برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

مصوب کنگرەی شانزدھم

١٣٩٤ بھمن ٢٢تا ١٧ ٢٠١٦ فوری ١١تا ٦

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۱

مقدمهنـرا فـراھم نسـاخت ، امكـان آ جنگ اول جھانی در پی در خاورمیانه ھا روند تكوین دولت ـ ملت

كرد در اوایل شعور ملی نیافتگی سازمان. تا ملت كرد نیز از دولت مستقل خود برخوردار گردند مــا از ســوی ی وقــت در امــور منطقــه ابرقــدرتھای ی ناعادالنــه و دخالتھــای قــرن بیســتم از ســویی

باعـث چنـین وضـعیتی. دیگر، موجب محرومیت ملت كـرد از دارابـودن یـك دولـت مسـتقل گشـتندحسـاب تقسـیم سود چند ملـت و بـه جدیدالتأسیس منطقه به دولت ـ ملتھای مرزھای شكل گیری

كردھــا و حــق مشــاركت ایــن ملــت در حاكمیــت سیاســی كردســتان و انكــار ھویــت ملــی ی دوبــاره ی ای در مبــارزه غاز دوران جدیــد خــونین و پــر ھزینــه ســرآ بــه تــاریخی دیــد و ھمــین ســتمگریگر .تأمین حق تعیین سرنوشت بدل گردید ملت كرد در راه زادیخواھانه آ

ی پـروژه كـرد، بخـش الیتجـزای امحـاء سیسـتماتیك ھویـت ملـی ی ھرچند در ایران نیـز دسیسـهایـن ی بـود، امـا كلیـه قـدرت رسـیدن رضـا شـاه پھلـوی بـه در پـی ایرانـی "دولـت ـــ ملـت"تثبیت

كرد در كردستان ایـران ھویت ملی تكامل تاریخی تالشھا نتوانستند مانع پیشرفت روند طبیعی از ســویی برجســتای ی شــیوه بــه ردســتان ایــران نیــز، كــهناســیونالیزم مــدرن كــرد در ك. گردنــد

قشـر مبـارزات ملـی ی دیگـر نتیجـه كردسـتان و از سـویی ی عـهمحصول رشد جوانب گوناگون جام، ) مــیالدی ١٩٤٢(شمســی ١٣٢١در ســال " ژ ـ ك ی كوملــه"روشــنفكر كــرد بــود، از طریــق تأســیس

و ملـی گـاھی سـطح آ بـر اسـاس ارتقـاء" ژ ـ ك ی كوملـه"ھویـت . خـود گرفـت به سازمانی ی شیوه" ژ ـ ك. "بـود شـده ریـزی كردھـا پی تان و تأسیس دولـت ملـیكرد در سرزمین كردس زادی رمان آ آ

تشـكیل یـك بـرای ایجـاد زمینـه ی سـتانه فعالیـت و در آ سـال، بـدلیل گسـترش فضـای پس از سـهكردسـتان را در ی ن دوران جامعـه طبقات و اقشـار آ ی كلیه در شرق كردستان، كه حكومت كردی

بر این اساس، حزب دمكرات . حزب دمكرات كردستان داد ا بهخود ر ورد، جای صفوف خود گرد آپیشــوا رھبــری بــه) مــیالدی ١٩٤٥اوت ســال ١٦( شمســی ١٣٢٤ســال مردادمــاه ٢٥كردســتان در

.محمد تأسیس شد قاضیدر تـاریخ نقطـه عطـف مھمـی" ژ ـ ك ی كوملـه"اصول تأسیس حزب دمكرات كردستان بر مبنای

ایـن حـزب تحـت رھبـری. یـد آ ملتمـان بشـمار می ی در مبارزه نوینی ی مرحلهغاز ملت كرد و سرآ از كردستان جمھوری نخستین بار در تاریخ نوین خود توانست در بخشی ملت كرد برای بود كه

حاكمیت كردھا در شـكلی ی هقوارنخستین بار كردستان برای جمھوری. كردستان را تشكیل دھد ١١كردسـتان پـس از ھر چنـد جمھـوری. ظھور رساند منصه دمكراتیك را به اییمدرن و با محتو

ی دوران جـوانمرگ شـد، امـا تجربـه ن آ بدلیل یورش حاكمیت پادشـاھی ،حاكمیت دمكراتیك ماهتحقـق ملت كـرد در راه در تاریخ سیاسی كردستان، برگ زرینی دمكراتیك حاكمیت در جمھوری

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۲

اساسـا كـه جوھر دمكراتیك حاكمیت در ایـن جمھـوری. ید آ ن بشمار می تیك آو دمكرا حقوق ملیتــوأم بــا ھمزیســتی و تــالش در راســتای مــردم كردســتان از ســویی ی اراده بــر اصــل احتــرام بــه

تنھا در سـطح كردسـتان و بود، نـه شده ریزی دیگر پی از سوی ھمسایه احترام متقابل با ملتھایبشـمار رویـداد مھمـی ن زمان و ھم در حال حاضر در كـل خاورمیانـه ھم آ ران، بلكهن دو ایران آ

فرمـان رژیـم بـه از رھبران حـزب و جمھـوری محمد و بخش دیگری ھر چند پیشوا قاضی. رود می جمھـوری ی دمكراتیـك و ترقیخواھانـهملـی و ی شدند، اما تجربه ویخته دار آ ایران به پادشاھی

و خواھـد ملـت كـرد بـوده ی زادیخواھانه جنبش آ ینده آ نسلھای ان كماكان چراغ راھنمایكردست .بود

بـر پیكـر حـزب دمكـرات كردسـتان مھلكـی ی كردسـتان ضـربه جمھـوری نكـه فروپاشـی علیرغم آ ی و مبـارزه خـود را تجدیـد سـازمان نمـوده مـدت نسـبتا كوتـاھی بود، اما مبارزان این حزب طی

.خویش را از سر گرفتند ملی ی زادیخواھانه آرا در تـاریخ ملـت زریـن بسـیاری سـال حیـات خـویش برگھـای ٧٠ حزب دمكرات كردسـتان طـی

نیـز و متحمل شكست و ناكـامی كسب كرده بزرگ فراوانی پیروزیھای. است ثبت رسانده كرد به ایـن حـزب و بطـور كلـی اوج پیـروزی ی نقطـه كردسـتان كـه بر تأسیس جمھوری عالوه. است شده

را ١٣٤٦ـ ٤٧ سـالھای رود، حزب دمكرات جنبش پر شـكوه كرد بشمار می ی زادیخواھانه جنبش آموفقیـت دسـت و ھـر بـار بـه خـود را محـك زده انتخابـاتی ، چنـد بـار در رقابتھـای برپا سـاخته

و اسـتبداد دیكتـاتوری را علیـه ای رمانانـهقھ ی مبـارزه دھـه است و سـرانجام بـیش از سـه یافتهكردسـتان و جمھـوری این حزب در عـین حـال شـاھد سـرنگونی .است پیش برده به والیت فقیھی

و رژیـم و چنـد بـار در دوران رژیـم پادشـاھی بـوده ١٣٤٦ـ ٤٧ سـالھای ی شكست قیام مسـلحانهصـدھا تـن از دھھا و است و وبگر قرار گرفتهسرك ماج یورش پلیس و نیروھای آ اسالمی جمھوری

