث بجيذخ ؤټرث صوخل

ٴى٠عه دڀي دڀىٴ بجل جيځ ؤن ٴ٢ اسهځىىن ؤن دإلٸذڄض ؤ٬ځوغ ؤن وڄذ

ى ظٹ لظت ابڀمى٦٥ وخڀٹسىٿ دڀ٩هري إبڀٱذء ظ٥ذڀش دڀغت دڀى٤وض دڀمو٩مذط

ؤن ٬حل ڄ٭ٽخصتم ض دڀ٭اسجك طلټذ ظٹ ؤوخڄ ڀغ وڀٹ. دلعفذـ برضخر

ص هاي ٽىن ؤن سيٽى ال ٴذإلهاسن. ڄىـ٭ض رضزض ڀع صتأيط ٸ ټذهغ دإلخ ٴ

. دظٵذٸذ

ى ذمذن ٴةن وٴ٭بل. دڀ٭مڂ ٬ى دڀموض ټڂ ظىٸٵغ دڀسرص ڀمن وض. دإلرضخر

ص وخڀټذټشي دڀٹرصض دڀٱذ وخڀاب٬ض وختلذهىظشي ٴذ لذخط ټڂ ض دڀمعانؼ

ٷ وخڀوفذ وختلخ وخڀمس٥ وخڀان وخڀابٯ وخڀابٯ وختلذثپ وخةلخ وخڀسٹذٿ ابڀمٵ

خء وخڀابزىـ دڀؽمذ واتـ دڀ٭مىڄ وخڀٽذظش وخڀٽعيب وخڀومذ وخڀمٹ وختل

وخڀعفذ دتلٳ ؤمذر وټڂ دڀمهى وټڂ وخڀالٿ دڀمعفىٿ وختلځىخعن وخڀٹذء

. دڀو ض ابڀ٭زض 139

Page 438: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 436 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دألزىخر ٵٹىن وهم زىصتم بجل ٬ذوخ هاالء ټڂ بن، دڀمسعثشي وخڀان٫ وخأل٬خٳ

٬حل زخ ڀمذ، دآلن ل بجل ټذهغ دڀغت دتلذرضص وهي. ذڃ سب٩ه دڀموض ٨هط ڀٹ

ٴ١ذثڂ ٬ى ؤابهغ ڄذجئ ڄرت ڄخؿ ٬حل ظسو، اسـض و٤سض انٸ صتٽم ڄى وـههذ

. وخڀؽابط دتلمذض ڄى ـص

ڄرسك ري دڀموض ض ي ٽى ڀم ـسڂ دزى وهى، ب دهه ڀٹ دڀ٥ذٸض س

سيزي دڀي دڀاسؿ دالههذ هخ ڀپ ڄى دڀهسځض دڀمضتذوهض دتلايص ستهسذ ٬وڄذ

هٵى ڄىٸٶ دڀمغن ڄى ٹٶ ټذن ڀٹ. دڀٽسريص دڀ٭ىخم ض دڀاتثه دألزي دڀمخ٫

ظاير ڄى، ڀپ ض پ ڄى ڄذ، ظىڀ ضوذ دڀٹ ٴرت ـڂ ض دڀممخػ ـڂ د

اس دڀؽځىڃ وذ٣ ٽىن ٬وڄذ ځس ـاي سبو ؤو لذٷ زخڃ ڄ ب عمٽى وڀم. ـ

ي ظىق دڀي داللرتخ هخ ڄى دڀعىځ ڄى خٿ ڄذ وخڀي ز٭ص ؤڄوض بجل ـو

دڀي دڀىٸغ ض بال، دڀمع٭ض ولظت دآلڀض دڀخ٬ض ؤڄوض، دتلذرضص ؤڄوعان ض ابٸاي

ص دڀٹىڄض ڄى هى٬ذ، اتٵشي يس ٨ڂ ض، عرشر ٴه زؤ ، ڄخ٬ذ ټذن ڀٹ. دڀمعوى

، دڀىهى ڄى زعىـه، عٵم ؤن ه دڀمٵ١ځض ٸخءخظه بلي وټذهغ. ټڀپ وزٹ

وه ټذن دڀي دڀرصخ٫ هخ ؤ٤ىخ، ڄغن وهى ٬و وخڀربز دڀسىهشي زشي دڀ٭بلٸض ض عس

دڀوسىٯ ٬حل ٵ١ڂ ټذن ڀٹ. ذالڄسى ض دڀٹىڄ دڀاتدي ڄى ٸسيض ٵمض ٸخءص

دڀعٵذڂ ض دڀعٸٺ وص انلض ڄى دألٴٺ وخظاس٫ دڀعو٩م ٬حل دڀٹذثم دڀٹ٤ذـغن

ؿسي دڀي دڀٵذ دڀسوي هخ، دڀوىڄي محض، اثهض انلض ڄى دڀ٭ىخٸش وظٹ

ؤؼانء ؤلذ ڄى ٽعسه ڄذ بال دتلايص ڄى سيځپ ال وخڀي، وخڀس٥ىڀض دڀساس٤ض زشي

رض ٭ه وهى، ڀپ ظٹعض دڀغت دڀځم٩ض ض، سيىط يكٶ ٭ٳ وخڀي هٴ ل

م دڀي دڀٴٺ بجل وٸىه سب٥عه ص ختغ ٴوه ٬انء عف ڄؽڂ بن. دڀرتخر ڄى ڄ

ٴةن وٴ٭بل. دڀمٱر ؤجمذ وځخ دڀځخن همذ، دڀ٭يب ڀپ وز٭، دڀوىڄي هخ

دڀي دڀ٭٩م دڀانزٱض خه ض ي ٽى ڀم ب دڀسعض جيعزه ڀم ؤو٥شي اسن دڀٹ

Page 439: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 437 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀم٥ځٺ ڄى ٬بلڄض ري، دڀٽربي دإلهاسهض ظايخط ڀريټش دڀموض ؤىخ ڄى ٨ځه خت

ظ ٬ورص وري دڀمجم وڄى ڄى ٬خ ـخ ٵهم ټذن ڀٹ. دألـخ ؤ ٬ى د

ڄذ ائ جنن دڀي دڀٽوض ؤر ذض، ؤيكخ، زه ظعٶ وڄذ" دهلل ڄوض" ٵمذط

ڄعىځ ٬ٹڂ وڀٽى. ظ٭ذٿ ڄى، دڀٱذڄ١ض دڀمم دڀم٭عٹ زانءخط ظو٩م ض

دآلن ض، ټذن، ڄ٭ذ ـو ٬ٹڂ ض ٴه خر ل بجل دڀځىهض ض دڀمٵ٣ هخ دةلىه

ي ، هٵه وٵ ٹ ي و دڀ٭ذڀم وخألٹٶ دڀٵىى دتل دڀوىڄي دڀٵذ ٴسشي. ڄوه

ى ـ ځ ڄى زأتؼري، إل ځ ڄذ ذڀاب ټذن دڀم ضأت ل رب ؤن، ٸسيض ٸسځض

. دتلفي دڀسغ ڄى دڀٹڃ ض دڀ١ذر دڀٽىه

ي ٴذ وـه ؤن وهذ دڀاتـ بن. دڀٵي دڀاش هخ ٬وه هٵ٢ وٸ ڀ٭وه عس

ص ؤڄوض ڄو ٬ځضيمذ ٴ دڀي ٸهمذ وڄ ٬مځهمذ ظټذ دڀځى وخڀذهٮ ذز

ـى ٬وي زاي دڀسځ ڀوخء مذڄضن دعفذزض دڀاشٷ دڀىڄ دڀ٭مڂ ڀوري دثل١ى٫

ص ابإل٬فذر دڀىخء بجل ٵغعڄځ ري دثلم ٬حل صيفم دڀي دةلسڂ ض دڀممذر ـخ

ڀځعلؿ، تل٩ض ټڂ ض ڄ٭ وهى، ظٵذٸه ال دڀغت دڀسوٸض ڄ ڀشي ٬حل وؤذز٭ه

ٮ رصوض ؤٸڂ ٵعه ڄى ظٵځغ ؤن ون ڄى ڂ ؤو ؼځم ؤٵڂ ـ وڂ دألڄ بن زڂ ظى

ي ظٵ١ځه ٬ى دڀع٭سري بجل، دآلن، إب ٥ ص دتلىڄض ض دةلځى ڄ وٸهىـ دڀمفذو

دڀمٽى خٻ ض و٬ذثځعه هى ع٭ دڀي وخڀٹخر دڀ٭٥ذى و٬ٹذٸريي دڀوك

دڀٱذڄ١ض دڀ٭ذ٤ٵض دڀڄض هي دڀٹځش ؤاثط وٸ، زخي وخڀي ڀځٹى٣ دڀمعخ٬

ڀ٬ىص عفش، دڀعٵٽري ټىهاناش دڀى دڀان ض هذڃدال ٬حل ختمځان دڀغت

. لٹذ ڄعىٸ٭شي ري وهوء ضهم ض دإلرضخر

ؤلذ رصخ٫ ڄأسڀض ىخـه، بخٻ، ب ټذن ڄى دڀمء عمٽى ؤن ٸسڂ، خت

. خعت ظ٥ى ڀٽڂ الڄض زخض دڀان ڄى ٬ ٴضيذ ي دڀغت دألوبلٸض دتلريص هي، لځهذ

ؤن ز٭ ٴٹايؤ ز٥خزځ زنٿ وهى ٬ځم دڀي دڀمذيض ض ؤزه ڄؽڂ، ب ٴهم ڀٹ

Page 440: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 438 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ټذن دڀي دتلم ٬س دڀځ٥ذن زعومض، دڀرشٷ ڄن ؤهم بجل ٸذظه ٤ىځض لځض ؤصنى

ي، آڄذڀه خم٦ ٵهم ؤن بجل دألڄ زه وخهضتى، وخلص ثلبلٴض ڄانرصخ ىذ ڄځمذ اب٬عاب

ٴهم، ٸىڄاي صنفذ ضنق ؤن دڀمٱر ٬حل خيعم دألٴٽذ ري ؤن ي ب ٬حل، زو

ص ؤن، آو د٬عٹذي ڄعىي دالـعمذ٬ض وعبلٴذطدال وخٿ، ؤ١ذ، ظٵ ڄ٥ذزٹض رضو

، ٴذ ټذهغ وڀٹ. ټمذال ؤټرث جمذ دڀسبل ض دڀ٭١ىض دڀسوض جم سڂ ض دڀٹسيض

. ڄ٭ځمعه ه، دڀمص هي

ټذن ضدڀ٭ وض. دڀمحذن ٬س يس زغ ض دإلرضخر ٬ى دإل٬بلن ڄاسء دـعمذ٫ ٬ٹ

دزوه ڀم دڀي ٬بلٿ دتلذؿ ټذن. ب بجل زاسڀض خممبل ظزيخن ڄى وڂ ٸ دألم

ؤن ٸسڂ ڀٹذثه ٬حل، دڀ٭٩م ڄوه وهى وٸ، خي وټذن. زه ٱبل دڀٶ لر ڄو

دتلٽمض ز٭ دڀزتى ض دڀځمض زؤط بخ، دڀسځ ض ڄإؼى ٸىٿ ل ٬حل ؤهه ڀپ سيىط

ټرب دڀٹذيض ي زشي ؽىٿڀځم دڀضتا وٸغ لذن ٴٹ . دأل

صنذض، دڀى٤ذن ٬ځه دعىجل ٴځٹ. ؤهځه ي ؤن عمغن، ـذهسه ڄى، ب وټذن

ؤسن ڀٹ. سي٠ه ؤن بجل دڀمع٥ڂ زٱايزه، ؤڄي وخهضتى، ٴذ ض دڀ٥ىځض بٸذڄعه

ه وؤسمغ. ټجاب ٽع ٭ىخ ؤٸذثه ض ظؽري محى هىزض ؤلايان ظٹ٥٭هذ دڀغت دڀ٥ىځض

٤ىبل ظوڃ ظٽى ڀم دتلذڀض هي وڀٽى. زمعه ځمٺ ڄٽوي ڄى ابثلٵض ڄزتخخ

ټذن دڀي دڀى٤ى بجل ٴذتلوشي وخڀ٭مڂ دڀ ض ڀه جي ؤوي ـهض ڄى، ټذن زه٭

. ټذٴاي ظايٸذ

زض ـضبعه وټذهغ. وٵٶ ز٥ىٷ دڀس١ىي وـهه ظس٥ى تلض ټذهغ. دآلن ټرب ڀٹ دڀمم

ـ هاش٣ عؽري زٹذ ڄزځاتن ټعانثاتن ٬انن وظځمٮ .ابټىي ه١ق ٬ى ظ٭رب

ٺ وهى، زٹ ڀٹ. هذٴض ڄى ختځى ال دڀوض ځمض زاس٤ض ڄ٩ه وسيومه ڄٺ دڀ

. دةلسڂ دزى، دڀٹىض دڀاسٷ وزځض دڀٵىالض دڀؤشي خط دڀ٭١ځض ذلش

Page 441: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 439 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، ؤٸسڂ ٸ، دڀٵ٥ض ڄځٽذظه زٵ١ڂ وټذن. ظ٭ځمه سنذ ڀٹ ڄعوى٬ض خاسط ٬حل، زٽ

هض دع٭مذٿ ٬حل وظ٭ى ڄ٭ذٴض ٴعى٭غ دآلخر وټذهغ. دڀ٭زض دع٭مذڀه دڀٵ

أيڀٶ ؤن ڄى، ابجك وٸغ ڄو، ائ عؽغن ال د٤بل٫ لش ڄٽوه وٸ. جتعزه

ض سن لظت دڀٽؽري بجل، ٤س٭ذ، خياتؿ دألڄ ؤن بال. دڀ٥س٭ض وخڀ٭ځىڃ دڀمٽذهپ

دڀم٭ذالط ڄ٭٥ايط ض ابڀع٭مٺ ظمن دڀغت دڀىاسثڂ جت ؤن دڀ٭ځمض ڄ٭ذٴه بڄٽذن

دڀمځپ ڄزنڀض ټىوبلط ٴه ٿعزن زځخ ؤن ڀپ. ڄذ ائ دڀم٭ٹص دڀ٭ځمض وخڀٲ

، ڄ٭ٴض ٤ٺ سبىخځض ڄىهىر" ؤهدل" ڀٵظت ڀځمذك، ابڀعٸٺ، ڄاهبل ڀ

ظ١ذهذ ص، د . ٻالڄذ ؤو الزبل ڄؽڂ وخل آاث ظ٭ٹش بجل ظىځه ؤن ٬حل ٸذ

. "ظىڃ دڀ٭م ټىه" ظٽعش ؤن بجل عى زعرش صبذغ ٴ٭غ دڀغت دألوبلٷ ه٭ٳ بهان

ص بن ص دڀٱزض دتل١ذ ڄى ؤاس ٬حل الهسانصئذ، ظٹ وال ظ٭ٳ ال ٴه دخن٥ذ٣ ل١ذ

ض و٬حل دڀ١ذض دڀٵخهض ٬حل ڄٹى ٸمهذ وځم. دڀحب ري، ظوىهذ دڀغت دڀموٵ٭

، ٴضيذ، دڀمذص بن. دڀمرتٻ وخڀٹذم دڀوسض، هٵه دآلن ض ،ڄضنذ ه دڀغت دڀٵذثص

ؤڄځضتذ دڀغت دإلابص لور هعفض، دآلن ڄو، ٭ځى دزعبل٬ذ يشء ټڂ وظسعځٮ صتمى

:ٴالن ه٩م ڄؽځمذ دةلص وڄذ صنذض ٬ى، دڀحب لىٿ دڀزنخ٬ذط

دالخن٥ذ٣ وعم دإلڄربخ٤ىض ؤان

ص ڄ ي ڄى ؤان ڃ٭٩ذ دڀ دڀس٢ دڀربخز

ٸ ظ٭ځم ڄلځض، ٴضيذ، اتزٮ ؤن إل سيٽى ټذن دڀغت ابڀموض ڀغ ٴذ بن

. دڀىزىن ظعىـهذ

ذ ٬ځضيم ٫ظى ال دڀوى ڄوض بن. دڀمٱذزض وـه ض ؤزىخصبذ ټڂ ظٵعن ال ٴاب ڄضن

Page 442: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 440 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دتلٹىٷ دالوعذ ع٭ي ؤن جيش ال دإل٤ذ هخ ض ولظت. ابڀعٹعري بال دڀٵٽي

ص ؤي ؤن أللهم لػ وهڂ. وخڀ٥ش دڀسىڀعٽعپ؟ زىخزض جيات، ٴٹغيؤ مذٿ ڄ

ض دةلخثي دڀ٭ٹ هخ ابم، رسخ ١مپ وهى، بڀپ ځٹ ؤن ڀمذجك خيځى ٸ

ض ض وىذ دڀمع١ځٮ دڀاي٠ايط ض دڀبلڄٮ دڀ٭ٹ هخ ٴةن ڀپ وڄٮ. دڀمٴ٭

، ابهخ ڄعٹسبل ڀه عىمىخ ؤن ٬حل ؤاسظظه ؤمجٮ دڀي وخڀانايط دڀٹخثٶ ٬ځم

ي ټذن ڀٹ. دثلذڄ دڀرش٦ ظهز ٬حل ٬ځٺ ؤن سبف دڀعٹذ٬ ٬حل، ٴفإص، ؤلڂ ، ٬م

ختغي دتلٹٹض هي ؤن دتل٪ ىء وڄى. بٴٹاي ټذن ڀٹ !٬ذڄذ وؤز٭شي مخض، خٻآه

ض، ٬وان ڀ بهه. دڀبلزىسيى ٸرص، ٵري-سعم جكي دڀان ڄى ٬ ض

ؤ مذٿ هاس وال اب ض ٸسدل ؤي، ٹايٴ هاس :ٴ ڀځٽعش ځ دڀغت هي ٴ

ض هاس وڀٽى. دڀماثڀض دڀمٵذظى أبمجڂ ختځضيذ ؤن دڀم بجل ابڀوسض ڀغ هي ٴ

ٹشيؤ دڀمذٿ ڄځم دڀمٱر بن ؟دڀرشٷ ري سٹى دڀي ڄذ! والن ٴ ري ٴ

ب دڀمعى٥ ابڀمرشٷ هز٥ دڀي، ـٱخٴاي ڄرب وهى، دمه ڄى دڀم ٬حل وشيق

٥، ځىټه وهى٫ ظٵٽريي و٤ٹض ؤلذه وڀځىن ڀؽٹذٴعه، وـهه ىخل ، وڄذ، ټذن

. دڀىڃ ڄرص وهى دڀ٭ؽمذهض دإلڄربخ٤ىض هى دڀمرشٷ ټذن وابألڄ. دڀمرشٷ

و٥ى ض، ظري دڀ٭رشى دڀٹن ڄى دألوٿ دڀؽځؾ صنذض ڄى دڀٵرتص هي ض، ڄرص ټذهغ

ض دڀٱض لش، ختٹٺ وټذهغ دڀعٹڃ ٤ٺ ض، اثزعض زشي ذثاب أتڀٵذ دڀ

ڀٹ. دڀؽىي سه دڀع٥ى هخ ض دالوعبلٿ ڄى هشي ٸ ري ىـ ال ب وخڀ٭ځم دإلسيذن

ز٥ٹض، دڀعٱري مڂ ؤن ٬ځضيذ عىٸٶ وڀم. دڀرتټ دڀماثٿ دعس٭ذ، ٸ ٬ى، وٸٮ

ص ڄعايخطدال ه٩ذڃ ټذن ؤمڂ دٸعذض ٱذ، وؤځن ؤوٮ دڀانجتض دڀ٭ذثٹض وخڀىٴ

٥ذصنذ دألـوسض دألڄىخٿ ئو دعؽمذ ٬ى ؽس . ابڀٱذ ظؽس٥ذ

دڀي دڀڄى وخهٹىض دهضتى وڀٹ. دڀ٭رص خت٥ذي ڀٹ. ؤلخ ضب ٭ ٴځم دأله ؤڄذ

مم ز٭دل م وٸ، هش زىانزط دةلرنخٿ ٴه ټذن دةلذڄ٭ دتلڃ ٴانء بجل، و٬

Page 443: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 441 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ص هٹ٢ ٬حل، ټذهىخ مذء٬ځ ڀمانٸض ٬حل وخڀهش دڀعشب ٬حل دڀمذٿ ٵ١ځىن، دألمح

ڄى ٬ ڄى وزت٫ دألهخڃ ٸذه ٴه ټذن دڀي دڀڄى وخهٹىض دهضتى ڀٹ. دڀ٭ري

ص ڄىجن زمض ڀپ ض ظمسه، دتلمٹى ظٵ ٴاتوي، دڀمٱعسض ټځسري و٠مٽض دڀاسو

ڀه وسن دثلاتن ڄى ٵه٭ ابڄعاي عمعٮ، ڀپ ڄٮ، وڀٽوه ڄځم ڄرص ـ ؤن

دڀي ٴه ټذن دڀي دڀ٭رص وخهٹىض دهضتى ڀٹ. دثلم وشر دثلزن تلم دضتبلٻ

ض دتلؽض دةلٱخٴاي ظ ؤن، بمذ٬ڂ دثلىي ڀپ ض ڄ٭ذ٠ذ، ٴ٢ ٬ځ

ي ع٭ د٬عٹذخ ظبلڄظه ٭عٹ ؤن ض ٬اب ي وال دأله ـابٿ ڄى وسٮ دڀوڂ ؤن،

!دڀمذوخظض ٬ن ختىڃ ض دڀٹم

ټذن. بكريخ ببللذ وزخجمه ڄانهفه، دڀى مجذٿ زه ڄ ؤن ڄو، دأله ؤځن ڀٹ

ؤٴٽذ ٴ٠غ ٬وڄذ دڀرسزىن ٬ځه اسط دڀي ابڀٹ ڄعىٸٮ هى رمذ ؤټرث رس٫

هاس ڄ٭ه بهاشء دڀضن١ض ٫ لؾ ٴ دڀي دإلهاسهايط ظ٭ځم ؤش ڄى ظسٹى ڄذ ز

٭ ؤ٬ځى ڀٹ. دڀؽٹذٴض ڀعٹڃ ڄذ٭هذ ٬حل دألزىخر، دڀ٭فى ٽىالعٽضدڀ آاث

دڀٵذ٤م دڀم٭ه ڄى وـذ ٴه دڀعبلڄ ؤهش ڄى ظځمخن وهمذ، لشي و٤ه ځىٿ

وڀٽى. ـ ٬رص جمء و٬ى هٹ١ض صنذض ٬ى ڀځرشٷ، دڀابر ٵٹذن وهمذ دڀ٭فى

ڄى رضر ري ٭ ڀم دڀي دأله ٬حل دإلزٹذء ٭ ڀم ڄرص ٤ذڀٮ خبى وسح ټذن ڄذ

هى ټذن وخإلجيذيب دألاسيس ؤن ڀپ. ب٤بلٸذ جم ري ٸايڄذ سبهمذظه ٹىڃ دڀمانخط

بن. ڄو٩م زٽڂ دڀ٭رصي دڀع٭ځم بوذٿ هعفض ڄرص مڂ دڀي دڀٵٽي دالهذ

سمشي ري ٭ىخ ڀم بمذ٬ڂ ڄى ٬ځ وخڀي زىانزط ڄى دڀرشٸذوي دڀي

. دڀواين ټٵى ظجياي ٬ځه ځٹ، دأل٩٬م دتلٽم هخ، دڀڄى ټذن ڄذ ڄى ڄعبلشي

هى، هساي ؤ١ذ ټذن وبن، ول ابعؽانء، دڀمٱر ٭ٴه ڀم دڀي دڀعف هخ

ؤن مذ ال دڀعمذڃ بجل ظ٥من ڀرتزض دڀ٥ٺ سيه أبن لاي، ڀپ ڄٮ ټذن، ظىه

ص ڄٽځض، خصتذ ض، ختڂ وخألوبلٷ وخڀځٱض دڀى ولص . زعخءدال ٬و دڀعٽٶ رضو

Page 444: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 442 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وض ٴذڀعىهض. دڀٹمض ڄى ٸ ٬حل ظخٿ ڄذ، دڀمٱر ض ظىه ټذهغ وخڀذٸض دڀمم

ض، خسئذ، دڀخىض دڀعىض دڀځربخڀض وخمذوالط دڀى وري ـي دڀي وخڀى٦

شيظ وؤ دڀمفص ى٤ض ولور دڀسىهٹض دألڄض وجكي دڀوىسض ؤهذن

واتدي دڀمٹڄض ڄاڀٶ و٤ى، ٴٹضؤ ڄځممض ظځىه دڀي ٴٹؤ دڀمذٿ دإلبلڃ

. وڀى ڄٵص لسض ڀس ڄهائ ڄخان ټذن هخ ټڂ، دڀربز

ل٪ وڀٽى. ټبلٽض وځوهض ٬حل ٽىن ؤن، دڀممخػ ثل٦، خٻآه، سيٽى ټذن ڀٹ

. رمذؼځض ه٬ذط خط ضمحذ ؼٹڂ ڄى ظشئ ټذهغ. ڄخټ ل٪ ٬ى ڀىعځٶ ٽى ڀم ظىه

ظشي ڀځـربخايشي اسزٺ، هان، ؤلػ وڀٹ هي، ىڂ ڄذ دڀهؤص هى وڀځـٽىوبل

ي وٷ دڀمذاشٿ دڀ مجهىض ش٬غ دڀغت دڀڄ دڀ٩بلڄض بلك ؤي دڀم٥ٵإص

ص ز٬ىخط ڄع٩ځض دڀٹذخط ٬رب زه دڀ٥ىخٳ ض ڄذهىن م. دڀمىٵٹض دڀؽى هخ و

بجل ڀځهذر ـىخ ٬حل خيڂ ؤن ب ٬حل ب ٬ٹابط وصنذ ظىه ض ٴذڀخض

دڀ٭رص ڄى" ٴبليكض" ري ٭ ڀم 1930 ڄٱر ألن ٭اب دألڄ وټذن. ظىه

. دألوٿ دڀمم دڀوڄذعن

ب. دڀسعض ڄبلثم ري ټذن، خٻآه، دڀ٩ٳ وڀٽى. ڄرص بجل دالختذٿ ري، بن، عسٺ ڀم

دڀىٸغ ض، ٴه ٽىن ؤن دڀىخـش ٹض دڀي ذندڀمٽ وذيدل زبلي دڀمء ٱذ يكٶ

ص ڀځ٥٭وض هعفض دڀځ٥ٶ ٴه ټذن دڀي ، دڀربزي دڀ٩هري ض ستؽځغ دڀغت دڀٱذ

ؤزٮ ٸسڂ سٺ ٴځٹ. دڀ٭ش ڀمى ڀپ بن ؟دڀسبل ٬رب بهخ انٸى ڄؽڂ خي

لذٿ ؤن وىخط ڀٹو. ڀځٱخص ظصيم ٬و أبهځه ب دڀعمذٷ ون رمذؼڂ ظ

هخ. دڀسځ، دڀىڃ، صي خظه دثل٥ ؤن وختلذٿ. ڄوه ٵذء ال هڄذ ڀپ ٬حل هڃ

ظٵٺ ڀم وبن، دثل٥ ڄٮ، ڀ دڀاشاشط زځ٭ځ٭ض ؤو دڀمٴ٭ض ٸخثٶ زٵٸ٭ض

، دثلسؽض دألوخء ض دتلذٿ ه ڄؽځمذ، دڀم ؤن ڀپ. ؤ بهه زڂ ص ٸڂ ؤ، ڀپ

. هشي ڄ هجض ض ٩ه

Page 445: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 443 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

٬وڄذ ب ٬ڃ سشدڀ ڀهخ ري وڄاتز٭ض ڄخټ ض دڀسٹذء ٬حل، دإلرضخر ظٹ

ص هي، لځٶ دڀمىط ـذزه ؤن سٺ وڄؽځمذ. ؤٸذثه ـذهش بجل دأللخػ ؤن، دڀم

. دڀوٵ ؤو دڀفى جيذزه

***

آو ظځ٥ٶ دڀسىبزبلن طهاب ټذهغ، دثلٶ ؤايڃ ڄى ڄم ىڃ خط ڀپ لػ

ڄانڀهذ وټذهغ، اس٤٭ض مذء ختغ خت١ىرض ٴذ وټذهغ دڀموضت دڀٵڂ ٸى٧

ڄى عزنٿ وٵٶ ستىؿ صيههذ دڀغت دالعىخثض سه دألوخٷ خط ولخثٹهذ دڀس١ذء

وټذن. دڀموض دڀموض ؤجمذ وځى ٬ى ٸخڄى صم ب٬بلن ظ٭ځى دأل٤ځض دڀٹمم

ثىن ؤصنم سون دڀٵذىن دألز٭ذ خنى ؤزذهم دجتهغ وٸ، دڀ٥ىك ؤ٬ذخل ڄى عٹ

ظ٬ى دڀغت دةلوايط ظٹم لؾ دتلذ دألوڀمش هخ، دأل٤ځ ظ٭مم دڀغت دڀمعٹلض

. دةلسځض دڀمومخط وؼځىؿ دأل زشي دڀم١م، دةلو ؤٸخ

ڄى وـ دڀاباش وذمن وخڀرش٤ض دةلوى وټذن، ڄعىٸٵض وختلايص ڄٱځٹض دڀموض ټذهغ

ص ختك٩غ ٸ دڀفىن وټذهغ وخألٸض ألصنقد ون وخڀـخخ دڀٹس٭ذط وي دةلبلو

خط ظٽى وڀم" دڀمسىهشي"و ابڀمىٸىٴشي دڀٹذهىن ټذن. دڀ٭مڂ ٬ى اب٤ځض دڀرش٤ض ڄٹ

ون ڄى، دأللخػ ظ٥ى دهع٩ذ ض، ڄو٭ٹص دتلر جمذڀ وټذهغ ؤ٬ځى ٸ دڀ٭ض

پ ڄى ڄذ، ڀٵٹ دتلايص جلب ٭ى ؤن هىڄى ي سىن بڄٽذن ض ټذن ڀى بهه. دهٹ٥ذ٫

. ..دألوريص ڄابثه، ڀپ ض

ظش ؤ٬حل ٬حل دتلذث اسهځىىن ڀس ؤٴ١ڂ ٸمٮ بجل ڄوه ٭اي، دڀمؽځؾ وىضؤ ض دڀ

خن دڀټىر وزو٥ذٿ دڀضبـض رتظه، ڀځمض دةلرنخٿ بكض ڄى أتو دڀغت وٸس٭عه وخڀ

Page 446: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 444 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڄضتذ و٭ځى دألڄريخٿ وټٽغ . دڀسځى٣ ؤوخٷ ڄى اتؿ ڄٹ

أبن ڀؤلڄ أتهش وهى، اسهځىىن ټذن بخ ٬مذ، دڀمعٹسڂ ض، دڀماه وفش

ظٸض ٥ځٺ ، ؤ١ذ هى، ٸذهىهض لريص ٬ذ ٸ، دڀمخټشي ٬حل دڀان هىخ دةلرنخٿ ڄ

خڀى ٵمذط شٹځ ز٭ ٴمذ، خالعي رني ڄؽځمذ دڀڃ ؤن ڄى أتټ لظت دڀـ

ڄؽځمذ دڀعىي دڀٹذهىن ذيذڀٶ ال دڀٽىهٽى اسلض ض دڀابىن ؤخٸه دڀي

. اتٴٽ دڀٽو ظ٭ځم بجل دعانخ وظممه ڄخـ٭عه وٸ٭غ

سيىن ټذهىخ. رصخه ون وڄى ه٩ذڃ ض دڀموض ؤصنق ٬ربدڀمرضزشي ڄىخټش ختټغ

ض دڀو٩ذڃ ٬حل لىٴ٪ ڀٹ. ڄهشي وهاش٣ هوء ض، ڄعوى٬شي ڄعځىهشي ڄرتخشي

مجى٫ ڄى ندڀمٽى ؿدڀمعمى ٮدڀعفم ، دڀم ٬و دڀسم ڄايي ڄؽڂ، مهذ١ى ضڄرتخ

ظس٭ذ عٹڄىن ټذهىخ. دڀموض ـهذط مجٮ ڄى دهٹ٥ذ٫ ون ڄى عىخٴون ـ ٸذڄىن

دڀومذ وټذن. ظٱدل، دڀسبل وك، ٴذ ټذهغ. وخأللايء وخڀمخ وختلٳ ڀځمهى

دإلخص ڂستؽ تكځض هىنٽى وخڀعځم وخڀاثػ وخڀىخء وخڀاتـ وخڀسانء وخڀ٭ٹذٸريي

وؼىر ض ظوه دالـعمذ٬ض دڀٵائط ټڂ ټذهغ. وڀىان ٽبل، اتڄذ ستؽبل دڀ٭سض

ى خيٷ ٭ ثكٶ دڀىـه خمم دڀس٥ى رمعځح ڄضنم ٬ ټذن. مجذ٬ ڄځممشي ذب

ٹشي دآلوون وټذن. دثل٥ىص ڄزتن دثل٥ى ڄعاثٸڂ وٵٵ دڀىـه هدل دڀٹىخڃ ٴذ٬

وٶ ىـ ټذن سٺ ڄى ـذهش وبجل. دڀم٤ش دألى ضدڀځم ٭ ٸځدل دتلټض

ص ١٬ځض و ؤذڀض ؤټرث دڀمعم دڀ٭ذڄڂ ٬ى ٭ځانن ڄوٵىوشي وڄإز٢ و١٬ځض ڄعىظ

. وـسځشي ڄوشي وټذهىخ، وابان وخى ڄوشي ټذهىخ. دڀىڄ دڀ٭مڂ سباشٷ

مووٴضدڀ دڀىٳ وزخه دةلبلابط ظىـ ټذهغ. دڀهسڂ ض وڄعٹى لبل وټذهىخ

ص وزخه ـبلابط وټڀپ صدةل وڂ ڄضنذ م خٿ ڄذ دڀغت دڀمٵځض دڀموٹ

ځم دڀمء وي. دألهٽځزيض دڀٱٿ ڄذهٮ دهعفعه ٸمذ ڄى ؤو وذڃ ل ڄى وٸٵذ٤شي

دڀعٵذل وخألورض دثلذڄ وخڀىي دڀڄذعن وخألمح دڀٵذٸٮ دتلم :مج٭هذ دألڀىخن

Page 447: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 445 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

اي وؤٷ دڀځځٽ وخألٷ دڀمىمدل وخألٵ دڀٱذڄٺ وخڀٽعانيئ وخألز٢ زو

ض" ٴخـايط ابألڀىخن دڀٱوض دألڀسض هي وٴىٷ. دڀٵذحت وخألى دڀٽي " ابظع

دڀىٳ ڄى دڀ٥ځسض ـبلابط ظٹٮ، دألڀسض هي زشي و٦ ڄى٠ٮ وض. وڄىځض

وظٱ٥. دتل سض ٸ ٸ٥ى ڄى دڀمٹوص دڀض ظٱ٥ دڀغت دڀممسش دألز٢

، ابڀع٭ځمذط ٬مبل، ټذهىخ وؤځضبم دألمح دڀ٥زى ؤو دڀمخټض صخ دڀ بڄذ ڀؤد

. دڀسن ؤصيم ض خيمځىن

٬ځضيم رشٳ ٬رش دؼغن ؤو ؤىذ ٬رشص ؤو مثذهض ڄى نظعٽى ٵىٳ ض سيىن ټذهىخ

ـ ص ؤوٿ بصنذ. دڀٱريص وخڀخايط دڀځىلذط خٴ٭شي هڄى ٴضيذ ع٩ذه ڄخټ اتدي ض ڄ

ؤوي انلض وڄى. ؤواب ض دڀ٭يب دڀع٩ذه لٺ ڄى ڄٹعسض ألوخڄ دڄعاثال ڀ٭شد

ىٸ٪ وهى، هٵه وـ ٴځٹ، ڄع٭ص دوعاي بڄٽذانط ڀه ټذن ڄذ ٴةهه ڄى ٴفإص

وڀٽى. ٸسيذ وخڀىانن دڀوڄذن ڀپ ٴ٭ڂ ڄؽځمذ أب٠ه لڂ وم ڄىخـهض ض، هىڄه

وهى، ألهه ززيه٥ض وٴاسن دڀٵىوڃ و٥ابء ىڄ دڀسبل ٬حل و٥خ ؤټرب ټذن دثلم هخ

دڀسبل ٸمٮ وىي ټذن، دڀٵذض دڀٲ ڄى جببلظشي دڀٹذظځض طدتلاب ظځس ض دڀمذه

وٸذلض ٩ه ؤن ون ڄى دإلبلڄض دابهاي ض ظىټىسيذخ ٴه جنن دڀي دڀومى ٬حل

هاس ض دتلض ؤن ڀپ. دڀسخثض دڀرش دڀٽذىخل وڄٮ. ٴ١ٵذ٠ذ د٬ذء ؤسمغ ٴ

. دڀم٭ذعن دڀمع٭ص دڀځٵ٩ض هي ڄ٭ظن ٬حل دالظٵذٷ ڄى الز ٴةهه ڀپ

ټرث ڀځعٱريخط ڄع٭٠ذ دڀمٱر ض دڀځٵ٪ هخ ٿعس ٽىن دڀمٱر ٴٵ خزض دأل

ض ٠ دڀمء ، دألايء ڄو٥ٺ بجل وخعانخ دڀمم١ذص دڀ٭ٹى سبٹعىض، ٤ذڀش بن دتل

ټرث دتلايط سيون أبن عه ض ضدزعخث دأل ٬حل دلعق بن ٠هذ وهى، دڀ٭ذڃ دتلٺ رمذ

ص ع٥ذنال د ابألٱذٿ دالهعٵذ٫ زس٦ ٤ذڀش بن ٠هذ وهى زٽاثٴض دألخيض وڄذ

وهى، دڀمځمىن دڀٽذن ٽى لؾ دڀٶ و٬حل وخأللايء دڀمن ٬حل دڀ٭ذڄض

ص ٬حل ؤڀن بن ٠هذ ض وڄضنذ ؤٽذڀهذ زٽڂ دڀ٭ىص بڀٱذء رضو . دڀمخز٥

Page 448: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 446 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هي ټڂ ٴ٢ ٬حل وؤرص دڀم١ذ دڀمىٸٮ ض ټذن بن دتلض ڄٮ، دڀمٱر ض ىوه

ص دڀزنخ٬ذط ټڂ، ؤبل، خيىي دڀعٹ ض ؤځىر، بن، ٴهانٻ، دڀم٥ذڀش ٬حل دڀٹذ

دثلم ؤن سبذ، ٬وث عسٹى ال بهه. دڀمعىخـهشي دةلوشي زشي ظاب٬خ، صنذثاي، ختػ ؤن

ظاب٣ ڄى ٬ځه هى ڀمذ، ٽٶ ال دڀانهض دڀٽځمذط دعىخڃ ٬ى، ڄااسظه ٽڂز د

ض ض ٽهسذ ؤو صبذ أيو ال دڀغت دڀٵذض ظځس لذڀض ض وهى ڄٵذـإظه ري، دڀممذ

. ٬ځه دثلانٷ وظ١ٺ ڄ٭ذي ذبسض وبٸان٬ه دڀٱ جبسيض

ڄى دڀم ٬حل، ٬ڂ ڄى دڀمٱذزض بجل دڀو٩ هى هسم خكذهعه ض عسٹى ٴةهه ڀپ وڄٮ

صبذ ٸ ٴضجمذ هي ؤن ٵععوىن ؤصنموخڀأتيك ڀهم ، دڀٵ٩ذ٨ض ض ذض وٸذثٮ ظٽ

ون دڀٽذزض ابألوهذڃ ؤٴ١ڂ وؤن وځش زٷ و٥ځسىن ڄ٭انهذ ٵٹهىن ال ؤڀٵذ٨ذ وٽ

٭ش بجل، دڀ٥ٹض صبي، دتلؾ وٸٮ وڀٹ. دڀمغ هى ٴ٭ځه ٬ځضيم عسٹى ڄذ

. 1789 ـىځض 13 ض اب

ڄ٥ذزٹض ؤٴ٭ذٿ هى زٹڄذ دڀمفذهض دڀوذحئ هى ڀ دڀمٱذزض هبڀ خياتؿ ڄذ ؤن وختلذٿ

ض ض ڀٹوىخ ڄؽځمذ ٴةصنم وهٽخ. لٺ ٬حل، ڀپ ض، وهم. دڀملځض ظٹع١ه ڀمذ ڄ

ؤن ز٭ ڀىعن ي دتلذټم ؤ ٬حل سٹىخ وؤن دڀابعڂ ٽهىخ ؤن دڀربخايشي

دڀمابت ڄوضتى هاسندإل لٹىٷ ٬ى دإل٬بلن ض وخ وؤن وظ ٤ٳ ض وٴ٭غ ٸ٥٭غ

دڀـ٭ض ٸىي ٬حل ختض دهعذخط دڀانزځىهض ابتلور ٹسځىخ وؤن دڀٽربي دإلهاسهض

م ڄذ ټڂ ٸىخ وؤن دڀ٭ذڀمض ض ٬حل ٴخه. وؤ وهىى وانن وظشي ټىهغ ضب ـ

وٸ، د٬عربوخ ٴةصنم، ڄٹڄذ دڀمعٹسڂ ظى لٹذثٺ ظٹهم ٬رش دڀاتٮ دڀٹن

ض ؤن ؤوخ بڄٽذصنم ض دڀغت دألځمض ؤجنٮ ڄى وخلخ ؤن، دڀم٭ذعن هي ختذڀٶ دڀممذ

. دڀم٭ځوض وخإل٬ذءخط دڀهشذخط ڄى دڀرتاسهض هي هى دع٭مذڀهذ

Page 449: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 447 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