.اند اعدام شده نھا متحمل احكام سنگین و حتی اكثر آ اند كه زندان افتاده مبارزانش بهو سرشـار قھرمانانـه ی بیش از پنج ھزار كادر و عضو و پیشمرگ حزب دمكرات در ایـن مبـارزه

در صـدر بودنـد كـه كـادر رھبـری ی نھا در زمـره تن از آدھھا اند كه شھادت رسیده از افتخار به .درخشد می محمد، دكتر قاسملو و دكتر شرفكندی پیشوا قاضی: رھبر بلند پایه نام سه ھمه

حزب دمکرات کردستان در طول تاریخ دھھـا سـالی خـود، بـدلیل اختالفـات داخلـی، چنـد بـار چارچوب یک حـزب ب ب جای مبارزە در انشقاق و چند پارەگی گشت و مبارزان این حز متحمل

تقسیم شدەاند و بطـور جـداگان دو دست دادەانـد، واحد، ب فعالیـت و مبـارزەی خـود ادام بدر اکثر این موارد، مبـارزان دمکـرات . صفوف خود را دوبارە بازیافتاند وحدت اما بعد از مدتی

در راە حقـوق ملـت کـرد و آرمانھـای ب مبـارزە اختالف با یکدیگر و فعالیت مجـزا، ھـم علیرغم .دیرینی حزب دمکرات ادام دادە و ھم از تاریخ و افتخـارات حـزب دمکـرات حراسـت کردەانـد

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳

ناخواســت بودنشــان، بخشــی از تــاریخ حــزب دمکــرات بشــمار ایــن انشــقاقات علیــرغم تلخــی و .آیند می

*************** در دوران پادشـاھی چـه ت در ایران ھیـأت حاكمـهنیم بند تكوین دولت ـ مل غاز پروژه آ در پی

كـرد ملـی ی حل مسـأله در راستای گامی حاضر نبوده ، ھیچگاه اسالمی در دوران جمھوری و چهو انكـار كثیرالملـه ھیأت حاكمه ی خواھانه نگرش تمامیت. ساكن ایران بردارد و دیگر ملیتھای

.است كرد، عامل تداوم این معضل بوده عو مشرو ملی ی بودن ایران و مسألهدر ناسـیونالیزم ایرانـی از سـوی بلكـه قـدرت مركـزی تنھا از سـوی كردھا در ایران نه ی مسأله

، بـه و روشنفكران ایرانی از اپوزیسیون سراسری بخشی از سوی و حتی خارج از حاكمیت رسمی ایـن دیـدگاه مشكل در اینجاست كـه. است ار گرفتهدائما مورد انكار قر ملی ی عنوان یك مسأله

كرد و حق این ملت در رقم زدن سرنوشت خویش را مبنـا قـرار ی مسأله نكه جوھر ملی آ جای به حفـظ ھژمـونی ن ، در راسـتای ایـن واقعیـت و گــذشتن از كنـار آ بـه تـوجھی كوشد بـا بی دھد، می

در كـردن و مبنـا قـرار دادن تمامیـت ارضـی تـابو تلقـی ھمچنانكـه. ھویت ملـت حـاكم عمـل كنـد . وینیستیخدمت این تفكر غیر دمكراتیك و ش در نیست جز ابزاری ایران نیز چیزی

نیـز در رابطـه بحث دمكراسی حتی قشر حاكم است كه ی خواھانه تمامیت بدلیل ھمین دیدگاهعـدم جنبش كـرد در رونـد خـویش ھمـواره. رددگ در ایران مورد تحریف واقع می ملی ی با مسأله

تجـارب گــذشته. اسـت كـرده كـرد ارزیـابی ی ندن مسألهما را عامل الینحل باقی وجود دمكراسی. كنـد خـویش در شـرق كردسـتان اسـتقبال می ملت كرد از حل دمكراتیك مسأله دھد كه نشان می

ملـت ی جویانه بـر كردسـتان، خواسـت صـلحبدلیل غیردمكراتیك بودن قدرت حاكم اما متأسفانهنیـــت . اســـت شـــده میختـــه بـــا ســـركوب پاســـخ داده غیـــر دمكراتیـــك و آ بـــا زبـــانیھمـــوارە كـــرد ی منظـور حـل مسـأله از دیـالوگ و گفتگـو بـه بر استفاده مبنی) این ملت(طلبانه و خواست صلحعنـوان یـا بـه شـده مردود شمردهنمایندگان قدرت حاكم كرد در شرق كردستان، یا از سوی ملی

قــرار گرفتــه مــورد اســتفاده و تضــعیف جنــبش كــرد از بــین بــردن رھبــران سیاســی بــرای دامــی .است شده

تمركـز ، بـر مبنـای تكـوین دولـت ـ ملـت ایرانـی ی پـروژه نند كـه ید آؤتجارب و روند رویدادھا مدیگـر یتھـایمل ی ل ھویت یك ملت بـر كلیـهایران و تحمی قدرت در مركز و انكار ھویت ملیتھای

در عنـوان مھمتـرین معضـل سیاسـی ملیتھـا بـه ی مطـرح بـودن مسـأله. اسـت موفق نبوده ھیچگاهبـر رونـد ناسـیونالیزم پافشـاری. است بر اثبات این واقعیت ایران امروز، دلیل غیرقابل انكاری

در غیرمسـئوالنه جـز تالشـی نبـوده چیـزی ،بـودهنیز از ھمان ابتدا سـترون ایرانی خواه تمامیت

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

٤

بیشـتر افـق ھمزیسـتی چـه سـاختن ھـر تیـره و بر مبنای تاریخی تداوم یك تمركزگرایی راستای .ساكن ایران ملیتھای ی داوطلبانه

خواسـت بـه الـذكر و بـا توجـه حزب دمكرات كردسـتان، در پرتـو نكـات فوق بنابراین از دیدگاهكـامال حـل و كرد تنھـا ھنگـامی ملی ی كردستان، مسأله فعلی ملت كرد و روند سیاسی ی هدیرین

مـورد نظـر ملـت كـرد را مبنـا قـرار و خواستھای نموده خود را طی سیر طبیعی گردد كه فصل میایع علیـرغم تـاریخ مملـو از سـتم و فجـ ـــایـران نیـز ملیتھای ی داوطلبانه امكان ھمزیستی. دھد

سیاســی ی اراده احتــرام بــه بــدون ھــیچ چــون و چرایــی شــد كــهفــراھم خواھد ھنگــامی ــــگـــذشته ی حـل و فصـل مسـأله سـنگ بنـای ،ملـت كـرد در شـرق كردسـتان ساكن ایران و از جمله ملیتھای

.ینده قرار گیرد در ایران آ ملی. و دمكراتیك مردم كردستان است حزب دمكرات كردستان بازتاب خواست ملی ی جوھر برنامه

نـرا و مفـاد آ مـردم كردسـتان بـرده ھای میان توده را به اعضا و ھواداران حزب باید این برنامهنكـه توضـیح نقطـه نظـرات حـزب پیرامـون مسـائل ضـمن آ حزبـی رفقای. مردم توضیح دھند برای

داننـد، بایـد در خـود می ی ردم را وظیفهم ھای توده برای و فرھنگی ، اجتماعی ، اقتصادی سیاسیبیشـتر حـزب و ملـت و شـكوفا سـاختن ھرچـه ی گسـترده ی فزونتـر رابطـه تحكیم ھـر چـه راستایــان از انتقــادات، رھنمودھــا و پیشــنھادات آ گرمــی دمكراتیــك جنــبش ملتمــان، بــه ھای عرصــه ن