ثس دڀاش٫، دڀٹرصض ض دلع ٸ ب ڄىټش ټذن هخ وټذن ٴذ ض دڀ

وختلمذڀشي ان٫دڀ ڄى ول دڀمخ ټڂ ڄى ـذئوخ ٤ځسض ٠ىمه دڀي دڀمىټش

ڄى ضنمظس سيٽى دڀى دةلسځشي ڄى ثكريخ، ټڀپ، ١م، زىـځى ڄى وـىخ دڀى

ص مصتزځٱذ وڄى دڀٹريص ـبلابصتم دڀ٭ذض ئوهسم وڄى دڀمٵص دڀو٭ىٿ خط دڀمو

دڀى دڀو٩ذڄشي ري دڀمٹذظځشي هاالء بجل وعم ڄضنم ٬ ټذن. دڀٹذر ٱ٥ضيذ دڀغت

فغ وٸ، آوون وټذن. 1912 وض شٵض ٤ىخزري إب٬ذهض ص٬وى ٴذ دهزت٬ىخ

ؤى وـى ټذن. دةلسڂ وڄى دڀٶ لر ڄى جنىخ رمى، ؤـاسڄهم وؼسغ وـىههم

ص هي ض هاالء دڀابو دڀموشي تكځض و٦ اتهىخ ٴځٹ ستذڄذ خمځه ري ض دڀم٩ذه

دألڀىخن ڄى خب و٦ ڄٱخء زٹٮ ڄؽڂ دثلوض دةلسځض أبمذڀهم، ٩هون وټذهىخ

ڄذ ـخ ٴهمىخ ٸ ٽىهىخ ڀم ٴهم، ڄوهشي، ڄذ ائ ـذٴځشي ټذهىخ. دڀاس٤٭ض

دألي بتلذٷ د٬ذء دڀٱش ڄى ؤهه ون ټذهىخ ڄضنم وثكريون. ڄضنم خ دڀي

هشي ڀم دڀي ٬ورتص ظى هى دڀو١ذٿ ظىهم ټذن ڀٹ. دألصنق ٬رب ابڀع٩ذه ابڀٵ

ختىصيذ دڀغت دتلفق وض خمه ڄو٥ٺ ري ض دڀهاي ض ځزنخ٬ذطڀ رمٽان لبل ي ٽى

صيمهمىن وهم دڀضنق ض سيىخ ؤن ڀهم وٸڂ ؤصيم ض و٠٭غ سمذ وڀٽى . خكذهعه

ذ٬ دڀغت دڀبلص هي وؤن دڀځ٥ٶ وظرض٫ هلل ٸابن ه دڀمعمټض دةلمذهري ڄى ظ

ؤ٠ه بجل ؼدڀ٭ذ دڀمٱر ل٪ دع٬ذهذ دڀغت دڀرش ٸىي ظٴٮ لظت دڀمذوض دڀٹىص بجل

ؤ ڀعٹى٢، دڀمٹ دڀٽاتر ڀ٭وه دڀي بزځ أشن ټذن ڄؽځمذ ظضتأي وخڀغت

لىٿ ڀځري ضتجىن وټذهىخ دڀمىټش ض، دٸعو٭ىخ وٸ، اشټىخ ڀٹ. وخإلبلڃ دألڄض

. دڀخايط

ذ٬ دڀځ٥ٶ ټذن ظځض ڄوعٹم ڄڄذ ڄؽڂ دڀمذء ض ڄوىن. دڀوربص ـاشء وظ

٬حل لخ دڀ٭ ض بخظه ٬ى ظ٭سريخ رصه ټذن دڀ٭ش ټڂ :ولڂ ـسځىن، ٸوىنو

Page 450: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 448 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

جيذزه، دڀٹرصض صنذض سځٲ وهى هٵه دڀمع٩ذهى ڄىټش وـ وڀٹ. ؤـخي ؤ

لذوٿ ٴٹ لػ ٸ ظخ ؤن زخ. ڀىـه وـهذ وخڀوٱذڀشي دڀٵځٺ ٸىي

، دڀ٭اسجك ٵىٳ عفذوز، ٮ ؤن، دڀم٭هىص دڀ٥ٹض ٬حل، ڄو 140"ابر"

ص مڂ ظعغ، رس٭ذ، ٬وه وف ڄىي جلب ٹى ځ٭ذه زعى٥جض دڀم٩ذه

دتلٵذ٧ ڄى دڀمىټش وستٽى دتلځض هي خت٬هم ڀم دڀمع٩ذهى وڀٽى. دڀمخټشي

ڄٵذو٠عه ٤ذڀاب دأل٬اين ڄى و٬ اتٵشي يس ٹىي وٴ ٬وه وخهٵڂ ستذٽه ٬حل

. دةل ٸذث

ڄٹذزځض ٥ځش دڀمٹم بجل وخألوي دڀځ٥ذن بجل بلخهمذ ١٬عشي ذڄڂدتل دڀىٴ ټذن

ث دڀموور ، ظځٹذهذ دڀغت ابألوخڄ ٬مبل، دڀٹذث ٴ٢ وٸ. دڀمهض دڀٸذزض و

!دعٵخ ـى هى دةلى بن لٹذ. دڀمىټش بجل و٬ذ دثلځٶ بجل ٴ دڀىٴ دعٹابٿ

خبٹٹض دةلذهځشي ڀس٭٢ ټذن بخو . 141دڀمىخ ض ستؽڂ هـض ټذهغ هٵهسذ دڀاس٬ض ض

ڄسٺ ځيب ؤي ـهذهذ وڄوهض دتلمذض ٬ى دڀىخوشي ؤو دڀٽىيكشي ؤو دألڄى

و٨ذثٶ محىخ دڀى" ؤٴ١ڂ هخ" زغن ڄى دأل٤ابء ـ ٬ځه ٵٺ ؤن بجل ٬ى

دڀ٭ذمض ض دڀمىخض دڀمو٩مذط ڄى و٬ دألـ ٬ذڀض وڀٽى دڀىهمض دڀاب٣ بٸذڄض

هض ٬وي ڀأتټ ٴذ بجل هش ؤن ؤال، دڀ٩ٳ هخ ض، ٬ځه ٽىن ٴځى دڀٵ

. ٬ځضيذ ڄ ال زساس٤ض ٴضيذ ستذ دڀهشريص دڀع٭ذون ٴٽځمض. خه ىخر

ٴذ واباش دڀځ٥ذن ـى ض ٸم ڄٹذظڂ وهى، دڀسٱخي زى زىعه خمم ټذن

وض آو الوٸذن زو٭مض ي ذمن ڄى ٬ دالڄربخ٤ىض ١ذدلع وهش ڄعخ٫ دڀى خن

140 Mouches ،ابر .

. جمذڀه دڀځ٥ذن ٴه ٭ٹ اتي دڀمٽذن :دڀمىخ 141

Page 451: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 449 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

زخ ظىظم هاسه ڄى اني هجض ٬حل ڄرتز٭ذ ټذن وڀٹ. ڄخټ آڄذٿ آو وظسى

يكي عانڄى ٬فى ؼ٭ځش وـه ظا٤ ز١ذء تلض خ ـمذ ٤ىبل، ضته وهى، ٴضيذ

هجض ٬حل ٤ذٸض ؤه ظعٱٷ وټذهغ. دالوعبل ض دڀمزتخص وخڀهسىڀض دڀى زعٹڃ

ض ختٵض ڄى ؤټرث ٭ ڀم هى. وخ٭ض خخ ض وٴض ـخثڂ وځٶ ظعىخي ٽ ٸذڀش

م ض جنمذ ٸ هىو وٸځم وى هرني ض ټذهغ وبخ. ڄعمٶ ص رس٭ض ى

. جكخي دألايڃ ڄى ىڃ ض عٹذيض ولهذ دڀٹذڄض دألـايٿ ٴةن دڀؽٹڂ ڀ٩ځه ظٹسض

دڀمذڀن ؤ دڀي دڀ١ذز٦ وهى، ظىيكغ دڀممى دڀٹس٥ذن ڄوه ڄٹزض ٬حل وټذن

دڀاباش وخمٻ دڀمٹم ظٵٽري ٬حل وخڀماستى دإلٸذڄض ٬ى دڀمٵى ڄٹذڃ وٹىڃ دڀسځض

دڀم٭عٹځشي دعو٥ذٷ ابش، دتلمذض إبجنڂ دڀ٭ذڄځض دڀعوٵض دڀ ري ٽى ڀم دڀي

ون وڄى، زٽځمض، أيڄ دڀي ڀځاباش و٭ضنم وجيڄهم ٴض ه ض ٹ٭ىن دڀى

ٴذ٫ ؤو خمٽمض ؤو ٸ١ذيئ ختٹٺ ؤو دڀهشري "ـٻ ٬حل ٴځأتڄى" ڀٹذهىن ذصڄخ٬ ٸڂؤ

، ستؽڂ ؤن سيٽى ٸ١ذثض ڄرسلض ؤو عٵظت ؤن سيٽى ٸذهىن ؤو ٸذهىهاي ٥ځش ؤن سيٽى

ؤ٠ذ" دڀمفڃ" ٥ك أبن ؤي ل١ى ون ڄى، ووٵ دةلبل ٬، هىخي ٬حل، وخي

ص ڂدتلذڄ دڀمى٨ٶ ڄى ڄؤي ٬حل ٬خڀعه، ٤سش ځ٥ض، ٬وعه دڀغت دڀځ٥ض اش

هاس . دڀ٭٥ىٳ وڄريٷ ذعىن دڀ ٴ

وٸ، دڀمهش هخ، ڀځٴ٭ض ٴٹخن ض، خيرض وهى، دڀمعس دڀمإڄى عمځپ ټذن

ص ي ض دڀفذ ، دڀمربهٹعشي ـڄعه ابٹذ٫ ٦ ى٤ه ټذن لشي ض ڄوٹذ

هري ٬وه ڀان ظٻ ڄعٵىٸض ؤڄض ري ٬ځه ظٹ ال ابڀمع٭ض بلاس ابههؤو ټذ

ظخه وريٴغي هشذخط وز هى ظىيكغ دڀٹس٥ذن ٽى ڀم. ؤصبذ وځٶ هذٸڄخ ڀ

، ؤ١ذ، هانٻ ـځغ ٴځٹ دڀوريوانط ڄى دتلؽڂ هخ ڀماشهص لرض دڀي ولي

وـ ؤن سٺ ابهٵ٭ذالط ظجك دهٵ٭ذالط الٸعايط ـذءط دڀمٹذڃ ٴ٭ض ىايط

دڀ٭ش إلڄات٫ دڀوڄذعن دڀٽىڀزيي ض دڀمذ٬شي ڀ٭سض ؤؼانء وض ؤڀٵ ٸسڂ ڄؽڂ ڀهذ

دڀٹىڃ وي ٴٹ ڀپ وڄٮ. دڀمٵىٻ ابڀڃ دڀٹايرصص ؤٸخڃ ختغ دڀمفعمٮ دڀمىات

Page 452: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 450 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وڀٽى. دألز بجل ـابههم دڀځ٭وض ومغ وٸ دڀاتدي وځىخ وهريون وټځى سريظ ؤن

ٴٹايؤ ض زٽرثص دڀىڃ ٬ځضيم ه٭رث وهاالء. ؤٸخان ٵىخوځ ٸ وظسري وټځى هريون

ضتذن ال ٬خ اب دڀي" ٴخه ي دڀٽىڀق" ض دألات ڀپ بصنم. دڀمذڀض

ڄخوڂ ىٴون دڀى دڀمذٴشي ڄى ٬ وهم. دڀمٱر لىٿ دڀٽعش ڄى زه

ڄځمض ٠اب٣ وهم. وخڀاب٣ اب زشي وٹ٥ٮ ال زعوٹڂ ضى ىض

دڀي زىهعريٸوڀى ي دڀ وهم .ڄعٵـشي زىٵهم لرضوخ دڀى دالع٭بلڄذط

وبلٿ ڄى، ٥ځٮ ؤن ولذوٿ ىخزه دڀاشڄابهاي ؤٴٹظه وٸ ڄبلثه ڄى ٬ خٴٹه

ڄؽريي" تلم صبذ جيځٶ دڀ٥ش دڀاباش ټذن دڀغت دڀ٥ٹض ٬حل، دتلض دڀماشهص

. ٴذ ض" دڀٱش

***

وان٫ و٬مذٿ ذجت ټذن. ونڄوٵ ى ٸص صبذ سيپ وټذن دڀهىخء ض دڀى ٴٸ٭غ

٥ذعن دهساس٣ ټذن. ٵٹض وال ظٹ ال. دڀرسخ٣ هخ ٬حل، مج٭هم، سيون وؤ٬اين

وذن ٬ذڀم مذط ٸذي محڂ دڀي دڀ٭فى دڀابس دألات مذط ض عفحل

٠مريي وؤسن دڀؽٹذٴض ځ٥عه ټڂ ض بڀه صبذ ظځٹ دڀغت دألظ٭ذر ؤـى ز٭ ٹ

ؤ ظٹ١م دڀغت دڀرشټذط، ٵذصتذ لظت ٭ٳ ال ضشٴ و٨ذثٶ ڄٹذزڂ خيس

. ڄخټ

ٴضيمذ دڀضتذر ٬وه ١ذٺ وځٹض دڀو٩ لري وهى، دڀع٭ ټذن. ون زى زس ـء

ص بجل، ٤ى٬ذ، ده١م ٸ، دألهٶ ٬حل ؽسغ ځعشيدڀ دڀ٭عشي وټمص وٸس٢ دڀم٩ذه

. دڀمووزض خم٦ خي دڀي دڀوٱذڀشي ٴىؿ خث انٸ ټذن ٬وڄذ ٬ځه

ص ڄىش دڀمىذهض ڄى، ڄٴٹه ڄى زرضابط، غوظٵځ أبرسي دڀ٭ذڀم وودب ورصه جباس

Page 453: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 451 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، ځسعه، دڀربظٱذٿ ٬حل دتلور زجكي ٴىىخ لٹٹاي ٭اي زىٵه، ٺ٥ځ وهى

ص دڀاباش ڀىدب آڀض ري ٽى ڀم دڀي دڀسٱخي دزى ؤڄ. ٴه ؤؼ يشء ال وڀٽى. ز

صب ٬حل زانء، ظفڂ . ؤ٠ذ دڀاتدي ؤات ز٥ك، ظىيكغ ڄى اش

وهى دڀمځن دڀ١ذز٦ ٸذٿ "!دڀاباش ڄى دڀ٭ٵى ؤ٤ځش" ― ٬حل، العوٹذه

. دڀمٵ دڀمىذ٤ش ٠مري

. دڀٵٹه ؤـذر "؟وڀمذخ، ؤان" ―

".دڀعرصٳ ختى ڀم بهپ، ان ځ٥ض ٬حل طست ڀٹ" ―

ابالههذٿ ڄوؿ ٭ى ځٽهست وٸ زخـض ون زى يس أسٿ ؟ڄذخ" ―

ظابٻ ڄعم ؟يكٶ: دڀه وـهغ دڀغت وخڀضتمض و٠ٮ ڄى ٭ ټذن ڄذ زسش وخال

ظي ٴهڂ، ټم ورمؽڂ ان رمؽڂ ڄٹذزځض، دآلوى ڄٮ، ٴٹ٦ ٤ځسغ وڀٽوغن ؟ؤان

"؟ابڀ٭ٹذر ـخ ؤڄخ هخ ض

ظشي ٸن ؤـذر، ڀٽڀپ بهه" ― ظرصٴپ ض ىـ، ٴىزىخشي دڀي وخڀـبلجكوشي دڀسىز

".دڀاباش ڄى دڀ٭ٵى ظ٥ځش ؤن ٴ٭ځپ دثلبل ؤط ڄذ وبخ ست ٬ورص

".ؤزخ، دٸرتٳ ڀم ألڄ دڀ٭ٵى ؤ٤ځش ڀى" ―

دڀٽ ٸذڀش ختغ دڀمٴىهض دڀعفڂ آڀض ظمجضتذ بسيذءص، ز٭وه، دڀٹس٥ذن ؤوڄإ

ڄى دڀم ٬حل، ختذٴ٪ خڀغ ڄذ و٥ريص ڄعاثٸځض دڀ ڄى خبټض، دڀمىځض وخڀؽاير

ڄى ذيځى ال دتل دڀٹخ ڄ٩ذه ڄى ز٭٢ ٬حل، دألـويب ألوخڄ دأل٬مى دثل١ى٫ لٹٹض

Page 454: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 452 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دڀىض ؽري خعت دڄعبلء

دتل٪ ي دألات تلم تكځض ٥ش وزؤ ذمٵذ ٵريخ خماث دڀهىخء 142ٴذٿدأل ه

ڀ ٽى ڀم دڀي دڀ٭ذؼ . ..ابڀ٭ذ دڀٹ٫ زؤ ڀٹ. ؤهه ٷ

ڀايعه ؤاساس، والعه ٿخ٤ى، الوٸذن ڄضنذ ـ٭ڂ دڀغت دتلمذض بوخڀض هضڄو ټڂ بن

ص ون زى يس صبذ ٬ٳ دڀغت دڀ٥ٹض ض، هان، ظعځى وال ؤټرث ال. دڀى٣. ..ابټى

ټذن. ون زى يس همذ بسنذ دڀمذخل دألٴٹ وخڀ٭ش دڀمخټش دڀ٭ش بن. ؤٸڂ

لو وذؿ وخڀوٵ وخالع٭اب وخإلٴبل وخڀٹ١م ڀبل٬عذ ع٭ دڀ٭ش هخ

ص دڀهخوص ٴةن رصه ڄذ وبخ. مغ ؤن بال ٬ځه ٽى وڀم. دإلهاسهض وڀٽوه. ـذه

ټذن ڄؽځمذ دڀرضر سبهمض، ىاي، ٥١ځٮ دڀي هى دڀٹس٥ذن ٽىن ؤن ٬ى ٬ى٠ذ

دڀعوٵ ؤڄذ. ابألڄ، ٴذ ض، ٽعٵ ظىيكغ ٴةن، دڀمځمٺ دڀسځ، دةلخث ض دڀؤشن

ذ و ڀځمٹم ڂ جم دتلذڀض هي ض ٴذخڀځ٥ذن دڀسٱخي دزى بجل ټڂؤو ٴٹ

ص وخڀش ڄى ٵځاي يكذ والاب دڀمىن ڄوه دڀٱذض ټذهغ ڄبلسئذ واتخ دإلخ

. وـىهذ ڄرب ض دڀ٭خڀض وظٵ٦ دڀٹذهىن وٷ ؤانٳ مجٮ لفش

ڀٹ. ـذلض ٸذض، ىدڀموٽ دڀٹوشي ؤات ٬حل ظضنذٿ دألؼانء ض دڀرضابط وټذهغ

. ڀپ ٬ى ٬ٿ وڀٽوه ٽىي سي ؤن وټذ لټض، دألوجل دڀرضزض ٬و، ٬وه ط

ال لايء ون ڄى ؤان بصنم. ؤصيم زشي وخٸ٭ذ ټذن ڄى ـخ ٭ٳ ټذن ڀٹ

٬حل وحك مغ ڀڀپ. ڀهم دلعٹذخ دڀٽعٵشي ه ري، دتلذالط ؤلى ض، أتهځىن

ظشي، ابألذزٮ خت ز٭، غوؼس ؤانهه ڄى زأتؼري دألهٶ ٬حل ڀٹات دڀځعشي دڀو٩ذ

ص . دتلټض ٬ى صنذثاي دڄعوٮ ؼم دألٴذٿ ه

دڀى٣ 142

Page 455: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 453 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. ؤهه ض دڀاباش بڀه ه، "دألڄذن ؤ٤ځش" ―

ص ٠مض وهغأت أبن ختكٵغ، "ؤزخ ؟دألڄذن" ― ظىيكغ ىهذ دڀغت دتل١ذ

. وى٤ه

ص ٠مٽذط دڀمىخ ض ټذن دڀي دألوويب دڀٵٺ ڄى دهٵفط وټذن. وٸهٹهذط اسو

ض ٵه ؤٸسن ٽى ڀم ضرص٬ دوعبلـذط أيظىن دڀمىط ل بجل دڀٽذي دڀمعى٤وىن

ؤن، ٴمذ دڀمهش ٴم بن، دڀمء بڄٽذن ض ټذن. ڄؽځهذ دورتخ٫ ٬حل ٸذخ دڀ٥ٺ

دڀضيىض ٬خر زځىلض ـخ ظجك ٴځٵض ٬ځه ظٹىڃ ڄذ ٬حل، زرس٬ض، ٴه ع٭ٳ

ص ڀىلض ض صيىهوپ ڀپ غؼس ڄؽځمذ دڀغت دڀ٭فىڀض دڀ٭خڀض ظځپ ټذهغ. ڄهشى

ڄوه ظٱري ڀم 1912 وؤلخػ. ڄوم٦ ه٩ذڃ ڄى ڄى ختځهذ ؤن دڀاسڃ ض لذوڀغ

ڀځٹايڃ ڄٽذهه ض خسئذ ڄذخٿ ٴذڀاباش. ٴه دڀماوڀايط هٹڂ هى ـ ڄذ ٴٽڂ. ائ

دڀٹس٥ذن خيٻ ڄض ري ٭ ڀم صيىهوپ اباش ٬ٽ ٬حل وڀٽوه. دڀع٭ش أب٬مذٿ

هس . دةلمٮ ڄى وڄؤي سب٭ځم وى٤هذ دڀٵ

أتڄڂ( !بخم وك اي ٩ذ ٸربٻ ض وڀعع٥) ٴخه ي دڀٽىڀق ؤات ټذن

دڀٹ١ذاي ض دڀمىع هٵه دڀٽعش ابث٢، هى ټذن. دڀمدل دڀمهش هخ سبك

هاس ؤن ىڃ خط كرص دڀي، ؤٴٹض دڀمذٿ أتط ڀم ٴ ٬ىن ڀىخ ٹايؤٴ

. دإلؼخء ولٺ ابڀ٭٩مض ٴضيذ ظوٵ ؤن، وڄذ وؽض زىٵهذ، ظوىي ټذهغ وؤصنذ" دألهذخل"

. دڀسعض ٴه پ ؤل ڄى ڄذ ؤڄ وهخ

ظاب ٹس٢ دڀيء دڀمؽٹٶ هخ ټذن ٬ٷ ٬حل ظ٭ٿ دڀغت دڀمىخانط ټڂ ٬ى ڄ

ي وټذن. وخڀربهى دةلبلزض ؤوهذڃ ڄى ظسٹى ٽىن ٸ ڄذ آو، هٵه ظځٹذء ٽو ل١ى

Page 456: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 454 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هاس وخٴض لىٿ ص ؤڃ ٴ عځٹىخ وؤن جيځوخ ؤن دهع٩ذ ض آوون ڄع٩ذهون ټذن. دتل١ذ