. استقبال نمایند

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

٥

فصل اول

اھداف كلی

اساسی رمانھا و پرنسیپھای آ: تنخس ی مادهرمان حزب دمكرات كردسـتان تحقـق حـق تعیـین سرنوشـت ملـت كـرد در شـرق كردسـتان آ .١

.باشد می) كردستان ایران(كردســتان درچــارچوب یــك شــعار اســتراتژیك حــزب دمكــرات كردســتان تأســیس جمھــوری .٢

.باشد ایران دمكراتیك فدرال میــرات كردســتان ات .٣ ــهحــاد حــزب دمك ــه داوطلبان ــان و عادالن ــایمی ــای ملیتھ ــران را مبن ای

.داند یك ایران دمكراتیك فدرال میتأسیس زاد و دمكراتیــك ، پلورالیســت و آ تحقــق یــك جامعــه حــزب دمكــرات كردســتان در راســتای .٤

.نماید تالش می دادپرورانه .مودت میان خلقھا اعتقاد داردصلح و حقوق بشر و ایدآلھای حزب دمكرات كردستان به .٥حزب دمکرات کردستان خـود را حـامی و پشـتیبان مبـارزەی ملـت کـرد در دیگـر بخشـھای . ٦

.داند کردستان می

فصل دوم كردستان جمھوری مبانی

كردستان ماھیت جمھوری: دوم ماده : ا كهبدین معن .است ، دمكراتیك و كردستانی ملی كردستان ساختاری جمھوری

و طبـق گردیده مردم تشكیل ھای توده از سوی است كه دمکراتیکـ یك حاكمیت سیاسی .١ .شود می اداره آنھا ی خواست و اراده

.و مظھر حاكمیت ملت كرد در شرق كردستان است ستم بوده بخشیدن به نماد خاتمه .٢ــاگون ملــی اقلیتھــای كلیــه از حقــوق .٣ ــانی، كــی، اتنی گون حراســت کردســتان یو مــذھب زب

.كردخواھد

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

٦

چارچوب جغرافیایی: سوم مادەیو خواسـت و تـاریخی عوامـل جغرافیـایی بـه كردستان بـا توجـه جمھوری چارچوب جغرافیایی

.گردد تعیین می ای اكثریت ساكنان ھر منطقه

ملی نمادھای: چھارم ی مادهخـود و زبـان رسـمی ، پـرچم و سـرود و جشـن ملـی قانون اساسـی كردستان دارای جمھوری .١ . باشد میــای .٢ ــرچم كردســتان در ارگانھ ــدرال در كنــار پ ــرچم دولــت ف ــوری پ كردســتان رســمی جمھ

.شود می برافراشته

كردستان سیستم حاكمیت در جمھوری: پنجم مادەی خواھــد شــد بــر مبنــای قلــیم نھادینــها در قــانون اساســی كردســتان كــه حاكمیــت در جمھــوری

:گردد می الذكر تشكیل و اداره تی آ كلی پرنسیپھای شـدن تفاوتھـای مستقیم یا غیر مستقیم از مردم بدون در نظـر گرفتـه شیوه به ھر قدرتی .١

.گیرد می سرچشمه... و اجتماعی و جایگاه ، جنسی ، مذھبی اتنیكی گیری عمومی از طریق رأی ،شوند می از سوی مردم برگزیده انھایی كهانتخابات برای ارگ .٢

.گردد برگزار می و مستقیم و با تأمین حقوق برابر برای انتخاب و كاندیداتوری و مخفیـــان در خصـــوص اشـــتغال در پســـتھای .٣ ـــومتی ھـــم میھن از فرصـــت یكســـان برخـــوردار حك

.بودخواھنددر اقلیــت قــرار دارنــد، طبیعــی شــیوه بــه كت گروھھــایی كــهشــر كردســتان بــرای جمھــوری .٤

.نھا در حاكمیت مدنظر قرار خواھد داد را جھت مشاركت آ ای مكانیزم ویژه

تفكیك قوا: ششم ماده :دمستقل از یكدیگر ھستن و قضایی ، اجرایی قانونگـذاری كردستان دستگاھھای در جمھوری

.كردستان است جمھوری ن ارگان قانونگـذاریاالتریبپارلمان كردستان .١از تصویب پارلمان خواھد گــذشت و كردستان براساس سیستم پارلمانی حكومت جمھوری .٢

.در مقابل پارلمان پاسخگو خواھد بود

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۷

.باشد متضمن استقالل این قوه انتخاب خواھد شد كه ای قضاییه به شیوه ی قوه .٣

ین از حاكمیت سیاسید جدایی: ھفتم ماده و از اصــل ســكوالریزم پیــروی جــدا بــوده كردســتان دیــن از حاكمیــت سیاســی در جمھــوری .١ .گردد میخـود مناسـك دینـی یـین و مـذھب و اجـرای ساكنان كردستان در گزینش و تبلیغ آ ی كلیه .٢

.زاد ھستند آ

فصل سوم

ملتھا در ایران فدرال ھمبستگی

اتحاد ملتھا در ایران مبانی :ھشتم ماده پیمـانی و ھـم ھمبسـتگی تواند متضمن می ، دمكراتیك و فدرال در مدیریت جمھوری سیستم .١

در انـه و عادالنـهداوطلب سـاز ھمزیسـتی و زمینه ایـران بـوده پایدار و استوارتر در میان ملتھای .باشد ینده ایران آ

منـوط بـه ی ساکن ایـرانمیان ملتھاداوطلبانی اتحاد حزب دمكرات كردستان از دیدگاه .٢ :باشد ذیل می پرنسیپھای به اجرا و پایبندی

.باشد سراسری قواره سیاسی اصلی از مبانی ـ كثیرالمله بودن باید یكیمربوطـه ی خود و منطقـه امور ویژه خویش در اداره ی باید توسط نمایندگان برگزیده ـ ھر ملتی

. زاد باشد آ .امور دولت فدرال سھیم باشند ی در اداره عادالنه ای شیوه ملیتھا به ی ـ كلیه

.ـ اصول نمادین اتحاد ملیتھا در ایران اجرا گردد

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۸

بازتاب نمادین اتحاد ملیتھا در ایران: نھم ماده :بودخواھد لیتھا در ایران بدین شیوهبازتاب نمادین اتحاد م

ارگانھـا و دسـتگاھھای كلیـه ھای دولـت فـدرال و سـاختار و تصـمیمات و برنامـهنمادھای .١ .ھای درون فدراسیون باشند از حاكمیت مشترك قواره دولت فدرال باید تعبیری

ـــران دارای .٢ ـــیون ای ـــد دو فدراس ـــا خواھ ـــدگان و ملیتھ ـــن نماین ـــن اعضـــای. بودانجم انجمھـر كـدام از انجمـن ملیتھـا نیـز بـرای ؛ اعضـایشـداب خواھدخـنمایندگان بر اسـاس جمعیـت انت

.بودایران فدرال به یك اندازه خواھد ملیتھایب انجمـن بـدون تصـوی ،باشـد ایـران ارتبـاط داشـته شت ملیتھایسرنو به كه ھیچ تصمیمی .٣

.بودملیتھا قابل اجرا نخواھد و نـاھمگن باشـد، حـق وتـوی ھر كدام از ملیتھا در تضاد با منافع ملی ای مصوبه چنانچه .٤

.شدملت مربوطه تضمین خواھد ھا براین در مجلس ملیت آدرون فدراســیون تشــكیل ھــای ملــل و قواره ی از نخبگــان كلیــه فــدرال كــه دیــوان عــالی .٥تقسـیم بنیادین اتحاد ملیتھـا حراسـت خواھـدكرد و مشـكالت مربـوط بـه گردد، از پرنسیپھای می

.و فصل خواھدكردصالحیتھا را حل

فصل چھارم كردستان و دولت فدرال جمھوری

زبان رسمی: دھم مادهمقـاطع ی كردسـتان اسـت و در كلیـه جمھـوری اداری دستگاھھای زبان رسمی ،زبان كردی .١

.خواھدشد از این زبان استفاده تحصیلیمیـان اقلیمھـا و دولـت بـط اداریبمنظور مكاتبات و روا كه ای رسمی ھاییا زبان زباناین .٢

ــدرال ــار گــرفت میف ــا توافــق عمــومی شــوند بک ــدرال ب ــی ف ــانی در ســطح دول ــز سیاســت زب و نی .گیرد مورد تصویب قرار میتشکلھای ملی درون فدراسیون،

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۹

تقسیم صالحیتھا: یازدھم ی مادهو سیســتم تصــادیبلندمــدت اق ریزیھای ، ارتــش فــدرال، برنامــه خــارجی مناســباتغیــر از .١

ھای عرصـه ی در كلیـه ریزی و برنامـه باشـد، تصـمیم گیـری در صالحیت دولت فدرال می كه پولی . كردستان است جمھوری دیگر در صالحیت دستگاھھای

فدراسـیون و ھایمصـالح و خواسـت تشـكل بـه دولت فدرال با توجه ھای سیاست و برنامه .٢. شـدخواھند پیش بـرده ران تعیین و بـهای ملیتھای ات گـذشته علیهتالش در جھت جبران تبعیض

: بویژهاز كثیرالملــه و كثیــراالقلیم بــودن ، نمــادی ـــ ارتــش فــدرال از لحــاظ تركیــب نیــرو و فرمانــدھی

.كردایران عمل نخواھد مشروع ملیتھایایران بوده و از لحاظ كاركرد نیز علیه مصالح ضـایو منـافع ملـل و اع و نھـادی از موجودیت سیاسی رال انعكاسیدولت فد ـ سیاست خارجی

بـا دولـت فـدرال كردستان و دیگر اقلیمھا با ھماھنگی جمھوری. بودایران خواھد ی دھنده تشكیلــراری ــه خــود برخــوردار یھا خــود در عرصــه و پیشــبرد مناســبات خــارجی از حــق برق ــوط ب مرب

.بودخواھند

تأمین امنیت در كردستان :دوازدھم ی ماده انتظـامی پیشمرگ و سـایر ارگانھـای نیروی ی كردستان بر عھده یداخل امر تأمین امنیت .١

.كردستان است جمھوریتـا آنجـا ک ب کردسـتان مربـوط كشـور اسـت و ارتش فـدرال حفاظـت از مرزھـای ی وظیفه .٢

. محقـق خواھدشـد پیشـمرگ کردسـتان طور مشترک یا با تـوج ب حضـور نیـرویاین امر ب ،است .نماید مداخله حق ندارد در امور داخلیارتش فدرال

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۱۰

فصل پنجم كردستان اصول و وظایف مھم جمھوری

عمومی زادیھای حقوق و آ: سیزدھم ی مادهحـاد جامعـه در قـانون و در مقابـل قـانون آ ی كلیـه. در اقلیم كردستان قانون حـاكم اسـت .١

.یكسانند جھــانی ی اعالمیــه یعنــی( حقــوق بشــر مصــرح در منشــور جھــانی زادیھــای حقــوق و آ كلیــه .٢

و سیاسـی و حقـوق اقتصـادی سازمان ملل متحد در مورد حقوق مدنی ھای حقوق بشر، پیماننامه. شـوند می كردستان برسـمیت شناخته و قوانین جمھوری در قانون اساسی) و فرھنگی و اجتماعی

حفـظ و مثبـت در راسـتای كـردن و برداشـتن گامھـای كردسـتان در قبـال پیـاده ومت جمھـوریحك .نھا مسئول است ترویج آ

شكوفایی فرھنگی: چھاردھم ی ماده

:كردستان حكومت جمھوریتـا پایـان دوران متوسـطه را و تحصیالت مجـانی سالگی تا سن پانزده تحصیالت اجباری .١

.كند تضمین می .ورد آبعمل خواھد كردستان اقدامات جدیدر سوادی كن كردن بی ریشه در راستای .٢افـراد موزش و پرورش، امكـان دسترسـی مراحل آ ی ھمه و برای مقاطع تحصیلی ی در كلیه .٣

.ساخترا فراھم خواھد تحصیل و فراگیری مد به كم درآو محافل و مجامع و مراكز ادبـی و به میت دادهاھ رشد و شكوفایی فرھنگ در جامعه به .٤

.كند كمك می زبان و ادب و فرھنگ كردی خدمت به در عرصه بویژه ھنری مســتلزمات پــرورش و رشــد بــه ای شایســته خــود جایگــاه موزشــی و آ فرھنگــی ی در برنامــه .٥

.دادكودكان و نوجوانان اختصاص خواھد

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۱۱

ت اجتماعیامنی: پانزدھم ی ماده :انكردست حكومت جمھوری

افــراد كــم ارتقــاء ســطح زنــدگی بــه كنــد كــه تقســیم می یا شــیوه را بــه عمــومی مــدھای درآ .١ .رساند مد یاری درآ تســھیالت الزم بــرای از طریــق سیســتم بــیم، ء داده و را ارتقــا سیســتم بھداشــت عمــومی .٢

.سازد را فراھم می و درمانی به خدمات پزشكیبضاعت افراد بی مردم بویژه دسترسیسرپرسـتان بمنظـور معلولین و سالمندان و بی برای را بویژه اجتماعی خدمات و رسیدگی .٣

.دادمد نظر قرار خواھد عادی زندگی تأمین یك .كردھمگان فراھم خواھد كار را برای امكان .٤مربـوط بـه المللی بین استانداردھای كرد كهخواھد تصویب و اجرا نحوی را بهقانون كار .٥

ــارگران و زحمتكشــان ــوق ك ــویژه ،حق ــان و ب ــار كودك ــت ك ــار و ممنوعی ــردن ســاعات ك محــدود ك .با حقوق مادران را دربرگیرد ھمراه مرخصی

نظیـر اجتمـاعی ناھنجاریھای مبارزه علیه برخی را برای ای جانبه وسیع و ھمه طرحھای .٦ . كرداجرا خواھد ناموسی و خشونتھای یاداعت

اقتصادی ی توسعه: شانزدھم ی ماده اقتصـادی خارج ساختن كردستان از عقـب مانـدگی كردستان در راستای حكومت جمھوری .١

را خصوصـیو بدین منظور ھر دو بخش عمومی. كردن تالش خواھد كردن آ جھت صنعتی و اقدامو واردات و گسـترش تجـارت موجب تشـویق تولیـدات داخلـی ساخت كهخواھد ھماھنگ به نحوی

از كارشناسـانه ی توریسـم و اسـتفاده و احیای كردن كشاورزی مستقیم اقلیم كردستان و مدرنیزه .كردستان گردد ی جامعه ی ویژه اقتصادی و یافتن خالقیتھای منابع طبیعی