ص ڀضتثض دڀرضوض دإلهذهض رضسض ٴ٭ىخ وؤن دڀمٹ٬ض رضابط ڄى هضبم ١ش ى

. ٴضيذ ڄان٫ وري دڀمان٬ض ظٹسڂ ال بصنذ دڀٹىٿ ٬حل ونرص دڀٹىڃ خٿ ڄذ ځ٥ض

وجبمٮ زانٸهم ؤٴىخي ض لخصبم ـ٭ځىخ زوٱذڀشي خمذ٤شي ڄخټشي ٬رشص لىخخل ټذن

ون زى يس ـ لىٿ، دڀمىذهض ڄى ؼايصبم ڄى دڀم ٬حل، سيؽځىن ټذهىخ. دڀمم

ىء ٬ذزض زٸذصبم ؤو وٸ ؤـاسهم ٱ٥اين ټذان دڀځى وخڀڃ وخڀرتخر ٸضدڀمم

ص وٸٵض ظٹٶ مجذ٬ض، دڀماس٬ دةلبل زى٨ٵض ٥١ځ٭ىن دڀى ڄى ٬فٴض ال ٴىى

وٸمض بال ظٽى ڀم وڀٽضنذ ڄض ظٽىن ؤن ظ ه٩خط ٬ځضيذ ځٹ ظىيكغ ټذن ٴضيذ

. ـابهض

ظٱ٥ه دڀي ووـهه ڄضدڀمى ٬وه ڄى سو وټذن، دةلمذ٬ض هي زشي دڀبلوي ټذن

ؤهه، دڀ٭ذض وٸڄه ٸ٥٭ذ ڄٸغ دڀغت دتل وـبلزض دڀمزنوٴشي وٴمه ؤهٵه وڄى دڀٽوڃ

ص ڄاشټض اشٻ زى يس زشي ضدڀمعسٹ دڀځمض ٬وه جيڂ ټذن. دڀم٭ټض ض اب

دڀى وخڀمعى٤وشي ٴخه ي دڀٽىڀق اتؤو ظىيكغ دجل ڀعڂ وخڀاباش ون

ص زٵ٭ڂ دڀخ ؤٴٽذهم ٴٹط لٹڂ ڄى ڄذ ڄٽذن ض اتصئض ه ٴذخ دألهىن ؤذب

وځٹىن اتثم ٱمٱمىن، مثځىخ وٸ، ټذهىخ ڀٹ :ڄ١مٽذ ؼايؼبل ټذهىخ. دڀمىجل جكوڃ

ف ٠مى دأليب هاش٤ه وٵه ټذن دڀي دڀسمذؼض دڀ٭ذڀم ٮسيع ؤهه زخ دڀٽبلڃ ڄى صب

مشي ص ڀوڂ دألايڃ ڄٹسڂ ض دڀمرت . ڄىهعىن ـذث

ووـه، ټذء ٬ى ظوم ؤ و مؤ ٸري اشر دڀبلوي ڄى ابڀٹر ٹٶ وټذن

٬ذثځض بجل وعم ټذن. وخڀواش٣ دڀ٭سيض ظ٭ٽاسن ٹ٩عشي و٬وشي اثزععشي عشيوٵ ڄعىظ

Page 457: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 455 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. 143اب ټځايط بلي ڄى دةلذڄ٭ض ؤڀٹذزه ٬حل لاث ولڂ ٬عٹض ڄخټض

ضتذن ال دةلٿ ض ڄىخهش خ، دڀمذٴض ڄذ دڀي وهى، وټذن ځسض ؼٹذٴعه ټذهغ

دع٭مذڀه سيٽى بلك ؤٴ١ڂ، ه٭ دڀغت دڀٵرتص ض، ظسٹى دڀٵض هي وڄؽڂ. صبذ

ڄاشٮ ض وخڀ٭وٶ دتلځض زشي ابڀعىٴٺ عابهى دڀوخڃ ٬حل ټذن وم ڀمىخـهض

ص ڄٹڄض ض وـىي ؤؼانء ؤوٸٶ ٬وڄذ، ٸذوڃ ڀٹ. دالع٭مذض ڀىعه ، دڀم٩ذه

م و٬حل. دڀ٭وٵض دڀځ٥مذط وظسىڀغ ظخٴٮ ٴىٸٮ ڄ٭عٹځه ىء ڄى ڀه ظ٭ رمذ دڀ

آاث ټذهغ. ڀماس٬صتم ه٬ىخ دڀى وخةلوڄض دڀاباش ڄىڀىغي ٸذوڃ ٴةهه ڄ٭ذڄځض

ٴ٥عه ؤن سٺ دڀى ؤلهمذ ؤهٶ وټذن جنشي وو ض ابض دڀخڄض ټض٭دڀ

ؤصنذ، دڀ٥ٹض صبي، ي ؤؼسعغ دڀي دڀاشر دڀمذض ڀٽمذط خظه ٸ دڀ٥س٭ض

. ظٵ٥اس خظه، خٷدأل ڄى ڄ٭شي هى٫ وهڃ دڀٹځم ڄپ، هٵه دآلن ض، ظعٹى

ص ؤڀٹى وخڀمعمڀٺ دڀٹس٥ذن ڄى دڀمٽىهض دةلمذ٬ض ٬حل ڄٽ وٴضيذ ظ٭ذٿ ٴضيذ دخء زو٩

، دألمحٺ وخڀم٬ دڀ١ذز٦ وهمذ، دألوالن ټذن. دتلذرضى ڄى آو و٬ وخڀٽريى

ض دڀخظض ريظه ضڀخ دڀىٸغ ڄى ڄعٮ، ڄخط ٬ص، ڀصيمذ ټذن ب ٭ٴذهه

ڄان دڀمذء ڄى ٬ځضيم زنٿ دڀاس٬ض هي ض هى وهذ. دالع٭بلڄذط ځمضڄ ـخخط

!دڀم٥ځٹض دإلخص زو٩ذڃ دآلوى هاالء ل٪ د٭ ٴمذ. وځىي

ټذهىخ. ڀئعه ظځم٩ىخ ض ڀهم عاتك دڀي دڀ٭ زو٭م، ځٵذ، ونعځ ٴ

هٹخ ووٹهم و٭وٵهم مٵعه ض ٹ٬هم ز٭ ڄى ڄو ټذن ڀٹ !ؤي. ڄاشهظه

ڀرتټهم ٽى ڀم هى. و٬ذصتم مصنابوعاي، دهٹ٥ذ٫ ون وڄى ابعمخ وهش ال٬ذ

وٸ٥ٮ دڀٵبلك ڄى رسٸغ ؤخ :لٺ ري ڄى ؤصيم ڄځٽغ ڄذ، خلض ض، صي١مىن

143 ض دڀايض دڀ٭ځىڃ ڄ٭ه ض ؿخت دڀي دڀىخعن دتلى زى خمم دڀىٶ لش هى

. 9111 وض اب

Page 458: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 456 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ابڀوٵى وخجتذ ابه٩ض ڄذثىض زوسض و٬مذڀض واشو اتٴهض أب٭ذ وٵض دٴعٽغ ؤ

ال بهه. دتلمذض شو٣ ألز٦ ڄع٭م خهضتذٻو ٸذهىعن ري و٨ذثٶ وظ٭ وخعسخ

وڀم. دڀٹځم ؤمذر هخڀض ٽذٴن، ټځڂ ون ڄى، وټذن. ٴ١مه ٹٮ ڀم هخ ڄى يشء

ټذهغ دڀى دألر ض دڀمىٵٹشي ڄى دڀٽسري دةل ٤مإهوض هٱ ڄؽځمذ ؤل وٱ

خصنم دتلذـض ؤو دڀجض دڀم٭ض طوڄذ ٬ذ٠شي ڄخټ بجل ٴفجىن زبلهم ڄى ظ٥

ټذن ؤي ٬حل ڄسىهض ڄى ؤټرث خيمڂ دڀمخټش دڀاشر دڀمؽٹٶ ټذن. دعىخڄهم ى

ض و٦ دڀاسلڂ بوىخن ڄى ـ هى٫ وهى، ٹشيدڀمځٵ دألابء ڄى دڀوٶ هخ ٬حل

ټڂ ض ؤخئهذ ظرت محبلط، دڀسبل ڀضنش وڄض تكذابصتم ٭هون دڀى، دڀايزض

هاس ض ولظت دڀمذڀض ٴٹايؤ ص ټڂ وض. لريص ض ىٸ٭هم ټذن. ٴ مٵ ٴضيذ ټذن ڄ

ڄرتمذ ڄٵرت٫ ڄو٥ٺ ابم ڀهذ و ال لفق ڀرتوجي دڀمخن بجل زنٿ ؤن خيذوٿ ٴذڂ

هري ؤو وڄىن ڄؽڂ وخل ؤځىر دڀابهغ دځىزه ض ، ز٭وٶ ىدب ټذن، ټذ

!وابڀأتيك

ڄځمض ڄى غ٤ځس وهي، دإلٸذڄض بجل، دڀرب ڄضنم هٵ وٸ، دڀٹىڃ ٽذ ڀٹ

ٸ١ذيئ ٴذع٬ذء ش٤ض ٴمابعض بهخ :ٸخ، ٬ځه زانء، دخت ظٹخ ع٭بلڄذطدال

. دڀو ڄى دڀمٵض ڄوٮ ؤو دڀفى ؤو ابڀٱخڄض، وڄذ، وضت ټذن

، ظ٭ذ٨مه ٬حل خسئذ وټذن، دڀٹس٥ذن ؤ٭ڂ. دڀ٭ىن ظاشزٽغ لظت دةلمٮ آي ؤن ڄذ

ص دڀٹوشي ؤات ڃى ٸ. ون زى يس ـځ ى٬ ٶابڀعىٸ دڀاباش بجل وؤاش فذ

دڀمىذعن ظسٮ، انٴ٭ض ري لټض أيعت ؤن ون وڄى زٽځمض و٥ٺ ؤن ون وڄى، دڀع٭

ؼايزه وهٵ٢ ـځ وهانٻ. فى بجل دڀ٩ٳ هخ ض لىڀغ دڀغت دڀاباش" زوٽض" بجل

ظه و٬ٿ ي وؤو ه٩ذ دخن١ دڀي دڀمځمم وـهه وٵٵض زمض ؤ٠ذءط وٸ، ٨ه

ض ټذن ٴځٹ ڀپ وڄٮ. عوٵ وؤو ٴضيذ ټذهغ دڀغت دڀٹسيض دألٽض ٤ بجل، ى

٬ى ز٭خ زڂ ٠مريي بخء ؼٹڂ وخـش ڄى ٬ځه ڄذ وض ڄى لذڀض ٭ ٭خ سو

Page 459: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 457 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ڀٹ. ٴذ و٬ى ڄى٠ى٬ه ټذن دڀي دتلٹري دڀرش دڀمهش و٬ى دڀمىخ و٬ى دڀسوٽض

ؤه وذٴ١ذ وذ٭ذ دڀ٭ض دڀٹسى ٶ ؤڄذڃ ٴضيذ وٸٶ دڀغت ڄخټ ض وايڀه ټذن

ٸ١ض سڂ ض ٬ذطن سبذ لاسر وظٹم ؤڄ ڀعځٹ ضتأي ټذن بهه ٹذٿ ؤن ڀمٽى لظت

. دڀسزنوهشي هاالء أبڄاثٿ ڄدلء وخڀمٱر. دثلٵض ز٭٩مضتذ عوأب ٽذ ال

ص ظوٵخ، دڀاباش ذمذهض دهٹ٢ إلڄاسٻد وؤخوخ دڀمذض ٬حل، دڀٹس٥ذن ڄى إلاش

ظابٻ ڀپ وظسٮ، زه ڄؽځمذ وستذڄذ. لخه ڄى ٴفإص ڀبلهٵبلط دڀبلوي دعٱځه د

ڂ ڄى رضزض زٵ١ڂ ٬ىصنذ ڄى ٴفإص هٵ وڀٽوه سٽض ض وٸٮ ألهٹځ خيػ

ڄى ڄاٸات خموڄذ ټذن ؤهه ڄى دڀم ٬حل، ب ٺ ظٵځغ ٸ٥٭هذ ذمعځق جنى

ص ىدةلو ٹذن زشي ڄى، دڀ٭وشي بلي ظٵ٭غ. دڀاباش وـبلو وخڀاتثم دڀمذط د

. ..ـخ ز٭خ ؤسن دڀ٥ذڀش وڀٽى اني ٤ځٺ ووي

دڀ٭ش ڃ ڄى ؤؼي دڀي دڀٹ دڀمؽٹٶ ټذن لشي ض، ڄٹخ، ؤ٠ذ ابڀهفذء ؤڀٹ

لځم ڄىٸٶ زعوٮ دڀ٭ذص ض ٬ځه ټذن رمذ ظىخ٠٭ذ ؤټرث سن ؤن خيذوٿ دڀمٱيب

، ابألجځض، خبٹه ڄعٹىاي، ؤهٹه ڄذ ثكريخ دڀي هخ بخء ڄع٭٥ٶ

ٸذٿ، "ؤي ؤي زپ هځمٺ ڀى بهان، دڀاباش ڄى دألڄذن ؤ٤ځش، ٴځعع٭ٹڂ، هځم" ―

. وخڀوىٿ دڀىهمض دڀى٨ذثٶ جممٮ دڀ٭ذڀم

ه دإلـذزض وخهٵفط ي ـ 144هى ؤ٤ځٹهذ ظ٭فش رصوض رس٬ض رس٭ض دهعٹذڄ جي

:ؽضدتل دڀسيٹخ٤ض هابن دالابڀض دجل

. (98-98 ٷ) ابڀه٤ٹض مصتد د ؤلٷ ظٽ ڄځن: هى 144

Page 460: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 458 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

"ىى، دو" ―

ش !صبخ دڀو٥ٺ ٬حل ظعفؤ ڀغ وڄذ، دو، آي" ― !"رني !٤

ڄؽڂ ستذڄذ، ڄوه ټذن ڄذ دڀي دڀاباش دڀٹس٥ذن ڄٺو، وىى ظىيكغ ٬ىن ظبلٸغ

. ـ ڄى دڀمغ دألٴذٿ ٴٹ٥ٮ دڀمىذهض ٬حل زي ىڄح ؤن بال، دڀخث

اب ـذڄ٭ض ڄى هشذخظه انٿ دڀي دڀمٵ ځش ٬حل ظٹٮ دةلځ ى ټذهغ

ؼغ ڄؽځمذ ٴضيذ طظٹ دڀغت دڀځم٩ض وض. ٴذ ـذڄ٭ض دات ٨ه، ٸځڂ ٸسڂ، ل

ال، دڀوڄذهض دڀ٥ٹض ٬حل زي، شر ڄذ ذيم خٿ ڄذ دڀي وڀى ڀىك ضدڀممو زخض

ص ؤوز ٬ذڄض ظٵ٭ڂ ټذهغ ڄؽځمذ دأل جلب بصبذڄه انټاس وڀٽى ايخم ض دڀمىمى

، وټذڀٱىال هريون ڄؽڂ ٤ٱذصتذ ڀپ ض ڄٹځص، دتلټض صبي ظعمى ٬وڄذ دڀمرسك

ص ؤ٬مص لىٿ شيدڀم٥ٵ دڀ١مذاي ٬حل دڀمعىلض دتلىخانط إب٤بلٷ دڀسء باش

، دڀاتدي ڀان دلعٵ٪ ڀٹ. دڀمؿ ڀماشه ٹلٹ ظٽخ هى خيػ ڄذ بن. دڀم٫٥

وڄٮ. ٤سض ٴځٺ وهشخء زبلهى خڀٹضو ؤهوټځ أبمذء، دڀٽسري دڀمسځٲ هخ

ؤټرث ظ٭ وڀم دوعٵغ ٸ دثلذڀص زٽوض جتمځغ ؤصنذ ڄى دڀم ٬حل، وڄض ٴةن ڀپ

ص وڀٽى. جكي ڄى وـو زبلهى وخڀٹض ؤهوټځ ظ٭ر ؤـځهذ ڄى دڀغت دڀٵٽ

ص ٬و، ٤سض ٴمى. ڄٽذن ټڂ ض دڀوخڃ ٬حل وظعف لض خڀغ ڄذ، دإلصبذڃ باش

٤ذثڂ ال ب دڀاتٴهض زٹمعه ڄوعٵي آو صبځىخن ؤي ؤو ٸرص لټض ظٽخ خمذوڀض ڀ٭سؾد

زٹىص عڂ ڄذ ض ؤڄذ. وعرص دڀي هى، دڀم٥ذٳ صنذض ض، ٴذتلٺ. ڄدأل هخ وخء ڄى

دڀٽذثانط سبري، مذعل، خمٽىڃ، ٬سٹضتذ ټذهغ ڄهمذ، لٽمهذ ٴةن دإلڄربخ٤ىايط

ص دڀٹذسئشي، دڀمانش دڀىٸغ ض، ڀځعٽٶ دثلذڄض دتلٽمض دڀٹىخهشي ظ٭ٶ ڀم بن دڀ٭ذز

دتلٹٹض وهي. دةلذڄ٭ض ٵ ختػ هٽخ. ٬ځضيذ دڀ٭ى ڄى، ابعمخ، طظس

ؤو دڀوفىڃ لټض ؼابط ظ٥ىهذ ض دڀاثزعض دڀ٭ىخڄڂ ڄى مجځض ڄى هي ؤايڄان جلب دڀٹسيض

Page 461: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 459 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

!دڀم٩ذه پخت٬و ٴبل، دتلىض دألـان أتز

دڀاشر دڀٽذظش ٨ه ٬حل، ٬وٵض رضابط ض، وخٸ٭ذ دڀهىخء ض ىط ٿدألٴذ ټذن

ؤن ڄٹوهمذ ض ټذن ڀى ٹىال ؤن ووٵى ټذڂ ألڄذن سيٽى ټذن دڀي ٴمذ دڀى٤غن

هاس ض رمٽوض ٵى لذؼض بن. ابڀأتيك يشء ال ؟هانٻ ٽىان ظسن وه، ٴ

. رمٽوض ري، دڀمعى٦ خت٥ سبف

ؤن سٺ ڀٹ. دألوٿ ز٭ه ـذو ٸ دڀ٭رشون دڀٹن وټذن 1930 وض ض خكذ ڀٹ

وڄذټىعن بىن خٿ وڄذ ٴخه وؤان٤ىٿ وظىڀعىي وانن ابعى ڄذط

هاس وټذهغ. دتلايص ٸ ٬حل وزىن ، ڀٽذال وجمذه ؤڀيب دزى وهى ذعىعن ٴ

ؤسمغ ٸ، دتلض ٸځوىص ڀسغ ب، هٵهسذ ٨وغ ڀٹ. دڀمذڀض ٴٹايؤ ختٽم

ٴه ختؿ ڀم دڀغت ابڀخط دڀىٸغ هخ ض هخهذ خنى وهذ. ڀؤلڄم ذمځذ ـخ ڄمذ

ص بال ڄوعرصص دتلر ڄى ڄى زځځض لعٵذٿدال ٴه ابشط وخڀي لٹٹض سب٭ف

دعٹخهذ بجل وىال دثلځض خٻ ـذن لبلط زجكي زءخ دڀاتذيض دأللخػ

ص دڀڃ ض ٸم٭غ ؤن ز٭ ،ظ٭رث ال هخهذ خنى هذ، ابةلخث هى ڄذ ٬حل، ٭سض ڄ٩ذه

هخ سبؽڂ، هٵه ٭ ڄى ٴةن ڀپ وڄٮ. ومٵ ؤات ـځ ڄى ؤٴ١ڂ

هاس، ابڀخط، هى بسنذ ڀځعهشري، دڀځىٻ ڄى رضزض ال ههؤ ـخ ٴځو٭ځم وڀٽى. ٴ

خجكص ض ظعؽسغ ڀم دڀٵذيس دڀمؽٹٶ وخڀاشر ون زى يس ڀهذ ظ٭ دڀمٹ٬ض

وخ ؤان وخڀىڃ دأل ض ذيځ يشء ال ب !همزي ؤلٹذ ڄى ٴمخ .ټذڄڂ ٭ش

. ؤزخ ظوىس ال دڀوى٫ هخ ڄى وبهذانط ؤهغ

ځىټذ ٴٹشيدأل بخء ظځٽذ ڀم وززيه٥ض وڄذ ؤن بجل ڄعوخ دڀس٭٢ ٭ذ ٸ

٬حل ززيه٥ض وٸايرصص وڄذ ٸايرصص بڄربخ٤ىض ٬مي ٸرص ڄذ ابڀخط هى وهخ ڄٱذخ

ري وخءهمذ ظرتټذ ڀم دوعٵات ب وهمذ. هٵىهمذ وخظاس٫ وخـهعضيمذ ؤڀٺ ڄى دڀم

Page 462: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 460 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

جتوسه ڄى لظت دڀڄى عمٽى ڀم اناشث دمذ ختمڂ دڀغت دتلفض دآلاث ڄى ٬

ڄى محځغ سبذ دإلبلڄض دڀٵرتص ٬رصان وزشي دڀٵرتص هي زشي ظوؿ بهه مؼ. دڀعمض

ټذهغ ٬مذ ستذڄذ ختعځٶ، دڀىڃ، دألڄى بن. سيضدڀٹ دتلانٷ ٬حل ؤڀٹغ لځم ڄايي

. ٬ځه

***

ولذ دڀى ض ٤٭ى وٸ هوء ض، الوٸذن انڃ دتلػ هخ ڄى وىخط ؤزٮ ز٭

دڀبلك ځځض ٬ى ز٭خ هذثض ڄعض ڄذط ڀٹ. دڀمىجل ل١ى ض، وخڀمف دڀرثوص

دثلڂ وټىر ٽيدڀ٭ دڀځاب بن. لايظه ض خيضبذ دڀمذاشٿ هخ ٽى ڀم دڀغت

م دالعٹابٿ ولٵبلط ؼه ڄذ ټڂ هى هخ بن، دڀ ز٭ي ظٻ وڀٽوه. زىڀىن ڄعمٶ و

خاث دڀمذك ٬ڃ، ظٹي ض ڄٱذجل جم ٨بلٿ ض ٬ذىخ ألصنم، ونى وع ټذهىخ ذوسشي و

م ض اسهمىخ ـبل ٬ځايثه ڄى زنٿ أبن ڀځوٹ ظه ڄى زوى٫ ـضبعه ـىخظى أبن ى

، ٬ځضيم ؤن هاالء ٠ضدڀمو دألٸبلڃ دمذر ٨ى دڀمفذٿ هخ وض" ودلدڀٹ" دإلټځڂ

أيظىن ؤصنم ؤوخ سىن زځٹش لسىي ؤن ٴس٭. زځىاتٻ ؤٴٽذ وعمځىخ ؤن، ؤ١ذ هان

ٸ ټذن الوٸذن ؤن دڀمء ٬ٳ دڀ٥ٹض وصبي. ؤاساس ڀڀپ ؤٸذڄىخ بن ذتلذ ٬مبل

ڄى ٴذظى ټى ض، دأل٤ځو٥ ڄٹذزڂ ،ضاشڀ ض ٴى ؤن ض، لايظه ض، سعه ؤزي

صيف وهى، وخؤټ ڄذ ٬حل، ؤخ ڀٹ دڀمىلض ابڀجكايط ڄسٮ دڀمخټض دأل

ظه دڀهذي دڀځىغن و٬ٹٹه" ؤهٵځ"دڀـ ص دڀرشٸض وخث ض دثلريص هىڄعه انڃ ؤن، دڀ٭

٥ززيه ٤ذزٮ خ ټذهغ بن ڄانٸاشط ه٭ه لىٿ ؤؼريط ڀٹ. "بڄربخ٤ىعه" ل١ى

ؤن ٬حل، دألڄ ض دڀمفذڀض ظوځغ وٸ، ؤرص وخل ٴٽڂ. ڄ٭ظن ڄى ختځى ال ٴه

ؤن اشء ڄى ڄضنم ؤن ب ذمذوٴه ؤو آڄذڀه ز٭ هي دتلايص ز٭ ڄذ ڄان٨خط و

ص ڄٺ آو ض وهى دڀـڂ ؤطت ڄذ ض ي هض دڀمهمض زٹاي ٴٽ وؤ٤وش ٴٹايؤ ض دڀٵ

ټذن ألهه ،رت ڀم ڄى وڄضنم، ؤه ٬م ض لٺ دالـعمذ٬ض دڀانڄض ٸىخهشي ٹ

Page 463: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 461 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

هاس ظٽىن ؤن ز٭ دألايڃ ڄى ىڃ ض، دتلٽم ٹٮ ؤن دٴرتخ ض، ٸهذ وـغ ٸ ٴ

لٽم ز٭ دألوي ز٭ دڀىخلص وززيه٥ض وڄذ ڄضنذ وـغ ؤن سٺ ڄؽځمذ ٴٹايؤ ڄى

الوٸذن ٸرب وـى أبن، ظٹاب وض ؤڀٶ خڃ لايظه ووٺ ؤن سٺ ڀسځ بهذهض ٭

ض، پ ؤي ون ڄى، زه ځٹى ڄريخزى زٴذط دڀأتض ٴ٭ځغ ڄؽځمذ ٴذظه وؤن

. دڀعرب ؤڄىخؿ ض، ىڃ خط، فذن زٴذط ؤڀٹ ڄؽځمذ دڀسم ڄايي

ص ٸابثڂ ڄى وم ألهه، وهى، ٴ٩ذ دألايڃ ڄى ىڃ ض ٽى ڀم دڀمٱيب بن ټذهغ ٴىى

ڀپ ٬حل . ظهس ز٭مڂ دڀمىط ٹذزڂ ڄذ خان، دڀٱذڀسض ٴ١ځضتذ خسئذ دڀ١ايٴض

ځش ٭ځىهذ دڀغت دڀس١ذء دڀٱريص دڀٹسض بن. دألايڃ ڄٹسڂ ض ڀپ أيعت ڀى ؤهه

دڀغت دثلاسء دڀٽسريص دآلاث مڂ ڄؽځمذ دڀعاسحم مځهذ ظوض ال هٹى وظضنذ

ٴمٱيب :ڀپ ڄى ؤټرث زڂ، ٴىڀسىڀى جلب ڄذهاي ڀسع ڄى دڀمٱر ض ظعٽذؼ

ڄى ٬ذهشذ دڀغت دألڀمض ابڀو، ٤ٹعه ٬حل، ؤل ٸ ٽىن دڀي دڀمعٹسڂ

٬ځه دڀىخـش ڄى ؤن ريي بهه. دڀعاسحم هخ ڄى ؤز٭ هى ڄذ بجل هش، سٹىي

دأل٤ځ ىى ڄى ى ؤٴ١ڂ ىخن ڄى ڄٹوص ٱريص ڄځض دڀٹسض ٸابڀض سغن ؤن

ىخء زوٹى، دڀٹذڄض دألـايٿ جلب صوڀئلاش اتذيه ض جض تل٩ض جكي ڀعىځ

ٴةن وهٽخ. بڀه ٹىخ ؤن وخڀ١٭ٶ ڀځ١بلٿ ؤڄٽى دڀغت دڀ٭سىض ڄي بجل، دتلوٳ

دڀع٭ٶ ڄى ٸ ٴه أتوڂ ڄى ده٥بلٸذ، ؤي ٸ ٽىن ڄخټ ض الوٸذن شه

ىڃ ٠مري درت٬ذء وبجل ځم ؤڄ بجل، ڄخټ ض ٴوه بجل ٸذ دڀي ڀځعٵٽري ض ڄ

. خسئذ وڄځڂ ذڄغ و٥ انٸى ٷوبجل دڀرتخر

. دةل ڄٮ رصخ٫ ض ب جممى٬ض ټذهغ

ورمؽځى اتٵشي يس ټذن. دڀځ٥ذن سبٹذزځض ٶدڀمٽځ دڀوىخر وٴ رصٳ ڀٹ

٨ه ٬وڄذ عى ؤن جيش دڀي دڀمىٸٶ ڀعم عانٸىن دألاسض دڀمفمى٬ذط

Page 464: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 462 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

بجل، دڀموض ؤٸض ٬رب، وخهضتى دڀهر ڄى ستٽى ڀٹ دڀځهذػ ض ذض وهى دڀبلوي

ابڀمع٩ذهى دالڀعمذٷ يس لػ ڄذ وٵه ؤهڂ. دڀمىخ ض لػ سبذ هثمول

ىل ڄضنم ٬ وټذن، ځشيدڀ بجل ڄذڀىخ ٸ ټذهىخ ٴٹ، ڄ٭ه ټذهىخ وڄى اتٵشي

٬وڄذ وڀٽضنم. دڀههض ڄى ذهى٬ ڄضنذ ٴذثص ال ڄذء إلخٸض جتواب، وٹرتك ابڀأتـڂ

ـخ دڀماسڀمض دڀ٭ذڄض هي ٬حل وخعىجل دڀى٦ ظٱځش دڀمىخ ض لػ سبذ ٴىخ٬

وخڀرصخوذط داللعفذـذط وهانٻ هان ڄى ظ٭ذڀغ. ڀه لو ال ١ش دڀ٭ذص ض

دڀي ابڀع٭ٶ ڄوص وـځسض دڀذڄض وخأللٽذڃ ؤڄؽځض، دتلمذض ٨ڂ ض، ٬ځه ڃظٹ

دم زـځه خ دڀي ثىدثلذ ؤ ٬حل دڀځ٭انط ټڂ طوظحك ، ڄاٵض ٬ص

٬حل ڄىخ٤وه ـځ ذ٬ض٩ٴ ٬ى خيفم ال وؤن دةلبل زو ٥١ځٮ ؤن ٸسڂ ب دڀمٱر

بك جلب ختىٿ وزڀپ. دأللٽذڃ دڀي هى ټذن دڀي دألـويب ڄى ڄؤي

هخ ڄؽڂ وٸخ. دڀمووزض ٬حل دڀلٶ ڄوٮ ٸخ ٬ى دڀو٩ رصٳ وظٹ دڀممٸض

دڀٵځٺ ڄى رسض دڀخز١ض دڀاشاشط لىٿ دهعسغ ب دڀ٭ٽ ٶ ټرس ٵرت

. دالع٭خ ؤهسض ٬حل دألـويب

دڀمعمزي ظيكسعه ٤ذزٮ ض ووذض يشء ټڂ ض ـخ دآلو ١ذه بهه !بي ؟دڀٵځٺ

ظخٷ دڀى هاالء زشي ڄى ٬انرصي جتو دڀي ٴذڀٵځٺ. دألوبليق دڀىخ٫ واير ابال

ڄذى٬م ڄځٵذط ؤمذر وڀٽضنم ؤىٿ ڀهم ظ٭ٳ وال دڀ٭ذڀم زځخن ټڂ ؤواب سيؽځىن

وخاله١اب٣ دالهع٩ذڃ ڄ٩هي وخء ٴمذ، سيؽڂ، دڀاشثوض ابأللٽذڃ ڄؽٹځض ظٽىن ڄذ

ڄى دألـان ټڂ ڄى ظع١مى بصنذ. دإلهاسهض ٬ىر زٽڂ ىغظځ٥ دهڄذـض، دڀ٭ٽي

دألشخ ڄى هم ڄٱذڄى ٴځٺ بهه. دڀمفعمٮ ولاثڀض وخڀوٵذض دڀٹ٦ ٬وهذ ٭عرب

دڀسوٸض عىڄىخ ؤن زرش٣ يشء ټڂ ڀهم ٱٵ لظت ع٥ى٬ىخ ؤن ڄذ وهم. ؤىئهم

ؤو ڄىٸ٭ذ ٴضيذ ڀهم ٹمىن بڄذ دڀغت دڀمٵعىلض دڀسځخن ٽذن ٠ ؤصيم ض ظى٠ٮ دڀغت

. ظڂ هجض ٬حل ؤخ٠ضيذ جيىزىن

Page 465: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 463 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

وبجل ٥ذخلدإل دڀى٦ دڀ٭رص وبجل دڀوڄذهض دڀٹسيض دڀ٭ى بجل ىق ؤن دڀمء ٬حل بن

ڄى ڀىٵٶ دڀى٤ى ڄٵهىڃ ز٭ ٴضيذ ٩ه ڀم ٬ى وه، دألڀمذعن ٬رش دڀاسزٮ دڀٹن

ص ولض ڀرتټن دإلهاسن لٹىٷ مجهىض وبن. سه يشء ٬حل ٭رث ؤن ؤخ بن، دڀٱ

. دڀ١ىخي ڄى دتل هخ بجل دالع٭مذض ڄاش٭هذ ض

دڀاسثٵشي آاث ظ٭ذٿ آاثخ مذڀضدڀ ٴٹايؤ ڄى ڄٽذن ټڂ ض ٶوځ دڀٵځٺ هخ بن

هاس ض ٴاسخ ٬ذؼىخ دڀى . ؤوڀٶ-ىاتٳ ؤڀمذهاي ض ؤو وض دڀمذثض لر بابن ٴ

وظٹڃ الٴعض ٬حل زوٵف ؤٷ ڀىن خط ـبلزض ځس ټذن ٤ىڂ ٴذيس دعىجل

٬حل الن وخڀمض ڄضنم دڀىـه ټذن. دڀ٭ش ىخ ڄى زـذٿ خمذ٤ذ دڀٵىٳ

. دةلسدل ؤځهم

ض دڀمٹمشي ڄى وض زىيس وآغ خن وزغن وخى زغن :بزبلن زى ڄى ؤاناس ټذهىخ

ڀسىخ دڀى دةلسځشي ڄى ٴٺ وټذن. وخآلڀض ابڀمعف دڀممخػ ابڀىخ ؤن ز٭ ٴذ

ڄٹڄضتم ض ټذن. هٵه دڀٶ عٹڄىن دڀئو ڄضنم وخخنرسط دڀٹريص دةلبلابط

دڀرسي ز٭وه، وخڀبلوي اتٵشي يس ڄضنم وٸاب، دةلذڄ٭ض و٤ځسض وخألم ب

دال٥خڃ جتوش دإلڄٽذن ض ٽى ڀم. خخ ڀځس دڀ٥زى ٬ى ختحل دڀي، دڀم٭ىزض

هشي ؤن دڀسشي ڄى ټذن ٴځٹ ڄى ٸم ش٫ وٸ. دڀبلك الع٭مذٿ صتجىخ دڀٵ

٬فى ڄاس٬ وٹىي دڀمع٩ذهى و٦ ڄعٹڄذ ڀاسان ٽىن ټذن دڀي دڀٵځٹشي

ظه ؤن دڀمـن ڄى ض، ڄٹ ٬حل دتلمځض بجل ظىق دألوجل اش دڀمخټشي ڄى ٬

ڃ ٬حل دڀمرصى زٹض ټذهغ وځٵه وڄى. دڀسوٸايط ٸانٷ ڄعىڄذ دثلځٶ بجل دڀعٹ

ـ خوعشي ض ڄوعابن اشاشن ټذن لشي ض ڄ هجض دختط ٸ دڀرسض ؤٴخ هذنى

.دةلمهى ٬حل ڄٴ٭همذ

Page 466: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 464 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ابخئض ٽى ڀم ب وايڀض ظىـ ظٽى وڀم ڄاسصتم خيمځىن دڀ١اب٣ ټذن ڄى٠ٮ دڀ

دةلوى ڄى ٬ وټذن ظىـضيذ ؤٷ وؤسمغ دڀٹانٷ رضابط ظٽذؼط. اتڄض ؼٹض

ڀى ظىهذ سيٽى دڀغت دڀساس٤ض سبؽڂ دڀمع٩ذهى ٬حل دڀهفىڃ ض لخصبم عىڄىن

. ظش زعماثٿ ظ٭ځٺ

ظٽى ڀم وخڀاتثم ٴذڀرضابط هٵه عمذڀپ ؤن دڀمء ٬حل خـ دڀ٭ش ڄى وټذن

ڄى ټذن دڀي دڀٱځاين صتثض ض ٸځبل وڀى ڀعاس٬ بجل ظهل ٸ٪ ڄذ ل

دظٹذء ض ڄوه دـضتذخ ومذال سيان، ـه ڄى و٭ه ڄذ سٿ اتٵشي يس ټذن. ڄعم

ٴ٩ذ وټذن، ٠س٭ض وضم و ٴځٹ دستى ڄذ تل٩ض وض. دألڄ ټځٶ ڄهمذ دال٥خڃ

هس ڀهخ وسنىـذ، مان ٸريخ ـمذ ظه ظ٭ځى دڀي ىخځدڀـ ـوىر ڄى دڀٵ ه٩

وخي دةلذخمض ، دڀفى ڄى كرس ابڀماز دڀممٽىڄشي ٸڄذء ز٭٢ ٬ى ماتندڀمى

وهى، لذوٿ ؼم دڀؤ ٬حل دڀسوٸض ٸوٷ ڄى ٬وٵض زرضزض زه وؤ٤ذك ٴذيس ٬حل

، دڀځىن يئ و٭ زځٹذعن ٷ و وهى، آو وټذن. هخبزع ٽه ؤن، دڀبلك ٹځش

ص ذلش ٤ٵڂ رضر ض رضي دڀم٩ذه وز٭خ. دڀ٭ٽي خبخثه زوه وعځ

ع٭ځٺڄ وهى خڄض ٵ ؤ ٥ٸذن دڀاشزشي ڄعڀاي هالن ټذن دإلؼوشي ٬ى ٸځبل

. ؤلهمذ ز٭وٺ

دڀي دڀمع٩ذهى ٶ ٸځش و٦ وخڀمؿ دڀهؿ هخ ٭هف وٸ، دڀٹم دهٴٮ

دڀٹس٭ذط ٴه ظ٭٠غ ظاشزپ ولػ. دڀ٭ٽ ڄىخـهض ض ڄز٭ذ ظخـ٭ه ض ٽڂ

ٴٵ. ڀځهفىڃ دتلذٿ ض، دڀهذجئض دةلمهى ؤڄىخؿ ض ٸغ دڀغت وخڀـسىم دڀ٭ٽض

ڄى ـءخ ٸځٮ دڀي دألم ټذن دڀٵځٹشي زشي عىس٦ دڀٵ ٴضيذ ټذن دڀغت دڀځم٩ض

ٸسسغ وٸ دةلسدل ڀماس٬ص آوى وـسځشي هى ه٫ ٸ رصضڀځٹ ڄبلٺ ٸذٷ زبل٣

. دتلفذ ڄى ټىڄض ـبلزعه ڂ

Page 467: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 465 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀٽاتثش ض ڄٹبل٬ ؤٴ١ڂ، ـخ خڄاي ټذن وبن، أبهه، ٸسيذ، دةلسدل دضت ڀٹ

سبهذص دڀى ڄى ٸ٥٭ذ عىڃ، دڀمٹبل٫ ڃ٬ بن، ذڀاب ټذن وڀٹ. دڀٹ٤ذـوض

ص ظ٭ذٿ دثلځض هي ٬حل ؽغن لوس٭ڂ ټذن ڀٹ. دڀم١ذ ةلد ض دڀٹ خڄ ڄهذ

وهخ، دثلوف دعىخڃ ڄى ٬ٹابط وستو٭ه و٤ىض آو عوٵ ٬وڄذ، وهى. ٴه

دعىڃ بن، وذ زىـه، و٥ريخ سن ؤن سيٽى، دڀهفىڃ ض دڀمٵ١ڂ بلله هى

ص دڀبلثى دڀماشص لظت ؤو وخڀاششي دڀمٴ٭شي ؤټرث وڄذ. هفمذظه ض دتلفذ

ص ـځغي ٴةن وڀڀپ. ڀڀپ مثان لايصتم وٴ٭ىخ ـزىي دڀى ابڀمات دڀم٩ذه

صبم ڄى ٬خ وؤن وختلخر دڀٹانٷ ع٭مځىن دڀٵځٹشي ؤوخ ٬وڄذ زئوخ ؤٸذ

ص دعىخڃ ڄى دألځمض ؤ٬ىصتم وٸ، زخ جيوخ ڀم، ؤ٠ذ ٹ٥ىن وڀٹ. دتلفذ

. وـه ؤجنٮ ٬حل دعىڄىهذ

ڄ وٸ، ٸىخي زٽڂ ڀـځرتى اسزٹذ ظي ڄؽځمذ ڀځٵځٺ ظي يدڀ دألم ڄى

ض ؤه وؤڄذٿ دثلځٶ بجل اس٬ي ومش دألڄذڄ ـ٬ه ى خمذ دڀمظن دڀٽعٶ جلب

ص زڀپ خصتذ دڀمبلحم رب ٸم ؤؼ هٹض ض سو ڄؽځمذ دڀمى ڀخڄ ٸٹض ى

ص صتم وٸ دأل ٬حل ٴذصنذ خبف ؤڄات ٬رشص ٬وه س٭ ٴځٹاي ، خصتذ وخڀو٩

ٹذط دڀمذء و٥غ دةلٳ هخ ٴذـإي وٸ دڀٹم ظخـٮ. ه ص وٹ٦، لفذ

. ب ٬ځضيذ ٴذعمى دأل ٬حل زوٸعه ظلـغ آو ٴځٹ

دألوبلٷ ٨ڂ ض ڂظٽ دڀي دڀ٥ذڀش ٬حل ٸهظٵى دةلسڂ ثش دزى دع٭ذ ڀٹ

دـعمذ٫ وزأتؼري اي، دتل٩ وزو اندڀ ب٤بلٷ مذ٫ ٬و، وخعىجل، دڀٵذض

ظٽذاسط دلعمى. دڀ٭و دةلوي ي ڄى دڀبلك ٬حل، ڄ٭ات هى رمذ ؤٸىي وخؼض د

هعفض، و٬ربط دڀ٭فى دڀماس٬ جلب دڀسوٸض وىر دأل ٬حل وـاث ـخ وخء

ص، ش ڀؤلٴٽذ ظخ٫ ٨ڂ ٭رب ڄؽځمذ وىخط ٸسڂ ٸعڂ دڀي دإلابعن دڀـٵذ ى

٬حل ابڀ١ٱ٦ ٴضيذ صيم ټذن دڀغت دڀځم٩ض ض ؤي وڀٽوه دڀبلك ٸممض، مس ٤ٶ

Page 468: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 466 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، وجيضت خظه ز كځى وهى دڀٱري دڀسانء ڄى هى٫ ٬حل وخٸٵذ اتٵشي يس دڀٹٵڂ ڀشي