كرد كـه ھـم منـافع كشـاورزان و ھـم تنظیم خواھـد ای شیوه مین را بهسیاست مالكیت بر ز .٢ .فراھم گردد و دامداری كشاورزی ی ملزومات توسعه

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۱۲

سوسیالیسم دمكراتیك: ھفدھم ی مادهیــك ھای سوسیالیســم دمكراتیــك، پایــه ارزشــھای بــه كردســتان بــا توجــه حكومــت جمھــوری

ــه ــاعی زاد و پیشــرفته آ از لحــاظ اقتصــادی ی جامع ــر اجتم ــزی ام و دادگســتر را پیر آ و از نظ ری :شدخواھد سوسیالیسم دمكراتیك پیروی از ارزشھای كه در این جامعه. كردخواھد

.مردم است مصالح عمومی ،ھدف اصلی .١رفـرم ی یـك پروسـه ن طی تكوین آ است كه جوھر دمكراتیك این سیستم در این امر نھفته .٢ .گرفتاقشار و طبقات جامعه انجام خواھد ی دمكراتیك و با شركت كلیه ای شیوه بهیـد آ بعمـل میتـالش شـود كـه می سوسیالیسم دمكراتیك از این امر ناشی ی جوھر عادالنه .٣

میـان شده و بـه اسـتقرار یـك تـوازن نسـبیەمیان طبقات كاھش داد و اجتماعی شكاف اقتصادی .اقشار و طبقات جامعه كمك شود

.بودو دمكراتیك مردم خواھد یت سیاسیزاد تحت نظارت حاكم سیستم بازار آ .٤زوم تطبیـق بـا بـر اسـاس لـ و بخـش خصوصـی سیاست حكومت در رابطه با بخـش عمـومی .٥

.شدتعیین خواھد و رعایت مصالح ملی كشور ی شرایط ویژه

زن و مرد تساوی: ھیجدھم ی مادهتبعـیض ھرگونـه امحـاء المللـی مفـاد پیمـان بین بـه كردستان با توجـه حكومت جمھوری .١

حاكمیـت و كـار و ی زن ومـرد در میـان خـانواده و جامعـه و در عرصـه علیه زنان، تأمین برابری ی را وظیفـه و اقتصـادی و فرھنگـی و اجتمـاعی سیاسـی زنـدگی ھای زمینـه ی در كلیـه بطور كلی

.كردر این ارتباط تدوین و اجرا خواھدرا د كاملی ھای خود دانسته و برنامه مھماز مكــانیزم تبعــیض مثبــت نظیــر سیســتم كوتــا در انتخابــات مجلــس و تعیــین گیــری بھره .٢ .بوداین ھدف خواھد نیل به راھھای از جملهبرای زنان اداری در پستھای ت مناسبینسب

مدنی ی جامعه: نوزدھم ی مادهتوسـع و از ابزارھای در كردستان را بعنوان یكی مدنی ی كردستان شكوفایی جامعه جمھوری مـورد توجـه انسـانیشـكوفایی و مشاركت سیاسـی ی در ھر دو عرصه بھینه حكمرانی نظارت بر

رسـاند و تـرویج خواھد یـاری مـدنی ی سسـات جامعـهؤرشـد م ھمـین دلیـل بـه به. دادقرار خواھد .كردنھا اتكا خواھد آ به و اجتماعی تعصب سیاسی فرھنگ تحمل متقابل و محو ھرگونه

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۱۳

محیط زیست : بیستم ی مادهكردســتان از وظــائف جمھــوری ســرمایی ملــیبعنــوان یــک حفاظــت از طبیعــت كردســتان .١

.است ی بخصــوص در عرصــه ،باشــدبــر محــیط زیســت تــأثیر داشت كــه یا حكومــت در ھــر پــروژه .٢

قـرار متر اساسی مـورد توجـهحفاظت از محیط زیست را بعنوان یك پارا ی جنبه ،توسعه و تولید .دادخواھد

فصل ششم

دیگر كردستان در رابطه با بخشھای

كردستان كردستان در رابطه با سایر بخشھای موضع جمھوری: بیست و یكم ی ماده :كردستان جمھوری

حاد یـك عنوان آ كردستان و كردھا در ھر كجا باشند را به بخشھای ی خلق كرد در كلیه .١ .شناسد ملت می

ــارزه .٢ ــروع ی از مب ــھای مش ــایر بخش ــرد در س ــت ك ــأ مل ــت ت ــتان در جھ ــوق و كردس مین حق .نماید می پشتیبانی ملی زادیھای آ

در ســایر بخشــھای زادیخواھانــه آ ی دلیــل مبــارزه بــه كــه كردھــایی بــهبــر اســاس قــانون .٣ سیاسـی پناھنـدگی ،شـوند خویش می و ناچار از ترك میھن كردستان در معرض خطر قرار گرفته

.كند اعطا میخـویش تـأمین حقـوق ملـی در چـارچوب كشـور مربوطـه بـه ان كـهاز كردست با بخشھایی .٤

.سازد برقرار می و فرھنگی ، بازرگانی ، اقتصادی سیاسی رسمیاند روابط مده نایل آ

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۲٥

ی اساسنامه حزب دمكرات كردستان

فصل اول ھویت حزب

.است" حزب دمكرات كردستان"نام حزب : اول ی ماده و دمكــرات اســت كــه ملــی زادیخــواه دمكــرات كردســتان یــك حــزب آحــزب : دوم ی مــاده .ورد آ زادیخواھان شرق كردستان را در صفوف خود گرد ھم می پرستان و آ میھندیـن از حاكمیـت جدایی و به حزب دمكرات كردستان یك حزب سكوالر است : سوم ی ماده

. اعتقاد دارد سیاسیــاده ــارم ی م ــ: چھ ــزب عبارتس ــک آرم ح ــمت راســت آن ی ــیمی س ــرەای ک در ن ت از دای

چپ نیز یک خوشی گندم ب رنگ زرد نقش بستاسـت؛ در سمتدندان ب رنگ آبی و چرخسمت باال، نام حزب دمکرات ب ھر دو زبان کردی و انگلیسـی در تقاطع این دو نیم دایرە در

در . درج شدەاسـت در یک زمینی قرمز) ١٩٤٥(قسمت زیرین آن سال تأسیس حزب و در ب چشـم و یـک خورشـید در میـانی دایـرە وسط این دایرە چھار کوە ب رنگ سـبز و سـفید

.کل این آرم نیز بر روی یک کتاب قرار گرفتاست. خورد می

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۲٦

فصل دوم عضویت در حزب

شرایط كسب عضویت: پنجم ی مادهعضــویت حــزب دمكــرات د بــهتواننــ در ایــران می ســاكنان كردســتان ایــران و ھــر كــردی ی كلیــه

: نكه یند مشروط بر آ كردستان درآ .سال نباشد ١٨نھا كمتر از سن آ ـ ١ .حزب را بپـذیرند و اساسنامه برنامه ـ ٢ .خوشنام و میھن پرست باشند افرادی ـ ٣

پـذیرش اعضاء ی طریقه: ششم ی ماده :باید شود عضویت حزب پـذیرفته به فردی نكه آ برای

.كنند حزب او را معرفی دو نفر از اعضای ـ ١ .را بگـذراند زمایشی آ ی دوره حداقل شش ماه ـ ٢ .دیگر نباشد عضو حزب یا سازمان سیاسی ـ ٣ـــ ٤ عضـــویت بـــاالتر بـــه انییـــا ارگـــ ھـــای حزبـــی از حوزه یكـــی اكثریـــت اعضـــای از ســـوی ـ

. شود پـذیرفته

فصل سوم قوق اعضاءوظایف و ح

حزب وظایف اعضای: ھفتم ی ماده :ظف استؤعضو حزب م

.مندرج است كوشا باشد در برنامه اھداف حزب كه تحقق بخشیدن به برای .١ .حزب تالش نماید و تشكیالتی دفاع از وحدت سیاسی در راستای .٢ .كند از دیسیپلین حزب پیروی طبق اساسنامه .٣ .در جلسات مربوطه مشاركت نماید و حزب فعالیت داشته انھایاز ارگ در یكی .٤ .حافظ اسرار حزب باشد .٥ .خود بكوشد گاھی سطح آ در جھت ارتقاء .٦

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۲۷

از نھـا تحكـیم بخشـد و و روابط خود را با آ مردم برده ھای میان توده سیاست حزب را به .٧ .گیرد نھا بھره نظرات و تجربیات آ

.ازدحق عضویت بپرد .٨

حقوق عضو حزب: ھشتم ی ماده : عضو حزب حق دارد كه .یا منصوب گردد ەدش حزب برگزیده ھر یك از ارگانھایعنوان مسئول عضویت یا به به .١را ھـر فـرد و یـا ارگـانی بصـراحت، حزبـی در درون حزب و در جلسـات یـا گردھماییھـای .٢

.انتقاد قرار دھد مورد ی نظرات خــود را بــا ھمــه انتقــادات، پیشــنھادات، ســؤاالت و نقطــه یالتیاز طریــق تشــك .٣

. در میان بگـذارد حزبی ارگانھای .نھا گردد خواستار تغییر آ حزب را مورد پرسش قرار دھد و ایسیاستھ .٤ .در میان بگـذارد را با ارگان باالتر ز ھر ارگانیشكایت خود ا .٥را وی و سیاسـی بخواھـد كـار و فعالیـت حزبـی مربوطـه كـه در ھر یـك از جلسـات ارگـان .٦

.نماید، شركت كند گیری ن تصمیم آ ی و درباره كرده بیارزیا

مجازات عضو: نھم ی مادهحـزب رفتـار ی رسـانند یـا بـرخالف اساسـنامه انجـام نمی وظایف خود را بـه كه اعضایی .١ تخلـفنمایـد، متناسـب بـا دار می اعتبار حزب را خدشه د كهگردن می نمایند یا مرتكب عملی می

:عبارتند از حزبی مجازاتھای. گردند مجازات می ارتكابی ـ تذكر شفاھی

ـ تذكر كتبی ـ خلع مسئولیت ـ تعلیق عضویت ـ اخراج از حزب

ء را ھــر یــك از اعضــا و بــا اكثریــت آ مربــوط بــه ســازمان حزبــی از ســوی مجــازات حزبــی .٢ .گردد تعیین می

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۲۸

مجـازات عضـوی است و صرفا زمانی كردن عضو خاطی راھنمایی ھدف از مجازات حزبی .٣ .باشد اثر بودهالب ر تصحیح رفتار وید اھنمایی دیگر از قبیل انتقاد و ر راھھای گردد كه می نظر نمایـد و حتـیسـت تجدیـداز ارگـان بـاالتر درخوا ایـن حـق را دارد كـه عضو اخراجـی .٤ .نیز تقدیم نماید كنگره را به تواند چنین درخواستی می بعد از پایان عضو تعلیق شده حزبی ی سابقه. حداكثر مدت تعلیق عضویت یك سال است .٥

ــه ــق، در نظــر گرفت ــهخواھد مــدت تعلی ــان مربوطــه ب ــق نظــر ارگ مســئولیت ســپرده وی شــد و طب .شود می

فصل چھارم حزب تشکیالتیختار سا

حزب ساختار و كار ارگانھای: دھم ی ماده : ترتیب زیر است ساختار حزب به ـ اصول بنیادین سازماندھی١

.شوند می باال برگزیده حزب از پایین به ارگانھای ی ـ كلیه اعضـای ن بخـش از آ ھـم بـه ،مرتـب ای گونـه حزب گزارش كار و فعالیت خود را بـه ـ ارگانھای

. دھند ارگان مافوق خود گزارش می اند و ھم به نھا را برگزیده آ حزب كه .ید آ اجرا درمی تر به ارگان پایین ارگان مافوق از سوی از سوی ـ تصمیمات اتخاذ شده

.، یك نوع دیسیپلین وجود دارد تفاوتی بدون ھیچگونه ، اعضا كلیه در داخل حزب برای ـ .گیرد انجام می ءرا و با اكثریت آ جمعی ی شیوه حزب اتخاذ تصمیمات به نھایـ در ارگا

ن پیگـرد و در مـورد آ مجـاز نبـوده یـك از مراتـب تشـكیالتی در ھـیچ و دیكتـاتوری ـ فردپرستی . گیرد الزم صورت می

ــات ــ اطالع ــاره ـ ــه ی الزم درب ــونی ھرگون ــه دگرگ ــی ھای در زمین ــور داخل ــائل تشــكیال ام ت، مسسیسـتماتیك در داخــل حـزب اعــالم ای گونـه بــه و روابـط حــزب بـا سـایر احــزاب و غیـره سیاسـی

.شود میشـود و می رسـمیت شـناخته بـه و سیاسـی فكـری و فراكسیون علنی ـ در داخل حزب وجود گروه

.ردافكار و عقاید خود را در درون تشكیالت حزب ابراز دا حق دارد كه گروھی ھر

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۲۹

: تبصره .گردد مکانیزم مربوط از سوی کمیتی مرکزی تنظیم میـ .باشد و مستوجب مجازات می محسوب شده تخلف مخفیانه بندی نوع دسته ھرـ

حزبی سازمانھای: یازدھم ی مادهنفـر كمتـر نباید از سـه ھر حوزه است و تعداد اعضای حزبی حوزه ،سازمان حزب مبنای .١

.اشدبــازمانھای .٢ ــه س ــق كمیت ــه ده حــزب از طری ــز اداره ، محل ــتان و مرك ــه، شھرس ، شــھر، منطق .شوند می مـردم و اجـرای ھـای ترویج و تبلیغ سیاست حـزب در میـان توده ھا و كمیته وظایف حوزه .٣

.باشد می ی حزبەو ادار مسئول و ارگانھای مركزی ی تصمیمات كمیته نھـا برگزیـده نماینـدگان آ ن سـازمان یـا از سـوی آ اعضـای از سـوی ر سازمانیھ ی كمیته .٤ .شود میھـر دو سـال یكبـار باشد كه ن می كنفرانس آ حزبی باالترین ارگان ھر یك از سازمانھای .٥

.شود نان برگزار می سازمان مربوطه یا نمایندگان آ حزبی از اعضای كــاری ی و پــروژه برنامــه تواننــد دارای فعالیــت خــویش می ی حــوزه در حزبــی ســازمانھای .٦

. خود باشند ی ویژه

: تبصره حـزب بـه سـازماندھی را بـرای دیگـری ھای توانـد شـیوه می مركـزی ی ، كمیتـه ـ در شرایط ویـژه