دةلوى ٶ ٹىخ ٸ ټذهىخ دڀى دڀمع٩ذهى ضمحذ صتثض ض، ڄىخ ذوذ

ٴه عع٭رث دڀي دڀٵي ض دعسه دڀي اتٵشي يس ؤاش. دڀاششي خنى وظٹڄىخ

ص وز١س٦ زسوٸعه ځٹ أبن ب بجل ؤاش، ٸايهذ ڀځ٭وٶ ؤځمغ بن دڀم٩ذه

دڀمٹذزځض دةلهض وض. ..دڀـسىم ڀٷ، زوهم هم، أتهسىن ټذهىخ دڀى دةلسځشي

ص ؤوخڄ طوو ، ڀځڄى دع٭خخ دڀسانٷ وٵ١غ دڀهىخء ٴٸ٭ذط ڄٸغ، ڄىـ

ص ځض هريخن غوڀٵ جلب ڄ١ٵشي ٥ٹ٥ٹذن دڀاشاشن ټذن. ٬ صبم دةلى ڄعىخظ

ىىهض دڀمؽٹڂ وذان دڀمسٮ دڀهىخء وظځىن دڀمىٶ ٤ځٹذصتمذ ه دةلهومض دةلىٸض

ؤهشي دڀىط صبخ دوعځ٦ ڄذ ورس٬ذن. ظٽؽٵذ دڀم ؤ٭ض غصب خي ڄٵ زځىى

ڄى ٬رشخط وټذن زرس٬ض ٵؿع دڀمع٩ذهى ه٥ذٷ ټذن. وخةللى دڀممعرضى

دڀٵځٺ وټذن. ڂ دڀڃ ټذن دأل ٬حل ڄوعرثى دڀان لصتم دڀى دڀمخټشي

دهع٩ذڄذ، وخٸٵذ ڄضنذ ټذن وڄذ ـذؼاي ڄضنذ ټذن ڄذ، ٵىٴه دهع٩مغ دڀي دڀمف

ڀهذ ٴاي. ظش ڄخن ض ټذن وټإهه ڀؤلوخڄ ظ٥سٹذ ـ ڄى دڀان ٥ځٺ، ڄاثڀاي

!دڀوض دڀس٥ىڀض زبلڄسري ظځٺ خث٭ض ڀىلض ڄى

م ٬حل، اتٵشي يس ٵٹ ڀم ٺ ڄى دڀ . هوثه ڄى ائ، ٥وخثل وخڀمىطت دڀان

لتكه و٬حل ٸمذظه ظٹس١غ وـه ض دڀو٩ وخڀضتذر وـهه وټهىر هخڀه ٬حل، ټذن

ڄعرض٬ذ ڀځرضابط هٵه ظ٭٢ و٬ى آو بجل ڄٽذن ڄى دالهعٹذٿ ٬ى ٽٶ ال، دڀخسئض

ظوخ ؤن دڀمع٩ذهى جلب ٥ځٺ ټذن دڀي دڀم٬ى دةلو ل جمذصبذ، دڀىخء بجل

هي ٬حل خي وهى، دڀمء وٮ ض بهه. ڄعىبل ڄانخ ذوذ، ظىٸٶ ون ڄى دڀان

ص ڄهش ٬حل دتلذڄشي ـانله ؽغن وهى اسڄىظخ دهعذ ٬ى عمػ ؤن، دڀى

. ڄٹعځض

دڀي ب بهه :دڀىل دڀ٥ځٺ هى ټذن ڀٹ ځٺ٤، دڀمخټشي ـهض ڄى، ده٥ځٺ

Page 469: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 467 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ختكٶ وڀٹ. دڀٵځٹ دألم رص٫ ٬وڄذ دڀعٹ٥هذ دڀغت دڀسوٸض ڄى دڀان ؤ٤ځٺ

ص ٭ذڀق وهى ٬حل، هس دڀٵځٹ ألن ٴذٯ ذمصنذ ؤن، اثهض ڀمىهذ دڀسوٸض ڄاو

. دڀمځٹم ٴضيذ وڂ ؤن، دألـن

٬حل رمى ټذهىخ دڀى دةللى ڀوفص ٫ڀضي ڄځفجه ڄى صن٢ ٬وڄذ، د ؤي

وخـهض ض شيعدڀمع دڀمع٩ذهى صيت ؤن خيذوٿ ټذن دڀي اتٵشي يس، دڀسبل٣

دڀوٵى ٵشت أبن لي هخ ڄؽڂ هاش٤ذ ٴةن وٴ٭بل. زفذ٬عه ؤ٬فش ڀٹ. دةلو

. دڀخط زوٽخن ستزيوخ ڀمى دإلـبلٿ ب٠مذ بجل بلڄ دألٸڂ

٬ذهوخ ؤمذر لىڀهم وټذن، دڀمذٿ و٬حل دڀمشي ٬حل لىوـ وخمعرضى ڄىطت ټذن

دڀٺ رتټىخ ؤال ٬حل، ظسهم ټذهغ دڀغت دڀٽؽٵض دڀان ڄى دڀم ٬حل، ؤهٵهسم

، جيش ال بهه. ٸم ظٹځ ٬ى انـم دڀځىٻ هخ ڄؽڂ بن. دڀمٽذن ٬شي ٬حل دڀمذر

ڄځعٺ ڄسؤ وٷ ٬و بال، دڀسعض ڄى ه١ذٿ ٴٺ ٻظ ، دڀ٭سض دڀم٭عٹخط ز

ص ض ٤ځسه ڀپ دعىـش وڀى بذؼض ون بسنذ دڀىخـش هخ ڄى وخڀعوڂ. دڀان زا

ڄى ورضاب دڀٽخڄض، هان، ظ٥ذزٺ دڀع١مض بن. دڀىخن ڄعىي بجل دالخن٥ذ٣ ٭غن

، دڀمٱذػ دڀٺ ز٭، ز وال. دڀ١مري ري ؤڄهذ ض سغ ال دڀغت دألوبلٸض دڀفذ٬ض

ڄى ٬و دهعذ ىسيٽ ال لظت دڀرصٮ دةلىخ زرسؿ دڀ٭ى ڄى، لاي ؤڃ ڄات ؤټذن ىخء

دألڄشي دڀٹاتٿ ٴ بخء ابڀعٹ ڀ٭ى ڄابش ري بزخء هخ وض. ڂجتم وځض

ي ٭ ڀم دڀي إبهٹذي، ؤي دڀم٭رتٻ زځٲ وٸ، من دڀٽٵذك ڄىخځض ٬ى ٬ف

ـڂ بجل ـڂ ڄى، دڀٹون ٬رب ذظىخهث وٸٮ دڀغت دڀ٭ذص هي بن. دالعانڃ ؤو دڀمىط ڄى

ىغ، دألزانء بجل دآلابء وڄى انلض ڄى، وه، دڀى٤غن دڀ٭ى ض، دڀڄذن سب،

. دألـخ بػ هىخص ستؽڂ دڀغت دثلذٿ مجځض ـخ ظبلثم، ؤوي

Page 470: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 468 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

***

يس دجل ؤڄذڄه و ټذن دڀي ٮ٩دڀٵ دڀمهش ڄذ ائ ؤهځه دڀي ب ـي

ؤڀٹى. ڄعاتز٭ذ دڀان ب٤بلٷ ټذن. دڀوذن ات ٴىٷ رب مهس ؤي وٸ اتٵشي

ص وخءي جيون دڀٵذشي ڄى و٬خ ؼبلؼض ؤو وـسځشي دألم ٴؤي لىخڀه ڄعٵمض ه٩

، ظوسيذ وڃ ٴٺ و٦ ؤز٭ ڄٽذن ض دڀاس ٬حل، ڀمن ؤهه وخ٬عٹ. هٳ ون ڄى

بجل وٸغ ڄى، ٥ځٺ ذهىدڀمع٩ ڄى وخل ټذن. ٬وه ٬ذزض ڄى ٬ٴه وٸ دڀبلوي

رصخوه ىخڂ ټذن. وخٸٵذ، خسئذ، اتٵشي يس وټذن. ؤ٠ذ ٹ٦ ؼم رصوض، آو

هشي وبجل ؤهځه بجل، ابڀعانور، ڄعىـهذ وٸله ي ض ؤهه ٭عٹ ټذن ڀى ټمذ دڀٵ ڄٹو

اس٬ض ض، سيځپ ٽى ڀم بهه !وخلرساتي وڀٽى. دڀضتثض ض سعه ټذن ؤي ض سؾ ؤن

لڂ ض، ٹان، ؤڄڂ ال ب !دڀمٱان٤س دڀٹ٥ش ٵذط ڄى ائ، پظځ دةلوىن

هشي دڀ٭ٿ دڀمخټشي زشي ڄيض ڄٵوٯ ٴذڀٹ١ض. دڀان ٥ځٹىن ټذهىخ دڀى وخڀٵ

. ڄضنذ

دڀي ذڀٵ هىخ دةلرنخٿ دڀماڀم دڀمهش ڄاو وض ـخ ز٭ص ڄاسٴض ٬حل، وټذن

يشء ٽى ڀم ؤهه مذظسف خهذ ڄض ض دڀمع٥ذوشي دڀ١اب٣ ڄى جممى٬ض و٦ وٸٶ

ي وايٿ هجض ض عسي، ضتهم . زىڀش دخهذ هؤص ڄ٩ه ض ٩ه

ي ىعځٹ وؤن اتٵشي يس ڄى ٹرتر ؤن ب لذوٿ ظعىخڂ ټذهغ دڀان وڀٽى ؤوخڄ

ذض ڄاس زعفوش، يشء ټڂ ٸسڂ، ع٭ځٺ دألڄ وټذن. ڄ٥ داي ض . ٸذظځض

ري لټض ؤو ٸڃ ڀض ظهش ؤن تل٩ض ټڂ ض سيٽى ټذن ٴځٹ. ٥ريصو دڀځم٩ض ټذهغ

ص وټ٢ ٹٵ دڀىخل ټذن. دألز دجل دڀى٬ى أبٴ١ڂ ؼض خبايص هاين ؤو ل

ڄذ ڀص ري دجتذي ؤي ض، ابڀ١س٦، ٭ٳ ؤن ون وڄى ـ ڄى ڀو٥ځٺ ووس٥ن

Page 471: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 469 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

. دةلمٮ دڀان ب٤بلٷ زه ٴذـإ

٬وڄذ عمٻ ٴىٸهذ اتٵشي يس ټذن دڀغت دأل ؼوض ڄى ٸاب ؤوريخ ب وڂ

دڀځخن دڀاشاشن ټذن. دڀهىخء سٹهذ رمذ ثكذٴض ؤټرث ځض، ـ ڄى، هط

طوو . وخڀ٬ش دڀهځٮ، دڀمص هي، خ٬شي ٸٴهمذ ٥ىالن دڀسانٷ ٤ځٹذط ظىـههمذ

يس ٬حل ابالخنانء ٴضيذ هم دڀغت دڀٸٹض ض ب وؤل. رص٭ض ـص ٠مذاي

ؤذزعه ڀٹ. دألرس ـوسه ض لذ أبڀم، ؤٴ١ڂ مذ٬ذ ٥ځش ټذن ڀى ټمذ اتٵشي

اتٵشي يس وؤي. ـي ٤ىٿ ٬حل ڀؿ ٴذظ اسثڂ وـي ذي ٤ى . ذض

ؤڄذڃ دألابك ز٭٢ ظاتڀغ. دةلم و٦ ڄى سيٽه دألم ټذن لشي ض ٬ځه ٽش

ظه بكمه عمڂ ٴىخٷ ٸځ . ٫وخةل دڀ٬ش ڄى ئاي ٬حل دهٱځٹات دڀځعشي ٬وه لوف

. ..ٹه ل١ى ض ختى زٹىخي ٴفإص ؤل وٸ، زس٦ء، ظخوى ؼم

، و٬ه دع٭ذ ٬وڄذ، ب ټذن وؤه ىٴض ؤٸمض ض ڄځٵىٴذ زاس٣ ٬حل خرم

ض صيمىن ؤٸذء زه خي٦ وټذن. ٤ذوو ز٭ىن وـههذ ى واسص ٬حل ظرتحي

ص ٴإڀٹى وٵ٢ ىط ٬س يس ڄزنٿ ٬حل، ٴىخ، وظ٭ٳ لىڀه خثض ٤ىځض ه٩

زفذص ڄٱ٥ى ٴخ ٬حل انسئذ آو ى ټذن دةلخ ڄى دآلو دةلذهش وض. دةلاب

هى ټذن ڀٹ. دڀ١مذخط و٬وه زؤه ؤلذ٤غ وٸ دةلځ ڄى وسبىذ ٱريص

ال ب و٥ريخ سو ٽى ڀم دةلك وڀٽى دڀٵى ض ذض ؤذزعه ٴځٹ. دڀبلوي

٬س ڄىالي وټذن. دڀرس ؤ٥ض ظځ٥ي ڃ زٹٮ ټذهغ. ؤاب دڀرشاين وال دڀ٭٩م

اتٵشي يس وؤڄذڄه ب ؤ ڄى ٸاب دڀرشٸض دڀ٥ٹض ٬حل ڄرتز٭ذ دةلاب

ض دڀم٭رتٻ ڄٽذن ڄى دهعځىي دڀى دةلسځشي ڄى و٬ ٤ذڀابن ـځ وٸ. وخألم

ـبلابصتم سٲ دڀڃ ټذن. دڀمبلحم ومسغ دڀىـىي ڄضنم دىط وٸ دڀٱٴض خوض

. دألمح ابڀځىن

Page 472: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 470 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀي دڀىٸغ ٽى وڀم. لػ ڀزنٳ ٬ځه ؤم ڀٹ. ٸذظځض ب بذزض ټذهغ

٬حل ټذن ب ٤سش ٴبل. ؤوـذ٬ه ڄى ڀزي دال ٭ىزض ؤڀٶ ٬رب دڀمزنٿ بجل هٹځه دٸع١ذي

بسنذ دةلاب ٬س يس ڄىالي وخڀ٭فى. دڀمىأب رسض ٬حل اتڄض خمذٴ٩ض خيذٴ٩ىخ ؤن دڀٹىڃ

ص وذ٤ ، وبسنذ ٴٹ٦ ـخيشي اوي ڄزنهه ٽى وڀم. ابع١ذٴعه يض ٬وڄذ زوض ذمذ٤

ص هي، دتلر جمځ ڄهمـ وـسځشي" دڀمم٠شي" ڄى وخلخ، ؤ١ذ ون ڄى، دڀم

ال دڀغت دڀسځخن هش ڄى ه دڀغت دڀ٭فىڀض دڀٹخخط ظځپ ڄى وخل بجل الـائ ظ

. ابعمخ ڄځىٿ ٶ ٨ڂ ض بال دال٤مجانن ڄى ٹر سبذ ذٴضي دالع٭مذ خي

زى خمم ي ڄى ڄى ٤سش أبهىخ وخڀبلوي ب ڀ٭بلؿ ؤلهم دعوف

دڀم٢ ظسځٮ ض، دألڄخ ةلمٮ دڀرتايٷ ڄى هى٫ وهى، ظ٥سسه عمؽڂ دڀمحذن ٬س

ڄى ڄٽىن ڄوٵ٦ وخء زىخ٥ض دةلخك وظ٥هري دڀمخزض دڀزص ڄى ڄبل٬ٺ ٬ص ڄڂء

ال. دڀىخ بجل ٠ذر اسثڂ ض و٥غ ومٹغ ىغ ولرشخط وخلٶ ٴ١ذڀض

ذٿ دڀ٥سش ؤن ض پ ـ ض ض ٴه ش٫ دڀي دڀىٸغ ڄو ڄي ض ٬ ٸ دڀ رمذ

ٴهى ڀپ ڄى دڀم و٬حل. دڀماسټشي دڀ١مذاي ڄى زه ضتذن ال ٬خ دڀوسځض ڄهوعه

ص وى٤هذ ضدةلهذڀ ٴه هفغ زځ ض، ٭ٳ ڀم بن زڂ ڄٵ٬ض هذڄض ټذن أبهه، زٹخ

ال دڀغت دڀ٭بلـض دڀٵذيئ ٬ځمه سبمذى اڄوىن ټذهىخ، ڀپ ڄى دڀ٭ٽ ٬حل، دةلمٮ

. ظٹه

٤ځسه ض ز٭ؾ دڀي هى، ڄضنذ ٬ذڀم ڄى ٸم سنىؿ وهى دةلاب ٬س ڄىالي ټذن

دڀ٥سش هم ؤن ڄذ وڀٽى. ڀه لو ال دلرتخڄذ ڀه ٽى ټذن ٴځٹ ٬بلـه جنذ٬ض ٠ذڄان

ص ٬ځه ؤ٠ٵضتمذ وؤصبض وٸذ ض دڀساس٣ ٬حل ابةلځى ري ؤصنذ، ـاي، ظ٭عٹ ـخ

، دڀم٢ رس ڄى ڄٹزض ڄى ٸٵ دڀي، اتٵشي يس ؤڄٽه لظت ٴضيذ ڀځٹك ٸذزځض

يس ځپ دڀي دڀمځپ ټذن. ٩ذ خيعڃ وهى دڀابر خنى وٴ٭ه تكٵه ڄى

بخ وذض ڀځمإڀىٳ ذمذڀٵذ ټذن ٴةهه وٴ٭بل. ٴه ٿٹذ ڄذ ؤٸڂ خوه. اب اتٵشي

Page 473: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 471 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ض ظن ز١ذء تلض ټذهغ ز٭فى دألڄ ظ٭ځٺ ى ڀپ وڄٮ. دڀوخٿ ٤ى ض خظاي دڄعبلء

ټذهغ دڀي دڀسٱ٢ دڀمذيض ڄى ټذن ڄذ زٹ دڀـڂ ڄى ٽى ڀم دڀمىٸٶ هخ ٴةن

، خبٺ، ٭ي ټذن ڀٹ. دڀ٭ذز دڀٵذيس دڀٵٹه ٬وٶ ٬ځه دهش وخڀي ٭ىظه ستؽځه

يشء ٬حل، دألڄ لٹٹض ض، وټذن. ٴه وؤٸذئي هى ټذن دڀي دڀى٠ٮ ٬ى ڄاوال

ظ بسنذ ٴضيذ دڀىٸى٫ ٬حل رشٳ دڀمٱر ټذن دڀغت دتلوض دتلذڀض ؤن ڀپ. دڀىخر ڄى

ظٽسعه و٥إ دجل ڄانزٮ ه١ىر سش ه بصنذ. دڀسبلص ڄى دڀٹ هخ ٬حل ـهذڀض د

سنى وبٹذٳ دڀم٭وىي دڀسځ ټزن ظس بجل دهضتغ دڀغت وه. دڀٵٽض دةلو هاش٣

ظه . هسىه ڄي يشء ض ظ٥ذزٺ ال ظٽذ دڀغت دڀهذص ڄى ڀوى٫ زضتجعه دإلوذزض ٸ

ٴځشي ٸ٥٭ض يظ ټذهغ ٸيب ؤهسىر دڀٱٴض ز٭عسض ظ٭رث دڀي دڀ٭فى ڄى ٹ٦

ڄى ټذڄځض جممى٬ض، ڄعىل ؤ ض، خوځه ڄى وظٵځعغ ؤ٠ذ ٹ٦ وهى ٴذهٵعن

غوخهس٭ؽ. ٴذ ڄوؿ ؤل ض دڀابك خط ض د٥ط وخةلانر وخةل٭خن دةل٭بلن

٨ڂ وذڀ٥هذ زي ه٭وٮ خخئض لض ٴه ظوٹٮ دتلرشخط ظځپ ټذهغ ڄٵ ڄمىٷ ڄى

. وختلځسض دڀربي دڀ٭رت خخئض ڄى

ڄى ٬خ دڀٱش دڀع٭ذ هخ ض عسشي ؤن ٸسيض ل١ذخط ڀهذوي سيٽى ټذن

ټذهغ وخڀغت دڀميض دڀىـه ٬حل ستؽځهذ ٹٮ ڀم وختلرشايط دڀوابط ٬ځم ض دڀم٭ذٳ

، دڀ٭ابض زٱخ مذء ض دڀوفم اس٤ٮ ان دزى ٴه ټذن دڀي دڀڄى ض ستؽڂ

دألٴٽذ وي ڄى ٽى ڀم اتٵشي يس وڀٽى. دڀ٭بلـض دڀ٭رص ڄٽعابط

ڄٽوه خظه و٬ ڄى ټذٳ ٸ ٬حل ذنټ وڀٹ. ؤوي ٤وض ڄى و٤وعه ټذهغ. دڀمسٹض

ٸخ٣ ٬حل ظ٭ځم دڀي دڀاتدي بن. ڄوه ـوي ال ڄذ بخء دههذال دڀىٸى٫ جتوش ڄى

و٬ٵذهذ ٬غ أبايء دإل٬فذر ٬حل ٹعرص ال دڀيء وخڀغ دڀموى دڀمى٫

ٹعض، ٬ذٿ وزىط خسئذ ڀپ ٭ځى ټذن وڄؽځمذ، وڀٽى ظٹاب وڄذظغ دڀڄى

دڀ٭رص ڄوعىابط ڀمفمى٬ذط ١م ٽى ڀم ٴهى. ٸذ وخ٠ن ڀوٹ دڀمفمى٫ بو١ذ٫

Page 474: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 472 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀمځمشي دڀٽاتر ؤځسض ختمڂ ض دڀسعض رت ڀم وهى. ټدل دعىٵذٳ ري دڀى٦

خيمڂ خظه وابڀٹ ڀڀپ ظس٭ذ وخڀمٱر دإلبلڃ ؤذر دڀي دالخن٥ذ٣ ڄاوڀض

. ڀپ ذڀابڄاوڀض دڀموٵ٭ دالټځريو وظڄغ دثلځٵذء دعسخ

ټذن وڄذ دڀمعڄ دڀ٭ذيص ڄخـه وابعؽانء. وځون دزى ه ٸوظه ټذهغ ڀٹ

يس ٴه ٬رث ٴٹ ڀځمٱر دزان دڀاتدي ٴځٵض ټذن وب. يشء ټڂ ض زه عسه

. ظ٭ځمه لىٿ دڀمٱزض دڀسسض ض دتل دةلء اتط ڀځم دألڄؽڂ دڀم٭ځم ٬حل اتٵشي

ري آو ائ ىل ؤن ڄى ـذهڂ ڄ٥سش عمٽى ؤن ٴه دڀمٽىٻ ڄى ټذن ڀٹ

خء ظىي ڄخؿ بجل دال . ظځپ ڄؽڂ ٬شي ڄى د

ظمغ دڀٱٴض ٬رب ظ٥ى دڀٹسض ڄى دهٵځعغ دڀغت دألـومض ڄٱمخط زؤط ٬وڄذ د

ض ؤن وخ٬عٹ ابڀضبغ ؤش ڀٹ. دةلاب ٬س ڄىالي ڄبلحم ٬حل وخ٠مض وـىڃ ٬بلڄض

٬حل زض ظسٮ وٸ، ڀم هى. ٸض ٴ٭ڂ ٿوخز٥ذ م وز٥بلن ٤ذڀٮ ىء ه دألڄ

. ڄځمص سسض ٬حل ځ٦ مذوي ز٭ٹذر بٸخ ري اتٵشي يس ڄځپ ض، دألاس٤ري

ټڂ وخڀٱذڄ٢ ڀځىخ٬ دأل٬مى وخثل١ى٫ ابڀـڂ وخإلسيذن دثلخٴذط دلرتخڃ ؤن ڀپ

وخثلى دةلم زخهض ڄى دڀم ٬حل دڀمضنٽض دڀم١ض دڀؤ هي ض، ظٹڃ ڀپ

ى ص دڀم٭ٹځى دڀ٭ى ٬حل، دڀمى جيئ ڀم دةلاب ٬س ڄىالي وڀٽى. دڀځمض وخڀٵ٥

. دألم وخء، هوء ض، ڀفځ ٴهش دڀٽبلڃ ٬حل

دڀغت دڀمفومض دتلىخانط، دڀ٥ځٹض دڀىلص ابڀ٭شي، أتڄڂ وټذن دڀبلوي ظٵٺد

ص سبىٹذهذ دةلى ستؤل ټذهغ وخڀغت دڀ٥سش وځٵهذ :دڀذ

ٽىن دهلل اشء وبن. دڀمٽشي ٬ځمان زٹذاي ڄ٭هذ وظسىط دڀ٥بلم ظسىط ڀٹ" ―

خنى ڄذ بجل ؤوځىان وخڀى آابثان خـه ٵون خڀىخ ڄذ دڀى دةلى آو ڀپ

Page 475: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 473 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

".دڀىڃ ٴه

دهه ؼم مىر وـهه ٱش زؤ دڀي ب بجل، ٴ١ىٿ ض، دڀو٩ ڀٹ. دڀمىط

ي هى، وټذن، لان ټذن هش دڀغت دڀماشه ڄى وال ـخله ڄى ال. ڄأتڀمذ سو، زو

. ٹه لذڀض ڄى وڀٽى

دڀذلش وؤن ڄ٭وخط ٬بلٿ دتلذؿ دزى ٸذثٺ ؤن، دآلوون ٭ٳ ڄؽځمذ ٭ٳ ټذن

ظس٦ دڀي دتلوىن ى ڄو ولصتمذ ڀٹ. ڄضنذ سڂ ڀى ز٥ځٹض ؤش وشي ڄو زه د

دأللبلڃ ڄى، ڀځابر سيٽى ؤ٬حل ڄؽڂ هسڂأب دإلسيذن وخز٥ض دڀممسض وخز٦ دڀمخهٹض

ذض ؤن وهذ. ىٯ ؤن، دڀٽسريص ص ض دڀمء عځٹذهذ اتٴهض ظٽٵ، دظٵذٸذ، ڄ٩ذه

. وري زٽڂ ظسرش ټذهغ لايص تل

ص ټذهغ ڀپ ومهمذ ٸ وخي وټذن. ڄ٥١زض دڀىـه وٸمذط خممىڄض ب ه٩

ص ٸسڂ، ٮ دڀي دڀمٮ ؤڀىخن ڄى دڀرضر دڀممعرضى وـىي ض، مىطدڀ ٽ

ڀم ده٭ٽذ آو ڄؽڂ ستذڄذ، ـضبعه وټذهغ. دڀمىط ظ٥ٵجه ڄذ رس٬ذن ٬ذزخ وڄ١ذ

دڀٵى ؤابر ضبه دڀي دةلي دةلمذٿ ڄى دألڀٺ ڀپ ٬ى ظ٭رب خڀغ ڄذ، ذزض

رصوض ڄوه ظوزت٫ ټذهغ لټض ټڂ وڀٽى. جيځ ؤن ٤ځش. ات٭ض بڀهض وٵىهض صبسه

ي ختغ ذمذ و٠٭غ. دڀٵعشي ڄځعٹى ض عفځ٦ ڄىي و٦ ټذن. ؤڀم لشي ض ٨ه

دڀي وي ٬حل بكرياتن ڄ٭اتن ـط وٸ، خيذوٿ دةلاب ٬س يس ڄىالي ټذن

ـانثي مغ وټذن دڀٱٴض ٴىٷ خيىڃ دڀمىط ڄځپ ټذن. ٸٵذي ٬حل سٹه ؤن، دةلځڂ

ظځىن دتلذرضون وټذن دڀسغ ڄخوڂ ض ؤهىخڀه ورش ص، ٢وٵ زىط، ايشي ى

ص لايص صنذض ٬ى وخإل٬بلن دڀٽربي دڀمانوڀض، دڀمځمشي ٬و، ظ٭ذٿ دڀغت إلـذزض ـذه

صبذ ٬ىص ص ؤـٵذهه ستط. دڀمغ ٸ٥ٮ دڀي هى ب ټذن ڀٹ. ٬ى ڄٵ

زٸض وىهمذ دڀضنذض دٸرتخر ټذن ٤ىځض أبهخر خمذ٤عشي ټعانثعشي بكريظشي ٬وشي

Page 476: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 474 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ه ڄبلثٽض ـ : ڀه وٸذٿ اتٵشي يس بجل بلڃدڀٽ وو

. دةلإ اب٤ض ٬حل ؤس٥پ بهغن. ابڀذ دڀرتخٺ ؤؼانء، لٹذ، ؤ٬فسعغن ڀٹ" ―

هه خكغ ڀمذ ؤ٬ى ؤن وزٿ. ض ؤؼط وخؼض ٸىص بن ـ دأتغ، باشخط ڄى بڀان ظى

ص ڀمىخـهض وذض زوٸض. دثل٥ڂ ڀهى هخ بن. ابڀ٭وٶ دڀ٭وٶ ؤوخـه ؤن ڄٵ

وخثلمىن دڀمذثض وخءهم وٹٶ وخڀاشاشط وخڀٹانزڂ ابڀسانٷ ځمشيڄ ٴځٹشي

، لٹذ، دڀوعفض بن :دأل ڀخٿ وټڂ وابابصتم ز٥ذثخصتم داللعبلٿ ـوى ڄى ؤڀٵذ

. ..هان ڀپ ظٹ ڄى الز ب. دڀموى دڀهٳ ڄعىي ض ڀغ

ؤڄهذظان زان ځغلس ڀٹ. دڀع١مض ـ بهان، دڀ٭ ٹ اي وڀٽم ڄذخ ظ" ―

سبذ، ٤س٭ذ، ڄوى ٬ذڄذ مخشي ٸسڂ دڀ٭ذڀم هخ ـجان ڀى ٴومى. لٹذ ٬فش ڄى ض

ټذهىخ دڀى دڀم٭ذوهشي سبفمى٬ض دتلى ڄىالي ڄان، ؤيكخ، ڀٽان ، دڀىڃ ئوان ض

ال دڀىخٸٮ ض دألڄ وڀٽى. دڀى٤غن دإلهٹذ بجل دڀهذٳ ڄرشو٬ه ض ڀماس٬ظه وٹىهه

ي ظ٥ى ٬ى وفم يشء ٴٽڂ. دتلم ڄى دڀومى هخ ٬حل عم ص ؤابر خت . ٸذه

ؤن، ڄبلسئض تل٩ض وض رمذؼځض سبهمض ؤڀڄان ڀى، ڄٹوان ض ٽىن ؤن سيٽى ټذن سبذ وخنى

ؼض هعفوش دڀپ جيش وال، ؤ١ذ، سيٽى وټذن. ٬ذڄذ مخشي هذء ز٭ وڀان ڀٹ. دڀٽذ

خانز ڀعٹسڂ ؤٴ١ڂ ٽڂز هح ڄخان ؤڄذڄان جن ؤن، ڀپ ض ڀځى٦ سيٽى ټذن.

ض ټذن، و٤وان ڀمځمض هسعٱ دڀي ڀځواش٣ أتخ ؤټرث ؼم وڄى أتهبل ؤټرث ٽىن ؤن

ص دڀمأسڀض ڀمفذصبض ظځمذ ؤٴ١ڂ هٽىن ؤن دإلڄٽذن . ختان ڄسؤ ٥لهذ دڀغت دثل٥

ط، دڀموض لٽم ٹىٿ ټذن وټمذ، دآلڀهض وڀٽى" و٦ دوات ڀٹ. ڀپ ري ٸ

ڀى٠٭ه خبٺ ٥ذڀش ؤن ڀئلهاسن وڀ، ڄٱځٹض دڀٹ برسخ بن. ؤوي ٤ٸذ دڀىل

ظه ؤؼسغ بخ بال عه ٬حل ٸ . هانٻ ٽمى بسنذ، زڀپ ٬ذٳ وؤان، دڀاتدي ڀٱ بن. رمذ

Page 477: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 475 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دن. وؤهغ دڀمحذن ٬س يس، دڀٽٵذض ٴه سبذ ڀپ ٬ځمعمذعن ڀٹ: ؤوي انلض وڄى"

ىڃ خط سيٽى ولظت دڀسځ ٭ لظت ؤوذ دڀمو٬ض دڀ٥ٺ هي ٬رب سن ؤن ٬ځان

ص ؤ٠ذ ؤڄذڄهم جيوخ ؤن ز٭ان أيظىن دڀى ألوڀجپ ڄى دڀمو ڄى الز بهه، ه٭م. ل

وخل دوعاي ؤڄذڃ و٠٭ان ٸ وخنى، بهان. دڀټى٫ هٴ٢، ڄضنڄىن وخنى، بهان. هانٻ

ص و١ى٫ ض، دڀٹسىٿ بڄذ زځشي ڄى جنذزه ؤن وبڄذ دڀضبم دڀبلڃ ٸىخڄه ـىزى، و

دورتان عىهذ ؤن دڀض ايض ٬حل ٸذثم ه٩ذڃ بڄٽذن ض دڀغت دڀ٭وٶ رضور

ظ ڀى بهان. خمعىڄض وٸىخهضنذ ؤزاي رصخ٬ذ بال ڀغ دتلايص بن. دڀاثعن دڀسڂ بجل ه

. ٠مذثان بخء هعممڂ دڀغت دڀؽٹځض دڀاسڀض ض هٵ٣ ڀى، دڀ٥ٹض صبي، بهان. دڀىخء

وخڀى٠م دڀٸذر ٬حل ه١ٮ ؤن ڀان خ دڀي دتل خبسڂ دڀٹسىٿ ڄى ألٴ١ڂ هخ وبن

دڀمىط، وخلص زٽځمض، ؤي دڀمىط ؤي دڀمٹڂ رضزض ٬ځه ظوع٩ان دڀي دڀمٹىٿ

. دثل دڀم٭ن ڄى ټإ ض ٬ځان ٭ دڀغت

دڀٹ هخ، ظىټىخظى ردأل وزشي زغن هٹذ ڄى خ ڄذ ٬ص ڄخط ڀٽم وغ ڀٹ"

٬ى دهٵپ بهاسهاي ٸځاب، بٽمه ختغ ذيسح وټذن ظ٥ىخن ض ٬ٴغ دڀي دإلابعن

ټڂ ٬ى دڀرتٴٮ، دڀوٵذٷ لفذر وخء ڄى، ٬ ټذن دڀي هخ ٬ى لظت، هىي ټڂ

٬ى، دڀمعسمض دڀٴ٭ض دڀىض و دإلڀه دإلهاسن هخ خيؼغن ټذن ڀٹ. ڄځمض

ڄى الز وټذن. ٴهمهذ ڄى لوخٻ، ؤستٽى ڀم دڀمن آلالڃ دإلجنڂ وخض ڄى ڄاشه

عه ض ستٽوغ دڀي دڀمحذن ٬س يس ٬ځم ټڂ ؤڀٱذ ٴپ ٬حل دڀعر ڄى ڄ

ي يكٶ ؤظ٭ځم لظت، دألزض دڀوڄذهض وٸ. لفذزه ڄى ـء ڄى دڀمم دڀرس ؤ٬

ڄى دڀربيء ٷوخڀ ابڀساس٤ض دڀمىڀٮ دڀځم دألٴذٸض ٬ٹڂ هٵى سش هخ ض ٽىن

. هسڂ ڄى دألوجل ڄٹذهذ ٬ځه ټذهغ ڄذ ٬حل دڀممض

و٬ى دألڀمض دڀ٥ٺ و٬ى عمذعن لٹض و٬ى دڀعىن ـسڂ ٬ى خيؼغن دألر ټذن"

ځىٿ ظٵي ڄسرشخ زىٵه ال ڄاوذ زىٵه، دتلذٿ ز٥س٭ض، خيؼغن ټذن. ىڀٱىات

Page 478: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 476 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دڀانجتض دڀٵ٩ذثٮ ؤوٮ دڀمسٺ ؤيدڀ ابم، وظٱٵ ابڀعسري ظ هابهض بخخط

ټځمض ٬حل ٵ١ځهذ ټذن دڀغت وپ ټځمض سځٱغن ټذن ڀٹ. دالع٭مذي دڀٱو ٬ى

زٵ١ڂ ستٽوغ ز٭ وٴمذ. دهعابه ظرت٬ هي ڄؽڂ ؤمذء ټذهغ. وريو

. ڀـانن دڀمن لايص ٸخءص ٬و ٬ځه ظٹىڃ ڄذ زشي دڀز٦ ڄى دڀمحذن ٬س يس شوك

زځان سڂ ض ٹذء ڄى دڀىڃ هٹذيس ڄذ هى آو ب٤ذ بجل دأللخػ هٹځغ خب، بهغن

دڀغت وخآلالڃ دألوـذ٫ ظ٭ذٸش، ـخ ؤٻ، ذمىض ظسري اسڀض، ؤ١ذ، هى وخڀي

دڀمذڀض ٴٹايؤ ؤزانء خنى، زوان، هځپ ؤن ٸسڂ دةلسڂ و٥سض ض ظعمى٢ ټذهغ

سڂ بجل مشيدڀم بڀه، ٸسيذ، ٸذط دڀغت دڀماڀمض دڀ٥ٺ ځض ـ ځف ټذهغ وبخ. دةل

هض جيځش ؤن ڄى ڀه الز ټذن دڀمبلل٩ذط هي ظ٥ذزٺ ٴةن ىخاب خسئذ ڀغ دڀمٹذ

. ڄځىر و٤ى، دڀىڃ، دڀمٱر بن. دهعابه

ص ٴه ٠٬ان دڀي دڀىڃ ض بهغن" ظىٳ دڀمذڀض ٴٹايؤ لايص ض دألوجل ڀځم ات

ؼغ دڀٵذيس دڀمرسك ٬حل ڀمىڀري "...ؤهغ وبڀپ دڀىهى يس بجل ڀپ ض خت

. خترس ڄى٫ ٬وه ڄى ـط لشي ض ټبلڄه ٬حل ڄٸذ زؤه اتٵشي يس ؤوڄإ

ٴةهغن، ب وخڂ، ڀپ وڄٮ..." ڀى، لٹذ، ؤو لذـض ض دڀسبل بن. دڀ٭م يب دڄع

ىخڂ ؤن فض دڀضب وبصنذ. دڀ٭مڂ م ٬حل ٸځڂ ڄو بال ظعٵعن ڀم و٬ىهان. بڀان

ڀعٵٽريان ڄىخٴٹذ، دڀؤشن هخ ض، ٠مريان ټذن بخ دڀمىذ٤ و٦ دتلايص دإلهاسن

"...وڀٽى

٬س ڄىالي ټذن. ڄزنوٴذ وـهه ؤسن ڀٹ. ٬وه ؤٵڂ ٸ٥اتن وٸ٥ط مجځعه عم ڀم

ټ ڄى، دڀساس٣ ٬حل زعاص خلٵذ، دڀبلوي وخٸرتر. سٽىن وخةلسځىن دةلاب

دڀغت وخڀمىذ دڀځمٶ وخي وټذن دڀىلص ز٭وه ٴه خيٷ ټذن. ٹه ٴىٸهذ ست

Page 479: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 477 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي ٭ٶ دڀي دڀٽر ٬ى ٭ربخن، دألڀم، ؤ١ذ همذ، ـىٴهمذ دڀځخن لټض ض ز

وٳ . وٸسځهذ دڀممعرض ظانوٿ. دڀومش ؤو ابڀعضن بڄذ، ڄانوزض، ظوضت ټذهغ

ص ستعمض ىخڂظ دڀٵذي ټذهغ. دڀسغ ٬حل ـ ڄى دڀمغ دڀى هاالء ى

هم ص خت ڀځمؽىٿ ضتاون وخڀى دأل ٬حل دڀهمىڃ ڄى، ؤوريخ، دڀمىط دٸرتخر ٴٽ

ځض ض دڀمضبم وخڀعجك دڀجكي ڄى ڄ٥١ر ڂ وظٴٺ. دثلذڀٺ ؤڄذڃ دڀممعرض ذم

ابظه دألوجل ابي وؤايڃ وؤابي دڀ٭ذثځض وخڀشص دڀعزيخن ٴذعجك دڀخض ولسه و

زوه وخڀوٹذاشط دڀى٤وض ٤ٺ ض دألوجل وو٥ىخظه وخٸذظه وتكسه وخڀٹوشي وٴذ

٬حل وهى، هى وهذ. وأتڄبلظه اتٵشي ويس دڀمحذن ٬س ويس دڀخض ڄبلء وزشي

، ٬ضنذ ظن ال دڀغت ابڀم٭ذٳ ؤه دڄعؤلط وٸ، هٵه صيء زؤ و٬وڄذ دتلايص ٬عسض

ض دڀص سعه باب٫ وبجل دوات دڀغت دڀ٥ٺ ڄاتز٭ض وخجل دڀمخن بجل ڀځزنوٿ

ص ؤؼانء ذر، دڀ٭مڂ ص، ځم ؤن ٴضيذ ٬ځه ټذن ڄ٩ذه دڀي دةلى زي، دألوجل ڀځم

ٵض ل١ذض ڄ٩ذه وخء ڄعىٵاي دڀمٱر ٽسڂ ذض، وخل دجتذي خط ڄ دڀغت ابڀ

، ٸذظځض بذزض ظسه ٴه دڀٵوٷ ض دإلابن جيذزه ټذن ٬وڄذ ؤو٥إظه ٸ ټذهغ بخ

. دڀهذثض ٴذ ؤصنق و٦، دڀمص هي

وټذن. ٸځبل ڄأتوخ وبڄذ دألوخن ٸسڂ ڄذ ائ بڄذ ٸذٿ ڄؽځمذ دڀ٭ذڀم هخ بجل ـذء ڀٹ

ص ٬خ ض دڀٹذڄض دألـايٿ ض بال مثذهذ ظاعت ڀى دڀغت دڀع١مض هي. صبم دڀم١مى ڄ

. زٹضدڀاس دألـايٿ ؤو٥ذء ٬ى ظىڀ مثان اب٬عابهذ

ڄى، خىض ٬ي آابثه ز٭ٹص ظز٥ه دڀي دڀذٷ دڀمځم وهى، عمٽى ڀم

ص دعم١ذ ڄى، دڀمىط ٬عسض ٬حل وهى، دالڄعان٫ مهذ دڀغت دڀى ، ظىټىخظى دألر ڀه

ظٹذال دڀمو٬ض دڀس١ذء ظ٥ىخن ١ذط ض، ىڃ خط ظ٭ش ٬ى، ڄووض وخحئ خ ز

وخي ظعى٥ى دڀغت دآلالڃ و٤ٺ عمذعن ٹضول دڀعىن ـسڂ: وڄىظه دڀمن

برسخثڂ ټهوض عمذلپ ټذن لؾ دڀهٽڂ ؤىخ ڄٹذزڂ ض دڀٱري وخڀعڂ ىٵغ

Page 480: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 478 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