.تصویب برساندتصــویب هبــ كــه و مناســبی هویــژ ی نامــه یین در خــارج از كردســتان طبــق آ حزبــی ـــ ســازمانھای

.شوند می اداره ،باشد رسیده مركزی ی كمیته

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳۰

فصل پنجم حزب رھبری ارگانھای

حزب ی كنگره: دوازدھم ی مادهو البـدل و علـی اصلی ھر چھار سال یكبار از اعضای باالترین ارگان حزب است كه كنگره .١

و تعـدادی حـزب ی دفاع از اساسنامه سیونكمی اعضای سی،و دفتر سیا مركزی ی مشاورین كمیتهــه نســبت آ حــزب كــه از نماینــدگان ســایر اعضــای ــرا كمیت ــد، تشــكیل تعیــین می مركــزی ی ن نمای

.گردد می ھای و كمیتـه یـا دو سـوم كمیسـیونھا مركـزی ی درخواست كمیته بهالعاده بنا فوق ی كنگره .٢

.شود تشكیل می مركزی ی كمیته به وابسته

و اختیارات كنگره وظایف : سیزدھم ی ماده :حزب كنگره

.دھد می ن رأی آ ی و درباره نموده را ارزیابی مركزی ی گزارش كمیته .١ .نماید حزب را تعیین می و تاكتیكھای ، استراتژی خطوط كلی .٢نــرا تصــویب و آ قــرار داده لــزوم مــورد بــازنگری حــزب را در صــورت ی و اساســنامه برنامـه .٣ .كند می ی دفـاع از اساسـنامه سـیونكمی حـزب و اعضـای مركزی ی البدل كمیته وعلی اصلی اعضای .٤

.نماید انتخاب می كنگره حزب را از میان اعضای

: تبصرهحـزب را خود، از اعضـای صلیا تعداد یك چھارم اعضای تواند حداكثر به می مركزی ی ـ كمیته

.شركت دھد در كنگره مستقیما و با داشتن حق رأی شـوند كـه ن برگزیـده البـدل آ علی یـا اعضـای مركـزی ی عضـویت كمیتـه تواننـد بـه می ـ افـرادی .باشند را داشته حزبی از سازمانھای یكی عضویت فعاالنه در ی سال سابقه ٣دست كم

ن ســازمان تعــداد نماینــدگان آ بــر مبنــای كنگــره بــرای دگان ھــر ســازمان حزبــیـــ نســبت نماینــ ن سازمان در كنفـرانس پـیش از كنگـره آ نكه دستكم دو سوم اعضای گردد، مشروط بر آ تعیین می

. گرفتدگان در كنفرانس مبنا قرار خواھددر غیر این صورت، تعداد شركت كنن. شركت نمایند

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳۱

حزبعمومی كنفرانس :چھاردھم ی ماده : گردد كه برگزار می حزب زمانی عمومی كنفرانس .١

.باشد وجود نداشته كنگره ان برگزاریـ امك .نھا نباشد حل و فصل آ قادر به مركزی ی كمیته باشد كه مده پیش آ ـ چنان مشكالتی

.برخوردار است از صالحیت كنگره عمومی كنفرانس در چنان شرایطی .٢دفتـر مشـاوران ، مركـزی ی البدل و مشاوران كمیته ، علی اصلی از اعضای عمومی كنفرانس .٣

، شھرسـتانھا، مراكـز حزبـی ھای ، نمایندگان كمیتـه كمیسیون دفاع از اساسنامه اعضای سیاسی،در خـارج امور حزبـی رھبری ی كمیته و اعضای دفتر سیاسی به وابسته ھا و كمیسیونھای كمیته

.شود از كردستان تشكیل میگــردد، تعیــین می مركــزی ی ھا و كمیســیونھا از طــرف كمیتــه تعــداد نماینــدگان ایــن كمیتــه .٤

ی البـدل، مشـاوران كمیتـه ، علی اصلی از تعداد اعضای نكه شمار نمایندگان برگزیده مشروط بر آ .بیشتر باشد وران دفتر سیاسیو مشا كمیسیون دفاع از اساسنامه و اعضای مركزی

رفراندوم در حزب: پانزدھم ی ماده یـد كـه پـیش آ سازی مھم و سرنوشت ی مسأله گیرد كه صورت می حزب زمانیرفراندوم در .١

دسـت در چنین حـالتی الزم اسـت .ن تصمیم بگیرد آ ی درباره تنھایی نخواھد به مركزی ی كمیته .خواستار رفراندوم باشند مركزی ی كمیته كم دو سوم از اعضای

ای تشـكیل كمیتـه بـه ) حـداكثر تـا یـك مـاه(زودتـر ھرچه مؤظف است كه مركزی ی كمیته .٢ .رفراندوم، اقدام نماید برگزاری حزب برای رھبری متشكل از نمایندگان سازمانھا و ارگانھای

: تبصره، یـك سـوم دیگـر مركـزی ی رفرانـدوم را نماینـدگان كمیتـه ییاجرا ی كمیته ـ یك سوم از اعضای

خـارج از ی كمیتـه اعضـای را و یك سـوم بقیـهدفتر سیاسی به وابسته كمیسیونھای اعضاینرا آ .دھند تشكیل میكردستان

و اعــالم برگــزاری ی رفرانــدوم، شــیوه مربــوط بــه ردن پرسشــھایكــ مــاده مســئول آ ـــ ایــن كمیتــه .باشد ن می آ ی نتیجه

.برسد مركزی ی تصویب كمیته رفراندوم باید به مربوط به ـ پرسشھایقــرار انــدومرنتــیجی رفرانــدوم در دســتور کــار نخســتین جلســی کمیــتی مرکــزی پــس از رفـــ

.خواھدگرفت

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳۲

مركزی ی كمیته: شانزدھم ی مادهرا و امـور حزبـی باالترین ارگـان حـزب اسـت زیمرك ی ، كمیته میان دو كنگره ی در فاصله .١

.كند می اداره :شرح زیر است به مركزی ی وظایف و صالحیت كمیته .٢

.نماید و جانشین دبیركل را انتخاب می ـ دبیركل حزب، دفتر سیاسیاسـت و تصـمیماتی در مورد سیاسـت حـزب در چـارچوب برنامـه گیری ـ مسئول نظارت و تصمیم

.ندا تنظیم و اتخاذ شده كنگره سوی از كهــ مســئول درآ ــه ـ ــدھا و ھزین ــوده ھای م ــزان حــق عضــویت اعضــای حــزب ب ــین و می حــزب را تعی

.نماید می ی البـدل و مشـاوران كمیتـه علی اعضـای. دھـد می ـ دست كـم ھـر سـال چھـار بـار تشـكیل جلسـه

.باشند می مشورتی رأی ند و داراینمای شركت می مركزی ی در جلسات كمیته مركزی .سازد را فراھم می مركزی ی انتخاب كمیته ی و شیوه كنگره ـ تمھیدات الزم جھت برگزاری

: تبصرهایـن اصـلی تا نصف تعـداد اعضـای ،مشخص تخصصی ھای در زمینهتواند می مركزی ی ـ كمیته

.نمایدخود انتخاب را برای مشاورینی ،میتهك .یابد ن رسمیت می آ اصلی با شركت دستكم دوسوم اعضای مركزی ی ـ جلسات كمیته

یــا اصــلی از اعضــای بــیش از نیمــی یابنــد كــه عیــت میقط زمــانی مركــزی ی مصــوبات كمیتــه ـــ .مثبت بدھند نھا رأی آ به حاضر در جلسه اصلی دوسوم از اعضای