، دڀمىط ؤڄذڃ ذيٶ ڀم دڀانرصص ض ڄعىخ٠ٮ خ٫ ڄى ف٭ڂ لػ ٬حل دڀاشه

ؤٴ١ذٿ ټڂ ٭عه ؤ٬شي ٠ٵعه وٴذاي وهساي هشخ، دڀ٭خڀض بجل ڀع٭٥ه باب٬ذ

. دإلڀهض دڀٵعوض

، ز٭ ٴمذ، دڀٽوض شخثٮ ٬ځضيذ ؤغ دڀغت هي، دڀمفص دإلهاسهض وخض بن

ؤن ڄذن ټڂ وض ڄٽذن ټڂ ض، هٵه ابڀمعىي سيٽضنذ، اسڀض وهٳ ى ٸذ٬ص

ب ټذن وهٽخ. ظٹاب ڄعاشصبض ؤٽذٿ ي ٬مڂ ض دڀممعي دڀماثٿ ظٽىن

ڄان٤ٺ ٬رب ش ظٵٽري ز٭هثذ جكايط ظځڂ وڄى ؤٴٽذ دڀعٹذء ڄى زأتؼري، ٹذن

ص دثلذض وظ١معه دڀمٱر ڄذثش دڀهاين سه ڄذ وض دڀاب٤ى دڀ٭ى بن زى

٬حل ظو٥سٺ ڄؽځمذ بٴٹاي ض دأللخػ ٬حل، ستذڄذ، ظو٥سٺ ٴه، ڀهذ ڄرسلذ صيىخ ټذن

زىه وو٭ض هريو ڀ٭وض ڄى وض ؤڀٵ ز٭ وڀپ بٴٹاي وذؿ ؤوي ؤلخػ

دةلځفځض؟/ځٱىظه و٭ى لذٶ ووايهض زبلظى

***

دڀممعرض ه بجل دڀمىر ڄى عمىالن وخي ټذن ڄذ سبٹخ ظٹځه وظخ. دهعٵذ

صيمذ ض دهٹځسات دڀځعشي ٬وه دعٱٸغ ڄذ وزٹ م٭ض ؤټرث ڀىن دڀئض هي خمف

. دتلايص وخء سبذ دظذڀه ءز ڄو دڀان٫ ض دڀمىط خيؼه ده٥اب٫ آو ه دڀغت دڀم٬سض

ص صنذض ٬ى ڀع٭ځى ؤوريخ دتلرشـض وـذءط وزخايط وزخايط صنذايط :دڀمىط ٽ

بجل ڀ٭ى وع٭ٵى وسيىط ىڀ هى ب دثلذڀص دإلهاسن ڄذهض ڀه هي بن. وصنذايط

دةل ظىخـه دڀغت دڀوك زشي ڄ٭ٹ اشثپ ـٿ ڄى٠ى٫ وه. ـ ڄى دتلايص

ص وختلايص دڀ٩ځمض ىخـه دڀي دڀوى زشي ـٿ، دڀوٹ١ض وخأل٤ولض صدڀمذ وخڀٵٽ

دڀبلصنذض و٦ ذمعځٵض وؤڀىخن ؤٽذٿ ض، دڀوخڃ ٬حل، ظعف ٸ١ض وه. دڀمىط

Page 481: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 479 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ال دڀغت دتلو خط دڀاش٭ض ص هخ، دإلهاسن ځىك ٴضيذ وخڀغت ظٹ ض دڀ١ذث٭ض دڀ

دڀوك جمذصبذ ز٭ڄه، دڀولذعن دڀمم٦ ڄٮ، ٬ځضيذ وخڀغت وظهٹه وځٹعه دڀغت ضدڀ٭سٹ

. لاسزه، خسئذ، ڀه ختش ؤن، ڀپ

ظڂ، سمض دڀ وض، ټذن دڀي دألم ه زشي وؤي ٬وه، ٴفإص، ب ٴعن

وٸ. دڀمربه دڀ٥ٵىڀض ٺ زىـه ختى٣ ىخء تلض ټذهغ. ايشي آايط صبوء

جكظه ؤن، ٸذثٺ ٬ص ٸسڂ، ٺس دڀغت دڀجكايط ظځڂ وخعمرض ٬وه ظجك

ص ص هي، ٴعجك ، ظىټىخظى دألر سبمذو ڀٹ. ظزيخن ؤ ض دڀمىأبص دڀىالص ٸض، دڀم

. ڀخـ٭ىن بڀضيذ وبان دأل ؤلاشء ڄى وـان

ڀ دڀغت دأل ڄى دڀٱريص دڀٹ٭٥ض هي وـه ؤڃ زمض ٴضيذ ؤ٠ذءط وخڀغت ٴضيذ و

ځم ٴضيذ ټذن دڀغت دڀځم٩ض ض ڀعجكهذ بهه، صدتلاي هى ي وهى دڀٱري ٤ٵځهذ

دڀعمض وهي. وخڀڃ دأل ٬حل دألمى دڀبلڃ. دڀوك إبـبلٿ، ظجكخ، هذ

م ڄؽڂ ولش ڂ دڀي دڀع ص ض ىط آو، سيىط ؤن ٸسڂ خماي، دڀ٥س٭ض ض دتلوف

لشي ض ظسمذن ه وؤي دألم ٬غن ٬اني ٴضيذ الٸغ دڀغت دڀٸٹض وض. وؤو٬ه

سن ه زشي ٨ه، دتلاسر ض ٤ٹض ٨ضنذ ڄضبمض ؤىخط ٵعه ٬ى ظ ټذهغ

سضيذ ابمذ، ؤز٢ زؽىر ڄعؼخ دڀمذيض ؤ٬مذٷ ڄى وسؽٺ وهى دڀبلڃ ٬س يس

ىٿ . دڀمحض ز ؤهه بڀه ووڂ. دڀممعرض ٸمذط وخڀهسض دڀٵلض ڄى وځ٦ وڀس

اي دڀمهاتـعشي وٵعه دڀلمض هٴٹ ٤ٳ ض عسشي ڄى ڄهشخ زڀپ خم دڀم

ڄى هى٫ ض وٴٽ. دڀخجكص ؤټذن ڄى ټى ض ؤٸذي ٸ دڀوشي ـاين ټذن دڀٹم

. دڀموٶ ؤڄذڃ دڀمؽىٿ ٸسڂ دإل٬خي دالڄعمذن

!ؼبلػ !ؤزٮ. دألوريص دڀؽىخعن ختص ټذهغ ڀى ټمذ ؤٸذڄذ ظعمىٿ ايشي آايط ټذهغ

ص وهي !وخلص !ؼواتند دألم ٽى ڀم دڀم اشهمذ دڀځاتن ٴ٭اني. دڀځ٭ش ض ٱ

Page 482: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 480 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ي صي ټذن دڀي وخڀومش دڀمضنپ ووـهه دڀسٽذء ٬حل ٿ ، لٹذ، ټذن ڀپ ټڂ،

. دهٵ٭ذٿ ڄى ٭ ټذن ڄذ

ط دڀمىط مجهمذ دڀځى دڀٹڄشي ؤمخ ٬حل ڄ٬ق ظومڂ وـي دڀان٫ ـٵض ه

ض يصب وؤل دڀاسٸشي ظسځٲ دةل ٬حل دڀومڂ ڄى ٶ ري خيؼه سبذ دڀسضيض دتلٽ

ص ض، ظعس وه، ؤ٤خٴه وظٹس١غ ـمه وخڄع٦ . ٴذڀ ٴذڀ٩ه . ؤوريص ه

ظم ؼم. هځٮ ڀىڄ٢ بهه. دڀمزنوٴعشي دڀمعٹځعشي ٵعه ٬حل دالزعاسڃ ڄى رضر وخ

٠مريي ختٵٶ وٸ اتٵشي يس ٶتك ٬حل ڀعٹ٦ ؤه ؤ٤ذك وٸ، وڂ ب بن

. دألزض ض. ..هخڄض ټڂ ڄى

ون ٴذ ڄخبض ڄى جنىخ دڀى وخةلسځىن دألم ټذن هشى ز٭ ڄومخط ؤڄذڃ سي

دڀ٭وش ٸ٥ذٳ ڄى ٴىخ ٸ دڀٽذن وټذن. دڀسرص ڄڄى ٬حل دڀشص ټذهغ. ظزيخن

ڃ ڄو٩ ڄى عسٺ وڀم دڀعشي وـغن وخڀٵو٫ دةلو٫ ڄى ذطسٽ ري وخألفذ دڀٽ

. دتلػ ٴرتص بصنذ. وخڀٽوخن دڀو ٤ى ڄى ؤرسخر ٴىٸهذ ختىڃ دألوخٷ ڄى دڀ٭ذض

دةلسڂ ٴبلك ټذن ڀ٭ابن زربخ٬ض، سي وخ ى وض دڀٱريص دڀىهذ وض دةلابٿ ظبلٿ ٬حل ؤ

ڄى ٤سٹض ٴه ممغ ـذٳ م ځهذ دڀ٥ خػ دڀمم ، ٫ سبمذوالط ٴ١ذن آو مح

ي دڀي دڀس٦ عځٺ ؤو ٸٵخ دڀڂ جمي جيات دڀي دڀٱري دةلابٿ ؼى ؤو زٱڂ جي

ي ذبٵض دڀى دڀئو ٬خص آوون ڄخ٬ىن، دڀمومخط ٬حل، ؤ١ذ، واشه. ـ

ىن، ىخ٬هم دةلبلابط ڄى مسىخ وٽ ٬ذان ابڀم٭ذوٿ دڀذتلض دأل ڄى

٥شي ڀځخ٬ض ٥موصنذ رمذ ؤټرث دتلسىر ٴضيذ ځٹىنو دتلف ظ .

زري"دڀـ ټذن ، ظ١ٶ دڀمع٭ځض دڀان وټذهغ. دڀڂ ڄى اش٭ض ڄاسلذط خيٷ"

ض دڀعمىـذط وش دڀمذء ٸض ختغ ٴمش دڀضنذ هى بجل دڀص لخصتذ، دةلسځ

. دآلٴذٷ دڀٹىي ده٭ٽذهسذ

Page 483: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 481 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

خ دڀمؽٹځض دڀ٭مبلٸض ؤٴاني دو١١ذ ض ٮ ظزيخن ټذن رب ٬حل صبذء ظخ وخڀغت

أبڀٺ دڀوخڃ ظٵ٭ذظه ذابط ټذهغ. جمي ٬ بهه. ؤڀٵ وخڀمذء دأل زشي ظعٹڃ ڄ

. ابزڂ لخثٺ ڄؽڂ

مٶ خألو دڀو ض وٵي دڀوٹ دڀهىخء وټذن وربٸ. ڄٱشي وٴىلذان ه ٱذ جت

. ڄذجئ ٬ش ٱ٥ضيذ ٱريص اللٹى دڀهش و وخثلىذ دڀځاڀا وه دڀرتجنذن

ص خط ؤ٬زن وظ٬ى ذ٬. دڀىٻ ڄى ابٸذط لابي زځىن ـ ىڀض، دڀٹربص وظ

ڀض مذصتذ ڄ٥ځٹض دڀهىخء ض، دڀ٭مڂ م، دأل ؤفذ وٴىٷ، دڀس٭ وض. دةل

. ..ى دڀبلڃ ؤن سو ټذن ڀٹ. ٸىض ٤ىځض لځوهض وخط ٬ٹذر

خػ ٬و، وخڀٵوض دڀٵوض زشي، عىٸٶ وټذن. ذڄات سيش دةلمٮ ټذن ؤو ل٥ذر ؤو ل

ؤو دڀٽځمذط ابڀهم خ٫ ص ز٭ ٬حل ـڂ ټذن. ريي ىخڂ ؼم ٶيك هٵ ڄائط ٬

ڄٸ٦ ؤز٢ ؼى مسه ټذن دڀي خمخؼه وخء، سبٹض، عٹڃ دڀٹض ڄى دألڄات ڄى

ص . ؤٵ ـځخ ټس وزٱڂ ابڀٹ

م ٬حل، دأل ټذهغ ڄى دعبللذ وؤهسڂ ؤٴ١ڂ، ڄوم هجض ٬حل ؤصنذ ڄى دڀ

اسلاب" خخ" و٭عم ٸريص ز١ذء ـبلزض ځس دڀي ڄذڀٽهذ وټذن. دألوي دألخيض

ى ڄى و٠ٮ ض سو، دڀ٩ه بجل ٬سىڀعه ض ڄعاثٸځض لټذظه وټذهغ. ٬فىخ ټذن.

ٴٽذن دألرس دڀٽم ؤڄذ. دڀمظن ي ري عىڃ وال ڄع٭رثخ وعٹڂ وټذن. ڄىٴٹض ري

. وخڀهمىڃ دڀ٭م ـ٭ي وبن ٬وڄذ وـهذ ظوٵ دڀ٭ ٸځځض ز١ذء تلض وټذهغ. ٴذذ

وڀٹ. ڄضتذٴات ٠ذڄخ ـمذ ٽى دلعخڃ ٬حل خڀات ڄذ دڀخزځاتن دڀ٭انن وټذهغ

دتلذـسشي وٸىاس دڀٽذڄځض دڀؤض دڀ٭١ض دڀٹاياسط خط دڀٱريص ؤه ټذهغ

م ٬حل، دڀوخڃ ٬حل ٵشيدڀځ٥ ص، دڀمس٭رث دألز٢ دڀ٭ ڄى دڀ ټذن، دڀماهض وخڀو٩

Page 484: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 482 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

ر ڀٹ. وبلزعه دةلو ؤڂ ٬حل ٿ ڀپ ټڂ ي خت وهى، زى زخض وټذهغ ٨ه

ظٵ٭ض دڀمان٤ٺ ض ٬ذي ڄ وٮ ض ڀ ـمذ ڄعٹ٥٭ض ؤوٸذط ض، صت ، دڀم

ٴٽذن دألم دڀىـه ؤڄذ. ضودڀىى دخن٥ذ٣ ؤ٬خ ڄى ٬ بجل ظري ؤن خنذٴعه

دةلمذ٬ض ټذهغ. ب ؤر، لذڃ زى ٬بلٿ دتلذؿ هى دڀـڂ ټذن ڀٹ. ـبلال ع١ى٫

آن ض دڀو٩خط ظٹذ٤٭غ. دڀممخػ ڀ٭ٽ، ؼځمه ؤصنى وٸ، ضتأي زؤ ٬وڄذ ؤڄذڄه

خػ ٴعىٸٶ وخل . ب بجل ىٸذ آتټڂ ټذن ٴځٹ ڀپ وڄٮ. دڀمٵذـإص زأتؼري دتل

ٸځسه ٸذط وظاس٬غ. وـهه ٸذظم هذـ ٴفإص و٬عم. ڀٱايزه ٸځٺ ض ټذن ڀٹ

ڄ ٴرتٻ ص ؤن ڀى ټمذ دڀممخػ ٹىڄ ٭ ىخخ وؤ٤ځٺ ؤه وؤخ ڀ٭عه ه . ٤ىبل و

ڀه ؼم ـمه دڀسٱڂ لٻ ڀعٹسڂ وؤٸذئي دألم دخنظن. ٬سض ـذٴض لټض ض ٬

ظخ٫ ٬ى ٭رب ټذن، ڀپ ڄٮ، ٴه ءيش ال وڀٽوه هماي ل. دڀوٽش ٹهم ؤر

دڀٹڄذء دألبلٳ بػ ه دڀغت و٤ٸه و٬ذخظه ٸىخهوه ڀځفسڂ بن. لٹٹ هٵس

ص، دثلىهض ڄ٩ذه ڄى دڀم ٬حل، دڀان عىٶ ال دڀغت دڀٹىض دڀعٹذڀ وي زرضو

. صبذ دألو

ٵ دڀمض لىٿ دڀمسعٿ دڀٽبلڃ ز٭٢ ظابڀىخ مجڂ ظٹ٥٭ه ڄ٬ق مغ لڂ ؼم وخڀ

عمٵ٩ض ٶ ڄوبل ٬بلٿ دتلذؿ ؤوؿ. لٹٹاي ڀهذ ڄ٭ظن ال ټځمذط ؤو ظځممض ؤو ڄ وه

:اخال دجتڂ ؼم وستى٦ ـضبعه

؟هى ؤى، وب ―

دڀمحض وڀعمځه. ٭ى ڀى ب، ٴه ڄٱذجل صبوء دألم ؤـذر، ب ―

ض ض، ؤاسزٮ ٬ص ڄو، شسي ټذن ٬وڄذ ؤذزعه ذض رصٮ ڄذط ڀٹ. دإلڀه

ص ٤ځ٭ض . ..ٴذ ڄ٩ذه

Page 485: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 483 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

مسض ٴذ ڄى ٬ذ ٸ ټذن ـسځاي بن ؼم ڄ٬فض ؼٹځض ذڄعض وٸٵض ڀپ ٬ٹش

:دڀمغ ٸ٥ٮ دألم

! ـذٿ ڄىظض ب ڄذط ڀٹ، ٸذٿ، ي، ٴځعٱعس٦ ―

٬و دڀىـىڃ ڄى ٨ڂ ٬حل ٿ يشء ال، دڀى ض وٵٶ ستځڂ ابعؽانء، يشء ال

وڄان٣ وـىي و٬ذڃ لايظه ڄى يشء هى بسنذ ڄوه ٠ذ٫ ڄذ ٴةن ڀپ وڄٮ. ٬بلٿ ؿدتلذ

ي دڀي دڀم٭ىي دڀمع٭ش دڀ٭فى دألر وهى، ؤهه لشي ض ظٹى٠غ دڀغت ڄ٥ذخمه ظرت

زځٲ هذڀپ ـم ڄذثش ټڂ وؤڄڂ ٴى ٬ځه دهسظن دڀي دالزى ٬ى ختځٶ، دتل

ث وخڀممذر دڀځٵ ٬بلٿ دتلذؿ ٴهڀ٭ هخ بن. دڀسځ وسبذ وخڀٹسځض دڀ٭ذثځض و

ي بڄٽذن ض وڀ ؤهمعه ٹ وټذن وربص ٬ى وخيه دةلمذ٬ض ٬ى ٭رب ال ؤن ٭ى

ص ڄى دڀمعىڀ دڀابڀٲ دألىس هخ . هٵه عمذڀپ يكٶ ٬ٳ وڀٽوه. هي ڄؽڂ واس

٬ص ٸون ٬مهذ ظزض ڄابت ٭عهڄو ڀٹ. دڀٹځش ظٱځش، ٬وي، دڀؤ بن

لذالط ڄى، ٤ىڂ ؤڄ ڄو ابأل دڀ٭مبلٷ دأل ـو دڀعمذڃ زوله غدڀعمم

وڀى. رمذؼځض ٠٭ٶ ي دزوه ٺ، اتٵشي ڀس ٸ ڄذ ري ٬حل ٭ٴه ؤن، وڄ

هه ذبڂ وٶ ڄى ب بڀه ٸڄه ض زىض، ٹان، ڀٹذ هځ ذبذٿ جتمځغ ټى

. دڀـىڀض ؤٴٹاي ؤ

ظ٭ىخ وال ڄانڀٽم بجل، ؤاس، ٴځعهسىخ. دڀعٵٽري ڄى ٸٹض ز٭، ٸذٿ، لان ―

. دڀ٭فى إبو٥ذ ؤاب ؤن ٸسڂ دثلرب

. دڀٹري سبوىه، دڀؽى ٳ، دةلوىر خنى دڀممخػ ٽض وهى، وو بهه ؼم

Page 486: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 484 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

دأل صبي زٽبلټځه عس ڄؽڂ ڀه ڀم ڄسځٱذ دةلمذٿ ڄى زځٲ وٸ، ظزيخن ټذن

ڄضنذ ٹض ؤن ڄى ضوخٴ ؤڄوض ڄو ذ ؤي عمٽى ڀم دڀغت ٭ضدڀ١ځ دڀرشض دڀمٱزض

ص ټڂ وض. هٵىخ ځاب ٭اب ظاوي دأل هي. و٤خ دڀ٭ش هخ ٴضيذ ټذن ڄ

ځم ال، ٱځش ب، وهى. هٵه ٬حل و٥ىي ټذن، دعٹبلڀه ٬حل و٥خ ع٭

دڀبلر هىٳدأل دڀ٭و دڀٹوى٫ دڀ٭ش هخ. ١٬ي ض ٵغ يشء ال بهه. ابڀهسيض

ظس٦ خسئذ دڀسى وڀٽى ذڀاب دڀزنٷ ١م وخڀي ٬وٵذ ٱٵذ خم١هذ دڀغت أب٠ه دڀم

ص دةلى، ڀؤلـخ دإلـبلٿ هى وخڀي، دڀي ٴىٷ ٭ دڀي دڀ٭ٹذر ـاس

ي ٵى دڀ٭ش هخ، وشخض ٬خاب، ه٩ريي بجل، و٥ذي ظع٭رث ٬وڄذ خسئذ ؤڄ

دڀ٭ذؼ دتل٪ ؤايڃ ض، رتٻ وهى. دتلذڄض مذوخظه ڄوفى ض، وع٩ ؼم سي دةلذٳ دڀم

سځه خله ـ ؤن، دڀمخوي وز وٵ عٱڂ، 145"ؤهظت" أشن ټذن وڄؽځمذ. خظاي دڀمىؿ

ڂ دڀ٥ٹض صبي بهه. دألڃ دأل زأتؼري ٸىخي ڀعف دڀمأٿ هخ وڄذ ب٠انٻ بجل ظى

٬بلٿ دتلذؿ ٭ش ٴةن وهٽخ. وززيه٥ض ڄعم هٵه دآلن ض هى دڀي وب

ن، وخڀ٭ووض دڀمفوىهض دڀمايي ظرضزه دڀي دڀسم ڄٽرس خ ٬حل وڀى وڄعى٬ش

. ڀى٤وه. ..و ڀوه ٹه ال لذاس هٵه

1942 ـىځض ― 1941 مرب، زٱخ

ٹض دألاس٤ري ض هى 145 ؤزٹذي أبن دآلڀهض ز٭٢ ووٹه وٸ. ڄضنذ هى دڀغت ابأل ڄع٭ځٺ ٬مبلٷ، دال

. ٸىخي ڄضنذ عم دڀغت دأل ٬ى ز٭خ، دڀهىخء ض ڄ٭ځٹذ

Page 487: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ 485 دڀوٵخوي دڀانرص خمم شظ٭

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى

Page 488: إدريس,رواية شمال إفريقيا

ٹض مذٿ وخض، ب 486 خويدڀوٵ دڀانرص خمم ظ٭ش | أتڀٶ ٬دل دتلمذڄ | ؤٴ

www. hoggar. org |© 2011 Hoggar| ذڤهرش ڄ٭ه دڀهى