را مـورد دفتـر سیاسـی اقـدامات دبیركـل و اعضـای صـالحیت را دارد كـهاین مركزی ی ـ كمیته .نان بازخواست نماید و از آ قرار داده و بررسی تحقیق

در صـورت ضـرورت تـرمیم کمیـتی مرکـزی، ایـن امـر بـا انتخـاب یـک یـا چنـد تـن از اعضـای ـ .پذیرد ب سمت عضویت اصلی کمیتی مرکزی انجام می البدل علی

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳۳

دفتر سیاسی: ھفدھم ی دهما باشـد كـه می مركـزی ی از اعضـاء كمیتـه متشكل از دبیركـل و شـمار دیگـری دفتر سیاسی .١

.دھد می رأیب آنھا گیری کردە و تصمیمن در مورد آ مركزی ی كمیته :بشرح زیر است وظائف دفتر سیاسی .٢

حـزب مركـزی ی مصـوبات كمیتـه ، مسئول اجرای زیمرك ی كمیته ی میان دو جلسه ی ـ در فاصله .است

.نماید حزب را تبیین و اعالم می حزب مواضع و دیدگاھھای ـ در چارچوب سیاست كلینھـا و تصمیمات الزم را در مـورد آ قرار داده ـ امور كمیسیونھا را در جلسات خود مورد بررسی

.نماید اتخاذ می .دھد می ارائه مركزی ی كمیته و گزارش اقدامات خود را به داده ـ طبق ضرورت تشكیل جلسه

چ بدلیل تجـرب و چ در ،مركزی ی در صورت لزوم و طبق تصویب كمیته دفتر سیاسی .٣ :دگزین میخود بر تن را بعنوان مشاور برای زمینی مسائل تخصصی چند

مشـاوران دفتـر . ویـژە تنظـیم خواھدشـدمی نـا ـ ستاتوی مشاوران دفتر سیاسی طبق یـک آیینحـزب تشـکیل کـالنسیاسی و اداری لدفتر سیاسی بمنظور بررسی مسائ سیاسی در جلساتی ک

.خواھندداشتبا رأی مشورتی شرکت دھد، می .ـ تعداد مشاوران دفتر سیاسی نباید از شمار اعضای دفتر سیاسی بیشتر باشد

: تبصرهدر و فتمورد بحث قـرار گـر مركزی ی كمیته حزب ارتباط دارند باید در كلیت به كه ـ مسائلی

.دشو گیری مورد آنھا تصمیم و بررسـی ن كمیسـیون مـورد بحـث باید با شركت مسـئول آ ھر كمیسیونی تصمیمات مربوط به ـ

. شود گیری ن رأی آ ی و درباره قرار گرفته

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳٤

دبیركل حزب: ھیجدھم ی ماده :ل حزبدبیرك .١

.حزب در خارج از حزب است رسمی ـ سخنگوی .حزب است روابط خارجی ـ مسئول كلی

.نماید می ایجاد ھماھنگی حزبی ـ در میان كمیسیونھای .گردد دار می را عھده وی در غیاب دبیركل، معاون دبیركل مسئولیتھای .٢

حزب كاری كمیسیونھای: نوزدھم ی مادهتشــكیل و بــا تصــویب ایــن كمیتــه مركــزی ی تشــخیص كمیتــه بنابــه حزبــی یونھایكمیســ .١ .گردند می خـود، كـه ی و چنـد سـاله كـار سـاالنه ی و برنامه بلندمدت این كمیسیونھا طبق استراتژی .٢

.كنند رسند، فعالیت می تصویب می به مركزی ی در كمیتهو مربوطــه، در پیشــبرد اســتراتژی ی نامــه یین چــارچوب آ ھــر كــدام از ایــن كمیســیونھا در .٣

.باشند خود و اخذ تصمیمات الزم مستقل می كاری ی برنامه اجرای

فصل ششم حزب ی كمیسیون دفاع از اساسنامه

و برنامـه حـزب از افـراد كارشـناس در زمینـه ی كمیسـیون دفـاع از اساسـنامه :بیسـتم ی ماده .گزیند نھا را برمی آ كنگره شود كه حزب تشكیل می ی اساسنامه

:عبارتند از وظایف و صالحیت كمیسیون دفاع از اساسنامه : بیست و یكم ی ماده

.نماید حزب نظارت می در ارگانھای اساسنامه بر اجرای .١و در مـــورد صـــالحیت حـــزب شـــركت كـــرده از طریـــق نماینـــدگان خـــود در كنفرانســـھای .٢

.كند نظر میاظھار ھا و نمایندگان كنگره یتهكم انتخاب اعضای ی شیوه صحتنفرانسھا و ك

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳٥

مجـازات مربوطـه را كند و چنانچـه می رسیدگی معلق یا اخراج شده شكایات اعضای به .٣ .نماید نرا می حزب تشخیص دھد، پیشنھاد لغو آ ی برخالف اساسنامه

: تبصره .كند حزب دخالت نمی در امور اجرایی ز اساسنامهـ كمیسیون دفاع او صـرفا در مـورد كند یا مجازات پیشمرگان تحقیق نمی اداری مجازاتھای ی ـ كمیسیون درباره

.دماین اظھار نظر می حزبی مجازاتھای .دھد می ارائه مركزی ی كمیته ـ كمیسیون نظرات و پیشنھادات خود را جھت تصویب به

فصل ھفتم حزب منابع مالی

حزب منابع مالی: بیست و دوم ی ماده :ازست حزب عبارت منابع مالی

. حزب حق عضویت اعضای .١ .اعضاء، ھوادران و دوستان حزب مالی كمكھای .٢ .ی مالیھا گـذاریھا و پروژه از سرمایه حاصله مدھای درآ .٣

فصل ھشتم چند پرنسیپ كلی

و یك و بـا برنامـهاتمسیسـت ی شـیوه حـزب بـه ستم كار و فعالیت و جلسـات و كنفرانسـھایـ سی

حـزب دارای كـاری سازمانھا، كمیسیونھا و تیمھای ی ھمه. شود می پیش برده به مكتوب طرحھای . كردنھا عمل خواھند و طبق آ ود بودهخ مدون و مختص به كاری ی طرح و برنامه

مـوزش بـه تعلـیم و آ ھمیت دادن به نقش زنان در صفوف حزب، باید اھمیت بسیاریـ بمنظور امختلـف امـور در بخشـھای ی نھـا جھـت اداره آ الزم بـرای نھا داده شود تا فرصـت توانمندسـازی آ

حزب ھمچنین باید مكانیزم مناسب بمنظور شركت زنان در رھبری. ید فراھم آفعالیتھای حزبی

مصوب کنگرەی شانزدھم برنام و اساسنامی حزب دمکرات کردستان

۳٦

نیز اسـتفاده " تبعیض مثبت" و از پرنسیپ قرار گرفته حزب مورد توجه اداری ھایو دیگر ارگان .شودمیـت دادن ب شخصـیت اعضـای حـزب و محتـرم شـمردن حقـوق آنھـا، ن اھضـم ،در درون حزبـ

ھـر گـون اقـدامی ک ب نظـم داخلـی زیـان ھم مؤظـف ب حفـظ دیسـیپلین و انسـجام ھسـتند و .ت خواھدبودستوجب بازخواس، مدبرسان